Archief van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid. Voorbereidend studiedossier van de archiefselectielijst

Transcriptie

1 ALGEMEEN RIJKSARCHIEF EN RIJKSARCHIEF IN DE PROVINCIËN ARCHIVES GÉNÉRALES DU ROYAUME ET ARCHIVES DE L ÉTAT DANS LES PROVINCES ARCHIEFBEHEERSPLANNEN EN SELECTIELIJSTEN TABLEAUX DE GESTION ET TABLEAUX DE TRI 184 Archief van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Voorbereidend studiedossier van de archiefselectielijst 2015 door Geert LELOUP Brussel Bruxelles 2016

2

3 ARCHIEF VAN HET WETENSCHAPPELIJK INSTITUUT VOLKSGEZONDHEID VOORBEREIDEND STUDIEDOSSIER VAN DE ARCHIEFSELECTIELIJST 2015

4 ALGEMEEN RIJKSARCHIEF EN RIJKSARCHIEF IN DE PROVINCIËN ARCHIVES GÉNÉRALES DU ROYAUME ET ARCHIVES DE L ÉTAT DANS LES PROVINCES ARCHIEFBEHEERSPLANNEN EN SELECTIELIJSTEN TABLEAUX DE GESTION ET TABLEAUX DE TRI 184 Naamsvermelding - Niet Commercieel - Geen Afgeleide Werken CC BY-NC-ND Attribution - Pas d Utilisation Commerciale - Pas de Modification CC BY-NC-ND Algemeen Rijksarchief Archives générales du Royaume Identificatienummer Numéro d identification : Publ Algemeen Rijksarchief Archives générales du Royaume Ruisbroekstraat 2 rue de Ruysbroeck 1000 Brussel Bruxelles

5 ALGEMEEN RIJKSARCHIEF EN RIJKSARCHIEF IN DE PROVINCIËN ARCHIVES GÉNÉRALES DU ROYAUME ET ARCHIVES DE L ÉTAT DANS LES PROVINCES ARCHIEFBEHEERSPLANNEN EN SELECTIELIJSTEN TABLEAUX DE GESTION ET TABLEAUX DE TRI 184 Archief van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid Voorbereidend studiedossier van de archiefselectielijst 2015 door Geert LELOUP Brussel Bruxelles 2016

6

7 DANKWOORD Het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid is voor een buitenstaander enerzijds een ongemeen boeiende en fascinerende, anderzijds een bijzonder complexe en moeilijk vatbare instelling. Voor een historicus-archivaris is de opmaak van een archiefselectielijst en bijhorend studiedossier dan ook geen evidentie. De auteur is zijn collega-wetenschappers van het WIV dan ook bijzonder dankbaar voor de bijzonder vlotte en vruchtbare samenwerking. Algemeen Directeur Johan Peeters voor diens instemming met de opmaak van een selectielijst en in het kader daarvan vereiste bezoeken en afspraken. Wesley Van Dessel en Özlem Koçak voor opvolgen en coördineren van alle praktische aspecten en voor het bezorgen van interessante aanvullende informatie. Patricia Cliquet voor het aanleveren en duiden van de richtlijnen inzake archiefbeheer in het kader van de kwaliteitszorg. En tot slot alle operationale directeurs, diensthoofden en medewerkers die hij met het oog op de opmaak van een selectielijst heeft gesproken en die - soms met oneindig veel geduld - de nodige uitleg verschaften over hun taken en de eraan gekoppelde archiefvorming. Zonder enige uitzondering toonden ze zich gepassioneerd en overtuigd van het nut van een archiefselectielijst voor hun instelling en hun dienst, zowel vanuit praktischorganisatorisch als historisch oogpunt. Tot slot is de auteur ook nu dank verschuldigd aan zijn collega-rijksarchivarissen voor feedback en advies bij het nemen van selectiebeslissingen, met name aan zijn diensthoofd Kathleen Devolder. Hetzelfde geldt voor zijn collega s Filip Strubbe en François Antoine, die hem informatie aanleverden over enkele in het Algemeen Rijksarchief en het Rijksarchief Anderlecht bewaarde archiefbestanden met gegevens over (de rechtsvoorgangers) van het WIV. 5

8

9 INHOUDSTAFEL DANKWOORD... 5 INHOUDSTAFEL... 7 LIJST VAN BRONNEN EN WERKEN... 9 LIJST VAN AFKORTINGEN DE VOORBEREIDING VAN DE STUDIE GESCHIEDENIS EN WERKING VAN DE INSTELLING A. BEKNOPTE GESCHIEDENIS VAN DE INSTELLING B. BEVOEGDHEDEN EN ACTIVITEITEN VAN DE INSTELLING C. ORGANISATIE EN WERKING VAN DE INSTELLING DE ARCHIEVEN VAN DE INSTELLING EN HUN SELECTIE A. ARCHIEFVORMING EN -BEHEER B. BEWAARTERMIJNEN C. SELECTIE VAN HET ARCHIEF D. VERWANTE ARCHIEVEN

10

11 LIJST VAN BRONNEN EN WERKEN A. BRONNEN Brussel, Algemeen Rijksarchief, Ministerie van Volksgezondheid. Series koninklijke en ministeriële besluiten ( ), I 352. Brussel, Algemeen Rijksarchief, Archief Ministerie van Financiën. Algemeen Secretariaat , T 121. B. GEDRUKTE BRONNEN Belgisch Staatsblad, Conseil provincial du Brabant. Recueil des actes et des procès-verbaux et exposé. Compte rendu des séances du Brabant, Brussel, Guyot, Parlementaire Stukken. Senaat, Recueil des dispositions légales & réglementaires concernant l'hygiène et la salubrité Publiques, Brussel, Weissenbruch, C. WERKEN 110 jaar werken aan een langer en gezond leven. Een terugblik op de geschiedenis van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Brussel, 2014, Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid. Annuaire sanitaire de la Belgique, Brussel, Van Buggenhoudt, BORDET, P., L institut Pasteur, in: Le mouvement scientifique en Belgique Brussel, 1960, II, pp BOURGEOIS P. e.a., Het Ministerie van Landbouw ( ). Deel I. Organisatiestructuur van de centrale administratie en adviesorganen, Brussel, Bulletin du Service de Santé et de l'hygiène Publique, Brussel, Lesigne [vervolgens] Vanbuggenhoudt, BUYST E., LOWYCK K. en SOETE A., Al 20 jaar voor het milieu van morgen. Kroniek van de Vlaamse Milieumaatschappij , Gent, Vlaamse Milieumaatschappij, DEGIVE A., L Office vaccinogène central de l Etat. Son organisation et son fonctionnement, Brussel, DELTOUR-LEVIE C. en HANOSSET Y., Le Cinquantenaire et son site, Brussel, Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (Bruxelles, ville d'art et d'histoire 1), DISER L., Ambtenaren in witte jas. Laboratoriumwetenschap in het Belgisch overheidsbeleid ( ), Leuven Katholieke Universiteit Leuven (onuitgegeven proefschrift),

12 DISER L., Ambtenaren in witte jas. Laboratoriumwetenschap in het Belgisch overheidsbeleid ( ), in: Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, XLIII, 2013, 2-3, pp Het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Belgisch brandpunt voor Bioveiligheid : 20 jaar risico-beoordeling van GGO s en pathogenen, Brussel, Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, KESTENS C, Voeding en recht. Historische en juridische inleiding op het voedingsrecht. 100 jaar Rijkseetwareninspectie in België, Brugge, KUBORN H., Aperçu historique sur l'hygiène publique en Belgique depuis 1830, Brussel, Hayez, LARUELLE L., L administration de l hygiène , Brugge, 1909 (uit Le Mouvement hygiénique, 1909, p ). LEFÈVRE J.-N., Archives de l'agence fédérale pour la Sécurité de la Chaîne alimentaire (AFSCA): Tableau de tri, Brussel, LEFÈVRE J.-N., Archives de l Agence Fédérale des Médicaments et des Produits de Santé : Tableau de tri, Brussel, LELOUP G., Instellingsarchief van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen en archieven van er gevestigde VZW's: Archiefselectielijst, Brussel, Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën, L' organisation sanitaire du Royaume de Belgique, Brussel, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Volksgezondheid, MARCI C., Le Parc Léopold : Architecture et Nature, Brussel, Ministerie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (Bruxelles, ville d'art et d'histoire 12), Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin. Bevoegdheden van de diensten, Brussel, Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin, Organisation de l'administration de l'hygiène, Brussel, Ministerie van Volksgezondheid, TERRIZZI R., Les ministères de l'emploi et du Travail et de la Prévoyance sociale ( ). I. Étude structurelle de l'administration centrale et répertoire des organes y attachés, Brussel, TERRIZZI R., Le Ministère de l'intérieur ( ). I. Étude de l'administration centrale et répertoires des commissions et services publics, Brussel, VANDER PLAETSEN J., 'Het ontstaan en de ontwikkeling van de landbouwstations en van de rijksontledingslaboratoria in België in: Landbouwtijdschrift, XXIII, 1970, 10, pp VANDEWEYER L., Het Ministerie van Volksgezondheid ( ). Organisatie en bevoegdheden, Brussel, VAN ERMENGEM E., Le mouvement scientifique en Belgique, , Brussel, Société belge de librairie, 1908, 2 dln. 10

13 VELGHE O., Organisation et fonctionnement de l Administration de l Hygiène publique en Belgique, in: Bulletin de la Société de Médecine du Travail, , pp VELLE K., De centrale gezondheidsadministratie in België voor de oprichting van het eerste Ministerie van Volksgezondheid ( ), in: Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, XXI, 1990, 1-2, pp VELLE K., Het Ministerie van Openbare Werken ( ). Deel 1. Organisatie, Brussel, VAN DEN EECKHOUT P. en VANTHEMSCHE G., Bronnen voor de studie van het hedendaagse België, 19 e -20 e eeuw, Brussel, Koninklijke Commissie voor Geschiedenis,

14

15 LIJST VAN AFKORTINGEN AIPB ARB BAC Belac BKZ BMM BPR BS BSL BVR CODA DGRNE DMS DOC DR EPB F&B FOD FORM FWI HGR ICT IDPBW IHE IPB Amis de l Institut Pasteur de Bruxelles Adviesraad voor Bioveiligheid Biosafety Advisory Council Belgische Accreditatie-instelling Bureau Kwaliteitszorg Beheerseenheid van het Mathematisch Model van de Noordzee en het Schelde-estuarium Business Process Reengineering Belgisch Staatsblad Bio Safety Level Besluit van de Vlaamse regering Centrum voor Onderzoek in Diergeneeskunde en Agrochemie Direction Générale des Ressources Naturelles et de l Environnement Document Management System document Directieraad Europees Publicatieblad Financiën en Beheerscontrole Federale Overheidsdienst formulier Federale Wetenschappelijke Instelling Hoge Gezondheidsraad Informatica- en Communicatietechnologie Interne Dienst voor Preventie en Bescherming op het Werk Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie Instituut Pasteur van Brabant (of Brussel) 13

16 IPP IRCEL ISO ISP ISSeP IVD KB KBIN KCE LC-MS LIMS LMM NC OBZ OD Parl. P&O Refman SBB St. RA RIIP RMA RP SOP VDIC VGV VITO Institut Pasteur Parijs Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu International Organization for Standardization Institut Scientifique de Santé Publique Institut scientifique de Service public in-vitrodiagnostiek koninklijk besluit Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg Vloeistofchromatografie gekoppeld aan massaspectrometrie Laboratory Information Management System Laboratorium voor medische microbiologie niet-conformiteit Overdraagbare en besmettelijke ziekten operationele directie parlementaire Personeel en Organisatie Reference Manager Dienst Bioveiligheid en Biotechnologie Stukken Rijksarchief Réseau International des Instituts Pasteur Records Management Application rechtspersoonlijkheid Standard Operating Procedure Vesalius Documentation and Information Center Veiligheid, Gezondheid en Verfraaiing der Werkplaatsen Vlaams Instituut voor Technisch Onderzoek 14

17 Vr. en Antw. VVM VVVL WIV WIVAM WR Vragen en Antwoorden Vlaamse Milieumaatschappij Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid WIV archives management Wetenschappelijke Raad 15

18

19 DE VOORBEREIDING VAN DE STUDIE DE CONTEXT VAN DE PUBLICATIE De opmaak van een archiefselectielijst voor het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid (WIV) is ingegeven door twee verschillende factoren. Enerzijds zijn er de plannen tot een fusie van het WIV met het Centrum voor Onderzoek in Diergeneeskunde en Agrochemie (CODA) en een daaraan gekoppelde verhuis van de instelling naar een nieuwe locatie, waar minder fysieke archiefruimte beschikbaar zal zijn. Een instrument voor selectie dringt zich dus op, een selectie die overigens ook in een digitale omgeving haar nut zal (blijven) bewijzen. Anderzijds is er de vaststelling dat het WIV (of dienst rechtsvoorgangers) in het verleden nooit archief heeft overgebracht naar het Rijksarchief en zelf al evenmin veel historisch waardevolle archieven uit de 20 ste eeuw bewaart: een archiefselectielijst moet ervoor zorgen dat verder verlies van historisch bronmateriaal voorkomen wordt en dat toekomstige generaties alsnog de rijke geschiedenis van de instelling kunnen reconstrueren en ontdekken. HET AFGELEGDE PARCOURS Tijdens een eerste verkennend gesprek met de belangrijkste contactpersonen bij het WIV begin februari 2015 werd een plan van aanpak afgesproken. Conform deze afspraken volgde op 3 maart 2015 een algemene presentatie van het initiatief aan alle betrokken personeelsleden van het WIV en op 5 maart een bezoek aan het centraal archief om een idee te krijgen van de archiefvorming en de datering van de oudste stukken. Daarbij aansluitend werden in de loop van maart en april bezoeken gebracht aan alle diensten op de beide sites van het WIV: samen met de medewerkers werden de taken en opdrachten van hun dienst besproken, de eraan gekoppelde archiefvorming in kaart gebracht en voorstellen voor bewaartermijnen en definitieve bestemmingen besproken. Deze informatie werd vervolgens in een ontwerpversie van selectielijst opgenomen, die in de tweede helft van april aan alle betrokkenen werd gezonden voor feedback en eventuele aanvulling. Tegelijkertijd stelde de auteur een studiedossier op met bijkomende uitleg over de geschiedenis en werking van de instelling en over archiefvorming en -beheer. Nadat op basis van feedback van de diensten een aantal verduidelijkingen en aanpassingen waren doorgevoerd, werd de definitieve versie van de selectielijst in juni 2015 zowel door de Algemeen Directeur van het WIV als door de Algemeen Rijksarchivaris goedgekeurd. 17

20

21 GESCHIEDENIS EN WERKING VAN DE INSTELLING A. BEKNOPTE GESCHIEDENIS VAN DE INSTELLING De geschiedenis van het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid (WIV) kent enkele belangrijke, duidelijk identificeerbare mijlpalen. Dit onderdeel beperkt zich tot deze belangrijkste (en veeleer organisatorische) ontwikkelingen aangezien geïnteresseerde lezers voor meer gedetailleerde informatie een recente publicatie over de geschiedenis van het WIV kunnen raadplegen. 1 Het WIV is het resultaat van een fusie tussen het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie (IHE) en het Instituut Pasteur van Brabant (IPB) in Voor alle duidelijkheid wordt eerst voor elk van beide instellingen de voorgeschiedenis geschetst, vooraleer de ontwikkelingen vanaf 2003 worden besproken. Het IHE ontstond op nationaal niveau. Voor deze instelling waren de belangrijkste kantelmomenten de oprichting van een gezondheidsdienst in 1897 in het Brusselse Jubelpark naar aanleiding van de wereldtentoonstelling uit angst voor cholera-epidemieën, de oprichting van een Centraal Laboratorium voor Scheikunde en Bacteriologie in 1904, 3 de uitbouw van het laboratorium en groepering met andere staatslaboratoria in 1946, 4 de omvorming tot het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie in 1951 en aanhechting van diverse andere laboratoria en instituten, 5 de omvorming tot wetenschappelijke instelling in en verwerving van rechtspersoonlijkheid (RP) in Ressorteerden de rechtsvoorgangers van het IHE aanvankelijk en achtereenvolgens onder het Ministerie van Landbouw, Nijverheid en Openbare Werken ( ), 8 het Ministerie van Landbouw ( ), 9 het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Landbouw ( ), het Ministerie van Binnenlandse Zaken jaar werken aan een langer en gezond leven. Een terugblik op de geschiedenis van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Brussel, 2014, Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, 52 p. 2 Koninklijk besluit van 11 juli 2003 tot wijziging van het koninklijk besluit van 6 maart 1968 houdende oprichting van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid van het Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin als wetenschappelijke instelling van de Staat (BS, 29/09/2003). 3 Koninklijk besluit van 31 oktober 1904 tot benoeming van M. Henseval tot directeur van het laboratorium van de gezondheidsdienst (BS, 23/11/1904). 4 Besluit van de Regent van 25 september 1946 houdende vaststelling van het organiek kader en van de weddeschalen van het personeel van het Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin (BS, 28/09/1946). 5 Koninklijk besluit van 24 november 1951 houdende oprichting van een Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie bij het Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin (BS, 01/01/1952). 6 Koninklijk besluit van 6 maart 1968 houdende oprichting van het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie van het Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin als wetenschappelijke inrichting van de Staat (BS, 06/04/1968). 7 Koninklijk besluit van 14 oktober 1987 waarbij de rechtspersoonlijkheid aan het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie voor het beheer van zijn eigen vermogen wordt verleend (BS, 24/11/1987). 8 VELLE K., Het Ministerie van Openbare Werken ( ). Deel 1. Organisatie, Brussel, 1993, pp en p Voor de institutionele evolutie vóór 1936, zie ook: VELLE K., De centrale gezondheidsadministratie in België voor de oprichting van het eerste Ministerie van Volksgezondheid ( ), in: Belgisch Tijdschrift voor Nieuwste Geschiedenis, XXI, 1990, 1-2, pp ; VAN DEN EECKHOUT P. en VANTHEMSCHE G., Bronnen voor de studie van het hedendaagse België, 19 e -20 e eeuw, Brussel, Koninklijke Commissie voor Geschiedenis, 2009, pp ; VANDEWEYER L., Het Ministerie van Volksgezondheid ( ). Organisatie en bevoegdheden, Brussel, 1995, pp BOURGEOIS P. e.a., Het Ministerie van Landbouw ( ). Deel I. Organisatiestructuur van de centrale administratie en adviesorganen, Brussel, 1993, pp

22 ( ), het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Volksgezondheid ( ), 10 het Ministerie van Maatschappelijke Voorzorg en Volksgezondheid ( ) 11 en het Ministerie van Binnenlandse Zaken ( ), 12 dan werd in 1936 een autonoom Ministerie van Volksgezondheid opgericht. 13 Hoewel dit departement in 1938 opnieuw werd samengevoegd met Binnenlandse Zaken tot één enkel Ministerie van Binnenlandse Zaken en Volksgezondheid, zou deze maatregel al in 1939 opnieuw teruggedraaid worden. Sindsdien was steeds sprake van een autonoom moederdepartement voor volksgezondheid, dat nog andere bevoegdheden (inzake gezin, leefmilieu, enz.) zou verwerven en/of en weer zou afstoten. Het IPB 14 was dan weer een initiatief van de provincie Brabant. In 1900 besloot de provincieraad tot oprichting van het Institut Antirabique et Bactériologique du Brabant (Antirabies en Bacteriologisch Instituut van Brabant). 15 Naar het voorbeeld van andere provincies 16 kreeg deze instelling de opdracht serum te produceren tegen onder meer difterie, tyfus en tetanus. Het ontleedde ook waterstalen en analyseerde stalen van menselijk weefsel op vraag van lokale artsen. Maar het takenpakket was ook ruimer dan in andere provincies aangezien de Brabantse instelling tevens belast werd met onderzoek naar hondsdolheidvirus, productie van rabiësvaccin en gratis behandeling van hondsdolle patiënten. Het Institut Pasteur" in Parijs (IPP) vormde daarbij een belangrijke inspiratiebron. De banden met die laatste werden aangehaald toen in 1902 de leiding van de rabiës- en de bacteriologische afdeling werd toevertrouwd aan Jules Bordet, die op dat moment in het Parijse Pasteurinstituut werkte. Een jaar later verkreeg de provincieoverheid van de weduwe van Louis Pasteur de toelating om het Brabantse bacteriologische laboratorium om te dopen tot Instituut Pasteur van Brabant (of van Brussel ), waardoor het aansluiting vond bij een groeiend, wereldwijd netwerk van Pasteurinstituten. 17 De eerste decennia van de 20 ste eeuw verrichtte het IPB baanbrekend onderzoek: in 1906 ontdekten Jules Bordet samen met Oscar Gengou de oorzaak van kinkhoest, een wetenschappelijke doorbraak die in 1919 bekroond werd met de Nobelprijs voor geneeskunde. Jules Bordet bleef de daaropvolgende decennia actief en richtte nog in 1943 de vzw "Les Amis de l Institut Pasteur de Bruxelles" (AIPB) op om de activiteiten van het instituut met onder meer financiële middelen te ondersteunen. De opeenvolgende staatshervormingen hadden een belangrijke impact op zowel het IHE als het IPB. De diensten voor lucht- en water van het IHE werden in het kader van de derde staatshervorming 18 overgeheveld naar de gewesten. Door de vierde staatshervorming 19 en de splitsing van de provincie Brabant werd het IPB op 1 januari 1995 overgeheveld naar het 10 TERRIZZI R., Le Ministère de l'intérieur ( ). I. Étude de l'administration centrale et répertoires des commissions et services publics, Brussel, 1995, pp TERRIZZI R., Les ministères de l'emploi et du Travail et de la Prévoyance sociale ( ). I. Étude structurelle de l'administration centrale et répertoire des organes y attachés, Brussel, 1993, pp TERRIZZI R., Le Ministère de l'intérieur, op. cit., pp VANDEWEYER L., op. cit., pp en pp ; VAN DEN EECKHOUT P. en VANTHEMSCHE G., op. cit., pp Voor meer informatie, zie de publicatie BORDET P., L institut Pasteur, in: Le mouvement scientifique en Belgique Brussel, 1960, II, pp en de volgende online beschikbare bronnen webpagina en webpagina beide geraadpleegd op 21/04/ Conseil provincial du Brabant. Recueil des actes et des procès-verbaux et exposé. Compte rendu des séances du Brabant, Brussel, Guyot, 1900, pp Voor meer informatie, zie: VAN ERMENGEM E., Le mouvement scientifique en Belgique, , Brussel, Société belge de librairie, 1908, II, pp Het IPB was evenwel het enige dat Pasteurinstituut niet door het Parijse moederhuis was opgericht. Voor meer informatie, zie de volgende webpagina: geraadpleegd op 21/04/ Bijzondere wet van 8 augustus 1988 tot hervorming der instellingen (BS, 15/08/1988). 19 Bijzondere wet van 16 juli 1993 tot vervollediging van de federale staatsstructuur (BS, 16/07/1993). 20

23 nationaal niveau en net zoals het IHE ondergebracht bij het Ministerie van Volksgezondheid. Vervolgens werd het IPB in 2003 bij het WIV ondergebracht als semi-autonoom "Departement Pasteur Instituut". 20 Nadien volgde in 2007 de volledige integratie en verdwijning van de naam Pasteur. 21 Het WIV nam in dat kader het lidmaatschap van het internationale netwerk van Pasteurinstituten ( Réseau International des Instituts Pasteur of RIIP) over. Ondertussen was het Ministerie van Volksgezondheid in 2001 in het kader van de Copernicus-hervorming omgevormd tot de Federale Overheidsdienst (FOD) Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (VVVL). Sommige taken zijn evenwel afgesplitst en ondergebracht bij het Federaal Agentschap voor de Voedselveiligheid (FAVV), 22 het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) 23 en het Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE). Het WIV zal ook de komende jaren blijven evolueren. Belangrijkste ontwikkelingen zijn de geplande fusie met het Centrum voor Onderzoek in Diergeneeskunde en Agrochemie (CODA) en de relocatie van alle diensten op de site Erasmus Zuid in Brussel. 24 B. BEVOEGDHEDEN EN ACTIVITEITEN VAN DE INSTELLING Het oprichtingsbesluit van het IHE uit 1968 vermeldde twee opdrachten: enerzijds het wetenschappelijk onderzoek terzake van de problemen die op het gebied van hygiëne rijzen in verband met het voorkomen en verbeteren van de factoren die de gezondheid en het welzijn van de mens kunnen aantasten, anderzijds de epidemiologische studie van de agressiefactoren en hun mechanismen en van de middelen tot bestrijding. 25 Was het IHE eerder praktijkgericht en gefocust op epidemiologisch, beleidsondersteunend onderzoek, dan legde het IPB de nadruk op fundamenteel onderzoek omtrent preventie en behandeling van besmettelijke ziektes. 26 De huidige activiteiten van het WIV passen binnen het wettelijke kader en de prioriteiten van de federale minister van Volksgezondheid en de voorzitter van de FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu. De missie wordt omschreven als Wetenschap ten dienste van de Volksgezondheid, de Veiligheid van de Voedselketen en het Leefmilieu. Het WIV ondersteunt het gezondheidsbeleid door toegepast wetenschappelijk onderzoek, expertadvies en dienstverlening. Meer concreet houdt het WIV toezicht op andere laboratoria, bestudeert de ziektes en gezondheidsproblemen van de bevolking, verricht controles van productnormen (onder andere voor eetwaren en vaccins), maakt risico-evaluaties voor bepaalde producten of gemodificeerde organismen ter vrijwaring van het leefmilieu, verricht 20 Koninklijk besluit van 11 juli 2003 tot vaststelling van de modaliteiten van overdracht van de statutaire ambtenaren van het voormalig Instituut Pasteur naar de wetenschappelijke instelling van de Staat "Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid" (BS, 29/09/2003). 21 Koninklijk besluit van 20 december 2007 tot wijziging van het koninklijk besluit van 6 maart 1968 houdende oprichting van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid van het Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin als wetenschappelijke inrichting van de Staat (BS, 05/02/2008). 22 LEFÈVRE J.-N., Archives de l'agence fédérale pour la Sécurité de la Chaîne alimentaire (AFSCA): Tableau de tri, Brussel, LEFÈVRE J.-N., Archives de l Agence Fédérale des Médicaments et des Produits de Santé : Dossier d étude et de préparation du tableau de tri, Brussel, 2012; LEFÈVRE J.-N., Archives de l Agence Fédérale des Médicaments et des Produits de Santé : Tableau de tri, Brussel, Voor meer informatie, zie de volgende online beschikbare bronnen: webpagina en webpagina beide geraadpleegd op 21/04/ Koninklijk besluit van 6 maart 1968 houdende oprichting van het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie van het Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin als wetenschappelijke inrichting van de Staat (BS, 06/04/1968), jaar werken aan een langer en gezond leven, op. cit., p

24 analyses en verleent zijn medewerking aan nationale en internationale commissies of wetenschappelijke vertegenwoordigingen. Voor alle volledigheid moet gesignaleerd worden dat rechtsvoorgangers van het WIV in het verleden eveneens bevoegd waren voor leefmilieu en dan meer bepaald lucht en water: deze activiteiten werden evenwel in het kader van de derde staatshervorming overgeheveld naar de gewesten (cfr. infra). De afdeling radioactiviteit zou dan weer na de laatste reorganisatie van het WIV in 2008 (cfr. infra) opgeheven worden. C. ORGANISATIE EN WERKING VAN DE INSTELLING De grondslag voor een eerste, volwaardige gezondheidsadministratie werd midden 19 de eeuw gelegd, toen onder druk van tyfus- en choleraplagen in 1845 een Service de santé civile et de l hygiène binnen het Ministerie van Binnenlandse Zaken werd opgericht, 27 een dienst die al in 1846 werd omgevormd tot een volwaardige afdeling. 28 Deze zou een waaier aan bevoegdheden uitoefenen, zoals ondersteuning bij opmaak van wet- en regelgeving, toezicht op de naleving van de wetgeving op de geneeskunde en op de gezondheidscontroles in de havens en aan de grenzen, verlenen van advies bij inplanting van ongezonde en hinderlijke bedrijven, sanering van krottenwijken en van voormalige begraafplaatsen, aanleg van wateren rioleringsnetten en opmaak van statistieken. De in 1849 opgerichte Hoge Gezondheidsraad (HGR) verleende daarbij advies. 29 Nog andere belangrijke actoren waren de diverse inspectiediensten, onder meer voor gevaarlijke, ongezonde en hinderlijke bedrijven, 30 begraafplaatsen, 31 huisdieren 32 en hondsdolheid, 33 eetwaren, 34 apotheken 35 en gezondheidswerken (de aanleg van waterputten, waterleidingen en rioleringen, de overwelving van waterlopen, de aanleg van geschikte begraafplaatsen, slachthuizen, desinfectatiecentra, enz.). 36 Wegens de toenemende specialisatie en uitbreiding van het takenpakket won ook de gezondheidsdienst aan belang. Met de reorganisatie en herschikking van de diverse ministeries in 1884 werd binnen het Ministerie van Binnenlandse Zaken een Bestuur voor Volksgezondheid, Hygiëne en Gemeentewegen opgericht. Vervolgens werd deze administratie in 1889 overgeheveld naar het Ministerie van Landbouw, Nijverheid en Openbare Werken en in 1899 naar een afzonderlijk Ministerie van Landbouw. Nadien volgde in 1906 de opsplitsing van Bestuur van Volksgezondheid, Hygiëne en Gemeentewegen en de oprichting van een afzonderlijk Bestuur van de Gezondheidsdienst. Het was in deze context van een steeds verder uitgebouwde nationale gezondheidsadministratie dat ook een centraal laboratorium opgericht zou worden. 27 Koninklijk besluit van 18 september 1845 (BS, 26/09/1845). 28 Koninklijk besluit van 10 juni 1846 (BS, 27/06/1846). 29 Koninklijk besluit van 15 mei 1849 (BS, 17/05/1849). Voor meer informatie over de HGR, zie: VANDEWEYER L., op. cit. p. 129; VELLE K., De centrale gezondheidsadministratie, op.cit., pp Een rechtsvoorganger van de huidige HGR was het gelijknamige orgaan opgericht bij koninklijk besluit van 17 augustus Dit orgaan werd evenwel bij koninklijk besluit van 19 september 1841 opgeheven en vervangen door de Koninklijke Academie voor Geneeskunde, die de bevoegdheden en archieven van deze HGR overnam. Voor meer informatie, zie: TERRIZZI R., Le Ministère de l'intérieur, op. cit., p. 216 en p Ministerieel besluit van 3 september 1855 (BS, 04/09/1855). 31 Koninklijk besluit van 30 juli 1880 (BS, 07/08/1888). 32 Koninklijk besluit van 20 september 1883 (BS, 21/10/1883). 33 Koninklijk besluit van 16 juni 1891 (BS, 18/07/1891). 34 Koninklijk besluit van 22 juni 1891 (BS, 24/06/1891), later opgeheven en vervangen door het koninklijk besluit van 27 december 1912 (BS, 16/01/1913. Voor meer informatie over de eetwareninspectie, zie: KESTENS C, Voeding en recht. Historische en juridische inleiding op het voedingsrecht. 100 jaar Rijkseetwareninspectie in België, Brugge, 1990, pp en Koninklijk besluit van 11 december 1893 (BS, 16/12/1893). 36 Koninklijk besluit van 11 juni 1906 (BS, 14/06/1906). 22

25 Een embryonale dienst voor hygiëne met bijhorende uitrusting was reeds in 1897 in het Brusselse Jubelpark geïnstalleerd naar aanleiding van de wereldtentoonstelling en uit angst voor cholera-epidemieën. Het echte startschot was evenwel de benoeming van Maurice Henseval tot directeur van het laboratorium van de gezondheidsdienst met het koninklijk besluit van 31 oktober Een ministerieel besluit van 12 juni 1906 omschreef de bevoegdheden van het Bestuur voor Gezondheidszorg en vermeldde onder meer het Laboratoire du Service de Santé. 38 Een jaar later werd de afdeling Bacteriologie van het Landbouwkundig Instituut in Gembloux naar Brussel overgeheveld en aan het nieuwe laboratorium verbonden. 39 Een koninklijk besluit bepaalde in 1909 dat het laboratorium voortaan toezicht zou uitoefenen op sera, koepokstoffen, giften en organotherapeuthische producten. 40 Henseval zetelde vanaf datzelfde moment - overigens samen met Jules Bordet, directeur van het Instituut Pasteur van Brabant - 41 in de eerder opgerichte Commissie der sera. 42 De daaropvolgende jaren en decennia breidde het onderzoeksterrein van het laboratorium zich verder uit. 43 Naast het Centraal Scheikundig en Bacteriologisch Laboratorium van de Gezondheidsdienst waren tijdens de laatste decennia van 19 de eeuw en de eerste decennia van de 20 ste eeuw nog andere overheidslaboratoria ontstaan. De oudste was de in 1882 opgerichte en aan de Veeartsenijschool in Anderlecht verbonden Entstofinrichting voor productie en verdeling van koepokvaccins. 44 De andere laboratoria zagen pas veel later het levenslicht omdat de verschillende inspectiediensten aanvankelijk samenwerkten 45 met de Rijksontledingslaboratoria voor Landbouw 46 en met erkende, externe (vaak universitaire) laboratoria. 47 Wegens de nood aan een meer gespecialiseerd laboratorium werd evenwel in 1909 een 37 Koninklijk besluit van 31 oktober 1904 tot benoeming van M. Henseval tot directeur van het laboratorium van de gezondheidsdienst (BS, 23/11/2014). 38 Ministerieel besluit van 12 juni 1906 (niet gepubliceerd in het BS, wel bij uittreksel gepubliceerd in het Bulletin du Service de Santé et d Hygiène, Brussel, Administration du Service de Santé et de l Hygiène, 1906, pp ). 39 Koninklijk besluit van 25 maart 1907 (BS, 01-03/04/1907). 40 Koninklijk besluit van 5 maart 1909 (BS, 21/03/1909). Zie ook het koninklijk besluit van 4 mei 1912 houdende verordening over de sera tegen difterie en tetanos (BS, 06-07/05/1912) dat bepaalde dat sera door het laboratorium onderzocht moesten worden vooraleer ze vrijgegeven konden worden. 41 Koninklijk besluit van 17 april 1909 [Brussel, Algemeen Rijksarchief, Ministerie van Volksgezondheid. Series koninklijke en ministeriële besluiten ( ), I352, inventarisnummer 54]. 42 Koninklijk besluit van 2 augustus 1901 [Brussel, Algemeen Rijksarchief, Ministerie van Volksgezondheid. Series koninklijke en ministeriële besluiten ( ), I352, inventarisnummer 47]. 43 Voor een overzicht van de activiteiten in deze eerste decennia, zie: Annuaire sanitaire de la Belgique, Brussel, Van Buggenhoudt, ; L' organisation sanitaire du Royaume de Belgique, Brussel, Ministerie van Binnenlandse Zaken en Volksgezondheid, Opgericht bij koninklijk besluit van 15 februari 1882 (BS, 21/02/1882). Voor meer informatie, zie: TERRIZZI R., Le Ministère de l'intérieur, op. cit., pp ; DEGIVE A., L Office vaccinogène central de l Etat. Son organisation et son fonctionnement, Brussel, Reglement van 22 juni 1891 houdende de organisatie en werking van de laboratoria voor analyse van voedingswaren en medicijnen (BS, 24/06/1891), ministerieel besluit van 23 juni 1891 houdende de uitrusting van de laboratoria voor analyse van voedingswaren (BS, 24/06/1891) en ministerieel besluit van 23 juni 1891 houdende de tarieven voor de analyse van voedingswaren in erkende laboratoria (BS, 24/06/1891). 46 Koninklijk besluit van 22 juni 1891 houdende reorganisatie van de rijksontledingslaboratoria (BS, 24/06/1891). Voor meer informatie, zie: VANDER PLAETSEN J., 'Het ontstaan en de ontwikkeling van de landbouwstations en van de rijksontledingslaboratoria in België in: Landbouwtijdschrift, XXIII, 1970, 10, pp Ministerieel besluit van 15 september 1891 tot erkenning van laboratoria voor de analyse van voedingswaren (BS, 17/09/1891); ministerieel besluit van 12 december 1893 tot erkenning van een laboratorium van de Rijksuniversiteit van Luik voor de analyse van geneesmiddelen (BS, 16/12/1893). 23

26 Rijkslaboratorium voor de Eetwareninspectie opgericht. 48 De oprichtingsdatum van het Rijkslaboratorium voor de Apothekeninspectie is daarentegen onbekend, maar situeert zich vermoedelijk in het interbellum. 49 Eenzelfde tendens was overigens ook zichtbaar bij andere departementen. Het Ministerie van Openbare Werken richtte in 1934 een Dienst voor Zuivering van Afvalwater met een bijhorend onderzoekslaboratorium op, 50 een dienst die in 1939 naar het Ministerie van Volksgezondheid werd overgeheveld. 51 Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden de verschillende ministeries, (inspectie)diensten en hun laboratoria grondig gereorganiseerd, een maatregel die evenwel kort na de bevrijding teruggedraaid werd. 52 De verschillende laboratoria werden vervolgens in 1946 binnen het Ministerie van Volksgezondheid gegroepeerd door de oprichting van een overkoepelende Inspectie van de Laboratoria onder leiding van een hoofdinspecteur-directeur. 53 Ook de aloude Gezondheidsdienst der Havens 54 viel hieronder. Kort daarop moet door de verdere uitbouw van de vleeswareninspectie 55 nog een afzonderlijk laboratorium ontstaan zijn. Het jaar 1951 vormde de volgende belangrijke mijlpaal. Het Centraal Bacteriologisch Laboratorium werd samengevoegd met het Rijkslaboratorium voor de Eetwareninspectie, het Rijkslaboratorium voor de Apothekeninspectie, het Rijkslaboratorium voor de Inspectie van de Vleeshandel, de Entstofinrichting, de Gezondheidsinspectie der Havens, Luchthavens en Grenzen en de provinciale gezondheidsinspectie van Brabant en omgevormd tot het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie (IHE). 56 Het nieuwe IHE was in 1953 verder opgedeeld in enerzijds ondersteunende Diensten voor beheer en anderzijds uitvoerende Technische Diensten. Die laatste omvatten zes laboratoria: Bacteriologie en Controle voor controle van vaccins en sera en onderzoek inzake difterie, roodvonk en syfilis, Virologie en Speciale Bacteriologie voor controle van sera, Schei- en Natuurkunde voor controle van water en lucht(verontreiniging), van lawaaihinder en van verontreiniging door radioactieve stoffen, Apotheken voor onderzoek naar geneesmiddelen, antibiotica, vitaminen en hormonen, Eetwaren voor controle van voedingsmiddelen en Vleeshandel voor analyse van vleeswaren. 57 De nieuwe instelling stond onder leiding van de hoofdinspecteur-directeur der 48 Koninklijk besluit van 24 juli 1909 (BS, 06/08/1909). Voor meer informatie, zie: KESTENS C, op. cit., p De bronnen bieden geen uitsluitsel. Eén publicatie verwijst naar 1929: 110 jaar werken aan een langer en gezond leven, op. cit., p. 24. Daarentegen is geen enkele verwijzing te vinden in het Belgisch Staatsblad en wordt het laboratorium pas voor de eerste maal vermeld in de Almanach royal, Brussel, 1939, p Dat laatste geldt echter ook voor het reeds in 1909 opgerichte Rijkslaboratorium voor de Eetwareninspectie. 50 Koninklijk besluit van 22 maart 1934 houdende oprichting van een Dienst voor Zuivering van het Afvalwater (BS, 22/04/1934). Dit besluit vermeldde expliciet als opdracht Het vraagstuk betreffende de waterzuivering in te studeren; met het oog daarop alle nuttige navorsingen te doen of de nodige natuur- en scheikundige, biologische en bacteriologische onderzoekingen te doen verrichten. Zie ook de expliciete verwijzing naar een onderzoekslaboratorium in het Besluit van de secretarissen-generaal van 15 september 1941 houdende oprichting van een Bestuur van Waterstaat (BS, 17/10/1941). 51 Koninklijk besluit van 13 november 1939 houdende overdracht van de Dienst voor Zuivering van het Afvalwater (BS, 29/11/1939). Zie ook: VANDEWEYER L., op.cit., p. 73, voetnoot Besluit van 13 september 1944 waarbij een einde gesteld wordt aan de tijdens de vijandelijke bezetting uitgevaardigde bepalingen betreffende de verdeling en overdracht van het Ministerie van Volksgezondheid (BS, 02-03/10/1944). 53 Besluit van de Regent van 25 september 1946 houdende vaststelling van het organiek kader en van de weddeschalen van het personeel van het Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin (BS, 28/09/1946). Voor meer informatie, zie het rapport met betrekking tot het Ministerie van Volksgezondheid in: Brussel, Algemeen Rijksarchief, Archief Ministerie van Financiën. Algemeen Secretariaat , T 121, inv. nr VANDEWEYER L., op.cit., p. 73, voetnoot Regentsbesluit van 25 april 1947 betreffende de inspectie van de vleeshandel (BS, 31/05/1947). 56 Koninklijk besluit van 24 november 1951 houdende oprichting van een Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie bij het Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin (BS, 01/01/1952). 57 VANDEWEYER L., op.cit., p

27 laboratoria en een raad waarin alle laboratoriadirecteurs zetelden. Gedurende de jaren 1950 en 1960 bleef deze indeling grosso modo van kracht. Vanaf 1963 voerde het laboratorium voor Schei- en Natuurkunde ook de controle van ioniserende bestralingen uit na de komst van gespecialiseerde wetenschappers die vóór de dekolonisatie in Belgisch Congo actief waren geweest. 58 Het laboratorium voor apotheken werd dan weer rond diezelfde periode opgesplitst tussen een laboratorium voor analyse van geneesmiddelen en een laboratorium voor farmaceutica en de farmacopee dat studies uitvoerde omtrent antibiotica, vitaminen en hormonen. 59 De volgende belangrijke ontwikkeling was de omvorming van het IHE in 1968 tot een wetenschappelijke instelling (wetenschappelijke inrichting van niveau 1) 60 met enerzijds één beheersdienst en anderzijds de technische diensten met drie departementen en 14 afdelingen. 61 Het Departement I Farmaco-Brontologie groepeerde de afdelingen geneesmiddelen, eetwaren, vleeswaren, biologie en fysiologie (enkele jaren later biologie - toxicologie ), standaarden en farmacopee. Daarnaast was er ook sprake van een cel voor onderzoek naar bestraalde eetwaren. Het departement II Microbiologie omvatte afdelingen bacteriologie, salmonella en shigella, epidemiologie, Rijksentstofinrichting en poxvirus, serums en vaccins en virologie. Het departement III Leefmilieu was tot slot opgedeeld in afdelingen voor water, lucht en atmosfeer en ioniserende stralen. Die laatste afdeling zou enkele jaren later zijn actieterrein nog uitbreiden met radioactiviteit, 62 Voorts waren er plannen tot oprichting van een afdeling geluidshinder, al werden die nooit realiteit. 63 Net zoals voor alle andere wetenschappelijke inrichtingen van de staat ging dit gepaard met de instelling van Wetenschappelijke Raad (WR), 64 een Directieraad (DR) en een Jury voor Werving en Bevordering. 65 Tot slot nog signaleren dat de Gezondheidsinspectie der Havens, Luchthavens en Grenzen en de provinciale gezondheidsinspectie van Brabant niet in het IHE geïntegreerd werden. Vanuit administratief oogpunt werd het IHE in 1975 binnen het Ministerie van Volksgezondheid losgekoppeld van het Bestuur der Volksgezondheid en overgeheveld naar het Algemeen Secretariaat, 66 een indicatie van een groeiende autonomie en een ruimer activiteitenterrein jaar werken aan een langer en gezond leven, op. cit., p Parl. St. Senaat, , 173, pp Voor de algemene regelgeving, zie: koninklijk besluit van 20 april 1965 betreffende het statuut der wetenschappelijke inrichtingen van de Staat (BS, 15/05/1965); koninklijk besluit van 21 april 1965 tot vaststelling van het statuut van het wetenschappelijk personeel der wetenschappelijke inrichtingen van de Staat (BS, 15/05/1965); koninklijk besluit van 16 juni 1970 tot vaststelling van het statuut van het administratief personeel, van het technisch personeel en van het vak- en dienstpersoneel der wetenschappelijke inrichtingen van de Staat (BS, 14/07/1970). 61 Koninklijk besluit van 6 maart 1968 houdende oprichting van het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie van het Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin als wetenschappelijke inrichting van de Staat (BS, 06/04/1968). 62 Annuaire administratif et judiciaire de Belgique, Brussel, Bruylant, , pp ; Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin. Bevoegdheden van de diensten, Brussel, Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin, 1977, pp VANDEWEYER L., op.cit., p. 67, voetnoot Koninklijk besluit 15 mei 1970 (BS, 13/03/1979). 65 Ministerieel besluit van 4 augustus 1970 houdende instelling van een jury voor werving en bevordering bij het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie, wetenschappelijke inrichting verbonden aan de Bestuursafdeling voor de Volksgezondheid van het Ministerie van Volksgezondheid (BS, 05/09/1970), later aangevuld door het ministerieel besluit van 14 februari 1975 [niet gepubliceerd in het BS, wel verwijzing in het latere ministeriële besluit van 13 februari 1979 (BS, 13/03/1979)]. 66 Koninklijk besluit van 29 juli 1975 (BS, 29/07/1975). Zie ook: Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin. Bevoegdheden van de diensten, Brussel, Ministerie van Volksgezondheid en van het Gezin, 1977, p

28 Het IHE verwierf in 1987 rechtspersoonlijkheid voor het beheer van het eigen vermogen, 67 met als belangrijkste inkomstenbronnen de vergoedingen voor onderzoek, studies, analyses, proeven, keuringen en andere diensten, de inkomsten uit de verkoop van producten, brochures of ander drukwerk en, tot slot, eventuele giften, legaten, stichtingen, beurzen of prijzen. Voor het beheer werd een afzonderlijke beheerscommissie, regeringscommissaris en boekhouding ingesteld. Het IHE besliste nog datzelfde jaar om zijn provinciale afdelingen te sluiten en al zijn activiteiten samen te brengen op de centrale zetel in Elsene. Vermoedelijk volgde daarom in 1990 een grondige reorganisatie. Het instituut was voortaan opgedeeld in vier departementen: Microbiologie, Farmaco-Brontologie, Epidemiologie-Toxicologie en Leefmilieu. Het departement Microbiologie omvatte de afdelingen Bacteriologie, Biologische Standaardisatie, Virologie en Mycologie. De materies geneesmiddelen, voedingswaren, verbruiksgoederen en cosmetica ressorteerden onder het departement Farmaco-Brontologie. Epidemiologie-Toxicologie omvatte naast de voor de hand liggende diensten voor epidemiologie en toxicologie ook de klinische biologie. Het departement Leefmilieu was bevoegd voor lucht, water en bodem, en, tot slot, radioactiviteit. De horizontale Algemene Administratieve Diensten omvatten naast het Administratief beheer ook een Rekencentrum en een entiteit Informatie en Documentatie. 68 Tot slot nog signaleren dat een koninklijk besluit in 1988 bij het IHE een Hoge Raad voor de Coördinatie van de AIDSbestrijding oprichtte voor de studie van alle aids-gerelateerde problemen en de formulering van adviezen en voorstellen: 69 de werkzaamheden van deze raad en zijn werkgroepen werden evenwel stopgezet in Het in 1990 ingevoerde organogram was evenwel maar kort van kracht als gevolg van de derde staatshervorming, die de meeste bevoegdheden inzake leefmilieu overhevelde naar de gewesten. Met twee samenwerkingsakkoorden werden voor de periode afspraken gemaakt aangaande de financiering, de werking en het beheer van het IHE. 71 Parallel werden een aantal personeelsleden overgeheveld naar de gewesten. 72 In Brussel werden ze uiteindelijk ondergebracht bij het Brussels Instituut voor Leefmilieu (BIM), 73 in Vlaanderen bij Vlaamse Milieumaatschappij (VVM) 74 of het Vlaams Instituut voor Technisch Onderzoek (VITO), in Wallonië bij de het Institut scientifique de Service public (ISSeP) of de Direction Générale des Ressources Naturelles et de l Environnement (DGRNE) van het Ministerie van 67 Koninklijk besluit van 14 oktober 1987 waarbij de rechtspersoonlijkheid aan het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie voor het beheer van zijn eigen vermogen wordt verleend (BS, 24/11/1987). 68 Organogram IHE [1989], ter beschikking gesteld door dhr. Van Dessel. 69 Koninklijk besluit van 18 maart 1988 tot oprichting van een Hoge Raad voor de Coördinatie van de AIDS-bestrijding - oprichting bij het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie (BS, 02/04/1988). 70 Vraag van F. De Man van 15 september 1992 met betrekking tot de Hoge raad voor de coördinatie van de aids-bestrijding. - Werkzaamheden (Vr. en Antw. Kamer, , 23/11/ Samenwerkingsakkoord van 22 maart 1990 tussen de Staat, de Gemeenschappen en de Gewesten aangaande de financiering, de werking en het beheer van het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie over de periode (BS, 19/05/1990). Een tweede akkoord werd in 1995 afgesloten. Samenwerkingsakkoord van 18 mei 1995 tussen de Staat, de Vlaamse Gemeenschap en de Franse Gemeenschap betreffende de financiering van het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie voor de periode (BS, 06/09/1995). 72 Koninklijk besluit van 14 juli 1993 tot vaststelling van de wijze waarop personeelsleden van het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie overgaan naar de Gewesten (BS, 21/07/1993). 73 Koninklijk besluit van 8 maart 1989 tot oprichting van het Brussels Instituut voor Milieubeheer (BS, 24/03/1989); Besluit van de Brusselse Hoofdstedelijke Regering van 24 oktober 1996 tot voorlopige regeling van de situatie van het personeel van het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie overgeheveld naar het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en ingedeeld bij het Brussels Instituut voor Milieubeheer (BS, 22/02/1997). 74 Besluit van de Vlaamse regering van 29 maart 1995 opvangformatie voor de personeelsleden van het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie die aan de Vlaamse Milieumaatschappij worden overgedragen (BS, 13/10/1995), later gewijzigd door het BVR van 16 april 1996 (BS, 16/04/1996). Zie ook BUYST E., LOWYCK K. en SOETE A., Al 20 jaar voor het milieu van morgen. Kroniek van de Vlaamse Milieumaatschappij , Gent, Vlaamse Milieumaatschappij, 2011, pp

29 het Waals Gewest. 75 Hetzelfde gebeurde voor het materiaal. 76 Lucht bleef daarentegen een deels federale materie door de oprichting van de Intergewestelijke Cel voor het Leefmilieu (IRCEL). 77 Het departement Leefmilieu verdween en de enige resterende dienst Radioactiviteit werd overgeheveld naar het departement Farmaco-Brontologie. 78 Een Medebeheerscomité ( ) 79 en een Algemeen Begeleidingscomité ( ) 80 gaven in deze overgangsperiode de gemeenschappen en gewesten de nodige inspraak bij de opmaak van de begroting en de vaststelling van en het toezicht op de activiteiten en programma s. Logischerwijze werd ook de samenstelling van de Wetenschappelijke Raad tijdelijk aangepast. 81 Niettegenstaande deze moeilijke institutionele-financiële context bleef het IHE zich verder ontwikkelen. De Beheerseenheid van het Mathematisch Model van de Noordzee en het Schelde-estuarium (BMM) vormde tussen 1987 en 1997 een onderdeel van het IHE vooraleer het werd overgeheveld naar het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN). 82 Het departement Microbiologie werd in 1996 uitgebreid met een dienst Bioveiligheid en biotechnologie (SBB), 83 dat ook verantwoordelijk werd voor het secretariaat van de Adviesraad voor Bioveiligheid (ARB, ook wel Biosafety Advisory Council of BAC). 84 Enkele jaren later werd de dienst Klinische Biologie belast met het secretariaat van de Commissie voor Klinische Biologie. 85 Tegelijkertijd werden de 75 Arrêté du Gouvernement wallon du 3 septembre 1998 portant intégration au sein de l'institut scientifique de Service public ou du Ministère de la Région wallonne des membres du personnel de l'institut d'hygiène et d'epidémiologie transférés à la Région wallonne (BS, 03/09/1998). 76 Drie koninklijke besluiten van 31 januari 1994 tot regeling van de eigendomsoverdracht van de Staat van materiaal van het Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie, respectievelijk naar het Brussels, Vlaams en Waals gewest (BS, 04/04/1994). 77 Samenwerkingsovereenkomst van 28 mei 1994 tussen het Brusselse, Vlaamse en Waalse gewest inzake het toezicht op emissies in de lucht en op de structurering van de gegevens (BS, 24/06/1994), later aangevuld door twee samenwerkingsakkoorden van 21 december 1995 (BS, 19/09/1996). 78 Organogram IHE 01/10/1993, ter beschikking gesteld door dhr. Van Dessel. 79 Koninklijk besluit van 24 april 1990 houdende oprichting van een Medebeheerscomité bij de wetenschappelijke inrichting van de Staat "Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie" (BS, 05/09/1990). 80 Vraag van L. Barbé van 20 januari 1995 met betrekking tot het Instituut voor hygiëne en epidemiologie. - Wetenschappelijk onderzoek (Parl. Vr. en Antw. Kamer, , 27/02/1995). 81 Koninklijk besluit van 24 april 1990 houdende samenstelling van de wetenschappelijke Raad bij de wetenschappelijke inrichting van de Staat "Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie" (BS, 05/09/1990), later gewijzigd door het koninklijk besluit van 24 januari 1995 (BS, 08/06/1995). Vervolgens opgeheven en vervangen door het koninklijk besluit van 4 juli 2001 (BS, 09/08/2001). 82 Koninklijk besluit van 6 april 1987 tot vaststelling van het organiek kader van het personeel van de wetenschappelijke inrichting van de Staat " Instituut voor Hygiëne en Epidemiologie (BS, 28/05/1987); koninklijk besluit van 29 september 1997 houdende overdracht van de Beheerseenheid van het Mathematisch Model van de Noordzee en het Schelde-estuarium naar het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (BS, 04/11/1997). Voor meer informatie, zie: LELOUP G., Instellingsarchief van het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen en archieven van er gevestigde VZW's: Archiefselectielijst, Brussel, Algemeen Rijksarchief en Rijksarchief in de Provinciën, 2008, pp Organogram IHE 01/01/1996, ter beschikking gesteld door dhr. Van Dessel. 84 Samenwerkingsakkoord van 25 april 1997 tussen de Federale Staat en de Gewesten betreffende de administratieve en wetenschappelijke coördinatie inzake bioveiligheid (BS, 14/07/1998). Voor meer informatie, zie: Het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Belgisch brandpunt voor Bioveiligheid : 20 jaar risico-beoordeling van GGO s en pathogenen, Brussel, Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, 2010, pp Koninklijk besluit van 3 december 1999 betreffende de erkenning van de laboratoria voor klinische biologie door de Minister tot wiens bevoegdheid de Volksgezondheid behoort (BS, 30/12/1999). Later volgde ook het secretariaat van de Commissie voor Pathologische Anatomie. Koninklijk besluit van 5 december 2011 betreffende de erkenning van de laboratoria voor pathologische anatomie door de Minister tot wiens bevoegdheid de Volksgezondheid behoort (BS, 13/02/2012). 27