I 0% SoCj^ Registratienummer raad , G, 10G7700. Behandeld door: L.J. van der Horst. Afdeling/Team: Werk en Welzijn / Bedrijfsvoering

Transcriptie

1 RAADSVOORSTEL EN O UTM E RMM ES JL UM Registratienummer raad , G, 10G7700 I 0% SoCj^ Datum: Behandeld door: L.J. van der Horst Afdeling/Team: Werk en Welzijn / Bedrijfsvoering Onderwerp: Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving Samenvatting: Met invoering van de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving per 1 januari 2013 wordt de verplichting tot het opleggen van een bestuurlijke boete ingevoerd bij het niet voldoen aan de inlichtingenverplichting door de uitkeringsgerechtigde. In verband hiermee dient een aantal verordeningen te worden aangepast en een nieuwe verordening te worden vastgesteld. Dit voorstel voorziet hierin.

2 Inleiding en probleemstelling: Purmerend, Aan de gemeenteraad van Purmerend, Op 1 januari 2013 is de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving in werking getreden. De wet leidt tot een uniform en vooral veel strenger sanctieregime bij misbruik van Sociale Zekerheidswetten. Het belangrijkste gevolg voor de Wet werk en bijstand (WWB), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) en de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ) is, dat bij schending van de inlichtingenplicht voortaan, in plaats van een maatregel, een boete moet worden opgelegd. De Wet aanscherping handhaving verlangt aanpassing van de bestaande Afstemmingsverordening Wet werk en bijstand 2012 en de afstemmingsverordening IOAW en IOAZ Met bijgaande nieuwe Afstemmingsverordening WWB, IOAW en IOAZ 2013 wordt daarin voorzien. Verder moet de huidige Handhavingsverordening Werk en Inkomen 2010 worden geactualiseerd. Dit betreft een technische wijziging in verband met het vervallen van de mogelijkheid tot afstemming bij het niet voldoen aan de inlichtingenplicht. Tenslotte is met de Wet aanscherping handhaving in de WWB de verplichting opgenomen dat de gemeenteraad bij verordening regels stelt over het verrekenen van de boete bij recidive. In dat geval kan de bescherming van de beslagvrije voet tijdelijk buiten werking worden gesteld. In de Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive 2013 worden deze regels uitgewerkt. De cliëntenraad werk en inkomen is geraadpleegd over dit onderwerp en had geen opmerkingen over de verordeningen. Oplossingsrichtingen: Zoals in de inleiding al genoemd moeten drie verordeningen in overeenstemming worden gebracht met de wetswijzigingen. Daarnaast moet een nieuwe verordening worden vastgesteld. Afstemmingsverordening WWB, IOAW en IOAZ 2013 Met de inwerkingtreding van de "Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZWwetgeving" wordt in de WWB, de IOAW en de IOAZ de bestuurlijke boete bij een schending van de inlichtingenplicht ingevoerd. De huidige bepalingen in de Afstemmingsverordening Wet werk en bijstand 2012 en de afstemmingsverordening IOAW en IOAZ 2010 met betrekking tot schending van de inlichtingenplicht komen hiermee te vervallen. Voor het niet nakomen van de verplichtingen met betrekking tot de arbeidsinschakeling, het tonen van onvoldoende besef van verantwoordelijkheid, het zich ernstig misdragen en het niet voldoen aan overige verplichtingen blijft afstemming mogelijk. Omdat hierin weinig verschillen bestaan tussen WWB enerzijds en IOAW en IOAZ anderzijds, zijn de beide oude verordeningen samengevoegd in een nieuwe Afstemmingsverordening. Handhavingsverordening Werk en Inkomen 2013 In de Handhavingsverordening is de bepaling dat het college een maatregel oplegt indien niet wordt voldaan aan de inlichtingenplicht vervangen door het opleggen van een bestuurlijke boete. Voor het overige is deze verordening inhoudelijk niet gewijzigd. Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive 2013 Het college is verplicht de bestuurlijke boete met de lopende uitkering te verrekenen. Hierbij moet rekening gehouden worden met de beslagvrije voet. Bij recidive kan het college besluiten de boete gedurende maximaal drie maanden te verrekenen zonder rekening te houden met de beslagvrije voet. De gemeenteraad moet in een verordening hierover nadere regels stellen. Pagina 2 van 18

3 Uitgangspunt van deze verordening is dat gedurende 3 maanden verrekening zonder inachtneming van de beslagvrije voet plaatsvindt. Dit kan betekenen dat gedurende deze drie maanden de volledige uitkering wordt aangewend om de boete te betalen. Voorgesteld wordt, om de helft van de uitkering vrij van verrekening te laten. Hiermee wordt uiting gegeven aan het principe dat fraude niet mag lonen en er sprake moet zijn van een 'lik op stuk beleid'. Tegelijkertijd wordt rekening gehouden met de mogelijk ongewenste maatschappelijke consequenties. Een belanghebbende blijft gedurende deze periode in ieder geval over enige middelen beschikken om bepaalde lasten te kunnen voldoen. Hoewel het hier gaat om een herhaalde schending van de inlichtingenplicht, zijn situaties denkbaar waarin verrekening zonder toepassing van de beslagvrije voet niet aanvaardbaar is. Artikel 3 van de verordening maakt het mogelijk in bijzondere gevallen wel de beslagvrije voet te hanteren. Het gaat daarbij altijd om individuele omstandigheden waar het college aan zal moeten toetsen. Meetbare doelstellingen: Niet van toepassing Financiële consequenties: Niet van toepassing Communicatie: De vastgestelde verordeningen moeten in het gemeenteblad bekend worden gemaakt. Monitoring/evaluatie: Niet van toepassing Voorstel: 1. Het college stelt de gemeenteraad voor de onderstaande verordeningen vast te stellen. a) Afstemmingsverordening WWB, IOAW en IOAZ 2013; b) Handhavingsverordening Werk en Inkomen 2013; c) Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive Bijlage(n): Geen Pagina 3 van 18

4 De raad van de gemeente Purmerend; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d., nr ; gelet op de Wet werk en bijstand (WWB), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) en de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ); overwegende dat de gemeenteraad op grond van artikel 8 lid 1 onderdelen b en h van de WWB, artikel 35 lid 1 en b van de IOAW en artikel 35 lid 1 en b van de IOAZ bij verordening regels stelt met betrekking tot het verlagen van de uitkering als bedoeld in artikel 9a lid 12 en artikel 18 lid 1, 2 en 3 WWB en het verlagen en weigeren van de uitkering als bedoeld in artikel 20 IOAW en artikel 20 IOAZ; BESLUIT: vast te stellen de hierna volgende "Afstemmingsverordening WWB, IOAW en IOAZ 2013" Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen Artikel 1 Begripsbepaling 1. Alle begrippen die in deze verordening worden gebruikt en die niet nader worden omschreven hebben dezelfde betekenis als in de Wet werk en bijstand (WWB), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ), de Algemene wet bestuursrecht (Awb) en de Gemeentewet. 2. Deze verordening verstaat onder: a. uitkering: bijstand voor de kosten van levensonderhoud op grond van de WWB alsmede een uitkering op grond van de IOAW en de IOAZ; b. bijstandsnorm: de toepasselijke bijstandsnorm als bedoeld in artikel 5 onderdeel c WWB of, voor zover sprake is van een IOAW of IOAZ uitkering, de grondslag van de uitkering als bedoeld in artikel 5 IOAW respectievelijk artikel 5 IOAZ; c. plan van aanpak: een plan waarin afspraken tussen gemeente en belanghebbende door de casemanager zijn vastgelegd bij de start van het re-integratietraject, gebaseerd op gevoerde gesprekken en eventueel aanvullend onderzoek, gericht op het vergroten van de mogelijkheden tot inschakeling in het arbeidsproces of deelname aan sociale activiteiten; d. belanghebbende: degene die uitkering ontvangt of heeft ontvangen in de periode waarop de afstemmingswaardige gedraging betrekking heeft. Artikel 2 Het besluit tot opleggen van een verlaging In het besluit tot het opleggen van een verlaging worden in ieder geval vermeld: de reden van de verlaging, de duur van de verlaging, het percentage waarmee de uitkering wordt verlaagd en, als dit van toepassing is, de reden om af te wijken van de standaardverlaging. Artikel 3 Afzien van verlaging 1. Het college ziet af van het toepassen van een verlaging indien: a. elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt; of b. de gedraging meer dan een jaar voor constatering van die gedraging door het college heeft plaatsgevonden. 2. Het college kan afzien van een verlaging indien het daarvoor dringende redenen aanwezig acht. Pagina 4 van 18

5 3. Indien het college afziet van een verlaging op grond van dringende redenen, wordt een belanghebbende hiervan schriftelijk op de hoogte gesteld. Artikel 4 Ingangsdatum en tijdvak van een verlaging De verlaging wordt toegepast op de uitkering over de kalendermaand volgend op de maand waarin het besluit tot het toepassen van de verlaging aan een belanghebbende is bekendgemaakt. Artikel 5 Berekeningsgrondslag 1. Als grondslag voor de berekening van de verlaging geldt de bijstandsnorm. 2. Bij een belanghebbende jonger dan 21 jaar vindt de verlaging die wordt toegepast ook plaats op de aanvullende bijzondere bijstand in de kosten van levensonderhoud. Hoofdstuk 2 Niet nakomen van de verplichtingen met betrekking tot de arbeidsinschakeling Artikel 6 Gedragingen Gedragingen van een belanghebbende waardoor algemeen geaccepteerde arbeid niet wordt behouden of één van de verplichtingen op grond van artikel 9 WWB, artikel 9a WWB, artikel 55 WWB respectievelijk artikel 37 IOAW, artikel 38 IOAW, artikel 37 IOAZ en artikel 38 IOAZ niet of onvoldoende worden nagekomen, worden onderscheiden in de volgende categorieën: 1. Eerste categorie: a. het zich niet tijdig laten registreren als werkzoekende bij het UWV Werkbedrijf of het niet tijdig laten verlengen van de registratie; 2. Tweede categorie: a. het niet naar vermogen trachten algemeen geaccepteerde arbeid te verkrijgen; b. het niet of in onvoldoende mate meewerken aan een onderzoek naar de mogelijkheden tot arbeidsinschakeling; c. het niet of onvoldoende gebruik maken van een door het college aangeboden voorziening zoals bedoeld in artikel 9 lid 1 onderdeel b WWB en artikel 10 lid 1 WWB respectievelijk artikel 36 lid 1 IOAW en artikel 37 lid 1 onderdeel e IOAW en artikel 36 lid 1 IOAZ en artikel 37 lid 1 onderdeel e IOAZ, voor zover dit niet heeft geleid tot het geen doorgang vinden of tot voortijdige beëindiging van die voorziening; d. het niet meewerken aan het opstellen, uitvoeren en evalueren van een plan van aanpak zoals bedoeld in artikel 44a WWB, indien van toepassing. e. het uit houding en gedrag ondubbelzinnig laten blijken de verplichtingen zoals bedoeld in artikel 9 lid 1 onderdeel b WWB respectievelijk artikel 37 lid 1 onderdeel e IOAW en artikel 37 lid 1 onderdeel e IOAZ niet te willen nakomen, wat heeft geleid tot het intrekken van de ontheffing van de arbeidsplicht voor een alleenstaande ouder zoals bedoeld in artikel 9a lid 1 WWB respectievelijk 38 lid 1 IOAW en artikel 38 lid 1 IOAZ. f. het onvoldoende nakomen van de verplichtingen zoals bedoeld in artikel 9 lid 1 WWB of artikel 55 WWB, voor zover het gaat om een persoon jonger dan 27 jaar, gedurende vier weken na de melding zoals bedoeld in artikel 43 lid 4 en 5 WWB. g. het niet of onvoldoende verrichten van een door het college opgedragen tegenprestatie naar vermogen zoals bedoeld in artikel 9 lid 1 onderdeel c WWB, artikel 37 lid 1 onderdeel f IOAW of artikel 37 lid 1 onderdeel f IOAZ. 3. Derde categorie: a. het niet aanvaarden of behouden van algemeen geaccepteerde arbeid; b. het niet of onvoldoende gebruik maken van een door het college aangeboden voorziening gericht op arbeidsinschakeling zoals bedoeld in artikel 9 lid 1 onderdeel b WWB en artikel 10 lid 1 WWB respectievelijk artikel 36 lid 1 IOAW en artikel 37 lid 1 onderdeel e IOAW en artikel 36 lid 1 IOAZ en artikel 37 lid 1 4 van 17 onderdeel e IOAZ, voor zover dit heeft geleid tot het geen doorgang vinden of tot voortijdige beëindiging van die voorziening; Pagina 5 van 18

6 Artikel 7 Hoogte en duur van een verlaging 1. De verlaging, bij gedragingen zoals bedoeld in artikel 6, wordt vastgesteld op: a. 10% van de bijstandsnorm gedurende één maand bij gedragingen van de eerste categorie; b. 20% van de bijstandsnorm gedurende één maand bij gedragingen van de tweede categorie; c. 100% van de bijstandsnorm gedurende één maand bij gedragingen van de derde categorie. 2. Het college kan bij een gedraging van de eerste categorie afzien van het verlagen van de bijstand en volstaan met een schriftelijke waarschuwing, als in de voorafgaande twee jaar geen sprake is geweest van een andere verwijtbare gedraging. Hoofdstuk 3 Overige gedragingen die leiden tot een verlaging Artikel 8 Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid 1. Indien een belanghebbende een beroep doet op uitkering op grond van de WWB wegens het verliezen van het recht op een voorliggende voorziening, wordt een verlaging opgelegd van 100% van de bijstandsnorm gedurende een maand. 2. Indien een belanghebbende een beroep doet op uitkering op grond van de WWB omdat zijn recht op een toereikend geachte voorliggende voorziening wordt verrekend met een hem opgelegde boete, wordt een verlaging opgelegd van 50% van de bijstandsnorm gedurende drie maanden. 3. Indien een belanghebbende een beroep doet op uitkering op grond van de WWB omdat hij onverantwoord snel zijn vermogen heeft ingeteerd, wordt de duur en hoogte van de verlaging afgestemd op de hoogte van het te snel ingeteerde vermogen. 4. In een situatie als bedoeld in artikel 20 eerste lid onderdeel a en b van de IOAW of artikel 20 tweede lid onderdeel a en b van de IOAZ, wordt de afstemming vastgesteld op: a. een blijvende weigering van uitkering zover het verloren of niet behouden inkomen meer bedraagt dan de uitkeringsnorm per maand; b. een blijvende verlaging van het deel van de uitkering wat gelijk is aan het verloren of niet behouden inkomen zover dit minder bedraagt dan de uitkeringsnorm per maand. Artikel 9 Zeer ernstige misdragingen Indien een belanghebbende zich zeer ernstig misdraagt tegenover het college of in zijn opdracht werkzame personen, onder omstandigheden die rechtstreeks verband houden met de uitvoering van de WWB, IOAW of IOAZ, wordt een verlaging opgelegd van 100% van de bijstandsnorm gedurende een maand. Artikel 10 Niet nakomen van overige verplichtingen Indien een belanghebbende een of meerdere door het college opgelegde verplichtingen als bedoeld in artikel 55 van de WWB niet of onvoldoende nakomt, wordt een verlaging opgelegd van 5% van de bijstandsnorm gedurende een maand. Hoofdstuk 4 Samenloop en recidive Artikel 11 Samenloop van gedragingen Indien er sprake is van meerdere verwijtbare gedragingen, zoals bedoeld in deze verordening, die zich tegelijk voordoen, wordt in beginsel alleen de verlaging uit de hoogste categorie toegepast. Artikel 12 Recidive 1. Indien een belanghebbende zich binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarmee een verlaging is toegepast vanwege een gedraging als bedoeld in artikel 6 lid 2 of 3, artikel 8 lid 1 of artikel 9 van deze verordening, opnieuw schuldig maakt aan Pagina 6 van 18

7 een verwijtbare gedraging zoals bedoeld in voornoemde artikelen, wordt de duur van de verlaging verdubbeld 2. Indien een belanghebbende zich binnen twaalf maanden na bekendmaking van een besluit waarmee een verlaging is toegepast vanwege een gedraging als bedoeld in artikel 6 lid 1, artikel 8 of artikel 10 van deze verordening, opnieuw schuldig maakt aan een verwijtbare gedraging zoals bedoeld in voornoemde artikelen, wordt de hoogte van de verlaging verdubbeld. Hoofdstuk 5 Slotbepalingen Artikel 13 Nadere regels Het college is bevoegd nadere regels te stellen met betrekking tot het bepaalde in deze verordening. Artikel 14 Onvoorziene omstandigheden In gevallen, de uitvoering van deze verordening betreffende, waarin deze verordening niet voorziet, beslist het college. Artikel 15 Hardheidsclausule Het college kan in bijzondere gevallen ten gunste van de belanghebbende afwijken van de bepalingen in deze verordening, indien toepassing van de verordening tot onbillijkheden van overwegende aard leidt. Artikel 16 Citeertitel Deze verordening wordt aangehaald als: "Afstemmingsverordening WWB, IOAW en IOAZ 2013". Artikel 17 Inwerkingtreding 1. Deze verordening treedt in werking op de dag na die van publicatie. 2. De "Afstemmingsverordening Wet werk en bijstand 2012" en de "Afstemmingsverordening IOAW / IOAZ 2010" worden op deze datum ingetrokken. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering d.d. de griffier, de voorzitter, Pagina 7 van 18

8 Algemene toelichting Afstemmingsverordening WWB, IOAW en IOAZ 2013 De gemeenteraad heeft in de WWB een verantwoordelijkheid met betrekking tot de invulling van de rechten en plichten van bijstandsgerechtigden. Mede gelet op de rechtszekerheid van een bijstandsgerechtigde moet de gemeenteraad het eigen gemeentelijk beleid vastleggen in een verordening. Rechten en plichten zijn twee kanten van één medaille. Het recht op algemene bijstand is altijd verbonden aan de plicht zich in te zetten om weer onafhankelijk te worden van de uitkering. Artikel 18 lid 1 WWB spreekt over het afstemmen van de bijstand en de daaraan verbonden verplichtingen op de omstandigheden, mogelijkheden en middelen van een belanghebbende. In deze bepaling wordt benadrukt dat het vaststellen van de hoogte van de uitkering en de daaraan verbonden verplichtingen voor bijstandsgerechtigden maatwerk is. Daarbij moet recht worden gedaan aan de individuele situatie en de persoonlijke omstandigheden van bijstandsgerechtigden. Artikel 18 lid 2 WWB legt een directe koppeling tussen de rechten en verplichtingen van uitkeringsgerechtigden: het recht op een uitkering is altijd verbonden aan de plicht zich in te zetten om weer onafhankelijk te worden van de uitkering. Dit betekent dat de vaststelling van de hoogte van de uitkering niet alleen afhangt van de toepasselijke uitkeringsnorm en de beschikbare middelen van de belanghebbende, maar ook van de mate waarin de verplichtingen worden nagekomen. Wanneer het college tot het oordeel komt dat een bijstandsgerechtigde zijn verplichtingen niet of in onvoldoende mate nakomt, verlaagt het de uitkering. Er is dus geen sprake van een bevoegdheid, maar van een verplichting. Alleen wanneer iedere vorm van verwijtbaarheid ontbreekt, ziet het college af van een dergelijke verlaging. Het college moet niettemin bij de vaststelling van de verlaging rekening houden met de persoonlijke omstandigheden en de individueel vastgestelde verplichtingen. Het college kan dan ook van een verlaging afzien indien het college daartoe zeer dringende reden aanwezig acht. Afstemmen in de IOAW en de IOAZ Tot 1 januari 2010 bestond voor het college de verplichting om in het kader van de IOAW en de IOAZ bij bepaalde overtredingen van uitkeringsgerechtigden een maatregel of boete op te leggen met toepassing van het (rijks) Maatregelenbesluit Abw, IOAW en IOAZ. Met ingang van 1 januari 2010 is het opleggen van een maatregel omgezet in een bevoegdheid en is de bestuurlijke boete in de IOAW en IOAZ komen te vervallen. Dit heeft geleid tot de op 26 mei 2011 vastgestelde Afstemmingsverordening IOAW / IOAZ Per 1 januari 2013 is de bestuurlijke boete opnieuw ingevoerd in de WWB, IOAW en IOAZ. Het verlagen van de uitkering bij een schending van de inlichtingenplicht vervalt hiermee. Omdat de maatregelwaardige gedragingen voor een groot deel met elkaar overeenkomen is besloten de Afstemmingsverordening WWB en IOAW / IOAZ samen te voegen. Artikelsgewijze toelichting Artikel 1. Begripsbepaling Er is voor gekozen om begrippen die al zijn omschreven in de WWB, IOAW, IOAZ, Awb of de Gemeentewet niet afzonderlijk te definiëren in deze verordening. Dit voorkomt dat in geval van wijziging van betreffende definities in de betreffende wetten ook de verordening moet worden gewijzigd. Onder de 'bijstandsnorm' (lid 2 onderdeel b) wordt in deze verordening verstaan de in de situatie van belanghebbende geldende bijstandsnorm. Dit is de toepasselijke norm, vermeerderd met toeslagen, en verminderd met verlagingen, alles inclusief vakantietoeslag. Voor zover sprake is van een uitkering op grond van de IOAW of de IOAZ wordt onder bijstandsnorm verstaan de toepasselijke grondslag zoals bedoeld in artikel 5 IOAW en artikel 5 IOAZ. Artikel 2. Het besluit tot opleggen van een verlaging Pagina 8 van 18

9 Het verlagen van een uitkering op grond van deze verordening vindt plaats door middel van een besluit. Tegen dit besluit kan een belanghebbende bezwaar en beroep indienen. In artikel 2 van deze verordening is aangegeven wat in het besluit in ieder geval moet worden vermeld. Deze eisen vloeien rechtstreeks voort uit de Awb en dan met name uit het motiveringsvereiste. Artikel 3. Afzien van verlaging Indien elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt, wordt uiteraard de uitkering niet verlaagd. Het is aan het college te beoordelen of elke vorm van verwijtbaarheid ontbreekt aan het betreffende gedrag. Is vanwege de afwezigheid van elke vorm van verwijtbaarheid afgezien van een verlaging, dan is het niet mogelijk om bij toepassing van recidive deze gedraging mee te tellen. Een andere reden om af te zien van het opleggen van een verlaging is dat de gedraging te lang geleden heeft plaatsgevonden. Omwille van de effectiviteit ("lik op stuk") is het nodig dat een verlaging spoedig nadat de gedraging heeft plaatsgehad, wordt opgelegd. In artikel 3 lid 2 van deze verordening is geregeld dat kan worden afzien van het opleggen van een verlaging indien daarvoor dringende redenen aanwezig zijn. De verordening stelt een algemene verplichting tot het opleggen van een verlaging voorop. Uitzonderingen moeten echter mogelijk zijn indien voor de belanghebbende onaanvaardbare consequenties zouden optreden. Uit het woord "dringend" blijkt dat er wel iets heel bijzonders en uitzonderlijks aan de hand moet zijn, wil een afwijking van het algemene principe gerechtvaardigd zijn. Wat dringende redenen zijn, is afhankelijk van de concrete situatie en kan dus niet op voorhand worden vastgelegd. Er kan worden gedacht aan enerzijds een mindere mate van verwijtbaarheid ten aanzien van de gedraging en anderzijds aan de financiële of sociale gevolgen voor belanghebbende en/of diens gezin. Daarbij moet worden opgemerkt dat ernstige financiële gevolgen op zichzelf geen reden zijn om van een verlaging af te zien, aangezien dit inherent is aan het verlagen van een uitkering. Het doen van een schriftelijke mededeling dat het college afziet van het opleggen van een verlaging wegens dringende redenen is van belang in verband met eventuele recidive (artikel 3 lid 3 van deze verordening). Het opleggen van een verlaging bij recidive is geregeld in artikel 12 van deze verordening. Artikel 4. Ingangsdatum en tijdvak van een verlaging Verlaging van de uitkering vindt plaats door middel van verlaging van het uitkeringsbedrag in de eerstvolgende maand(en). Voor de berekening van de hoogte van de verlaging moet worden uitgegaan van de voor die maand geldende bijstandsnorm. Artikel 5. Berekeningsgrondslag In artikel 5 lid 1 van deze verordening is het uitgangspunt vastgelegd dat een verlaging wordt berekend over de bijstandsnorm. In artikel 1 lid 2 van deze verordening staat beschreven wat onder de bijstandsnorm wordt verstaan. In artikel 5 lid 2 van deze verordening is bepaald dat de verlaging ook wordt toegepast op de aanvullende bijzondere bijstand in de kosten van levensonderhoud indien de belanghebbende jonger is dan 21 jaar. Dit is gedaan omdat een verlaging van uitsluitend de lage jongerennorm zou leiden tot rechtsongelijkheid ten opzichte van de 21-jarigen. Artikel 6. Gedragingen en artikel 7. Hoogte en duur van de verlaging De artikelen 6 en 7 van deze verordening moeten in onderlinge samenhang worden gelezen. De verwijtbare gedragingen die zijn genoemd in artikel 6, zijn ondergebracht in categorieën. Aan die categorieën wordt in artikel 7 een gewicht is toegekend in de vorm van een verlagingspercentage. De categorieën zijn gerangschikt naar toenemende zwaarte. Een gedraging wordt ernstiger geacht naarmate de gedraging meer concrete gevolgen heeft voor het niet verkrijgen of behouden van betaalde arbeid. Een gedraging uit de eerste categorie valt eenvoudig te herstellen. Bij een gedraging uit de tweede categorie is herstel wel mogelijk, maar bestaat het risico op langere uitkeringsafhankelijkheid. Pagina & van 18

10 Een gedraging uit de derde categorie leidt duidelijk tot langere uitkeringsafhankelijkheid. Artikel 8. Tekortschietend besef van verantwoordelijkheid Aan de WWB ligt het beginsel ten grondslag dat een ieder in eerste instantie in zijn eigen bestaan(skosten) dient te voorzien. Pas wanneer dat niet mogelijk is, kan men een beroep doen op bijstand. Hoofdregel is dus dat iedereen alles zal moeten doen en nalaten om een beroep op bijstand te voorkomen. Leidt een gedraging ertoe dat belanghebbende eerder, langer of voor een hoger bedrag is aangewezen op bijstand, dan is veelal sprake van een tekortschietend besef van verantwoordelijkheid voor de voorziening in het bestaan. Hiervan is in ieder geval sprake bij de volgende gedragingen (als die er toe leiden dat belanghebbende eerder, langer of voor een hoger bedrag is aangewezen op bijstand): het door eigen schuld verliezen van het recht op een andere uitkering; het door eigen schuld te laat aanvragen van een voorliggende voorziening; het te snel interen van vermogen. Het interen van vermogen wordt volgens vaste jurisprudentie verantwoord geacht indien niet meer dan anderhalf keer de van toepassing zijnde bijstandsnorm per maand wordt uitgegeven als is te voorzien dat men hierdoor afhankelijk wordt van een WWB uitkering. Heeft een belanghebbende te snel zijn vermogen opgemaakt dan kan berekend worden hoeveel eerder hierdoor een beroep op bijstand moet worden gedaan. Aan het recht op IOAW of IOAZ zijn specifieke voorwaarden verbonden. Zodra een toegekende uitkering is beëindigd, kan bij nieuwe werkloosheid het recht op uitkering herleven. Wanneer iemand na werkaanvaarding door eigen schuld het recht op een voorliggende voorziening verspeelt of zelf ontslag heeft genomen zonder dat sprake is van een zwaarwegende reden, heeft dit direct gevolgen voor de aanspraak op IOAW of IOAZ of de herleving daarvan. Er wordt onderscheid gemaakt tussen een situatie waarbij een belanghebbende naast werk nog gedeeltelijk een uitkering ontving op grond van de IOAW of IOAZ of de situatie dat een belanghebbende volledig uitkeringsonafhankelijk was. Artikel 9. Zeer ernstige misdragingen Onder de term 'zeer ernstige misdragingen' kunnen diverse vormen van agressie worden verstaan, zij het dat er sprake moet zijn van verwijtbaarheid en van gedrag dat in het normale menselijke verkeer in alle gevallen als onacceptabel wordt beschouwd. Het college kan alleen een verlaging opleggen indien er een verband bestaat tussen de ernstige misdraging en (mogelijke) belemmeringen bij het vaststellen van het recht op een uitkering en de hiermee samenhangende arbeidsinschakeling. Artikel 10. Niet nakomen van overige verplichtingen De WWB geeft het college de bevoegdheid om belanghebbenden verplichtingen op te leggen die volledig individueel bepaald zijn. Artikel 55 WWB biedt daartoe de mogelijkheid. De standaardverlaging bij schending van een verplichting die op grond van artikel 55 WWB is opgelegd, is vastgesteld op 5% van de bijstandsnorm gedurende een maand. Artikel 11. Samenloop van gedragingen Dit artikel behoeft geen nadere toelichting. Artikel 12. Recidive Indien binnen twaalf maanden na een eerste verwijtbare gedraging wederom sprake is van een verwijtbare gedraging, wordt de grotere mate van verwijtbaarheid tot uitdrukking gebracht in een verdubbeling van de hoogte of duur van de verlaging. Een verlaging kan nooit hoger zijn dan 100%. Daarom is bij gedragingen waar relatief zware verlagingen voor gelden, gekozen voor een verdubbeling van de duur van de maatregel in plaats van de hoogte. Met de eerste verwijtbare gedraging wordt de eerste gedraging bedoeld die aanleiding is geweest tot een verlaging, ook indien wegens dringende redenen is afgezien van het opleggen van Pagina 10 van 18

11 een verlaging. Is vanwege de afwezigheid van elke vorm van verwijtbaarheid afgezien van een verlaging, dan is het niet mogelijk om bij toepassing van recidive deze gedraging mee te tellen. Voor het bepalen van de aanvang van de termijn van twaalf maanden, geldt het tijdstip waarop het besluit waarmee de verlaging is opgelegd is verzonden. Op basis van artikel 12 van deze verordening kan een recidiveverlaging slechts één keer worden toegepast. Indien een belanghebbende na een tweede verwijtbare gedraging wederom verwijtbaar gedrag vertoont, zal de hoogte en de duur van de verlaging individueel moeten worden vastgesteld, waarbij zoals altijd gekeken zal moeten worden naar de ernst van de gedraging, de mate van verwijtbaarheid en de omstandigheden. Artikel 13 t/m 17 Deze artikelen behoeven geen nadere toelichting. Pagina 11 van 18

12 De raad van de gemeente Purmerend; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d., nr ; gelet op de Wet werk en bijstand (WWB), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) en de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ) overwegende, dat de gemeenteraad op grond van het bepaalde in artikel 8a WWB, artikel 35 IOAW en artikel 35 IOAZ verplicht is bij verordening regels te stellen voor de bestrijding van het ten onrechte ontvangen van uitkeringen, alsmede van misbruik en oneigenlijk gebruik van deze wetten; BESLUIT: Vast te stellen de hierna volgende "Handhavingsverordening Werk en Inkomen 2013" Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen Artikel 1 Begripsbepaling 1. Alle begrippen die in deze verordening worden gebruikt en die niet nader worden omschreven hebben dezelfde betekenis als in de Wet werk en bijstand (WWB), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ) en de Algemene wet bestuursrecht (Awb). 2. In deze verordening wordt verstaan onder uitkering: algemene bijstand, bijzondere bijstand en langdurigheidstoeslag ingevolge de WWB, de IOAW en de IOAZ. Hoofdstuk 2 Fraudepreventie en controle Artikel 2. Voorlichting, communicatie en controle bij aanvraag Het college voert een actief fraudepreventiebeleid en stelt een uitvoeringsplan en/of beleidsregels vast. Onderdeel daarvan is de wijze waarop het college belanghebbenden informeert over de rechten en plichten die aan het ontvangen van bijstand of een inkomensvoorziening zijn verbonden, en over de consequenties van misbruik en oneigenlijk gebruik. Daarnaast beschrijft het college ten minste de wijze van controle bij de aanvraag, de handelwijze bij inconsistenties in de aanvraag, alsmede het gebruik van risicoprofielen bij de beoordeling van de aanvraag. Het college stelt tevens beleidsregels vast voor het terugvorderen en het verhaal van bijstand en van de kosten van inkomensvoorzieningen. Artikel 3 Controle 1. Het college doet stelselmatig onderzoek naar de rechtmatigheid van de bijstand of de inkomensvoorziening en kan daarbij gebruikmaken van huisbezoeken, risicoprofielen en bestandsvergelijkingen alsmede samenloopsignalen die daaruit voortkomen. Het college onderzoekt daarnaast overige signalen en tips die relevant zijn voor het recht op bijstand of een inkomensvoorziening. 2. Het college doet onderzoek naar de reden van de beëindiging van de bijstand of de inkomensvoorziening en neemt op basis daarvan besluiten met betrekking tot de rechtmatigheid van de verstrekte voorzieningen alsmede de wederzijds tussen het college en de belanghebbende resterende verplichtingen en de afhandeling daarvan. Hoofdstuk 3 Gevolgen bij fraude Pagina 12 van 18

13 Artikel 4 Opleggen van een boete / aangifte bij het Openbaar Ministerie 1. Indien belanghebbende onjuiste, onvolledige of in het geheel geen inlichtingen verstrekt die van invloed zijn of kunnen zijn op het recht op bijstand of een inkomensvoorziening legt het college aan belanghebbende een bestuurlijke boete op conform artikel 18 WWB en 20a IOAW respectievelijk IOAZ en vordert de eventueel ten onrechte ontvangen uitkering terug. 2. Indien een gedraging van belanghebbende, als bedoeld in het vorige lid, leidt tot benadeling van de gemeente, doet het college, onverminderd de mogelijkheid de ten onrechte ontvangen kosten van uitkering of participatie terug te vorderen, aangifte bij het Openbaar Ministerie, in overeenstemming met de door het Openbaar Ministerie op dit punt gehanteerde uitgangspunten. Hoofdstuk 4 Slotbepalingen Artikel 5 Nadere regels Het college is bevoegd nadere regels te stellen met betrekking tot het bepaalde in deze verordening. Artikel 6 Onvoorziene omstandigheden In gevallen, de uitvoering van deze verordening betreffende, waarin deze verordening niet voorziet, beslist het college. Artikel 7 Citeertitel Deze verordening wordt aangehaald als: "Handhavingsverordening Werk en Inkomen 2013". Artikel 8 Inwerkingtreding 1. Deze verordening treedt in werking op de dag na die van publicatie. 2. Op deze datum wordt de Handhavingsverordening Werk en inkomen 2010 ingetrokken. Aldus vastgesteld in de openbare vergadering d.d. de griffier, de voorzitter, Pagina 13 van 18

14 Toelichting Algemeen. Op 1 januari 2012 zijn de Wet investeren in jongeren (WIJ) en de Wet werk en inkomen kunstenaars (WWIK) ingetrokken. Daarnaast is per 1 januari 2013 de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving (Wet aanscherping handhaving) in werking getreden. Deze wet voorziet in een strengere bestraffing van misbruik van verschillende sociale zekerheidswetten. Zo wordt schending van de inlichtingenplicht in het kader van de WWB beboet. Zowel het vervallen van WIJ en WWIK als de komst van de Wet aanscherping handhaving maken het noodzakelijk dat de verordening handhaving wordt geactualiseerd. Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving Met de inwerkingtreding van de "Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZWwetgeving" wordt in de Wet werk en bijstand (WWB), de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte werkloze werknemers (IOAW) en de Wet inkomensvoorziening oudere en gedeeltelijk arbeidsongeschikte gewezen zelfstandigen (IOAZ) de bestuurlijke boete bij een schending van de inlichtingenplicht ingevoerd. De huidige bepalingen in de maatregelenverordeningen met betrekking tot schending van de inlichtingenplicht komen hiermee te vervallen. Hoofdstuk 2 gaat over fraudepreventie en controle. Het bestrijden van fraude verlegt zich meer en meer naar het moment waarop de potentiële klant een beroep doet op bijstand. Een goede controle op de aanvraag voorkomt dat klanten ten onrechte in de bijstand komen. De controle wordt voorafgegaan door voorlichting en heldere communicatie over het fraudebeleid van de dienst. Controle op de aanvraag kan onder andere vorm worden gegeven door huisbezoeken en het gebruik van het Structuur uitvoeringsorganisatie werk en inkomen (SUWI)-net, waarin actuele gegevens staan van potentiële klanten met betrekking tot inkomen uit loon of uitkering. Ook gaat het in dit hoofdstuk over de controle tijdens de bijstandsuitkering en na de beëindiging. In het uitvoeringsplan (dit kunnen ook beleidsregels zijn) van de afdeling zullen de termijnen waarbinnen deze onderzoeken moeten worden verricht en de voorwaarden waaronder, worden beschreven. Dit uitvoeringsplan beslaat meerdere jaren en wordt aangepast op het moment dat daar vanuit de uitvoering aanleiding toe is. Hoofdstuk 3 regelt dat een bestuurlijke boete wordt opgelegd indien sprake is van fraude. Daarnaast wordt aangifte van fraude gedaan bij het Openbaar Ministerie. De voorwaarden voor aangifte zijn in overleg met het Openbaar Ministerie door de landelijke overheid vastgesteld. Pagina 14 van 18

15 De raad van de gemeente Purmerend; gelezen het voorstel van burgemeester en wethouders d.d., nr ; gelet op de Wet werk en bijstand (WWB), overwegende dat de gemeenteraad op grond van het bepaalde in artikel 8, eerste lid onder i van de Wet werk en bijstand verplicht is bij verordening regels te stellen voor de uitoefening van de bevoegdheid tot verrekening als bedoeld in artikel 60b; BESLUIT: vast te stellen de hierna volgende "Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive 2013" Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen Artikel 1 Begripsbepaling 1. Alle begrippen die in deze verordening worden gebruikt en die niet nader worden omschreven hebben dezelfde betekenis als in de Wet werk en bijstand (WWB), de Algemene wet bestuursrecht (Awb), de Gemeentewet en het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering 2. In deze verordening wordt verstaan onder: a. recidiveboete: bestuurlijke boete als bedoeld in artikel 18a, vijfde lid, van de WWB b. verrekenen: verrekening als bedoeld in artikel 60, vierde lid, van de WWB c. bijstandsnorm: de toepasselijke bijstandsnorm als bedoeld in artikel 5 onderdeel c WWB Hoofdstuk 2 Bescherming beslagvrije voet bij verrekening wegens recidive Artikel 2 Verrekenen zonder inachtneming van de beslagvrije voet 1. Het college verrekent de recidiveboete met de uitkering gedurende drie maanden zonder inachtneming van de beslagvrije voet 2. Het college verrekent de recidiveboete op een dusdanige wijze dat belanghebbende blijft beschikken over een inkomen ter hoogte van 50 procent van de toepasselijke bijstandsnorm 3. Tot het inkomen, bedoeld in lid 2 van dit artikel, worden ook middelen gerekend als bedoeld in artikel 31, tweede lid, sub n en r van de WWB Artikel 3 Verrekenen met inachtneming beslagvrije voet In afwijking van artikel 2 verrekent het college de recidiveboete met inachtneming van de volledige beslagvrije voet indien: a. aannemelijk is dat verrekening op de wijze, bedoeld in artikel 2, eerste lid, zou leiden tot huisuitzetting van belanghebbende, of b. anderszins sprake is van een dringende reden Pagina 15 van 18

16 Artikel 4 Eerder opgelegde bestuurlijke boete De artikelen 2 en 3 zijn van overeenkomstige toepassing op de verrekening van de bestuurlijke boete, bedoeld in artikel 18 eerste lid van de WWB indien en voor zover deze boete nog niet is betaald op het moment van verrekening van de recidiveboete Hoofdstuk 3 Slotbepalingen Artikel 5 Citeertitel Deze verordening wordt aangehaald als: de Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive 2013 Artikel 6 Inwerkingtreding Deze verordening treedt in werking op de dag na die van publicatie Aldus vastgesteld in de openbare vergadering d.d. de griffier, de voorzitter, Pagina 16 van 18

17 Toelichting Algemeen. Op 1 januari 2013 is de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving in werking getreden. Voor de WWB introduceert deze wet de bestuurlijke boete bij een schending van de inlichtingenplicht. Het college is verplicht de bestuurlijke boete met de lopende uitkering te verrekenen. In beginsel moet bij deze verrekening de bescherming van de beslagvrije voet in acht worden genomen. Is echter sprake van een bestuurlijke boete wegens recidive, dan kan het college besluiten gedurende maximaal drie maanden te verrekenen zonder rekening te houden met de beslagvrije voet. De WWB verplicht de gemeenteraad in een verordening nadere regels te stellen over de uitoefening van de bevoegdheid tot verrekening als het gaat om een bestuurlijke boete wegens recidive. Gemeenten krijgen daarmee de ruimte om een afweging te maken van situaties of omstandigheden waarin het tijdelijk buiten werking stellen van de beslagvrije voet niet proportioneel wordt geacht. Terugvordering en invordering van kosten van bijstand of bestuurlijke boetes blijft voor het overige een bevoegdheid van het college. Het is dus aan het college om hierover nadere (beleids)regels vast te stellen. Het verrekenen van de recidiveboete vormt hierop de enige uitzondering. In het kader van pseudoverrekening kunnen gemeenten te maken krijgen met verzoeken van andere gemeenten om een door hen opgelegde recidiveboete te verrekenen. Het college dat de boete heeft opgelegd zal in dat geval aangeven in hoeverre het de beslagvrije voet in acht wil nemen (volgens de regels van zijn gemeentelijke verordening). De gemeente die de uitkering verstrekt, volgt dit verzoek in beginsel op en is hierin "leidend". Mocht de beslagvrije voet niet gerespecteerd worden, dan kan de belanghebbende het college waarvan hij uitkering ontvangt, verzoeken de beslagvrije voet tóch in acht te nemen. In artikel 60b, lid 2 van de WWB is geregeld dat het college die de uitkering verstrekt, de bevoegdheid heeft aan dit verzoek van belanghebbende tegemoet te komen. Het ligt voor de hand dat het college bij de beslissing op dit verzoek handelt analoog aan de regels die in de eigen gemeentelijke verordening zijn vastgelegd. Artikelsgewijze toelichting Artikel 1 Begrippen Er is voor gekozen om begrippen die al zijn omschreven in de WWB, Awb of de Gemeentewet niet afzonderlijk te definiëren in deze verordening. Dat geldt ook voor begrippen die zijn omschreven in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering, waarbij het in deze verordening in het bijzonder gaat om het begrip "beslagvrije voet". Het niet afzonderlijk definiëren voorkomt dat in geval van wijziging van de betreffende definities in de betreffende wetten ook de verordening moet worden aangepast. De beslagvrije voet als bedoeld in de artikelen 475c tot en met 475e van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering houdt in dat iedereen in principe recht heeft om te kunnen beschikken over 90 procent van de toepasselijke bijstandsnorm. Over dit gedeelte van het inkomen mag daarom geen beslag gelegd worden. lid 2, sub b: het verrekenen De WWB kent een ruimer begrip van verrekenen dan het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering. Daarom is hiervoor een aparte begripsbepaling opgenomen in de verordening. Artikel 2 Verrekenen zonder inachtneming van de beslagvrije voet Uitgangspunt van deze verordening is dat gedurende 3 maanden verrekening zonder inachtneming van de beslagvrije voet plaatsvindt. Gedurende deze periode is 50 procent van Pagina 17 van 18

18 de bijstandsnorm vrij van verrekening. Dit uitgangspunt is vastgelegd in artikel 2 van deze verordening. Met deze opzet wordt aan de ene kant uiting gegeven aan het principe dat fraude niet mag lonen en er sprake moet zijn van een 'lik op stuk beleid'. Aan de andere kant wordt toch rekening gehouden met de mogelijke maatschappelijke consequenties van het tijdelijk buiten werking stellen van de beslagvrije voet. Een belanghebbende blijft gedurende deze periode in ieder geval over enige middelen beschikken om bepaalde lasten te kunnen voldoen. Een belanghebbende kan inkomsten uit arbeid hebben die op grond van artikel 31, lid 2, sub n of r van de WWB (deels) worden vrijgelaten voor de algemene bijstand. Bij verrekening van een recidiveboete tot 50% van de bijstandsnorm, tellen deze inkomsten echter gewoon mee. Het college laat deze inkomsten dus niet buiten beschouwing bij de beoordeling van de vraag of een belanghebbende nog over voldoende inkomen beschikt. Dit is geregeld in het derde lid. Artikel 3 Verrekenen met inachtneming beslagvrije voet Hoewel het hier gaat om een herhaalde schending van de inlichtingenplicht, zijn situaties denkbaar waarin al dan niet volledige verrekening met de beslagvrije voet niet aanvaardbaar wordt geacht. Die situaties komen aan de orde in artikel 3. Het gaat daarbij altijd om individuele omstandigheden waar het college aan zal moeten toetsen. In onderdeel a is geregeld dat geen verrekening met de beslagvrije voet plaatsvindt als dit zou kunnen leiden tot huisuitzetting van belanghebbende. Voor alle duidelijkheid: geen verrekening met de beslagvrije voet betekent dat betrokkene blijft beschikken over 90 procent van de toepasselijke bijstandsnorm. Voorkomen moet worden dat een belanghebbende door (volledige) verrekening op straat komt te staan, aangezien hierdoor de problemen en maatschappelijke kosten alleen maar groter worden. Ook als er sprake is van dringende redenen houdt het college rekening met de bescherming van de volledige beslagvrije voet (onderdeel b). Dit betekent dat betrokkene blijft beschikken over 90 van de toepasselijke bijstandsnorm. Van dringende redenen is niet snel sprake. Het moet gaan om zeer bijzondere omstandigheden, waarbij de behoeftige omstandigheden waarin de belanghebbende op geen enkele andere wijze te verhelpen zijn. Het enkele feit dat het belanghebbende door de verrekening aan middelen ontbreekt om in het bestaan te voorzien, is op zich geen voldoende voorwaarde om te kunnen spreken van dringende redenen. Artikel 4 Eerder opgelegde bestuurlijke boetes In artikel 60b, lid 3 van de WWB is bepaald dat de bevoegdheid om te verrekenen zonder inachtneming van de beslagvrije voet ook van toepassing is op eerder opgelegde bestuurlijke boetes voor zover op het moment van verrekening van de recidiveboete, die eerdere boetes nog niet (volledig) zijn betaald. Mocht het college eerdere, nog openstaande, boetes gaan verrekenen, dan regelt artikel 4 dat de bepalingen in deze verordening van overeenkomstige toepassing zijn. Hoofdstuk 3 Slotbepalingen De artikelen 5 en 6 behoeven geen nadere toelichting. Pagina 18 van 18