over de voortgang van het project 100 jaar Groote Oorlog

Transcriptie

1 stuk ingediend op 1735 ( ) Nr. 1 3 oktober 2012 ( ) Gedachtewisseling over de voortgang van het project 100 jaar Groote Oorlog Verslag namens de Verenigde Commissies voor Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Decreetsevaluatie, Inburgering en Toerisme en voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed uitgebracht door de heer Lieven Dehandschutter verzendcode: BIN LEE

2 2 Stuk 1735 ( ) Nr. 1 Samenstelling van de Commissie voor Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Decreetsevaluatie, Inburgering en Toerisme Voorzitter: mevrouw Annick De Ridder. Vaste leden: mevrouw Karin Brouwers, de heren Jan Durnez, Ward Kennes, Jan Verfaillie; de heren Stefaan Sintobin, Joris Van Hauthem, mevrouw Linda Vissers; de heer Marnic De Meulemeester, mevrouw Annick De Ridder; de heer Kurt De Loor, mevrouw Els Robeyns; de heren Lieven Dehandschutter, Willy Segers; mevrouw Patricia De Waele; de heer Bart Caron. Plaatsvervangers: mevrouw Vera Jans, de heer Jan Laurys, mevrouw Valerie Taeldeman, de heer Johan Verstreken; de dames Katleen Martens, Marleen Van den Eynde, de heer Wim Wienen; de heer Marc Vanden Bussche, mevrouw Khadija Zamouri; mevrouw Fatma Pehlivan, de heer Jurgen Vanlerberghe; mevrouw Lies Jans, de heer Karim Van Overmeire; de heer Peter Reekmans; mevrouw Mieke Vogels. Toegevoegde leden: de heer Christian Van Eyken. Samenstelling van de Commissie voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed: Voorzitter: de heer Bart Martens. Vaste leden: de heren Robrecht Bothuyne, Lode Ceyssens, de dames Tinne Rombouts, Valerie Taeldeman; mevrouw Agnes Bruyninckx-Vandenhoudt, de heer Pieter Huybrechts, mevrouw Marleen Van den Eynde; de dames Gwenny De Vroe, Mercedes Van Volcem; mevrouw Michèle Hostekint, de heer Bart Martens; mevrouw Tine Eerlingen, de heer Wilfried Vandaele; de heer Ivan Sabbe; de heer Hermes Sanctorum. Plaatsvervangers: de dames Karin Brouwers, Veerle Heeren, de heren Johan Sauwens, Jan Verfaillie; mevrouw Katleen Martens, de heren Wim Van Dijck, Wim Wienen; de heren Karlos Callens, Dirk Van Mechelen; de heer Steve D Hulster, mevrouw Els Robeyns; de heer Mark Demesmaeker, mevrouw Liesbeth Homans; de heer Boudewijn Bouckaert; de heer Dirk Peeters. V l a a m s Pa r l e m e n t 1011 B r u s s e l 0 2 / w w w. v l a a m s p a r l e m e n t. b e

3 Stuk 1735 ( ) Nr. 1 3 INHOUD 1. Toelichting door de heer Geert Bourgeois, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand Erfgoed van de Groote Oorlog UNESCO-erkenning Onderzoek Bescherming en ruimtelijke verankering Beheer Communicatie Vlaanderen als bestemming van het herdenkingstoerisme Kennis verwerven Aanbod verbeteren Promotie maken Vragen en opmerkingen van de commissieleden Antwoorden van de heer Geert Bourgeois, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand... 9 Gebruikte afkortingen... 12

4 4 Stuk 1735 ( ) Nr. 1 De Verenigde Commissie voor Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Decreetsevaluatie, Inburgering en Toerisme en voor Leefmilieu, Natuur, Ruimtelijke Ordening en Onroerend Erfgoed hield op 19 september 2012 een gedachtewisseling over de voortgang van het project 100 jaar Groote Oorlog. 1. Toelichting door de heer Geert Bourgeois, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand Minister Geert Bourgeois verklaart dat het voortgangsrapport betrekking heeft op de domeinen Onroerend Erfgoed en Toerisme, die sleutelposities bekleden in het herdenkingsproject, en de periode januari-juni 2012 bestrijkt. De gegevens voor het rapport worden geleverd door Onroerend Erfgoed en Toerisme Vlaanderen en de coördinatie ervan gebeurt door het projectsecretariaat 100 jaar Groote Oorlog. Het Vlaams Actieplan WOI is echter ruimer, beleidsoverschrijdend en bevat 109 actiepunten Erfgoed van de Groote Oorlog Voor Erfgoed is er één strategie, samengesteld uit vier sporen. Het eerste spoor is onderzoek van het bouwkundig, landschappelijk en archeologisch WOI-erfgoed en moet de wetenschappelijke basis voor het beleid leveren. Het tweede spoor gaat over de bescherming en de ruimtelijke verankering van een selectie van WOI-erfgoed. Het derde spoor ontwikkelt een visie op beheer, restauratie, onderhoud en ontsluiting. Het vierde spoor is erop gericht een selectie van de herinneringssites en -landschappen van de Eerste Wereldoorlog te laten erkennen als UNESCO-werelderfgoed UNESCO-erkenning Vlaanderen dient de aanvraag in samen met Wallonië en Frankrijk. Daarvoor is er een internationale werkgroep opgericht met voor Vlaanderen het agentschap Onroerend Erfgoed, het projectsecretariaat en de Vlaamse vertegenwoordiging in Parijs; voor Wallonië Le Département du Patrimoine; voor Frankrijk de associatie van twaalf Noord-Franse departementen Paysages et sites de mémoire de la Grande Guerre en het ministerie van Cultuur en Communicatie. De werkgroep komt geregeld samen, in de eerste zes maand van het jaar een tiental keer, afwisselend in Brussel, Namen en Parijs en werkt aan een gemeenschappelijke visietekst. Omdat Frankrijk het dossier nog niet op de indicatieve lijst heeft gezet, kan het niet ingediend worden in In het voorjaar 2014 zal er een predossier ingediend worden ter voorbereiding van het nominatiedossier in het najaar 2015, met het oog op een erkenning door de algemene vergadering van het Werelderfgoedcomité in de zomer van Het uitstel is het gevolg van talmende partners, maar zal gebruikt worden om het dossier te verdiepen. Sowieso zal de erkenning nog tijdens de herdenkingsperiode gebeuren Onderzoek In werd een inventaris van materiële overblijfselen van WOI in de Westhoek samengesteld. Deze inventaris van voornamelijk bouwkundig erfgoed werd in aangevuld met een onderzoek naar de archeologische en landschappelijke aspecten van het WOI-erfgoed. De resultaten van dit multidisciplinaire onderzoek werden gebundeld in het intern eindrapport Syntheserapport over de aanpak, methodiek, resultaten en aanbevelingen van het WOI-erfgoedonderzoek van het agentschap Onroerend Erfgoed. De onderzoekscyclus is daarmee afgerond en dit punt zal dus niet meer behandeld worden in de volgende voortgangsrapportage. Op basis van het onderzoek zijn 28 herinneringsplaatsen met archeologisch potentieel afgebakend waar het oorlogslandschap nog zichtbaar is en de wisselwerking tussen

5 Stuk 1735 ( ) Nr. 1 5 landschap en oorlog tot uiting komt. 27 herinneringsplaatsen zijn in zes clusters samengebracht: Frontzate en IJzer, Kanaalzone, slagveld van Passendale, Ieperboog en Geluveldplateau, Wijtschateboog, West-Vlaamse Heuvels. De 28ste herinneringsplaats, het Bos van Houthulst, maakt geen deel uit van een cluster. Het onderzoek concludeert dat de aanpak van de materiële overblijfselen van WOI best geïntegreerd wordt in het erfgoedbeleid. Een goede ruimtelijke planning moet er daarenboven voor zorgen dat de relicten niet verstoord worden Bescherming en ruimtelijke verankering Een volgend spoor is de klassieke bescherming en de ruimtelijke verankering van het belangrijkste WOI-erfgoed, toegespitst op drie thema s: militaire begraafplaatsen, verdedigingsconstructies en herdenkingsmonumenten, aangevuld met kleinere thema s of heel specifieke items zoals noodwoningen en logistieke constructies. In de eerste zes maanden van het jaar zijn er veertig sites voorlopig en veertien definitief beschermd. De klemtoon ligt op de bescherming van defensieve constructies zoals bunkers en schuilplaatsen in de Westhoek en oorlogsgedenktekens in de provincie Vlaams-Brabant. In de volledige regeerperiode zijn er 174 sites voorlopig en 157 definitief beschermd. Wat de ruimtelijke verankering betreft, loopt momenteel de aanduidingsprocedure voor drie geclusterde ankerplaatsen in de streek ten zuiden van Ieper. Zo werd de ankerplaats West-Vlaamse Heuvels voorlopig aangeduid op 27 februari De aanduidingprocedures van de ankerplaatsen Ieperse vestingen en omgeving, en heuvelrug Wijtschate-Mesen en Polygoonbos en Reutelbeekvallei zijn in voorbereiding. Een eerste RUP-ontwerp is met alle actoren besproken op 23 maart Daarna volgde bilateraal overleg tussen het AGNAS-RUP-team en de gemeenten, de provincie West-Vlaanderen, de landbouworganisaties en de natuurverenigingen. Dat zal resulteren in een nieuw ontwerp waarover opnieuw overlegd wordt met alle betrokkenen. Voorts zijn er nog ankerplaatsen buiten West-Vlaanderen, zoals het slagveld van Halen in Limburg, de Getevallei in Vlaams-Brabant en de Turnhoutstellung in Antwerpen. De minister heeft de suggestie van de heer Van Mechelen om ook de waardevolle items uit WOI van privémusea op de topstukkenlijst te plaatsen, overgemaakt aan minister Schauvliege, die advies heeft gevraagd aan de Topstukkenraad. Die heeft voorgesteld om tegen het najaar een proeflijst van het culturele erfgoed van WOI op te stellen. Voor die opdracht is een budget van euro gereserveerd Beheer Onder het beheer vallen beheersmaatregelen zoals een instandhoudings- en premiebeleid, de opmaak van beheersplannen of de inzet van landschapsteams door de Regionale Landschappen. Er zijn vooralsnog geen onderhoudspremies toegekend. Restauratiepremies zijn er wel al toegekend en voor de IJzertoren en de Ganzepoot zijn dergelijke premies aangevraagd. Het ontwerpteam ontwikkelde een concept voor het Herinneringspark dat belangrijke landschappelijke sites heraanlegt en in een netwerk opneemt. Om de band tussen de sites duidelijk te maken wordt gedacht aan algemene inrichtingsprincipes: het zichtbaar maken van de landschapsstructuren die een belangrijke rol speelden in WOI, het optimaliseren van een netwerk met uitzicht- en oriëntatiepunten op de frontzone, het markeren en vrijhouden van belangrijke zichtlijnen en panorama s en van het voormalige niemandsland. Daarnaast gelden kleinere inrichtingsprincipes waarvoor de provincie verantwoordelijk is. Het gaat bijvoorbeeld om uniforme bewegwijzering en straatmeubilair en een typebestek.

6 6 Stuk 1735 ( ) Nr Communicatie De minister verwijst naar de verzorgde communicatie tussen de verschillende partners. Het UNESCO-dossier is veelvuldig toegelicht en besproken tijdens de internationale contacten van het agentschap Onroerend Erfgoed, het projectsecretariaat en het Departement internationaal Vlaanderen. Ook de beleidsverantwoordelijken van Vlaanderen, Wallonië en Frankrijk overleggen geregeld. Op het colloquium Het erfgoed van de Eerste Wereldoorlog in ruimtelijk perspectief werden de resultaten van het onderzoek toegelicht. Dit colloquium was een co-organisatie van het projectsecretariaat, het agentschap Onroerend Erfgoed, de provincie West-Vlaanderen, Hogeschool Gent en Universiteit Gent. De resultaten van het onderzoek worden eveneens publiek gemaakt in wetenschappelijke publicaties, waaronder de reeks Relicta en het tijdschrift Monumenten en Landschappen. Voorts zijn er artikelen in voorbereiding over het inzetten van loopgravenkaarten en luchtfoto s voor WOI-onderzoek. Onroerend Erfgoed zal bijdragen leveren aan het in 2013 geplande speciaal nummer van De Grote Rede, het informatieblad van het Vlaams Instituut voor de Zee gewijd aan WOI en de zee. Onroerend Erfgoed plant eveneens de publicatie van een publieksboek in 2015 waarbij de collectie van de Mission Dhuicque geconfronteerd zal worden met hedendaagse herfotografie. In het kader van de lopende ruimtelijke processen werd een brede communicatie opgezet met relevante partners. Daarnaast heeft minister Bourgeois de resultaten van de studie Herinneringspark bekendgemaakt Vlaanderen als bestemming van het herdenkingstoerisme Toerisme Vlaanderen heeft hierbij drie streefdoelen: verhoging van het economische kapitaal met 2 miljoen bezoekers in de periode , verhoging van het symbolische kapitaal met een bekendmaking van Vlaanderen als toeristische en herdenkingsbestemming en verhoging van het sociaal kapitaal met een betere toegankelijkheid van de vakantieketen in de Westhoek voor personen met een beperking. Samengevat spreekt de minister van Toerisme+: piëteitsvol herdenkingstoerisme dat economische voordelen genereert. Sinds WOI bezoeken Britten spontaan de regio, nu groeit die interesse alleen maar, ook vanuit andere landen Kennis verwerven In een eerste fase ( ) verwierf het agentschap Toerisme Vlaanderen de nodige kennis op basis waarvan het een ruim plan van aanpak opstelde. Structurele verbeteringen aan het vaste aanbod zijn vanaf 2010 ingezet, door middel van het impulsfonds voor toeristische investeringen. Met een tweede impuls werd in 2012 een evenementenprogramma met internationale uitstraling gegarandeerd. In een volgende stap vanaf herfst 2012 wordt dit verbeterde aanbod gepresenteerd aan potentiële bezoekers. In de periode gebeurde een grondige situatieanalyse. De studie Toeristische valorisatie van erfgoed uit de Eerste Wereldoorlog in de Westhoek met het oog op 100 Jaar Groote Oorlog ( ) werd uitgevoerd door Westtoer en bevat aanbevelingen voor een verbetering van het aanbod, voor strategische projecten, voor een analyse van de markt en voor de organisatie. De studie en een samenvatting ervan zijn te vinden op de website van Toerisme Vlaanderen Aanbod verbeteren De tweede fase behelst de verbetering van het aanbod met vier werkterreinen: infrastructuur, evenementen, toeristische productontwikkeling en toegankelijkheid. Om de kwaliteit van het aanbod voor de WOI-toerist vanaf 2014 te garanderen, stelde de Vlaamse overheid 15 miljoen euro ter beschikking voor een impulsprogramma investeringen, dat uit-

7 Stuk 1735 ( ) Nr. 1 7 eindelijk zowat 45 miljoen euro investeringen genereerde. In het kader daarvan werden 44 projecten goedgekeurd waarvan vijf strategische. De minister haalt specifiek de herinrichting van het In Flanders Fields Museum aan en de openstelling van het belfort met een wijds zicht op de omgeving. Aan het bezoekerscentrum in Zonnebeke wordt hard gewerkt, waardoor de vertraging door procedureproblemen zeker zal ingelopen worden. Het bezoekerscentrum Lijssenthoek wordt nog deze maand geopend. Ook de herinrichting van het museum in de IJzertoren en de Ganzepoot, de twee andere strategische projecten, zullen tijdig klaar zijn. Voor het impulsprogramma evenementen gebeurde een eerste oproep in 2011, voor een bedrag van 5 miljoen euro. Uit de 75 voorstellen werden tien projecten geselecteerd: Gone West 2014, Gone West 2015, Beeldend Kunstproject, Poperinge Terminus, 100 jaar Groote oorlog Passendale, Vredescentrum Antwerpen, door de lens van de filmcamera, Flanders song for peace, Martelaarsteden, Lijssenthoek Terminus. De minister plant nog een tweede oproep in Hoeveel daarvoor precies zal worden vrijgemaakt is nog niet bekend, de minister verwacht dat het iets meer dan 3 miljoen euro zal zijn. Voorts is het de bedoeling de toeristische productontwikkeling aan te pakken door initiatieven op vlak van bereikbaarheid, onthaal, routes, tours en excursies, verblijfsarrangementen, kortingen en voordelen. In nauw overleg met publieke en private actoren en met collega-administraties werkt Toerisme Vlaanderen aan acties om lacunes te verkleinen en/ of weg te werken. Voor de Westhoek werkt het agentschap nauw samen met het West- Vlaamse Programmasecretariaat. Het is de bedoeling de volledige vakantieketen toegankelijk te maken voor allen. De doorlichting van de huidige situatie zal klaar zijn in de herfst van Die moet zowel gemeenten als ondernemers betrouwbare informatie verschaffen. Ter voorbereiding van 100 Jaar Groote Oorlog heeft Toerisme Vlaanderen een proefproject voor de Westhoek opgezet om maximale toegankelijkheid van de volledige vakantieketen (info, onthaal, verblijf, beleving, mobiliteit, horeca, shopping enzovoort) te realiseren. Dit project startte in het najaar 2011 en loopt over drie jaren. Eind 2011 werd de doorlichting van het logiesaanbod afgerond. Momenteel loopt de doorlichting van de restaurants en cafés, de informatie- en onthaalpunten en de specifieke WO I-locaties. In de loop van de herfst worden per gemeente en voor de Westhoek in zijn geheel analyserapporten gemaakt. Die vormen de basis voor verdere toegankelijkheidsinitiatieven in de periode Promotie maken Vanaf 2013 komt de focus te liggen op promotie. Het promotieplan gaat uit van een dubbel oogpunt: in het eerste primeert het WOI-erfgoed, dus de verbondenheid met de geschiedenis, in het tweede de vakantiebeleving, waarbij het WOI-erfgoed een extra dimensie biedt. Naargelang de doelgroep en context zal een van beide of beide posities tegelijk worden uitgespeeld. Het plan is te raadplegen op de website van Toerisme Vlaanderen. Toerisme Vlaanderen plant de toeristische promotie voor de herdenking op de eerste plaats in Vlaanderen en Groot-Brittannië, op de tweede plaats in Nederland, Ierland, Canada, de Verenigde Staten, Nieuw-Zeeland en Australië, op de derde plaats in Wallonië, Frankrijk en Duitsland, op de vierde plaats in India en China. Andere landen zullen enkel reactief bediend worden. Die volgorde is een gevolg van de studieresultaten. Het promotiebudget zal ongeveer euro per jaar bedragen. Westtoer staat, samen met de organisatoren en de diensten voor toerisme, in voor de promotie in Vlaanderen en Wallonië. Toerisme Vlaanderen neemt de internationale promotie voor zijn rekening. Daarvoor doet het een beroep op de buitenlandkantoren. Voor

8 8 Stuk 1735 ( ) Nr. 1 Nieuw-Zeeland en Australië zal het agentschap een tijdelijke vertegenwoordiging aanstellen. Om de coherentie van de communicatie te garanderen, stelt Toerisme Vlaanderen één geïntegreerde consumentencampagne op voor alle buitenlandse markten. Die campagne is voorgesteld bij de opening van het In Flanders Fields Museum. De minister geeft als eerste realisaties het artikel in Voluit-Vlaanderen Vakantieland, persgroepsreizen van tien Nederlandse, veertien Britse en achttien Amerikaanse journalisten. Wegens onvoldoende belangstelling is een Duitse groepsreis geannuleerd en vervangen door een individuele persreis. Ook andere journalisten kregen al een persreis. Het is de bedoeling om individuele persreizen doorlopend aan te bieden. Voorts wordt er nog gebruik gemaakt van nieuwsbrieven, websites, blogs, facebook. Voor het bereiken van de internationale bezoekers is het essentieel om touroperators, vervoersmaatschappijen en andere reisprofessionals te motiveren om in te spelen op 100 jaar Groote Oorlog en Vlaanderen als bestemming in hun aanbod op te nemen. Daarom zal Toerisme Vlaanderen de eerstkomende jaren zijn aanwezigheid op de grootste internationale vakbeurzen in het teken van stellen. Concreet gaat het om de World Travel Market te Londen (herfst 2012 en 2013) en ITB Berlijn (lente 2013 en 2014). De zone The Great War Centenary kan rekenen op de participatie van enkele vooraanstaande Vlaamse actoren zoals Memorial Museum Passchendaele 1917, de toeristische dienst van Poperinge, en Ieper met het In Flanders Fields Museum. In 2013 zal Vlaanderen op de WTM trouwens de gastregio zijn, met als grote thema de herdenking van de Eerste Wereldoorlog. 2. Vragen en opmerkingen van de commissieleden De heer Johan Verstreken prijst het mooie werk dat tijdig aangevat is. Hij vraagt hoe het overleg met steden en gemeenten concreet verloopt. Hij vermoedt immers dat er bepaalde heikele punten zijn, onder meer overlappingen met andere dan toeristische functies zoals wonen, landbouw, economie en natuur. Hoe bewaart de minister het evenwicht tussen monumenten beschermen en hun toegankelijkheid verbeteren? Zo heeft het monument van de Ganzepoot een verouderde lift. Overlegt de minister daarover met het federale niveau? Voorts informeert de spreker hoe het overleg met andere landen zoals Groot-Brittannië, verloopt. Organiseert Vlaanderen of het federale niveau dat? En zijn er knelpunten? Promoten de landen met WOI-relicten elkaars sites? Verwijzen de Vlaamse brochures bijvoorbeeld naar de sites in de Sommevallei of de Reimsregio? De heer Verstreken vraagt ook aandacht voor de Zuid-Afrikaanse en Amerikaanse toerist. Hij suggereert ook die markt te bewerken met beperkte en relatief goedkope initiatieven zoals groepspersreizen voor journalisten van die landen. De heer Lieven Dehandschutter prijst de renovatie van het In Flanders Fields Museum. Het verheugt hem ook dat minder bekende aspecten van de WOI-relicten belicht worden, onder meer de militaire begraafplaatsen in de buurt van veldhospitalen. Bij zijn reis doorheen Canada heeft het lid kunnen vaststellen dat er ook in Ottawa grote belangstelling is voor de herdenking van WOI, veelal gekoppeld aan de aandacht voor de Canadese arts, dichter en officier John McCrae die In Flanders Fields schreef en in 1918 in Wimereux stierf. Het lid staaft die uitspraak door te verwijzen naar secties van het Canadian War Museum, de afbeelding op het Canadese 10 dollarbiljet en borden in het Canadese parlement. Hij pleit voor gerichte promotie op de Canadese markt en een McCrae-route doorheen Vlaanderen en Noord-Frankrijk. De heer Bart Caron herinnert eraan dat er heel wat Noord-Afrikaanse militairen gesneuveld zijn in WOI. Het is dus een kans om het gemeenschappelijke verleden met de Vlaamse inwoners van Noord-Afrikaanse afkomst in de verf te zetten. Voorts wil de spreker weten hoe en door wie de evenementen geselecteerd zijn en of er een bezwaarmogelijkheid is.

9 Stuk 1735 ( ) Nr. 1 9 De heer Stefaan Sintobin is het niet eens met de poging van de heer Caron om hier een politiek correct verhaal van te maken. Als het aanvoelen van de heer Dehandschutter correct is, zullen er dan allicht meer dan 2 miljoen bezoekers komen. Aan de minister vraagt het lid hoe andere beleidsdomeinen zoals Onderwijs en Cultuur bij het project betrokken zijn. Hoewel hij er tegen gekant is, vraagt hij naar de stand van zaken van het overleg met de federale verbindingsofficier. Voorts informeert hij of er een uniform ticketsysteem komt. Wordt er gedacht aan een speciale vervoersformule van NMBS of De Lijn? Volgens mevrouw Annick De Ridder vreest Open Vld dat het beschermingstraject, de basisvoorwaarde voor de erkenning als werelderfgoed, niet klaar zal zijn tegen Het lid denkt aan het behoud van de bunkers, de bescherming van de bunkerlinie en van de slagvelden. De aanduiding als ankerplaats zou volgens de minister een voldoende beschermingsgrond bieden voor UNESCO. In andere dossiers laat hij echter uitschijnen dat bescherming alleen mogelijk is als de aanduiding als ankerplaats omgezet wordt in een erfgoedlandschap. UNESCO houdt immers sterk rekening met de ruimtelijke context van potentieel werelderfgoed. Zal de minister ankerplaatsen omzetten in erfgoedlandschappen, zoals de heer Van Mechelen bepleit? Heeft de minister UNESCO gevraagd naar de vereisten? Welke stappen zijn en zullen er nog ondernomen worden om de bescherming te garanderen? In tegenstelling tot wat de minister eerder beweerde, zijn er ook buiten de Westhoek oorlogsrelicten met een duidelijke link met het landschap. Mevrouw De Ridder denkt aan de Antwerpse fortengordel en de Antwerpen-Turnhoutstellung, uitgebreid gedocumenteerd door de erfgoedvereniging Simon Stevin. Ook dat erfgoed verdient steun en erkenning. Wat zal de minister doen om oorlogsrelicten buiten de Westhoek te beschermen? Kunnen de fortengordel en de Turnhoutstellung opgenomen worden in de lijst van slagvelden genomineerd voor bescherming als werelderfgoed? Het lid informeert voorts of de Vlaamse Huizen betrokken zijn bij het overleg met en de promotie in andere landen? Tot slot benadrukt het lid namens haar fractie dat oorlogsrelicten enkel in de kijker mogen geplaatst worden als de nooit-meer-oorlog-boodschap centraal staat. 3. Antwoorden van de heer Geert Bourgeois, viceminister-president van de Vlaamse Regering, Vlaams minister van Bestuurszaken, Binnenlands Bestuur, Inburgering, Toerisme en Vlaamse Rand Minister Geert Bourgeois herhaalt dat het eerste overleg over de ankerplaatsen moeizaam verliep omdat het te vroeg kwam en te zeer de nadruk legde op erfgoed en natuur, maar andere ruimtelijke functies zoals landbouw opzijschoof. De administratie had nochtans goede bedoelingen: van meet af aan alle partners bij het proces betrekken, maar sommigen interpreteerden de plannen als beslist beleid. Dat beeld is ondertussen bijgestuurd. Het overleg krijgt nu alle kansen en de nieuwe plannen zullen rekening houden met alle ruimtelijke functies. Als er erfgoedrichtplannen nodig zijn, zullen die zeker tijdig klaar zijn. De aanduiding van de ankerplaatsen is de eerste fase en het AGNAS-overleg loopt. De contacten met UNESCO verlopen volgens het normale schema, de organisatie weet dat het project eraan komt. Als het predossier klaar is, zal het overleg geïntensifieerd worden. Het is inderdaad de bedoeling de historische site van de Ganzepoot open te stellen voor het publiek. Nieuwpoort zal de site daartoe herinrichten, maar het is de Federale Regering die moet investeren om de toegankelijkheid van het monument te verbeteren. Andere aspecten van toegankelijkheid, onder meer de openingsuren en het onthaal maken wel deel uit van het project van de stad. De Ganzepoot kan misschien behandeld worden op het volgende interministeriële overleg. Op initiatief van de minister komen de gewesten en de federale overheid onder wisselend voorzitterschap elke drie maand bij elkaar. Dat betekent niet dat de partners een oordeel vellen over elkaars projecten. Zo is defensie en

10 10 Stuk 1735 ( ) Nr. 1 het digitaliseren van archief van musea en lokale verenigingen een federale bevoegdheid. Dat betekent niet dat de overlegpartners geen praktische afspraken kunnen maken, onder meer om de timing af te stemmen en overlappingen te vermijden. Het federale niveau plant bijvoorbeeld drie grote evenementen: in Brussel, Ieper en Bergen. Het Departement internationaal Vlaanderen en het projectsecretariaat staan dan weer in voor de praktische internationale afspraken. Ook de minister en de minister-president houden de beleidsverantwoordelijken van andere landen en de ambassadeurs op de hoogte. De minister illustreerde dit tijdens een informatievergadering van ambassadeurs in de Warande in samenwerking met de minister-president. Er zijn al diverse contacten geweest met Zuid-Afrika, maar de belangstelling van de regering daar is gering. Geen enkel Afrikaans land hoort tot landen waarin bij voorrang promotie gemaakt wordt. Dat is gebaseerd op het onderzoek van Westtoer, maar betekent niet dat de Vlaamse vertegenwoordiging in Zuid-Afrika het project niet kan bekendmaken. De minister wil echter de beperkte budgetten gericht en gebundeld inzetten en niet verspreiden over de ruim vijftig staten die bij de oorlog betrokken waren. Anderzijds neemt Vlaanderen algemene acties, onder meer op internationale beurzen, die alle staten en professionelen bereiken. Canada is wel een belangrijke doelmarkt. De minister zal de suggesties van de heer Dehandschutter bestuderen. Het Vlaamse kantoor in New York dat ook verantwoordelijk is voor Canada, zal de opdracht krijgen om de herdenkingsprojecten daar te promoten. Met de Verenigde Staten is er een specifiek project over de Amerikaanse begraafplaats In Flanders Fields in Waregem. De geschiedenis van de koolmijnen leent zich voor integratieprojecten op basis van gedeeld erfgoed. Er bestaan ook registers van de personen die in de Westhoek vochten en sneuvelden. Die zullen worden opengesteld voor het publiek in het In Flanders Fields Museum. De minister laat nagaan of een link tussen erfgoed en inburgering mogelijk is. Hij besluit dat de prioriteiten van Westtoer behouden zullen blijven, het heeft weinig zin de budgetten te spreiden over alle landen die bij de oorlog betrokken waren. In veel landen is de middenklasse, die de reis kan betalen, trouwens te klein of niet geïnteresseerd. Toerisme Vlaanderen selecteert de evenementen op basis van de criteria in het ministeriële besluit. De minister heeft de acties van de andere beleidsdomeinen al bekendgemaakt en zal binnenkort opnieuw een overzicht geven aan de Vlaamse Regering via een mededeling. De meeste andere beleidsdomeinen werken mee. De minister geeft een voorbeeld: het Festival van Vlaanderen nodigt 35 koren uit 35 landen uit om te logeren in steden en samen met lokale koren een vredeslied te brengen. Een uniform ticketsysteem is enkel geopperd door de heer Sintobin, de tickets zijn zaak van de gemeenten. De minister heeft geen weet van plannen in die zin. Hij zal bij Westtoer en Toerisme Vlaanderen informeren naar de mogelijkheden. De contacten met De Lijn en de NMBS over speciale arrangementen lopen. Ook hierover zal de minister een stand van zaken vragen. Het onderzoek en het beschermingstraject verlopen volgens schema. Er is intens overleg met alle partners. En de minister benadrukt dat er al erfgoed van WOI buiten de Westhoek beschermd is. Zo is de fortengordel een van de projecten goedgekeurd onder de impuls infrastructuur. In 2013 wordt ook werk gemaakt van de bescherming van de bunkerlinie, aangelegd door de Duitsers ter bescherming tegen een geallieerde invasie vanuit Nederland. De minister heeft de heer Van Mechelen daarover een brief gestuurd met een tijdschema.

11 Stuk 1735 ( ) Nr Het is voor de minister evident dat de Vlaamse vertegenwoordigers in het buitenland bij de promotie van de herdenking betrokken zijn. Internationaal Vlaanderen is via het projectsecretariaat een van de hoofdorganisatoren met de In Flanders Fields decoration, het initiatief van de minister-president om Nobelprijswinnaars voor de vrede uit te nodigen. De focus van de promotie ligt echter bij de Vlaamse toeristische buitenlandkantoren. De minister beaamt dat herdenkingstoerisme geen oorlogstoerisme mag zijn. Vlaanderen legt de klemtoon op vrede en verzoening, op toerisme+ (sereen en met respect voor de geschiedenis en het landschap). Omdat het front zich nu eenmaal vier jaar lang in de Westhoek bevond, ligt de focus op die regio, maar ook de andere sites en de martelaarsteden worden niet uit het oog verloren. De Vlaamse overheid stuurt de infrastructuurprojecten en de evenementen echter niet, dat is aan de organisatoren. Maar de minister gaat ervan uit dat alle projecten de bedoeling hebben mensen bij elkaar te brengen. Mevrouw Karin Brouwers vraagt of Vlaanderen ook promotie zal voeren voor de evenementen in de martelaarsteden. Voor het overige is ze blij met het overleg over de ankerplaatsen. De uitbreidingsmogelijkheden voor bestaande bedrijven mogen immers niet gehypothekeerd worden. Minister Geert Bourgeois zegt dat de binnenlandse promotie geen taak is van Toerisme Vlaanderen maar van de steden zelf, al dan niet in samenwerking met de provincie. Toerisme Vlaanderen voert wel de buitenlandse promotie van alle grote evenementen, ook die van de martelaarsteden. Dat deed het trouwens ook met succes bij de opening van het Museum M. Bij de beoordeling van evenementen wordt het internationale karakter ervan in rekening gebracht. Op de opmerking over de ankerplaatsen heeft de minister al geantwoord. Het was nooit de bedoeling om bedrijven te hinderen. De ambtenaren wilden van in een vroeg stadium onderhandelen met alle partijen, maar hebben ongewild het beeld geschapen dat de plannen al vaststonden. Ondertussen is dat rechtgezet. De administratie houdt wel degelijk rekening met alle ruimtelijke functies en overlegt met alle betrokken partijen. Annick DE RIDDER, voorzitter Lieven DEHANDSCHUTTER, verslaggever

12 12 Stuk 1735 ( ) Nr. 1 Gebruikte afkortingen AGNAS afbakening van de agrarische en natuurlijke structuur ITB Internationale Tourismus-Börse Berlin NMBS Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen RUP ruimtelijk uitvoeringsplan UNESCO United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization WOI Wereldoorlog I WTM World Travel Market