De betekenis van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht voor de Stichting Milieufederatie Limburg. Student: Charifa Choukeri

Transcriptie

1 De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht De betekenis van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht voor de Stichting Milieufederatie Limburg Student: Charifa Choukeri Universiteit van Tilburg Mei

2 De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht De betekenis van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht voor de Stichting Milieufederatie Limburg Onderzoek in opdracht van: Stichting Milieufederatie Limburg Masterscriptie Student: Charifa Choukeri Studentnummer : Opleiding: Master Milieurecht Scriptiebegeleider : Prof. mr. drs. F.C.M.A. Michiels Universiteit van Tilburg Mei

3 Voorwoord Voor u ligt mijn scriptie ter afsluiting van de Master Milieurecht. Deze scriptie is tevens het resultaat van mijn onderzoeksstage bij Stichting Milieufederatie Limburg. Voor de Milieufederatie is de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht in kaart gebracht. Bij deze wil ik de Milieufederatie bedanken voor de interessante stageopdracht. Ik heb tijdens deze stage veel geleerd. Graag wil ik alle medewerkers van de milieufederatie bedanken, die altijd open stonden voor mijn vragen. In het bijzonder wil ik Lieveke Duijvestijn bedanken voor haar prettige begeleiding tijdens mijn stage. Voorts wil ik de heer prof.mr.drs. F.C.M.A. Michiels bedanken voor zijn begeleiding en zijn opbouwende kritiek. Verder wil ik mijn ouders, familie en mijn partner bedanken voor hun steun en liefde. Een speciaal dankwoord gaat uit naar mijn moeder voor haar steun, hulp en liefde tijdens mijn hele studie. Ook wil ik haar bedanken voor de dagen dat zij met liefde op onze dochter heeft gepast. 3

4 1 Inleiding 6 2 De Wabo in grote lijnen De omgevingsvergunning Integratie toestemmingsstelsels Volledige integratie Incidentele integratie Integratie lagere wetgeving Vergunningvrij bouwen Toetsingskader Bevoegd gezag Advisering De Verklaring van geen bedenkingen Deelvergunning en de omgevingsvergunning in fases Gefaseerde verlening Het bevoegde gezag bij fasering Error! Bookmark not defined De procedure Reguliere procedure Uitgebreide voorbereidingsprocedure Rechtsbescherming Handhaving Sancties 23 3 De Wabo in relatie met andere relevante wetten Wet Milieubeheer Wro Wabo en Woningwet Wabo en Monumentenwet Wabo en de Natuurbeschermingswet Wabo en Flora- en faunawet Wabo en Mijnbouwwet Wabo en de Waterwet Wabo en decentrale verordeningen 29 4 Stichting Milieufederatie Limburg Stichting Milieufederatie Limburg Het POL De ecologische hoofdstructuur EHS (perspectief 1) Provinciale ontwikkelingszone groen (POG, Perspectief 2) Veerkrachtige watersystemen (Perspectief 3) werkwijze Vooroverleg Projecten SML Natura Circuit de Peel De milieuvergunning 38 4

5 4.5.4 De bouwvergunning Revisievergunning Rundvee en pluimveehouderij Het belanghebbendebegrip en de Stichting Milieufederatie Limburg Doelstelling Feitelijke werkzaamheden De milieufederatie 45 5 De milieufederatie en de Wabo Uitspraken ABRvS Weigeringsgronden in de Wabo Goedkeuring bestemmingsplan De revisievergunning onder de Wabo De milieu- en de bouwvergunning De milieuvergunning onder de Wabo Omgevingsvergunning met als onderdeel milieuvergunning De bouwvergunning en de Wabo Rechtsbescherming Beroep in twee instanties De verklaring van geen bedenkingen Vergunning van rechtswege Vergunningvrij Handhaving Het belanghebbendebegrip onder de Wabo 55 6 Conclusie Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk Hoofdstuk 5 62 Literatuurlijst 63 Bijlage A 66 Bijlage B 67 5

6 1 Inleiding Deze scriptie onderzoekt de vraag of de komst van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) bepaalde gevolgen met zich meebrengt voor de werkwijze inzake projecten en procedures van de Milieufederatie Limburg. De Wabo zal waarschijnlijk in juli 2010 in werking treden. De aanleiding van de Wabo is de zogeheten Herijkingsbrief van 17 oktober 2003 van de toenmalige bewindslieden van het Ministerie van VROM, Dekker en Van Geel. 1 In oktober 2006 werd het wetsvoorstel Wabo bij de Tweede Kamer ingediend. Op 4 december 2008 is de Wabo in het staatsblad gepubliceerd. De laatste regelgeving 2 met betrekking tot de Wabo is op 1 april 2010 gepubliceerd in het staatsblad en de Staatscourant. De kern van de Wabo is de omgevingsvergunning. Dit is een integrale vergunning voor projecten die invloed uitoefenen op de fysieke leefomgeving. Hieronder vallen ongeveer 25 bestaande vergunningen, ontheffingen en meldingen (toestemmingen) op het gebied van ruimte, bouwen, milieu, natuur en monumenten. Het is uiteindelijk de bedoeling, dat de burger die een project wil starten niet langer bij diverse overheidsinstanties meerdere toestemmingen moet aanvragen. Er kan met één aanvraag worden volstaan. Deze aanvraag zou, na het doorlopen van één procedure, moeten leiden tot één besluit over één omgevingsvergunning. Hier bestaat één procedure voor rechtsbescherming. De Wabo wordt verder uitgewerkt in het Besluit omgevingsrecht (Bor) en de ministeriële regeling omgevingsrecht (Mor). Deze scriptie is geschreven in opdracht van de Milieufederatie Limburg. Deze stichting zet zich in voor natuur, een gezond leefmilieu en voor het realiseren van ecologische duurzaamheid zowel in Limburg als de aangrenzende Euregio. De komst van de Wabo zal veranderingen met zich mee brengen, niet alleen voor de overheid, burgers en bedrijven, maar ook voor milieuorganisaties. De procedure van de rechtsbescherming zal veranderen. En de vraag is hoe dit zal uitpakken voor organisaties als de Milieufederatie Limburg? Het doel van dit onderzoek is om de Wabo en de effecten die de Wabo met zich meebrengt voor de Milieufederatie in kaart te brengen. De probleemstelling die hier centraal staat luidt als volgt: Wat zal de inwerkingtreding van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) voor de Stichting Milieufederatie betekenen en wat voor effect heeft dit op de werkwijze van de stichting? De centrale vraag is opgedeeld in vier deelvragen: 1. Wat houdt de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht in? 1 J.H.G. van den Broek, Wegwijzer Wabo en omgevingsvergunning Kluwer: Alphen aan den Rijn 2008 p.13 2 de Invoeringswet Wabo, het Invoeringsbesluit, het Besluit Omgevingsrecht (Bor) 6

7 2. Welke veranderingen brengt de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht met zich mee in andere relevante wetgeving? 3. Welke werkwijze hanteert Stichting Milieufederatie Limburg? 4. Welk effect heeft de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht op de werkwijze van de stichting Milieufederatie? De eerste deelvraag wordt beantwoord in hoofdstuk 2. Hier wordt het juridisch kader uiteengezet. Vervolgens wordt er naar de relatie van de Wabo met de andere wetten gekeken in hoofdstuk 3, in hoofdstuk 4 wordt de werkwijze van de milieuorganisatie beschreven en in hoofdstuk 5 wordt deelvraag 4 beantwoord. Tot slot volgen er in hoofdstuk 6 de eindconclusies 7

8 2 De Wabo in grote lijnen In dit hoofdstuk worden de belangrijkste onderwerpen uit de Wabo besproken. Ik heb ervoor gekozen om niet de hele wet te behandelen aangezien deze erg omvangrijk is en het doel van dit onderzoeken zou overschrijden. Er worden enkel de relevante aspecten van de wet behandeld. Zoals genoemd staat de omgevingsvergunning centraal. Daarom wordt deze als eerste behandelt. Vervolgens worden de verschillende integratievormen van de omgevingsvergunning belicht. Verder wordt er onder andere aandacht geschonken aan het bevoegd gezag, de toetsingskaders, de procedurele regelingen en de rechtsbescherming. Tot slot worden de handhaving en de sancties in kaart gebracht. 2.1 De omgevingsvergunning Ingevolge art. 1.1 lid 1 jo 2.1 lid 1Wabo is het verboden een plaatsgebonden project uit te voeren zonder omgevingsvergunning. Het nieuwe vergunningstelsel sluit zo veel mogelijk aan bij de bestaande toestemmingsstelsels die een vergunning, ontheffing of een andere toestemming eisen. Er hoeven niet meer meerdere vergunningen los van elkaar te worden aangevraagd. Er kan worden volstaan met één aanvraag om een omgevingsvergunning, waarin aan alle activiteiten aandacht wordt besteed. Voor bijvoorbeeld het oprichten van een bouwproject dat tevens een inrichting is moet niet langer een bouwvergunning en een milieuvergunning, maar één omgevingsvergunning worden aangevraagd. De vergunningstelsels van de wetten waaruit de Wabo is opgebouwd komen te vervallen door de invoeringswet. Volgens art. 2.1 lid 1 is het verboden zonder een vergunning een project uit te voeren. Het begrip project zoals genoemd in art. 2.1 is in de Wabo niet gedefinieerd. 3 Een project kan uit een of meer activiteiten bestaan. Een omgevingsvergunning is niet vereist indien het gaat om activiteiten, die niet plaatsgebonden zijn. De memorie van toelichting stelt dat projecten kunnen bestaan uit één of meer activiteiten die plaatsgebonden zijn en op de een of andere manier van invloed zijn op de fysieke leefomgeving. Het plaatsgebonden karakter van de activiteiten betekent dat de omgevingsvergunning geen betrekking heeft op toestemmingsstelsels voor nietplaatsgebonden activiteiten. 4 Men kan hier denken aan het vervoeren van gevaarlijke stoffen of het inzamelen van afvalstoffen. 5 Het begrip fysieke leefomgeving is een 3 V.M.Y. van t Lam, De gevolgen van de Wabo voor het begrip inrichting, Het milieurecht als proeftuin, 20 jaar Centrum voor Milieurecht,Groningen:Europa Law Publishing, p Kamerstukken II 2006/ , nr.3. 5 J.G.H Van den Broek, De bouw maakt het met de Wabo en omgevingsvergunning, Bouwrecht,2008, (nr.3)p

9 breed begrip dat ziet op alle fysieke waarden in de leefomgeving zoals natuur, milieu, landschappelijke of cultuurhistorische waarden. 6 Art lid 1 bepaalt dat het project en de activiteiten waarvoor de vergunning is verleend duidelijk moeten worden beschreven. Dit is van belang in het kader van toezicht en handhaving. Lid 2 van bovengenoemd artikel stelt dat aan de omgevingsvergunning de noodzakelijke voorschriften worden verbonden met het oog op het belang dat voor de betrokken activiteit is aangegeven bij of krachtens de artt t/m De Wabo bevat hier dus een verplichting tot het verbinden van voorschriften aan de vergunning. 7 Verder bevat de Wabo een verplichting om tot inhoudelijke afstemming van de voorschriften te komen. De memorie van toelichting stelt dat indien het niet mogelijk is om tot afstemming te komen binnen de omgevingsvergunning, de omgevingsvergunning niet wordt verleend Integratie toestemmingsstelsels In de komende twee paragrafen worden de verschillende integratievormen belicht Volledige integratie Toestemmingen voor plaatsgebonden activiteiten die gebaseerd zijn op grond van wetten in formele zin, gaan volledig op in de omgevingsvergunning (art. 2.1 lid 1). Deze vorm van integratie is gekozen in die gevallen waarin altijd sprake is van een plaatsgebonden activiteit en er een grote kans is op samenloop van de verschillende toestemmingstelsels. 9 In art. 2.1 lid 1 worden deze activiteiten genoemd. Het betreft hier de bouwvergunning, aanlegvergunning, binnenplanse en buitenplanse ontheffing, de gebruiksvergunning, de milieu en mijnbouwvergunning, de monumentenvergunning en de sloopvergunning. Dit geldt ook voor toestemmingen in verordeningen van provincies en gemeenten zoals vermeld in art. 2.2 Wabo. In paragraaf volgt hier meer over. Verder wordt de Wvo gedeeltelijk in de Wabo opgenomen, de indirecte lozingen 10 worden gereguleerd binnen de Wabo. Ook de toestemming met betrekking tot de indirecte lozingen worden in de omgevingsvergunning geïntegreerd. De directe lozingen vallen onder de nieuwe Waterwet. (zie ook hoofdstuk 3) 6 J.G.H Van den Broek, De bouw maakt het met de Wabo en omgevingsvergunning. Bouwrecht,2008 (nr.3) p F.C.M.A Michiels e.a, Het wetsvoorstel Wabo. Publicatie van de Vereniging voor Bouwrecht: s-gravenhage 2007 p Kamerstukken II 2006/ nr.3 p Kamerstukken II 2006/ nr.3 p (lozingen die niet rechtstreeks in het watersysteem plaatsvinden, maar in een rioolstelsel) 9

10 2.2.2 Incidentele integratie Naast de volledige integratie van toestemmingen, bestaan er ook regelingen die geen volledige integratie kennen maar een incidentele integratie. Dit wordt ook wel het aanhaken genoemd. Er bestaan namelijk toestemmingen voor activiteiten die niet plaatsgebonden zijn, voor zover dat wel het geval is worden zij aan de omgevingsvergunning aangehaakt. Het aanhaken heeft tot gevolg dat de desbetreffende toestemming onderdeel wordt van de te verlenen omgevingsvergunning. Een toestemming op basis van de specifieke wet is dan niet meer nodig. Verder zijn de bepalingen van de Wabo met betrekking tot het bevoegd gezag en procedure van toepassing. Het bevoegd gezag dat de omgevingsvergunning verleent, kan een ander zijn dan het bestuursorgaan dat bevoegd is om de toestemming te verlenen indien het geen omgevingsvergunning is. 11 Een voorbeeld van een vergunning die zou kunnen aanhaken is de natuurbeschermingsvergunning. Voorzover de activiteiten plaatsgebonden zijn en er een samenloop is met een aanvraag voor een omgevingsvergunning, wordt deze aanvraag aangehaakt aan de aanvraag voor een omgevingsvergunning. Indien een Wabo-activiteit zich plaatsvindt in een beschermd natuurgebied dan gaat de natuurbeschermingsvergunning op in de omgevingsvergunning. B&W is het bevoegde gezag of GS en de Minister geven een verklaring van geen bedenkingen af. Stel dat er geen samenloop is met een Waboactiviteit (bijvoorbeeld vervoersbewegingen in een beschermd gebied), dan zijn GS of de Minister bevoegd gezag, zoals dat nu ook is. Er wordt dan geen omgevingsvergunning, maar een reguliere natuurbeschermingsvergunning afgegeven. 12 Een andere wet die kan aanhaken is de Flora- en fauna wet (Ffw). Aanvankelijk waren er meer wetten die zouden kunnen worden aangehaakt, uiteindelijk betreft het enkel de Ffw en de Nbw. 13 De genoemde wetten zullen door de invoeringswet worden aangepast zodat incidentele integratie mogelijk wordt Integratie lagere wetgeving Bij integratie van lagere wetgeving kan er zowel sprake zijn van verplichte integratie als facultatieve integratie. Bij verplichte integratie is art. 2.2 van toepassing. Art. 2.2 noemt een aantal toestemmingen uit provinciale en gemeentelijke verordeningen die in de Wabo worden geïntegreerd. Het gaat hier met name om toestemmingen voor het slopen van een bouwwerk, het verstoren van een provinciaal of gemeentelijk monument, het 11 A.G.A Nijmeijer, De Invoeringswet Wabo - Een analyse van het voorontwerp van wet, Milieu & recht,2009, nr.2 p J.G.H van den Broek en M.J Dresden, Wabo in de praktijk, Ministerie van Vrom en Kluwer: s-gravenhage 2009 p A.G.A Nijmeijer, De Invoeringswet Wabo - Een analyse van het voorontwerp van wet, Milieu & recht,2009, nr.2 p

11 maken van een uitweg, het kappen van een boom en de toestemming voor het maken van handelsreclame. 14 Deze toestemmingen worden verplicht geïntegreerd. Ook kan het bevoegde bestuursorgaan ten aanzien van andere toestemmingen voorschrijven dat deze stelsels in de omgevingsvergunning worden geïntegreerd. Deze toestemmingen worden zo geheel in de omgevingsvergunning geïntegreerd. Indien een project geheel of gedeeltelijk uit deze activiteiten bestaat, dan geldt het voorschrift uit de provinciale of gemeentelijke verordening als een verbod om het project uit te voeren zonder omgevingsvergunning. Er is hier dus geen verdere actie van de lagere overheden nodig om de Wabo van toepassing te laten zijn. Naast integratie van toestemmingstelsels in verordeningen, kunnen de bevoegde bestuursorganen ook ten aanzien van andere toestemmingen bepalen dat deze stelsels in de omgevingsvergunning worden geïntegreerd. In art. 2.2 lid 2 stelt dat bij provinciale, gemeentelijke of waterschapsverordening gevallen worden genoemd waarin het verboden is projecten die geheel of gedeeltelijk bestaan uit andere activiteiten die behoren tot een daarbij aangewezen categorie activiteiten die van invloed kunnen zijn op de fysieke leefomgeving, uit te voeren zonder omgevingsvergunning. Er worden hier geen concrete activiteiten genoemd. Het criterium is dat het moet gaan om activiteiten die van invloed zijn op de fysieke leefomgeving. Gesteld kan worden dat het bevoegd gezag zelf kan bepalen of zij de betreffende activiteit wil reguleren via een vergunningstelsel. 2.3 Vergunningvrij bouwen Het vergunningvrij bouwen wordt met de komst van de Wabo in bijlage II van het Bor geregeld. Art. 2.1 lid 3 bevat een mogelijkheid om bij Amvb te bepalen dat de vergunningsplicht niet geldt voor de daarbij aangewezen gevallen. Binnen het huidige stelsel geldt het Besluit bouwvergunningsvrije en lichtbouwvergunningplichtige bouwwerken (Bblb). Het Bblb komt te vervallen. De inhoud van de Bblb wordt deels overgenomen in bijlage II van het Bor. De regeling is hierbij aangepast en verruimd naar aanleiding van de ervaringen in de praktijk. 15 Er wordt hier getracht om de categorie van bouwwerken in het zogenoemd achtererfgebied onder de regeling voor vergunningvrij bouwen te brengen. Er is gekozen voor het laten vervallen van de zogenoemde lichte bouwvergunning. Er is hier een duidelijk onderscheid gemaakt tussen vergunningsvrij en vergunningsplichtig. Er kan dus in bepaalde gevallen zonder voorafgaande toestemming worden gebouwd. Dit wil echter niet zeggen dat hier geen regels gelden. De eisen van het Bouwbesluit 2003 en de bouwverordening zijn hier nog 14 F.C.M.A Michiels e.a, Het wetsvoorstel Wabo, Publicatie van de Vereniging voor Bouwrecht: s-gravenhage 2007 p J.G.H van den Broek en M.J Dresden, Wabo in de praktijk, Ministerie van Vrom en Kluwer: s-gravenhage 2009 p.62 11

12 steeds van toepassing. Het bevoegd gezag is hier belast met het toezicht op naleving en handhaving. 16 Tot slot is er gekozen om bij AMvB bepaalde activiteiten van de vergunningplicht uit te zonderen. Zoals de activiteit slopen voor het slopen van bouwwerken die vergunningvrij zijn gebouwd en van seizoensgebonden bouwwerken. Deze vrijstelling sluit aan bij de bestaande vrijstellingen. 2.4 Toetsingskader De verschillende toestemmingsstelsels worden procedureel geïntegreerd, maar de inhoudelijke beoordeling vindt gecoördineerd plaats. Dat betekent dat in de Wabo geen sprake is van één integraal toetsingskader. De weigeringsgronden uit de verschillende wetten zijn overgenomen in de artt tot en met De activiteiten die onderdeel uitmaken van een project waarvoor een aanvraag voor een omgevingsvergunning is ingediend, zullen worden beoordeeld op basis van dezelfde weigeringsgronden als van vóór het moment van inwerkingtreding van de Wabo. Voor bijvoorbeeld de activiteit bouwen zal er getoetst moeten worden aan het bestemmingsplan, het Bouwbesluit 2003 en de bouwverordening (art. 2.10). Wanneer sprake is van een inrichting, zal een beoordeling van de milieuaspecten plaatsvinden op basis van artikel Doordat er geen sprake is van een integraal toetsingskader, zal het toetsingskader bestaan uit een opsomming van de afzonderlijke toetsingskaders. Voor elke aanvraag om een omgevingsvergunning voor een project, wordt bekeken welke activiteiten aan de orde zijn en welke toetsingscriteria daarbij van toepassing zijn. 17 In beginsel is het niet belangerijk in welke volgorde er wordt getoetst. Als de aanvraag betrekking heeft op een project met meer activiteiten, dan kan de omgevingsvergunning worden geweigerd als voor één van de activiteiten een weigeringsgrond geldt. Indien er geen weigeringsgronden zijn kan de omgevingsvergunning in principe worden verleend. Het bevoegd gezag bekijkt dan of er aan de omgevingsvergunning voorschriften moeten worden verbonden. 16 kamerstukken II 2008/ , nr 7 p Kamerstukken II 2006/07, 30844, nr 3 p

13 2.5 Bevoegd gezag De burger dient een vergunning voor een project aan te vragen bij één loket. Art. 2.5 lid 1 stelt als hoofdregel dat het college van B&W het bevoegd gezag is voor de omgevingsvergunning. Wanneer een project in twee gemeenten wordt of zal worden uitgevoerd, zijn burgemeester en wethouders van die gemeente bevoegd gezag waar het project in hoofdzaak zal worden of wordt uitgevoerd. Met in hoofdzaak wordt bij bedrijven gedoeld op de plaats waar de hoofdactiviteit van het bedrijf plaatsvindt. Wanneer de hoofdactiviteit precies op de grens tussen twee gemeenten plaatsvindt, zullen de betrokken gemeenten in onderling overleg moeten uitmaken welke gemeente als bevoegd gezag zal optreden. De milieuvergunning op grond van art. 8.1 Wm voor grotere inrichtingen (art. 1.1 Wm) wordt door GS of de Minister van VROM, de Minister van Verkeer en Waterstaat of de Minister van Economische Zaken verleend. In het Besluit omgevingsrecht (Bor) zullen GS of de Minister als bevoegd gezag worden aangewezen. Het aangewezen bestuursorgaan is bevoegd om de integrale omgevingsvergunning te verlenen of te weigeren. Dit bestuursorgaan is er procedureel en inhoudelijk voor verantwoordelijk, dat in het besluit alle aspecten aan de orde komen met betrekking tot de fysieke leefomgeving, zoals ruimte, milieu, natuur en aspecten over bouwen, monumenten en brandveiligheid. De afwijkingen van de hoofdregel van art. 2.5 zijn te vinden in bijlage I van het Bor. Inrichtingen die onder de huidige wetgeving onder de bevoegdheid van GS vallen, zullen in de Wabo ook onder het gezag van GS vallen. Indien de inrichting onderdeel uitmaakt van een project waarbij ook andere activiteiten, die normaliter onder het bevoegd gezag van B&W vallen, deel uitmaken van het project, dan verschuift de beslisbevoegdheid naar GS. 18 Voor bijvoorbeeld een raffinaderij is gedeputeerde staten bevoegd gezag. De bevoegdheid voor de verlening van de omgevingsvergunning gaat dan over van de gemeente naar gedeputeerde staten, ook indien het gaat om verlening van de omgevingsvergunning voor het uitsluitend kappen van een boom op basis van de gemeentelijke kapverordening. Dit principe geldt ook als de capaciteit van de inrichting verandert. De oorspronkelijke, gemeentelijke omgevingsvergunning wordt dan onderdeel van de nieuwe provinciale omgevingsvergunning. 19 Art. 2.5 lid 5 bepaalt dat een bestuursorgaan dat eerder een omgevingsvergunning voor een bepaald project heeft verleend, bevoegd blijft voor elke aanvraag om een omgevingsvergunning die betrekking heeft op een project dat wordt uitgevoerd op de plaats ten aanzien waarvan die eerdere omgevingsvergunning geldt. Enkel de locatie van uitvoering is hier van belang. Verder heeft art. 2.5 lid 5 het over een geldende omgevingsvergunning. Indien de omgevingsvergunning geëxpireerd is, dan is lid 5 niet van toepassing. 18 F.C.M.A Michiels e.a, Het wetsvoorstel Wabo, Publicatie van de Vereniging voor Bouwrecht: s-gravenhage 2007 p J.G.H Van den Broek, De bouw maakt het met de Wabo en omgevingsvergunning, Bouwrecht,2008, (nr.3) p

14 2.5.1 Advisering Naast de bevoegdheid tot beslissing op een aanvraag voor een omgevingsvergunning kunnen bestuursorganen ook betrokken zijn vanwege advies en het geven van een verklaring van geen bedenkingen. B&W kan bijvoorbeeld GS adviseren indien GS een besluit moet nemen over een bouwvergunning (art lid 1 en 3 Wabo). Het bevoegde gezag kan gemotiveerd afwijken van tijdig ingebrachte adviezen. Dit geldt niet indien het gaat om een indirecte lozing. Het bevoegd gezag dient hier het advies van de waterbeheerder te volgen (art lid 2 ). De adviseur kan voorschriften aan de omgevingsvergunning verbinden dit kan inhouden dat de vergunning geheel of gedeeltelijk moet worden geweigerd (art.2.29 lid 1). Ook in het Bor worden adviseurs aangewezen. In art. 6.1 wordt het college van B&W van de gemeente waarin het project geheel of gedeeltelijk zal worden of wordt uitgevoerd aangewezen als adviseur. Verder worden de bestuursorganen, die voor een aanhakende toestemming bevoegd gezag zouden zijn geweest indien die toestemming niet zou aanhaken bij de omgevingsvergunning, aangewezen als adviseur De Verklaring van geen bedenkingen Verder bestaat er een advies in de vorm van een verklaring van geen bedenkingen. Het bevoegd gezag kan hier niet van afwijken. Deze vvgb is geregeld in artikel Daarin is bepaald dat in bij wet of Amvb (Bor) aangewezen categorieën gevallen een omgevingsvergunning pas wordt verleend nadat een daarbij aangewezen bestuursorgaan heeft verklaard daartegen geen bedenkingen te hebben. Daarmee maakt de Wabo het mogelijk dat een ander bestuursorgaan dan het bestuursorgaan dat de omgevingsvergunning verleent een deelbevoegdheid krijgt. Voor een vvgb is gekozen, in geval het aangewezen bestuursorgaan over een bijzondere deskundigheid beschikt ten aanzien van de activiteit en ook voor gevallen waarin het aangewezen bestuursorgaan bijzondere verantwoordelijkheid draagt voor het beleid dat betrekking heeft op de betrokken categorie activiteiten. Uitsluitend voor deze beide gevallen kan de bevoegdheid om een vvgb te verlenen worden toegekend. De vvgb kan slechts worden gegeven of geweigerd op grond van de betrokken wet of het Bor. 20 In paragraaf 6.2 van het Bor worden gevallen beschreven waar voor een vvgb nodig is. Art. 6.5 bepaalt dat er voor het ondergronds opslaan van afvalstoffen die van buiten het betrokken mijnbouwwerk afkomstig zijn, dan wel gevaarlijke stoffen, geen omgevingsvergunning wordt verleend dan nadat GS een vvgb hebben afgegeven. Art. 6.6 van het Bor geeft verder aan dat een aanvraag die betrekking heeft op een inrichting die tevens een mijnbouwwerk is, in gevallen waarin geen sprake is van een aanvraag zoals bedoeld in art. 3.3 lid 4 sub a, de omgevingsvergunning niet wordt 20 F.C.M.A Michiels e.a, Het wetsvoorstel Wabo, Publicatie van de Vereniging voor Bouwrecht: s-gravenhage 2007.p.33 14

15 verleend dan nadat de minister van economische zaken heeft verklaard dat hij voor zover het mijnbouwactiviteiten betreft, geen bedenkingen heeft. Verder regelt het Bor dat een vergunning voor gevallen met een zogenoemde buitenplanse afwijking van het bestemmingsplan of de beheersverordening, enkel kan worden verleend nadat de gemeente waarin het project geheel of in hoofdzaak zal worden uitgevoerd een verklaring van geen bedenkingen heeft afgegeven. Art lid 3 Wabo stelt dat de vvgb slechts kan worden gegeven of geweigerd in het belang dat in de betrokken wet of AMVB is aangegeven. Verder kan de gemeenteraad op grond van art. 6.7 lid 3 de vvgb -bevoegdheid delegeren aan B&W. Is er krachtens meer dan één wettelijk voorschrift voor een project een vvgb nodig, dan beslist dat bestuursorgaan daarover in één verklaring. Geconcludeerd kan worden dat de omgevingsvergunning wordt verleend of geweigerd met inachtneming van de verklaring van geen bedenkingen. De voorschriften die in een vvgb zijn opgenomen moeten worden overgenomen in de omgevingsvergunning. 15

16 2.6 Deelvergunning en de omgevingsvergunning in fases Het is erg lastig voor een aanvrager, om een omgevingsvergunning in één keer aan te vragen. De aanvrager dient bij de aanvraag een overzicht te hebben van alle gewenste activiteiten. De Wabo biedt de aanvrager de mogelijkheid om een omgevingsvergunning op te knippen. Dus in plaats van één omgevingsvergunning kan de aanvrager meer omgevingsvergunningen voor delen van het totale project aanvragen. 21 Een deelvergunning wordt gezien als één omgevingsvergunning. De bepalingen die betrekking hebben op de voorbereidingsprocedure en de aanvraag gelden dus ook voor een deelvergunning. Door het aanvragen van een deelvergunning kan zekerheid worden verkregen omtrent bepaalde onderdelen van het project, voordat de verdere realisatie van het project wordt opgepakt. 22 Aan het opknippen van een project zit echter een grens. Het opknippen van een project is alleen mogelijk voor zover het gaat om activiteiten die fysiek zijn te scheiden. Bijvoorbeeld bij het slopen van oude opstallen en het daarna bouwen van nieuwe woningen is er sprake van een tweetal activiteiten die fysiek te scheiden zijn. Dit geldt ook voor het kappen van bomen om vervolgens een inrit aan te leggen. Bij de in art. 2.1 en 2.2 genoemde activiteiten kan er sprake zijn van een overlap. Een omgevingsvergunning kan niet worden verleend als de activiteit tegelijkertijd ook moet worden aangemerkt als een andere activiteit die zelf ook vergunningsplichtig is. Het projectgedeelte bestaat hier niet uit één activiteit, maar uit twee of meer activiteiten die fysiek niet van elkaar zijn te scheiden. Bij het realiseren van veestallen voor het houden van varkens is er sprake van het bouwen van een bouwwerk (art. 2.1 lid 1 onder a) en het oprichten van een inrichting (2.1 lid 1 sub e). Het project bestaat in dit geval uit activiteiten die in fysieke zin niet van elkaar te scheiden zijn en kan er verder ook geen aparte omgevingsvergunning worden aangevraagd Gefaseerde verlening In de vorige paragraaf is de deelvergunning besproken. Hieronder wordt de figuur van de gefaseerde verlening van een omgevingsvergunning besproken. Een overeenkomst tussen de deelvergunning en een gefaseerde vergunning is dat bij beide sprake is van twee appellabele besluiten. Echter het besluit dat is genomen na het doorlopen van één fase is geen omgevingsvergunning. Art. 2.5 lid 1 geeft aan dat de eerste fase slechts betrekking heeft op de door de aanvrager aan te geven activiteiten. De aanvrager kan bij de aanvraag aangeven over welke activiteiten hij in de eerste fase een oordeel van het 21. J.G.H Van den Broek, De bouw maakt het met de Wabo en omgevingsvergunning, Bouwrecht,2008, (nr.3) p F.C.M.A Michiels e.a, Het wetsvoorstel Wabo, Publicatie van de Vereniging voor Bouwrecht: s-gravenhage p Kamerstukken II 2006/07, 30844, nr 3. p

17 bevoegd gezag wil krijgen. Deze activiteiten worden niet meer uitsluitend op plaatsgebonden aspecten, maar volledig getoetst. De rest van de activiteiten die onderdeel zijn van het project worden in de tweede fase getoetst. Het kan voorkomen dat in de tweede fase de beschikking met betrekking tot de eerste fase worden gewijzigd. Zoals al eerder opgemerkt is het verschil tussen de deelvergunning en het gefaseerd verlenen van de omgevingsvergunning, het feit dat het besluit dat is genomen bij de fasering geen sprake kan zijn van een omgevingsvergunning. Dit brengt met zich mee dat de activiteit waarvoor de vergunning is gevraagd, pas mag plaatsvinden nadat beide beschikkingen in werking zijn getreden. 24 De beide beschikkingen vormen samen de omgevingsvergunning en treden tegelijk in werking. 2.7 De procedure Het verlenen van de omgevingsvergunning vindt plaats middels een reguliere of een uitgebreide openbare voorbereidingsprocedure zoals geregeld in de Awb. Beide procedures komen in hoofdlijnen overeen met hoofdstuk 4 en afdeling 3.4 van de Awb. De Wabo bevat echter wel een aanvulling op de Awb. 25 De Wabo regelt de fatale termijnen, publicatie van ingekomen aanvragen, verleende vergunningen, procedure voor zienswijze en mogelijkheden om beslistermijnen te verdagen. De procedure start met het indienen van een aanvraag bij B&W (art. 3.1). De aanvraag kan altijd bij één loket worden ingediend, ongeacht welk bestuursorgaan bevoegd is. Bij iedere gemeente zal er een omgevingsloket komen waar de aanvraag kan worden ingediend. Indien het college van B&W niet het bevoegd gezag is dan is het mogelijk om een aanvraag rechtstreeks in te dienen bij het bevoegde gezag, bijvoorbeeld de provincie of het rijk. Het bevoegd gezag zendt vervolgens een afschrift aan de gemeente Reguliere procedure Hoofdregel is dat het besluit op de aanvraag de reguliere voorbereidingsprocedure volgt en bij uitzondering de uitgebreide voorbereidingsprocedure van toepassing is. 27 Voor de reguliere voorbereidingsprocedure komen projecten in aanmerking die min of meer een gebonden karakter hebben en die geen ingrijpende maatschappelijke risico s met zich meebrengen. 28 Deze procedure is van toepassing op omgevingsvergunningen die 24 F.C.M.A Michiels e.a, Het wetsvoorstel Wabo, Publicatie van de Vereniging voor Bouwrecht: s-gravenhage p Zie bijlage A en B ter illustratie 26 Kamerstukken II 2006/07, 30844, nr 3 p J.G.H Van den Broek, de bouw maakt het met de Wabo en omgevingsvergunning, Bouwrecht,2008, (nr.3)p Kamerstukken II 2006/07, 30844, nr 3 p.30 17

18 activiteiten omvatten waarvoor nu het volgende is vereist: bouwvergunning, sloopvergunning; aanlegvergunning; meldingen op grond van de Wet milieubeheer, ontheffingen waarin een bestemmingsplan of beheersverordening al voorziet, ontheffingen op grond van gemeentelijke en provinciale verordeningen. 29 Hoofdstuk 4 van de Awb is hier, met aanvullingen in de Wabo, van toepassing. De termijn voor beslissen in deze procedure is acht weken, met de eenmalige mogelijkheid tot het verlengen van deze termijn met zes weken. Op overschrijding hiervan is als sanctie gesteld dat de vergunning van rechtswege wordt verleend. Ingevolge art. 3.8 Wabo dient het bevoegd gezag van elke aanvraag kennis te geven in een of meer dag-, nieuws- of huis- aan- huis bladen of op een andere geschikte wijze. Bovendien wordt er in deze kennisgeving de datum van ontvangst van de aanvraag vermeld. Vervolgens stelt art. 3.9, dat er op dezelfde wijze als in art. 3.8, kennis wordt gegeven van de eventuele verlenging van de beslistermijn. Voor de inbreng van eventuele zienswijzen van derdebelanghebbenden is de Awb van toepassing (art. 4.8 Awb). Het bevoegd gezag dient belanghebbenden (art. 4.7 Awb) de gelegenheid te geven een zienswijze naar voren te brengen. Verder bevat de Wabo geen termijn voor het uitbrengen van advies, aangezien een aantal wettelijke regelingen zelf al een termijn noemt en het bevoegd gezag een termijn kan stellen op grond van art. 3.6 Awb. Het niet tijdig uitbrengen van een advies, staat aan het nemen van een besluit niet in de weg. 30 Zoals al genoemd beslist het bevoegd gezag op basis van art. 3.9 lid 1 binnen 8 weken na de datum van ontvangst. Als blijkt dat er meer tijd nodig is voor het advies, dan kan het bevoegd gezag de besluitvormingstermijn eenmalig met 6 weken verlengen (art. 3.9 lid 2), zodat de adviseur alsnog binnen de verlengde besluitvormingstermijn kan adviseren. Het bevoegd gezag dient verder de beschikking zo spoedig mogelijk mede te delen aan de aanvrager en hiervan kennis te geven in een dag- of huis- aan- huisblad of op een andere geschikte wijze. Indien het bevoegd gezag dit niet op tijd doet, kan de aanvrager een ingebrekestelling verzenden aan het bevoegd gezag. En verbeurt het bestuursorgaan aan de aanvrager een dwangsom voor elke dag dat het in gebreke is Art. (4:20 Awb). Art. 3.9 lid 3 31 stelt dat paragraaf Awb van toepassing is. Paragraaf is een wijziging van de Awb, die voortvloeit uit de dienstenwet. 32 In deze wijziging is een algemene regeling van Lex Silencio Positivo opgenomen. Lex Silencio Positivo wil zeggen dat de omgevingsvergunning na overschrijding van de beslistermijn van rechtswege is verleend. Deze regeling treedt per 1 januari 2010 in. De regeling in de Wabo is hierop afgestemd. 29 F.C.M.A Michiels e.a, Het wetsvoorstel Wabo, Publicatie van de Vereniging voor Bouwrecht: s-gravenhage p Kamerstukken II 2006/07, 30844, nr 3 p met inachtneming wijzigingen invoeringswet 32 In de Dienstenwet worden de verplichtingen uit de Dienstenrichtlijn ingepast in de bestaande Nederlandse wetgeving. Als dat niet mogelijk is worden ze apart vastgelegd. De belangrijkste verplichtingen zijn de screening van alle wet- en regelgeving, het realiseren van het Dienstenloket en de organisatie van de samenwerking tussen bevoegde instanties. 18

19 Het besluit treedt pas in werking nadat het is bekendgemaakt (art.3.40 Awb). Bekendmaking geschiedt hier door toezending of uitreiking aan aanvrager (art Awb). Tegelijkertijd of zo spoedig mogelijk na de bekendmaking van het besluit, wordt mededeling gedaan van het besluit door kennisgeving in een of meer dag-,nieuws- of huis-aan-huisbladen dan wel op een andere geschikte wijze (art. 3.9 lid 1 jo art. 3.8). Het besluit treedt in werking met ingang van de dag na de bekendmaking (art.6.1 lid 1). De Wabo kent een uitzondering op de hoofdregel dat het besluit in werking treedt één dag na de bekendmaking. De omgevingsvergunning die van rechtswege is verleend, treedt pas in werking na afloop van de bezwaartermijn (ofwel zes weken na de bekendmaking) of, indien bezwaar is gemaakt, nadat op dit bezwaar is beslist Uitgebreide voorbereidingsprocedure Zoals al vermeld in de vorige paragraaf, is de hoofdregel in de Wabo dat de reguliere procedure wordt gevolgd. Hier zijn een aantal uitzonderingen op. Deze uitzonderingen worden genoemd in art lid 1. In art wordt bepaald in welke gevallen de uniforme uitgebreide voorbereidingsprocedure (afdeling 3.4 Awb) van toepassing is. Dat is het geval voor activiteiten met belangrijke gevolgen voor de fysieke leefomgeving of waarbij de belangen van een groot aantal derden betrokken zijn. 34 Lid 1 stelt dat de uitgebreide voorbereidingsprocedure van toepassing is op activiteiten waarvoor naar huidig recht een projectbesluit of buitenwerkingstelling van de beheersverordening voor een project of een tijdelijke ontheffing op grond van de Wet ruimtelijke ordening nodig is. Ook wordt deze procedure gevolgd voor projecten waarvoor naar huidig recht een gebruiksvergunning, een milieuvergunning, een vergunning op grond van de Monumentenwet of een mijnbouwmilieuvergunning nodig is. De uitgebreide procedure is ook van toepassing indien er op grond van de wet of Amvb een vvgb is vereist. Bij deze procedure dient het bevoegd gezag onverwijld een exemplaar van de aanvraag en de daarbij gevoegde stukken toe te sturen aan de bestuursorganen die bevoegd zijn tot het verlenen van de vvgb (art. 3.11). Als onderdelen van de aanvraag waarvoor de vvgb is vereist onvolledig zijn, moet het bevoegd gezag art. 4:5 Awb toepassen (3.11 lid 2). Als een vvgb- bestuursorgaan de ontwerp- vvgb niet binnen 8 weken aan het bevoegd gezag heeft gestuurd, is de vvgb van rechtswege gegeven zonder dat daarbij is bepaald dat voorschriften aan de omgevingsvergunning moeten worden verbonden. Gaat het om een ingewikkeld onderwerp (3.18 Awb lid 2) dan kan het bevoegd gezag die termijn met een redelijke termijn verlengen, maar op verzoek van het vvgb bestuursorgaan moet het bevoegd 33 J.G.H van den Broek en M.J Dresden, Wabo in de praktijk, Ministerie van Vrom en Kluwer: s-gravenhage 2009 p Kamerstukken II 2006/07, 30844, nr 3 p

20 gezag de termijn waarbinnen op de aanvraag moet zijn beslist, verlengen indien dat nodig is met het oog op de voorbereiding van de vvgb. De uitgebreide voorbereidingsprocedure is ook van toepassing bij een zogenoemde aanhakende toestemming. In de Wabo is tevens bepaald dat indien voor één aspect van een omgevingsvergunning een uitgebreide voorbereidingsprocedure nodig is, deze procedure voor de gehele aanvraag geldt. 35 De termijn voor beslissen in deze procedure is conform art Awb, zes maanden na ontvangst van de aanvraag. Ook hier bestaat een mogelijkheid om de beslistermijn met zes weken te verlengen, indien het een ingewikkeld of omstreden onderwerp betreft. De procedure vangt hier aan met een verplichte ontvangstbevestiging en er bestaat hier de mogelijkheid de aanvraag niet te behandelen voor zover de verstrekte gegevens en documenten onvoldoende zijn voor de beoordeling van de aanvraag (art. 4:5 Awb ). Verder stelt het bevoegd gezag een ontwerpbesluit op, zendt dat toe aan de aanvrager. En legt dat ter inzage gedurende een termijn van zes weken (art en 3.13). De kennisgeving wordt toegezonden aan belanghebbende bestuursorganen en vvgb- organen en aan gebruikers van eigendommen die in de directe omgeving van het project liggen (art. 3.12). Indien het college van B&W niet het bevoegd gezag is, dan worden de stukken ook ter inzage gelegd in de gemeente waar de activiteit plaatsvindt. Voorts kan een ieder zienswijzen gedurende de inzagetermijn van zes weken bij het bevoegd gezag naar voren brengen (art. 3:15 Awb). Zij kunnen in ieder geval schriftelijk hun zienswijze inbrengen. Het bevoegd gezag kan zelf bepalen of zij ook in de gelegenheid worden gesteld mondeling hun zienswijzen naar voren te brengen. 36 Ingevolge art lid 5 kunnen de zienswijzen ook betrekking hebben op de ontwerpvvgb. Adviezen kunnen binnen 6 weken worden ingebracht en niet tijdig ingebrachte adviezen staan een besluit niet in de weg (art. 3:6 Awb). De wabo bevat daarentegen wel een mogelijkheid om een afwijkende termijn op te nemen (art lid 6). Voor zover de aanvraag betrekking heeft op een kerkelijk monument, moet het bevoegd gezag met de eigenaar overleggen alvorens te beslissen. De beslissing dient in overeenstemming met de eigenaar worden genomen voor zover wezenlijke belangen van het belijden van de godsdienst of levensovertuiging in dat monument in het geding zijn (art. 3.14). Op basis van art. 3:18 Awb dient het bevoegd gezag zijn beslissing op de aanvraag bekend te maken binnen 6 maanden na de datum van ontvangst van de aanvraag. 35 Kamerstukken II 2006/07, 30844, nr 3 p Bij de behandeling van het wetsvoorstel Wabo in de Tweede Kamer is via een amendement de kring van inspraakgerechtigden beperkt tot belanghebbenden. Aangezien bij de behandeling van het wetsvoorstel in de Eerste Kamer twijfels bestonden over de verhouding van deze beperking tot het Verdrag van Aarhus is hierover voorlichting gevraagd aan de Raad van State. Dit heeft ertoe geleid dat via de Invoeringswet de kring van inspraakgerechtigden weer is verruimd tot eenieder (zie Kamerstukken II 2008/09, , nr. 3, p ). Afkomstig uit J.G.H van den Broek en M.J Dresden, Wabo in de praktijk, Ministerie van Vrom en Kluwer: s-gravenhage

21 Binnen deze procedure wordt overschrijding van de beslistermijn niet gevolgd door vergunningverlening van rechtswege. Vergunningverlening van rechtswege kan ertoe leiden dat de verleende vergunningen in strijd zijn met Europese regelgeving. Het besluit treedt pas in werking nadat het is bekendgemaakt (art Awb). Bekendmaking geschiedt hier door toezending of uitreiking aan de aanvrager (art Awb). Het bevoegd gezag moet hier een mededeling doen. Die mededeling dient in de Staatscourant te worden geplaatst als dat bij Amvb is voorgeschreven. 2.8 Rechtsbescherming Een belanghebbende dient binnen 6 weken (art. 6:7 en 6:8 Awb) bezwaar aan te tekenen alvorens in beroep te kunnen komen (art. 7:1 Awb). Binnen 6 weken (eventueel met 4 weken verlenging) moet het bevoegd gezag een beslissing op bezwaar nemen in de vorm van een volledige heroverweging van het besluit in primo. Tegen een beslissing op bezwaar kan belanghebbende binnen 6 weken beroep aantekenen bij de rechtbank. De beroepstermijn begint op de dag na de dag waarop de beslissing op bezwaar op de voorgeschreven wijze is bekendgemaakt. Vervolgens kan de belanghebbende (art. 8:1 Awb) binnen 6 weken na de dag waarop de rechtbank uitspraak heeft gedaan, hoger beroep aantekenen bij de ABRvS (art. 6:7 Awb). De plicht om als eerst bezwaar in te dienen geldt niet als de uitgebreide voorbereidingsprocedure gevolgd is. Tegen een milieuvergunning (art. 8:1 Wm) kan thans geen beroep worden aangetekend bij de rechtbank, maar moet direct beroep worden ingesteld bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. De mogelijkheid van hoger beroep bestaat binnen het huidige recht niet. De Afdeling oordeelt in eerste en enige aanleg. Met de komst van de Wabo gaat het bovenstaande veranderen. Bij een beschikking die met de uitgebreide voorbereidingsprocedure tot stand is gekomen, moet eerst beroep bij de rechtbank worden ingesteld en kan vervolgens hoger beroep bij de ABRvS worden ingesteld 2.9 Handhaving Hoofdstuk 5 van de Wabo behelst het onderwerp handhaving. Dit hoofdstuk is in de eerste plaats van toepassing op de omgevingsvergunning. Onderdelen van hoofdstuk 5 van de Wabo kunnen echter ook van toepassing worden verklaard op 13 andere wetten. Deze worden in art. 5.1 genoemd. Verder bevat hoofdstuk 5 van de Wabo deels bepalingen, die nu in hoofdstuk 18 van de Wet milieubeheer staan. Het gaat hier om bepalingen die de werkingssfeer van het hoofdstuk bepalen en de taak van het bevoegd gezag inzake handhaving beschrijven. Ook bevat het hoofdstuk enkele specifieke sanctie-bevoegdheden. De Awb is per 1 juli 2009 aangevuld met een nieuwe titel 5.1 die algemene bepalingen bevat. In hoofdstuk 5 Wabo wordt hoofdstuk 5 Awb uitgewerkt en aangevuld. Ten aanzien van de Awb is hoofdstuk 5 van de Wabo een lex specialis. Een 21

22 lex specialis is een bijzondere wet die voorrang krijgt boven de algemene regeling. Ten opzichte van andere wetten is hoofdstuk 5 van de Wabo dit niet, maar een algemene regeling, waarop in de bijzondere wetten een uitzondering kan worden gemaakt. 37 Het bevoegd gezag is verantwoordelijk voor de bestuursrechtelijke handhaving (art. 5.2 lid 1 a). Men zal te maken hebben met één handhaver. Een exceptie is mogelijk indien bij wet of AmvB de handhaving tevens is opgedragen aan het bestuursorgaan dat een vvgb kan afgeven. De handhavingstaak blijft echter wel beperkt tot de voorschriften die betrekking hebben op de activiteiten van het project waarvoor de verklaring is vereist. Een andere uitzondering is, indien het bevoegd gezag voor een project een handhavingsbesluit heeft genomen maar het project vervolgens dusdanig wordt gewijzigd dat een ander bestuursorgaan bevoegd wordt. Het oorspronkelijke bestuursorgaan blijft hier bevoegd om het eigen handhavingsbesluit nog uit te voeren (art. 5.2 lid 2). Indien het gaat om de handhaving van een activiteit met betrekking tot een inrichting of mijnbouwwerk, dan moet het bevoegd gezag rekening houden met het voor hem geldende milieubeleidsplan (art. 5.2 lid 3). De Wabo sluit echter niet uit, dat een bedrijf te maken kan krijgen met toezichthouders van een ander bestuursorgaan dan het bevoegd gezag dat de omgevingsvergunning verleent. Het bevoegd gezag heeft een zorgplicht tot bestuursrechtelijke handhaving. Ook heeft het bevoegd gezag tot taak, om gegevens te verzamelen en te registreren die van belang zijn met het oog op de uitoefening van de handhavingstaak (art. 5.2 lid 1 onder b). Art regelt het toezicht op naleving. Toezicht zoals genoemd in art wordt uitgeoefend door toezichthouders. De Minister van VROM, GS, B&W en andere bestuursorganen, zoals waterkwaliteitsbeheerders, mogen toezichthouders voor de naleving van de Wabo en andere betrokken wetten aanwijzen (art. 5.10). De toezichthouders hebben de toezichtsbevoegdheden van afdeling 5.2 Awb. Verder hebben ze ook opsporingsbevoegdheden voor zover ze daartoe door de minister van Justitie zijn aangewezen. Bovendien is een toezichthouder bevoegd elke plaats te betreden (art. 5:15 lid 1 Awb). Dit geldt in het algemeen niet als het betreden van woningen zonder toestemming van de bewoner betreft, maar artikel 5.13 Wabo maakt daarop een uitzondering. De bevoegdheid om woningen te betreden is in dat geval niet onbeperkt, want op de uitoefening daarvan is de Algemene wet op het binnentreden van toepassing. Artikel 2 van de genoemde wet bepaalt onder meer, dat voor het binnentreden in een woning zonder toestemming van de bewoner een schriftelijke machtiging is vereist, tenzij en voor zover bij wet aan rechters, rechterlijke colleges, leden van het openbaar ministerie, burgemeesters, gerechtsdeurwaarders en belastingdeurwaarders de bevoegdheid is toegekend tot het binnentreden in een woning zonder toestemming van de bewoner. Een schriftelijke machtiging als bedoeld in het 37 J.G.H van den Broek en M.J Dresden, Wabo in de praktijk, Ministerie van Vrom en Kluwer: s-gravenhage 2009 p

23 eerste lid is niet vereist, indien ter voorkoming of bestrijding van ernstig en onmiddellijk gevaar voor de veiligheid van personen of goederen terstond in de woning moet worden binnengetreden. Toezichthouders hebben echter altijd een machtiging nodig van de burgemeester. Voor een belanghebbende bestaat de mogelijkheid om het bevoegde gezag om handhaving te verzoeken. Dit kan door middel van een last onder bestuursdwang, een last onder dwangsom of intrekking van vergunning of ontheffing. Dit verzoek is een aanvraag in de zin van art. 1:3 lid 3 Awb. Voor dit besluit is de reguliere voorbereidingsprocedure van toepassing. (Zie 2.7.) Bestuursorganen die een vvgb of een advies kunnen uitbrengen, de inspecteur, de Minister van VROM, GS en de beheerder van een zuiveringstechnisch werk dan wel oppervlaktewater kunnen op grond van art ook om handhaving verzoeken. Indien een verzoek wordt ingewilligd, ontvangt de verzoeker een exemplaar van de sanctiebeschikking (art.5.22 ). De inspecteur en andere adviseurs ontvangen ook een exemplaar (art.5.23). Als het verzoek niet wordt ingewilligd dan staan voor de verzoeker bezwaar, beroep en hoger beroep open Sancties De Awb regelt de bestuurlijke sancties. In titel 5.1 Awb staan de algemene bepalingen met betrekking tot de bestuurlijke sancties. De Wabo bevat een aantal algemene bepalingen ten aanzien van enkele bestuurlijke sancties. Het bestuursorgaan dat een beschikking geeft, moet de beschikking ook toezenden aan de andere bevoegde bestuursorganen (art. 5.16). Deze regeling is ontleend aan art Wm. Verder stelt art dat een besluit tot oplegging van een last onder dwangsom of een last onder dwangsom kan inhouden dat het bouwen, gebruiken of slopen van een bouwwerk wordt gestaakt. Verder kunnen er voorzieningen, met inbegrip van het slopen van een bouwwerk gericht op het tegengaan of beëindigen van gevaar voor de gezondheid of de veiligheid worden getroffen. Op grond van art kan het bevoegd gezag bepalen dat bij een besluit tot oplegging van een last onder bestuursdwang of een last onder dwangsom, het besluit mede geldt jegens de rechtsopvolger van degene aan wie dat besluit is opgelegd en iedere verdere rechtsopvolger J.G.H van den Broek en M.J Dresden, Wabo in de praktijk, Ministerie van Vrom en Kluwer: s-gravenhage 2009 p