De "Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive" vast te stellen.

Transcriptie

1 Raadsvoorstel Datum: Onderwerp De "Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive" Status Besluitvormend Voorstel De "Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive" vast te stellen. Inleiding Per 1 januari 2013 is de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving van kracht. Via deze wet worden diverse wetten op het gebied van sociale zekerheid en arbeidswetten aangepast. Doel van deze wet is om fraude met uitkeringen harder aan te pakken. Voor gemeenten is deze wet van toepassing op de WWB, de IOAW en de IOAZ. Nieuw is dat met de wet de bestuurlijke boete wordt geïntroduceerd. Hoogte van de boete en wijze van verrekening van de boete met nog te betalen uitkeringen worden ook in de wet geregeld voor alle uitkeringen van de sociale zekerheid. Bij een eerste fraude is de boete maximaal 100 % van het netto fraudebedrag; bij recidive is de boete maximaal 150 % van het netto fraudebedrag. Indien er sprake is van recidive van fraude (binnen 5 jaar na de eerste fraude) moeten de uitkerende instanties de boete verrekenen met nog te betalen uitkeringen zonder rekening te houden met de beslagvrije voet totdat de boete is verrekend. Dit kan tot gevolg hebben dat een fraudeur maandenlang geen uitkering meer ontvangt omdat de boete nog niet geheel is verrekend. Uitzondering voor de WWB Bij de WWB is sprake van een uitzondering. Dit heeft te maken met het feit dat de WWB een finale wet is, het sluitstuk van de sociale zekerheid, en het feit dat een gemeente een zorgplicht heeft ten aanzien van al haar burgers, dus ook ten aanzien van een fraudeur. Weliswaar mag ook de gemeente in de WWB, indien er sprake is van recidive, de boete verrekenen met nog te betalen uitkeringen zonder rekening te houden met de beslagvrije voet (het uitgangspunt bij alle uitkeringen), maar dit mag dan voor maximaal 3 maanden. Dit betekent dan dat de mogelijkheid bestaat dat een fraudeur die recidive pleegt maximaal 3 maanden geen WWB-uitkering ontvangt. De wetgever vindt dat dit nog past binnen de gemeentelijke zorgplicht, maar laat op dit punt enige beleidsvrijheid over aan gemeenten. 1

2 Raadsvoorstel De gemeente moet daarom per verordening regelen of en in welke mate rekening wordt gehouden met de beslagvrije voet gedurende de eerste 3 maanden van verrekening van de bestuurlijke boete die opgelegd is in geval er sprake is van recidive van fraude. Na de eerste 3 maanden zal de resterende boete wel nog met de te betalen uitkeringen verrekend worden, maar dan is de beslagvrije voet van toepassing. Aanvullende informatie - Preventie. Fraude kan voorkomen worden door cliënten nadrukkelijk te wijzen op de gevolgen van fraude. In het Uitvoeringsplan Hoogwaardige Handhaving 2011 is dat al verankerd. Cliënten worden op gevolgen van fraude gewezen tijdens het eerste gesprek met een casemanager. In dat gesprek wordt ook de informatiemap aan de cliënt uitgereikt en ook daar wordt ruim aandacht besteed aan fraude en de gevolgen er van. Verder is de preventieambtenaar (dienst die we ingekocht hebben bij Team Handhaving van de gemeente s-hertogenbosch) bij een eerste gesprek aanwezig als uit de reeds afgegeven informatie blijkt dat gegevens niet kloppen, toch onvolledig zijn of veel aanvullende vragen oproepen. De cliënt is daardoor op de hoogte dat er nauwlettend wordt gekeken naar de verstrekte gegevens. - Wanneer is er sprake van recidive? Uitkeringen zijn geclusterd en wel per uitkerende instantie Sociale Verzekeringsbank, UWV en gemeente. Pleegt iemand fraude met de WIA uitkering en vervolgens, binnen 5 jaar, met de WW dan is er sprake van recidive want beide uitkeringen worden verstrekt voor UWV. Indien iemand eerst fraudeert met de WW bij UWV en vervolgens met de bijstand bij de gemeente is er geen sprake van recidive want de uitkeringen behoren tot verschillende clusters. - Extra instroom in WWB is mogelijk. Uit voorafgaande blijkt dat een fraudeur die recidive pleegt maandenlang geen uitkering krijgt als hij een andere uitkering ontvangt dan WWB zolang de boete niet volledig is verrekend. Als de fraudeur daardoor niet meer kan beschikken over voldoende middelen van bestaan zal hij bij de gemeente bijstand moeten aanvragen. Indien hij aan de voorwaarden voldoet kan de uitkering wel toegekend worden, maar dan wel met een maatregel wegens ongenoegzaam besef van verantwoordelijkheid voor de middelen van het bestaan. Hij mist namelijk de uitbetaling van de voorliggende voorziening omdat die wordt gebruikt voor het verrekenen van de boete. Indien de fraudeur heeft gefraudeerd met een uitkering uit een ander cluster en daardoor op bijstand is aangewezen kan de gemeente hem niet een boete maar wel een maatregel opleggen. Gemeentelijke keuze Bij de verordening die nu voorligt wordt gekozen voor een tussenoplossing met de volgende uitgangspunten: a. Indien er sprake is van frauderecidive zal gekeken worden of de fraudeur over voldoende bezittingen beschikt om 3 maanden zelf te overbruggen. Door de fraude is er immers een financieel voordeel ontstaan voor de fraudeur en zou hij over voldoende bezittingen kunnen beschikken. Dan is er ook niets op tegen om de boete meteen te verrekenen zonder rekening te houden met de beslagvrije voet. 2

3 Raadsvoorstel b. Heeft de fraudeur niet voldoende bezittingen om 3 maanden te overbruggen, dan zal de eerste maand van verrekening geen rekening gehouden worden met de beslagvrije voet. Dat betekent dat daardoor één maand geen uitkering wordt verstrekt (er van uitgaand dat de boete hoger is dan 1 maand uitkering) en de 2 daaropvolgende maanden rekening wordt gehouden met een beslagvrije voet van 80 % van de toepasselijke bijstandsnorm inclusief gemeentelijke toeslag. Overigens is één maand geen uitkering niet nieuw. In de gemeente-lijke Afstemmingsverordening is een maatregel van 100 % mogelijk bij bijvoorbeeld ontslag door eigen toedoen of werkweigering. c. Naast deze 2 mogelijkheden zal vermeden moeten worden dat de verrekening leidt tot een huisuitzetting. Dan zal bij de verrekening de beslagvrije voet van toepassing zijn. Ook andere dringende redenen kunnen aanleiding geven om bij verrekening de beslagvrije voet aan te houden. Bij het opstellen van deze verordening is gebruik gemaakt van de gezamenlijke modelverordening van VNG, Divosa, RCF kenniscentrum handhaving en Schulinck Beoogd effect Met het vaststellen van de "Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive" geeft de raad invulling aan het nieuwe artikel 8 lid1 onderdeel i dat als volgt luidt: De gemeenteraad stelt bij verordening regels met betrekking tot de uitoefening van de bevoegdheid tot verrekening als bedoeld in artikel 60b. (In art. 60 b WWB wordt de verrekening van de bestuurlijke boete geregeld.) Argumenten 1.1. Met deze verordening wordt voldaan aan de wettelijke opdracht van art. 8 lid 1 onderdeel i van de WWB. In dat artikel geeft de wetgever de raad de opdracht een verordening vast te stellen over de wijze waarop de gemeente de bestuurlijke boete wil verrekenen en in hoever daarbij de beslagvrije voet wordt gebruikt Uitgangspunt in deze verordening is zo volledig mogelijk verrekenen. Daar waar het mogelijk is zal de boete verrekend worden zonder toepassing van een beslagvrije voet. Een harde maatregel, maar daarmee wordt duidelijk dat fraude niet wordt getolereerd. Dat zou de fraudeur moeten weten omdat deze verordening van toepassing is bij recidive. Met andere woorden, de fraudeur is eerder al in de fout gegaan Er wordt rekening gehouden met het ontbreken van middelen. Indien de fraudeur geen bezittingen heeft om 3 maanden te overbruggen is een beslagvrije voet van 80 % van de norm van toepassing. Daardoor zijn er toch middelen van bestaan Ongewenste neveneffecten worden voorkomen. Niemand is gebaat dat een fraudeur uit huis wordt gezet als bij de verrekening van de boete geen rekening wordt gehouden met de woonlasten. Te meer dat dan mogelijk ook 3

4 Raadsvoorstel andere gezinsleden te hard worden getroffen. Ook andere dringende redenen kunnen er toe leiden dat de beslagvrije voet wordt gebruikt bij verrekening van de boete. Dit heeft vooral te maken met de zorgplicht van de gemeente t.a.v. al haar burgers. Kanttekeningen 1.1. Invoertermijn van de wet is te kort om de verordening voor vast te stellen. Het wetgevingstraject is medio oktober afgerond met publicatie en afkondiging van de wet. Pas in november werden voorlichtingsbijeenkomsten door het Ministerie van SZW georganiseerd en kwamen documenten, waaronder een modelverordening, beschikbaar. Het college moest vervolgens een standpunt innemen en dit voorleggen aan de Adviesraad Werk, Inkomen en Minima (W.I.M.). Dit leidt er toe dat de verordening pas in de raadsver-gadering van februari 2013 aan de raad wordt voorgelegd. Daarom is in de verordening opgenomen dat de verordening terug zal werken tot Het Ministerie had er geen moeite mee als de verordening in het eerste half jaar 2013 wordt vastgesteld. Zij gaan er van uit dat er in de eerste 6 maanden geen sprake zal zijn van recidive. De nieuwe regels hebben immers betrekking op fraude, gepleegd vanaf Uitvoering en planning Na vaststelling van de verordening door de raad zal deze op de gebruikelijke wijze worden gepubliceerd en opgenomen worden op de gemeentelijke site. Beleidsregels Terugvordering en Verhaal worden nog aangepast en aan het college voorgelegd. Communicatie Informatiemateriaal voor cliënten wordt aangepast (informatiemap) en folders zijn beschikbaar over de landelijke, wettelijke regels. De uitvoering is op de hoogte gesteld van de nieuwe wettelijke regels en dit voorstel. Financiën Er is geen begrotingswijziging van toepassing. Inbreng adviesorganen De verordening is ter advisering voorgelegd aan de Adviesraad W.I.M. De Adviesraad W.I.M. heeft een positief advies afgegeven. De Adviesraad had enkele vragen die beantwoord zijn. Het advies is bijgevoegd. Duurzaamheid Wetgeving en deze verordening moeten bijdragen aan een grotere naleving van de regels. 4

5 Raadsvoorstel Werkgelegenheid N.v.t. Boxtel, Burgemeester en wethouders van Boxtel, de secretaris, de burgemeester, drs. J.K. Fraanje J. van Brummen Bijlagen 1. Advies van de Adviesraad W.I.M. Ter inzage 1. N.v.t. Contactpersoon Afdeling Maatschappelijke Ondersteuning, H. Penders,

6 Raadsbesluit Aanhef De raad van de gemeente Boxtel; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders van ; gehoord de commissie Maatschappelijke Zaken; Besluit De "Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive" vast te stellen. Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive Hoofdstuk 1: Algemene bepalingen Artikel 1. Begrippen In deze verordening wordt verstaan onder: - beslagvrije voet: beslagvrije voet als bedoeld in de artikelen 475c tot en met 475e van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering; - recidiveboete: bestuurlijke boete als bedoeld in artikel 18a, vijfde lid, van de Wet werk en bijstand; - bezit: waarde van de bezittingen waarover belanghebbende of diens gezin beschikt of redelijkerwijs kan beschikken, met uitzondering van het in de woning met bijbehorend erf gebonden vermogen, bedoeld in artikel 50, eerste lid, van de Wet werk en bijstand; - verrekenen: verrekening als bedoeld in artikel 60, vierde lid, van de Wet werk en bijstand. Hoofdstuk 2 : Bescherming beslagvrije voet bij verrekening wegens recidive Artikel 2. Verrekenen met beslagvrije voet bij voldoende bezit 1. Indien het bezit van een belanghebbende ten minste driemaal de toepasselijke bijstandsnorm bedraagt, verrekenen burgemeester en wethouders de recidiveboete zonder inachtneming van de beslagvrije voet. 2. De verrekening, bedoeld in het eerste lid, geschiedt gedurende een tijdvak van drie maanden vanaf het moment van de dagtekening waarop de bestuurlijke boete is opgelegd. 1

7 Raadsbesluit Artikel 3. Verrekenen bij geen of onvoldoende bezit 1. Indien het bezit van een belanghebbende niet ten minste driemaal de toepasselijke bijstandsnorm bedraagt, verrekenen burgemeester en wethouders de recidiveboete gedurende één maand zonder inachtneming van de beslagvrije voet. De verrekening geschiedt vanaf het moment van de dagtekening waarop de bestuurlijke boete is opgelegd. 2. Aansluitend op verrekening als bedoeld in het eerste lid, verrekenen burgemeester en wethouders de recidiveboete in de daarop volgende twee maanden op een dusdanige wijze dat belanghebbende blijft beschikken over een inkomen ter hoogte van 80% van de toepasselijke bijstandsnorm. 3. Tot het inkomen, bedoeld in het tweede lid, worden ook middelen gerekend als bedoeld in artikel 31, tweede lid, onderdelen n en r, van de Wet werk en bijstand. Artikel 4. Verrekenen met inachtneming beslagvrije voet In afwijking van de artikelen 2 en 3 kunnen burgemeester en wethouders de recidiveboete met inachtneming van de beslagvrije voet verrekenen indien: a. aannemelijk is dat verrekening op de wijze, bedoeld in de artikelen 2 of 3, zou leiden tot huisuitzetting van belanghebbende en diens gezin; of b. anderszins sprake is van dringende redenen. Artikel 5. Eerder opgelegde bestuurlijke boetes De artikelen 2, 3 en 4 zijn van overeenkomstige toepassing op de verrekening van de bestuurlijke boete, bedoeld in artikel 18a, eerste lid, van de Wet werk en bijstand, indien en voor zover deze boete nog niet is betaald op het moment van verrekening van de recidiveboete. Hoofdstuk 3: Slotbepalingen Artikel 6. Inwerkingtreding Deze verordening treedt in werking op de dag na publicatie en werkt terug tot Artikel 7. Citeertitel Deze verordening wordt aangehaald als: Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive 2013 Boxtel. Toelichting Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive Algemeen deel Op 1 januari 2013 treedt de "Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving" in werking. Voor de Wet werk en bijstand (WWB) introduceert deze wet de bestuurlijke boete bij een schending van de inlichtingenplicht. Het college van burgemeester en wethouders (verder college) is verplicht de bestuurlijke boete met de lopende uitkering te verrekenen. In beginsel moet bij deze verrekening de bescherming van de beslagvrije voet in acht genomen worden. Is echter sprake van een bestuurlijke boete wegens recidive, dan kan het college besluiten gedurende maximaal drie maanden met de beslagvrije voet te verrekenen. De WWB verplicht de gemeenteraad in een verordening nadere regels te stellen over de bevoegdheid de beslagvrije voet tijdelijk buiten werking te stellen bij verrekening van de 2

8 Raadsbesluit recidiveboete. Gemeenten krijgen daarmee de ruimte een afweging te maken van situaties of omstandigheden waarin het buiten werking stellen van de beslagvrije voet niet proportioneel wordt geacht. De nieuwe bevoegdheid kan op veel verschillende manieren worden ingevuld. Om gemeenten enige aanknopingspunten te bieden, hebben het RCF Kenniscentrum Handhaving - Landelijk Kenniscentrum Handhaving, Divosa, de VNG en Schulinck gezamenlijk een modelverordening ontwikkeld, waarvan in dit voorstel gebruik is gemaakt. De bevoegdheid van de gemeenteraad strekt zich slechts uit over het al dan niet in acht nemen van de beslagvrije voet bij verrekening van de recidiveboete. Daar waar terugvordering en invordering niet door de wetgever is verplicht, blijft sprake van een bevoegdheid van het college. Het is derhalve aan het college op deze onderdelen nadere (beleids)regels vast te stellen. In het kader van pseudoverrekening kunnen gemeenten te maken krijgen met verzoeken van andere gemeenten om een door hen opgelegde recidiveboete te verrekenen. Het college dat de boete heeft opgelegd zal in dat geval aangeven in hoeverre het de beslagvrije voet in acht wil nemen (volgens de regels van zijn gemeentelijke verordening). De gemeente die de uitkering verstrekt, moet in beginsel gehoor geven aan dit verzoek. Mocht de beslagvrije voet niet gerespecteerd worden, dan kan de belanghebbende het college waarvan hij uitkering ontvangt, verzoeken de beslagvrije voet toch in acht te nemen. In artikel 60b, tweede lid, van de WWB is geregeld dat het college die de uitkering verstrekt, de bevoegdheid heeft aan dit verzoek van belanghebbende tegemoet te komen. Het ligt voor de hand dat het college bij de beslissing op dat verzoek handelt analoog aan de regels die in de eigen gemeentelijke verordening zijn vastgelegd. Artikelsgewijze toelichting Artikel 1. Begrippen In deze bepaling zijn een aantal begrippen nader omschreven. De meeste behoeven geen nadere toelichting. Bezit De verordening kent een definitie van het begrip bezit. Het gaat daarbij om (de waarde van) alle bezittingen waarover een belanghebbende of diens gezinsleden beschikken of redelijkerwijs kunnen beschikken. Bezittingen kunnen zowel bestaan uit geld als op geld waardeerbare goederen. Bij het begrip bezit zoals dat in deze verordening wordt gebruikt, gaat het nadrukkelijk niet om vermogen als bedoeld in artikel 34 van de WWB. Eventueel aanwezige schulden spelen immers geen rol en worden dus ook niet op het bezit in mindering gebracht. Ook de vrijlatingen van artikel 34, tweede lid, van de WWB zijn hier niet van toepassing. Een belanghebbende die vanwege de volledige verrekening met de beslagvrije voet zonder inkomsten komt te zitten, zal de bezittingen waarover hij beschikt of redelijkerwijs kan beschikken, volledig moeten aanwenden om in de noodzakelijke kosten van het bestaan te kunnen voorzien. Een uitzondering is gemaakt voor de door belanghebbende en zijn gezin bewoonde (eigen) woning. Verrekenen 3

9 Raadsbesluit De WWB kent een ruimer begrip van verrekenen dan het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. Voor de duidelijkheid is daarom een aparte begripsbepaling opgenomen in de verordening. Artikel 2. Verrekenen met beslagvrije voet bij voldoende bezit Uitgangspunt van deze verordening is dat volledige verrekening met de beslagvrije voet plaats vindt voor de maximale termijn van drie maanden als een belanghebbende over voldoende bezittingen beschikt om dit op te kunnen vangen. Dat uitgangspunt is vastgelegd in artikel 2 van deze verordening. Van voldoende bezit is sprake als de waarde van de bezittingen waarover belanghebbende beschikt (of redelijkerwijs kan beschikken), ten minste driemaal de toepasselijke bijstandsnorm bedraagt. Immers, bij aanwending of tegeldemaking van deze bezittingen, zou een periode van drie maanden overbrugd moeten kunnen worden. Artikel 3. Verrekenen bij geen of onvoldoende bezit Heeft een belanghebbende onvoldoende bezittingen om een periode van drie maanden volledige verrekening met de beslagvrije voet te kunnen overbruggen, dan verrekent het college slechts één maand zonder inachtneming van de beslagvrije voet. Voor de overige twee maanden vindt weliswaar verrekening met de beslagvrije voet plaats, maar niet volledig. Belanghebbende blijft beschikken over een inkomen ter hoogte van 80% van de toepasselijke bijstandsnorm. Voor het percentage van 80% is aansluiting gezocht bij de invorderingsmogelijkheden die de Belastingdienst heeft bij notoire wanbetalers. Onder omstandigheden kan deze de beslagvrije voet (90% van de toepasselijke bijstandsnorm) verlagen met 10% op grond van artikel 19, eerste lid, van de Invorderingswet Met de gekozen opzet wordt enerzijds uiting gegeven aan het principe dat fraude niet mag lonen. Het gaat hier immers om belanghebbenden die herhaaldelijk hun inlichtingenplicht hebben geschonden. Daar mag een duidelijk signaal tegenover staan. Anderzijds wordt rekening gehouden met de zorgplicht van gemeenten. Het volledig buiten werking stellen van de beslagvrije voet gedurende drie maanden kan kwalijke maatschappelijke consequenties hebben. Dat moet voorkomen worden, nu de regeling daarmee zijn doel voorbij zou schieten. Een belanghebbende kan inkomsten uit arbeid hebben die op grond van artikel 31, tweede lid, onderdelen n of r, van de WWB worden vrijgelaten voor de algemene bijstand. Bij verrekening van een recidiveboete tot 80% van de bijstandsnorm, tellen deze inkomsten echter gewoon mee. Het college laat deze inkomsten dus niet buiten beschouwing bij de beoordeling van de vraag of een belanghebbende nog over voldoende inkomen beschikt. Dat is geregeld in lid 3. Artikel 4. Verrekenen met inachtneming beslagvrije voet Hoewel het hier gaat om een herhaaldelijke schending van de inlichtingenplicht, zijn situaties denkbaar waarin volledige verrekening met de beslagvrije voet niet aanvaardbaar wordt geacht. Die situaties komen aan de orde in artikel 4. Het gaat daarbij altijd om individuele omstandigheden waaraan het college zal moeten toetsen. In onderdeel a is geregeld dat het college kan besluiten in afwijking van de artikelen 2 en 3 toch de beslagvrije voet te respecteren wanneer volledige verrekening waarschijnlijk leidt tot huisuitzetting van belanghebbende en diens gezin. Voorkomen moet worden dat een 4

10 Raadsbesluit belanghebbende door de volledige verrekening op straat komt te staan, nu dit de problematiek alleen maar verergert, met alle maatschappelijke kosten van dien. Een dreigende huisuitzetting wordt in deze verordening gezien als een dringende reden om van verrekening met de beslagvrije voet af te zien. Dat volgt uit het woord 'anderszins' in onderdeel b. Ook bij aanwezigheid van andere dringende redenen dan een dreigende huisuitzetting, kan het college rekening houden met de bescherming van de beslagvrije voet. Van dringende redenen is niet snel sprake. Het gaat slechts om incidentele gevallen, waarbij de behoeftige omstandigheden waarin de belanghebbende en diens gezinsleden verkeren op geen enkele andere wijze te verhelpen zijn. Het enkele feit dat het belanghebbende door de verrekening aan middelen ontbreekt om in het bestaan te voorzien, is op zich geen voldoende voorwaarde om te kunnen spreken van dringende redenen. Artikel 5. Eerder opgelegde bestuurlijke boetes In artikel 60b, derde lid, van de WWB is bepaald dat de bevoegdheid om te verrekenen met de beslagvrije voet ook van toepassing is op eerder opgelegde bestuurlijke boetes voor zover op het moment van verrekening van de recidiveboete, die eerdere boetes nog niet zijn betaald. Mocht het college die eerdere, nog openstaande boetes gaan verrekenen, dan regelt artikel 5 dat de bepalingen in deze verordening van overeenkomstige toepassing zijn. Artikel 6. Inwerkingtreding Dit artikel behoeft geen nadere toelichting. Artikel 7. Citeertitel Dit artikel behoeft geen nadere toelichting. Aldus vastgesteld in zijn openbare vergadering ; De gemeenteraad van Boxtel, de griffier, Mw. Ir. V.M.E. van den Broek de voorzitter, J. van Brummen 5