Jaarverslag. Boeren in het Zuiden verdienen beter. oft.be

Transcriptie

1 Jaarverslag 2008 Boeren in het Zuiden verdienen beter oft.be

2 Voorwoord Oxfam Fairtrade gaat vooruit! Jaarverslag 2008 Boeren in het Zuiden verdienen beter oft.be Colofon Samenstelling & redactie Lieve Haverbeke Met bijdragen van Karel Braem, Jeroen Brugge, Luc Coddens, Hanna De Groote, Luc Geldof, Danny Hutsebaut, Ilse Mallems, Ben Schokkaert, Petra Vandeputte, Werner Verbruggen Lay-out Grafische dienst Oxfam Fairtrade (Efraïm) Druk Cyclus Print (100% kringlooppapier) bij Druk in de Weer - Gent Verantwoordelijke uitgever: Koen Van Bockstal, Ververijstraat 15-17, 9000 Gent Inhoud Voorwoord Oxfam Fairtrade gaat vooruit Identiteitskaart Oxfam Fairtrade: hét voedingsmerk van eerlijke handel Bestuurlijk verslag Oxfam Fairtrade: cvba met waarden hoog in het vaandel Maatschappelijk verslag Oxfam Fairtrade: de impact van eerlijke handel Activiteitenverslag 1 Kwaliteit Activiteitenverslag 2 Ons assortiment Activiteitenverslag 3 Aankoop en productie Activiteitenverslag 4 Verkoop Activiteitenverslag 5 Marketing Financieel verslag Positief resultaat Duurzaamheidsverslag 1 Inleiding Duurzaamheidsverslag 2 Respect voor mens en milieu Duurzaamheidsverslag 3 Personeelsbeleid Duurzaamheidsverslag 4 GRI-index ed. oft: november art. nr.: Cover foto: Lieve Blancquaert Beste klant, sympathisant, Beste lezer van dit jaarverslag, Met trots presenteren we u het jaarverslag van Oxfam Fairtrade. Het is een ongewoon jaarverslag voor een ongewoon boekjaar, dat een periode van anderhalf jaar beslaat. We rapporteren deze keer van 1 januari 2008 tot en met 30 juni We verlengden ons boekjaar om de dienstverlening aan onze klanten te verbeteren. Zo hoeven we bijvoorbeeld onze inventaris niet langer tijdens de drukke eindejaarsperiode te plannen, en kunnen we ons voorraadbeleid optimaliseren. Om nog transparanter te kunnen communiceren over onze impact en onze manier van werken, kozen we dit jaar bewust voor een integraal duurzaamheidsverslag volgens de principes van de internationaal erkende GRI-rapportering (Global Reporting Initiative). Dat betekent dat we niet alleen over onze activiteiten en financiële resultaten rapporteren, maar ook over bestuurszaken en een groter aantal milieu- en sociale aspecten. Via het GRI-model tonen we niet alleen onze successen maar ook onze werkpunten. Een aangescherpte efficiëntie met dito rapportage is de rode draad doorheen dit jaarverslag. In 2007 werden we geconfronteerd met een resultaat dat om directe actie vroeg. Onze inspanningen om ons merk nog nadrukkelijker in de markt te positioneren en een gezond resultaat neer te zetten hebben hun vruchten afgeworpen. Strak beheerste overheadkosten, een gezonde en evenwichtige margestructuur, een uitgebreid, maar uitgepuurd productgamma, een logistiek apparaat met vergrote slagkracht: dat zijn enkele van de vele ingrepen die ervoor zorgden dat we op een evenwichtige manier verder konden groeien, onze partners in het Zuiden maximaal ondersteunen en onze klanten met nog meer zorg omringen. Onder impuls van Oxfam Fairtrade heeft fair trade ondertussen een solide plaats verworven in de markt. We verheugen ons in het feit dat steeds meer merken, supermarktketens en tal van commerciële initiatieven nadrukkelijk kiezen voor dit relevante economische concept. En dat is uitsluitend toe te schrijven aan de inspanningen die u als klant, leverancier, medewerker of sympathisant onafgebroken leverde. Dit voorwoord is een uitstekende gelegenheid om u daarvoor te bedanken. Tegelijkertijd durven we hopen dat u het merk Oxfam Fairtrade ook in de toekomst blijft steunen: dankzij uw engagement zien duizenden boeren in het Zuiden hun kansen op een waardig bestaan toenemen. De cijfers liegen er niet om: fair trade maakt het verschil. De pioniers van het eerste uur, waartoe Oxfam Fairtrade zich zonder valse bescheidenheid mag rekenen, blijven keihard werken om de impact van dit schitterende economische project nog te vergroten. We blijven onverminderd ijveren voor fair trade die de kwetsbare producenten kansen biedt, met een grotere focus op Afrika en een zo groot mogelijke toegevoegde waarde in het Zuiden. We blijven onze hoge standaard volgen door te kiezen voor een minimumnorm van 51% fairtradeingrediënten voor samengestelde producten en een zo kort mogelijke aanvoerketen. De fairtradebasisprijs, fairtradepremie en voorfinanciering blijven hierbij de leidraad. We nodigen u graag uit om hierna te lezen hoe we dit tijdens het afgelopen boekjaar waarmaakten en waar we in de toekomst accenten leggen om op doordachte wijze te blijven groeien. Want daarvoor doen we het: om samen met u al die duizenden gezinnen in het Zuiden een waardig inkomen te kunnen garanderen. Luc Geldof, directeur Koen Van Bockstal, gedelegeerd bestuurder 2 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 3

3 Identiteitskaart Hét voedingsmerk van eerlijke handel Bestuurlijk verslag Oxfam Fairtrade vervult een pioniersrol in een snel groeiende fairtrademarkt. De groothandel koopt voedingsproducten van meer dan 110 kleine en middelgrote producentengroepen in het Zuiden, in landen als India, Sri Lanka, Thailand, Brazilië, Chili, Costa Rica, Paraguay, Benin, Ghana, Ivoorkust, Uganda, Tanzania en Zuid-Afrika. Daarvoor betaalt Oxfam Fairtrade hen een eerlijke prijs, die bijdraagt aan een waardig inkomen voor de producenten. Met de fairtradepremie geeft het bedrijf aan duizenden gezinnen de kans om in hun gemeenschappen te investeren. De boodschap is glashelder en kernachtig: Handel, uit respect. Oxfam Fairtrade werkt enkel met producentengroepen die goedgekeurd zijn door Oxfam-Wereldwinkels vzw. De vzw bracht in 2003 haar handelsactiviteiten onder in een aparte organisatie: Oxfam Fairtrade cvba, maar het is Oxfam-Wereldwinkels die beslist met welke producentengroepen Oxfam Fairtrade handelt. En het is Oxfam-Wereldwinkels die deze producentengroepen begeleidt en opvolgt. Met 60 medewerkers bouwt Oxfam Fairtrade aan een ruim assortiment van bijna 200 fairtradeproducten: koffie en thee, wijn, fruitsap, chocolade, koekjes en snoep, broodbeleg, gedroogde vruchten, rijst, conserven, olijfolie en allerlei specialiteiten. De voedingsproducten worden verdeeld via verschillende kanalen: de wereldwinkels in Vlaanderen en Wallonië, wereldwinkels in andere Europese landen, grootverbruikers (b2b), retail (supermarkten) en exportklanten. Respect voor alle stakeholders is daarbij van het grootste belang: respect voor onze partners in het Zuiden, onze handelspartners in het Noorden, de medewerkers, de vrijwilligers in de Vlaamse en Waalse wereldwinkels en de eindconsument. Voor het organogram van Oxfam Fairtrade verwijzen we naar het sociaal verslag, pagina 33. Het kantoor van Oxfam Fairtrade bevindt zich te Gent: aankoop / verkoop / marketing en administratieve diensten: Ververijstraat 15, B-9000 Gent logistieke diensten: Nijverheidsstraat 2 / blok 28, B-9070 Destelbergen Oxfam Fairtrade is een coöperatieve vennootschap met beperkte aansprakelijkheid (cvba). Het bedrijfskapitaal van de coöperatieve vennootschap Oxfam Fairtrade wordt verdeeld in drie soorten aandelen (klasse A, B en C). Ieder aandeel heeft een vaste waarde van 500 euro. Op aandelen van klasse A kan ingeschreven worden door de vzw Oxfam-Wereldwinkels en haar werkende leden. Aandelen van klasse A verlenen stemrecht in de Algemene Vergadering van Oxfam Fairtrade met één stem per aandeel. De vzw Oxfam-Wereldwinkels is meerderheidsaandeelhouder van de cvba Oxfam Fairtrade. Op aandelen van klasse B kan ingeschreven worden door alle rechtspersonen. Dit kunnen wereldwinkels zijn, maar ook andere bevriende organisaties. Aandeelhouders van klasse B hebben stemrecht in de Algemene Vergadering met één stem per aandeel. Het aantal aandelen in klasse B kan nooit meer bedragen dan 1/3 van het aantal aandelen van klasse A min één. Op aandelen van klasse C kan ingeschreven worden door alle rechtspersonen en particulieren. Aandelen van klasse C verlenen geen stemrecht. Het aantal aandelen van klasse C kan maximaal de helft bedragen van het aantal aandelen van klasse A en B samen. De huidige kapitaalverdeling ziet er als volgt uit: A - Oxfam Wereldwinkels vzw A - Andere B C Totaal: Voor meer uitleg over participatie kunt u contact opnemen met luc.coddens@oft.be. Inspraak voor werknemers Inspraak in de werking van Oxfam Fairtrade door werknemers wordt georganiseerd via de vakbondsafvaardiging, het CPBW (Comité ter Preventie en Bescherming op het Werk), teambijeenkomsten en regelmatige personeelsvergaderingen. De gedelegeerd bestuurder, de directeur en de verschillende diensthoofden kunnen op elk ogenblik rechtstreeks worden aangesproken. Het arbeidsreglement voorziet procedures bij conflicten. Het huishoudelijk reglement sluit werknemers uit van lidmaatschap van de Algemene Vergadering. Algemene Vergadering Raad Van Bestuur Gedelegeerd bestuurder Oxfam Fairtrade: Algemene Vergadering In 2008 was er een Algemene Vergadering op 19 juni en een Bijzondere Algemene Vergadering op 27 oktober. Raad van Bestuur Directeur Management Team Medewerkers De leden van de Raad van Bestuur worden bekrachtigd door de Algemene Vergadering der aandeelhouders voor een mandaat van drie jaar. Een mandaat is onbezoldigd. De voorzitter heeft geen operationeel leidinggevende rol. Er zijn minimum vijf en maximum twaalf leden. Er mogen slechts zeven bestuurders van hetzelfde geslacht zijn. De Raad van Bestuur vergadert maandelijks. Op 30/06/09 bestond de Raad van Bestuur uit: Jan Cuyckens, Dirk De Wilde (voorzitter), Hilde Diels, Pieter-Jan Van de Velde, Pieter Vercruyssen (ondervoorzitter), May Verheijen, Dimp Verheyen. Koen Van Bockstal is gedelegeerd bestuurder. Foto: yel 4 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 5

4 Maatschappelijk verslag De impact van eerlijke handel Foto: Lieve Blancquaert De definitie van fair trade De internationaal meest aanvaarde definitie van eerlijke handel is de zogenaamde FINE*-definitie uit 2001: Eerlijke handel is een handelspartnerschap, gebaseerd op dialoog, transparantie en respect, dat streeft naar meer gelijkheid in de internationale handel. Het draagt bij tot duurzame ontwikkeling door betere handelsvoorwaarden aan te bieden aan en de rechten te verzekeren van gemarginaliseerde producenten en arbeiders, vooral in het Zuiden. Een meer uitgebreide definitie kun je lezen in het Charter of Fairtrade Principles, opgesteld door FLO (Fairtrade Labeling Organisation) en WFTO (World Fair Trade Organisation). De tekst staat o.a. op de website van FLO: * FINE is een informele koepel van de voornaamste internationale fairtradeorganisaties, namelijk FLO, IFAT (nu WFTO), News en EFTA. Zelf omschrijven we fair trade aan de hand van een aantal kernelementen: 1Fair trade = een bijdrage aan een menswaardig inkomen voor achtergestelde producenten, vooral in het Zuiden Grondstofprijzen en prijzen van landbouwgewassen zijn marktgebonden, en dus volatiel. Fair trade betaalt de FLOminimumprijs of de marktprijs als die hoger is dan de FLO-minimumprijs. Daarbij wordt altijd rekening gehouden met de productiekosten. Fair trade betaalt dus een eerlijke prijs. Daarbovenop betaalt fair trade een fairtradepremie. Die premie is bestemd voor de producentengroep. De leden beslissen samen over de besteding ervan. Samenwerken in een producentengroep biedt voor deze producenten een flinke meerwaarde, omdat ze meestal niet over de infrastructuur of het opleidingsniveau beschikken om hun ontwikkeling in eigen handen te nemen. Het zijn overwegend arme, familiale producenten. Soms, wanneer we bepaalde producten aankopen van maatschappelijk verantwoorde ondernemingen of plantages, zijn het fabrieks- of plantagearbeiders. Bijna al onze producenten wonen en werken in het Zuiden, maar ook partners buiten het strikt geografische Zuiden kunnen in aanmerking komen, als ze aan de voorwaarden voldoen. 2 Fair trade = zo rechtstreeks mogelijke aankoop met maximale transparantie Oxfam Fairtrade koopt zowat 75% van de producten (zowel gemeten naar volume als naar omzet) rechtstreeks bij de producentengroepen aan. Meer en meer gebeurt de aankoop en/of de export via een tussenhandelaar of een maatschappelijk verantwoorde onderneming. Met een tussenhandelaar bedoelen we een organisatie die verschillende producentengroepen overkoepelt, begeleidt en/ of ondersteunt, al dan niet in samenwerking met een niet-gouvernementele organisatie. Heel wat koffie en cacao bijvoorbeeld wordt via een koepel of unie van coöperaties aangekocht. Soms worden de producten aangekocht bij een maatschappelijk verantwoorde onderneming. FLO hanteert voor deze privéfabrieken en -plantages aparte criteria en garandeert dat de fairtradepremie ten goede komt aan de arbeiders. Een voorbeeld zijn de wijnbedrijven in Zuid-Afrika. Een van de FLO-criteria is dat de bedrijven meedoen aan het beleid van Black Economic Empowerment. Oxfam Fairtrade koopt niet alle producten in het Zuiden. Soms gebeurt de aankoop via een andere organisatie van eerlijke handel. Oxfam Fairtrade werkt enkel samen met organisaties van eerlijke handel die bij internationale koepels zoals FLO, WFTO (World Fair Trade Organisation, het vroegere IFAT) of EFTA (European Fair Trade Association) zijn aangesloten. Deze organisaties garanderen dat de aankoop volgens de principes van eerlijke handel en via zo weinig mogelijk tussenschakels verloopt. Ook de meeste producentengroepen met wie Oxfam Fairtrade samenwerkt, zijn lid van FLO en/of WFTO. Wat meteen garandeert dat ze voldoen aan de voorwaarden van eerlijke handel. Het doet allemaal niets af van onze ambitie om zoveel mogelijk meerwaarde in handen van de producenten te houden. Hoe transparant is de korte keten? Transparante keten mag niet verward worden met korte keten. Met korte keten bedoelen we dat we zoveel mogelijk (overbodige) tussenstappen uitschakelen, met transparante keten bedoelen we dat alle stappen in de handelsketen gekend en duidelijk zijn. De weg die het product volgt, van producentengroep naar wereldwinkel of supermarkt, is duidelijk. Wij geven ons bloot, onze handelspartners spelen open kaart. Bij door FLO gelabelde producten is de hele keten gelabeld: producent, verwerker, importeur, exporteur en verdeler. 3Fair trade = een ontwikkelingsstrategie die kiest voor capaciteitsopbouw Voor fair trade betekent capaciteitsopbouw of empowerment : maatregelen nemen om achtergestelde producenten sterker te maken, zodat ze hun ontwikkeling en die van hun gemeenschap in eigen handen kunnen nemen. Al deze maatregelen impliceren een samenwerking op lange termijn. We doen aan capaciteitsopbouw op (bedrijfs)economisch gebied (kwaliteitszorg, productontwikkeling, verbetering van logistiek en verpakking, marktinformatie, marketing, beheer en boekhouding) maar ook op sociaal en politiek vlak (verbetering van de democratie, de veiligheid, de zorg voor het milieu). Om dat te bereiken gebruiken we de volgende middelen: allerlei vormen van steun en advies, het opzetten van vormingsprogramma s, bemiddeling / begeleiding op maat en voorfinanciering. 4 Fair trade = respect voor mens en milieu Eerlijke handel stelt respect voor mens en milieu centraal. Eerlijke handel koopt alleen van producenten die in menswaardige omstandigheden werken. We verwachten dat arbeidsvoorwaarden zoals loon, overuren, vakantie en ziekteverlof geregeld zijn volgens de (inter)nationale wetgeving. De werkomstandigheden mogen nooit in strijd zijn met de normen van de Internationale Arbeidsorganisatie (geen kinderarbeid, geen gedwongen arbeid, geen discriminatie en geen verbod op het recht om zich te organiseren). Ook het milieu krijgt de nodige aandacht. We streven naar duurzame ecologische ontwikkeling, gebruiken energiebesparende productiemethodes en kiezen voor een efficiënt en duurzaam beleid wat verpakking en afvalverwerking betreft. Biolandbouw is voor ons een prioriteit. 5Fair trade = duurzaam partnerschap Oxfam Fairtrade biedt producenten een structurele markttoegang en garandeert hen een langetermijnrelatie. Anders gezegd: fair trade staat voor een aankoopgarantie (en dus afzet) op lange termijn. Alleen door voor een langere periode met ons in zee te gaan, kunnen producentengroepen hun expertise vergroten, degelijke marktinformatie verkrijgen en zich duurzaam ontwikkelen. Duurzame ontwikkeling gaat namelijk verder dan het ecologische en heeft ook een economische en sociale dimensie. 6Fair trade = werken aan een groter draagvlak voor fair trade op lokaal, nationaal en mondiaal niveau Fair trade staat ook voor educatie, publiekscampagnes, lobbywerk en acties. We schudden mensen wakker over de ongelijke handelsverhoudingen in de wereld. Een groeiend aantal mensen staat achter onze ideeën en voorstellen, zodat we de politiek en de bedrijfswereld onder druk kunnen zetten om maatregelen te nemen in het belang van achtergestelde producentengroepen, vooral in het Zuiden. We brengen een tegenbeweging van kritische mensen op gang die kiezen voor solidariteit en respect. Foto: Lieve Blancquaert 6 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade

5 Foto: Lieve Blancquaert Santa van Conacado over empowerment Vroeger werkten vrouwen niet buitenshuis. Onze man kocht schoenen voor ons. Nu hebben we veel meer vrijheid. We beslissen mee, we hebben onze eigen opinies. Van de fairtradefondsen bij Conacado genieten zowel mannen als vrouwen. Logisch: we doen hetzelfde werk, dus verdienen we dezelfde steun. Ja, de vrouwen hier zijn nu veel meer geëmancipeerd dan vroeger. Antonio van Manduvirá over bio Dit is een biologisch veld. We gebruiken geen insecticiden of andere middelen. Enkel koeienmest en groene meststof. Soms planten we ook luzerne. Na de luzerne beginnen we te wieden. We zaaien door een greppel te graven en er gekapt suikerriet in te stoppen. We branden onze velden nooit af. Je moet meer wieden als je biologisch teelt. Tweemaal zo vaak. Maar de kwaliteit van de suiker is beter. Véél beter. De suiker is zoeter ook. Foto: Lieve Blancquaert Conacado: cacao uit de Dominicaanse republiek Dankzij het vochtige, tropische klimaat is de Dominicaanse Republiek een ideale locatie voor het verbouwen van cacao. Het land is zelfs de grootste uitvoerder van biologische cacao ter wereld. Onze partner Conacado is een belangrijke speler in de Dominicaanse cacaosector. De organisatie is onontbeerlijk voor de tienduizend boeren en het zestigtal associaties die er lid van zijn. Fair trade mag meer dan zijn deel opeisen in het succesverhaal van Conacado. De organisatie verkoopt zowat de helft van haar productie aan fair trade. Aan een gegarandeerde minimumprijs dus. De premie die ze hiervoor ontvangt, investeert Conacado in duurzame opslagplaatsen, fermentatie- en drooginstallaties, een goed vormingsaanbod, de renovatie van huizen en andere basisvoorzieningen. Het resultaat van al die inspanningen is cacao van steeds betere kwaliteit. En dus almaar lekkerdere Oxfam Fairtradechocolade! Jacoba van Conacado over de fairtradepremie We vernieuwen de huizen van de armste families. We bouwen lokalen om te vergaderen. We repareren schooltjes, wegen en drinkwaterputten. We organiseren vorming, zodat we de kwaliteit van onze cacao kunnen verbeteren. Voor dit alles gebruiken we de premie van de eerlijke handel. Lestie van Heiveld Foto: Lieve Blancquaert Rosa van Conacado over vorming De associatie heeft mij geleerd om cacaowijn te maken. Je leert hier elke dag bij. Als er een cursus is, kan ik er aan deelnemen. Als je niet de capaciteiten hebt, of als je gemeenschap niet zo goed georganiseerd is als de onze, krijg je zulke kansen niet. Heiveld: rooibosthee uit Zuid-Afrika In een onvruchtbare streek in Zuid-Afrika, 400 kilometer ten noorden van Kaapstad, gedijt een plantje dat nergens anders ter wereld groeit: rooibos. Je kunt er een unieke, gezonde thee van maken, die ondertussen zeer gegeerd is op de internationale markt. In het dorp Nieuwoudtville, dat midden in rooibosgebied ligt, kon helaas niet iedereen van de inkomsten genieten. De apartheid heeft er diepe sporen nagelaten. Een kleine groep blanke rijke theeboeren had de hele economie in handen, terwijl een grote groep gekleurde boeren voor een hongerloon op de theeplantages van de blanken moest werken om rond te kunnen komen. In 2000, tien jaar na het einde aan de apartheid, sloegen veertien gekleurde boeren de handen in elkaar. Ze richtten hun een eigen theecoöperatie op, Heiveld: de eerste gekleurde coöperatie van de streek. Zonder middelen begonnen ze eraan, maar met veel goesting en vooral veel trots. En met succes, zo blijkt. Dankzij de hulp van fairtradeorganisaties als Oxfam Fairtrade hebben de boerenfamilies hun inkomen verdrievoudigd. Berrie van Heiveld over fair trade, de minimumprijs en bio Fair trade vereist een streng beheer. Dat houdt ons op het rechte pad. De goede opvolging van onze geldzaken, de prima organisatie van het werk en de fijne samenwerking, al die elementen maken het grote verschil. Ook de minimumprijs is erg belangrijk. Hij heeft een grote invloed op ons inkomen. De minimumprijs is geen luxe, zeker niet voor ons. Wij produceren biologisch, daardoor hebben we meer uitgaven. De planten groeien trager, omdat we ze niet forceren met kunstmest. We steken de bossen op ons land niet in brand, zoals andere boeren doen. We maken de takken en de bomen klein, en werken die in als compost. Het kost dus twee jaar werk om op een nieuw stuk grond rooibos te planten. Pas na een jaar of vijf heb je echt opbrengst van dat stuk. Nogmaals: wij, bioboeren, hebben de steun van fair trade nodig. Lestie van Heiveld over de fairtradepremie Dit jaar heeft het teveel geregend en is een deel van de rooibosthee gaan rotten. Heiveld gaat de producent vergoeden en het verlies recupereren van de verzekering. Vroeger konden we dat niet betalen, een verzekering. Natte thee betekende dan puur financieel verlies, zowel voor de producent als voor de coöperatie. Nu is die financiële druk er veel minder. Ja, dankzij fair trade. Foto: Lieve Blancquaert Manduvirá: suiker uit Paraguay Paraguay is voor Oxfam Fairtrade het belangrijkste suikerland. We kopen er suiker van de producentengroepen Manduvirá, El Arroyense en Montillo. Onze samenwerking is een mooi voorbeeld van ontwikkeling waar de hele gemeenschap beter van wordt. Bovendien is alle suiker uit Paraguay biologisch. De leden van Manduvirá over hun droom Sinds 2007 verscheept Manduvirá haar rietsuiker onder eigen beheer. Eerlijke handel gaf de leden daarvoor het vertrouwen en de hoop. De oudere leden, die jarenlang onder een dictatuur hebben geleefd, voelen nu hoe ze via eerlijke handel aan hun eigen ontwikkeling kunnen werken. Ze willen zelfs nog een stap verder gaan. Zelf onze suiker maken en verkopen, dat is onze droom, zeiden de mensen van Manduvirá toen we met hen begonnen samen te werken. Wij willen niet meer afhankelijk zijn van een private suikerraffinaderij. Die droom is Manduvirá volop aan het waarmaken. Als alle plannen meezitten, begint de coöperatie in de loop van 2011 zijn eigen rietsuiker te verwerken. Eerlijk handelen doe je samen Met zijn allen kunnen we een wezenlijk verschil maken. Daarom ook zijn we onze stakeholders zo dankbaar: zonder de 108 producentengroepen in het Zuiden met hun leden, hun gezinnen, onze vijfhonderd klanten (wereldwinkels, supermarkten, cateringgroepen, eindconsumenten uitgezonderd), zestig medewerkers, honderddertig leveranciers en verwerkers en meer dan tienduizend vrijwilligers die ruim driehonderd Oxfam- Wereldwinkels en Oxfam-Magasins du Monde in het hele land draaiende houden, zouden we nergens staan. Oxfam Fairtrade engageert zich bovendien in verschillende nationale en internationale belangenorganisaties, zoals VOSEC, VOKA, UNIZO, FLO, EFTA, Bioforum, Coopkracht, het Verbond van Koffiebranders en Kauri. Via de producentendienst van Oxfam-Wereldwinkels heeft Oxfam Fairtrade contacten met een aantal koepelorganisaties van producenten in het Zuiden. Dat zijn de volgende FLO-netwerken (Fairtrade Labelling Organization): CLAC (Coordinadora Latinoamericana y del Caribe de Pequeños Productores de Comercio Justo, een Zuid- Amerikaanse producentenorganisatie) AFN (African Fairtrade Network) NAP (Network of Asian Producers) WFTO (World Fair Trade Organization, het vroegere IFAT) heeft ook een aantal regionale netwerken: COFTA (Cooperation for Fair Trade in Africa) AFTF (Asia Fair Trade Forum) IFAT LA (Asociación de Comercio Justo Latino Americana) IFAT Europe CAJUN region (Canada, Australië, Japan, Verenigde Staten en Nieuw-Zeeland) 8 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 9

6 Activiteitenverslag 1 Kwaliteit Activiteitenverslag 2 Ons assortiment Foto: Lieve Blancquaert Oxfam Fairtrade werkt voortdurend aan de kwaliteit van haar producten en aan service in het algemeen. Elke afdeling spant zich daarvoor in: van aankoop en productie over opslag en distributie tot klantendienst, verkoop en marketing. De kwaliteitsdienst speelt hierin een centrale rol. Grondstoffen en eindproducten worden streng gecontroleerd, en kritische bedrijfsprocessen worden via procedures vastgelegd in een formeel kwaliteitssysteem. Het voorbije boekjaar selecteerden we indicatoren die de werking van de kritische bedrijfsprocessen kwantificeren. Ervaren medewerkers uit de verschillende afdelingen definieerden indicatoren, rekening houdend met toegevoegde waarde en haalbaarheid. Eén van de aandachtspunten in dit overzicht was het aantal fouten tijdens het ontvangen, klaarzetten en verdelen van de bestellingen. In februari 2009 introduceerden we een scanningsysteem voor barcodes, waardoor we het aantal fouten gevoelig reduceerden: de implementatie van het systeem was zo succesvol dat de leveringsklachten met meer dan 60% daalden. Een mooi resultaat dus, dat ook onze klanten niet is ontgaan. Een ander aandachtspunt was het in kaart brengen van de kwaliteitssystemen van onze leveranciers. We streven naar langdurige commerciële relaties, zowel met de producenten in het Zuiden als met onze verwerkers in het Noorden. De richtlijnen voor voedselveiligheid vereisen onder andere een degelijke en regelmatige screening van de kwaliteitssystemen van deze leveranciers. Duidelijke kwaliteitsafspraken worden in contracten bestendigd. Ook de toekomst brengt belangrijke uitdagingen. We werken bijvoorbeeld aan een externe certificatie zodat we onze retail-, b2b- en exportklanten een internationaal erkend certificaat kunnen voorleggen dat aantoont dat we de voedselveiligheidsvoorschriften in acht nemen tijdens de opslag en distributie van onze fairtradevoedingswaren. Daarnaast vertalen we onze vele jaren ervaring met voedingsproducten uit het Zuiden in een formele productontwikkelingprocedure. Op die manier kunnen we al in de beginfase mogelijke kwaliteitsrisico s van een potentieel nieuw product in kaart brengen en daar met de producent aan werken. Tijdens alle kritische stappen in de ontwikkeling van een product worden de kwaliteit in het algemeen en de impact op de voedselveiligheid beoordeeld. Enkel wanneer er sluitende garanties zijn dat het product aan alle kwaliteitseisen kan voldoen, volgt er een groen licht van de kwaliteitsdienst. Tijdens de afgelopen achttien maanden lanceerden we heel wat nieuwe producten, zodat de teller van ons assortiment in juni 2009 op maar liefst 185 voedingsproducten stond. We zetten ze even op een rijtje. Koffie Onze nieuwste telg in het rijtje van de originekoffies is de Aymara biokoffie (gemalen, in pakjes van 250 gram). We kopen de groene koffie van de Peruaanse producentengroep CECOVASA. De Aymara is een zachte koffie met een intense smaak en een lichte afdronk. De producenten doen aan schaduwteelt en de lange, traditionele branding zorgt voor een heerlijke smaak. Voor het grootverbruik lanceerden we handige koffiesachets. De koffie is een mengeling uit Tanzania, Uganda, Nicaragua en Peru. Thee Van ASDSP (Association pour le Soutien au Développement des Sociétés Paysannes) uit Laos die de economische ontwikkeling in het land stimuleert, kopen we nu een losse groene thee. De organisatie legt dammen aan, beheert kredietcoöperaties en organiseert allerlei landbouwprojecten. We selecteerden ook een biologische thee in builtjes uit India: de Darjeeling groene biothee, die ter plaatse verwerkt en verpakt wordt. Wijn Vorig jaar selecteerden we een Chenin Blanc en een Shiraz uit Zuid-Afrika en twee nieuwe biowijnen uit Argentinië: een witte (Torrontés) en een rode (Malbec). Onze Perales rood en wit in flessen van 75cl werden vervangen door flesjes van 50cl met portokurk in plaats van schroefdop. Lekker fris: bio ice tea en biocola Net voor de zomer van 2008 lanceerden we een verfrissende biologische ice tea, gemaakt met versgezette thee van Biofoods in Sri Lanka en rietsuiker uit Paraguay. In de lente van 2009 kwam daar nog een biocola bij, ook met rietsuiker uit Paraguay en als originele toets een snuifje citroenaroma. Chocolade Een wereld in één stuk chocolade, dat is onze biomelkchocolade met stukjes koffie. De fairtradecacao komt uit de Dominicaanse Republiek, de rietsuiker uit Paraguay en de vanille uit Madagascar. Voor de stukjes biokoffie zochten we naar de beste koffies in Uganda, Bolivia, Peru en Ecuador. De biochocolade die we tot nu toe aanboden was van Zwitserse of Duitse makelij. Onze nieuwe biomelkchocolade met stukjes koffie wordt in België vervaardigd. Koekjes Voor ons nieuwe biokokoskoekje reisden we naar Azië en Latijns-Amerika. De kokosvezels komen van Biofoods in Sri Lanka, de quinoa (een voedzame graansoort uit de Andes) haalden we in Bolivia en voor de rietsuiker deden we een beroep op suikercoöperaties in Paraguay. De koekjes worden in België gemaakt. Een tweede nieuw koekje is nog wereldser: de ingrediënten voor de nieuwe biobiscuits, die in Italië geproduceerd worden, komen uit Paraguay (suiker), Bolivia (quinoa), Thailand (rijst), Dominicaanse Republiek (cacao) en Mexico (honing). Foto: Eric De Mildt 10 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 11

7 Foto: Tineke D'haese Daarnaast werden er nog enkele bijkomende accenten gelegd: Meer samenwerking met Europese collega s: afstemmen van criteria, samenwerken om efficiënter handel te kunnen drijven Samenwerking met privébedrijven en overheidsinstellingen is toegelaten indien ze een economisch of sociaal beleid voeren en de criteria voor eerlijke handel naleven Met een aantal partners wordt er in de eerste plaats een politiek-maatschappelijk partnerschap uitgebouwd, zoals met PARC in Palestina De focus lag tot nu toe vooral op Latijns- Amerika: die wordt meer en meer verlegd naar Afrika Foto: Eric De Mildt Snoep Nog meer goed nieuws voor zoetekauwen. Tijdens het afgelopen jaar introduceerden we biologische snoepjes: biogummibeertjes en zure biofruitgommen in zakjes van 100 gram. Ze worden gemaakt met ongeraffineerde biologische rietsuiker uit Paraguay en sinaasappelconcentraat uit Brazilië. Heerlijk exotisch We importeerden al kokosvezels voor onze kokoskoekjes. Daarnaast bieden we nu ook kokosmelk aan. We kopen die van Greennet in Thailand, waar de melk ook verwerkt en verpakt wordt in een makkelijk te openen blik van 400ml. Greennet helpt de boeren niet alleen om hun producten te vermarkten en te exporteren, maar heeft ook aandacht voor het thema gender. Om in exotische sferen te blijven: sinds maart 2009 bieden we ook noedels aan, een lekkere basis voor een oosterse maaltijd (wokgerechten, soepen, salades). De noedels worden geproduceerd, verwerkt en verpakt in India. Een ander product, vrij uniek in de Belgische winkelrekken, is onze bioforel uit het Arapameer, een zijmeer van het bekende Titicacameer in Peru. De forel wordt ter plaatse verwerkt en verpakt. Forelfilet in blik is een echte delicatesse. Tijdelijk in het assortiment Geen feest zonder Oxfam Fairtrade! Tijdens de feestdagen boden we tijdelijke producten aan die in elke geschenkenmand passen. Voor Pasen en voor de Sint waren er holfiguren in chocolade, fijne pralines en chocoladetruffels. Tijdens de eindejaarsfeesten stelden we vijf instap wijnen voor in flesjes van 25cl. Bovendien lanceerden we een mooie biospecerijenset: 3 terracotta potjes, gevuld met biomuskaatnoot, biokaneelpoeder en biokipkruiden (25g elk), verpakt in gevlochten mandjes. De specerijenset wordt volledig afgewerkt in Sri Lanka. Olijfolie Van onze Palestijnse partner PARC (Palestinian Agricultural Relief Committee) kochten we al een extra vierge olijfolie in een fles van 75cl. Ondertussen leveren zij ons ook een nieuwe koudgeperste, extra vierge bio-olijfolie (75cl), die ter plaatse verpakt wordt. PARC, een organisatie die de landbouwsector in Palestina ondersteunt, is onze partner sinds Daarnaast introduceerden we een extra vierge olijfolie in een flesje van 50cl van een nieuwe partner uit Palestina: een groep boeren in Biddyan, een dorpje nabij Nablus op de Westelijke Jordaanoever. De verdere verwerking en het bottelen van de olijfolie doet de groep samen met PARC. Eigen criteria of Max Havelaarkeurmerk Max Havelaar is een onafhankelijk keurmerk dat wordt toegekend aan producten die voldoen aan de internationale criteria voor eerlijke handel. Samen met de internationale koepel Fairtrade Labelling Organisations (FLO) controleert Max Havelaar de hele keten: van producent tot afgewerkt product. Het keurmerk is voor de consument het bewijs dat de boeren een rechtvaardige prijs voor hun oogst krijgen en de landarbeiders in het Zuiden in correcte omstandigheden werken. Een korte opsomming van de voornaamste criteria: De producenten kunnen rekenen op een minimumprijs, die de kosten van een sociaal- en milieuverantwoorde productie dekt De producenten ontvangen ook een extra premie, onafhankelijk van de wereldmarktprijs, om ontwikkelingsprojecten op te zetten in hun gemeenschap, zoals initiatieven op het vlak van onderwijs, gezondheid, spaaren kredietsystemen, wegenaanleg, vorming in verband met productieverbetering of organisatieversterking De contracten met de koper of de invoerder worden zoveel mogelijk afgesloten voor een lange periode. De productie en de commercialisering ter plaatse gebeuren op een transparante manier De arbeiders kunnen werken in menswaardige arbeidsomstandigheden. Geen kinder- en dwangarbeid Er is een grote zorg voor het leefmilieu Max Havelaar certificeert steeds meer productgroepen, maar nog niet al onze producten dragen het label. 53% van onze producten zijn door Max Havelaar gelabeld, maar als we omzet als criterium nemen is dat zelfs 69%. Niet alle producten vallen onder het FLO-register. In dat geval garanderen de partnercriteria van Oxfam-Wereldwinkels dat de producten van eerlijke handel zijn. Oxfam-Wereldwinkels hanteert drie soorten criteria om na te gaan in hoeverre een kandidaat-producent bijdraagt tot de sociale en duurzame ontwikkeling die zij voor ogen heeft: Sociale ontwikkeling: de mate waarin de producentengroep de sociale, politieke, economische of culturele weerbaarheid van haar leden versterkt, democratie en transparantie, gendergevoeligheid, geen discriminatie, vrijheid van vereniging en het recht op collectieve arbeidsovereenkomst, arbeidsomstandigheden Economische ontwikkeling: eerlijkehandelspremie, exportcapaciteit, economische versterking van de organisatie Milieubewustzijn De partnercommissie beslist of een kandidaatpartner geaccepteerd wordt. Deze commissie wordt rechtstreeks verkozen uit de Algemene Vergadering van Oxfam-Wereldwinkels en oordeelt onafhankelijk in haar opdracht over de producentendossiers. Elke stemgerechtigde wereldwinkel kan iemand afvaardigen voor een mandaat van twee jaar. Op 30/06/09 hadden 35 wereldwinkels een zitje in de Partnercommissie. De kandidaat-partner wordt aanvaard als de meerderheid van de wereldwinkels die de partnercommissie uitmaken het voorbereidende dossier positief beoordeelt, en als het aangeboden product aan de strenge kwaliteitseisen voldoet. Bio Europa legt zeer strikte normen op voor biologische producten. De term bio (of biologisch ) en de biolabels zijn wettelijk beschermd. De bioproducten van Oxfam Fairtrade worden in het land van oorsprong gecontroleerd door een lokale of internationale certificeringsorganisatie. In België werkt Oxfam Fairtrade samen met BLIK. Die voert bij de import in ons land waterdichte controles uit en gaat na of de biologische kwaliteit van de producten niet werd aangetast bij de verwerking, de verpakking of het transport. Pas na deze controle kent BLIK het Belgische Biogarantielabel toe. Oxfam Fairtrade stimuleert zijn producenten om zoveel mogelijk naar bio over te schakelen. De zorg voor het milieu ligt ons nauw aan het hart. Daarom streefden we er naar om minstens een derde van ons assortiment bio te maken. In 2006 droegen 55 Oxfam Fairtradeproducten of 31% van het assortiment het biogarantielabel. Eind juni 2009 is dit aantal al gestegen tot 38%: doelstelling meer dan gehaald dus. 12 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 13

8 Foto: oww Activiteitenverslag 3 Aankoop en productie Verder professionaliseren was voor de afdeling aankoop en productie een prioriteit. De langetermijncontracten met onze producenten en verwerkers bevatten steeds meer formele afspraken over levering, betaling, productie, planning, kwaliteit en productontwikkeling. Onze stocks worden minutieus opgevolgd, net als de prijzen, om een optimaal aankoop- en productiebeleid te kunnen ontwikkelen. Per levering werken we een gedetailleerde kostenopbouw uit, zodat we onze aanvoerketen efficiënter en goedkoper kunnen maken. Eerlijke handel impliceert namelijk ook een zo direct mogelijke aankoopketen, via zo weinig mogelijk tussenhandelaren. Omdat we vooral met kleine producenten uit het Zuiden werken, blijft het een hele uitdaging om de producten in de juiste vorm, hoeveelheid, kwaliteit en op het juiste moment hier te krijgen. Een mislukte oogst of stijgende vraag, wisselende brandstofprijzen, schommelende wisselkoersen, wijzigingen in de receptuur, gebrek aan bepaalde grondstoffen: wanneer je hoofdzakelijk met kleine producenten werkt, kunnen al deze factoren vérstrekkende gevolgen hebben. Om stockbreuken te vermijden gaan we op zoek naar alternatieve leveranciers om nog meer continuïteit en kwaliteit te kunnen garanderen. Onderstaande tabel toont hoe het aankoopbudget besteed wordt: Aankopen Noord Aaankopen Zuid Bijkomende kosten aankoop juni % 25% 24% 23% 30% 33% 32% 35% 14% 13% 15% 15% Verwerkers 28% 29% 29% 27% Met Aankopen Noord bedoelen we producten die we aankopen bij tussenhandelaren of traders. Ook de aankopen bij zusterorganisaties in het fairtradelandschap (leden van EFTA, de European Fair Trade Association) vallen onder die categorie. Het aandeel van het aankoopbudget dat naar Aankopen Noord gaat, blijft jaar na jaar dalen. Momenteel maakt het nog 23% uit van het afdelingsbudget. Vooral bij aankoop van kleine hoeveelheden producten of grondstoffen is het voordelig en efficiënter voor alle partijen om via één importeur of EFTA-lid aan te kopen, zeker als het betreffende EFTA-lid extra gespecialiseerde kennis over een bepaald product of producent heeft. Bijkomende kosten aankoop zijn bijvoorbeeld zeevrachtkosten, kosten voor inklaring, kwaliteit, transport, opslag, invoerrechten tot etiketten. Een behoorlijke en min of meer gelijkblijvende hap uit het budget, maar broodnodig om de producten te kunnen importeren. We proberen dit aspect van de kosten zo laag mogelijk te houden. We werken voortdurend aan nog meer efficiëntie en blijven zoeken naar kostenbesparende maatregelen in de aanvoerketen. We streven er naar om zoveel mogelijk toegevoegde waarde in het Zuiden te genereren. Verwerking in het Zuiden is niet altijd mogelijk omwille van bijvoorbeeld ontbrekende infrastructuur. In dat geval worden de grondstoffen in Europa tot eindproducten verwerkt. Het aandeel van onze verwerkers in ons aankoopbudget is lichtjes gedaald. Waarom Oxfam Fairtrade geen koffie in het Zuiden laat verwerken Oxfam Fairtrade krijgt vaak de vraag waarom we niet meer koffie laten branden in het Zuiden. Zo zouden we immers nog meer toegevoegde waarde in het Zuiden creëren. Er zijn verschillende redenen waarom dit momenteel geen goed idee is: Oxfam Fairtrade werkt meestal met melanges. Mengen zorgt ervoor dat we op lange termijn een consistente smaak aan onze koffie kunnen geven. Koffie blijft evenwel een natuurproduct, iedere origine kent jaarlijks schommelingen in de kwaliteit. Door te mengen worden die verschillen weggewerkt. Bovendien kan je melanges balanceren. Eenmaal gebrand en verpakt begint de smaakkwaliteit van koffie traag achteruit te gaan. Oxfam Fairtrade brandt altijd kleine loten om de consument zo vers mogelijke koffie te kunnen verkopen. Dit zou een probleem zijn als wij koffie afgewerkt zouden aankopen en per container grote loten zouden invoeren. Onze branders kennen de smaak van de markt. Ondanks het feit dat de koffie in het Noorden verwerkt wordt, heeft het product toch een hoge toegevoegde waarde voor het Zuiden. Het aandeel van het Zuiden in de kostprijs van een pakje koffie van Oxfam Fairtrade blijft hoog: zowat 49% van de omzet in koffie vloeit rechtstreeks naar het Zuiden. Onze rechtstreekse aankopen in het Zuiden blijven stijgen. In 2005 kochten we rechtstreeks aan bij 36 verschillende partners. In 2008 maar liefst 45. Zo krijgen de producenten een goede prijs voor hun producten. Oxfam Fairtrade verkoopt niet alleen afgewerkte producten maar ook grondstoffen, vooral suiker en vruchtensappenconcentraat. Ook dit is een manier om kleine producenten markttoegang te bezorgen. Op het vlak van organoleptische kwaliteit (smaak, geur, uitzicht van de producten) boeken we in samenwerking met de kwaliteitsdienst steeds meer vooruitgang. Voor wijn, fruitsap, koffie en chocolade doen we vaak smaaktesten en vergelijken we met gelijkaardige producten op de markt. We hebben een eigen koffielabo. Jaarlijks organiseren we een wijnproeverij met wijnexperts en een koffieproeverij met professionele koffieproevers, waar onze producten de vergelijking met andere merken zeer goed doorstaan. Koffielabo garandeert topkwaliteit Oxfam Fairtrade heeft in zijn bedrijfsgebouw in Gent een eenvoudig maar functioneel koffielaboratorium. In het koffielaboratorium kunnen we kwaliteitsfouten en smaakafwijkingen tijdig opsporen. We volgen de geleverde kwaliteit op de voet op en werken samen met de kwaliteitsverantwoordelijke van de producenten om ook in het Zuiden de kwaliteit van de koffie steeds te verbeteren. Koffie van kleine boeren heeft meestal een groot kwaliteitspotentieel. Meer en meer wordt extra kwaliteit in de markt beloond. Voor kleinschalige producenten is het vaak zelfs een overlevingsstrategie om te investeren in extra kwaliteit en via hun coöperatie de weg te zoeken naar de kwaliteitsnichemarkt, die veel betere prijzen betaalt. De uitdagingen voor de toekomst zijn groot. De vraag naar fairtradeproducten groeit, en daarmee ook de druk op kleine producenten, zodat we op zoek moeten gaan naar alternatieve leveranciers. Ook de kwaliteitseisen zijn steeds strenger, wat een intense begeleiding van de kleinste producenten vereist. 14 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 15

9 Activiteitenverslag 4 Verkoop Foto: yel : no business as usual Oxfam Fairtrade verdeelt haar commerciële aandacht over zes branches of verkoopkanalen: Oxfam-Wereldwinkels en de Franstalige zusterorganisatie Oxfam- Magasins du Monde, retail, b2b, export en EFTA-leden (European Fair Trade Association) of andere fairtradeorganisaties. Tot nu toe rapporteerden we over onze omzetcijfers en de verdeling per verkoopkanaal op basis van een kalenderjaar. Omdat we dit jaar ons boekjaar verlengd hebben, presenteren we eenmalig de resultaten van een periode van anderhalf jaar (1 januari juni 2009). Daardoor wordt het moeilijk om de jaarlijkse cijfers te vergelijken. We zullen in de grafieken niet alleen de resultaten voor het volledige boekjaar weergeven maar ook een vergelijking maken tussen de resultaten van 2008 en Wereldwinkels houden stand Oxfam Fairtrade haalde tijdens het afgelopen anderhalf jaar een omzet van euro (exclusief ,40 euro voor grondstoffen, om te kunnen vergelijken met de euro voor het kalenderjaar 2008, waar grondstoffen eveneens niet werden meegerekend). Dat het omzetcijfer voor een vergelijkbare periode terugloopt met 2,7%, en dat in een snel groeiende fairtrademarkt, onthalen we natuurlijk niet op vreugdekreten. Enige nuancering dringt zich echter op. De woelige commerciële tijden hebben er zeker iets mee te maken, maar onze omzet daalde ook lichtjes omdat er zoveel nieuwe fairtrade-initiatieven ontstaan. Niettemin houden de branches die een substantieel deel van de omzet voor hun rekening nemen, namelijk Oxfam-Wereldwinkels en Oxfam-Magasins du Monde, zeer behoorlijk stand. We concluderen dat de consument ook in moeilijke tijden blijft geloven in het netwerk waar de Oxfam Fairtradeproducten het best vertegenwoordigd zijn. De wereldwinkels (in Vlaanderen en Wallonië) realiseerden in de periode januari juni 2009 een stevige 56,2% van de omzet of euro. Ook het b2b-segment (out of home) heeft zijn stuk in de taart weer vergroot. Producten ter waarde van euro (11,7% van de totale omzet) waaronder voornamelijk koffie, wijn en fruitsappen, vonden een weg naar instellingen, scholen, bedrijven, overheidsdiensten en horecazaken via een van de vijf provinciale logistiek-commerciële platformen van Oxfam Fairtrade. Op nationaal niveau bleek de cateringgroep Sodexo een sterke stijger, en we slaagden er in een mooie selectie van onze producten bij DeliXL en Java te introduceren. Een deel van de b2b-stijging is te verklaren doordat het omzetcijfer van onze Waalse grootverbruikpartner Caféquitable OBN Vending nu in deze branche is opgenomen, en niet langer in de branche Oxfam-Magasins du Monde vervat zit. Andere spelers op het veld In 2008 werden ook de grote distributieketens Delhaize en Carrefour actieve spelers in het fairtradelandschap. Dat de consument steeds meer fairtradegelabelde producten in het klassieke winkelrek kan vinden, juichen we alvast toe. Dat deze ketens ook hier met nadruk kozen voor hun huismerk, gaat ten koste van andere merken, en dat laat zich helaas ook voelen in de slinkende aanwezigheid van Oxfam Fairtradeproducten in deze supermarkten en dus een neerwaartse druk op onze omzetcijfers. We klokten af op euro omzet of 13% van het totaal. Waar Carrefour opnieuw een BRANCHE aantal van onze referenties uit de rekken haalde, waren er ook positieve signalen op te tekenen. Bij Colruyt bleef onze positie overeind en bij Bioplanet (Group Colruyt) mochten we zelfs spreken van een heuse doorbraak. Verder noteerden we ook geslaagde introducties bij Makro, Spar Retail, Spar Lambrechts en Cora. omzet jan 08-juni 09 % jan 08-juni 09 OWW ,8 % EFTA ,9% RETAIL ,0% B2B ,7% OMdM ,4% EXPORT ,3% TOTAAL % Over de grenzen Voor de export maken we een onderscheid tussen twee categorieën: handel met andere fairtrade-organisaties, die zich verenigd hebben in EFTA (European Fair Trade Association), en de rechtstreekse uitvoer naar buitenlandse verdelers. Tijdens het afgelopen boekjaar (januari 2008 tot eind juni 2009) zorgde de verkoop aan de EFTA-leden voor een omzet van euro, goed voor 13,9% van de (export)omzet. Dit cijfer staat wel onder druk omdat de EFTAleden in toenemende mate zelf de volledige productontwikkeling in handen nemen als een product goed verkoopt (en dus rechtstreeks met producenten gaan werken in plaats van aan te kopen via collega-organisaties). De resterende 5,3% van de omzet, euro, vloeit hoofdzakelijk voort uit export naar verdelers in Frankrijk, Nederland, Zweden, Denemarken en Luxemburg. In het Groothertogdom Luxemburg verkochten we onze producten in de supermarktketens Match en Cactus. We startten een samenwerking met de Deense drogisterijketen Matas en introduceerden onze producten bij de 400 Landelijke Wereldwinkels in Nederland. In Frankrijk breidden we ons netwerk van verdelers uit en slaagden we erin om dat regionaal beter te spreiden. Samenvattend: een lichte terugval van het zakencijfer betekent niet dat we onze commerciële toekomst door een donkere bril bekijken. Er zijn tal van hoopgevende factoren: onze professionele en gemotiveerde verkoopploeg, wiens flexibiliteit een snelle en accurate herpositionering in een al even snel wijzigende commerciële context toelaat, een opnieuw aantrekkende economie en de steeds nadrukkelijkere keuze van de eindconsument voor producten die gemaakt zijn met respect voor mens en omgeving. Vooral dit laatste wijst erop dat onze fairtradeproducten in toenemende mate de weg naar de consument zullen vinden. Daarom zien we de toekomst met vertrouwen tegemoet. Aandeel branche in de omzet jan/08-juni/09 Aandeel branche in de omzet jan/07-juni/08 Vergelijking omzet jan 08 - juni 09 tov omzet jan 07 - juni 08 Vergelijking omzet 2007 tov omzet Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 17

10 Exportlanden: Australië België Denemarken Duitsland Frankrijk Groot-Brittannië Hong Kong Italië Japan Luxemburg Nederland Nieuw-Zeeland Noorwegen Oostenrijk Portugal Spanje Zweden Zwitserland Landen van aankoop producten / grondstoffen: Afrika Benin Burkina Faso Ethiopië Ghana Ivoorkust Kenia Madagascar Malawi Mozambique Swaziland Tanzania Uganda Zuid-Afrika Azië - Midden-Oosten Filipijnen India Israël Laos Palestina Sri Lanka Thailand Latijns-Amerika Argentinië Bolivië Brazilië Chili Colombia Costa Rica Cuba Dominicaanse Republiek Ecuador Guatemala Haïti Honduras Mexico Nicaragua Paraguay Peru Activiteitenverslag 5 Marketing Het afgelopen jaar stonden de kranten bol van de crisisberichten. De tuimeling die de financiële wereld maakte bleef niet zonder gevolgen voor de voedingsmerken en de distributiesector. Klanten hielden al iets sneller de knip op hun portemonnee en producten die hen te duur leken werden al dan niet tijdelijk uit het winkelkarretje geweerd. Hoewel het achteraf bekeken nog bleek mee te vallen, was alertheid toch ten zeerste geboden. Boeiende tijden dus voor marketeers die hun organisatie meer dan ooit in vraag moesten stellen, de signalen van de consument nog beter vertalen naar koopgedrag en nog creatievere konijnen uit hun slinkende budgethoed moesten toveren. Slimme bedrijven investeren in tijden van recessie in hun verkoop- en marketingapparaat, maar gaan tegelijk als goede huisvaders nog zorgzamer met hun centen om. Bij Oxfam Fairtrade was het niet anders. Als hét merk van eerlijke handel dat zich in toenemende mate richt op de eindconsument, en dit via verschillende verkoopkanalen, werd er extra op de kleintjes gelet maar zonder in te boeten op zichtbaarheid en kwaliteit. En of het nodig was. De consument keek nog kritischer naar de kwaliteit en prijs van onze producten, de markt maakte kennis met een heuse stortvloed aan nieuwe fairtrade-initiatieven en wie niet gezien werd, tja, die was gezien. Tijd om alle marketingregisters open te trekken dus. We willen hét vertrouwensmerk van eerlijke handel zijn voor de snel groeiende groep eindgebruikers die in de principes en producten van fair trade gelooft. In crisistijden zelfs net iets meer dan anders, zo bleek. En dat we daarin slaagden, bewijzen we u graag door nog even terug te blikken op een aantal hoogtepunten uit een extreem boeiend marketingjaar. Blinker goes Oxfam Fairtrade (en omgekeerd) In 2008 koos de populaire Vlaamse jeugdauteur Marc De Bel onomwonden voor de producten van Oxfam Fairtrade, met grote nadruk op bio. Zo konden bioscoopbezoekers onze sappen, chocopasta en hagelslag herkennen op de ontbijttafel van de familie van Steen in de jeugdfilm Blinker en de Blixvaten. Coole cola - en nog bio ook Oxfam Fairtrade lanceerde de eerste en enige echte biocola in België: meteen een voltreffer, in blikjes van 33 cl. Duizenden samples van 15 cl vonden hun weg naar de nietsvermoedende consument die vanaf dan enkel nog verslaafd kon raken aan deze eerlijke verfrissing. Tijdens de lanceerperiode in het voorjaar van 2009 was geen enkele bezoeker van een braderie, festival, parochiale kring of wereldwinkel nog veilig voor deze zoete lekkernij. Dina deed het weer In de eindejaarsperiode 2008 haalden we het prachtige materiaal uit vorige eindejaarscampagnes nog eens uit de kast. Een maand lang verschenen in alle grote Vlaamse steden en in de vertrekhal van de luchthaven van Zaventem reuzengrote banners met beelden van Dina Tersago en Steve Stevaert, die hun lichaam leenden ter promotie van fair trade in het algemeen en ons merk in het bijzonder. De Lijn gaf ons een verkeersduwtje in de rug en kleefde een aantal bussen vol met Dina s op een uitnodigend bed van chocoladenoussines. Met enige verkeershinder maar vooral veel positieve reacties tot gevolg. Van de Limburgse heide tot aan t zeetje Van Kievit tot De Panne en van Hoogstraten tot Oostende: dank aan de organisatoren van Pukkelpop, Dranouter, Theater aan Zee, Festival van Vlaanderen, het alsmaar verder uitdeinende Boombal, de Antilliaanse Feesten en zoveel andere zomerse festivals die Oxfam Fairtrade de kans gaven om zichtbaar aanwezig te zijn met vlag, wimpel, sappen, snacks en wijnen. Zonder al die grote en kleine culturele initiatieven die ons een warm hart toedragen zouden we niet zo n verschil kunnen maken voor onze producenten in het Zuiden. FESTIVALS Januari 2008 tem Juni 2009 Afro Latino Festival, Bree Feest in't Park, Brugge Zomer van Antwerpen Openluchttheater, Deurne Antwerpen danst 2008 Sfinks, Boechout Folkfestival Dranouter Fonnefeesten, Lokeren Helden in het Park, Eeklo Absolutely Free Festival, Genk Flanders Lady's Trophy, Koksijde Souks & Salsa, Ninove Boombalfestival, Lovendegem Villa Pace, Sint-Niklaas Festival van Vlaanderen, Gent Festival Avanti! Kastelenroute Destelbergen, Heusden, Laarne en Kalken Wereld@Hasselt voor kids Wereldfeest, Leuven Circo Paradiso,Heusden Zolder Kunst in de Luwte (Festival van de Ontdekking, Roosdaal Mano Mundo, Boom Dranouter aan Zee, De Panne Noche de amor, Gent 18 Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade Jaarverslag 2008 Oxfam Fairtrade 19