PROJECT AFSLANKING PROVINCIES ADVIES RAAD VAN STATE (18 december 2015) ANALYSE & VOORSTELLEN Datum: 8 januari 2016

Transcriptie

1 Nota: PROJECT AFSLANKING PROVINCIES ADVIES RAAD VAN STATE (18 december 2015) ANALYSE & VOORSTELLEN Datum: 8 januari Analyse van het advies van de Raad van State De Raad van State formuleerde op 18 december 2015 haar advies bij het voorontwerp van decreet houdende de vernieuwde taakstelling en gewijzigde financiering van de provincies. Op 22 december 2015 werd de VVP in kennis gesteld van dit advies. De VVP stelt vast dat de Raad van State in haar advies nog heel wat vragen en bedenkingen formuleert. In cijfers: 13 van de 42 artikelen van het voorontwerp moeten worden geherformuleerd, waarvan er 2 (artikel 34 en 36) opnieuw aan de Raad van State moeten worden voorgelegd; 2 artikelen (atikel 8, 1 en artikel 9) moeten worden geschrapt. 1.1 Over het financiële luik (pagina 4-15) Om de dotatie van de provincies en de overname door de Vlaamse gemeenschap en de gemeenten te financieren, wordt het tarief van de onroerende voorheffing gewijzigd. In het voorontwerp van decreet worden de nieuwe tarieven niet vermeld. Hierdoor verklaart de Raad van State de betrokken artikelen onontvankelijk voor advies. Eenmaal de betrokken artikelen zijn aangevuld moet het ontwerp opnieuw worden voorgelegd aan de Raad van State (p.4-5). De Raad van State wil zich o.a. vergewissen dat de beginselen inzake gelijkheid en niet-discriminatie worden gerespecteerd. M.a.w. verwacht de Raad van State dat de tarieven over heel Vlaanderen gelijk zullen zijn. (Dit betekent dat het bedrag van de onroerende voorheffing in sommige provincies zal wijzigen.) De vraag of de Vlaamse overheid de belastingbevoegdheid van de provincies niet kan inperken, ligt ook voor de Raad van State niet zo eenvoudig. De Raad van State gaat er van dat de onroerende voorheffing een gewestelijke belasting is, ten aanzien waarvan de gewesten bevoegd zijn om de aanslagvoet de heffingsgrondslag en de vrijstellingen te wijzigen (punt ) rvs.analysevoorstellen 1 / 7

2 Een ander opmerkelijk argument van de Raad van State is de theorie van de dalende financieringsnood van de provincies ten gevolge van de verminderde taakstelling (punt ). De Raad van State vraagt zich af of er geen andere mechanismen zijn om de bevoegdheidsoverdracht te financieren en of de afschaffing van de provinciale bevoegdheid om opcentiemen te heffen of de onroerende voorheffing het enig mogelijke middel is. Alleszins zal de memorie van toelichting moeten worden aangepast, door de weerslag na te gaan op de bevoegdheid van de federale overheid om ten aanzien van de provinciale belastingen de uitzonderingen te bepalen waarvan de noodzakelijkheid blijkt (punt ). Ter informatie: aangaande deze problematiek stelt meester F. Judo het volgende in zijn advies aan de VVP van 28 augustus 2014: Wat betreft de zogenaamde extraprovincialisering, en wat betreft de afschaffing van de provinciale opcentiemen en de algemene provinciebelasting, zijn wij van oordeel dat de decreetgever ter zake niet bevoegd is. 1.2 Over de provinciale autonomie of de bevoegdheden (pagina 15-19) De Raad van State is van mening dat door de onttrekking van de persoonsgebonden en culturele bevoegdheden niet de essentie van de provinciale bevoegdheden ontnomen wordt. De Raad van State volgt m.b.t. de ontnemen van de culturele en persoonsgebonden bevoegdheden de redenering in het voorontwerp van decreet dat sommige aangelegenheden best worden behartigd door het bestuursniveau dat het dichtst bij de burger staan en waarmee zij het nauwst betrokken zijn (de lokale besturen) en dat de bevoegdheden die algemene kaderstelling en algemene regelgeving betreffen op het Vlaamse niveau moeten worden uitgeoefend. (punt 6.1) De VVP vraagt zich af of deze logica ook effectief zal worden gevolgd bij de toewijzing van de bevoegdheden. 1.3 Over het provincievrij maken van Antwerpen en Gent (pagina 17-18) Over het provincievrij maken van de steden Antwerpen en Gent is de Raad van State duidelijk: artikel 8, 1 dient uit het ontwerp van decreet geschrapt te worden. (punt ) 1.4 Over de dotatie (pagina 18-19) Verder merkt de Raad van State op dat artikel 3 van het ontwerp van decreet geen criteria bevat aan de hand waarvan de jaarlijkse dotatie voor elke provincie moet worden bepaald. De Raad van State (punt 7.2.) vindt dat deze criteria in het ontwerp dienen vermeld te worden. Daarnaast dient er over rvs.analysevoorstellen 2 / 7

3 gewaakt te worden dat bij het vaststellen van deze criteria de beginselen van gelijkheid en nietdiscriminatie in acht genomen worden (punt 7.3.). 1.5 Over het patrimonium / eigendom (pagina 19-21) Wat betreft de overdracht van de roerende en onroerende goederen, kan de Vlaamse overheid volgens de Raad van State de beperking van de bevoegdheden in de geviseerde sectoren beschouwen als een billijke schadeloosstelling voor de provincies. Dit gaat echter alleen op als dit evenredig is met de bevoegdheden die aan de provincies worden, m.a.w. enkel wat onmisbaar is voor de uitoefening van de overgenomen taken, niets meer. (punt 8.3., 3) 1.6 Over het recht op culturele en maatschappelijke ontplooiing (pagina 21-22) De Raad van State gaat ook in op de bezorgdheden dat heel wat persoonsgebonden en culturele activiteiten zullen verdwijnen. De Raad van State zegt hierover dat er moet worden toegezien dat dit niet gebeurt, of, indien dat toch het geval zou zijn, dat daarvoor redenen zijn die verband houden met het algemeen belang. (punt 9.2) 1.7 Over de legistiek (pagina 23) Met het oog op transparantie raadt de Raad van State aan om de rechtsregels zo veel mogelijk te verwerken in het provinciedecreet. (punt 10) 1.8 Over het personeel (pagina 23) Het ontwerp van decreet maakt geen onderscheid tussen statutaire en contractuele personeelsleden. De Raad van State wijst er op dat er voor de contractuele personeelsleden rekening moet gehouden worden met de federale regeling inzake arbeidsrecht en desgevallend ook met richtlijn 2001/23/ER van de Raad van de Europese Unie, met o.m. een principieel ontslagverbod en het behoud van loon- en arbeidsvoorwaarden. (punt 11) 1.9 Over het gelijke kansenbeleid (pagina 24) Wat het provinciale gelijke kansenbeleid betreft, adviseert de Raad van State om dit niet te schrappen: de waarborgen inzake gelijke kansen moeten immers ook in de grondgebonden bevoegdheden worden toegepast. Artikel 9 uit het voorontwerp moet dus worden geschrapt. (punt 14.) rvs.analysevoorstellen 3 / 7

4 2 Voorstellen 2.1 Verdere stappen Het advies van de Raad van State heeft niet de verhoopte duidelijkheid gegeven. Omdat er bovendien nog heel wat vragen moeten beantwoord worden door de Vlaamse overheid, kan de (juridische) haalbaarheid van dit voorontwerp van dit decreet niet ingeschat worden. In verband met het verdere verloop van het project Afslanking provincies stelt de VVP zich volgende vragen: Een deel van het voorontwerp moet worden herwerkt en opnieuw worden voorgelegd aan de Raad van State. Wat zijn de gevolgen voor de timing van het project Afslanking provincies? En, zal de Vlaamse overheid dit voorontwerp (gedeeltelijk) integreren in het provinciedecreet conform de afspraak met de Raad van State? Kiest de Vlaamse overheid voor een inperking van de belastingbevoegdheid van de provincies, of zal een ander financieringsmechanisme worden ontwikkeld? Indien wordt gekozen voor een inperking van de belastingbevoegdheid: hoe zal het tarief van de onroerende voorheffing worden bepaald? Komt er een Vlaams eenheidstarief? Welke logica zal de Vlaamse overheid hanteren voor het toewijzen van bevoegdheden? Welke criteria wil de Vlaamse overheid hanteren om de jaarlijkse dotatie voor elke provincie te bepalen? Welke plannen heeft de Vlaamse overheid in verband met het vergoeden van de provincies als schadeloosstelling bij de overdracht van de roerende en onroerende goederen? Hoe wil Vlaanderen garanderen dat de persoonsgebonden en culturele bevoegdheden van de provincies niet zullen verdwijnen? Zal de Vlaamse overheid de rechten van het personeel vrijwaren? Artikel 8, 1 (het provincievrij maken van Antwerpen en Gent) en artikel 9 (het provinciale gelijke kansenbeleid) moeten uit het voorontwerp worden geschrapt: zal de Vlaamse overheid dit opvolgen? rvs.analysevoorstellen 4 / 7

5 Wellicht zal de herwerkte versie van dit voorontwerp / de integratie van dit voorontwerp in het decreet hierover meer duidelijkheid geven. Het is mogelijk dat de Vlaamse overheid, om enkele van deze vragen te kunnen uitklaren, in gesprek zal gaan met de provincies. 2.2 Patrimonium Naast de vraag over de billijke vergoeding voor het patrimoniumverlies, moeten de krijtlijnen van de overdracht patrimonium uitgeklaard worden. Voorstel: De provincies zorgen voor de afbetaling van de leningen na de overdracht. De provincies zullen de voor 1/1/2017 gestarte investeringswerken aan de over te dragen gebouwen afwerken, en de overdracht zal gebeuren na de voorlopige oplevering. Na de overdracht behoort de mogelijke verkoop van of nieuwe investeringen aan de gebouwen tot de autonome beslissingsmacht van Vlaanderen en/of de lokale besturen. Er kunnen hier geen geldstromen van de provincies voor ingezet worden. Voor mensen in de centrale administratie zijn enkel de werkplekken opgegeven. Wat als Vlaanderen hiervoor toch middelen wil verevenen? o Theoretisch model 1: Kost werkplek x, en kost IT x. Voorstel: 700 per maand, IT inbegrepen (cfr. Vlaams-Brabant) Stelling: als mensen worden gehuisvest in de Vlaamse administratie moeten de provincies hiervoor niet afdragen. o Mogelijkheid: Als Vlaanderen kiest voor een gedeconcentreerde tewerkstelling, waar wij voorstander van zijn, dan kunnen de mensen gehuisvest worden in het provinciehuis, en de provincie vraagt hiervoor een huur + dit bedrag zal worden verevend en terugbetaald als huur. Daarbij is het op lange termijn gezien wellicht interessant om deze huur zo laag mogelijk te houden en bijvoorbeeld te beperken tot een symbolisch bedrag. Blijkbaar wil VVSG extra budget voor nieuwe investeringen in de instellingen die overgenomen worden door de gemeenten. Een argument van VVSG zou kunnen zijn dat er naast onderhoud ook na een afschrijvingsperiode vervangingsinvesteringen nodig zijn om de instelling op peil te houden. Dergelijke investeringen maken echter deel uit van nieuw beleid rvs.analysevoorstellen 5 / 7

6 2.3 Personeel Ook over de overdracht van het personeel moeten nog afspraken worden gemaakt: We zullen overhevelen op basis van de reële situatie (bezetting). Referentiejaar: o De kost voor 2013 bijv. is amper te reconstrueren (is voor de invoering van BBC en de onttrekking van de gelden aan de provincies uit de vorige interne staatshervorming). Het hanteren van 2013 als referentiejaar zou bovendien leiden tot een onevenredigheid, vermits het jaar 2013 zich situeert voor de interne staatshervorming. o Rekening 2015 is de meest eerlijke basis. Intussen is provinciefonds + vrijstelling onroerende voorheffing weggevallen. Je kan immers enkel dienstverlening overnemen die er is. Als Vlaanderen meerdere jaren wil, kan dat de rekening 2014 en 2015 zijn. o September 2015 als referentiepunt om het aantal personeelsleden te bepalen dat mee wordt verevend? Het referentiepunt ligt nog niet vast. o Welke argumenten kan Vlaanderen geven om toch 2013 als referentiejaar te vragen? Advies SARC: er moet evenveel geld in de sector blijven -> het is aan Vlaanderen om aan te tonen dat de middelen die aan de provincies werden onttrokken in het kader van de interne staatshervorming ook effectief in de sector zijn geblijven. Verschuiving kredieten: Sommige provinciale medewerkers van persoonsgebonden bevoegdheden werden recent ingedeeld bij grondgebonden bevoegdheden. We vernemen dat hier heel wat commentaar op gegeven wordt. In feite gaat het echter om een uitzuivering van grondgebonden activiteiten die bij persoonsgebonden diensten waren ingedeeld Als Vlaanderen meent dat dit niet ernstig gebeurt is moet ze dit aantonen. We vragen aan Vlaanderen tegen februari per medewerker een concreet inschalingsvoorstel op basis van de gegeven functies. We vragen asap een vergelijking tussen de rechtspositieregeling en de secundaire arbeidsvoorwaarden tussen Vlaanderen en de provincies, en vragen om de huidige rechten van de medewerkers te vrijwaren. Ook wat de 2 de pensioenpijler betreft moeten de individuele rechten gegarandeerd blijven. Voor het opmaken van deze tabel werken wij liefst rvs.analysevoorstellen 6 / 7

7 met een vaste Vlaamse contactpersoon en zullen wij een contactpersoon doorgeven per provincie. Bedrag verevening: situatie september % index. We vragen dat Vlaanderen zo snel mogelijk de tewerkstellingsplek van de diverse opgegeven functies bekendmaakt, waarbij we pleiten voor gedeconcentreerde tewerkstelling. 2.4 Overhead Alle overheadkosten zijn met de opgaven van de gebouwen, de kostprijs voor nutsvoorzieningen en de ICT kosten door de provincies opgegeven. De overige overheadkosten lijken ons marginaal ten aanzien van het grote volume van de Vlaamse administratie. Ze kunnen praktisch alleen zitten in een beperkt aantal personeelsleden uit de ondersteunende diensten. Als Vlaanderen dit echt wil zal elke provincie hiervan een berekening maken en de personeelsleden voor verevening aanduiden. Vlaanderen moet dan ook het engagement nemen om ze effectief over te nemen. 2.5 Grijze zones De grijze zones zouden voor eind februari uitgeklaard moeten zijn. 2.6 Dotaties De financiële implicaties voor de verschillende provincies zouden voor april 2016 uitgeklaard moeten zijn rvs.analysevoorstellen 7 / 7