Beleidsregels inlichtingenplicht en bestuurlijke boetes

Transcriptie

1 Beleidsregels inlichtingenplicht en bestuurlijke boetes Gelet op de uitspraak van de Centrale Raad van Beroep over de indringender toets aan het evenredigheidsbeginsel bij bestuurlijke boetes (CRvB , nrs. 14/1949 WW e.a.), de verzamelbrief van de staatssecretaris van het ministerie van SZW van 22 december 2014, de brief van de minister van SZW over de Fraudewet van 16 december 2014 gericht aan de Tweede Kamer en artikel 2a Boetebesluit sociale zekerheidswetten, heeft het Dagelijks Bestuur van de IGSD de volgende beleidsregels opgesteld. De bevoegdheid tot vaststelling van deze beleidsregels ontleent het Dagelijks Bestuur aan artikel 4:81, eerste lid, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Artikel 1. Begrippen 1. Alle begrippen die in deze beleidsregels worden gebruikt en die niet nader worden omschreven hebben dezelfde betekenis als in de Participatiewet, de IOAW, de IOAZ en de Algemene wet bestuursrecht (Awb). 2. In deze beleidsregels wordt verstaan onder: a. Dagelijks Bestuur: Dagelijks Bestuur van de IGSD Steenwijkerland/Westerveld; b. onverwijld: Onder het begrip onverwijld in artikel 17, eerste lid, van de Participatiewet, artikel 13, eerste lid, van de IOAW en artikel 13, eerste lid, van de IOAZ wordt verstaan, uiterlijk binnen 30 dagen, gerekend vanaf het moment waarop het te melden feit of de omstandigheid zich heeft voorgedaan, dan wel kenbaar werd voor belanghebbende; c. Termijn van orde: Een termijn die voorafgaat aan de hersteltermijn als bedoeld in artikel 54, tweede lid, van de Participatiewet, artikel 17, tweede lid, van de IOAW en artikel 17, tweede lid, van de IOAZ; d. Verklaring wisselende inkomsten: een door uitkeringsgerechtigden van de IGSD maandelijks in te leveren verklaring bij periodiek wisselende inkomsten; e. Gering benadelingsbedrag: een benadelingsbedrag lager of gelijk aan 340,00. Artikel 2. Termijn van orde Het Dagelijks Bestuur hanteert uitsluitend een termijn van orde bij het niet tijdig inleveren van de verklaring wisselende inkomsten Artikel 3. Schriftelijke waarschuwing 1. Het Dagelijks Bestuur geeft in beginsel altijd een schriftelijke waarschuwing indien een persoon zijn inlichtingenplicht niet (tijdig) nakomt en dit niet dan wel tot een gering benadelingsbedrag heeft geleid. 2. De ernst van de overtreding en de mate waarin de overtreding belanghebbende kunnen worden verweten, kunnen er toe leiden dat het Dagelijks Bestuur van de IGSD in een individueel geval wel een boete oplegt. Artikel 4 Het opleggen van een bestuurlijke boete De hoogte van de boete wordt afgestemd op de ernst van de overtreding, de mate waarin de overtreding belanghebbende kan worden verweten en de omstandigheden waarin hij verkeert. Artikel 5 Hoogte bestuurlijke boete 1. Het Dagelijks Bestuur legt bij fraude standaard een boete op van 50% van het benadelingsbedrag. 2. In afwijking van het eerste lid legt het Dagelijks Bestuur bij fraude een boete op van: a. 100% van het benadelingsbedrag bij opzet; b. 75% van het benadelingsbedrag bij grove schuld; en c. 25% van het benadelingsbedrag bij verminderde verwijtbaarheid. 3. Het Dagelijks Bestuur legt in geval van recidive bij fraude standaard een boete op van 75% van het benadelingsbedrag.

2 4. In afwijking van het derde lid legt het Dagelijks Bestuur in geval van recidive bij fraude een boete op van: a. 150% van het benadelingsbedrag bij opzet; b. 112,5% van het benadelingsbedrag bij grove schuld; en c. 37,5% van het benadelingsbedrag bij verminderde verwijtbaarheid. 5. De hoogte van de bestuurlijke boete ingevolge dit artikel bedraagt maximaal 8.100,00, tenzij sprake is van opzet. In geval van opzet bedraagt de boete maximaal ,00. Artikel 6 Verminderde verwijtbaarheid Naast de criteria genoemd in artikel 2a van het Boetebesluit sociale zekerheidswetten, leiden bij de beoordeling van de mate waarin de gedraging aan de belanghebbende kan worden verweten in ieder geval de volgende criteria tot verminderde verwijtbaarheid: a. er is sprake van een samenstel van omstandigheden die elk op zich niet, maar in hun onderlinge samenhang beschouwd wel leiden tot het oordeel dat sprake is van verminderde verwijtbaarheid; a. er is sprake van gedeelde verwijtbaarheid, bijvoorbeeld bij (gedeeltelijke) omissies van de uitvoering. Artikel 7 Ontbreken verwijtbaarheid Het Dagelijks Bestuur acht in het geheel geen verwijtbaarheid aanwezig als: a. het niet nakomen van een verplichting niet aan de belanghebbende kan worden verweten omdat hij op het moment dat hij aan zijn verplichting moest voldoen verkeerde in onvoorziene en ongewenste omstandigheden die niet tot het normale levenspatroon behoren en die het de belanghebbende feitelijk onmogelijk maakten om aan zijn verplichtingen te voldoen. b. de belanghebbende binnen 30 dagen nadat zich een omstandigheid heeft voorgedaan die hij had moeten melden aan de IGSD, bericht van de IGSD ontvangt waaruit hij kan afleiden dat de IGSD al van de wijziging op de hoogte is. Artikel 8 Beslagvrije voet bij pseudoverrekening recidiveboete (art. 60b lid 2 Participatiewet) Het verzoek van de belanghebbende, de beslagvrije voet in acht te nemen in geval van pseudoverrekening bij een recidiveboete, handelt het Dagelijks Bestuur af analoog aan de regels van de door de gemeenteraden van Steenwijkerland en Westerveld vastgestelde Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive Artikel 9 Citeertitel Deze beleidsregels worden aangehaald als: Beleidsregels inlichtingenplicht en bestuurlijke boetes Artikel 10. Inwerkingtreding Deze beleidsregels zijn met ingang van de eerste dag na datum van publicatie van kracht en werken terug tot 24 november Toelichting beleidsregels inlichtingenplicht en bestuurlijke boetes Inleiding De Centrale Raad van Beroep (CRvB) deed een uitspraak die grote gevolgen heeft voor de uitvoering van de Fraudewet (CRvB, , nrs. 14/1949 WW e.a.). Deze uitspraak en het rapport van de Nationale Ombudsman van 4 december 2014 (geen fraudeur, toch boete) over de Fraudewet nopen de minister van SZW er toe de Wet aanscherping handhaving en sanctiebeleid SZW-wetgeving (Fraudewet) te wijzigen. Dit heeft hij de Tweede Kamer medegedeeld in zijn brief van 16 december In de verzamelbrief van het ministerie van SZW van 22 december 2014 geeft de staatssecretaris van SZW aan, dat gemeenten moeten handelen conform de hierboven aangehaalde uitspraak van de CRvB. Ook in nog lopende bezwaar- en beroepszaken.

3 Daarnaast lopen de beleidsregels op twee onderdelen vooruit op de plannen van de minister om de Fraudewet aan te passen. De twee categorieën die leiden tot verminderde verwijtbaarheid die de minister aan het Boetebesluit Sociale zekerheidswetten wil toevoegen, zijn reeds in deze beleidsregels opgenomen. Verder is de mogelijkheid om een waarschuwing op te leggen uitgebreid. Artikelsgewijze toelichting Artikel 1. Begrippen Het eerste lid Het eerste lid behoeft geen nadere toelichting Het tweede lid Onderdeel a Dagelijks Bestuur behoeft geen nadere toelichting Onderdeel b onverwijld De artikelen 17 lid 1 Participatiewet, 13 lid 1 IOAW en 13 lid 1 IOAZ omschrijven de inlichtingenplicht. Daarin staat het begrip onverwijld. In dit onderdeel omschrijft het Dagelijks Bestuur wat daar onder verstaan moet worden. Alle feiten en omstandigheden waarvan belanghebbende redelijkerwijs duidelijk moet zijn dat zij van invloed kunnen zijn op zijn arbeidsinschakeling of het recht op bijstand moet hij via een door het Dagelijks Bestuur beschikbaar gesteld mutatieformulier binnen 30 dagen doorgeven. Onderdeel c termijn van orde. Zie toelichting op artikel 2. Onderdeel d verklaring wisselende inkomsten. Zie toelichting op artikel 2 Onderdeel e gering benadelingsbedrag. Voor de hoogte van het benadelingsbedrag is aansluiting gezocht bij artikel 5:53 Awb. In dat artikel is bepaald dat voor een bestuurlijke boete hoger dan 340,00 een zware procedure geldt. De hoogte van de boete is gerelateerd aan het benadelingsbedrag. Voor de uitspraak van de CRvB van 24 november 2014 paste de IGSD de Fraudewet in die zin toe, dat de standaard boete even hoog was als het benadelingsbedrag. Dit had tot gevolg dat bij een benadelingsbedrag lager of gelijk aan 340,00 de lichte procedure werd toegepast. Reden waarom een benadelingsbedrag niet hoger dan 340,00 wordt beschouwd als een gering benadelingsbedrag. Artikel 2. Termijn van orde Aan belanghebbenden met wisselende inkomsten zendt de IGSD maandelijks een verklaring wisselende inkomsten, met het verzoek deze voor een bepaalde datum ingevuld, ondertekend en voorzien van loonspecificatie(s) in te leveren. Belanghebbenden die de verklaring niet voor die datum inleveren, krijgen een termijn van orde. Leveren belanghebbenden deze verklaringen in binnen de termijn van orde, dan is voldaan aan de inlichtingenplicht. Het gaat hier om belanghebbenden die de IGSD reeds hebben geïnformeerd dat zij inkomsten hebben. Alleen omdat het inkomen per periode kan wijzigen, zijn zij verplicht de verklaring wisselende inkomsten in te leveren. In alle andere gevallen waarin aan de inlichtingenplicht moet worden voldaan, hanteert het Dagelijks Bestuur geen termijn van orde. Voor het beleid ten aanzien van hersteltermijnen en besluiten tot opschorting wordt verwezen naar de beleidsregels terugvordering en verhaal. Artikel 3 Schriftelijke waarschuwing Eerste lid Het geven van een waarschuwing is bedoeld voor situaties waarin het opleggen van een boete disproportioneel wordt gevonden. In de huidige wetgeving (geldend op 1 januari 2015) is het geven van een waarschuwing beperkt tot de categorie van overtredingen waarbij de inlichtingenplicht is overtreden, maar de overtreding niet heeft geleid tot een benadelingsbedrag. Met het nieuwe boeteregime zijn er situaties denkbaar waarin een waarschuwing gepast is, zo schrijft de minister van SZW in zijn brief van 16 december 2014 gericht aan de Tweede Kamer. Hij wil daarom de waarschuwingsmogelijkheden uitbreiden naar enerzijds situaties waarin sprake is van een gering benadelingsbedrag en anderzijds naar een deel van de zogenaamde zelfmelders. Vooruitlopend op en in afwachting van deze uitbreiding is in deze beleidsregels bepaald dat bij een gering dan wel geen benadelingsbedrag in beginsel altijd een waarschuwing wordt gegeven. Dus

4 ook indien binnen twee jaar nadat eerder een schriftelijke waarschuwing is gegeven, wederom sprake is van het niet (tijdig) nakomen van de inlichtingenplicht. Tweede lid Er kunnen zich situaties voordoen, waarin een schriftelijke waarschuwing niet volstaat. Artikel 4 Het opleggen van een bestuurlijke boete In de brief van de minister van SZW van 16 december 2014 gericht aan de Tweede Kamer over Fraudewet geeft de minister aan dat de hoogte van de boetes individueel worden afgestemd op de ernst van de overtreding, de omstandigheden van het geval en de mate van verwijtbaarheid. Dit naar aanleiding van de uitspraak van CRvB van 24 november 2014 waarin de CRvB stelt dat artikel 5:46 lid 2 Awb van toepassing is 1. Dit betekent dat het Dagelijks Bestuur bij het beoordelen of een boete moet worden opgelegd telkens de volgende drie stappen moet doorlopen: - Stap 1: vaststellen van de ernst van de overtreding. - Stap 2: de mate waarin de overtreding belanghebbende kan worden verweten. - Stap 3: vaststellen van de omstandigheden waaronder de overtreding is gepleegd. De ernst van de overtreding komt tot uitdrukking in de hoogte van het benadelingsbedrag. Naarmate het benadelingsbedrag groter is, is de boete hoger. Indien de verwijtbaarheid ontbreekt, is geen boete mogelijk (artikel 5:41 Awb). Bij zowel de beoordeling van de mate van verwijtbaarheid als ter beoordeling van de mate waarin een boete de belanghebbende treft, kunnen de financiële omstandigheden van belang zijn. In overeenstemming hiermee is in de memorie van toelichting bij artikel 5:46 van de Awb vermeld dat het bestuursorgaan zich zeker bij hogere boeten ervan zal moeten vergewissen dat de boete, mede gelet op de draagkracht van de overtreder, geen onevenredige gevolgen heeft (Kamerstukken II, 2003/04, , nr. 3, blz. 142). Zie Hoge Raad 28 maart 2014 (ECLI:NL:HR:2014:685) Voor de vaststelling van de verwijtbaarheid wordt verder verwezen naar de toelichting op artikel 5 en 6. Daarnaast moet onderzocht worden of op het moment van oplegging de boete evenredig is gelet op de draagkracht van belanghebbende. Zie hierover de uitspraken van de Centrale Raad van Beroep van 11 januari 2016 (ECLI:NL:CRVB:2016:9, ECLI:NL:CRVB:2016:10, ECLI:NL:CRVB:2016:11 en ECLI:NL:CRVB:2016:12). Een belanghebbende moet een boete kunnen terugbetalen: - binnen 24 maanden bij opzet - binnen 18 maanden bij grove schuld - binnen 12 maanden bij gewone verwijtbaarheid - binnen 6 maanden bij verminderde verwijtbaarheid Daarbij wordt ervan uitgegaan dat het volledige bedrag van het inkomen boven de beslagvrije voet als bedoeld in Rv - ongeacht of die ruimte de facto op andere wijze is beperkt of ingenomen volledig beschikbaar is of wordt aangewend voor het betalen van de boete. Verder dient tevens het aanwezige vermogen in aanmerking te worden genomen, ook al ligt dat beneden de toepasselijke vermogensgrens. Matiging van de op te leggen boete wegens persoonlijke omstandigheden kan bijvoorbeeld in de volgende gevallen aan de orde zijn: 1 De CRvB oordeelt dat de wet voor een overtreding van de inlichtingenplicht niet exact voorschrijft hoe hoog de bestuurlijke boete moet zijn. Dit volgt uit artikel 27a, achtste lid, van de WW in combinatie met artikel 2a van het Boetebesluit socialezekerheidswetten waarin bestuursorganen wel beleidsvrijheid hebben om het aspect verwijtbaarheid nader in beleidsregels te regelen. In de Participatiewet, IOAW en IOAZ is een soortgelijke bepaling opgenomen (artikel 18a lid 7 Participatiewet, artikel 20a lid 7 IOAW en artikel 20a lid 7 IOAZ).

5 - bijzondere financiële omstandigheden van de belanghebbende, zoals bijvoorbeeld hoge woonlasten of - andere vaste lasten of uitgaven van bijzondere aard waarvoor geen financiële tegemoetkoming mogelijk is; - sociale omstandigheden, gezinnen met kinderen bijvoorbeeld. Daarnaast kan het Dagelijks Bestuur van een boete afzien indien daarvoor dringende redenen aanwezig zin (artikel 18a lid 7 onder b Participatiewet, artikel 20a lid 7 onder b IOAW en artikel 20a lid 7 onder b IOAZ). Toepassing van artikel 5:46 lid 2 Awb heeft tevens tot gevolg dat de wettelijk voorgeschreven minimumboete van 150,00 komt te vervallen. De boete kan op grond van genoemd artikel op een lager bedrag worden vastgesteld. Artikel 5 Hoogte bestuurlijke boete De CRvB (CRvB, , nrs. 14/1949 WW e.a.) stelt dat de boetes op grond van de Fraudewet zo hoog zijn dat dit vraagt om een indringender toets aan het evenredigheidsbeginsel. Het ligt naar het oordeel van de CRvB in de rede om alleen een boete van 100% op te leggen als opzet is bewezen en van 75% als grove schuld is bewezen. In de overige gevallen is 50% het uitgangspunt. Als er sprake is van verminderde verwijtbaarheid wordt de boete verlaagd tot 25%. Daarmee geeft de CRvB aan dat de standaard boete 50% van het benadelingbedrag is, tenzij de mate van verwijtbaarheid aanleiding geeft de boete te verhogen of te verlagen. Eerste lid Gelet op de uitspraak van de CRvB is de standaard boete bij schending van de inlichtingenplicht 50% van het benadelingsbedrag. Tweede lid Dit lid komt overeen met de uitspraak van de CRvB. Is sprake van opzet dan heeft belanghebbende willens en wetens zijn inlichtingenplicht geschonden. De boete is dan gelijk aan 100% van het benadelingsbedrag. De opzet moet door het Dagelijks Bestuur bewezen worden. Indien sprake is van criminele activiteiten (bijvoorbeeld hennepteelt) dan mag opzet aangenomen worden. Is sprake van grove schuld dan is de boete gelijk aan 75% van het benadelingsbedrag. Ook grove schuld moet door het Dagelijks Bestuur bewezen kunnen worden om een dergelijke boete op te kunnen leggen. Is sprake van verminderde verwijtbaarheid dan is de boete gelijk aan 25% van het benadelingsbedrag. Artikel 6 licht de verminderde verwijtbaarheid nader toe. Derde lid In geval van recidive is nuancering op het aspect van de verwijtbaarheid evenzeer noodzakelijk zo stelt de CRvB. Dit derde lid komt overeen met de Verzamelbrief van de staatssecretaris van SZW ( Verzamelbrief gemeenten ). Daarin is opgenomen dat de standaardboete bij recidive als volgt bepaald dient te worden: 50% van (150% x benadelingsbedrag) is 75% van benadelingsbedrag. Vierde lid Ook dit lid komt overeen met de verzamelbrief van het ministerie van SZW hierboven aangehaald. Bij opzet is de hoogte van de boete 100% van (150% x benadelingsbedrag) is 150% x benadelingsbedrag Bij grove schuld is de hoogte van de boete 75% van (150% x benadelingsbedrag) is 112,5% x benadelingsbedrag Bij verminderde verwijtbaarheid is de hoogte van de boete 25% van (150% x benadelingsbedrag) is 37,5%% x benadelingsbedrag

6 Vijfde lid De CRvB oordeelt dat boetes niet hoger mogen zijn dan de boetes zoals in het strafrecht is vastgelegd (art. 23, vierde lid Wetboek van Strafrecht). Dit betekent dat in het geval er sprake is van opzet de boete maximaal kan bedragen. In alle overige gevallen (waaronder in geval van grove schuld) bedraagt de maximale boete Artikel 6 Verminderde verwijtbaarheid Op grond van artikel 2a, eerste lid van het Boetebesluit socialezekerheidswetten wordt de mate waarin de gedraging aan de betrokkene kan worden verweten, beoordeeld naar de situatie op het moment waarop de betrokkene zijn verplichting had moeten nakomen. Sub a Er is sprake van een samenstel van omstandigheden die elk op zich niet, maar in hun onderlinge samenhang beschouwd wel leiden tot het oordeel dat sprake is van verminderde verwijtbaarheid. Sub b Er is sprake van gedeelde verwijtbaarheid, bijvoorbeeld bij (gedeeltelijke) omissies van de uitvoering. Bij de gedeelde verwijtbaarheid kunnen ook eventuele fouten in de uitvoering zelf meegewogen worden (bijvoorbeeld het laten voortduren van een incorrecte situatie, terwijl de uitvoering van het bestaan hiervan wist). Artikel 7 Ontbreken verwijtbaarheid sub a Te denken valt aan een plotselinge ziekenhuisopname van de belanghebbende. sub b Belanghebbende kan er dan in redelijkheid van uitgaan dat het niet meer nodig is de IGSD op de hoogte te stellen. Artikel 8 Beslagvrije voet bij pseudoverrekening recidiveboete (art. 60b lid 2 Participatiewet) Het Dagelijks Bestuur van de IGSD die de uitkering verstrekt, moet in beginsel gehoor geven aan het verzoek van een andere gemeente tot pseudoverrekening. Het college dat de boete heeft opgelegd zal in dat geval aangeven in hoeverre het de beslagvrije voet in acht wil nemen (volgens de regels van zijn gemeentelijke verordening). Mocht de beslagvrije voet niet gerespecteerd worden, dan kan de belanghebbende het Dagelijks Bestuur van de IGSD verzoeken de beslagvrije voet toch in acht te nemen. Op grond van artikel 60b lid 2 WWB 2013 is het Dagelijks Bestuur van de IGSD bevoegd aan dit verzoek van belanghebbende tegemoet te komen. Dergelijke verzoeken handelt het Dagelijks Bestuur van de IGSD af, analoog aan de regels die in de Verordening verrekening bestuurlijke boete bij recidive 2013 zijn vastgelegd. Artikel 9 Citeertitel Artikel 9 spreekt voor zich Artikel 10 Inwerkingtreding De uitspraak van de CRvB is van 24 november Reden waarom deze regels met terugwerkende kracht in werking treden.