Opvang van baby's en peuters

Transcriptie

1 Opvang van baby's en peuters Standpunt van de Gezinsbond februari 2010 Het decreet trad op 1 april 2014 in werking. Evaluatie van de Gezinsbond: zie groene tekst. Basisprincipes van de kinderopvang Voldoende opvangaanbod p. 2 Kwaliteitsvolle opvang p. 3 Toegankelijke en betaalbare opvang p. 6 1

2 Basisprincipes van de kinderopvang Voldoende opvangaanbod Voor de Gezinsbond is kinderopvang een recht van ieder kind, maar het gezin heeft de vrije keuze om er al dan niet gebruik van te maken. Dit staat expliciet in het decreet. Dit betekent: het aantal plaatsen in de kinderopvang zijn overal toereikend volgens de behoefte van de ouders Deze doelstelling is in het decreet opgenomen tegen 2020 (2016: helft van de kinderen). Het formuleren van streefcijfers en het principe van de geboortebonus 1 bij de uitbreiding van de kinderopvang zijn positief, maar zijn enkel een hulpmiddel bij het verwezenlijken van het doel voldoende opvang voor alle gezinnen die er gebruik van wensen te maken. ouders vinden binnen een redelijke termijn een opvangplaats Dit staat expliciet in het decreet. Dit betekent ten langste 3 maanden na de start van de zoektocht naar opvang. De start van de zoektocht naar kinderopvang kan maar beginnen vanaf de het moment dat de moeder zwanger is. Dit staat in de Memorie van Toelichting in het decreet. ouders hebben de vrije keuze of ze wel of niet gebruik maken van kinderopvang. Dit staat niet in het decreet. De Gezinsbond wijst erop dat het gebruik maken van kinderopvang geen noodzakelijke voorwaarde is voor de ontplooiing van het kind. Ouders mogen niet gedwongen worden om hun kind naar de opvang te brengen omwille van taalstimulerende, opvoedkundige of sociale redenen, al kan het informeren van ouders over het bestaan en de voordelen van de kinderopvang zonder morele of andere verplichting wél zinvol zijn. Het is belangrijk om ontmoetingsplaatsen te voorzien waar thuiswerkende 1 Dit houdt in dat de uitbreiding van het aantal plaatsen gekoppeld wordt aan het (stijgend) aantal geboortes. 2

3 ouders met hun kinderen terechtkunnen voor opvoedingsondersteuning, taalstimulering en uitwisseling. Kinderopvang is nooit gezinsvervangend. Voor problematische opvoedingssituaties zijn er andere instanties, zoals CKG s. Kinderopvang kan wel gezinsversterkend zijn. indien ouders de keuze maken voor kinderopvang, moeten zij ook de vrije keuze hebben over het soort opvang dat zij wensen en het opvanginitiatief. Dit staat expliciet in het decreet/uitvoeringsbesluiten. Kwaliteitsvolle opvang Basisprincipe: ieder gezin heeft recht op goede opvang Dit staat expliciet in het decreet. De concrete invulling van kwaliteitsvolle opvang behelst zeer veel verschillende aspecten. Eenvormige vergunningscriteria In het overlegplatform voor de Vernieuwing van de Kinderopvang, een tijdelijk overlegorgaan binnen Kind en Gezin, waar de Gezinsbond deel van uit maakt, zijn er eenvormige vergunningscriteria ontwikkeld waar alle opvangvormen aan zullen moeten voldoen. De doelstelling hiervan is het creëren van een minimale Kwaliteitssokkel voor alle opvangvormen. Wij zijn voorstander van het vastleggen van vergunningscriteria die zich voornamelijk situeren op vlak van de kind:begeleiderratio, de opleiding en de omkadering van de kindbegeleiders en verantwoordelijken in de kinderopvang, in de omgangswijze van het opvanginitiatief met ouder en kind en in de infrastructuur van de opvang (veiligheid, ruimte enzovoorts). Door het vastleggen van minimale vergunningscriteria zal het wettelijk niet meer mogelijk zijn om beroepshalve opvang te verstrekken die deze normen niet respecteert. Dit vinden wij positief. Kind: begeleiderratio De Gezinsbond is akkoord met een voorstel van het Platform Vernieuwing van de Kinderopvang om de maximale gelijktijdige aanwezigheid te leggen op 6 kinderen per begeleider. Dit is een kind: begeleiderratio van 6:1. Dit houdt een hele verbetering in t.o.v. de huidige situatie. Nu geldt in de erkende sector nog een maximale gelijktijdige aanwezigheid van 8 kinderen per begeleider en in de zelfstandige sector een maximale gelijktijdige aanwezigheid van 7 kinderen per begeleider. 3

4 Ons standpunt werd ondanks onze verwoede pogingen niet gevolgd. De maximale gelijktijdige aanwezigheid zal 1:8 zijn of zelfs 1:9 in de groepsopvang. Er zullen echter geen afwijkingen meer mogelijk zijn (zoals vroeger). Door het invoeren van de maximale gelijktijdigheid zullen er hopelijk momenten zijn waarop er veel minder kinderen aanwezig zijn, maar dit is niet zeker gezien de druk op hogere bezettingsgraden ingebouwd wordt door hogere afhankelijkheid van prestaties in de subsidiëring. Er is als toegift op onze eisen wel een verwijzing opgenomen dat het streefdoel moet zijn om minder kinderen (1:7) op te vangen (mits voldoende financiële ondersteuning gegarandeerd is, dit opgenomen op vraag van de voorzieningen). Het blijft een belangrijk element in ons lobbywerk. De kind: begeleiderratio nog verlagen is een na te streven doel indien het aanbod gegarandeerd blijft, de vrije keuze gegarandeerd is en er geen afbreuk wordt gedaan aan de leefbaarheid van het beroep van kindbegeleider. Vooral met het oog op inclusie 2 is het aangewezen een systeem op poten te zetten om de kind: begeleiderratio aan te passen aan de zorgbehoefte van kinderen. Dit houdt in dat de kind: begeleiderratio verlaagd wordt afhankelijk van de zorgbehoefte van het kind. De Gezinsbond wil in het kader van kwalitatieve en toegankelijke opvang het recht op inclusieve opvang realiseren. Het spreekt echter vanzelf dat het recht op inclusieve opvang gekoppeld moet zijn aan een volwaardige financiële vergoeding die niet in het nadeel van de begeleider is, evenals een goede omkadering en ondersteuning. Dit laatste staat expliciet in het decreet. Competenties van de begeleiders en de verantwoordelijken/omkaderend personeel in de kinderopvang Alle begeleiders in de kinderopvang moeten voldoende competent zijn, voldoende vorming krijgen en adequaat gecoacht en ondersteund worden. Hetzelfde geldt voor de verantwoordelijken, coaches en omkaderend personeel van de kinderopvang. Dit vereist de invoering van een verplichting tot een minimaal aantal uren bijscholing en permanente vorming voor de kindbegeleiders, maar ook voor de coaches, verantwoordelijken en omkaderend personeel. 2 Inclusie betekent letterlijk ingesloten worden en duidt erop dat het vanzelfsprekend is dat mensen met een handicap er gewoon bij horen en dat men op alle mogelijke gebieden (onderwijs, werken, wonen, vrije tijd dus ook in de kinderopvang) er vanuit gaat dat ook mensen met een handicap hieraan moeten kunnen deelnemen als volwaardig burger. Dit wil zeggen dat alle drempels die leiden tot uitsluiting moeten weggewerkt worden, dat de samenleving inspanningen levert om zich toegankelijk te maken, op alle maatschappelijke gebieden en voor elk individu. Het is vanzelfsprekend dat iedereen, in al zijn verscheidenheid, erbij hoort. 4

5 De Gezinsbond is voorstander van het competentiedenken m.b.t. de beroepen van de kinderopvang. De erkenning van Elders Verworven Competenties maken daar deel van uit. Het EVC-instrument om deze competenties te meten moet de lat voldoende hoog leggen en ook leiden tot volwaardige verloning. Het opvangen van kinderen met een specifieke zorgbehoefte of van kinderen uit kwetsbare groepen vereist meer omkadering en competentie van het personeel dan gemiddeld. Nu is dat vaak omgekeerd. De opvang van zieke kinderen en de kinderopvang aan huis vragen extra competenties en moet extra omkaderd worden. Deze elementen zijn opgenomen in het decreet (weliswaar met overgangstermijnen voor bestaande opvang) of in andere documenten (bv. m.b.t. inclusieve kinderopvang). Omkadering van de kindbegeleiders Geen enkele kindbegeleider mag geïsoleerd, zonder omkadering en ondersteuning aan kinderopvang doen. Iedere kindbegeleider kan in een situatie terechtkomen waarbij hij of zij zijn taak niet meer naar behoren kan waarnemen. Het is belangrijk dat er voorzien is in ondersteuning of zelfs mogelijkheid tot vervanging van bij de aanvang van het vergunningsdossier. Dit is in het decreet opgenomen. Statuut van de begeleiders in de kinderopvang Het belangrijke beroep van begeleider in de kinderopvang moet opgewaardeerd worden. Alle kindbegeleiders moeten een volwaardig statuut en een goede verloning krijgen. Geen vermelding in het decreet; statuut onthaalouders is nog steeds hangende, maar belofte is gemaakt. Er is een proefproject 'werknemersstatuut' op 1 januari 2015 van start gegaan, dat nog geëvalueerd moet worden. Respect voor de draagkracht van het kind Kwaliteitsvolle opvang respecteert de draagkracht van het kind. De arbeidsomstandigheden van ouders mogen de belangen van kinderen niet schaden. Flexibele opvang kan enkel indien dit de draagkracht van het kind niet overschrijdt. De Gezinsbond wijst hier ook op het belang van een ononderbroken slaap van kinderen. Het decreet verwijst expliciet naar de draagkracht van het kind. 5

6 Inspectie van de kinderopvang Inspectie is nodig om de kwaliteit van de opvang te verzekeren. Indien er gelijke vergunningscriteria gelden, is het logisch dat ook de controle en inspectie van de aangeboden opvang volgens dezelfde maatstaven verloopt. Aangezien de overheid nooit alle opvanginitiatieven tegelijk kan controleren, is het belangrijk een systeem te hebben waarin ook gebruikers actief betrokken worden en er beroep wordt gedaan op hun signalen. Ouders zijn een cruciale partner van de kwaliteitscontrole. De melddienst/klachtendienst moet daarom laagdrempelig zijn. Elk, zelfs anoniem signaal, melding of opmerking van gebruikers over een opvanginitiatief moet een aanleiding zijn om een dossier te bekijken. De klachtenbehandelaars moeten over voldoende beoordelingsvermogen en competenties beschikken om de ernst en de urgentie van het soort klacht in te schatten. Ouders hebben veel meer kansen op inspraak; overleg, wennen, en ook de klachtenprocedure is laagdrempeliger en duidelijker in alle opvangvormen. Ook de inspectiemethode is gelijk. Toegankelijke en betaalbare opvang Kinderopvang kan maar toegankelijk zijn als er voldoende aanbod is, maar ook als dit aanbod betaalbaar is voor iedereen die er behoefte aan heeft. Verder impliceert toegankelijke kinderopvang ook dat ouders zich op een voor iedereen eenvoudige wijze kunnen aanmelden voor een plaatsje. Ten slotte is deze eenvoudige procedure evengoed belangrijk bij betalingsproblemen of bij het uiten van klachten. Gezinsgemoduleerde en inkomensgekoppelde tarieven Voor de Gezinsbond is het een belangrijk principe dat in alle opvanginitiatieven inkomensgekoppelde en gezinsgemoduleerde tarieven van toepassing zijn. Dit moet een vergunningsvoorwaarde zijn. Dit is geen vergunningsvoorwaarde, maar opgenomen als streefdoel voor het overgrote deel van de opvangplaatsen. Toch lijkt het alsof men dit streefdoel is afgezwakt omdat er bij de uitbreidingsrondes uitgegaan wordt van een 60/40- verdeelsleutel. 60% opvang met inkomensgekoppelde en gezinsgemoduleerde tarieven is niet het overgrote deel van de opvangplaatsen. Bij de huidige regels die van toepassing zijn op het systeem 'opvang bestellen = opvang betalen', een principe opgenomen in het decreet, stellen wij grote vragen. Er is te vaak sprake van een niet-onderhandeld en opgelegd opvangplan, hetgeen het principe 'opvang bestellen=opvang betalen' ondergraaft. Ook de 6

7 respijtdagen zijn te beperkt. Dit ondergraaft het principe van de betaalbaarheid van de opvang. Ook stellen wij ons vragen over de toegankelijkheid van de opvang voor mensen met flexibele opvangbehoeftes. Het aanbieden van extra s door het kinderopvanginitiatief (bv. bio-voeding, taalbad ) mag niet leiden tot een hoger tarief. Dit is opgenomen in het decreet. De inkomensgekoppelde tarieven voor de opvang mogen niet wezenlijk stijgen (op indexering na). Hoogstens mogen bestaande anomalieën in het systeem van de berekening, waarbij de lagere middeninkomens relatief veel betalen in verhouding tot hun inkomen, weggewerkt worden. De verhoging van de laagste tarieven is net het omgekeerde van wat wij gevraagd hebben. Berekening van de ouderbijdrage De Gezinsbond is niet tegen de mogelijkheid om voor alle ouders een online-berekening van hun ouderbijdrage mogelijk te maken, maar wil daarnaast dat er een laagdrempelig alternatief is voor ouders die dit niet kunnen of wensen. De digitale aanvraagprocedure via de website van Kind en Gezin als enige toegang voor een attest kindcode heeft heel wat problemen opgeleverd, onder meer omdat er geen laagdrempelig alternatief voor de berekening voorhanden was. Gelukkig is dit intussen weer gegarandeerd doordat alle ouders beroep kunnen doen op de opvang zelf als ze er niet in slagen om de berekening zelf te doen. Dit alternatief is een logische stap, maar een zware bijkomende taak voor de opvang die ook gehonoreerd mag worden. Inning en facturering van de ouderbijdrage De Gezinsbond kan slechts akkoord gaan met het principe van de centrale inning en facturering van de ouderbijdrages door Kind en Gezin indien er rekening wordt gehouden met de rechten van de ouders en de sociale taak van de kinderopvang. Een centrale inning en facturering vereist een sociaal beleid t.o.v. slechte betalers en gezinnen in probleemsituaties. Het niet of laattijdig betalen van opvangfacturen mag niet direct leiden tot de stopzetting van de opvang. Het gezin moet de mogelijkheid krijgen om met de opvang zelf zijn of haar probleem te bespreken. Dit impliceert dat de opvang tijdig op de hoogte wordt gebracht van een eventuele wanbetaling. De ouders moeten ook de mogelijkheid krijgen om een afbetalingsplan voor te stellen t.o.v. de centrale facturerings- en inningsinstantie. De kinderopvang zal zelf moeten innen en factureren. 7

8 Centraal aanspreekpunt voor een vraag naar kinderopvang Indien er gekozen wordt voor een centraal aanspreekpunt voor kinderopvang of instantie die de plaatsen toewijst, moet dit een neutrale, laagdrempelige en kwaliteitsvolle dienstverlening zijn. Het ligt voor de hand dat dit niet steeds de lokale overheid moet zijn, aangezien deze zelf vaak opvang aanbiedt. Een centraal aanspreekpunt mag de vrije keuze van ouders niet in het gedrang brengen. Ouders hebben recht op voldoende bedenktijd alvorens de keuze te maken voor deze of gene opvangplaats wil het principe van vrije keuze niet inhoudsloos worden. Ook moet het recht om het betreffende opvanginitiatief op voorhand te bezoeken, gegarandeerd zijn. Er zullen overal Lokale Loketten kinderopvang moeten komen maar er is nog geen timing gekend. Er zal in ieder geval geïnvesteerd worden in bijkomende informatie aan ouders over kinderopvang. De vrije keuze voor opvang blijft daarbij gegarandeerd, want er is geen toewijzingsbeleid. Het blijft echter noodzakelijk transparante informatie te hebben over het aanbod en het toewijzingsbeleid van de opvangplaatsen, zodat ouders zich niet benadeeld voelen indien er niet op hun vraag kan ingegaan worden. 8