Oefenen met casuïstiek

Transcriptie

1 Naam Inleiding Lesvorm Tijdsinvestering Doelgroep/niveau *** Benodigdheden Casuïstiek Voorbereiding Lesopzet Variatie Alternatief Oefenen met casuïstiek Door te werken met casussen krijgen studenten inzicht in hun vaardigheid en houding m.b.t. de ondersteuning van homo- en biseksuelen. Door het voeren van een gesprek, krijgen ze inzicht in hun professionele houding en handelen (met daarbij blinde vlekken en drempels) en oefenen ze vaardigheden om hier op de juiste manier op in te spelen. Deze oefening kan zo vaak als gewenst worden herhaald. Rollenspel 60 minuten Stappen van professioneel handelen m.b.t. LHB Kies een of meerdere casussen en kopieer deze. Kopieer Stappen van professioneel handelen m.b.t. LHB Bespreek de casus aan de hand van de stappen van professioneel handelen. Organiseer een rollenspel op basis van de casus. Oefenen in twee- of drietallen. Andere casuistiek in portal Monitorlerensignaleren.nl

2 Het verhaal van Ömer Ömer is een 19-jarige jongen. Hij zit op het ROC. Hij is opgegroeid in Nederland. Zijn ouders zijn afkomstig uit Oost Turkije. Het is een vriendelijke en rustige jongeman. Hij heeft een paar vrienden, zij zijn ook van Turkse afkomst. Ömer heeft zich altijd anders gevoeld dan anderen. Maar hij weet niet zo goed hoe dit komt. Op zijn twaalfde voelde Ömer voor het eerst speciale gevoelens voor iemand: voor een jongen uit zijn klas. Hij wist niet zo goed wat hij met deze gevoelens aan moest. Als de klasgenoot naar hem keek, voelde hij zich heel goed en begon het te kriebelen in zijn buik. Bij meisjes had hij deze gevoelens niet. Maar zijn vrienden leken juist de hele dag met meisjes bezig. Ömer wist niet goed hoe hij hierover mee moest praten. Hij hield daarom meestal maar zijn mond, zowel onder zijn vrienden als op school. Op zijn zestiende ontmoette hij Mark, een Nederlandse jongen van zeventien. Dat klikte meteen, ze werden verliefd en ze zagen elkaar veel. Ömer maakte ook kennis met de ouders van Mark. Na een tijdje begon Mark er steeds meer op aan te dringen dat hij ook de ouders van Ömer wilde ontmoeten. Dat kan niet, vertelde Ömer. Dat begreep Mark niet goed. Sindsdien heeft Ömer afstand van Mark genomen en zien ze elkaar nauwelijks meer. Ömer date nu alleen via internet. Een nichtje van Ömer is er een paar weken geleden achter gekomen dat hij seksueel contact heeft met andere jongens. Ze bleek via een Nederlandse kennis de buurvrouw van de ouders van Mark op de hoogte te zijn gesteld. Het nichtje heeft haar moeder (tante) ingelicht en die heeft vervolgens de ouders ingelicht. Toen Ömer thuis kwam, wist hij dat zijn ouders op de hoogte waren. Zijn vader bleef in eerste instantie rustig maar werd daarna kwaad en sloeg Ömer in elkaar. Ömer trok zich terug in zijn kamer. De volgende dag bleken meer familieleden op de hoogte. Ömer schaamde zich diep. De familieleden riepen dat er hard moest worden opgetreden tegen Ömer. Daarop bedreigde vader Ömer: hij moet veranderen of anders is hij zijn zoon niet meer. Ömer mag sindsdien (twee weken geleden) nog maar weinig de deur uit, hij mag alleen nog maar naar school. Hij krijgt regelmatig klappen van zijn vader. Zijn zussen negeren hem. Over twee weken moet hij met zijn ouders mee naar Turkije. Zijn ouders hebben verteld dat het tijd wordt dat hij gaat trouwen. Ömer is bang. Hij slaapt slecht en maakt nauwelijks meer huiswerk. Hij is snel geprikkeld. Een docent met wie Ömer goed contact heeft, ziet dat het niet goed gaat met Ömer. Ze raken in gesprek en stap voor stap wordt bovenstaand verhaal duidelijk. De docent verwijst hem door naar een hulpverlener. Vragen: 1. Welke risico s ten aanzien van het welzijn van Ömer zie je? 2. Welke vragen zouden er (nog) gesteld moeten worden aan Ömer? 3. Wat zijn volgens jou de eerste stappen die gezet moeten worden in het bieden van hulp aan Ömer? 4. Wat zou je vooral niet doen?

3 Het verhaal van Pat Pat is 21 jaar. Ze is op zoek naar een baan en woont zelfstandig. Pat meldt zich bij het wijkteam in verband met schulden. Pat ziet er niet vrouwelijk uit. Ze heeft kort haar en draagt stoere en wijde kleding. Ze zegt dat mensen haar vaak als jongen aanzien. Ze heeft rond de euro schuld maar hoeveel precies weet niet. De huur is nog betaald maar van allerlei online-bedrijven komen er nu de eerste incasso-brieven. Het gaat veel om kleding maar ook om dvd s en muziek. Ook gaat ze veel uit en dat kost ook geld. Pat was gestart met een juridische opleiding op het HBO maar is hier mee gestopt. Haar ouders vonden dat een grote schande. Goede cijfers halen, een goede opleiding en baan zijn thuis erg belangrijk. Sinds ze gestopt is met haar opleiding is het contact erg slecht. De manier waarop Pat zich kleedt keuren haar ouders streng af. Ze zien elkaar daarom nog maar weinig. Pat heeft gewerkt in de horeca maar is ontslagen omdat ze ruzie kreeg met de leidinggevende. Pas geleden werd Pat uitgescholden op straat door een groepje jongeren vanwege haar uiterlijk. Toen de jongeren dichterbij kwamen kreeg ze een duw. Pat heeft toen een van de jongeren terug geslagen. Daarop kreeg zij klappen. Haar oog is nog steeds blauw. 1. Welke verschillende problemen liggen op de loer of spelen er al? 2. Wat heeft prioriteit zie jij voor zijn ondersteuning in het maatschappelijk werk? Wat zou je als eerste aanpakken? 3. Welke vragen heb je? Wat moet nog duidelijker worden? 4. Welke vragen zou je aan de cliënt willen stellen? Op welke manier zou je dat doen?

4 Het verhaal van Nadia Nadia is 26 jaar en gescheiden. Ze is jurist van beroep. Ze woont zelfstandig. Nadia meldt zich bij het maatschappelijk werk met depressieve klachten. De huisarts heeft haar doorverwezen. In het gesprek met het maatschappelijk werk wordt duidelijk dat Nadia op haar zestiende is Nadia getrouwd met haar neef uit een Berberdorp in Marokko. Ze zag het huwelijk eigenlijk niet zitten maar heeft toch ja gezegd. Want toen ze haar twijfels uitte begonnen haar ouders te twijfelen over haar maagdelijkheid. Nadia wilde graag het tegendeel bewijzen. Het huwelijk viel Nadia erg zwaar. Maar scheiden was een schande. Haar ouders werden erg boos als ze vertelde dat ze wilde scheiden. Nadia besloot zelf toch weg te gaan. Het contact met haar familie werd toen verbroken. Nadia ging zelfstandig wonen. Door haar goede opleiding en goede baan kan ze zich zelf financieel goed redden. Het contact met haar familie is langzaam hersteld. Een man in haar leven ziet ze niet zitten. Maar er is wel een vrouw in haar leven. Ze wonen ook samen. Tegen haar familie vertelt ze dat dit haar huisgenoot is. Op haar werk weten haar collega s ervan, maar in haar familie weet niemand het. De ouders van Nadia willen dat Nadia snel opnieuw trouwt. Ze oefenen druk uit op Nadia. Er komen steeds vaker Marokkaanse families om haar hand vragen bij haar vader. Maar Nadia wil absoluut niet trouwen. Haar vriendin wil echter heel graag haar familie de waarheid vertellen. Zij wordt hier regelmatig boos over en krijgen dan ruzie. Nadia is erg verdrietig dat haar vriendin niet begrijpt dat dit niet kan. Tegelijkertijd wil ze het contact met haar familie niet kwijt. Als haar familie erachter zou komen dat Nadia met een vrouw is, wordt mijn leven een hel zegt Nadia. Nadia voelt zich de laatste tijd steeds vaker somber. Op haar werk is ze nu een paar weken ziek. Nadia slaapt veel. Ze zegt tegen de maatschappelijk werker dat ze zou willen slapen en nooit meer wakker worden. Vragen: 5. Welke verschillende problemen liggen op de loer of spelen er al? 6. Wat heeft prioriteit zie jij voor zijn ondersteuning in het sociaal werk? Wat zou je als eerste aanpakken? 7. Welke vragen heb je? Wat moet nog duidelijker worden? 8. Welke vragen zou je aan de cliënt willen stellen? Op welke manier zou je dat doen?

5 Stappen van professioneel handelen m.b.t. LHB Stappen van professioneel handelen m.b.t. LHB Heeft uw cliënt mogelijk moeite hebben met de eigen seksuele voorkeur? Dan volgende acht stappen komen dan van pas! Stap 1: Geef je cliënt ruimte om vragen niet te beantwoorden Maak seksuele voorkeur bespreekbaar door vragen hierover te stellen. Wanneer je cliënt aarzelt of zenuwachtig wordt, kan het helpen om aan te geven dat meteen antwoord geven niet hoeft en jullie er altijd later op terug kunnen komen. Stap 2: Maak je eigen positie duidelijk Vooral jongeren lopen lang alleen rond met hun homo- of biseksuele-gevoelens, gedachten en twijfels. Ze zijn vaak bang voor afwijzing. Maak duidelijk hoe jij hierin staat: - Laat merken dat je op je gemak bent met homo- en biseksuelen. Geef bijvoorbeeld terloops en op een ontspannen manier in het gesprek een voorbeeld van iemand die je kent die homo- en biseksueel is en maak duidelijk dat jij deze persoon accepteert. - Als je zelf homo- en biseksuelen bent, kun je dit in het gesprek aan de orde laten komen. - Wanneer je niet op je gemak bent met homo- en biseksualiteit of dit niet gelijkwaardig acht (bijvoorbeeld vanuit je geloof), is het aan te raden om een collega te vragen de ondersteuning van de cliënt over te nemen. Stap 3: Doe er normaal over Bij homo-, lesbische en bi-cliënten: maak duidelijk dat homo-, bi- en lesbische gevoelens net zo oké zijn als heterogevoelens, maar dat ze alleen minder vaak voorkomen. Dit klinkt als een open deur maar voor veel mensen is dat niet helder. Stap 4: Vertel dat twijfels normaal zijn Zeg dat het heel normaal is dat je soms nog niet precies weet wat je seksuele voorkeur is (bij jongeren), hierover heel open te zijn (bij ouderen) of niet te weten hoe hiermee om te gaan (bij ouders). Vooral jongeren denken namelijk vaak dat ze al zekerheid moeten hebben over hun seksuele voorkeur als ze er met anderen over praten. Geef aan dat er alle ruimte is om hierover te twijfelen of na te denken en dat jij hierbij kan helpen. Laat merken dat je ook kunt praten over de dingen die je nog niet zeker weet. Stap 5: Verken samen de mogelijkheden Voor veel homo s, lesbiennes en bi s is uit de kast komen de meest voor de hand liggende keuze. Maar dat geldt niet voor alle homo- en biseksuelen! Zeker voor homo- en biseksuelen uit religieuze kringen of culturen waarin de familie-eer erg belangrijk is, is dit vaak geen optie. De vraag is wat voor de cliënt zelf mogelijk, prettig én veilig is. Verken daarom samen met je cliënt wat de verschillende mogelijkheden zijn. Bijvoorbeeld: wil je het vertellen tegen je familie, op school of werk, op de sportclub of (nog) niet? Bij wie wil je open zijn en bij wie niet? En: in welke situaties wil je het wel vertellen en welke niet? - Bij religieuze homo-, bi- en lesbische cliënten kan de vraag meespelen of je een relatie aan wilt gaan met iemand van hetzelfde geslacht of wil proberen alleen te blijven. Een relatie aangaan met iemand van hetzelfde geslacht kan betekenen dat de cliënt de band verliest met de familie en de gemeenschap. - Houd rekening met homo- en biseksuelen in traditionele gemeenschappen, voor wie openheid over hun seksuele voorkeur ernstige gevolgen kan hebben voor de eigen veiligheid. Betrek in die situaties niet als vanzelfsprekend de ouders of andere familieleden, want hiermee kan de cliënt in gevaar komen. Stap 6: Help met het opbouwen van een netwerk Het versterken van de eigen kracht van cliënten betekent samen een stevig netwerk opbouwen, zodat jouw cliënten steun ervaren vanuit hun eigen sociale omgeving. Voor homo- en biseksuelen zijn andere homo- en biseksuelen meestal essentieel in hun netwerk: zij spelen een cruciale rol in het vergroten van het gevoel van zelfvertrouwen en zelfacceptatie. Dit voorkomt dat een cliënt zich eenzaam voelt en alleen rond blijft lopen met gevoelens van wanhoop of depressiviteit. Contacten met anderen met homo- en bi-gevoelens kunnen mensen helpen om te gaan met deze gevoelens en ervaringen te delen. Als een cliënt net zijn of

6 haar seksuele voorkeur heeft ontdekt of het moeilijk heeft met de eigen seksuele voorkeur, kun je hulp bieden bij het opbouwen van een stevig netwerk. Bekijk of het wenselijk en mogelijk is voor de cliënt om stap voor stap een LHB-netwerk te creëren. Stap 7: Maak je cliënt weerbaar Bijna alle homo- en biseksuelen krijgen in hun leven te maken met negatieve reacties. Het is daarom belangrijk dat je leert om je weerbaar te maken tegen deze negatieve reacties. Het kan gaan om pesten of geweld op school, op het werk, in de buurt, in verzorgingstehuizen, in de familie of in de openbare ruimte. Wanneer het gaat om langdurige pest- of geweldsituaties is het weerbaar worden geen makkelijke opgave. Zo kan jij jouw cliënt hier bij ondersteunen: - Maak pesten en geweld bespreekbaar. Vraag aan een cliënt met homo-, lesbische of bi-gevoelens, hoe anderen reageren op hun seksuele voorkeur. Geef de cliënt tips over hoe hij of zij hier zelf mee om zou kunnen gaan. - Geef psycho-educatie over pesten en geweld. Leg bijvoorbeeld uit dat pesters vaak weinig kennis hebben over homo- en biseksuelen en daardoor allerlei vooroordelen hebben. Jongeren die andere jongeren pesten met hun seksuele voorkeur hebben mogelijk zelf twijfels over hun eigen seksuele voorkeur. - In het geval van een jongere: praat eventueel met de school over wat docenten en andere medewerkers tegen pesten kunnen doen, ook preventief. - Stimuleer je cliënt eventueel om een weerbaarheidscursus te volgen. Ook cursussen rond het vergroten van zelfvertrouwen kunnen helpen om steviger in de eigen schoenen te staan. Of organiseer zelf een weerbaarheidcursus voor homo- en biseksuelen. Het mes snijdt dan aan twee kanten: homo- en biseksuelen bouwen een netwerk op met andere homo- en biseksuelen en werken tegelijk aan hun weerbaarheid. - Zorg dat jouw instelling uitdraagt dat geweld en discriminatie niet getolereerd hoeven te worden. Geef aan dat je daar aangifte van zal doen en ga naar de politie wanneer een cliënt daarmee te maken krijgt. - Als professional is het belangrijk om andere cliënten of collega s er op aan te spreken wanneer zij anti-lhb-leuzen gebruiken of scheldwoorden als homo of pot. Leg uit aan mensen dat dit kwetsend is en waarom. Stap 8: Vraag advies of verwijs door Het kan raadzaam zijn om advies te vragen aan een hulpverlener die veel afweet van de situatie van mensen met homo-, lesbische of bi-gevoelens: - Over de situatie van homo-, lesbische en bi-cliënten kan advies worden gevraagd en doorverwezen worden naar bijvoorbeeld RotterdamV of COC Haaglanden. - Wanneer het gaat om jongeren met een allochtone achtergrond is het verstandig door te verwijzen naar Veilige Haven in Amsterdam of Veilige Haven Oost in Nijmegen. Op de websites van de genoemde instellingen staat verder nuttige informatie. Stap 9: Grijp in bij onveilige situaties Wanneer een cliënt mogelijk te maken heeft met geweld is het belangrijk om zo snel mogelijk in te grijpen. In de buurt: bij pestgedrag in de buurt is vroeg ingrijpen van groot belang om erger te voorkomen. Vaak gaat pesten namelijk van kwaad tot erger. Pak dit op samen met de buurtregisseur en met de politie. Betrek eventueel de lokale LHB-organisatie voor advies. Ook Roze in Blauw het LHB-netwerk van de politie kan om advies worden gevraagd. In de familie: Vermoed je dat er sprake is van verstoting, huwelijksdwang, opsluiting, terugsturen naar land van herkomst, mishandeling, een gedwongen genezingsritueel of (doods)bedreiging vanwege het willen beschermen van de familie-eer? Maak dan een risicotaxatie eergerelateerd geweld, samen met Veilig Thuis en/of de politie. Bekijk op basis van de uitkomsten van de risicotaxatie de mogelijkheden.