Bezonningsonderzoek Binnenstad Nieuwegein

Transcriptie

1 1

2 2

3 Bezonningsonderzoek Binnenstad Nieuwegein Het voorliggend onderzoek is uitgevoerd door de afdeling Stedenbouw en Ruimtelijke Ordening van de sector Stadsontwikkeling van de gemeente Nieuwegein in opdracht van het projectbureau Binnenstad. Onderzoek uitgevoerd door: S. Zwart en H. Peeters Onderzoeksperiode: maart tot mei 2005 Datum eindversie rapportage: 23 mei 2005 Functie Naam Datum Paraaf accoord Stedenbouwkundige H. Peeters Hoofd afdeling SRO I. Visser Projectleider bestemmingplan Binnenstad R. v. d. Bosch Projectmanager Binnenstad H. v. Gelder

4 4

5 Inhoud 1. Inleiding 7 2. Uitgangspunten 7 3. Normstellling 9 4. Bezonning 10 Bijlage Bezonning bestaande situatie 16 Bezonning OOB 46 Bezonning bestemmingsplan - blok blok 5 (Palmtorens) 83 5

6 6 Figuur 1

7 1. Inleiding 2. Uitgangspunten Deze notitie omvat een bezonningsonderzoek voor de binnenstad van Nieuwegein. Dit onderzoek is uitgevoerd in het kader van het bestemmingsplan Binnenstad en is gebaseerd op het door de gemeenteraad vastgestelde concept Operationeel Ontwikkelingsplan Binnenstad (OOB). Daar waar de feitelijke planvorming voortgaat en afwijkt van het concept OOB wordt waar acceptabel aangesloten bij de nieuwe plannen. De (concept)resultaten van dit onderzoek zijn en/of worden betrokken bij de m.e.r.-beoordeling en bij de afweging die rondom de vaststelling van het bestemmingsplan wordt gemaakt. Het plan voor de binnenstad omvat een grootschalige en ingrijpende vernieuwing van de stedenbouwkundige structuur waarbinnen naast de huidige functies nieuwe en extra functies als woningen, winkels, kantoren, culturele voorzieningen, gemeentehuis, parkeeraccommodaties en dergelijke worden toegevoegd. Het bezonningsonderzoek geeft inzicht in de mogelijke schaduwwerking van de potentiële bouwvolumes op de omgeving. In dit onderzoek is grafisch (schaduwdiagrammen) in beeld gebracht in hoeverre de nieuwe bebouwing van invloed is op de bezonning van de in de directe omgeving gelegen bestaande functies zoals woningen, kantoren, winkels e.d. (zowel binnen het plangebied als daar buiten). Het bezonningsonderzoek is uitgevoerd middels computerberekeningen in Microstation. Er is een driedimensionale visualisatie opgesteld van de bebouwing van de binnenstad en de bebouwing van de omgeving. Beplanting is hierbij niet meegenomen. Zowel de bestaande als de nieuwe situatie is in beeld gebracht. Voor de nieuwe situatie is gekeken naar de te realiseren plannen volgens het concept OOB. Op een aantal punten bestaat nog onzekerheid over het te realiseren bouwvolume of de te realiseren bouwhoogte. Voor blok 1 en blok 5 (de Palmtorens) zijn extra schaduwdiagrammen gemaakt, gebasseerd op het maximale bouwvolume in het bestemmingsplan. Het bestemmingsplan is hier globaler dan het concept OOB. Bij blok 1 is op het moment van de totstandkoming van dit document nog niet de exacte configuratie van de bouwvolumes bekend. Voor de Palmtorens geldt dat op basis van voortschrijdend inzicht de functie van de noordelijke toren van kantoren in wonen kan wijzigen. De vormgeving van de toren dient hier dan op te worden aangepast. In een vervolgstadium zullen de bouwvolumes (uit concept OOB en/of bestemmingsplan) nader uitgewerkt worden. Pas als er definitieve besluitvorming over de te realiseren bebouwing heeft plaatsgevonden, zal de daadwerkelijke schaduwwerking op bijvoorbeeld eigendomsniveau of woningniveau zijn vast te stellen. 7

8 De in dit onderzoek gehanteerde peildata worden over het algemeen landelijk toegepast. Voor de berekening van de schaduwdiagrammen zijn dat: 21 december: De dag dat de zon het laagst staat. 21 juni: De dag dat de zon het hoogst staat. 21 maart: De dag dat de zon op half staat, precies tussen de stand van 21 december en juni in. 21 september: De dag dat de zon op half staat, precies tussen de stand van 21 juni en december in. Op 21 juni en 21 september geldt de zomertijd en voor maart en december de wintertijd. Figuur 2 Vijf tijdstippen, te weten 10.00, 12.00, 14.00, en uur, zijn relevant om de schaduwwerking voldoende in beeld te krijgen. Daarnaast zijn de door TNO gehanteerde data (uitleg in hoofdstuk 3) van 19 februari en 21 oktober ook bekeken. Op 21 december zijn door de lage zonnestand, de zeer lange slagschaduw en de geringere lichtintensiteit en uur niet berekend. Op 21 juni zijn ook de tijdstippen 8.00 en uur meegenomen. In deze fase van het proces is gekeken naar de slagschaduw zoals die door de bouwvolumes die in het concept OOB zijn opgenomen wordt gegenereerd. Via het bestemmingsplan wordt de bouw van deze volumes mogelijk gemaakt. De werkelijke configuratie van de bouwvolumes kan in de praktijk anders zijn. Zo kunnen in de bouwmassa s nog openingen en geledingen worden aangebracht. Dit onderzoek zal daarom ook worden benut bij het opstellen van ontwerpen op bouwblokniveau. Per perceel of functie (woning) kan in de praktijk de uiteindelijke slagschaduw dus nog gaan afwijken van de in dit onderzoek berekende schaduw. Het is op voorhand niet uitgesloten dat de slagschaduw in een aantal gevallen minder ongunstig wordt. 8

9 In dit onderzoek wordt in het bijzonder gerapporteerd over de effecten op de meest gevoelige functie; de woonfunctie. Hoewel ook voor de andere functies zoals openbare ruimten, kantoren en winkels conclusies kunnen worden getrokken is dat in deze fase achterwege gelaten omdat in het Bouwbesluit, in tegenstelling tot ander functies, met name voor het wonen hoge lichtnormen gelden. Voor de woonfunctie geldt grofweg dat het glasoppervlak ongeveer 10% van het vloeroppervlak moet bedragen. Voor kantoren geldt een veel lichtere norm van ongeveer 2,5%. Gezien de geringere gevoeligheid van de kantoor- en winkelfuncties wordt er in deze studie niet apart over schaduwhinder op deze functies gerapporteerd. Op figuur 1 zijn de voor de berekening gehanteerde hoogtes opgenomen en op figuur 2 staan de bouwbloknummers vermeld. 3. Normstellling Gezien het nog globale karakter van de nu gehanteerde bouwvolumes en het te ontwikkelen bouwprogramma is in deze studie op bouwblokniveau gekeken en is beoordeeld of een bouwvlak als gevolg van schaduwwerking minder dat 2 uur bezonning zal hebben. Hiermee wordt een eerste indruk verkregen of en in hoeverre voor bepaalde woningen een ongunstiger situatie dreigt te ontstaan ten gevolge van de ontwikkelingen in de binnenstad. De constateringen zijn opgenomen in het volgende hoofdstuk. De TNO-norm geeft ten aanzien van de bezonningsuren een richtlijn. Er zijn ook gebouwen en functies die boven de TNO-norm blijven maar er ten opzichte van de huidige situatie op achteruit gaan. De bezonningsdiagrammen geven inzicht in alle voorkomende situaties. Er bestaan geen landelijk wettelijk vastgelegde normen of eisen waaraan plannen zoals dat voor de binnenstad ten aanzien van de bezonning in relatie tot bestaande functies moeten voldoen. In het Bouwbesluit is wel regelgeving voor daglichttoetreding opgenomen maar dit heeft geen betrekking op schaduwwerking van het ene gebouw op het andere. Ten einde de resultaten van het bezonningsonderzoek te kunnen beoordelen heeft de gemeente Nieuwegein voor het plangebied van de binnenstad gebruik gemaakt van een TNO-norm. Deze norm (of een afgeleide daarvan) wordt door verschillende gemeenten gehanteerd bij het uitvoeren van een bezonningsstudie bij een gebiedsontwikkeling. De TNOnorm gaat uit van het criterium dat woningen ten minste 2 mogelijke bezonningsuren per dag op het midden van de vensterbank aan de binnenkant van het raam moeten krijgen gedurende de periode van 19 februari tot 21 oktober (gedurende 8 maanden). Op basis hiervan kan de schaduwwerking beoordeeld worden. 9

10 4. Bezonning De schaduwdiagrammen zijn opgenomen in de bijlage. Het betreffen de computertekeningen met de schaduwwerking naar dag van het jaar en tijdsstip voor de bestaande situatie en de situatie met bebouwing volgens het concept-oob. Voor de leesbaarheid is ieder moment apart op een pagina gepresenteerd. Hieronder zijn de constateringen aan de hand van de schaduwdiagrammen in vijf delen van het stadscentrum weergegeven: noord, midden, oost, zuid en west. Volgens de TNO-norm moet er in de periode van 19 februari tot en met 21 oktober van een jaar elke dag minimaal twee uur zonlicht in een woning zijn. In onderstaande constateringen is deze periode aangehouden. De aangegeven uren zonlicht geven het worst-case-scenario weer. In maart, juni en september is het aantal zonuren dus altijd groter, omdat de zon dan hoger aan de hemel staat. Woonblokken die niet worden bekeken hebben geen last van schaduw ten gevolge van de ontwikkelingen in de binnenstad. Zegelstede Noord 1. Het appartementengebouw aan de Zegelstede is vier lagen hoog. Aan de westzijde zijn balkons gesitueerd. De zuidgevel is redelijk gesloten. In dit bezonningsonderzoek wordt alleen het zuidelijk van het woongebouw bekeken. In de bestaande situatie heeft de zuidgevel de hele dag zon en de westgevel van het gebouw vanaf het begin van de middag zon. Het ondervindt in de late middag schaduwhinder door het IZA-gebouw (ten zuidwesten van het woongebouw). Zegelstede/Ruiterstede 10

11 Het plan voor de binnenstad (OOB) voorziet in de sloop van het IZAgebouw ten behoeve van verkeersdoeleinden. Daardoor verandert de situatie voor dit deel van het woongebouw. In de nieuwe situatie zal het woongebouw in de ochtend schaduw hebben van blok 13, maar door het verdwijnen van het IZA-gebouw vanaf het begin van de middag zon hebben. Deze woningen blijven binnen de gestelde TNO-norm. 2. Het appartementengebouw op de hoek van de Zegelstede/Ruiterstede is 3 tot 5 lagen hoog. Het eerste blok eengezinswoningen aan de Ruiterstede is twee lagen met kap. In de bestaande situatie hebben de woningen in de ochtend deels schaduw van het appartementengebouw aan de zuidzijde van de Ruiterstede en deels zon. Vanaf het begin van de middag heeft de zuidgevel van de woningen volop zon. De westgevel van het appartementengebouw krijgt aan het einde van de middag schaduw van het appartementengebouw aan westzijde van de Zegelstede. Door het OOB verandert de bezonningssituatie voor de eengezinswoningen nauwelijks. In de ochtend verandert er niets aan de bezonning. Het appartmentengebouw op de hoek ondervindt in de middag een paar uur enige schaduwhinder van blok 13. Doordat blok 13 uit meerdere gebouwen bestaat schijnt gedurende de middag ook af en toe de zon tussen de gebouwen door. De woningen blijven binnen de TNO-norm van minimaal 2 zonuren. 3. Het rechthoekige appartementengebouw aan de Ruiterstede is vijf lagen hoog. In de bestaande situatie staan de woongevels (zuid, oost en west) met uitzondering van eigen schaduwen de hele dag in de zon. Door de nieuwe plannen van het OOB komt het woongebouw de hele middag in de schaduw te liggen. In het begin alleen de woningen in het zuidelijk deel, maar halverwege de middag ligt het hele gebouw in de schaduw van blok 13. De woningen voldoen nog net aan de gestelde TNO-norm. 4. De woningen aan de Erfstede hebben in de bestaande situatie aan de zuidgevel nauwelijks schaduwhinder. Door het OOB ondervinden de woningen enige schaduw aan het einde van de middag van het nieuwe theater de Kom (blok 11). De schaduwverandering is minimaal. De woningen blijven binnen de gestelde TNOnorm. 5. Het zuidoostblok eengezinswoningen aan de Kruyderlaan hebben in de bestaande situatie geen last van schaduw van omliggende gebouwen. Wanneer de plannen van het OOB in uitvoering gaan, krijgen de woningen in de vroege ochtend enige schaduw van het blok HN. Aan het einde van de middag komen ze in de schaduw van blok 1. De woningen blijven binnen de gestelde TNO-norm. 6. De meest zuidelijk gelegen bedrijfswoning aan de Kruyderlaan ondervindt in de bestaande situatie geen overlast van schaduw van omliggende gebouwen. Bij de plannen van het OOB verandert de situatie van de woning behoorlijk. De woning krijgt rond de middag nog slechts een uur zon. De woning voldoet dus niet aan de TNO-norm. 11

12 3 1 2 B A A 4 C 5 B Midden 1. De drie lagen appartementen aan de Weerstede liggen boven een winkellaag. In de bestaande situatie hebben de woningen alleen in de ochtend last van schaduw van omliggende gebouwen. De westgevel ondervindt aan het einde van de dag schaduwhinder van theater de Kom. Door het OOB hebben de woningen in de middag last van schaduwen van blok 9. Aan het einde van de middag ondervinden de appartementen schaduw van het nieuwe theater de Kom (blok 11). De woningen voldoen aan de gestelde TNO-norm. 2. De drie etages appartementen aan de Ringstede liggen boven een winkellaag. In de bestaande situatie hebben de woningen nauwelijks last van schaduw van omliggende gebouwen. Door het OOB hebben de woningen voornamelijk ochtendzon. In de middag is er schaduw van blok 7. De schaduwen zijn niet constant op alle woningen, maar glijden over het blok heen. De woningen voldoen aan de gestelde TNO-norm. 3. De appartementen tussen theater de Kom en het chinese restaurant hebben in de bestaande situatie ochtendzon en in de middag deels schaduw van het kantoorpand dat ten zuiden van de woningen ligt. Maar het overgrote deel blijft zonnig. De Markt Deze woningen blijven behouden en zijn opgenomen in de nieuwe plannen. Door het OOB verandert er qua bezonning niets aan de huidige situatie en blijven de woningen binnen de gestelde TNO-norm. Raadstede 4. Appartementen rondom de Markt omvatten vijf verdiepingen op een winkellaag. Voor deze studie wordt het gebouw in 3 delen bezien (A,B en C). De gallerij is aan de buitenzijde gesitueerd en het inpandige balkon aan de binnenzijde (de Marktzijde). In de bestaande situatie hebben deze woningen nauwelijks schaduwoverlast. 12

13 Deze woningen blijven behouden en zijn opgenomen in de nieuwe plannen van het OOB. De Palmtorens geven in de vroege ochtend nog schaduw af op de oostgevel van gebouwdeel C. De rest van de ochtend is er zon op de binnengevels van gebouwdeel A en B. Rondom het middaguur komt de zon even op de buitengevel van gebouwdeel C. Daarvoor krijgt deze zijde schaduw van blok 7. De binnengevel van gebouwdeel C komt vanaf het begin van de middag in de zon. Halverwege de middag geeft blok 9 schaduw op de buitenzijde van gebouwdeel A. Alle woningen voldoen aan de gestelde TNO-norm. Er is hierbij rekening gehouden met twee zonzijden, dus ook de galerijkant. 5. De appartementen aan de Raadsstede omvatten drie verdiepingen op een winkellaag. Voor deze studie wordt het gebouw in 2 delen bezien (A en B). Dit gebouw is in de nieuwe plannen opgenomen. In de bestaande situatie heeft de oostzijde (met balkons) van gebouwdeel B de hele ochtend tot halverwege de middag zon. De westzijde van gebouwdeel B komt vanaf halverwege de middag in de zon, terwijl de zuidzijde van gebouwdeel A vanaf einde van de ochtend al in de zon komt. Met het OOB verandert de zonsituatie voor het gehele blok. Gebouwdeel A voldoet nog aan de TNO-norm, maar de situatie verslechtert naar ca. 3 uur zon aan de zuidzijde. Gebouwdeel B voldoet ook nog aan de gestelde TNO-norm, maar verslechtert behoorlijk. Het deel houdt net 2 uur zon over. De westgevel komt nauwelijks (behalve het noordelijk deel) in de zon door de bouw van blok 7. De oostgevel heeft veel schaduwoverlast van blok 4 en 6 krijgt. Oost 1. De appartementen in Merwestein hebben in de bestaande situatie geen last van schaduwwerking van gebouwen uit het stadscentrum. Door de bebouwing van het OOB zal er schaduw van de Palmtorens aan het einde van de middag op een deel van de woonblokken vallen. Dit betekent dat de woningen in de zomer minder avondzon zullen hebben. De woningen blijven aan de gestelde TNO-norm voldoen. 1 13

14 2. De appartementen aan de Weverstedehof zijn in een gesloten bouwblok gesitueerd. Het blok omvat 3 woonlagen op een winkel/kantoorlaag. In de bestaande situatie hebben de appartementen alleen in de vroege ochtend last van het aan de oostkant liggende gebouw In het OOB is aan de overkant van de Zuidstedeweg aanbouw en hoogbouw van AZN gepland. De in het OOB geplande hoogbouwgeven geen schaduwoverlast voor dit woonblok. De aanbouw van AZN geeft slechts in de late namiddag. Het woonblok voldoet aan de gestelde TNO-norm De eerste rijen eengezinswoningen aan de oostzijde van de wijk Doorslag, grenzend aan AZN hebben in de bestaande situatie tot halverwege de ochtend enige schaduwoverlast van het ziekenhuiscomplex. Zuid 1. De woningen aan de Schakelstede (boven o.a. de ANWB) omvatten drie woonverdiepingen boven op een kantoor/winkellaag. Het meest zuidelijke deel van het bouwblok betreft kantoren over de volledige hoogte (4 lagen). In de bestaande situatie heeft het bouwblok aan de binnenkant in de ochtend schaduw van de kantoren aan de Zoomstede en Schakel-/ Nachtwachtstede. De rest van de dag heeft het gebouw aan beiden zijden geen last meer van schaduw van omliggende gebouwen. Door de plannen van het OOB zal blok 6 iets langer schaduw geven in de ochtend, maar het verschil zal niet erg groot zijn. De schaduw van de hoogbouw van AZN raakt het kantoordeel van het bouwblok halverwege de middag. Het bouwblok zal dus weinig schaduwhinder ondervinden van de nieuwe plannen en er wordt dan ook aan de TNO-norm voldaan. Dit verandert weinig met de nieuwe plannen van het OOB. In de ochtend zal de schaduw iets langer zijn, maar slechts tot het eerste rijtje woningen reiken. Deze woningen blijven voldoen aan de TNO-norm. 4. De woningen in de wijk Doorslag gelegen aan de Zuidstedeweg ondervinden in de bestaande situatie geen hinder van schaduw van omliggende gebouwen in het stadscentrum. Door de nieuwe plannen van het OOB zal dit nauwelijks veranderen. Alleen in de vroege ochtend zal enige schaduw overlast van de nieuwe blokken in het stadscentrum ondervinden. Aan de TNO-norm wordt in de nieuwe plannen nog steeds voldaan. 14

15 West 1. Het gesloten bouwblok aan de Borgstede is een gebouw met 3 lagen appartementen. Op de zuidoosthoek is een kantoor van 1 laag gesitueerd. De woningen zijn rondom gesitueerd. De vier zijden van het gebouw verschillen qua bezonning, daarom worden ze apart bekeken (deel A, B, C en D). D A B 1 C In de bestaande situtatie krijgt deel A aan de straatzijde nauwelijks zon. De woningen op de 2 e en 3 e etage aan de zijde van de binnenplaats krijgen in de zomerperiode wel redelijk wat zon. Deel B heeft aan de straatkant in de middag slechts 2 uur zon. De zijde aan de binnenplaats van dit bouwdeel zal wellicht in de zomerperiode s avonds wat zonlicht ontvangen. Deel C heeft van het einde van de ochtend tot het einde van de middag zonlicht. Gebouwdeel D heeft slechts aan het einde van de middag een paar uurtjes zon. Door het OOB verandert de bezonning voor dit bouwblok. Met name bouwdeel B en C gaan achteruit door schaduw van blok 13 en 14A. Maar alleen bij bouwdeel B zal met de nieuwe plannen niet meer aan de TNO-norm worden voldaan. Bestemmingsplan blok 1 Als de schaduwdiagrammen op basis van het bestemmingsplan vergeleken worden met die van het OOB is er enige verandering zichtbaar. De woningen aan de Kruyderlaan (nr. 5 onder het kopje noord ) krijgen eerder in de middag schaduw. Het verschil is niet groot en de woningen blijven binnen de gestelde TNO-norm. Borgstede Bestemmingsplan blok 5 (Palmtorens) Voor blok 5 geldt hetzelfde. Het verschil met het OOB is niet groot. De schaduwen zijn alleen langer. Dat betekent dat meer woningen in Merwestein (nr. 1 onder het kopje oost ) laat in demiddag en in de zomer s avonds beperkt zon krijgen. De woningen blijven binnen de gestelde TNO-norm. Borgstede 15