Discipelschap op de agenda van de lokale kerk: de drie eerste stappen

Transcriptie

1 Discipelschap op de agenda van de lokale kerk: de drie eerste stappen Jos Douma (1) De blogpost Stop doing church, start being disciples!? heb ik afgesloten met: Hoe dan ook, de lokale kerk is de plek waar het discipelschap leerproces moet plaats vinden. Maar hoe gebeurt dat? Waar maak je een begin? In een paar blogposts ga ik de antwoorden doorgeven die Mike Breen, Bill Hull en Dallas Willard op deze vragen geven. In deze eerste blogpst (van drie in totaal) geef ik het antwoord door dat Bill Hull op de gestelde vraag geeft. Bill Hull is al meer dan twintig jaar intensief met discipelschap bezig en heeft er vier handen vol boeken over geschreven. Zijn boek The Disciplemaking Pastor. Leading others on the journey neem ik nu even als uitgangspunt. Dat boek verscheen al in 1988 en beleefde bijna twintig jaar later een herziene uitgave (2007). In de introductie van deze nieuwe uitgave deelt Bill Hull twee belangrijke obeservaties die hij doet na dus al die jaren bezig geweest te zijn met dit thema, ook in de gemeente waar hij voorganger is. Observatie 1: De kerk blijft bezig met proberen de wereld te bereiken zonder discipelen te maken. Dat kan dus niet, zegt Hull. Het bestaat niet dat een kerk missionair is zonder te focussen op het leerproces van discipelschap. Observatie 2: Het is belangrijker om een discipel zijn dan een plan te hebben om discipelen te maken. Dat behoeft eigenlijk geen toelichting: wie in de gemeente een proces rond discipelschap op gang wil brengen of houden zal moeten bedenken dat zijn of haar eigen discipelschap (Jezus vertrouwen en volgen) belangrijker is. 1

2 Wat zijn de eerste drie stappen die Bill Hull voorgangers (door hem consequent aangeduid als disciplemaking pastor ) aanbeveelt? Hij noemt ze nadat hij vier redenen heeft gegeven waardoor voorgangers enerzijds wel met de mond belijden dat discipelschap in de kerk heel belangrijk is maar anderzijds niet de taak die ze daarin hebben oppakken. 1. Veel voorgangers denken dat discipelschap een programma is dat in één bepaalde afdeling van de kerk thuishoort en dat dit programma-aanbod het alleen beschikbaar hoeft te zijn voor geïnteresseerden. 2. Veel voorgangers maken het discipelschaps-leerproces niet tot hun persoonlijke verantwoordelijkheid. Vaak zijn voorgangers alleen maar pastor/tellers (herders die alleen maar vertellen wat Gods bedoeling is) en niet wat ze daadwerkelijk moeten zijn pastor/teachers (herders die onderwijs, toerusting, training, coaching geven rond Gods bedoelingen voor het leven van een volgeling van Jezus). Veel voorgangers vertellen het mooi maar rusten niet toe. 3. Veel voorgangers hebben een te smalle opvatting van discipelschap: dat is alleen voor de super gemotiveerde christenen, een selecte groep gemeenteleden die méér willen. Daarbij kan ook de angst spelen dat het benadrukken van discipelschap polarisatie in de gemeente teweeg brengt tussen hen die wel en hen die geen discipel willen zijn. En die polarisatie kan er toe leiden dat mensen de kerk verlaten (en dat is dan de schuld van de voorganger) of dat je als voorganger je baan kwijtraakt (en in het ergste geval gebeurt het allebei). 4. Veel voorgangers willen misschien discipelschap wel tot het kloppende hart van kerk zijn maken, maar ze weten gewoon niet goed hoe ze dat moeten doen. Met de vierde reden op de achtergrond geeft Hull dan drie aanbevelingen voor voorgangers die discipelschap tot het hart van de kerk willen maken: 1. Verkondig het vanaf de preekstoel. De preekstoel is de plek waar onderwijs gegeven moet worden over discipelschap zodat de hele gemeente weet waar het over gaat en weet dat het bijbels is om discipelschap het kloppende hart van kerk te laten zijn. 2. Schrijf het op en maak er een kerk-dogma van. Er moet niet alleen over gepreekt en onderwezen worden, het moet ook op papier komen op plekken waar de 2

3 gemeenteleden het ook lezen, zodat het idee onstaat dat dit écht is waar het om draait in het gemeente zijn. 3. Geef als geestelijke leiders het goede voorbeeld. Discipelschap kan onderwezen en beschreven worden, maar als het op leiderschapsniveau niet in de praktijk wordt gebracht, blijft het bij goede woorden. Dat zijn dus de drie stappen die Bill Hull aanbeveelt als de eerste stappen op de weg naar een kerk die discipelschap als focus heeft. In de volgende blogpost komt Dallas Willard aan het woord. (2) Dallas Willard is degene die misschien wel het meest diepgravend heeft geschreven over discipelschap, door hem ook wel aangeduid met geestelijke of spirituele vorming. Uit zijn boek Heel je ziel en zaligheid. Worden als Jezus geef ik nu door welke drie stappen hij voor zich ziet als een lokale kerk Gods plan voor geestelijke vorming (discipelschap) wil volgen. Matteüs 28:18-20 is daarbij Gods plan voor de groei en bloei van de kerk. En dit zijn de drie stappen (blz. 220): 1. Discipelen maken, dat wil zeggen leerlingen van Jezus. Het Nieuwe Testament kent geen categorie christenen die geen leerlingen van Jezus zijn, maar het kent wel babyleerlingen die nog hoofdzakelijk gericht zijn op en afhankelijk zijn van wat ze zelf tot stand kunnen brengen. 2. De leerlingen op alle niveaus van groei onderdompelen in God. Dit is het belangrijkste als het gaat om het welzijn van de gemeente: de genezing en het onderwijs van God in hun midden. 3. Discipelen innerlijk hervormen, zodat doen wat Christus deed en beval niet iets is waar me hard aan moet werken, maar iets dat vanzelf gebeurt. Dit is de belangrijkste functie van de plaatselijke kerk voozoever het de menselijke inspanningen betreft. 3

4 In het betreffende hoofdstuk van het boek (hoofdstuk 11, Kinderen des lichts en het licht der wereld ) omschrijft Willard discipelen als volgt (blz. 221): Leerlingen zijn diegenen die heel hun leven aan Jezus hebben toevertrouwd. Omdat zij dit hebben gedaan willen zij alles leren wat Hij hen onderwijst over het leven in het koninkrijk van God. Ze verlangen ernaar als Jezus te zijn. Dat wil zeggen: ze leren te leven zoals Hij dat in hun omstandigheden zou doen. Nog een aantal andere veelzeggende citaten: Om dat [discipel-maken als hoofddoel van de gemeente] te bereiken moeten de leiders van de plaatselijke gemeente, de predikant en de ouderlingen, erkennen dat de voornaamste kandidaten voor het discipelschap de mensen zijn die er al zijn. Ze moeten erkennen dat wat allereerst moet gebeuren is dat de predikant en de ouderlingen zelf leerlingen van Jezus zijn. Het is fout om evangelisatie het voornaamste doel van de plaatselijke gemeente te maken, vooral wanneer degenen die er al zijn geen duidelijk beeld hebben van discipelschap en nog geen toegewijde leerlingen van Jezus zijn. (blz. 223) Predikanten hebben geen trucjes en technieken nodig, maar hoeven alleen maar met Christus karakter Christus woorden te spreken, vertrouwend op de tegenwoordigheid van God. Het is een zaak van karakter, niet van een flits van inspiratie. (blz. 225) Het christendom heeft door de geschiedenis heen alleen kinderen des lichts voortgebracht, als het hen Gods koninkrijk heeft binnengetrokken en hen heeft geleerd steeds meer te leven vanuit het karakter en de kracht van God. (blz. 228) Het zal duidelijk zijn dat de stappen die Willard aanbeveelt minder concreet en praktisch zijn die die van Bill Hull (en ook dan die van Mike Breen die in de volgende blogpost aan de orde komen). Dallas Willard moet je niet lezen om concrete handreikingen en praktische tips te krijgen, maar om verbinding te krijgen en te houden met een dieperliggende bezinning op discipelschap. 4

5 (3) Na de visies van Bill Hull en Dallas Willard is het woord nu aan Mike Breen. Hij is wellicht het meest praktisch in zijn aanbevelingen voor de eerste drie stappen. Als je als leider van een kerk (of een of andere vorm van geloofsgemeenschap) wilt bouwen aan een discipelschapscultuur, dan moet je wat Breen betreft deze drie stappen zetten (zie: Een cultuur van discipelschap. Bouwen aan een missionaire beweging door discipelschap in de stijl van Jezus hoofdstuk 4): 1. Begin gebruik te maken van het discipelschapsinstrument van de huddel 2. Geef mensen toegang tot je leven door een transparante levenshouding 3. Creëer en gebruik een gedeelde discipelschapstaal 1 De huddel Laten we eenvoudig beginnen. We nodigen een paar mensen uit om een discipelschapsrelatie met ons aan te gaan. Een huddel is een groep van vier tot tien mensen, waarvan je ervaart dat God je roept om in hen te investeren. Je ontmoet ze regelmatig, minstens tweewekelijks, en coacht ze in de stting van een groep. Daarbij is van belang dat je als leider investeert in mensen die op hun beurt ook bereid zijn om andere mensen tot discipelen te maken. Want: Je kunt geen discipel zijn als je niet bereid bent om in andere discipelen te investeren. 2 De transparante levenshouding Waar de huddel het meer georganiseerde apsect van het discipelschaspleerproces betreft, gaat het in het meer organische deel van dit proces om het open stellen van je leven voor de mensen in je huddel. Dat betekent dat je deze () mensen meer toegang geeft tot je leven dan andere mensen, en waarschijnlijk ook meer dan je nu gewoon bent om te doen. Het is eerlijk gezegd niet veel meer dan mensen uitnodigen bij de dingen die je nu al doet. We dompelen ze onder in ons leven. Want het gaat erom 5

6 dat je door je manier van leven, door je voorbeeldgedrag in het alledaagse bestaan mensen uitnodigt en aanmoedigt om je voorbeeld te volgen en zo Jezus te volgen. Mensen leren niet alleen door informatieoverdracht. Innovatie (levensvernieuwing) komt alleen tot stand als er ook gelegenheid is tot imitatie (mensen die het praktisch voordoen en die je daarin kunt nadoen). 3 De gedeelde taal Omdat taal eren cultuur creëert is het heel belangrijk om een taal te ontwerpen c.q. eigen te maken die daadwerkelijk helpt om een discipelschapscultuur te creëren. Breens boek wijdt daar heel veel aandacht aan. Er wordt gewerkt met acht leervormen: 1. De cirkel helpt ons om belangrijke momenten (kairos-momenten) in ons leven te identificeren en ze aan te grijpen om een leerproces (leer-cirkel) door te lopen waardoor we dichter bij Gods wil voor ons leven komen. 2. De halve cirkel helpt ons om het levensritme (rusten en werken) te herontdekken dat God als Schepper voor ons bedoeld heeft. 3. De driehoek helpt ons om een balans te leren vinden tussen de drie centrale relaties in ons leven, namelijk: boven (God), binnen (mede-discipelen) en buiten (mensen die Christus nog niet kennen). 4. Het vierkant helpt ons om zicht te krijgen op de verschillende fases in het discipelschapsproces en de corresponderend leiderschapsstijlen. 5. De vijfhoek helpt ons om te ontdekken op welke manier we het best kunnen bijdragen aan de opbouw van het lichaam van Christus (als apostel, profeet, evangelist, herder of leraar). 6. De zeshoek helpt ons om te leren bidden volgens het model (Onze Vader) dat Jezus ons gegeven heeft. 7. De zevenhoek helpt ons om de essentiële aspecten van echt léven in beeld te krijgen om te zien hoe die in ons eigen leven (of in de kerk) functioneren. 8. De achthoek helpt ten slotte om de vredelievende persoon in beeld te krijgen op wie we ons mogen richten als het gaat om het delen van het evangelie. 6

7 Hierin wordt een herkenbare en werkbare taal aangereikt die het mogelijk maakt om doelgericht te communiceren over en aan het werk te zijn met discipelschap. Als ik de leervormen in eigen woorden even vertaal dan gaat het erom dat christenen die willen groeien in het leerling van Jezus zijn samen met anderen doelgericht aandacht geven aan deze vragen: 1. Wat zijn de kairos-momenten en mijn leven en wat is dan mijn antwoord op deze twee vragen: Wat zegt God tegen mij? Wat ga ik daarmee doen? 2. Op welke manier vind ik een gezonde, bijbelse balans tussen werken en rusten in mijn leven? 3. Hoe vind ik een vruchtbare balans tussen de drie centrale relaties in mijn leven, namelijk mijn relatie met God, met mede-discipelen en met mensen die Christus nog niet kennen? 4. In welke fase van het discipelschaps-leerproces bevind ik mij? En aan welk type leiderschap heb ik op dit moment behoefte? 5. Wat is mijn specifieke gave c.q. bijdrage aan de opbouw van het lichaam van Christus (apostel, profeet, evangelist, herder of leraar)? 6. Hoe kan ik (aan de hand van het Onze Vader) groeien in een leven van gebed? 7. Hoe sta ik ervoor als het gaat om mijn geestelijke gezondheid? 8. Wie zijn in mijn leven de vredelievende personen en hoe kan ik hen het beste bereiken? Drie heel duidelijk eerste stappen wijst Mike Breen dus aan. Het is interessant om de drie eerste stappen van Mike Breen te vergelijken met die van Dallas Willard en Bill Hull en te kijken wele voordelen en nadelen ermee verbonden zijn, ook vanuit de vraag hoe de lokale kerk daadwerkelijk de vruchten kan plukken van stappen die gezet worden. Daar wil ik graag nog een keer op terug te komen. Voor nu hoop ik dat je als lezer concrete aanknopingspunten hebt om een antwoord te zoeken op je eigen vraag (in welke rol dan ook maar): waar kan ik beginnen als ik stappen wil zetten op de weg van (groei in) discipelschap? 7