Het werk aan Eurocode 2 vordert. Op weg naar een nieuwe generatie Eurocodes. Op weg naar een nieuwe generatie eurocodes

Transcriptie

1 thema Het werk aan Eurocode 2 vordert Op weg naar een nieuwe generatie Eurocodes Op weg naar een nieuwe generatie eurocodes

2 ir. Mark Lurvink 1 ) NEN prof.ir. Simon Wijte 1 ) Adviesbureau ir. J.G. Hageman B.V. / TU Eindhoven 1 Het Havenhuis in Antwerpen, de nieuwe huisvesting van het Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen foto: William Helsen 1 ) Mark Lurvink is secretaris TGB Plenair en SC7. Simon Wijte is voorzitter van TGB Betonconstructies en lid van SC2/WG1. 1 Ontwikkeling Eurocodes De ontwikkeling van de Eurocodes begon in Dit was op initiatief van de Commissie van de Europese Gemeenschap. De Eurocodes moesten in eerste instantie als een alternatief voor nationale (wettelijke) voorschriften fungeren, met als doel deze uiteindelijk te vervangen. In 1989 is besloten het werk over te dragen aan CEN, waarna de Eurocodes halverwege de jaren negentig als voornorm zijn uitgebracht. Deze voornormen werden maar zeer beperkt gebruikt in Nederland. Het harmoniseren van de bepalingsmethoden voor de constructieve veiligheid in de bouw was geen eenvoudige opgave, gegeven het nationale karakter van de bouw, de diverse tradities en de variatie in veiligheidsniveaus. Omdat het gewenste veiligheidsniveau en de bijkomende economische investering een nationale aangelegenheid betreft, is het invullen hiervan aan de lidstaten van de Europese Unie. Dit, en de noodzaak specifieke nationale informatie te verstrekken omtrent de te hanteren geografische en klimatologische omstandigheden, maar ook nationaal te hanteren bepalingsmethoden, vormden de aanleiding tot het gebruiken van zogenoemde boxed values, tegenwoordig aangeduid als Nationally Determined Parameters (NDP s). Deze waarden zijn voor ieder Europees land beschreven in een voor dat land specifieke nationale bijlage horende bij de betreffende normdelen. Voorafgaand aan de publicatie van de Eurocodes als Europese normserie in 2005, is Guidance Paper L [2] verschenen, waarin de werkwijze met NDP s was vastgelegd. Sinds die tijd zijn er nog enkele correctie- en wijzigingsbladen op deze Eurocodenormen uit 2005 uitgebracht. Dit geheel van Europese Eurocodenormen, correctie- en wijzigingsbladen en nationale bijlagen zijn de normen voor het constructieve en geotechnische ontwerp waar we op dit moment mee werken. De Eurocodes zijn het meest uitgebreide en technisch samenhangende stelsel van normen voor het constructief en geotechnisch ontwerp in de wereld. De ontwikkeling hiervan mag als een geweldige prestatie worden beschouwd en de impact is groot: het dagelijks werk van circa professionals in Europa wordt er door beïnvloed. Inmiddels zijn voor de diverse vakgebieden 58 normdelen, waarvan 4 voor betonconstructies. Momenteel wordt gewerkt aan een nieuwe generatie Eurocodes, waaronder ook Eurocode 2. Positie in Europa Inmiddels zijn we ruim tien jaar verder en zijn de Eurocodes in 33 Europese landen ingevoerd en vormen ze de basis voor het constructieve en geotechnische ontwerp. Ook buiten Europa kennen de Eurocodes een steeds grotere marktpenetratie (fig. 2), met in het kielzog producten beschreven volgens Europese productnormen en beproefd volgens Europese beproevingsnormen. De Eurocodes zijn, door een gelijk speelveld te creëren over de gehele markt, een belangrijke sleutel om de Europese bouwsector te versterken en te harmoniseren als het aankomt op wet- en regelgeving en concurrentievermogen. In het stuk van de Europese Commissie aan het Europese Parlement en Raad, getiteld Strategy for the sustainable competitiveness of the construction sector and its enterprises [4], van 31 juli 2012, staat: The Eurocodes constitute a set of design standards and the Op weg naar een nieuwe generatie eurocodes

3 thema 2 Marktpenetratie Eurocodes [3] bron: JRC 2016 Verantwoordelijkheid Eurocodes De Eurocodes worden opgesteld onder verantwoordelijkheid van het Europese Normalisatieplatform CEN, door Technical Committee CEN/TC 250. Deze commissie is een technisch overlegorgaan met verschillende subcommissies (SC) en werkgroepen (WG) (fig. 3 en 4), waarin per lidstaat een beperkte afvaardiging zitting kan hebben. Voor iedere Eurocode is er een subcommissie, zo wordt Eurocode 2 opgesteld door SC2. De Nederlandse normatieve belangen in Europa worden in Nederland behartigd via NEN. 2 EU-EFTA MS Expressed interest in the Eurocodes most up-to-date codes of practice applicable to all principal construction materials, all major fields of structural engineering and a wide range of types of structures and products. It is a flexible tool as each country has the option of adapting the Eurocodes to their specific conditions and risk assessment regarding climate, seismic risk, traditions, etc. The Commission strongly encourages the EU Member States to take on board the Eurocodes as their national design codes to ensure that buildings are disaster proofed. In ditzelfde document is aangegeven dat de bouwsector op Europees niveau circa 10% van het Europese Bruto Binnenlandse Product vertegenwoordigt 2 ) en binnen Europa verantwoordelijk is voor 20 miljoen banen, voornamelijk in het midden- en kleinbedrijf. Vanwege het economische belang kan de prestatie van de bouwsector significant bijdragen aan de algehele ontwikkeling van de economie. De sector kan significant bijdragen aan het creëren van extra banen 3 ) door in te zetten op veelbelovende gebieden zoals het verbeteren van gebouwen en de infrastructuur, indien dit wordt ondersteund door passend (politiek) beleid. De Eurocodes en nationale bijlagen vormen de basis bij (Europese) aanbestedingen die moeten voldoen aan de Aanbestedingswet 2012 en zijn daarmee dus belangrijk voor opdrachtgevers met een overheidsachtergrond. 2 ) In Nederland ligt het aandeel van de bouwsector aan het Bruto Binnenlands Product enkele procenten hoger dan het Europese niveau. 3 ) Geschat wordt dat door de bouwsector nieuwe banen kunnen worden gecreëerd [5]. Een nieuwe generatie Eurocodes Momenteel worden de Eurocodes herzien. Dit moet resulteren in een nieuwe uitgave van deze normbladen vanaf Belangrijke doelstellingen bij het herzien van de Eurocodes zijn: - het reduceren van het aantal NDP s; - het verbeteren van het gebruikersgemak [6]; - het actualiseren van de normen aan de laatste stand der techniek; - het uitvoeren van regulier onderhoud. Ook worden nieuwe Eurocodes opgesteld voor de toepassing van constructief glas, membrane structures en Fiber Reinforced Polymers. Duurzaamheid, zowel in de vorm van sustainability als durability, krijgt in de Eurocodes ook een duidelijker plek. Zo wordt gestreefd bij alle al bestaande Eurocodes, naast de bekende bepalingsmethoden voor het ontwerp, ook bepalingsmethoden op te stellen voor het beoordelen en versterken van bestaande constructies (fig. 6). Tevens wordt gekeken of klimaatveranderingen aanleiding zijn voor nieuwe voorschriften of aanbevelingen in de Eurocodes. Herziening van de Eurocodes wordt (gedeeltelijk) financieel ondersteund door Mandaat M/515 van de Europese Unie. De technische werkprogramma s voor de herziening zijn, in aanloop naar mei 2013, in subcommissies en werkgroepen van CEN/TC 250 voorbereid en uiteindelijk door CEN/TC 250 vastgesteld (fig. 5). Het werk aan de herziening wordt uitgevoerd door de SC s en Project Teams (PT s). De Project Teams hebben de taak het aantal NDP s te verkleinen, het gebruikersgemak te verbeteren en nieuwe onderwerpen voor te bereiden. De SC s zijn verantwoordelijk voor het begeleiden en beoordelen van het werk van de Project Teams en het reguliere onderhoud van de Eurocode. Project Teams (PT s) Voor de werkzaamheden van de Project Teams zijn tussen CEN en de leden van de Project Teams contracten overeengekomen Op weg naar een nieuwe generatie eurocodes

4 3 Organisatie CEN/TC 250; Nb: subcommissies kunnen werkgroepen onder zich hebben, die op hun beurt weer taakgroepen kunnen bevatten; deze substructuren zijn voor het overzicht weggelaten 4 Vereenvoudigde weergave organisatie en relaties CEN, NEN en Project Teams Management Group Chairman: S. Denton Chairman's Advisory Panel(s) SC 10 - EN 1990 Chairman: P. Formichi Secretary: V. Meløysund [SN] SC 1 - EN 1991 Chairman: N. Malakatas Secretary: J. Brunner [DIN] SC 2 - EN 1992 Chairman: H. Ganz Secretary: A. Schleifer [DIN] SC 3 - EN 1993 Chairman: U. Kuhlmann Secretary: S. Kempa [DIN] SC 4 - EN 1994 Chairman: G. Couchman Secretary: J. Duncan [BSI] SC 5 - EN 1995 Chairman: S. Winter Secretary: A. Stenmark [SIS] 3 CEN CEN/TC 250 Structural Eurocodes CEN/TC 250 Subcommittees CEN/TC 250 Structural Eurocodes Chairman: S. Denton Vice Chair: M. Fardis Secretary: T. Wilkins [BSI] CEN PM: G. Ascensao NEN M/515 lead: M. Lurvink SC 6 - EN 1996 Chairman: R. Van der Pluijm Secretary: P. Rauh [DIN] SC 7 - EN 1997 Chairman: A. Bond Secretary: M. Lurvink [NEN] SC 8 - EN 1998 Chairman: P. Bisch Secretary: E. Coelho [IPQ] SC 9 - EN 1999 Chairman: F. Mazzolani Secretary: R. Sægrov [SN] SC 11 - EN 'Structural Glass' Chairman: M. Feldmann Secretary: S. Tiedtke [DIN] NEN Normcommissie TGB Plenair CEN/TC 250 Coordination Group Chairman: S. Denton Secretary: T. Wilkins [BSI] Horizontal Group Bridges Convenor: P. Croce Horizontal Group Fire Convenor: B. Zhao WG 1 Policy and guidelines Convenor: J. Moore [UK] Other Tier 1 WG's WG 2 Existing Structures Convenor: P. Lüchinger [SNV] WG 4 Fibre reinforced polymer Convenor: L. Ascione [UNI] WG 5 Membrane Structures Convenor: M. Mollaert [NBN] WG 6 Robustness Convenor: R. Van der Pluijm [NEN] NEN M/515 lead Subcommissies (SC s) Parallel aan het tot stand komen van deze Project Teams zijn door de verschillende SC s, ten behoeve van het reguliere onderhoud, commentaren bij eindgebruikers in Europa opgevraagd. Voor het verzamelen van het Nederlandse commentaar heeft NEN de normen ter commentaar op geplaatst. De hierop ingekomen commentaren zijn beoordeeld door de betreffende Nederlandse TGB-commissies en een deel daarvan is vervolgens als Nederlands commentaar bij de SC s ingediend. Deze commentaren worden nu in het kader van regulier onderhoud door de SC s meegewogen bij het opstellen van de volgende generatie van de normen. Het technisch inhoudelijke werk voor de herziening wordt dus vooral uitgevoerd in de Europese SC s en daaronder ressorterende WG s. Dit werk houdt in enerzijds het actief meedenken en reviewen van het werk van de Project Teams, anderzijds het opstellen van reacties op de ontvangen commentaren. Ervaring leert dat via een proactieve aanwezigheid bij vergaderingen van de SC s en WG s en investeringen van tijd en geld in tekstvoorstellen en het beschikbaar maken van achtergronden, de meeste invloed kan worden uitgeoefend op de ontwikkeling van de Eurocodes. Dit heeft veel meer effect dan naderhand reageren op voldragen voorstellen vanuit de Europese SC s. Het borgt ook dat vroegtijdig kennis wordt opgedaan van de redenen waarom en op welke wijze met welke afwegingen de norm tot stand is gekomen. CEN/TC 250/SC 2 Beton Normsubcommissie TGB Betonconstructies Het werk aan Eurocode 2 vordert 4 Werkorganisatie werkgroepen en taakgroepen t.b.v. opstellen, herzien en beoordelen van tekstvoorstellen voor volgende generatie Eurocodes Werkgroepen Project Teams opstellen tekstvoorstellen nieuwe onderwerpen NEN is hierbij voor CEN de uitvoerende partij. Vanwege het onderlinge verband tussen de verschillende normdelen van de Eurocodes, wordt het werk van de Project Teams niet voor alle normdelen tegelijk uitgevoerd maar wordt het in vier, elkaar deels overlappende fasen uitgevoerd. De eerste fase hiervan is reeds begonnen. De start van de tweede fase wordt verwacht voor de zomer van dit jaar. Meer informatie hierover kan worden gevonden op Werkgroep 1 (WG1) De werkzaamheden voor het herzien van de huidige Eurocode 2 zijn al begonnen in Door SC2 is toen werkgroep 1 (WG1) ingesteld met de taak de herzieningswerkzaamheden te coördineren en teksten te redigeren. In deze werkgroep mogen alle landen die lid zijn van CEN zich laten vertegenwoordigen. TGB Betonconstructies is ook vertegenwoordigd in deze werkgroep. Voorzitter van deze werkgroep is de Noor Steinar Leivestad. WG1 komt circa viermaal per jaar bij elkaar. Naast de geformuleerde doelstellingen wordt getracht bij de revisie van Eurocode 2 de omvang van de norm zo beperkt mogelijk te houden. Het is duidelijk dat de voor de herziening geformuleerde doelen zich niet altijd eenvoudig laten verenigen en de tijd zal leren in hoeverre alle doelen succesvol kunnen worden bereikt. In SC2 is voorgesteld de huidige delen EN (bruggen) en EN (constructies voor het opslaan van (vloei)stoffen) op te nemen in het algemene deel EN Daarmee zouden deel 2 en 3 dan kunnen komen te vervallen en de relevante regels Op weg naar een nieuwe generatie eurocodes

5 thema 5 Response to Mandate M/515 (Werkprogramma herziening Eurocodes) 6 Werkprogramma CEN/TC Mercedes Benz Museum in Stuttgart foto: Julian Herzog EN 1990 EN 1991 EN 1992 EN 1993 EN 1994 EN 1995 EN 1996 EN 1997 EN 1998 EN 1999 glas Fiber Reinforced Polymers membrane structures incasseringsvermogen beoordeling bestaande constructies klimaatverandering (sustainability) gebruikersgemak 5 6 daarvan worden opgenomen in het nieuwe deel EN In dat deel kan dan mogelijk worden volstaan met een beperkte annex voor bruggen en voor scheurvorming in jong beton. Door WG1 wordt op dit moment, overeenkomstig dit voorstel, gewerkt aan deel 1-1. In een latere fase zal door SC2 worden beoordeeld of dit in een werkbare norm resulteert. Daarnaast dient dit ook door TC 250 te worden beoordeeld omdat dit afwijkt van de organisatie van de Eurocodes. Hierin hebben namelijk veel delen 2 betrekking op aanvullende regels voor bruggen. Taakgroepen (TG s) Om te komen tot een goed onderbouwde revisie van Eurocode 2 heeft WG1 een aantal processen in gang gezet. Naast het genoemde opvragen van commentaar op de huidige Eurocode 2 zijn op diverse deelgebieden taakgroepen (TG) ingesteld: TG1 Versterken en wapeningen van betonconstructies met vezelversterkte polymeren TG2 Staalvezelbeton TG3 Beoordeling van bestaande constructies TG4 Dwarskracht, pons en wringing TG5 Brand TG6 Bepaling van de krachtsverdeling TG7 Tijdsafhankelijk gedrag van betonconstructies TG8 Vermoeiing TG9 Bruggen TG10 Duurzaamheid Nederlandse deskundigen zijn lid van een aantal van deze TG s. Voor deze taakgroepen heeft WG1 doelen beschreven. Dit doel verschilt per taakgroep en kan bestaan uit het opstellen van een rapport dat kan worden uitgegeven als een JRC Scientific and Policy Report (vergelijkbaar met een CUR-rapport), een tekst voor een annex bij Eurocode 2 of teksten voor hoofdstukken in Eurocode 2. De werkzaamheden van TG10 Duurzaamheid worden uitgevoerd in samenwerking met CEN/TC 104, de Europese normcommissie die verantwoordelijk is voor EN 206, de norm voor beton, en EN 13670, de norm voor de uitvoering van betonconstructies. Zo wordt getracht een betere afstemming te krijgen tussen Eurocode 2 en EN 206. Inhoudelijke wijzigingen In de verzameling van door WG1 ontvangen commentaren op Eurocode 2 is een aantal onderwerpen dat eruit springt wat betreft het aantal ontvangen commentaren. Dit zijn: - dwarskracht en pons; - scheurvorming; - detaillering van wapening. Uit de commentaren blijkt dat bij de detaillering van wapening enkele regels leiden tot fors langere verankerings- en overlaplengten dan in een groot aantal landen gebruikelijk was. Daarom is binnen WG1, aanvullend naast de genoemde taakgroepen, een ad-hocgroep gevormd om te proberen op een onderbouwde wijze te komen tot regels die meer aansluiten bij de diverse oudere regels van de verschillende landen Op weg naar een nieuwe generatie eurocodes

6 7 Ankers in betonconstructies Naast het hiervoor beschreven proces wordt door SC2/WG2 op dit moment gewerkt aan het opstellen van EN , een norm voor de toepassing van ankers in betonconstructies, die de CEN/ TS reeks moet gaan vervangen. Deze norm zal in de loop van dit jaar voor instemming aan de verschillende lidstaten worden voorgelegd. Om de Nederlandse belangen bij de ontwikkeling van de Eurocodes te borgen, om aangehaakt te blijven bij de toekomstige ontwikkelingen en kennis op te blijven doen van Europese normering rondom constructieve veiligheid, is het voor de Nederlandse praktijk noodzaak actief deel te nemen aan de betreffende Europese normsubcommissie en Europese werkgroepen. Sinds het najaar van 2015 is ook het Project Team met zijn werkzaamheden voor EN begonnen. Het PT, waarvan de Zwitser Aurelio Muttoni voorzitter is, zal zich naast het reduceren van het aantal NDP s en het verbeteren van de bruikbaarheid bezighouden met de volgende onderwerpen: - durability; - beschouwing van de constructieve veiligheid bij het toepassen van berekeningen op basis van niet-lineair materiaalgedrag; - size-effecten bij rotatiecapaciteit, dwarskracht en pons; - scheurvorming in jong beton. Tot slot Het is de verwachting dat een eerste volledig concept van de herziene versie van EN in 2018 beschikbaar zal zijn voor het leveren van commentaar door de verschillende landen. Na beoordeling en eventueel verwerking van dit commentaar zal de herziene Eurocode 2 waarschijnlijk vanaf 2020 beschikbaar zijn voor toepassing in de praktijk. LITERATUUR 1 NEN-EN 1990+A1+A1/C2:2011 (nl). 2 Guidance Paper L (concerning the Construction Products Directive 89/106/EEC), Application and use of Eurocodes, Version 27 November S. Dimova, M.L. Sousa, S. Iannaccone, A. Pinto, JRC activities in support to policies and standards for construction, 50th Meeting of CEN/TC250 CG, Joint Research Centre, Berlin, 3-4 March Communication from the commission to the European Parliament and the council, Strategy for the sustainable competitiveness of the construction sector and its enterprises, {SWD(2012) 236 final}, COM(2012) 433 final, Brussels, 31 July Skills Supply and demand in Europe, Medium term forecast up to 2020, CEDEFOP, European Centre for the Development of Vocational Training, Publications Office of the European Union, Luxembourg, CEN/TC 250 Position paper on enhancing ease of use of the Structural Eurocodes, CEN/TC 250/N 1239, 31 January Op weg naar een nieuwe generatie eurocodes