Maatschappelijke agenda 3D Kaag en Braassem. Een stap verder

Transcriptie

1 Maatschappelijke agenda 3D Kaag en Braassem Een stap verder

2 MAG3D 2

3 De Maatschappelijke agenda 3D MAG is de basis Onze gemeente kent de Maatschappelijke agenda (MAG) als dé agenda voor het hele sociale domein. Geen afzonderlijke beleidsnota s meer, maar één agenda. Vanaf 1 januari 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor een groot aantal nieuwe taken op het gebied van jeugd, zorg en werk. Zo worden alle vormen van jeugdhulp overgedragen aan gemeenten, wordt de Wet maatschappelijke ondersteuning uitgebreid en krijgen gemeenten met de Participatiewet de verantwoordelijkheid meer doelgroepen te ondersteunen naar werk 1. Met de MAG hebben we de basis gelegd voor deze nieuwe taken. Er zijn verbindingen tussen organisaties gelegd en tussen organisaties en inwoners (vrijwilligers). We hebben daarbij als gemeente onze rol aangescherpt, we sturen op doelen en effecten, en niet meer op activiteiten. Ook is waar mogelijk in de MAG al rekening gehouden met de ontwikkelingen binnen het sociale domein. Een stap verder met MAG3D Met de MAG en de aanvullende analyse van de drie decentralisaties als basis hebben we in kaart gebracht voor welke nieuwe opgaven de decentralisaties ons stellen. Waar moet de MAG worden aangevuld om deze nieuwe taken te kunnen inpassen? Welke doelstellingen moeten we extra formuleren om afspraken te kunnen maken met organisaties en inwoners? Deze vragen worden in deze aanvullende MAG, de MAG3D, beantwoord. Maar nog wel in ontwikkeling De MAG3D is geen statisch stuk, het is een stuk in ontwikkeling. De drie wetten (Jeugdwet, Wmo 2015 en de Participatiewet) zijn nog niet vastgesteld en de budgetten voor onze gemeente om deze wetten uit te voeren zijn nog niet bekend. Toch kunnen we als gemeente niet wachten op deze ontwikkelingen als we op 1 januari 2015 klaar willen staan voor onze inwoners en met name voor bestaande en nieuwe cliënten. Daarom leggen we nu als tussenstap de MAG3D voor met het beeld van de opgaven die ons te wachten staan en de doelstellingen die we willen bereiken. Zodra meer bekend is, wordt de MAG3D aangevuld met budgetten en resultaten en geïntegreerd in de vernieuwde MAG. Met als resultaat: één Maatschappelijke agenda voor het gehele sociale domein inclusief de drie decentralisaties. Samen met organisaties en inwoners De MAG hebben wij vanuit een gezamenlijke verantwoordelijkheid met organisaties en inwoners opgesteld. Ook deze MAG3D hebben we samen met inwoners en organisaties vorm gegeven. Hiertoe heeft op 16 januari 2014 een bijeenkomst plaatsgevonden met de Wmo Adviesraad en was er op 21 januari 2014 een gezamenlijke bijeenkomst voor professionals en organisaties, waarop circa 50 mensen aanwezig waren. Bij de verdere uitwerking van de MAG3D worden uiteraard ook inwoners en organisaties nauw betrokken. 1 In de MAG3D wordt voor alle vormen van ondersteuning, activering, zorg, begeleiding en jeugdhulp de term ondersteuning gebruikt. MAG3D 3

4 Uitgangspunten In de MAG zijn de volgende uitgangspunten geformuleerd: - Bouwen op vertrouwen - Verbinden en versterken - Integraal werken/samenwerken - Inzetten op preventie - Afstemmen vraag en aanbod: dialoog gestuurd - Innovatie en participatie - Actiegericht handelen Deze uitgangspunten blijven onverminderd van kracht, maar voor het opvangen van de drie decentralisaties is een aanscherping van deze uitgangspunten nodig of moeten zelfs aanvullende uitgangspunten worden benoemd. Deze aanscherpingen en aanvullende uitgangspunten zijn hieronder beschreven. Aanvullende inhoudelijke uitgangspunten Ruimte voor de professional Wij hebben vertrouwen in de professionals die de ondersteuning moeten bieden. Zij krijgen de ruimte en de bevoegdheden om snel de benodigde ondersteuning in te zetten, zo licht als mogelijk, zo zwaar als noodzakelijk. Dit betekent een ruime mandatering. De verantwoordingsplicht wordt beperkt, zodat de beschikbare tijd vooral in de ondersteuning van inwoners wordt gestoken en niet in administratieve handelingen. Er wordt hierbij naar een balans gezocht tussen vertrouwen en verantwoording. Eigen verantwoordelijkheid, eigen kracht, eigen regie Onze inwoners zijn in de eerste plaats zelf verantwoordelijk voor hun leven, ook als zich problemen voordoen. Wij geloven in de mogelijkheden van onze inwoners om deze verantwoordelijkheid te nemen. De inwoners van Kaag en Braassem staan bekend om hun kracht en hun saamhorigheidsgevoel. Ze lossen zelf hun problemen op en waar dat niet lukt, staan familieleden, buren of vrienden klaar om een handje te helpen. Soms is aanvullende ondersteuning nodig, ofwel met feitelijke ondersteuning ofwel in de organisatie van de ondersteuning. Wij hebben als gemeente de opdracht om die ondersteuning te organiseren. We sturen erop dat deze ondersteuning zo veel mogelijk gericht is op het versterken van de eigen kracht van het individu en van de kracht van het sociaal netwerk. Waar mogelijk houden de inwoners daarbij de regie, zij kunnen immers zelf het beste aangeven wat ze willen en nodig hebben. Eigen regie krijgt bijvoorbeeld vorm door het persoonsgebonden budget als instrument in te zetten. Eigen regie houdt ook in dat inwoners eigenaar zijn van hun digitale dossier waarin doelen, resultaten en afspraken worden vastgelegd. Dit bevordert tevens snelle hulpverlening en verkleint de negatieve effecten van privacyregels. Extra aandacht voor mantelzorgers Wij realiseren ons dat de eigen kracht en de mogelijkheden van het sociaal netwerk eindig zijn. Uit onderzoek blijkt dat ruim driekwart van alle langdurige zorg al wordt geleverd door informele zorg, door vrijwilligers en mantelzorgers. Waar nodig ondersteunen en ontlasten wij daarom mantelzorgers, zodat zij hun belangrijke zorgtaak kunnen blijven vervullen. MAG3D 4

5 Lokaal waar kan, (sub)regionaal waar dat beter is (of verplicht) De nieuwe taken willen we zoveel mogelijk lokaal oppakken, dicht bij de inwoners, laagdrempelig en aansluitend op de lokale situatie, aanvullend op de kwaliteiten en mogelijkheden van onze inwoners. Soms is wettelijk bepaald dat we regionaal moeten samenwerken. Ook is het soms beter, slimmer en goedkoper om taken (sub)regionaal vorm te geven. Waar we kiezen voor (sub)regionale samenwerking, gaat dat vooral om het organiseren (inkopen) van nieuwe arrangementen voor ondersteuning. De uitvoering blijft dan nog steeds zo veel mogelijk lokaal. Aanvullende bedrijfsmatige uitgangspunten Integraal beleid, integraal budget Met de MAG en de MAG3D geven wij beleid integraal vorm en sturen wij op een integrale aanpak van maatschappelijke vraagstukken. Daar past een integraal budget bij, is een integraal budget zelfs noodzakelijk. Een integraal budget maakt het mogelijk dat wij beter kunnen sturen op gewenste effecten, dat ondersteuning proactief, in samenhang, wordt ingezet waardoor minder beroep op duurdere ondersteuning nodig is. De budgetten voor de drie decentralisaties worden ontschot aan gemeenten toegekend. Hiermee krijgen wij de ruimte om deze middelen ontschot in te zetten. Het gaat om organiseren van zorg, niet om zorgorganisaties Bij het opvangen van de nieuwe opgaven willen wij een transformatie bewerkstelligen. We nemen de nieuwe taken niet één op één over, maar geloven in een nieuwe aanpak. Het gaat ons hierbij om het organiseren van zorg en ondersteuning voor onze inwoners en niet om de zorgorganisaties. Dit betekent dat het huidig aanbod, de huidige structuren en de huidige organisaties niet leidend zijn voor de keuzes die we moeten maken. Nieuwe keuzes kunnen wel ingrijpende gevolgen hebben voor bestaande organisaties. Denk hierbij aan frictiekosten. Wij voelen ons niet verantwoordelijk voor deze frictiekosten, maar zetten ons waar mogelijk - wel in voor continuïteit van zorg en een zorgvuldige overdracht van kennis en expertise. Ook zetten we ons in voor een goede communicatie naar inwoners. Kennis is macht, in het delen zit de kracht Wij stimuleren het delen van informatie en gegevens. Door elkaar tijdig en structureel te informeren kunnen verbindingen worden gelegd en kan ondersteuning eerder en doeltreffender worden ingezet. Goede ICT is onmisbaar bij de opgave 3D Wanneer we het hebben over het leggen van verbindingen, over de regie van de inwoner, en over het slimmer, beter en goedkoper organiseren van ondersteuning, kan ICT daar een belangrijke ondersteunende rol in vervullen. ICT kan de positie van de inwoner versterken en hem meer regie over zijn eigen leven geven. Door het slim inzetten van ICT kan in uitvoeringskosten worden bespaard en kunnen administratieve lasten worden gereduceerd. Daarnaast helpt ICT om innovaties door te voeren en nieuwe vormen van dienstverlening/ ondersteuning/maatwerk mogelijk te maken. Wij stimuleren organisaties en inwoners dan ook om slim gebruik te maken van nieuwe ontwikkelingen. MAG3D 5

6 Integrale toegang Toegang op veel plekken belegd Op dit moment is informatie en advies en toegang tot ondersteuning op veel plaatsen belegd: het CJG, het Wmo-loket, het Serviceplein in Alphen aan den Rijn, het Centrum voor Indicatiestelling Zorg (CIZ), bureau Jeugdzorg, de huisarts en ga zo maar verder. Mensen weten vaak door alle regelingen en door al deze loketten niet meer waar ze met hun vragen terecht kunnen. Komen ze bij een loket, en is dit niet het juiste loket, worden ze ook wel van loket naar loket verwezen. Het bekende van het kastje naar de muur verhaal. Veel versnippering, afstemming nodig Wanneer meerdere problemen in een gezin/huishouden spelen, zijn vaak meerdere hulpverleners in een gezin actief. Hulpverleners die soms niet eens van elkaar af weten. Een goede samenhangende aanpak wordt hierdoor bemoeilijkt. De verdeling van zorg en ondersteuning voor mensen die zelfstandig wonen over twee wetten (Wmo en Zorgverzekeringswet) vereenvoudigt deze samenhangende aanpak niet. Afstemming is van groot belang, zeker nu steeds meer mensen langer zelfstandig moeten blijven wonen door het beperken van de toegang tot intramurale zorg. Toegang vaak extra laag tussen de ondersteuning en de vraag Op dit moment wordt binnen de toegang, binnen de diverse loketten, alleen informatie, advies en vraagverheldering geboden en worden indicaties afgegeven. De daadwerkelijke ondersteuning vindt vervolgens plaats vanuit andere organisaties en door andere professionals. Dit betekent een extra laag, een extra overdrachtsmoment en een vertraging in de ondersteuning. Ook moeten mensen daardoor vaak hun verhaal meerdere keren vertellen. Voor een snelle hulpverlening is het wenselijk dat de persoon die met de inwoner in gesprek gaat over zijn vraag/probleem, ook direct ondersteuning kan bieden of inzetten. Binnen toegang nog weinig aandacht voor de kracht van de samenleving Vanuit de loketten wordt op dit moment vooral professionele ondersteuning ingezet. Nog te weinig wordt gekeken naar wat vrijwilligers(organisaties) kunnen betekenen bij het oplossen van een probleem en het vergroten van participatie en zelfredzaamheid. In MAG al gesproken over 1 toegang, ook landelijke voorkeur In de MAG is beschreven dat we met één toegang gaan werken, waarbij we inzetten op het verminderen van bureaucratie en het vereenvoudigen van toeleiding. Ook de rijksoverheid zet in op één toegang. In de Wmo 2015 worden randvoorwaarden gecreëerd om binnen de toegang de samenwerking met verzorging en verpleging te realiseren. Maatschappelijke lokale opgave Uit het bovenstaande kunnen we de volgende opgaven herleiden: - Een herkenbare plek voor vragen op alle leefdomeinen - Samenwerking en afstemming tussen professionals onderling (op alle leefdomeinen) en tussen professionals en inwoners (informele zorg, vrijwilligers) - Korte lijnen, waar mogelijk direct bieden van ondersteuning, vermijden tussenlagen MAG3D 6

7 Integrale toegang Eén toegang, één team, één gezicht 2 Inwoners die een vraag hebben, kunnen met hun vraag op een herkenbare plek terecht. Daar worden zij direct geholpen, hun vraag wordt integraal benaderd. Wanneer zij ondersteuning nodig hebben, is er één aanspreekpunt, één persoon met wie zij afspraken maken, één persoon die de ondersteuning met hen coördineert. Hiervoor komt er één team, waarbinnen alle expertises vertegenwoordigd zijn. Het kan zijn dat zeker in de beginfase binnen dit ene team meerdere deelteams gebundeld zijn, zoals een team dat specifiek gericht is op opvoeden en opgroeien en een team dat meer gericht is op volwassenen. Deze teams functioneren dan vanuit dezelfde visie, met dezelfde kernwaarden en goede afspraken over samenwerking en ontwikkeling van kennis en expertise. Wat willen we bereiken? 1. Inwoners weten waar zij terecht kunnen voor informatie en advies. Informatie en advies, en waar mogelijk ondersteuning, zijn dan ook lokaal beschikbaar, op plekken die vanzelfsprekend zijn. Inwoners die niet zelf hun hulpvraag kunnen of willen stellen, worden ook bereikt. 2. Inwoners en professionals kennen en erkennen elkaar; zij zijn geen dossier of organisatie maar een gezicht. 3. Wanneer inwoners een vraag hebben, wordt deze vraag integraal (vanuit alle leefgebieden) benaderd. 4. Inwoners die ondersteuning nodig hebben, krijgen snel de juiste ondersteuning. Wanneer een professional geen antwoord op de gestelde vraag kan bieden, blijft hij wel verantwoordelijk voor de hulpvraag. Dat houdt in dat hij de inwoner niet doorstuurt, maar een warme overdracht organiseert dan wel hulp erbij haalt. 5. Inwoners hebben met minder professionals te maken, omdat de ondersteuning beter is afgestemd. Eén persoon is voor hen het aanspreekpunt. Deze persoon coördineert met hen de ondersteuning, of die nu door professionals en/of vrijwilligers wordt geboden: geen file voor de voordeur. 6. Inwoners mogen geen hinder ondervinden van de verdeling van (middelen voor) ondersteuning over verschillende wet- en regelgeving. Uitgangspunten 1. Hulpvragen worden integraal benaderd wat de verschillende leefgebieden én de sociale omgeving betreft. Geen symptoombestrijding, maar de vraag achter de vraag wordt achterhaald. 2. Wanneer meerdere professionals in één gezin of aan één persoon ondersteuning bieden, wordt altijd één gezin, één plan, één regisseur gehanteerd. 3. Binnen de toegang wordt altijd eerst gekeken wat mensen en hun netwerk zelf kunnen, vervolgens of oplossingen gevonden kunnen worden binnen het vrijwilligerswerk of binnen algemene voorzieningen. Als deze oplossingen niet voldoende bijdragen aan het gewenste resultaat, kan een maatwerkvoorziening worden ingezet. Uiteraard wordt zwaardere ondersteuning direct ingezet als sprake is van complexere zorg. 4. Korte lijnen en heldere communicatie, naar inwoners toe en onderling. 5. Er moet een goede balans zijn tussen generalistisch werken en specialistische kennis. Benodigde expertise mag niet verloren gaan. 2 Er zijn veel raakvlakken tussen dit thema en de andere inhoudelijke thema s zoals Groei en ontwikkeling en Maatschappelijke ondersteuning. Integrale toegang is dan ook een thema dat dwars door de andere thema s gaat. MAG3D 7

8 Groei en ontwikkeling Gemeente verantwoordelijk voor alle jeugdhulp, veel regionale samenwerking Gemeenten worden vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor alle vormen van jeugdhulp. Gemeenten zijn verplicht om op veel van de nieuwe taken samen te werken met andere gemeenten. Voor onze gemeente vindt dat binnen Holland Rijnland plaats. Er is een regionaal beleidsplan opgesteld waarin de regionale opgaven zijn benoemd en waarin is aangegeven op welke wijze de nieuwe taken vorm krijgen. Regionaal worden de volgende onderdelen georganiseerd en uitgevoerd: jeugdbescherming, jeugdreclassering, gesloten jeugdzorg, pleegzorg en het Advies- en meldpunt kindermishandeling (dat samen met het steunpunt huiselijk geweld wordt omgevormd tot één Advies- en meldpunt kindermishandeling en huiselijk geweld). Onze gemeente heeft niet voldoende volume (qua aantal kinderen dat hier een beroep op (moet) doen) en niet voldoende slagkracht om dit zelf te organiseren en uit te voeren. Dit blijkt uit de aanvullende maatschappelijke analyse De 3D opgaven in beeld. Daarnaast ligt er een wettelijke verplichting om dit regionaal op te pakken. Dit betekent dat bij het vormgeven van de nieuwe taken het regionale leidend is waar het gaat om specialistische ondersteuning en het gedwongen kader. Het lokale is leidend bij het organiseren van preventie en het bieden van advies en ondersteuning. Lokale invulling inbedding jeugd- en gezinsteam Een groot deel van de ambulante begeleiding voor jeugdigen en jongeren met een verstandelijke beperking en/of psychische stoornis en een deel van de gespecialiseerde jeugdzorg wordt vanaf 1 januari 2015 uitgevoerd door jeugd- en gezinteams. Voor deze teams geldt dat we regionaal afspraken maken met organisaties, maar lokaal de invulling van de teams kunnen bepalen (er wordt wel een basisniveau met benodigde expertise afgesproken) en de lokale inbedding en aansturing moeten organiseren. De lokale invulling, het bepalen van de benodigde omvang en expertise, gebeurt op basis van de aanvullende maatschappelijke analyse. Lokale inbedding jeugd, verbinding veiligheid en andere domeinen Vragen van jeugdigen, jongeren en hun ouders staan vaak niet op zichzelf en moeten daarom integraal worden benaderd. De jeugd- en gezinteams moeten daarom in goede verbinding staan met veiligheid, het onderwijs, de zorg, vrijwilligerswerk, ondersteuning en de andere domeinen (zie integrale toegang). Specifieke aandachtspunten zijn de afstemming van zorg in en om de school en veiligheid waar het gaat om het beperken van veiligheidsrisico s. Continuïteit van ondersteuning In de jeugdwet is de ondersteuning van jeugdigen, jongeren en hun ouders geregeld. Deze ondersteuning is geregeld tot de jongere de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt. Het is echter niet zo, dat alle problemen opgelost zijn, als jongeren die leeftijd hebben bereikt. Sommige jongeren hebben ook daarna ondersteuning nodig (bijvoorbeeld bij een blijvende beperking of stoornis). Het is belangrijk dat deze ondersteuning dan gecontinueerd wordt, ook al valt de ondersteuning onder andere wetgeving. Maatschappelijke lokale opgave Uit bovenstaande kunnen de volgende extra opgaven worden herleid: 1. Lokale invulling jeugd- en gezinteam 2. Lokale inbedding jeugd- en gezinteam binnen één integraal team 3. Afstemming zorg in en om de school 4. Afstemming met veiligheid waar het gaat om risicopreventie 5. Continuïteit van ondersteuning MAG3D 8

9 Groei en ontwikkeling In de MAG zijn al doelstellingen benoemd die van toepassing zijn op de transitie en transformatie van de jeugdhulp. Ook onder het thema integrale toegang zijn doelstellingen benoemd die van toepassing zijn. Hieronder zijn aanvullende doelstellingen benoemd. Alle kinderen groeien op in een veilige omgeving en ontwikkelen talenten Wat willen we extra bereiken? 1. Kinderen die specifieke ondersteuning nodig hebben bij het ontwikkelen van hun talenten, ontvangen die ondersteuning zoveel mogelijk binnen Kaag en Braassem. 2. Voor kinderen die in en om school ondersteuning nodig hebben, is deze ondersteuning op elkaar afgestemd en wordt deze in samenhang geboden. 3. Risicojongeren zijn in beeld; er is een sluitende preventieve aanpak op het gebied van veiligheid waardoor zij minder snel een maatregel vanuit jeugdbescherming of jeugdreclassering opgelegd krijgen. Opvoeden doen we samen Wat willen we extra bereiken? 1. Voor jeugdigen, jongeren en ouders die ondersteuning nodig hebben bij opgroeien en opvoeden is deze ondersteuning zoveel mogelijk lokaal beschikbaar. Deze ondersteuning is laagdrempelig en sluit aan op de leefwereld, behoeften en mogelijkheden van jeugdigen, jongeren en ouders. 2. Voor jeugdigen, jongeren en ouders die dat nodig hebben, is specialistische ondersteuning snel beschikbaar. Wanneer een professional geen antwoord op de gestelde vraag kan bieden, blijft hij wel verantwoordelijk voor de hulpvraag. Dat houdt in dat de jeugdige of jongere niet wordt doorgestuurd, maar dat een warme overdracht wordt georganiseerd. 3. Jeugdigen, jongeren en hun ouders krijgen ondersteuning op zo n manier dat zij zoveel of zo snel mogelijk op eigen kracht kunnen deelnemen aan de samenleving. Jeugdigen, jongeren en ouders die structureel ondersteuning nodig hebben, ontvangen die ondersteuning zoveel mogelijk vanuit hun netwerk of van vrijwilligers. Professionele ondersteuning is daarop aanvullend of ondersteunend. 4. Wanneer de veiligheid van jeugdigen en jongeren in het geding is of wanneer het anderszins noodzakelijk is, wordt (direct) professionele ondersteuning ingezet. 5. Voor jeugdigen, jongeren en hun ouders, die ondersteuning nodig hebben, wordt een doorgaande en samenhangende ondersteuning geboden, ook wanneer andere regelgeving van kracht wordt nadat de jongere de leeftijd van 18 jaar heeft bereikt. 6. Professionals en vrijwilligers zijn toegerust om het signaal, dat de ontwikkeling van een kind in het gedrang komt, tijdig te signaleren. Van professionals wordt verwacht dat zij naar aanleiding van deze signalen het gesprek aangaan met het kind en/of diens ouders, van vrijwilligers wordt verwacht dat zij de signalen doorgeleiden. Extra uitgangspunten 1. De behoeften en talenten van kinderen/jongeren zijn het uitgangspunt, niet hun beperkingen of doelgroep waartoe zij behoren. 2. De ondersteuning die lokaal wordt georganiseerd, moet aansluiten bij datgene wat regionaal wordt vorm gegeven. 3. Jeugdigen, jongeren en hun ouders ontvangen passende ondersteuning, zo licht als mogelijk en zo zwaar als noodzakelijk. De professionals schalen daartoe tijdig op en af. MAG3D 9

10 Werken en leren Gemeente verantwoordelijk voor grotere groep in ondersteuning naar werk Gemeenten moeten met de komst van de Participatiewet vanaf 1 januari 2015 een grotere groep mensen met afstand tot de arbeidsmarkt toeleiden naar (regulier) werk. Naast alle mensen die nu een beroep doen op de Wet werk en bijstand (Wwb) komen daar ook mensen bij die nu in aanmerking kunnen komen voor de Wet sociale werkvoorziening (Wsw) en iedereen die niet volledig en duurzaam arbeidsongeschikt is onder de Wet arbeidsondersteuning jong gehandicapten (Wajong). Tegelijkertijd ontvangt de gemeente minder middelen voor re-integratie. Dit maakt het, ook vanwege de arbeidsmarktontwikkeling, noodzakelijk te zoeken naar creatieve oplossingen om kennis en talenten van deze groep mensen op peil te houden en waar mogelijk verder te ontwikkelen. Beschut werk De Wet sociale werkvoorziening blijft bestaan voor het huidig bestand. Voor de toekomst heeft de gemeente een keuze op welke wijze zij vorm wil geven aan beschut werk voor de groep met een arbeidsvermogen tot maximaal 20%. Deze keuze gaan we de komende periode samen met de regionale partners (Alphen aan den Rijn en Nieuwkoop) en de Sociale Werkvoorzieningen Alphen aan den Rijn (SWA) uitwerken. Werkbedrijf Op regionaal niveau moet een werkbedrijf worden ingericht dat tot taak heeft het creëren van extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking en het matchen van geschikte kandidaten voor die banen. De vorm van het werkbedrijf is vrij. Samenwerking met een vertegenwoordiging van werkgevers en werknemers is vereist. Gemeenten en passend onderwijs De invoering van passend onderwijs is primair de taak van het onderwijs, maar de verbinding met de gemeentelijke zorg voor de jeugd en de verantwoordelijkheid voor een goed aansluiting van het onderwijs op de arbeidsmarkt, raakt ook de gemeenten. De samenwerking op dit gebied wordt vooral (sub)regionaal vormgegeven. Social Return on Investment (SROI) De gemeente neemt bij inkoop en aanbestedingen voorwaarden op die maatschappelijk rendement opleveren, bijvoorbeeld door afspraken te maken over werkervaringsplaatsen of het in dienst nemen van mensen met een arbeidsbeperking. Hierop kan nog strakker worden gestuurd. Maatschappelijke lokale opgave Uit bovenstaande kunnen de volgende extra opgaven worden herleid: 1. Lokale stimulering en realisatie van extra banen voor mensen met een arbeidsbeperking 2. Lokale oplossingen voor activiteiten voor de diverse doelgroepen waarvoor regulier werk (tijdelijk) niet haalbaar is MAG3D 10

11 Werken en leren Werken loont, betaald of onbetaald Wat willen we extra bereiken? 1. Inwoners met een beperking en/of afstand tot de arbeidsmarkt krijgen lokaal kansen om hun mogelijkheden en talenten te versterken en te benutten. Activiteiten zijn gericht op toeleiding naar de arbeidsmarkt en/of verbetering van de maatschappelijke positie (participatieladder). 2. Jongeren krijgen lokaal kansen om maatschappelijk relevante ervaringen op te doen en inwoners en organisaties kennis te laten maken met hun talenten en leefwereld. Extra uitgangspunten 1. Gemeente, onderwijs, ondernemers en maatschappelijke organisaties werken intensief samen om de grotere doelgroep vanuit de participatiewet bij de samenleving te betrekken. 2. Maatschappelijke participatie van kwetsbare inwoners is gebaseerd op eigen kracht mogelijkheden, talenten en behoeften. 3. Maatschappelijke participatie van kwetsbare groepen wordt zoveel mogelijk gekoppeld aan de inhoudelijke opgaven uit de maatschappelijke agenda. MAG3D 11

12 Maatschappelijke betrokkenheid Extra druk op mantelzorgers De nieuwe taken, waarvoor gemeenten met de decentralisaties verantwoordelijk worden, worden met een aanzienlijke bezuiniging aan gemeenten overgedragen. Achterliggende gedachte is dat meer dan nu een beroep moet worden gedaan op de eigen kracht van mensen en van hun sociale netwerk. Nieuwe taak: jaarlijkse blijk van waardering Met de Wmo 2015 worden gemeenten verplicht om zorg te dragen voor een jaarlijkse blijk van waardering voor mantelzorgers van cliënten in de gemeente. Hiervoor bestaat op dit moment het mantelzorgcompliment. Met de hervorming van de langdurige zorg vervalt de grondslag voor dit mantelzorgcompliment. Gemeenten mogen zelf bepalen hoe zij invulling willen aan geven aan de jaarlijkse blijk van waardering. Deze kan bestaan uit een geldbedrag, zoals dat bij het mantelzorgcompliment het geval was, maar ook uit een waardering in natura. Regionaal worden scenario s geschetst voor het vormgeven van de blijk van waardering. Verdwijnen grondslag kortdurend verblijf Op dit moment is in de AWBZ geregeld dat mensen (van alle leeftijden) met een beperking of een handicap die thuis wonen én permanent toezicht nodig hebben, maximaal drie etmalen per week kunnen logeren, zodat hun mantelzorger vrijaf kan krijgen. Met de hervorming langdurige zorg vervalt de grondslag voor dit kortdurend verblijf. In de aanvullende maatschappelijke analyse De 3D opgaven in beeld wordt vermeld dat jaarlijks circa 15 mensen (met name tot 18 jaar) uit Kaag en Braassem gebruik maken van kortdurend verblijf. In de Wmo 2015 is kortdurend verblijf niet als afzonderlijke taak aan gemeenten opgelegd. Wel is bepaald dat gemeenten mantelzorgers moeten ondersteunen en voorzieningen moeten treffen ter bevordering van de zelfredzaamheid en participatie van inwoners en ter ondersteuning/ontlasting van mantelzorgers. Kortdurend verblijf kan gezien worden als voorziening die gemeenten daarvoor kunnen inzetten. Dit geldt overigens ook voor begeleiding groep. Begeleiding groep wordt ook wel ingezet ter ontlasting van mantelzorgers. Maatschappelijke opgaven Uit bovenstaande kan de volgende extra opgave worden herleid: - het bieden van voorzieningen ter ontlasting dan wel versterking van mantelzorgers - het herkennen en erkennen van mantelzorgers - het tijdig betrekken en informeren van mantelzorgers en vrijwilligers bij het inzetten/bieden van ondersteuning In de MAG is al aandacht besteed aan de ondersteuning en waardering van mantelzorgers. Deze extra opgave wordt betrokken bij het thema Maatschappelijke ondersteuning, waar de overige opgaven - waarvoor we ons gesteld zien met de uitbreiding van de Wmo - zijn opgenomen. MAG3D 12

13 Maatschappelijke ondersteuning Nieuwe taken, minder geld Met de Wmo 2015 worden gemeenten verantwoordelijk voor het treffen van algemene voorzieningen en maatwerkvoorzieningen ter ondersteuning van de zelfredzaamheid en participatie van onze inwoners. De grondslag voor begeleiding (individueel en in groepsverband), het eerder genoemde kortdurend verblijf en de inloopfunctie ggz komt hiermee te vervallen. Ook worden gemeenten verantwoordelijk voor het bieden van beschermd wonen. Hiervoor wordt aan de centrumgemeenten, voor ons gemeente Leiden, een budget beschikbaar gesteld. Ten slotte kan ook de anonieme hulplijn als nieuwe taak binnen de Wmo worden genoemd. Al deze taken worden met een korting overgedragen aan gemeenten. Dat betekent dat we het als gemeente slimmer, beter en goedkoper moeten doen. Voor beschermd wonen en de anonieme hulplijn werken we hiervoor samen met de andere gemeenten binnen Holland Rijnland. De algemene voorzieningen en maatwerkvoorzieningen ter ondersteuning van de zelfredzaamheid en participatie geven we lokaal dan wel subregionaal vorm. Vooral algemene individuele begeleiding en weinig afstemming informele zorg/vrijwilligers Op dit moment is 85% van alle ingezette individuele begeleiding in onze gemeente een algemene vorm van begeleiding. Deze algemene individuele begeleiding wordt door een tiental organisaties aan inwoners van onze gemeente geboden. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om begeleiding bij het nemen van besluiten en de administratie, praktische ondersteuning, begeleiding bij vrijetijdsbesteding en het aangaan van sociale contacten. Afstemming met het vrijwilligerswerk en het netwerk kan daarbij sterker dan nu worden ingezet. Dagbesteding vooral gericht op ouderen, 1/3 van hen buiten de gemeente In onze gemeente maken op dit moment circa 125 mensen gebruik van dagbesteding. Bijna 70% van hen behoort tot de doelgroep ouderen. Tweederde van deze ouderen kan terecht bij één van de voorzieningen in Kaag en Braassem. Dat betekent dat één derde van de ouderen voor dagbesteding buiten de gemeente moet reizen. Gemeenten moeten zorg dragen voor het vervoer van en naar voorzieningen ten behoeve van zelfredzaamheid en participatie. Ook hierop is door het Rijk bezuinigd. Maatschappelijke lokale opgave Uit bovenstaande kan de volgende extra opgave worden herleid: - Het organiseren van ondersteuning ten behoeve van zelfredzaamheid en participatie MAG3D 13

14 Maatschappelijke ondersteuning Hou vast en laat los Inwoners die ondersteuning nodig hebben bieden wij waar nodig - houvast. Houvast bij het structureren van hun leven, bij het aanleren en vasthouden van structuur, bij het uitvoeren van dagelijkse handelingen en/of bij het invullen van hun dag. Houvast waardoor ze thuis kunnen blijven wonen en waardoor ze deel kunnen (blijven) nemen aan de samenleving. Ook mantelzorgers worden op deze manier benaderd om hen te steunen met voorzieningen die hen de nodige verlichting bieden in hun belangrijke taak. Maar wel met nadruk op het zoveel mogelijk behouden en/of versterken van eigen kracht en eigen regie. En dat betekent dus ook op het juiste moment loslaten. De balans vinden tussen het vasthouden en ook weer loslaten van mensen. Daarnaast houden we kwetsbare inwoners zoveel mogelijk vast in onze gemeente, hun eigen omgeving. Dichtbij, waar mogelijk binnen lokale (vrijwilligers)organisaties, waar nodig met professionele ondersteuning. We sluiten hen niet buiten, maar nemen hen zoveel mogelijk lokaal op. Ook hier laten we zoveel mogelijk los, zij krijgen of behouden samen met hun omgeving, familie, vrienden en vrijwilligers(organisaties), de regie. Wat willen we extra bereiken? 1. Voor inwoners die ondersteuning nodig hebben bij zelfredzaamheid en participatie is deze ondersteuning zoveel mogelijk lokaal beschikbaar. Deze ondersteuning is laagdrempelig en sluit aan op de leefwereld, behoeften en mogelijkheden van deze inwoners. 2. Inwoners die ondersteuning nodig hebben, krijgen snel de juiste ondersteuning op hun vraag. Wanneer een professional geen antwoord op de gestelde vraag kan bieden, blijft hij wel verantwoordelijk voor de hulpvraag. Dat houdt in dat hij de inwoner niet doorstuurt, maar een warme overdracht organiseert. 3. Inwoners krijgen ondersteuning op zo n manier dat zij zoveel of zo snel mogelijk op eigen kracht kunnen deelnemen aan de samenleving. Inwoners die structureel ondersteuning nodig hebben, ontvangen deze zoveel mogelijk vanuit hun netwerk of vrijwilligers. Professionele ondersteuning is daarop aanvullend of ondersteunend. 4. Wanneer de veiligheid van kwetsbare inwoners in het geding is of wanneer het anderszins noodzakelijk is, wordt (direct) professionele ondersteuning ingezet. 5. Inwoners mogen geen hinder ondervinden van de verdeling van ondersteuning over verschillende wet- en regelgeving. 6. Inwoners die ondersteuning nodig hebben bij een zinvolle dagbesteding (ter ontlasting van de mantelzorger en/of voor het bijhouden/ontwikkelen van vaardigheden), krijgen de mogelijkheid hun talenten in te zetten in hun directe omgeving of het verenigingsleven van Kaag en Braassem. 7. Professionals en vrijwilligers zijn toegerust om signalen, dat inwoners (extra) zorg nodig hebben, tijdig te signaleren. Van professionals wordt verwacht dat zij over deze signalen het gesprek aangaan met het kind en/of diens ouders, van vrijwilligers wordt verwacht dat zij de signalen doorgeleiden. MAG3D 14

15 Extra uitgangspunten 1. De behoeften en talenten van de inwoners zijn het uitgangspunt, niet hun beperkingen of de doelgroep waartoe zij behoren. 2. Maatwerk: de inwoners die vanaf 1 januari 2015 een beroep op ondersteuning doen, zijn zeer divers. De ondersteuning aan deze mensen zal net zo divers zijn. Maatwerk, aansluiten bij de mensen zelf, is altijd het uitgangspunt. 3. Activiteiten voor mensen met een ondersteuningsbehoefte vinden lokaal plaats tenzij het beter of goedkoper is ondersteuning (sub)regionaal te laten plaatsvinden. 4. Inwoners ontvangen passende ondersteuning, zo licht als mogelijk en zo zwaar als noodzakelijk. De professionals schalen daartoe tijdig op en af in samenwerking met vrijwilligers. 5. We sluiten vooral aan op algemene voorzieningen en breiden deze uit. Dit heeft wel gevolgen voor de keuzevrijheid van cliënten. Zij kunnen dan namelijk niet kiezen tussen aanbieders, wanneer meerdere aanbieders actief zijn. MAG3D 15

16 Wonen, leefomgeving en Veiligheid Langer zelfstandig wonen: groter beslag op mensen en woningen Het is de bedoeling dat de huidige AWBZ per 1 januari 2015 wordt vervangen door de nieuwe Wet Langdurige Intensieve Zorg (Wet LIZ). Uitgangspunt bij de Wet LIZ is dat mensen zo lang mogelijk thuis blijven wonen met behulp van hun sociale netwerk en eventuele gemeentelijke ondersteuning. Pas als dat niet meer mogelijk is en iemand bijvoorbeeld is aangewezen op intensieve zorg met 24-uurs toezicht, bestaat er aanspraak op zorg vanuit de Wet LIZ. Dit betekent dat steeds meer mensen langer zelfstandig moeten blijven wonen, dat mensen minder snel in aanmerking komen voor opname in een instelling. Dit geldt niet alleen voor ouderen maar ook voor mensen met bijvoorbeeld een verstandelijke beperking of psychische stoornis. Deze extramuralisering legt een groter beslag op mensen en op de beschikbare woningen. Er moeten voldoende geschikte woningen zijn, de buurt krijgt meer te maken met mensen met een beperking en er moet meer ondersteuning wordt geboden, door mantelzorgers, vrijwilligers en professionals. De extramuralisering en de drie decentralisaties leveren ook een extra druk op de fysieke en sociale leefomgeving van onze inwoners. Het is daarom noodzakelijk dat inwoners, organisaties en gemeente samenwerken om een prettige en passende leefomgeving te creëren/behouden. Veiligheid Veiligheid speelt door alle thema s van de MAG3D: we hebben het dan bijvoorbeeld over de wettelijke verplichting om een advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling te realiseren, om extra in te zetten op het voorkomen van huiselijk geweld en kindermishandeling, maar ook over de veiligheid van zeer kwetsbare inwoners, die onder de verantwoordelijkheid van de gemeente komen en over het beperken van veiligheidsrisico s bij risicojongeren. Het is van belang om veiligheid hierbij integraal te benaderen. Maatschappelijke lokale opgave Uit bovenstaande kunnen de volgende extra opgaven worden herleid: - Het anticiperen op / opvangen van de gevolgen van de extramuralisering - Het integraal benaderen van veiligheid binnen het sociale domein, waarbij de nadruk op preventie ligt Wonen, leefomgeving en Veiligheid MAG3D 16

17 Prettig en passend wonen in Kaag en Braassem In de MAG hadden we al als doelstelling geformuleerd dat inwoners zo lang mogelijk zelfstandig moeten kunnen blijven wonen, het liefst in het eigen dorp of de eigen gemeente. Hieronder zijn aanvullende doelstellingen benoemd. Wat willen we extra bereiken? 1. Inwoners voelen zich verantwoordelijk voor zichzelf en voor hun (sociale) omgeving. De mensen maken de buurt en signaleren en ondernemen zelf actie als ze zich zorgen maken. 2. De buurt of wijk is ook een prettige woon- en leefomgeving voor nieuwe en/of kwetsbare inwoners. Uitgangspunt Prettig en passend wonen is een samenspel tussen inwoners, organisaties en gemeente. MAG3D 17