Groendak systemen Leven op het dak

Transcriptie

1 Groendak systemen Leven op het dak

2 2

3 Bauder dakbegroeningen Leven op het dak Met elke vorm van begroening op een dakvlak ontstaat nieuwe leefruimte. Intensieve begroeningen met gazon en plantgebieden, paden en recreatiegebieden kunnen als een tuin worden gebruikt. Extensieve begroening daarentegen bestaat uit overwegend klein blijvende planten en zijn alleen ter controle en zorg toegankelijk. Beide vegetatietypen zijn echter waardevol en zeer interessant als vervangend leefgebied voor planten, microorganismen en vele insecten. Groendaksystemen geven een beetje van de natuur terug wat door de bebouwing op de grond verloren is gegaan. In de brochure die voor u ligt worden systeem oplossingen voor extensieve-, intensieve- en hellende dakbegroeningen gepresenteerd. De voordelen en algemene condities worden eveneens uitvoerig besproken. Een ander onderwerp dat besproken wordt zijn de beplantingsmogelijkheden voor extensieve begroening. Inhoud Voordelen 4 Algemene planning 6 Extensieve dakbegroening 8 Intensieve dakbegroening 10 Hellende dakbegroening 12 Sedum en kruiden 14 3

4 Bauder dakbegroening De voordelen zijn overduidelijk Groen(dak) landschappen zien er prachtig uit en bieden veel voordelen. Groendaken slaan op natuurlijke wijze water op, binden (fijn)stof en warmen ook bij extreme temperaturen bijna niet op. Tevens beschermt een dakbegroening de dakbedekking nog beter tegen weersinvloeden en het verlengt de levensduur van het dak aanzienlijk. In toenemende mate wordt begroening van daken in bestekken opgenomen of tenminste erkend als compenserende maatregel. Voor de natuur ontstaat waardevolle leefruimte. We geven een beetje van de natuur terug wat door de bebouwing op de grond verloren is gegaan! Dakbegroeningssytemen geven meerwaarde aan een gebouw Regenwateropslag en een vertraagde afvoer van het hemelwater Verbetert de bescherming tegen warmte en geluid van buitenaf Beschermt de dakbedekking tegen extreme temperaturen, UV straling en mechanische beschadigingen waardoor de levensduurverwachting van het dakbedekkingssysteem aanzienlijk stijgt Verbetert het micro klimaat door (fijn)stofbinding, temperatuursvermindering en een regulering van de luchtvochtigheid Verschaft een ecologisch waardwolle omgeving aan planten en vele dieren Verbeterd de esthetica van een dakvlak Draagt bij aan de bruikbaarheid van dakvlakken Verbreding van maatschappelijke verantwoording 4

5 De diagrammen geven een vergelijking tussen een dakvlak voorzien van een extensieve begroening en dakvlak voorzien van een ballastlaag van grind. Beide diagrammen laten de positieve uitwerking van dakbegroening op regenwaterafvoer en temperatuur zien. Waterhuishouding (afb. 1) Op de hogeschool voor techniek en architectuur in Burgdorf is de afvoer van water bij extensieve begroening vergeleken met afvoer op een grinddak. In het groendaksysteem wordt meer dan de helft van het regenwater voor langere tijd opgeslagen. De afvoer van het overtollige water wordt sterk vertraagd en gedeeltelijk vindt verdamping plaats. Het dakvlak voorzien van dakgrind heeft geen noemenswaardige uitwerking op de afvoer van water. De regen wordt zonder vertraging direct via de afvoer weggesluisd. Een zekere voorsprong voor het groendak! Regen / afvoer in mm 25,0 20,0 15,0 10,0 5,0 0,0 Regenintensiteit 20:00 21:00 22:00 23:00 24:00 01:00 02:00 03:00 04:00 05:00 Afbeelding 1 - Zomer regencurve in Burgdorf (in de nacht van 2 op 3 augustus 1996) 50,0 40,0 30,0 Tijd Temperatuur groendak universeel substraat Temperatuur geballast dak Buitentemperatuur( C) Afvoer op een geballast dak Afvoer op een groendak Temperatuursverloop (afb. 2) Na onderzoek werd het onderscheid bijzonder duidelijk. Bij substraat als oppervlak is de temperatuurstijging in vergelijk met het dak voorzien van grind gering. Groter zijn de verschillen vastgesteld onder het substraat, in vergelijk met het grinddak. Het groendak warmt veel langzamer op. Groendaken bieden de dakbedekking ook een betere bescherming tegen zonnestraling en hoge temperaturen. Dat is goed voor het klimaat onder het dak en verlengt de levensduur van de dakafdichting aanzienlijk. 20,0 10,0 0,0 24:00 02:00 04:00 06:00 08:00 10:00 12:00 14:00 16:00 18:00 20:00 22:00 00:00 Tijd Afbeelding 2 - Vergelijk temperatuur groendak/kiezeldak (10 augustus 1997) 5

6 Bauder dakbegroening Algemene planning Afwatering De wateropslag en de afwatering ofwel drainage hangen ondere andere af van het type substraat en de aangebrachte dikte. De hemelwaterafvoeren moeten ten alle tijden toegankelijk zijn voor inspectie en onderhoudswerkzaamheden. Dit geldt ook voor afvoeren die op plaatsen zitten die bestraat zijn. Bij lichtgewicht dakconstructies is het essentieël dat de eisen / richtlijnen voor de noodafvoeren in acht genomen worden. Dakbegroeningen stellen speciale eisen aan het bouwwerk en de dakconstructie. Het volgende overzicht bevat een selectie van thema s die in acht genomen dienen te worden tijdens de planning. Statica Het draagvermogen van de (dak) constructie is het sleutelcriterium voor de begroening. Bauder extensieve begroening kan gerealiseerd worden vanaf een gewicht van ca. 70 kg/m², in water verzadigde toestand. Voor intensieve begroening ligt dit minimaal op 300 kg/m², plus belasting door personen of voertuigen tijdens de applicatie en onderhoud. Worteldoorgroeibestendigheid Bauder biedt een breed spectrum aan kunststof- en bitumineuze dakbanen die worteldoorgroeibestendig zijn. Zo is er bijvoorbeeld de elastomeerbitumen brandrol BauderPLANT E en het topproduct Bauder SMARAGD, een hoogwaardige toplaag en worteldoorgroeibestendige dakbaan in één. Aansluithoogte De voorgeschreven platdak richtlijnen dienen te worden gehandhaafd. De referentiehoogte voor dakbegroening is de bovenkant van bijvoorbeeld het substraat, grind of bestrating. (Zie figuur 1 en 2 op pagina 7) Dakhelling Ideaal is een dakhelling van 1 5. Daken zonder helling zijn voor intensieve begroening geen probleem, extensieve begroeningen vereisen een aparte planning. Bij dakhellingen boven 5 dient er een hellend dakbegroeningssysteem toegepast te worden. Hellende dakbegroeningssystemen van Bauder zijn toepasbaar tot een dakhellling van maximaal 25. Dakgebruik Multifunctionele daken zijn eerder regel dan uitzondering. Daken worden steeds meer gebruikt als dakterras, een dak voorzien van zonnecollector of als dakvlak met andere functies. Meer toepassingen vereisen meer planning. Een mogelijke vroegtijdige afstemming van verschillende gebruiken is een groot voordeel tijdens de uitvoering. 6

7 Omstandigheden Extensieve begroeningen houden van zon en warmte. Daken die sterk in de schaduw liggen zijn ten aanzien van beplanting niet gemakkelijk maar desondanks met speciale voorzieningen realiseerbaar. Intensieve begroeningen kunnen door het bredere planten aanbod beter worden afgestemd op specifieke wensen. Windbelasting Dakbegroeningen kunnen bij losliggende dakbedekkingssystemen als ballastlaag functioneren. De stabiliteit van een doorworteld substraat is zeer hoog. In onbegroende toestand kunnen substraten e.d. opwaaien. Over het algemeen kan het een en ander relatief gemakkelijk middels normaal onderhoud hersteld worden. Een snelle bedekking door vegetatie van het dak is dan ook wenselijk. Vegetatiematten genieten daardoor de voorkeur boven sedumpluggen. Afbeelding 1 - Voorbeeld dakrand - Per land kunnen de voorschriften en detailuitvoering varrieren. Onderhoud Intensieve begroeningen vereisen veel onderhoud. Extensieve begroeningen minimaal onderhoud, vergelijkbaar met een normale tuin. Begaanbare gedeelten Bij gebruik van drukbestendige drainage elementen kan gemakkelijk een combinatie tussen begroening en begaanbare gedeelten worden gemaakt. Plaatsen waar voertuigen kunnen komen stellen hogere eisen aan een constructie, de gehele dakopbouw en aan het gebouw zelf. Afbeelding 2 - Voorbeeld wandaansluiting - Per land kunnen de voorschriften en detailuitvoering varrieren. 7

8 Bauder dakbegroening Extensieve begroening Het hoofddoel van extensieve dakbegroening is een natuurlijk aangelegde vegetatie realiseren met geringe (dak)belasting en een minimum aan onderhoud. Er worden veelvuldig sedummatten of -stekken toegepast. Kruiden die bestand zijn tegen droogte kunnen ook in vele variaties worden aangelegd. In de regel bestaat een standaard extensieve begroening uit verschillende lagen met een eigen functie. Enerzijds het ondersteunen en dragen van de vegetatie en anderzijds het filteren en draineren van het systeem. De ondersteunende laag voor de vegetatie is een uit mineralen samengestelde substraat met een organisch aandeel. Het substraat moet water en voedingsstoffen kunnen opslaan en de planten genoeg wortelruimte bieden. Water dat niet door planten opgenomen kan worden, moet zorgvuldig afgevoerd worden. Hiervoor wordt een drainerende laag aangebracht, die ook een combinatie van waterbufferen en draineren kan vervullen. Tussen de substraat en de drainage laag wordt een filtervlies aangebracht, deze houdt kleine deeltjes van het substraat tegen, hiermee wordt zeker gesteld dat het drainage systeem, ook op de lange termijn, goed blijft functioneren. Het gewicht van het groendaksysteem wordt grotendeels door het substraat bepaald. Het gewicht van een standaard substraat is ca kg/m² per cm dikte in waterverzadigde toestand. Voor een sedum begroening is ten minste 60 mm substraat aan te bevelen. Een groendaksysteem inclusief vegetatie, filter en drainage weegt gemakkelijk 70 tot 100 kg/m². Sedumkruid begroening met de benodigde substraatdikte (wortelruimte) van minstens 8 cm begint bij ca. 90 tot 130 kg/m². Met speciaal lichtgewicht groendaksysteem voor 8

9 dakconstructies met een beperkt draagvermogen, heeft een totaal van gewicht van circa 70 kg/m². De vegetatie heeft dan wel een beperkte wortelruimte hetgeen consequenties heeft voor de kleurstellingen van het groendaksysteem. Extensieve begroening behoeft weinig onderhoud, maar is niet onderhoudsvrij. De belangrijkste onderhoudstaken zijn; regelmatig onkruid verwijderen en het substraat bemesten. Bewatering is bij gewortelde extensieve begroening niet noodzakelijk. Alleen bij nieuwe planten kan het tijdens een droge periode noodzakelijk zijn om te bewateren. Tijdens deze periode is het verwijderen van onkruid het belangrijkst. Dan wordt bepaald wat de overhand neemt, onkruid of beplanting. Twee onderhoudsbeurten per jaar is veelal voldoende. Deze moeten bij voorkeur plaatsvinden in het voorjaar en in het najaar. Extensieve begroeningen Kosten: Onderhoud: Planten: Laag Beperkt Sedum, kruiden en mossen Opbouwhoogte: mm Gewicht: kg/m 2 Hoogste opslagvermogen met het wateropslag- en drainage element WSP 50 Hogedruk belastbare drainage met het wateropslag- en drainage element DSE 20 Economische dakbegroening met Bauder SDF-drainagemat 9

10 Bauder dakbegroening Intensieve begroening Intensieve begroeningen hebben een veelvoud aan systeem- en beplantingsmogelijkheden en kunnen bij een juiste uitvoering als daktuin gebruikt worden. Ook ligweiden zijn mogelijk evenals bomen en struiken. Intensieve begroeningen bieden een veelvoud aan systeem- en beplantingsmogelijkheden en kunnen bij een juiste uitvoering als daktuin gebruikt worden. Ook ligweiden zijn mogelijk evenals als bomen en struiken. Wanneer de vegetatielaag voldoende diep is en er voldoende water en voedingsstoffen beschikbaar zijn, zijn de groeicondities vergelijkbaar met een natuurlijke tuin. Met een aantal factoren dient wel rekening gehouden worden. Stabiliteit van bomen en eventuele negatieve invloeden van gebouwen (zoals bijvoorbeeld warmteuitstraling van gevels of schaduw). De planning van een intensieve dakbegroening met in het bijzonder de keuze van geschikte planten vereist speciale kennis. Om de diepte van de vegetatie laag te bepalen, kan voor bomen een eenvoudige formule gehanteerd worden; groeihoogte /10 = substraat diepte. Gras en grondbedekkers hebben minstens 200 mm substraat nodig. Ondanks de grote wateropslagcapaciteit van het substraat, moeten intensieve begroeningen, met in het bijzonder gras, regelmatig bewaterd worden gedurende droge perioden. Net als bij elke normale tuin is er een direct verband tussen de kwaliteit van de zorg en onderhoud en de conditie van de tuin. Op basis van de grote variëteit aan intensieve dakbegroeningen (planten) is het aan te raden om een individueel onderhoudsplan op te stellen. Het niveau van onderhoud is aanzienlijk hoger dan bij extensieve begroening. Als leidraad geldt dat het onderhoud gelijk is aan het onderhoud van een normale tuin. 10

11 Intensieve begroeningen Kosten: Onderhoud: Planten: Gemiddeld tot hoog Gemiddeld tot veel Vrij in te vullen gras, lage struiken, struiken, bomen Opbouwhoogte: Vanaf 200 mm Gewicht: vanaf 300 kg/m 2 Hoogste opslagvermogen met het wateropslag- en drainage element WSP 75 Hogedruk belastbare drainage met het wateropslag- en drainage element DSE 60 Bauder minerale drainage 11

12 Bauder dakbegroening Hellende dakbegroening Hellende daken vereisen een speciaal begroeningssysteem. De stabiliteit van de vegetatie laag moet zeker gesteld worden. Als compensatie voor het wegvloeiende water aan de oppervlakte (wat tot sterkere uitdroging leidt in vergelijk met een platdak) dient het waterbufferend vermogen verhoogd te worden. Door de wateropslagelementen direct te vullen met substraat worden beide genoemde criteria gemakkelijk en doeltreffend opgelost tot een dakhelling van 15. Mocht de helling steiler zijn dan 15, dan zijn er aanvullende maatregelen vereist. Een extra houten latten-frame helpt tijdens de installatie als tijdelijke beveiliging tegen het wegglijden van substraat. Het nastreven van een snelle begroening van het dakvlak is wenselijk. Dit kan door bijvoorbeeld een groter aantal lage planten aan te brengen, grotere planten bij aanvang aan te brengen of door extra bewatering tijdens de groeifase. Continu onderhoud is van essentieel belang bij hellend dakbegroening. Bij zadeldaken met een noord- en zuidzijde kan de vegetatie ontwikkeling sterk verschillen, door de afwijkende klimaatcondities per zijde. 12

13 Hellende dakbegroeningen Kosten: Onderhoud: Planten: Gemiddeld Beperkt Sedum, kruiden en mossen Opbouwhoogte: mm Gewicht: kg/m 2 Hellende dakbegroeningssystemen van Bauder zijn toepasbaar tot een dakhellling van 25. Ter voorkoming van het afschuiven van het systeem wordt vanaf 5 dakhelling het substraat direct in de kamers van de wateropslag elementen gestort. Het is op het dakoppervlak verder niet noodzakelijk aanvullende maatregelen te treffen. Bij een dakhelling vanaf 15 dient een houten lattenframe als extra maatregel tegen het afschuiven van substraat te worden aangebracht. Het frame zal overbodig worden wanneer de substraatlaag doorworteld is, en zal op termijn wegrotten. Bauder hellende dakbegroening dakhelling 5 15 Bauder hellende dakbegroening dakhelling

14 Bauder dakbegroening Planten Sedum Wit Vetkruid Sedum album coral carpet Immergrünchen Sedum hybridum Roze Vetkruid Sedum spurium album Tripmadam Sedum reflexum Vetkruid Sedum cauticolum Lydium grijs Sedum hyspanicum 14

15 Weihenstephaner Gold Sedum floriferum Kamtschatkasedum Sedum kamtschatikum Superbum, wit Sedum spurium album Milde muurpeper Sedum sexangulare Flachpolster Sedum Ewersii Roze muurpeper Sedum album murale 15

16 Bauder dakbegroening Planten Kruiden Kartuizer anjer Dianthus carthusianorum Kruiptijm Thymus serpyllum Kleine mantelanjer Petrorhagia saxifraga Gele kamille Anthemis tinctoria Blaassilene Silene vulgaris Bieslook Allium schoenoprasum 16

17 Steenanjer Dianthus deltoides Muizenoor Hieracium pilosella Ooievaarsbek Geranium sanguineum Blauwe vlas Linum perenne Veldsalie Salvia pratensis Oranje havikskruid Hieracium aurantiacum 17

18 Bauder B.V. Ambachtsweg BZ MAARSBERGEN Telefoon (0343) Telefax (0343) info@bauder.nl Alle gegevens in deze brochure berusten op de huidige stand der techniek. Wijzigingen voorbehouden. Win eventueel inlichtingen in over de stand der techniek op het moment van uw bestelling. NLdr