nd leven In de zitzak jong wonen & interieur Bijzonder wonen Opgeruimd Kringloopkamer Waarom veel bedrijven een creativiteitsruimte hebben

Transcriptie

1 nd leven nederlands dagblad woensdag 8 oktober 2014 wonen games boeken mode koken gezondheid jeugd opvoeding wonen & interieur Bijzonder wonen Een kerk als woonhuis en tegelijk als werkplek pagina 4 Opgeruimd Raak de regie over je spullen en je leven niet kwijt pagina 7 Waarom veel bedrijven een creativiteitsruimte hebben In de zitzak pagina 8 jong Kringloopkamer Dit maak je van oude spullen pagina 11

2 2 nd leven woensdag 8 oktober 2014 lifestyle in gesprek met Mieke Meijer Martha Aalbers beeld Dick Vos om het lijf Niek Stam beeld Niek Stam Kleren die je blij maken Ik werk vaak meer dan Mieke Meijer (32) is samen met haar man eigenaar van Studio Mieke Meijer. Ze is ontwerper van autonome interieurobjecten, die verkocht worden in Nederland, Londen en Parijs. Ook is het duo - met twee anderen - eigenaar van NewspaperWood BV. Hier wordt gewerkt aan de ontwikkeling en toepassing van het materiaal NewspaperWood: hout gemaakt van oude kranten. Ook geeft Mieke les aan de Design Academy Eindhoven. Hoe denkt zij over gezondheid, geloof, geld en geluk? gezondheid Ik besteed niet veel aandacht aan mijn gezondheid, hoewel ik als zzp er best wel kwetsbaar ben op dat gebied. Want bij ziekte word ik niet doorbetaald en valt een groot deel van mijn inkomsten weg. Ook is het zo dat wanneer ik niet fit ben of niet lekker in mijn vel zit het creatieve proces wordt belemmerd. Voldoende slaap is daarom essentieel. Soms is dat lastig, want we werken vaak meer dan 60 uur per week. Omdat we in onze studio de ontwikkeling van een product doen van concept tot eindproduct, is het ook zaak om op een ergonomisch verantwoorde en gezonde manier te werken. Onlangs hebben we geïnvesteerd in een goede afzuiging voor onze machines, om de hoeveelheid stof in de lucht te verminderen. Crossroads gepredikt wordt, vind ik een mooi uitgangspunt. Het biedt vrijheid en geeft ruimte voor verschil van mening. geld Na aftrek van levensonderhoud gaat het meeste van ons verdiende geld terug in het bedrijf. We vinden het leuk om werk van andere ontwerpers te kopen en zo een soort verzameling aan te leggen. We vinden het zelf ook heel stimulerend als andere ontwerpers ons werk kopen. We ruilen ons werk ook weleens. Verder is het fijn om goed gereedschap te kopen en daar goed voor te zorgen. Ook steken we geld in nieuwe projecten waarmee we hopen op publiciteit of nieuwe opdrachten. naam: Jessica Fraenck (33) draagt vandaag: Spijkerbroek en trui, rode kaplaarzen, regenboogsjaal en cowboyhoed. Ik ben vrolijk en expressief, dus deze kleren passen goed bij me. Ik kies ze uit in de hoop dat anderen er ook een beetje vrolijk van worden. Ik houd van roze en zilver; roze is warm en vrolijk en past goed bij mijn huidskleur en zilver is gewoon een beetje bling, dat alles net even iets mooier maakt. Vandaag heb ik een zilveren handtas als accessoire. Ik heb een eigen stijl, die bestaat uit gewaagde combinaties; veel kleur en details die opvallen. Ik shop graag bij vintage winkeltjes en op markten. Soms vermaak ik mijn oude kleding tot iets nieuws. Uiteindelijk geef ik er helemaal niet zoveel aan uit, misschien vijftig euro per maand. Die roze regenboogsjaal is mijn favoriet. Hij doet me terugdenken aan vroeger, toen de cartoon Rainbow Brite nog op tv was. Echt jeugdsentiment uit de eighties. geloof Mijn roots liggen in een christelijke omgeving en dat vind ik nog steeds waardevol. Ik ben opgevoed met twee keer naar de kerk gaan op zondag. Die regelmaat heb ik niet meer, ik zie de dingen minder zwart-wit dan vroeger. Het concept kerk vind ik heel ingewikkeld geworden. Het lijkt soms meer op een organisatie met weten regelgeving dan een bijeenkomst van gelovigen zoals het volgens mij bedoeld is. Unity in essentials, diversity in non-essentials eenheid in essentiële zaken en verscheidenheid in nietessentiële zaken zoals dat bij bijvoorbeeld geluk Geluk is niet een moment, maar het dagelijkse gevoel dat je bezig bent je dromen te realiseren. Er zijn veel kleine dingen waar ik blij van word en die mijn dag maken. Dat kan gaan om de publicatie in een blad of als je iets uit je handen ziet komen waarvan je denkt: hé, dat past bij mij. Het kan ook gaan om een ontmoeting met iemand die enthousiast is over je werk, dan krijg je dat gevoel dat je het ergens voor doet. P.S.: Wat niet veel mensen weten, is dat ik nog steeds droom van een Landrover. Om precies te zijn een oude donkerblauwe Defender. gadget Marieke Westerterp beeld nd Alternatief strijken marktplaats Harm Bosma beeld marktplaats Strijken kost aardig wat tijd en als je je kleren naar de stomerij brengt, duurt het lang voordat je kleding weer schoon is. Met als gevolg dat de mooiste kleren gekreukeld en geurend blijven liggen in de wasmand. Een handstomer kan uitkomst bieden. Stoom kan helpen om kreukels en vervelende geurtjes uit jasjes, jurkjes en colberts te verwijderen. Daphne Tuijn en Angela Tabak hoorden dat handstomers populair zijn in Amerika. Ze besloten dit gadget naar Nederland te halen. Sinds een maand is de McSteamer te koop. Het apparaat kan gebruikt worden om blousjes, jurkjes en overhemden te stomen. Omdat het apparaat niet groot is, kan het ook op reis of op kantoor worden gebruikt. Gooi de strijkplank niet meteen weg, want de McSteamer maakt geen messcherpe vouwen. En let op het stomerij-symbool in de kleding. McSteamer, 27,95; mcsteamer.nl wat: uniek Freixenet wijnrek prijs: 29,99 bijzonderheden: ruimte voor achttien flessen, inklapbaar; flessen niet inbegrepen (wel tegen meerprijs) kopen? Hier staat de advertentie:

3 woensdag 8 oktober nd leven lifestyle 6o uur per week in de keuken Reina Wiskerke beeld uit besproken boek Veganist in deeltijd De hele dag veganistisch en s avonds eten wat je wilt. Dat is kortweg het Vegan Before 6 (VB6) eetpatroon van de Amerikaan Mark Bittman. Bittman (1950) verdient zijn geld met schrijven over eten en koken. Hij verhaalt uiteraard hoe hij bij VB6 komt. Op middelbare leeftijd was hij te zwaar, had hij een te hoog cholesterol en zat hij in een voorfase van diabetes type 2. De rest van zijn leven kon hij pillen gaan slikken of zijn eetpatroon aanpassen, zei de huisarts, die hem voorstelde veganist te worden wat nogal een extreem voorstel is voor een dokter. Een veganist eet geen dierlijke producten, ook geen eieren of kaas. Bittman zag het niet zitten en bedacht een compromis. Waarom zou het werken? Het zorgt ervoor dat u meer plantaardig voedsel eet en minder van de rest. Bittman ging over van een ongedisciplineerde vorm van het standaard Amerikaanse eetpatroon op een flexibel, maar vastomlijnd eetpatroon. Dat is hoogstwaarschijnlijk de clou van VB6. Het is daarmee inwisselbaar voor elke andere verantwoorde voedingsformule waarvan je structureel beter op je eten gaat letten, zonder het onmogelijke van jezelf te vragen. Het VB6-kookboek. Vegan overdag, flexitariër bij het diner. Mark Bittman. Karakter Uitgevers, blz., 19,95. Bittman is er naar eigen zeggen tien jaar geleden door afgevallen en daarna op gewicht gebleven. Hij spreekt van vele andere mensen die hetzelfde hebben doorgemaakt. De blogster van thekitchn.com probeerde VB6 ook uit. Het eetpatroon beviel haar: geen hongeraanvallen meer aan het eind van de ochtend. Ze viel er niet van af, maar ziet het als winst dat ze ook niet is aangekomen. Het boek is niet overal even helder. Sommige adviezen roepen vragen op. Zijn menu s lijken niet zo werkbaar. Maar het gaat in dit boek toch vooral om de recepten. Bij zijn recept voor paddenstoelenburgers tekent Bittman aan: Sinds ik een deeltijd veganist ben, heb ik al vele vleesloze hamburgers gemaakt. En ze zijn altijd lekkerder dan die uit de winkel. En: Maak gewoon een dubbele of driedubbele portie en leg de hamburgers op een met bakpapier bedekte bakplaat in de vriezer tot ze stevig zijn. Daarna kunt u ze inpakken en invriezen voor later. Paddenstoelenburgers Op Marktplaats wachten miljoenen tweedehands spullen op een nieuwe eigenaar. Vandaag hebben we een wijnrek met mooie decoratie voor in huis gevonden. Eigenaar is Pasquale van Bemmelen uit Zoeterwoude. Een wijnrek voor je tent staat leuk Een uniek wijnrek, schrijft u. Wat is er zo uniek aan? Dit wijnrek is gemaakt uit een oud, groot champagnerek. In dit rek hingen eerder champagneflessen te gisten. Zoiets duurt altijd wel een paar maanden. Bij de gisting op de fles kan het koolzuurgas niet ontsnappen. Deze lost op in de wijn en dat zorgt voor een mousserende wijn van goede kwaliteit. U hebt er verstand van. Dat mag ook wel, want ik heb sinds anderhalf jaar een slijterij. Daarnaast houd ik ook wel van een wijntje op z n tijd. Daar geniet ik echt van. Zo heb je stevige en zachte wijnen, Met wijn kun je zo veel kanten op, het is enorm veelzijdig. Op dit moment is de Chileense wijn mijn favoriet. Waarom wilt u dit wijnrek van de hand doen? Ik gebruik hem nauwelijks. Thuis heb ik al een mooi wijnrek en deze heb ik niet meer nodig. Het is echter wel een prachtig wijnrek en zou staan in iedere huiskamer. Flessen zijn niet inbegrepen, alleen tegen meerprijs? Hoe moeten we dat zien? Het wijnrek staat op dit moment bij mij in de winkel, die kunnen ze ophalen. En dan begint het misschien te dagen, de koper is uiteraard van harte welkom gelijk een paar flessen te kopen in mijn slijterij. Dit wijnrek is inklapbaar, ideaal voor op vakantie? Nou, er zit een scharnier aan de bovenkant, daarmee kun je het rek platduwen. Maar inderdaad, haha, je zou hem ook mee kunnen nemen op vakantie. Staat wel leuk, een wijnrek voor je tent, in het zicht van alle vakantievierders. voor 4 porties ingrediënten 155 gram havervlokken (niet instant) 2 of meer flinke teentjes knoflook 500 gr paddenstoelen (zoals champignons), schoongemaakt en gehalveerd 75 gr pecannoten (of andere noten) 3 theelepels chilipoeder ½ theelepel zout ¼ theelepel peper 2 eetlepels plantaardige olie bereiding Doe de havervlokken in de keukenmachine en maal deze circa 1 minuut tot grof meel. Doe dit in een kom. Maal de tenen knoflook grof in de keukenmachine. Voeg de paddenstoelen toe. Maal het mengsel tot het fijngehakt is, maar niet gepureerd. Doe de paddenstoelen en knoflook in de kom met de havervlokken. Doe de noten in de keukenmachine en maal ze tot een dikke pasta; voeg zo nodig theelepel voor theelepel wat water toe zodat de machine niet vastloopt. Maak het mengsel ook niet te nat. Schraap de notenpasta met een rubber spatel in de kom met havervlokken. Voeg de chilipoeder, het zout en de peper toe aan het mengsel en roer het met de spatel. Druk tijdens het roeren de ingrediënten goed aan om ze goed te verdelen. Zet het mengsel 10 minuten in de koelkast en maak er daarna vier hamburgers van. Verhit de olie op matig vuur in een grote koekenpan (met antiaanbaklaag of van gietijzer). Leg de paddenstoelenburgers in de hete olie en bak ze 3 tot 5 minuten tot de onderkant bruin is en loskomt van de pan. Keer ze, draai het vuur iets lager en bak ze nog 3-5 minuten aan de andere kant tot deze stevig en bruin is. bereidingstijd: 30 minuten

4 4 nd leven woensdag 8 oktober 2014 consument mooi wonen Marije Develing beeld Marije Develing In Steenwijk staat een kerk waar alles mag: slapen, eten, werken en nog meer. Hier woont de familie Vreugdenhil. Hun huis is overgoten met veelkleurig licht. Niek Stam beeld Niek Stam Stralend licht in Warm herfsthuis Bij herfst denk ik aan: guur buiten, warm binnen, met een deken en boek op de bank, warme sokken, thee en cappuccino s, boswandelingen, de geuren en kleuren, kastanjes en dennenappels, kaarslicht en een vuurkorf, en vers gebakken appeltaart... Nu de dagen korter worden, verruilen we buiten steeds meer voor binnen. Het is dan zo fijn om het binnen weer lekker knus te maken. We genieten nog volop van een heerlijke nazomer, maar langzaam zie je de natuur al verkleuren. Kastanjes liggen voor het oprapen en het groene blad maakt plaats voor warme bruin- en roodtinten. Mooie kleuren om je interieur alvast wat warmer te gaan maken. tips voor een warm herfsthuis: tip 1: Een paar warme kleden en schapenvellen geven de zithoek meteen een behaaglijk gevoel. Kijk eens of je nog iets hebt liggen in de slaapkamer. Anders koop je een paar neutrale plaids, die komen altijd van pas op de bank of een stoel of over het bed. tip 2: De herfst is het ideale seizoen om lekker het bos in te gaan. Kijk eens wat voor mooie materialen er op de grond liggen en geef ze een plek in huis. Stoere takken doe je in een vaas of leg dennenappels op een schaal. Betrek de kinderen bij de herfststyling door ze buiten mooie materialen te laten zoeken. Zo genieten ook de jongste bewoners van het knusse herfsthuis! tip 3: Haardvuur is heerlijk voor een kille middag of lange avond. Ben je niet in het bezit van een mooie openhaard, dan geven veel kaarsen bij elkaar ook zo n knus effect. Of rol jezelf in een kleed en steek buiten de vuurkorf aan, dat is pas genieten. tip 4: Bekijk de woonbladen en houd je ogen geopend. Retro en rotan meubels zijn weer helemaal trendy. Dit rotan stoeltje op de foto kocht ik voor weinig op een rommelmarkt bij een kerk. Met een vachtje erop zit het lekker zacht en creëer je een heerlijk leeshoekje. tip 5: Neem de tijd om te koken, maak er wat meer werk van. Ga appels zoeken in de boomgaard voor een verse appeltaart of maak stoofpeertjes met suddervlees. Wat een feest om thuis te komen... Maak er wat gezelligs van dit seizoen. Het zorgt ervoor dat je meer geniet en lekker tot rust kunt komen na een drukke werkdag. Goos, Karine en dochter Suzanne Vreugdenhil. Marije Develing is eigenaar van Maison Belle in Apeldoorn. Ze is interieurontwerper en -stylist en deelt haar passie voor wonen. maisonbelle.nl De kerk in Steenwijk is het woonhuis annex atelier van glazenier Goos Vreugdenhil. Toen het te koop kwam, zagen hij en zijn vrouw Karine dit als een buitenkans. Zij verbouwden het oude gebedshuis van het Apostolisch Genootschap tot een riante woon- en werkruimte, waar de gewijde sfeer het werkplezier niet in de weg staat. Dat blijkt aan de keukentafel, die haaks staat op de voormalige zij-ingang van het kerkgebouw. Waar kerkgangers vroeger hun voeten veegden, zijn nu openslaande deuren naar de tuin. De grote leeftafel, waar Goos, Karine en hun jongste dochter Suzanne (16) thee drinken, wordt idyllisch overgoten door de middagzon. Verderop in de woonkamer straalt hetzelfde licht, daar gefilterd door majestueus glas-in-lood van wel vier meter hoog. Precies door die kleurrijke hoek betreedt Goos dagelijks het klapstuk van het pand: zijn enorme atelier. De kerkzaal werd zijn werkzaal, waar gro staan, omgeven door tientallen exotische tangen, hamers en specialistisch gereedschap. Als glazenier doet hij veel restauratiewerk aan oude glas-in-loodramen, maar ontwerpt ook nieuwe ramen op bestelling. Omdat het vaak om grote ramen gaat, heeft hij grote verrijdbare werktafels. verbouwen Dat een crisis ook een zegen kan zijn, blijkt des te meer uit het levensverhaal van Vreugdenhil. Nadat hij weg moest bij de groothandel waar hij werkte, werd hij eerst huisman-met-een-hobby. Via het arbeidsbureau kon hij opleidingen volgen voor het Ze zien hier liever een glasatelier dan een sportschool of disco. vak dat hem werkelijk fascineerde: glazenier. En nu woont hij sinds anderhalf jaar met zijn gezin in het beste atelier waar een glazenier van kan dromen: een oude kerk. De kerk werd in 1957 gebouwd, dus echt oud is het gebouw nog niet, zegt Goos. Het is stevig gebouwd, daarom

5 woensdag 8 oktober nd leven consument lieve monica de woonkamer Hond op visite Goede vrienden van ons zijn sinds kort de trotse eigenaren van een jeugdige labrador die ze overal mee naartoe nemen. Nu ben ik al niet zo dol op honden, maar ze laten het beest ook nog eens vrij door mijn woonkamer banjeren waarbij hij in zijn enthousiasme regelmatig iets van de tafel kwispelt. Ik voel me hier heel ongemakkelijk bij en zou hen het liefst niet meer uitnodigen om deze ellende te voorkomen. Moet ik hun hond eigenlijk in mijn huis toelaten? Lieve hondenweigeraar, konden de nieuwe bewoners moeiteloos variëren met de inhoud en de ruimtes. En verbouwen moest sowieso, alleen al om de jongste twee van Het woonhuis van de familie Vreugdenhil was vroeger een kerk van het Apostolisch Genootschap in Steenwijk. Goos Vreugdenhil heeft een groot glasatelier in zijn woonhuis. atelier De Glazen Zee Glazenier Goos Vreugdenhil (53) gaf zijn monumentale woon- en werkplaats een naam die komt uit het Bijbelboek Openbaring. Het begrip zee is in de Bijbel een symbool van de dood, gevaar en straf. Maar in Openbaring wordt een zee omschreven als van glas en een glazen zee, kristal gelijk. Dus, zegt Goos, de bedreigende zee, onbetrouwbaar en wreed, is herschapen en werkelijk schitterend geworden. Dan zal alles glashelder zijn, en krijgen we eindelijk een antwoord op de vele waaroms. Erg gaaf. Het glasatelier aan de Burg. H.G. Reinenstraat 1 in Steenwijk is open als Goos aan het werk is en verder op afspraak. deglazenzee.nl hun vijf kinderen een slaapkamer te kunnen geven. Zij slapen op een verdieping die we in de kerkzaal hebben ingebouwd. Van de drie grote ramen aan weerskanten van de kerkzaal, is er daardoor eentje die in de huiskamer en de slaapkamers schijnt, de andere twee verlichten het atelier. Zelf slapen we op de begane grond. En daar is ook de badkamer, en nog een slaapkamer. Die extra slaapkamer is handig omdat we ons ook regelmatig inzetten als pleeggezin. De aanschaf van een kerk is geen makkie, benadrukken Goos en Karine. Alleen al om de bank zo ver te krijgen. Maar ook om zakelijk te blijven als je het pand echt graag wilt hebben. En, ook niet onbelangrijk: het overtuigen van de gemeente Steenwijk, die een bestemmingsplanwijziging en een bouwvergunning voor het monument moest verstrekken. En natuurlijk de buurtbewoners. Maar gelukkig blijken alle partijen enthousiast: Ze zien hier liever een glasatelier in de kerk dan een sportschool of een disco. Het leukst vinden de twee dat mensen uit de voormalige kerk nog weleens langskomen om hun oude gebouw te bekijken. Goos: Ze vinden dat het ook na de verbouwing echt nog hun kerk is gebleven. Daar zijn we eigenlijk wel trots op. Het antwoord is een kort en bondig nee. De algemene regel is: neem nooit ongevraagd huisdieren (of kleine kinderen!) mee naar borrels, etentjes, afspraken en andere bijeenkomsten. Het baasje mag er niet van uitgaan dat anderen net zo dol zijn op zijn of haar huisdier als hij of zij zelf is. Niet iedereen vindt het prettig als een enthousiaste hond tegen hem opspringt, kwijlt, op intieme en minder intieme plaatsen snuffelt of zich anderszins opdringt. Ook kan de gastheer/-vrouw of een van zijn/haar huisgenoten bang of zelfs allergisch zijn voor huisdieren. Willen uw vrienden hun labrador meenemen, dan horen zij dit vooraf met u te overleggen. Zij kunnen dan rekening houden met uw wensen en daar hun consequenties uit trekken. Beginnen ze er niet uit zichzelf over, dan kunt u hun gerust vragen het dier thuis te laten wanneer zij bij u op bezoek komen. U nodigt immers uw vrienden uit, niet hun hond. Wanneer u echter bij hen op bezoek gaat, dan zult u er rekening mee moeten houden dat u hoogstwaarschijnlijk met het dier geconfronteerd wordt. Bello woont tenslotte bij hen in huis en u kunt niet verlangen dat hij voor u uit zijn gebruikelijke omgeving verbannen wordt. U kunt wel vragen of het baasje hem zo veel mogelijk uit uw buurt wil houden, maar het is aan hen om hier al dan niet gehoor aan te geven. Ik wens u een goed gesprek met uw vrienden! Kan ik ergens mee helpen op het gebied van etiquette, levensstijl en omgangsvormen? Stuur uw vraag naar: lievemonica@nd.nl

6 6 nd leven woensdag 8 oktober 2014 digitale trends Waar moet de radioluisteraar naartoe, nu de AM-radio ophoudt te bestaan en de FM op termijn volgt? Bard van de Weijer / vk beeld Wikimedia, nd Geen ruis meer op de lijn Arm Radio 5. Was de informatie- en opiniezender al weggemoffeld op de middengolf, volgend jaar wordt hij helemaal de ether uitgekieperd. Reden: bezuinigingen. Als Radio 5 van de AM gaat, kan de zender uit, en dat is een ouderwetse buizenbak die 200 kilowatt trekt, genoeg om tweeduizend woningen te verlichten. Maar ook FM is niet veilig. Na 2023 dreigt ook in dit deel van de ether de bijl te worden geplant. Alles gaat digitaal, zei directeur NPO Radio Jan Westerhof onlangs in de Volkskrant. Radio-ontvangst verloopt meer en meer via de kabel, via internet en DAB+, waarbij radiosignalen digitaal door de ether gaan. Als luisteraar moet je hierdoor vroeg of laat over op een nieuwe radio. Hoe goed zijn de alternatieven? Wie de beste geluidskwaliteit wil, kiest voor de kabel. Kabel- en telecombedrijven bieden pakketten met zowel analoge zenders als digitale stations. Voor digitale radio is een tuner nodig die met enen en nullen overweg kan. Ze zijn er van een paar tientjes tot enkele honderden euro s. lage bitrates Kabel kent wel een belangrijk nadeel: je zit eraan vast, letterlijk. Wie draagbaar wil luisteren, of radio in de slaapkamer wil, heeft een antenne nodig. Bijvoorbeeld thuis via wifi, waarmee internetradiostations ontvangen kunnen worden. Daarvan zijn er honderden wereldwijd, in elk muziek- en praatgenre. De geluidskwaliteit is wisselend. Nederlandse stations als NPO Radio 4 en 3FM streamen bijvoorbeeld geluid in hoge kwaliteit (196 kbps bij 48 kilohertz), maar er worden ook lagere bitrates gebruikt. Buitenshuis, op de camping, het terras of in de auto heb je doorgaans weinig aan internetradio vanwege het ontbreken van snel draadloos internet. Dan moet de radioliefhebber terugvallen op de ether. Gelukkig zijn de meeste publieke zenders nog gewoon met een oud Hema-radiootje te ontvangen. Maar er is een new kid on the block: Digital Audio Broadcasting, kortweg DAB. Heel nieuw is DAB niet; het bestaat al sinds de Een Amerikaanse familie luistert in 1920 naar een kristalradio, een van de eerste AM-radio s. Kristalradio s hadden geen luidspreker. Daarom moesten de gezinsleden de oortelefoons delen. jaren tachtig en sinds tien jaar in Nederland. Sinds kort is DAB vervangen door een opgeflufte versie DAB+, dat bij een dunner datastroompje een betere geluidskwaliteit levert. Daardoor kunnen meer radiostations in dezelfde etherfrequentie worden geperst. Ook moet DAB+ minder gevoelig zijn voor allerhande storingen. DAB+ is vrij van de kenmerkende FM-ruis. Dat is mooi, zeker bij zachte passages in klassieke muziek, waar je bij FM altijd wel wat geruis en geknerp hoort. Veel nieuwe radio s hebben al een DAB+-ontvanger, en ze zijn niet eens heel duur. Goed nieuws alom, dus. Helaas blijkt de werkelijkheid weer eens dwars te liggen. Uitzendingen in DAB+ kennen vaak lage bitrates. Zo gebruikt Radio 4 64 kpbs en dat komt niet in de buurt van cd-kwaliteit. Het signaal is weliswaar ruisvrij en het frequentiebereik is breder dan bij FM, maar door de sterke compressie verdwijnen veel van de voordelen. Een ander probleem is dat het netwerk nog niet landelijk dekkend is. Grensregio s en de Waddeneilanden moeten het grotendeels zonder doen. En binnenshuis is de ontvangst van DAB+ beroerd. Het signaal is simpelweg niet krachtig genoeg om door muren te dringen. Daarvoor zijn landelijk 24 extra zenders nodig, en een besluit daarover wordt pas over twee jaar genomen. Het is dus maar te hopen dat de oude Hema-radio het nog even blijft doen. draagbare radio s Draagbare DAB+-radio s zijn er al vanaf een paar tientjes. We probeerden twee iets duurdere typen. Tivoli Music System Three + Tivoli is een Amerikaanse fabrikant van designradio s. Veel modellen hebben een houten kast, wat mooi oogt. Deze nieuwste Tivoli heeft een kunststof behuizing met twee speakers. De radio lust FM en DAB+. Muziek kan ook via de smartphone worden afgespeeld met Bluetooth. De geluidskwaliteit is goed, al kennen we kleintjes die beter klinken. DAB+ werkt zoals verwacht binnenshuis niet. Maar ook de FM-ontvangst is slecht: er is veel ruis. Dit komt volgens Tivoli doordat we een preproductiemodel hadden. Een nageleverd ander model (de PAL+) speelt binnenskamers wel goed. De prijs is met 299 euro fors. Argon INET2+ Muziekstreamer en radio Hij heeft geen accu en moet altijd via een adapter aan het net verbonden zijn. Stereo is terra incognita. Bluetooth ontbreekt. In eerste instantie lijkt deze Tivoli-lookalike maar een slap aftreksel van het origineel. Maar dan: de INET2 kan wel aanhaken op de wifi-router, waardoor honderden internetstations beschikbaar komen. Hij speelt rechtstreeks vanaf de netwerkschijf en kan contact leggen met Spotify. De geluidskwaliteit is bijna zo goed als die van de Tivoli en de FM-ontvangst is binnenshuis wel in orde. De prijs is met 179 euro aangenaam. zelfdoen Gerlinde Braber beeld Gerlinde Braber Maak zelf een verdiepte fotolijst Iedere twee weken geeft Gerlinde Braber leuke ideeën om zelf te maken. Deze week: een verdiepte fotolijst. In een verdiepte fotolijst kun je mooie decoraties maken. Diverse 3D-objecten of seizoensgebonden taferelen kun je op een leuke manier presenteren. Voor deze rubriek heb ik twee voorbeelden gemaakt met fotodecoratie en leg ik uit hoe je eenvoudig teksten met een glaspen op de glasplaat van een fotolijst kunt schrijven. In principe is elke willekeurige fotolijst geschikt voor dit project. Je haalt eerst de lijst helemaal uit elkaar. De achterkant van de lijst gebruik je vervolgens als mal voor het maken van het kastje. Neem de omtrek van de achterkant van de lijst over op dik etalagekarton. Vervolgens trek je, met behulp van een doorzichtige liniaal, de omtrek nogmaals, zo n 0,5 cm groter, om. Vanaf materiaal fotolijstjes snijmat, mesje liniaal dik karton lijm glaspen (edding) fotorand-schaar foto s overig decomateriaal deze afstand maak je een omtrek van zo n 3 cm. Deze 3 cm wordt dan de diepte van je lijst. Natuurlijk kun je deze aanpassen en is deze diepte ook afhankelijk van de grootte van je fotolijst. Teken de hoeken ook af en snij vervolgens het patroon van het kastje uit met een mesje (zie foto s). Ril met het mesje over de vouwlijnen en vouw de wandjes van het kastje omhoog. Omdat het karton dik is, heb ik geen plakrandjes gemaakt, maar de wandjes aan elkaar geplakt met stevig tape. Dit is dan wel zichtbaar aan de buitenkant, maar kun je desgewenst wegwerken met lint of papier. De achterkant van het kastje plak je met lijm aan de achterkant van het fotolijstje, zodat je het kastje neer kunt zetten. De binnenkant van het kastje kun je nu gaan decoreren. Ik heb gebruik gemaakt van een achtergrondfoto gecombineerd met kleine foto s. De kleine foto s heb ik op wit papier geplakt en vervolgens met een fotorand-figuurschaar een paar mm groter uitgeknipt. Je krijgt zo een beetje het effect van een oude foto. Bij de strandfoto s heb ik een touwtje horizontaal vastgemaakt in het kastje en de foto s met kleine knijpers daaraan bevestigd. Op de bodem van het kastje wat zand en kleine schelpen, en het strandtafereel is compleet. Op de bodem van het andere kastje ligt boomschors vastgelijmd. Ik heb de foto met een fotopinnetje in de schors geprikt. Met Word kun je een geschikte tekst in passend lettertype maken. Print deze uit en plak hem aan de binnenkant op het glas. Zit het glas niet vast aan de lijst, dan kun je de tekst gewoon los onder het glas leggen. Met een eddingglaspen trek je vervolgens de tekst over op het glas. Plak het glasplaatje zo nodig vast met Bisonkit voor glas en plak dit geheel weer op het kastje. Ik heb dit gedaan door op de randen van het kastje secondelijm te smeren. De lijst druk je hier vervolgens stevig op vast. Het geheel goed laten drogen voordat je de lijst rechtop zet. Zie meer foto s op nd.nl/hobby

7 woensdag 8 oktober nd leven consument Je chaotische huis zó opruimen dat het er perfect uitziet. Bezoekers van Amerikaanse opruimweblogs dromen ervan bij het zien van schitterende woonkamers. Maar perfectie is niet nodig, vindt organizer Joke van den Bogaard. Machteld Meerkerk beeld Jennifer Jones Je mag best chaotisch zijn Houden van opruimen: het bestaat. Het Amerikaanse blog I heart organizing (ik houd van opruimen) wordt elke dag tienduizenden keren bezocht. Bezoekers vinden de foto s en artikelen erg aansprekend, blijkt uit de reacties: Duizendmaal dank voor je tips. Ik moet elke dag zo n strijd leveren om mijn huis schoon te houden met een rommelige echtgenoot en een baby. Je bent zo inspirerend voor mij! keuken Het opgeruimde huis van Jennifer Jones uit Minneapolis, de vrouw achter het blog, is voor velen een ideaalbeeld geworden. De moeder van drie zoontjes geeft letterlijk een inkijkje in haar huis. Vooral haar werkkamer, waar ze aan haar blogs werkt, en haar keuken komen vaak in beeld. De keuken is meestal de meest gebruikte ruimte van het huis. Daarom is het extreem belangrijk om ervoor te zorgen dat deze opgeruimd is en functioneel voor alles wat je daar doet. Ik word gelukkig van opruimen. Het is mijn favoriete verslaving. Bij een opgeruimd huishouden hoort ook een overzichtelijke familieagenda. Uit de foto s blijkt dat Jones niet alleen nadenkt over een functionele indeling van haar keukenkastjes, maar ook aandacht heeft voor de uitstraling. Alles is opgeleukt met felgekleurde stickers en labels. Ik houd van alle kleuren van de regenboog en laat ze daarom ook graag terugkomen in mijn huis, legt ze uit. Labels op planken geven aan wat waar moet staan. Zelfs het rommellaatje is beplakt met gekleurd papier en met doorzichtige bakjes handig ingedeeld. neurotisch Regelmatig geeft Jones tips aan bloglezers om het huis op orde te krijgen. Wie dus tijd, geduld en ruimte genoeg heeft, kan gaan werken aan een huishouden dat even goed georganiseerd is als dat van de Amerikaanse. Maar niet iedereen wil dat, blijkt uit de reacties op de site: Het komt op mij over alsof je net iets te veel tijd over hebt. Alles op orde hebben is prima, maar je kunt ook overdrijven. Als je er zo veel tijd in steekt, vind ik het eerder neurotisch dan georganiseerd. Zelf vindt Jones niet dat ze doorslaat: Ik word er gelukkig van om een opgeruimd huis te creëren voor mijn gezin. Het is mijn favoriete verslaving. fietsmand Professional organizers in Nederland hebben een andere visie op opruimen, weet Joke van den Bogaard, die zichzelf graag opruimcoach noemt. Het is niet zo dat ik zelf ga opruimen, maar ik coach anderen daarbij. Opruimcoaches kunnen ingeschakeld worden door mensen die problemen hebben met de chaos in huis. Van den Bogaard: Soms is het gewoon moeilijk om licht te zien aan het einde van de tunnel. Het liefst help ik anderen verder in hun leven. Op de website van Van den Bogaard staan artikelen met tips over diverse onderwerpen, veelal gebaseerd op haar eigen ervaring. Potjes met medicijnen plaatst ze op een draaiplateau, zodat de doosjes niet omvallen als je de achterste nodig hebt. Aan de verwarming hangt s winters een fietsmand om mutsen en handschoenen in te stoppen, sjaals hangen over een kledinghanger aan de kapstok. Het grootste verschil met de Amerikaanse blogs over organizing is dat Nederlandse opruimcoaches niet streven naar perfectie. Mijn leven is ook niet supergeorganiseerd en gepland. Jennifer Jones is dol op opruimen en schrijft er blogs over. Ik kan ook troep maken, maar ruim het daarna weer op. Chaotisch zijn is niet erg, chaotische mensen zijn vaak creatief. Het wordt wel een probleem als je de regie over je spullen of je leven kwijtraakt. downsizen Van den Bogaard komt pas langs aan huis als er echt problemen zijn. Ik geef ook workshops, bijvoorbeeld over het sorteren van digitale foto s. Daar komen mensen vaak al een heel eind mee. De drempel om naar een professional organizer te stappen, ligt vaak hoog. Soms krijg ik anonieme mails, van mensen die niet willen dat ik bij hen thuis kom, maar toch advies nodig hebben. Volgens Van den Bogaard is duidelijk bewezen dat je gelukkiger wordt van minder spullen om je heen. Daar speelt ze in haar werk op in. Soms heb je dozen vol herinneringen staan, bijvoorbeeld spullen uit je kindertijd, waar je nooit iets mee doet. Als je hier de mooiste dingen van inlijst, wordt de herinnering tastbaar en kan de rest misschien wel weg. Dat noemen we downsizen: alles wat te veel is, weggooien. Een middenweg is om ergens een foto van te maken voor je het weg doet. fietsmand Jennifer Jones benadrukt regelmatig op haar blog dat organizing vooral werkt als het niet iets incidenteels is, maar bij je hele leven gaat horen. Door goed te plannen, voorkom je dat dingen zich opstapelen en je daar een schuldgevoel over krijgt. In haar online winkel biedt ze diverse zelfontworpen planners, labels en kalenders aan, waarvan je een pdf-versie kunt kopen om zelf te printen. Sommige zijn gratis: van vrolijk gekleurde A4 tjes waarop je je hele week kunt inplannen en etiketten tot een zelf in te vullen schoonmaakplanning voor de hele maand. Jones visie dat opruimen een gewoonte moet worden, deelt Van den Bogaard. Het werkt het beste om je opruimrondje in te bouwen in je leven van elke dag, net zoals tandenpoetsen. Hoe meer het een routine wordt, hoe minder je het als een last ervaart. drie tips voor een opgeruimd huis Schrijf, noteer, maak lijstjes. Het liefst op papier: als je er een app voor moet openen, is de kans groot dat je je door andere apps laat afleiden. Van den Bogaard: Ik adviseer om in een schrift te beginnen. Vaak geldt de stelregel: hoe simpeler, hoe beter. Whiteboards aan de muur werken ook goed en de Organizer Agenda van PlanPoint kan een hulpmiddel zijn. In doorzichtige tijdschriftencassettes kun je opgeruimde papieren gemakkelijk terugvinden. Rechtopstaande bakken vindt opruimcoach Van den Bogaard beter werken dan een stapel bakken op elkaar. Neem altijd drie kratten mee bij het opruimen. Sorteren werkt dan makkelijk: in het eerste krat stop je alles wat op zijn oorspronkelijke plaats moet blijven, in krat nummer twee gaat alles wat moet verhuizen naar een ander plekje in huis en alles in het laatste krat verdwijnt uit het huis. De legoblokjes zijn netjes gesorteerd op kleur in huize Jones. Met wat decoratieve manden en dozen is ook het washok een overzichtelijke kamer.

8 8 nd leven woensdag 8 oktober 2014 psychologie gezond Mariken Smit beeld ap / Ermindo Armino Werknemers presteren beter als ze hun werkplek mogen personaliseren. Wat is er nog meer te zeggen over de ideale kantoorinrichting? Is een hippe flexplek ideaal? Martha Aalbers beeld Dick Vos In een zitzak pr Oorbellen bij baby s Doet oorbelgaatjes prikken bij baby s minder pijn? Au, is de eerste gedachte bij het zien van een baby met gaatjes in de oren. Minieme knopjes, vaak van goud, in mini-oorlelletjes. Dat kan een baby nooit prettig hebben gevonden. Toch laten veel ouders juist op heel jonge leeftijd de oren van hun dochtertjes versieren. In mediterrane of Zuid-Amerikaanse landen is dat heel gewoon. Baby s voelen het amper, is het argument. En, ach, één huiltje en ze zijn het alweer vergeten. Beter dan met een krijsende dreumes op schoot zitten die na één oor echt niet meer wil. Maar is dat wel zo? Ook baby s voelen pijn en kunnen deze onthouden, blijkt uit onderzoek. De pijnbanen van baby s functioneren vanaf 24 weken in de zwangerschap, zegt Dick Tibboel, hoofd van de kinder-intensive care van het Erasmus MC Sophia Kinderziekenhuis in Rotterdam. Het doorboren van een oor is een eenmalige acute scherpe pijn. Die voelen baby s absoluut. Dat baby s pijn kunnen ervaren lijkt een logische gedachte, maar is nog niet eens zo lang een gangbare opvatting in de medische wereld. Pas 25 jaar geleden begonnen artsen zich dit te realiseren. Voor die tijd werden baby s zonder pijnstilling geopereerd, een praktijk die later wel middeleeuws werd genoemd. Uit onderzoek bleek dat baby s konden overlijden aan pijn. Daarna gingen de ontwikkelingen razendsnel. De onderzoeksgroep van Tibboel ontwikkelde een scorelijst die inmiddels de internationale standaard is geworden voor het meten van pijn bij pasgeborenen. Aan de hand van onder meer gezichtsuitdrukking en spierspanning stellen verpleegkundigen vast of een pasgeborene pijn heeft. Dát een baby pijn ervaart, is dus wel vast te stellen. Maar wat zijn pijndrempel is en of dit verandert naarmate hij ouder wordt en het dus verstandig is nog even te wachten met die gaatjes is niet te zeggen. Tibboel: Het effect van leeftijd op de pijndrempel van kinderen is nog niet goed onderzocht. Eerst moeten we nog een betrouwbare methode ontwikkelen om de pijndrempel bij jonge kinderen objectief vast te stellen. Dat is lastig omdat zij niet goed kunnen communiceren. Over de effecten van pijn bij jonge kinderen zijn eveneens slechts beperkte conclusies te trekken. Er is onderzoek gedaan naar het effect van pijn bij pasgeborenen die werden geopereerd en baby s die te vroeg zijn geboren en pijnlijke handelingen moesten ondergaan, zoals bloedprikken of een beademingsbuisje inbrengen. Daaruit blijkt dat de pijngrens van deze kinderen lager ligt. Maar naar gewone jonge kinderen is nog geen studie gedaan. In Nederland hanteren juweliers verschillende leeftijdsgrenzen voor het prikken van oorbellen; de een doet het vanaf drie weken, de ander vanaf vier jaar. Tibboel voelt geen behoefte om vanuit de medische wereld een leeftijdsgrens op te leggen. In Duitsland heeft de vereniging van kinderartsen het prikken van gaatjes omschreven als verminking. Dat vindt Tibboel te ver gaan, al wijst hij op het risico van infecties of verstikking bij oorbellen. De pijn is vergelijkbaar met de hielprik. Maar voor de hielprik is een medische noodzaak. Die is er bij gaatjes prikken niet. Dat is willens en wetens iemand pijn doen. Ik zou zeggen: niet doen. advertentie Christelijke Kinderboekenmaand hele maand oktober 2014 Kom naar de christelijke boekhandel Ieder een eigen kamertje is uit, kantoortuinen zijn in. Werken van 9 tot 5 is ook passé. Met Het Nieuwe Werken deel je je eigen tijd in en werk je meestal maar gedeeltelijk op kantoor, vaak op een flexplek. Maar is zo n hippe kantoorinrichting ook een ideale werkomgeving? De ideale kantoorinrichting bestaat niet, zegt Joren van Dijk. Je moet per organisatie, en soms zelfs per afdeling kijken welke inrichting de werknemers het beste ondersteunt in hun werkzaamheden. Joren van Dijk is omgevingspsycholoog. Omgevingspsychologen bestuderen hoe de openbare ruimte, een gebouw of een interieur mensen beïnvloedt. Door de verkregen kennis toe te passen in het ontwerp, kunnen ruimtes gecreëerd worden die goed aansluiten bij de behoeften van de gebruikers. zitzak Bij TinQwise in Hilversum verwacht je geen ouderwets kantoorconcept aan te treffen en dat klopt helemaal. Centraal in het kantoorpand van Tin Q wise is het aquarium, zoals de werknemers het noemen: een grote, door glas omgeven ruimte vol felgekleurde zitzakken en Ikea-banken. Geen tafel te bekennen. TinQwise is een e-learning bedrijf; een creatief bedrijf met jonge, hoogopgeleide werknemers. De baarmoeder noemt zakelijk directeur Manon van Loosbroek (45) het aquarium, vanwege de roze vloerbedekking, maar ook omdat hier ideeën uitgebroed worden. De ruimte wordt heel veel gebruikt voor alles wat de teams maar bedenken, legt Van Loosbroek uit. Ook ontvangen we hier klanten. In een zitzak is het toch anders praten dan aan een tafel. Al dat glas hier niet alleen in deze ruimte, maar overal, van vloer tot plafond staat voor de transparantie die we nastreven. We doen hier niet geheimzinnig over de cijfers. Iedereen weet dat de huur duizenden euro s per maand bedraagt en wat we dus moeten binnenhalen om die op te brengen, de verse lunches, mooie tafels en fijne werkplekken te betalen en dan nog winst te maken. Mensen willen graag controle houden op hun leefomgeving. Creativiteitsruimtes, zoals het aquarium van TinQwise, horen er tegenwoordig helemaal bij, ook in grote bedrijven. Van Dijk: Een nadeel van zulke ruimtes is dat ze uitstralen: hier ben je creatief, op je gewone werkplek blijkbaar niet, maar creatieve oefeningen kunnen wel helpen. Staat kleurig design garant voor een prettige werk omgeving of is kalm en kaal beter voor de werknemer? Omgevingspsycholoog Van Dijk: Psychologisch onderzoek heeft aangetoond dat als mensen hun omgeving mogen personaliseren, dit een positief effect heeft op hun werkprestaties. Laat medewerkers dus zelf de meubels kiezen of een muur verven. Misschien wordt het wel een kakofonie, maar trots op de werkplek is belangrijker dan eenvormigheid. Al tekent Van Dijk erbij aan dat de inrichting afhangt van het doel dat het bedrijf heeft medewerkers enthousiasmeren of de corporate cultuur doorvoeren of een tussenvorm. Bij TinQwise hebben de werknemers weliswaar niet zelf de kwast ter hand genomen, maar er is wel een wand waar alle awards staan uitgestald die het bedrijf of individuele werknemers gewonnen hebben met innovatieve ideeën. Rood met wit is de bedrijfskleur en dat komt terug in muren en vloeren. Een rode wand is beschilderd met het samenwerkingsmanifest, waarvoor de werknemers ook tekenen in hun contact. Niet zelf de eer opeisen, maar de ander de eer gunnen, is een van de regels. bezuinigen Zijn hippe flexplekken misschien de oplossing voor een aangename kantooromgeving?. Van Dijk: Veel bedrijven kiezen voor Het Nieuwe Werken (HNW) om te bezuinigen, maar zeggen dit vaak niet expliciet. Ze presenteren HNW als een verbetering voor de organisatie, terwijl psychologisch onderzoek naar HNW op zijn best gemixte resultaten laat zien over de effecten ervan. Bovendien snappen veel organisaties het idee van HNW niet goed. HNW is bedoeld om als organisatie de vraag te stellen: als we vandaag ons werk opnieuw zouden moeten uitvinden, hoe zouden we het dan doen? Deze vraag beantwoord je met alle medewerkers. Dat kan een flexplek zijn, maar hoeft niet. Als bezuinigen het motief is voor een flexplek, behandel medewerkers dan als volwassenen; betrek ze bij manieren om het flexwerken zo goed mogelijk in te voeren. Of ze het leuk vinden, is een ander verhaal, maar ze zullen het minder vervelend vinden dan wanneer ze het concept zonder overleg opgelegd krijgen. lawaai Elke middag de foto s van je dierbaren weer in je kluisje stoppen omdat je bureau leeg moet zijn, is niet leuk. Een werknemer wil vaak toch een eigen plekje. Mensen willen heel graag de controle houden over hun leefomgeving, en hun eigen territorium afbakenen, legt Van Dijk uit. Werknemers met foto s van dierbaren op hun bureau kunnen

9 woensdag 8 oktober nd leven psychologie column Dirk van Pelt psycholoog aat je anders Bij het bedrijf TinQwise wordt deze creatieve ruimte gebruikt om plannen te bedenken, maar ook worden er gasten ontvangen. Al het glas staat voor de transparantie die we nastreven. beter tegen stress. De band met die geliefden, die ze de hele dag zien, geeft hun meer veerkracht en betere stressbestendigheid. Een eigen plekje met je persoonlijke spulletjes helpt ook bij het communiceren van je eigen identiteit. Ook is het zo dat in grote organisaties, zeg maar van meer dan 150 werknemers, mensen voortdurend met onbekenden in een ruimte zitten, en zich elke dag weer Het samenwerkingsmanifest dat medewerkers van TinQwise moeten ondertekenen, is ook te lezen op de muur in het kantoor. moeten voorstellen. Wat je dan ziet gebeuren, is dat mensen toch een flexplek als de hunne gaan claimen en plekken om hen heen bezet gaan houden voor bevriende collega s. Natuurlijk heeft een flexplek ook voordelen voor een organisatie. Van Dijk: Werknemers ontmoeten inderdaad nieuwe mensen, wat gunstig kan zijn en je kunt bijvoorbeeld gemakkelijker projectteams vormen. Hoe prettig is een kantoortuin eigenlijk? Sommige werknemers komen alleen thuis aan echt werken toe vanwege het lawaai. Iedereen heeft wel een collega die zich in die open ruimte toch verschanst achter planten, boeken of stapels dossiers. Omgevingspsycholoog Van Dijk vindt dat niet vreemd: Dat is niet kinderachtig. Zo iemand wil gewoon privacy. En privacy is de mate van controle die je ervaart om anderen toe te laten tot of uit te sluiten van jouw omgeving. tandarts Manon van Loosbroek van TinQwise maakt er een punt van om elke kantoordag op een andere plek te gaan zitten met haar laptop. Er werken zo n zestig mensen, met flexibele werktijden. Het is echt niet meer van deze tijd om aan je baas te vragen naar de tandarts te mogen. We geven heel veel vrijheid en vragen daar verantwoordelijkheid voor terug. Ik denk weleens moet dat nou, als iemand om half elf binnenkomt. Maar als ik s avonds zie dat hij nog om half twaalf online is, bezig met zijn werk, dan denk ik ga nou eens naar bed, joh. We sturen aan op output, niet op aanwezigheid. Of mensen dat aankunnen, blijkt wel in de proeftijd. omgevingspsycholoog.nl tinqwise.nl Altijd jong Hoe oud denk je dat ik ben? De vraagsteller kijkt je uitdagend aan en je denkt koortsachtig na terwijl je haar observeert. Die koorts komt door de angst de ander te oud in te schatten. Waarom zou dat erg zijn? Omdat we moeite hebben met veroudering. Om dezelfde reden gaan we massaal naar de sportschool, zijn we obsessief bezig met gezond eten, laten we cosmetische ingrepen uitvoeren en doen we lacherighysterisch over de eerste grijze haar. En euthanasie, een optie die aantrekkelijker wordt, betekent dat we de slotfase van veroudering (in de volksmond: aftakeling) niet hoeven mee te maken. Niet ouder willen worden, betekent jeugdig willen blijven. Bij jeugdigheid hoort dat je zorgeloos bent en weinig of geen verantwoordelijkheid draagt: veel lusten, weinig lasten. We zitten beduidend langer op school en we werken veel minder uren dan vorige generaties. Het leven is vooral leuk en comfortabel. En mocht enig kwaad uw tent toch nog naderen, dan bent u daarvoor verzekerd. Dit proces wordt ook van hogerhand in stand gehouden, want ons land is een verzorgingsstaat, waarbij onze overheid verantwoordelijkheid draagt en wij als burgers in een kinderlijke afhankelijkheidsrol worden gehouden. De meest ingrijpende vorm van het altijd-jong-syndroom is dat we op latere leeftijd (minder) kinderen krijgen. Het krijgen en verzorgen van kinderen trekt ons pas echt in de volwassenheid, het betekent dat we zelf kind-af zijn. Het betekent onloochenbaar dat we opschuiven in de geslachten, dat we verouderen en voorbijgaan. Daarom stellen we het ouderschap uit. We blijven in de speeltuin en willen geen plaats maken voor de volgende groep. Hierdoor keert de bevolkingspiramide zich om en zo is vergrijzing het paradoxale effect van de wens om niet te verouderen. Maar waarom ontkennen we iets dat niet te ontkennen valt? Waarom voegen we ons niet in de gang der natuur maar strijden we ertegen? Omdat we steeds minder uit de voeten kunnen met de dood, die in de vorm van veroudering en vergankelijkheid het leven besmet en zijn schaduw vooruit werpt. Omdat we geen levensbeschouwing of geloof meer hebben waarin de dood inpasbaar is en betekenis heeft. Daardoor is de dood te beangstigend geworden en moet hij worden ontkend. De vergrijzing is niet de enige prijs die we daarvoor betalen. Een kinderlijk bestaan zonder hardheid en scherpe randen leidt tot gevoelens van leegte en verveling, tot vage depressieve klachten. Het leven verliest spanning, richting en betekenis als de dood eruit verdwenen is. Een reis is een reis dankzij het eindpunt. Dirk van Pelt is gz-psycholoog en heeft een praktijk in Dordrecht.

10 10 nd leven woensdag 8 oktober 2014 ontspanning app Marieke Westerterp beeld nd game Marieke Westerterp beeld nd Racen met een bril op Dr. Panda De tientallen apps van Dr. Panda bieden peuters en kleuters een leuke speelwereld. Elke app heeft een speels educatief element. Kinderen leren over de volwassen wereld door bijvoorbeeld vormen op de juiste plek te leggen bij de klusjesman. Ze kunnen boren of een schroef aandraaien om een fotolijstje op te hangen. In Dr. Panda s Dierenziekenhuis moet ook de rommel worden opgeruimd. Het gebit van patiënten wordt geschoond met een tandenstoker en tandenborstel. Met een lampje verwijdert de speler bacteriën uit het oor. De gratis apps van de schattige pandabeer hebben een duidelijke uitnodiging naar de betaalde apps, maar wel met een kinderslot erop. Dr. Panda is bedacht door de Nederlander Thijs Bosma. Met zo n 15 miljoen downloads zijn de peuterapps een groot succes te noemen. Bosma s bedrijf werkt vanuit China. Sinds kort zijn er apps van nijlpaard Hoopie en schildpad Toto, de vriendjes van de Pandabeer. drpandagames.com/nl De racegame Project Cars is met recht een project te noemen. Het publiek en coureurs als Oli Webb hadden een belangrijke inbreng bij het maken van de game. De makers van de game, de Sligthly Mad Studio s waren niet onbekend met het racegenre. Eerder werkten ze aan Need For Speed Shift en GT Racing game. Daarna besloten ze het publiek te betrekken bij het bedenken van een game. Het werd Project Cars. Deze racegame onderscheidt zich van andere racegames door pitstops. Ook speelt het weer een grotere rol. Zo schijnt op een bepaalde bocht van de baan precies de zon in je gezicht. Ook kan er aan de noordkant van het circuit een plaatselijk buitje vallen. Spelers moeten vervolgens beslissen of ze een pitstop maken voor regenbanden. Project Cars wil zo dicht mogelijk op de huid van een echte coureur zitten. Racecoureur Oliver Webb, bekend van Le Mans of de Formula 3, werkte mee aan Project Cars door zijn kennis van raceauto s racebanen als Silverstone of Hockenheim door te geven. Zo n baan is toch elke keer weer anders. Voor de F1 leggen ze er nieuw asfalt in. Ook hoe de auto reageert op de besturing geef ik door. Vijfduizend gamers hebben de nieuwe racegame al uitgebreid getest. Daarnaast konden ze stemmen wat er wel of niet in de game kwam. Zo werden pitstops toegevoegd en een puntentelling uitgesloten. Enkelen hielpen door referentiefoto s van een circuit op te sturen zodat de echte situatie gedetailleerd nagemaakt kon worden. Daarom laat Project Cars zien waar de auto s van de bezoekers geparkeerd worden. Zelfs de constellatie van de maan staat goed bij bijvoorbeeld de racebaan in Project Cars Namco Bandai, Windows, X1, PS4, vanaf november In 2015 ook voor Wii U. Racegame, vanaf 49, projectcarsgame.com Zolder. Oliver Webb oefent sommige circuits eerst in de game voordat hij naar buiten gaat voor de echte training. De game wordt constant geüpdatet. Het helpt mij om de bochten te leren kennen. De rondetijden in de game zijn vrijwel gelijk met in het echt. Het ligt aan het weer. Visueel ziet Project Cars er erg goed uit in 4K. Anders dan bij andere racegames hoeft er niets vrijgespeeld te worden. Een speler kan overal inspringen. Wel is er een carrièremodus. Een speler begint met een team en gaat dan groeien. Aardig detail: de game speelt het best op de virtuele reality-bril Oculus Rift. Vanwege de twee brillenglazen met iets verschillend beeld heeft de speler een beter ruimtelijk inzicht. Maar die bril is nog niet op de markt en dus voorlopig nog niet in de huiskamers. romans Marianne Hoksbergen en Linda Stelma Het eiland van duizend bronnen Sarah Lark (vert. Jolanda te Lindert). Uitg. De Fontein, Utrecht blz. 22,50 Het is najaar 1729 als Nora Reed, dochter van een rijke Londense handelaar, verliefd wordt op de verarmde baronet Simon Greenborough. Helaas wordt Simon ernstig ziek en hij sterft. Verdoofd van verdriet sluit Nora een verstandshuwelijk met de oudere weduwnaar Elias Fortnam. Die heeft een suikkerrietplantage op Jamaica en zo komt ze toch terecht op het tropische eiland waarvan ze samen met Simon droomde. Het leven op Cascarilla Gardens is echter bepaald geen droom. De plantage is welvarend dankzij het zwoegen van zwarte slaven uit Afrika. De manier waarop Elias dit personeel behandelt, stuit Nora bijzonder tegen de borst. Ze probeert waar ze kan het leven van de slaven te verbeteren. Als na verloop van tijd Doug Fortnam verschijnt, de zoon uit Elias eerste huwelijk, blijkt die net zo te denken over de slavernij als zij. Maar het is de vraag of zij samen een keer kunnen brengen in het lot van de zwarten. Dat Sarah Lark boeiend kan vertellen, heeft ze al bewezen met haar trilogie over het leven op een schapenboerderij in Nieuw-Zeeland (Het land van belofte, Het lied van de wolken en De roep van het land). Ook deze pil is het lezen zeker waard, temeer vanwege een vrij onbekend aspect van Jamaica: er waren in de achttiene eeuw niet alleen slaven op het eiland, maar ook vrije zwarten, in nederzettingen in de bergen. Hun religie-ratjetoe, gevecht tegen de blanken en manier van leven maken het boek interessant. Het christendom in het algemeen en dominees in het bijzonder staan helaas bij Lark niet hoog aangeschreven. (MH) Highland Hall de gouvernante Carrie Turansky (vert. Marianne Grandia). Uitg. Voorhoeve, Utrecht blz. 19,99 Het is Julia Foster komt solliciteren op het Engelse landgoed Highland Hall als gouvernante voor de kinderen en nichtjes van de eigenaar, weduwnaar Sir William Ramsey. Ze heeft jarenlang samen met haar ouders gewerkt op een zendingspost in India, maar het gezin is teruggekeerd naar het moederland omdat Julia s vader ziek is. Ze krijgt de baan, maar maakt direct duidelijk dat ze zodra haar vader beter is, teruggaat naar India. Als de kinderen steeds meer aan Julia gaan hangen, zweeft haar mogelijke vertrek als een zwaard van Damocles boven Sir Williams hoofd. Nog zo n zwaard is de precaire financiële situatie van de landheer. De gouvernante is een heerlijk romantisch verhaal dat vlot wegleest, over een gelovige jonge vrouw die in Spreuken 31 niet zou misstaan. (MH) Vervlogen dromen MaryLu Tyndall (vert. Lia van Aken). Uitg. Voorhoeve, Utrecht blz. 19,99 Deze roman speelt zich voornamelijk af op een schip. In 1866, een jaar na de Amerikaanse Burgeroorlog, reist een aantal Zuiderlingen naar Brazilië om de gruwelen van de oorlog achter zich te laten en opnieuw te beginnen. Kolonol Blake Wallace, een oorlogsheld die zijn hele familie is kwijtgeraakt, leidt de expeditie. Ook de mooie, jonge Eliza Crawford wil haar verleden achter zich laten. Blake en Eliza voelen zich (uiteraard) tot elkaar aangetrokken, maar Eliza s geheime verleden drijft hen uit elkaar. Ondertussen krijgen de passagiers met allerlei problemen te maken. Vervlogen dromen had een heel aardig verhaal kunnen zijn, als het niet zo verschrikkelijk zoet was geweest. Gouden ogen, cocons van warme spieren en opspringende harten; ze buitelen over elkaar heen in deze christelijke roman. Hopelijk zijn het tweede en derde deel in deze driedelige serie De nieuwe kolonie minder dweperig. (LS)

11 woensdag 8 oktober nd jong beeld novum wat zei je? Zie je dat lege tekstwolkje in de foto hiernaast? Jij mag zelf een tekst verzinnen. Zo krijgt de foto jouw eigen verhaal. Heb je een leuke tekst bedacht? Stuur dan een mailtje naar leven@nd.nl en zet in het onderwerp wat zei je?. Wie weet, komt jouw inzending volgende week op deze pagina. De inzending hieronder komt van Jelly Stel. Lot Sophia Geuze Hutten Rien van den Berg beeld ap / Michael Sullivan Wie staat daar naast mevrouw Jansen? meer weten Droog in de hut Opdracht: een wedstrijd huttenbouwen. Je tegenstander is de regen. Je loopt in een bos, en je kijkt op Buienradar. Over een kwartier krijg je een bui op je dak Wat is de snelste manier om een hut te bouwen, die nog waterdicht is ook? Een cursus in vier pijlsnelle stappen. 1. Ga niet alleen. Neem broertjes, zusjes of vriendjes mee, want je kunt alle handen gebruiken. Een vader meenemen is ook handig. Vaders hebben een hekel aan nat worden, en dat is helemaal goed: dan werken ze tenminste een beetje door. 2. Zoek een klimboom. Zo eentje met een laaghangende tak waar je makkelijk in kunt klimmen. 3. Zoek takken die allemaal lang genoeg zijn om ze aan twee kanten schuin tegen de laaghangende tak aan te zetten. Zet de takken vlak tegen elkaar aan, en maak de muren niet te steil, anders blijven de dakpannen straks niet liggen. Huh? Dakpannen? Ja straks. Eerst ontstaat er nu een takkentent. Dat is leuk voor als de zon schijnt. Maar als het gaat regenen heb je dakbedekking nodig. Hoe maak je dat? 4. Het is herfst. Die bladeren zijn er nog wel: ze liggen op de grond. En ze doen het nog steeds heel goed als dakpannen. Je moet nu opschieten, want de lucht wordt al aardig grijs armen vol bladeren verzamelen. Gooi ze over de takken, zo veel als je kunt. Hoe dikker de laag bladeren, hoe beter. Voel je de eerste spetters? Duiken! De hut in! Tijd voor broodjes en appels (meenemen!). Als je het goed gedaan hebt, blijf je droog. En als je het niet goed gedaan hebt? O ja, dan is een moeder ook handig. Zo een die als je thuiskomt klaarstaat met een handdoek, droge kleren en warme chocolademelk. Eline beeld Huis van Belle Kringloop in je kamer Kunstige voorwerpen van spullen die bij de kringloopwinkel vandaan komen. We hebben ze in ons magazine Belle al eens laten zien. Hier vind je uitleg hoe je van kringloopspullen iets leuks maakt voor op je kamer. Moodboard Maak voordat je aan de slag gaat een moodboard voor je slaapkamer. Scheur afbeeldingen uit magazines of kijk op leuke interieurblogs online. Ook handig: maak een moodboard aan op Pinterest, hier verzamel je heel gemakkelijk jouw persoonlijke inspiratie online. Wij hebben alvast wat speurwerk voor je gedaan Candlelight baby Ga op zoek naar een tweedehands kandelaar, met vijf poten. Schuur deze even op met schuurpapier en verf hem in een vrolijke kleur met bijvoorbeeld acrylverf. Verzamel mooie kopjes bij de kringloopwinkel en plak deze met een lijmpistool vast op de kandelaar en vul ze met kaarsen, plantjes of andere gezellige objecten. Ook leuk: plak de kopjes voor een deel af met schildertape en schilder de oortjes in dezelfde kleur als de kandelaar. Let op! Wil je je geschilderde servies voor in de vaatwasser gebruiken? Vraag dan bij de hobbywinkel naar glasverf. Tijdschriftenkrukje Zonde om al je oude magazines zomaar weg te gooien! Stapel ze op en gebruik ze gewoon als krukje. Neem 10 cm dikke fyberfoam (te vinden bij bijna elke hobbywinkel of op de markt) en knip hier drie maal een kussentje uit ter grootte van de magazines. Naai hier leuke stofjes omheen en bind ze samen met de opgestapelde magazines. Hiervoor gebruik je bijvoorbeeld riempjes die je bij de kringloopwinkel gevonden hebt! Bordjes aan de muur Je kunt er vaak niet omheen: leuke bordjes zijn in bijna elke kringloopwinkel te vinden. Verzamel verschillende gekke bordjes en beplak deze met leuke plaatjes, prints of foto s. Ook leuk zijn gekleurde tapejes! Een paar wandhaakjes op de achterkant plakken (hobbywinkel) en ophangen maar aan de muur! huis van belle Hippe opbergers Jouw sieraden verdienen natuurlijk een mooie opbergplek. Tover oude doosjes daarom om tot hippe opbergers. Geef ze een likje verf of beplak ze met leuke afbeeldingen die je uit oude magazines scheurt. Ook de binnenkant mag gezien worden nadat jij deze gepimpt hebt met een leuk printje. Dit artikel komt van het meidenblog huisvanbelle.nl. Hier vind je iedere week leuke blogs over verschillende onderwerpen, net als in hun magazine Belle. Dit artikel is geschreven door blogger Eline. Zij is de bedenker en eigenaar van de website huisvanbelle.nl. Het boodschappenbriefje van mama ligt op tafel. Lot leest wat erop staat. Mama, je hebt een fout gemaakt, zegt ze. Op het lijstje staat kokommer in plaats van komkommer. Ik denk dat ik terug naar school moet, zegt mama. Ja, roept Lot. Dan mag je bij mijn groepje zitten! Oké, zegt mama. Als de les begint, stapt mama Lots klas in. De juffrouw lijkt het heel normaal te vinden. Ze begint gewoon met de les. Het is weer feest, zegt ze. Mensen die joods zijn, bouwen hutjes in hun huizen en tuinen. Zo denken ze aan de tijd dat het Joodse volk in de woestijn woonde. Toen woonden de mensen in tenten. Wij gaan ook hutten maken. En elke dag als het tijd is om te eten en te drinken, mogen jullie erin zitten. De kinderen kijken om zich heen. Waar moeten die hutjes komen? En waar moeten ze die van maken? We gaan naar de hal, zegt de juf. In de hal zijn nog veel meer vaders en moeders. En er liggen kleden en een stapel hout. Nu snapt Lot het. Mama komt helpen. Ik help jouw groepje, zegt mama met een knipoog. lach van de dag Zoon: Maar waarom mag ik mijn rijbewijs niet halen, ik ben toch oud genoeg? Vader: Jij wel, maar de auto niet! Deze mop is ingezonden door Esra Zomer. Ken jij ook een goede mop? m naar leven@nd.nl en zet in het onderwerp mop.

12 12 nd leven woensdag 8 oktober 2014 advertenties Autorijden onder invloed van wiet of hasj vergroot de kans dat de bestuurder betrokken raakt bij een verkeersongeluk. Cor Speksnijder / vk beeld novum / Vincent Boon Meer dan 60 collecties meer dan 1200 m² karpetten & vloerkleden Wietroker meer kans op ongeval ULGERSMAWEG BT GRONINGEN BARLETTA@PLANET.NL Voor meer informatie zie WWW. BARLETTA.NL SCHOONHOVEN KLOKKENSTAD NAJAARS KLOKKENSHOW Meer dan hangende en staande klokken tegen aantrek ke lijke prijzen GR ANDIOZE INRUILACTIE Uw oude klok is nu veel geld waard! Klokkenreparatie in eigen atelier (gratis bij u gehaald en gebracht) Haven 1-13 Schoonhoven Tel. (0182) Burg. Roosstr aat 22 Lekkerkerk Tel. (0180) info@rikkoert.nl Vrijdag koopavond. Gratis parkeren nabij het Schoonhovense veer. Dat blijkt uit een overzicht van onderzoeken naar lichamelijke en geestelijke gevolgen van cannabisgebruik van de afgelopen twintig jaar. De resultaten zijn deze week gepubliceerd in het tijdschrift Addiction. Bestuurders die stoned zijn, verdubbelen het risico om bij een ongeluk betrokken te raken. Bij dronkenschap is de kans groter: zes tot vijftien keer. Als cannabisgebruikers ook alcohol drinken verhogen ze het risico nog meer. In het begin van de jaren negentig bleek al uit laboratoriumonderzoek dat de rijvaardigheid van weggebruikers na het gebruik van cannabis achteruitging. De reactietijd, verwerking van informatie en aandacht voor medeweggebruikers wordt een stuk minder. Maar het was onduidelijk in hoeverre dit ook tot ongelukken leidde. Onderzoek liet zien dat bestuurders zich bewust waren van hun toestand en langzamer gingen rijden en minder risico s namen. Bovendien hadden brokkenmakers ook vaak alcohol in hun bloed, zodat lastig was vast te stellen in hoeverre wiet en hasj een rol hadden gespeeld. Latere studies die hiermee rekening houden, tonen dat bestuurders die stoned zijn twee tot drie keer zoveel kans hebben op een ongeluk dan niet-gebruikers of ex-gebruikers. In Frankrijk wordt 2,5 procent van de verkeersdoden toegeschreven aan cannabis, voor alcohol is dat 29 procent. De Australische hoogleraar Wayne Hall, adviseur van wereldgezondheidsorganisatie WHO en als onderzoeker verbonden aan de Universiteit van Queensland, geeft in zijn overzichtsstudie een opsomming van de langetermijngevolgen van chronisch cannabisgebruik. Begin jaren negentig was cannabis niet zo n issue. Er was nogal wat scepsis als werd gewezen op de nadelige gevolgen ervan. In de loop der jaren is dat veranderd, zegt Hall. stoornissen Ongeveer 10 procent van de regelmatige blowers raakt afhankelijk van de drugs. Dat percentage ligt hoger als de gebruiker al op jonge leeftijd is begonnen. Verstokte blowers lopen twee keer zoveel risico op psychotische klachten als niet-gebruikers, zeker als in de familie zulke stoornissen voorkomen. Volwassen en regelmatige cannabisgebruikers komen minder ver met hun opleiding dan niet-gebruikers. Peggy van der Pol van het Trimbosinstituut noemt de studie van Hall een waardevol overzicht van alle onderzoek op dit gebied. Het valt haar op dat er nog steeds veel niet bekend is over de gevolgen van cannabisgebruik, vooral over het blowen bij jongeren. De Lamberink Huisselectie ASSEN Peter van Anrooystraat 23 EMMEN Kolhoopstraat 32 SLOCHTEREN Twee Kerspelenweg 3 HARDENBERG W. van Oldenburgstr. 7 B-9 In het Noorderpark gelegen halfvrijstaand woonhuis met 6/7 slaapkamers en tuin op het zuiden. Vrije ligging naast groenvoorziening. Nabij scholen en stadscentrum. Ruime woonkamer (47 m 2 ) + tuindeuren, uitgebouwde keuken (16 m 2 ), bijkeuken, garage/ berging. 1e Verd.: 3 evt. 4 grote slaapkamers, dakterras en complete badkamer. 2e Verd.: 2 slaapkamers en studeer-/slaapkamer. Info vestiging Assen: tel. (0592) Vraagprijs ,- k.k. Op een van de mooiste plekjes van Emmen gelegen 3 kamer-appartement op de 1e etage en eigen parkeerplaats in de P-kelder. Op loopafstand van het centrum, bos en trein-/busstation. Eind 2005 volledig gerenoveerd. Ruime woonkamer, vernieuwde keuken, 2 slaapkamers, riante badkamer met ligbad, douche, badkamermeubel en 2e toilet. Lift en videofooninstallatie. VVE 200,- per maand. Info vestiging Emmen: tel. (0591) Vraagprijs ,- k.k. Royaal vrijstaand woonhuis, geheel onderkelderd, met inpandige dubbele garage en fraaie tuin. Nabij basisscholen, kerken en andere voorzieningen. Souterrain: dubbele garage, bijkeuken, douche en hobbyruimtes. Beg. grond: grote woonkamer met schuifpui, woonkeuken en 2 slaapkamers. 1e Verd.: 3 slaapkamers, balkon, kleine studeerruimte en badkamer. 2e Verd.: ruime bergzolder. Info vestiging Groningen tel. (050) Vraagprijs ,- k.k. Ruim hoekappartement op de 2e verdieping met uniek uitzicht over rivier de Vecht. Op loopafstand van het centrum. Eigen parkeerplaats in de P-kelder. Royale woonkamer met open (inbouw)keuken (55 m 2 ) en groot balkon (18 m 2 ), 3 ruime slaapkamers, frans balkon en bijkeuken/berging. Lift- en videofoon-installatie. Lage energiekosten (aardwarmte). Natuurstenen vloer en vloerverwarming. Info vestiging Hardenberg: tel. (0523) Vraagprijs ,- k.k. nederlands dagblad twee weken in uw klas? Gratis voor docenten! Bestel snel via Assen Stationsstraat Tel. (0592) Emmen Hoofdstraat 150 Tel. (0591) Groningen Westerkade 1 Tel. (050) Hardenberg Lage Doelen 10 Tel. (0523) Rolde Grolloerstraat 14 Tel. (0592) Zuidlaren De Millystraat 4 Tel. (050)

13 woensdag 8 oktober nd leven 4G? Dat is iets voor de nieuwste topmobieltjes. Of voor deze helemaal niet slechte, onbekende Vodafone. Is het wat, die Smart 4 Power? Peter van Ammelrooy / vk beeld nd Mobiele afhaalchinees In Nederland kun je mobiele telefoons kopen van meer dan vijftig merken. Sommige hebben namen waarvan zelden iemand heeft gehoord. Zoals Elephone, ITTM, Jiake, K-Touch, Oppo, Timmy Wiko en Vodafone. Vodafone? Dat is toch geen telefoonmerk, maar een belbedrijf? Klopt. Toch brengt het eigen toestellen op de markt. In bulk besteld bij Chinezen van wie nog nooit iemand heeft gehoord. De Smart 4 Power, die in augustus is gelanceerd, is in elkaar gesleuteld door TCT Mobile uit Hongkong. Met dit behoorlijk goedkope toestel wil Vodafone de drempel verlagen voor de overstap naar 4G. Die nieuwe generatie mobiel internet vergt een geschikte telefoon en die hebben de meeste consumenten nog niet. De timing is perfect: Vodafone s 4G-netwerk is sinds september helemaal klaar, met landelijke dekking. Is het wat, die Smart 4 Power? Grootste pluspunt is het ruim bemeten aanraakscherm. Met 5 inch kun je daarmee onderweg comfortabel naar Youtube of Netflix kijken. Ook prettig zijn de behoorlijk krachtige quad-core-processor, de batterij die lang mee gaat (3000 mah) en de spartelverse versie van Android, Google s mobieltjesmotor (4.4). Bezuinigd is er op andere onderdelen. De camera bungelt met een resolutie van 5 megapixel onder in de middenmoot. De opslagcapaciteit voor apps, muziek, foto s en video is met 4 gigabyte aan de krappe kant, al is die uitbreidbaar tot 32 GB. Het aanraakscherm is met een resolutie van beeldpunten geen hoogvlieger, maar afdoende. Het design is opvallend onopvallend. Het toestel ligt zwaar in de hand, maar past nog wel in één hand. De scherminstructies zijn af en toe gesteld in steenkolenengels. Sommige apps zijn helemaal niet vertaald, zoals de NFC Task Launcher. Die app dient voor het instellen van de NFC-chip, die het mobieltje geschikt maakt voor zaken als contactloos betalen maar ook voor het automatisch uitvoeren van handelingen. Daarvoor kun je een takenpakket in een tag stoppen een chip die zo plat kan zijn als een sticker. Vodafone voegt twee tags toe, waarvan de ene het toestel in de nachtstand zet. De andere zet de autonavigatiemodus aan. Je kunt ze van nieuwe opdrachten voorzien. Het toestel is verder geschikt voor HD Voice, dat betere gesprekken belooft als de omstandigheden niet optimaal zijn. HD Voice vereist wel dat de andere beller ook Vodafone-klant is, een 3G-verbinding heeft en zich in Nederland bevindt. In zijn categorie (maat scherm, 4G-vaardig, batterijduur) en prijsklasse heeft de Smart 4 Power amper concurrentie. Anderen doen het met een kleiner scherm, maar vaak wel met ruimere opslag. Alternatieven zijn de Motorola G 4G, Huawei Ascend G6 en Sony Xperia SP. Dus is het wat? Voor een slimme afhaalchinees? Ze zijn in ieder geval niet slecht. Vodafone Smart 4 Power. In zwart of wit, 199,99. Vodafone heeft ook een iets kleiner, iets langzamer prepaid-model: de Smart 4 Turbo van 119,99 euro, inclusief een maand 4G-internet. advertentie

14 14 nd (bijna)achterop woensdag 8 oktober 2014 stilgezet Lucas 10:36 Dichtbij Wie van deze drie is volgens u de naaste geworden van het slachtoffer van de rovers? De luisteraars voelden hem al aankomen: dat hele verhaal over die extreem behulpzame Samaritaan bevatte een wijze les over de vraag wie mijn naaste is. Die priester en Leviet redeneerden dat het slachtoffer van rovers op dat moment niet hun naaste was hun plicht riep hen elders. Maar die Samaritaan beschouwde hem wél als zijn naaste, ondanks zijn afkeer van Joden en het gevaar. Conclusie: kijk er wel mee uit, als je de kring van je naasten zo strak trekt Maar, wacht. Wat vraagt Jezus nu? Hij vraagt: Wie van de drie is de naaste geworden van die man? Wie van de drie kwam dicht bij hem, zo dichtbij als een arm om zijn schouder? De vraag is niet: wie mag ik mijn naaste noemen? Maar: voor wie word ik een naaste? limerick Kees van Egmond Woordwolk Als woorden niet meer willen stromen wijst deze app wegen naar Rome. Gewoon, stap voor stap. Ik vind het echt knap. Je moet er maar op kunnen komen. uw limerick hier? achterop@nd.nl dierbare foto s Hans Hopman nd.nl/achtergrond beeld fam. Alkema Foto s vangen de tijd. Ze vertellen verhalen en herbergen herinneringen: oude geliefden, een vervlogen jeugd of een favoriete plek. In deze rubriek iedere week een dierbare foto met een verhaal. Tweehonderd jaar Alkema s aan de Oude Trekweg in Harlingen, zet Bram Alkema (71) boven deze foto van rond Hij licht toe: Toen in 1814 Duurd Hendriks Alkema ontslagen werd uit het leger van Napoleon dat uit Rusland terugkwam, vestigde hij zich aan de Oude Trekweg. Hij kreeg twaalf kinderen. Duurd Hendriks was de grootvader van Brams grootvader (pake) Klaas, hier de centrale figuur. De foto in de druivenkas is gemaakt ter gelegenheid van de trouwdag van zijn dochter Dieuwke met Johannes de Groot. Brams pake was 52 toen hij in in 1925 een eigen bedrijf begon. Bram: De familie staat tussen de tomatenplanten, en middenrechts is de eerste druivenplant te ontdekken. Dat de tuinderij de familie in het bloed zat, bleek wel uit het feit dat vijf van de zoons plus schoonzoon Jan tuinder werden. Volgens Bram was het bijzonder dat drie van hen plus Jan benoemd werden als chef van proeftuinen in Friesland, destijds gesticht door het Rijkstuinbouwconsulentschap in Leeuwarden. Waarschijnlijk omdat ze met zeer veel lof waren geslaagd voor tuinbouwcursussen. Verder ziet dit stel er wel uit als potige werkers niet voor een kleintje vervaard. Brams vader Harmen is tweede van rechts. Rechts naast hem staat oom Bram, naar wie ik vernoemd ben. Deze was van 1960 tot 1970 de vaste medewerker van de tuinrubriek in het Nederlands Dagblad, destijds nog Gereformeerd Gezinsblad. Rond 1950 emigreerden twee zoons en een dochter naar Canada. Zij stichtten ook daar kwekerijen en zijn daarin tot op vandaag actief. Ook Bram werd tuinder aan de Oude Trekweg. Hij is trots op z n voorgeslacht. En als je dan ook nog met veel plezier en dankbaarheid op je eigen talrijke nageslacht kan zien, mag je jezelf een gelukkig mens noemen! Wilt u ook uw dierbare foto delen? Mail dan naar achterop@nd.nl tweet van de dag Elma Drayer Trouw-columnist: #Kinderboekenweek in Osdorp. Jongetje: En als de prins en prinses getrouwd zijn, wanneer gaan ze dan weer scheiden? cryptograaf Jan van der Graaf, Rotterdam volgens WOORDEN: 4 LETTERS: 7,8,2,2 werf werfwerf werfwerfwerf werfwerfwerfwerf werfwerfwerfwerfwerf ik & mijn huis bijdragen? achterop@nd.nl Naam n d Als vrijwilliger was ik in een Overijssels verpleeghuis op de afdeling dementerenden aanwezig bij de maaltijd. Aan een bewoner werd gevraagd om voor te gaan in gebed, zoals hij dat wel vaker deed. De man begon: Onze Vader die in de hemelen zijt Daarna bleef het stil. De verzorgende wilde hem verder helpen en zei: Uw naam. Waarop het luidkeels klonk: Nijnhuus! Of ken ie mij? CRYPTOGRAAF: VOLGENS BERGWERF IN ND Jan van Benthem nd.nl/buitenland beeld novum / Robert Hoetink Met lithium ga je langer mee de Witkijker Nee, niet alles gaat maar slechter. De Witkijker leest en denkt na over het nieuws en signaleert verhalen die hoopvolle ontwikkelingen laten zien, als tegenwicht voor de dagelijkse stroom onheil. Vandaag: lithium tegen ouderdomskwalen. Vrijwel alle westerse landen kennen de vergrijzing - een steeds grotere groep ouderen die bovendien te maken krijgt met typische ouderdomskwalen. Dat heeft geleid tot alarmerende berichten over een verwachte tsunami van dementie, zoals twee jaar geleden Belgische en Nederlandse krantenkoppen meldden. Met die tsunami valt het wel mee, werd eerder dit jaar al gesuggereerd. En nu stelt de bekende Amerikaanse psychiater en schrijfster Anna Fels in the New York Times dat met ouderdom verbonden verschijnselen als vergeetachtigheid, dementie en neiging tot suïcide sterk verminderen als het drinkwater een kleine hoeveelheid lithium bevat. Het gaat dan om een hoeveelheid van dit metaalhoudende zout die minder is dan een duizendste van de minimum dagelijkse dosis die wordt voorgeschreven tegen depressiviteit. Fels baseert haar stelling op een reeks onderzoeken in verschillende landen. Het begon al veertig jaar geleden, toen wetenschappers ontdekten dat dieren die weinig lithium in hun eten hadden, sneller doodgingen en meer afwijkingen Drinkwater dat een zeer kleine hoeveelheid lithium bevat, zorgt ervoor dat met ouderdom verbonden verschijnselen als vergeetachtigheid, dementie en neiging tot suïcide sterk verminderen. in voortplanting en gedrag vertoonden. In 1990 toonde een studie in 27 districten in Texas aan dat dit ook opgaat voor mensen. Waar het grondwater en daarmee het drinkwater weinig lithium bevatte, waren er beduidend hogere aantallen zelfmoord, moord en verkrachting dan in gebieden waar meer lithium in het water zat. Het verschil liep in het geval van zelfmoord op tot bijna veertig procent. Enkele jaren geleden toonde in Japan een vijf jaar durend onderzoek in achttien gemeenten met meer dan een miljoen inwoners hetzelfde aan, net als onderzoeken in Griekenland en Oostenrijk. Voor ouderen is vooral een Deense studie onder een miljoen inwoners hoopgevend. De groep die over een langere periode extra lithium gebruikte, had namelijk ook een lager percentage dementie. In diverse van de genoemde studies werd geopperd dat lithium kennelijk de zenuwcellen beschermt. Dat sluit aan bij een onderzoek van de Harvard Medical School, dat in het tijdschrift Nature is gepubliceerd. De onderzoekers vonden bewijzen dat de ziekte van Alzheimer is gekoppeld aan het gebrek aan een bepaald soort proteïne dat hersencellen beschermd tegen afsterven. Een erg positieve en optimistische conclusie uit deze studie is dat dementie bij sommige mensen wellicht kan worden verhinderd, citeerde de Boston Globe hoogleraar Bruce Yankner van Harvard. De Amerikaanse Alzheimer Vereniging reageerde meteen op dit nieuws want vijf miljoen Amerikanen lijden aan een vorm van alzheimer. En ook in deze studie was een van de intrigerende uitkomsten dat lithium helpt dit beschermende proteïne te activeren. Er is nog nader onderzoek nodig en het bepalen van de doseringen luistert nauw, maar de gevreesde tsunami van dementie lijkt nu niet meer zo onontkoombaar: met lithium gaan je hersenen langer mee. <

15 woensdag 8 oktober nd media NPO 1, AVROTROS, uur Tussen Kunst & Kitsch Vandaag start het 31ste seizoen van Tussen Kunst & Kitsch. De eerste uitzending van deze serie komt vanuit het Spoorwegmuseum in Utrecht. Vandaag komt bij expert Bas Hesselink onder andere een album amicorum van Hotel de Kroon uit Leeuwarden aan bod. In het boekje kunnen we zien wie de bezoekers waren van hotelier Regnerie tijdens de Tweede Wereldoorlog. Tussen 1942 en 1945 ontving hij bekende kunstenaars als Jan en Frans Wiegers, Dirk Filarski, en Matthieu Wiegman, die prachtige tekeningen in het boek achterlieten. Maar er zijn ook pagina s te vinden van acteur Paul Steenbergen, dichter Bertus Aafjes en schaakkampioen Max Euwe. Daarnaast is er bij expert Willem-Jan Hoogsteder een 17e-eeuws Venetiaans schilderij met een voorstelling van Juda en Tamar te zien. NPO 2, KRO, uur Brandpunt Profiel Hij is Nederlands meest gevierde en gelauwerde acteur: Pierre Bokma. Presentatrice Eva Jinek zet de schijnwerpers op een man die zich maar moeilijk laat vangen. Hij wordt omschreven als innemend, grillig, ongrijpbaar, superintelligent en een rusteloze ziel. Bokma veroverde de harten van het publiek, maar ook van critici, medespelers én vrouwen. Zowel in Nederland als in Duitsland. Bokma is de man met de duizend gezichten met een groot talent tot transformatie. Hij was als kind onhandelbaar, werd een ambitieuze i tankcommandant in het Nederlandse leger en is nu een groots acteur. Volgend jaar wordt hij zestig. In het programma een zoektocht naar het ware gezicht van Pierre Bokma. Er zijn openhartige gesprekken met zijn jeugdvrienden en met onder meer Loes Luca, Yvonne van den Hurk en regisseur Johan Simons. RTL 4, Love is in the air Vijftien jaar geleden vestigde Marco zich met zijn Japanse vrouw in Japan. Zijn ouders in Nederland schreven Robert met hun grootste wens: hun dochter José mist haar broer en soulmate Marco ontzettend en wil niets liever dan kennismaken met Marco s leven in Tokio. Ook Frans heeft maar een grote wens. Zijn zoon Dave woont al negen jaar in Kobe, waar hij in de afgelopen jaren een gezin heeft gesticht. Opa Frans heeft twee van de drie kleinkinderen nog nooit gezien. Toen hij vorig jaar getroffen werd door een herseninfarct achtte hij de kans klein dat hij ooit nog in staat zou zijn om naar Japan af te reizen om daar Dave en zijn kleinkinderen in zijn armen te kunnen sluiten. NPO Radio 1, NTR, uur Kunststof Te gast is operazanger Huub Claessens. Hij studeerde aan het Conservatorium van Maastricht waar hij cum laude afstudeerde in Zang, Opera en Klassieke Saxofoon. Hij is een veelgevraagd concertzanger. Hij zong onder meer Bachs Johannes Passion, de Matthäus Passion en Ein Deutsches Requiem van Brahms. Groot Nieuws Radio, uur Café Grande Sigrid Landman kan goed met de uitdagingen van haar autisme leven. Toen ze moeder werd, ging het echter mis. Ze kon niet goed voor haar dochter zorgen en kwam in een postnatale depressie terecht. Sigrid werd na een paar weken opgenomen op de afdeling psychiatrie van het ziekenhuis. Over de lange weg hier uit schreef ze de autobiografische roman Opname. Jorieke Frederikze praat met haar. Hidden Kingdom Pownews... do NPO 1, uur... do NPO 2, uur... do NPO 3, uur... Oog in oog npo NOS-Journaal Vandaag de dag NOS-Journaal Vandaag de dag NOS-Journaal Nederland in beweging! NOS-Journaal MAX Geheugentrainer NOS-Journaal NOS-Journaal NOS-Journaal NOS- Journaal NOS-Journaal NOS-Journaal NOS-Journaal NOS-Journaal NOS-Journaal NOS-Journaal NOS-Journaal NOS Studio Sport NOS-Journaal NOS-Journaal NOS-Journaal Pauw KRO Kindertijd Tonky en de kikker Lieze zoekt beestjes Afrika Dansen Zo klein als een muis Sesamstraat: 10 voor Sesamstraat Politieke Partijen: VVD NOS-Journaal EénVandaag NOS-Sportjournaal De Wereld Draait Door NOS-Journaal Tussen kunst & kitsch KRO Detectives: Scott & Bailey Pauw NOS-Journaal Pauw EénVandaag. npo Geloof & n hoop liefde NOS- Journaal met gebarentolk NOS-Journaal NOS-Journaal met gebarentolk NOS-Journaal NOS-Journaal NOS- Journaal NOS-Journaal met gebarentolk NOS-Journaal NOS-Journaal NOS-Journaal NOS Jeugdjournaal met gebarentolk NOS-Journaal met gebarentolk Altijd wat Dit is de Dag Reportage De Wereld Draait Door Opsporing verzocht Man bijt hond Politieke Partijen: 50 Plus NOS-Journaal Blauw Bloed Kassa Vroege vogels Rail Away NOS-Journaal De Kennis van Nu in de middag De Universiteit van Nederland NOS-Journaal Geloof & n hoop liefde Tijd voor MAX & Hallo Nederland Man bijt hond Melk en honing Met het mes op tafel Brandpunt Profiel Arena Nieuwsuur Doc: Sexy Money Kunststof tv Nachtzoen Nieuwsuur Nieuwsuur Tekst TV. kijk voor het complete programmaoverzicht op of op Teletekst pagina Politieke Partijen: VVD Zendtijd voor politieke partijen in de Eerste en Tweede Kamer. NPO 1, uur Arena Discussieprogramma onder leiding van Tijs van den Brink. NPO 2, uur npo Verhalen van de boze heks Huisje boompje beestje NOS-Jeugdjournaal Raad eens hoeveel ik van je hou Bruine beer in het blauwe huis Hoelahoep KRO Kindertijd Tonky en de kikker Lieze zoekt beestjes Afrika Dansen Zo klein als een muis Pororo Teletubbies Klumpies Sesamstraat: 10 voor Het zandkasteel Angelina Ballerina Koek & Ei op survival De wereld van K Pippi animatie Mike de ridder Peter Pan Peter Pan Mega Mindy Mega Mindy Kinderen voor kinderen viert Feest! Wij zijn de beste! Museum Undercover Z@ppbios: K3 Bengeltjes De gilfactor De BZT show Het verborgen eiland Het Klokhuis NOS-Jeugdjournaal SpangaS Checkpoint Catfish: The TV Show De zomer voorbij The Undateables Onderzoekt NOS op PowNews The Tonight Show De Wereld Draait Door PowNews NOS op The Tonight Show. canvas Hill Street Blues Herfstbeelden Onderbreking Canvascrack Het IJzeren Gordijn Villa Politica Onze jongens Hill Street Blues Cheers Login Canvascrack Terzake Man over boek Onze jongens De bijl van Cupido Reyers Laat The Bridge. tv vooraf Jan van Benthem nd.nl/media beeld ikon De wereld van geld en seks Er is bijna geen weg terug uit de mensenhandel en de prostitutie die daaraan is verbonden. Ook goedbedoelde initiatieven botsen op de harde werkelijkheid in landen als Nigeria. Je kunt het gerust een bijzondere roeping noemen, waarover de Nigeriaanse Sandra vertelt in de documentaire Sexy Money: Jezus leerde me hoe ik een auto moest repareren. Ik zei Dit is mijn werk niet, maar Hij antwoordde Jawel, dit ga je de rest van je leven doen. Het was een droom die terugkwam, met ook de boodschap Deel je ervaring met andere vrouwen, zodat ze ophouden hun lichamen te verkopen. Dat was volgens Sandra het begin van het LMI, het Lady Mechanic Initiative waar voormalige prostituees een opleiding tot automonteur krijgen om zo hun geld te kunnen verdienen. De opleiding lijkt een prima manier om de keten van uitbuiting waarin de vrouwen waren terechtgekomen, te doorbreken. Lijkt. Want de werkelijkheid is van een onvermijdelijke weerbarstigheid, die de documentaire met toenemende beklemming in beeld brengt. Karin Junger volgt in de documentaire Sexy Money een aantal vrouwen die op een enkele uitzondering na met allerlei valse beloften richting Europa zijn gelokt door mensenhandelaren. Daar aangekomen bleek wat hen werkelijk te wachten stond: voor veel meisjes volgde een uiterst hardhandige confrontatie met de wereld van verborgen, illegale prostitutie, waaraan ze alleen konden ontsnappen als ze hun schulden aan de smokkelaars hadden afbetaald. Wat ze daarover vertellen is rauw, hard, ze kunnen de woorden soms niet vinden om hun walging te uiten. Maar het zijn overlevers, veerkrachtig op zoek naar een betere toekomst. Terug in Nigeria soms na euro aan de smokkelaars te hebben betaald blijkt er echter nauwelijks een uitweg. Ook de idealistische Sandra, met haar roeping, heeft een dubbele agenda. De meisjes die de monteuropleiding volgen om zo te breken met prostitutie zouden 23 euro per maand krijgen van hun sponsors, maar dat geld hebben we nooit gezien, zeggen ze. Heb je geen vriendje, citeren ze Sandra. En ja, ze kennen wel mannen die me geld geven. Waarvoor dat laat zich raden. Initiatieven worden in de knop gebroken, doordat geld en middelen snel voor andere doelen worden gebruikt. Werk vinden als vrouwelijke monteur blijkt erg lastig en wie het lukt, verdient te weinig om van te leven. Sommige meisjes geven toe weer te denken aan Europa. Het einde is een schrijnend gebed om een antwoord van de Enige die ze nog vertrouwen, in een wereld waar vooral het geld sexy is en vrouwen daaraan zijn onderworpen. 2Doc: Sexy Money, Ikon, NPO 2, uur family Praise Family7 KIDS Chip Ingram Andrew Wommack Homecoming Café Tinto Dag TV Café Tinto Le Drive Family7 KIDS th Street Theater Wind at my back Point of lights Homecoming Holy Hitchhikers Messias van Israel Chip Ingram Invisible war Brooklyn Tabernacle Als vloeken in de kerk Stranger Verhalen van verandering Opwekking Nacht TV Café Tinto. bbc Breakfast Rip Off Britain Homes Under the Hammer Saints and Scroungers Break-in Britain The Crackdown Bargain Hunt BBC News Weather BBC Regional News and Weather Doctors Perfection Escape to the Country Home Away from Home Antiques Road Trip Pointless BBC News Weather BBC Regional News Programmes Weather Party Political Broadcast The One Show BBC News and Regional News The Great British Bake Off: The Final Our Zoo BBC News BBC Regional News and Weather The National Lottery Update A Question of Sport. ngc Highway Thru Hell Empire Wars Brain Games None of the Above The Dog Whisperer Filthy Riches Air Crash Investigation Brain Games Brain Games The 90 s Birth of Europe Empire Wars Ultimate Survival Alaska Air Crash Investigation Car S.O.S Brain Games None of the Above Hitler s Secret Attack on America Aryan Brotherhood Killing Lincoln Apocalypse Apocalypse Ultimate Survival Alaska Air Crash Investigation Apocalypse Apocalypse Hitler s Secret Attack on America Apocalypse Apocalypse Ultimate Survival Alaska.

16 16 nd leven woensdag 8 oktober 2014 advertentie In de wolken... van de kinderboekenmaand! Bij de betere christelijke boekhandel Winnaar van Hoogste Woord Feest bij de boomhut! ACTIE- PRIJS Gerda Luytjes-Mensink Dromenland (5+)...prachtig, sfeervol en fantasievol. - Christelijkekinderboeken.nl Op reis (4+)...een prentenboek in de puurste vorm. - Prentenboek.nl Feest! (3+) Voorlezen! Willemijn de Weerd schrijft deel 4 in succesvolle serie over Sara en Ruben Feest bij de boomhut (6+) Stijn is bijna jarig. Hij heeft zo n zin in zijn feestje! Maar alles gaat anders... Een tien voor Funny (7+) Iedereen die houdt van paarden, zal zich hierin herkennen! Uitgeverij Brevier Uitgeverij Brevier Ark Media Uitgeverij Mes Uitgeverij Kok 14,90 14,90 10,-- 3,95 9,99 Alleen bij Byblos: Later als ik oma ben Een sterk debuut - Reformatorisch Dagblad. Een meisje fantaseert hoe het is als zij zo oud is als haar oma. Uitgeverij De Vuurbaak Nu voor maar 2, 95 11,90 Schreeuw ACTIE- PRIJS Schreeuw in de mist (9+) Gevangen met hun boot in het riet, horen Jos en Sofie een schreeuw in de mist. Kameraad (15+) Een aangrijpend verhaal over Rusland tijdens de WOll! Prentenbijbel (3+) Een dik prentenboek vol bijbelverhalen, in eigentijdse, kindgerichte taal. Jeugdbijbel (9+) Wat een genot om hierin te lezen (...), overal zit kwaliteit in. - RD Kijk- en zoekboek Bijbelverhalen (3+) Prachtig (kraam)cadeau! Eindeloos kijk-, zoek-, lees- en luisterplezier. Uitgeverij Mes Uitgeverij Kok Royal Jongbloed Royal Jongbloed Ark Media 3,95 17,99 29,95 32,50 14,95 Alblasserdam Boekhandel de Schuilplaats Alphen a/d Rijn Ichthusboekhandel Assen Goedhart Boeken Den Haag Ichthusboekhandel Pelgrim Dokkum Evangelische Boektiek Ede De Bron Boeken Muziek en Antiquaria Ermelo Riemer & Walinga Boekverkoopers Gouda Boekhandel R. Smit B.V. Groningen Boekhandel Riemer Hasselt Goedhart Boeken IJsselmuiden Boekhandel de Pelgrim Katwijk aan Zee Christelijke Boekhandel Het Baken Krimpen a/d IJssel Brugzicht Boeken en Muziek Leiden Ichthusboekhandel Leiden Lisse Nunspeet Ouddorp Rijssen Rotterdam Sliedrecht Sommelsdijk Urk Waddinxveen Woerden Zeist Zoetermeer Zwolle Boekhandel De Kapel Chr. Boekhandel Blijmare Boekhandel Akershoek Boekhandel en Thuiskantoor de Poort Boekhandel van Rietschoten De Vos Lezen en Wonen Van der Boom Boeken & Muziek Boekhandel Koster Burger Boekhandel en Thuiskantoor Boekhandel de Hoeksteen Groenveld Boeken Ichthusboekhandel de Goede Herder Goedhart Boeken Vind de dichtstbijzijnde Byblos boekhandel bij u in de buurt op Waarom Byblos de betere christelijke boekhandel is? Bij een Byblos boekhandel bent u verzekerd van een breed en passend assortiment van christelijke en algemene boeken. We denken met u mee en adviseren u graag. En wat wij niet in voorraad hebben kunnen we voor u bestellen. U heeft het dan de volgende dag in huis.