Eindrapport Januari 2012

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Eindrapport Januari 2012"

Transcriptie

1 Onderzoek naar de financiering van Instellingen voor Internationaal Onderwijs en Onderzoek en de relevantie van hun activiteiten voor het nieuwe Ontwikkelingssamenwerkingbeleid. Eindrapport Januari 2012 In opdracht van: Ministerie van Buitenlandse Zaken Directie Sociale Ontwikkeling Afdeling Onderwijs en Onderzoek Uitgevoerd door SPAN Consultants, Rinda Bosker 1

2 INHOUDSOPGAVE Afkortingen Inleiding Doel van het onderzoek Vraagstelling Methodologie en uitvoering Faculty of Geo-Information Science and Earth Observation (ITC) Kerngegevens en strategische ontwikkeling Financieringsstructuur Relevantie voor het beleid Ontwikkelingssamenwerking International Institute of Social Studies (ISS) Kerngegevens en strategische ontwikkeling Financieringsstructuur Relevantie voor het beleid Ontwikkelingssamenwerking Unesco-IHE Kerngegevens en strategische ontwikkeling Financieringsstructuur Relevantie voor het beleid Ontwikkelingssamenwerking Institute for Housing and Urban Development studies (IHS) Kerngegevens en strategische ontwikkeling Financieringsstructuur Relevantie voor het beleid Ontwikkelingssamenwerking

3 Inhoudsopgave 6 Maastricht School of Management (MsM) Kerngegevens en strategische ontwikkeling Financieringsstructuur Relevantie voor het beleid Ontwikkelingssamenwerking Afrika-StudieCentrum (ASC) Kerngegevens en strategische ontwikkeling Financieringsstructuur Relevantie voor het beleid Ontwikkelingssamenwerking Vergelijkende overzichten Financieringsstructuur Relevantie Tabellen Bijlage 1 Gesprekken Bijlage 2 Documenten Bijlage 3 Agenda gesprekken IOs en gevraagde gegevens Bijlagen per instelling 3

4 AFKORTINGEN ASC BZ CDP EL&I EUR I&M IO ISS JEP MFS MoU MSM NABC OCW SRGR TUD UT UU V&R VZ WB WUR Afrika Studie Centrum Ministerie van Buitenlandse Zaken Consortium for Development Partners Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie Erasmus Universiteit Rotterdam EUR Ministerie van Infrastructuur en Milieu Internationaal Onderwijs Institute of Social Studies Joint Education Programme Medefinancieringsstelsel Memorandum of Understanding Maastricht School of Management Netherlands African Business Council Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Sexuele en Reproductieve Gezondheid en Rechten Technologische Universiteit Delft Universiteit Twente Universiteit Utrecht Veiligheid en Rechtsorde Voedselzekerheid Wereldbank Wageningen Universiteit 4

5 1 INLEIDING 1.1 Doel van het onderzoek Het huidige kabinet heeft aan de Tweede Kamer een nieuw beleid voorgesteld voor de Nederlandse Ontwikkelingssamenwerking (OS), dat is neergelegd in de Basisbrief Ontwikkelingssamenwerking en verder uitgewerkt in de Focusbrief Ontwikkelingssamenwerking van 18 maart De voornaamste keuzes die worden gemaakt in de Focusbrief betreffen de speerpunten van beleid en de landen waarmee Nederland een intensieve bilaterale ontwikkelingsrelatie nastreeft. Het ligt in de bedoeling van de regering om het beschikbare budget voor Ontwikkelingssamenwerking (de zogenoemde ODA gelden) terug te brengen van 0,8% van het BNP naar 0,7%. Dit brengt bezuinigingen met zich mee op die gebieden die minder relevant zijn voor het voorgestelde nieuwe OS beleid. Nederland kent vijf instellingen voor Internationaal Onderwijs (IO) en het Afrika Studie Centrum (ASC) die door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen (OCW) worden bekostigd met als ODA gekwalificeerde gelden, die als zodanig zijn opgenomen onder het HGIS beleidsthema 5 ( Toegenomen menselijke en sociale ontwikkeling ). Het Ministerie van Buitenlandse Zaken (BZ) heeft besloten om de financieringstructuur en de relevantie van de activiteiten van deze zes instellingen te onderzoeken. Voorafgaand aan het onderhavige onderzoek zijn er in de eerste helft van 2011 verscheidene informatierondes geweest waarbij zowel BZ als OCW betrokken waren. Hierbij is de IO instellingen en het ASC gevraagd schriftelijke informatie in te dienen met betrekking tot hun financieringsstructuur, de herkomst van hun studenten en de omvang, aard en inhoud van de instellingsactiviteiten. Het doel van het onderhavige onderzoek is om de reeds ontvangen informatie verder uit te diepen aan de hand van een specifieke door BZ geformuleerde vraagstelling zoals weergegeven in de volgende paragraaf, en de zo verkregen informatie op een gestructureerde manier aan BZ aan te bieden. Op grond van zoveel mogelijk uniforme en vergelijkbare informatie draagt het onderzoeksrapport bij aan een door BZ op te stellen beleidsadvies ten aanzien van de financieringsstructuur en relevantie van de betrokken zes instellingen. Het rapport bevat een inleidend hoofdstuk, waarin de vraagstelling uiteengezet wordt alsmede de gehanteerde methodologie en de uitvoering van het onderzoek. In de zes daaropvolgende hoofdstukken wordt de bijeengebrachte informatie per instelling weergegeven. Deze hoofdstukken beginnen met een kort overzicht van kerngegevens, een korte schets van de activiteiten van de instelling en eventuele strategische overwegingen ten aanzien van de verdere ontwikkeling van de instellingsactiviteiten, mede met het ook op het nieuwe OS beleid. De hoofdstukken beschrijven vervolgens de financieringsstructuur van de instelling, de gecombineerde effecten van relevant Nederlands overheidsbeleid op de financiële positie van de instelling en de relevantie van de instellingsactiviteiten voor de speerpunten van het nieuwe OS beleid en het OS werkveld in het algemeen. In het laatste hoofdstuk (hoofdstuk 8) worden de belangrijkste gegevens uit de zes voorgaande hoofdstukken bijeengebracht en met elkaar vergeleken. Het rapport is tot stand gekomen op basis van een grote hoeveelheid informatie die door de instellingen is aangeleverd. Waar nuttig, wordt in het rapport naar deze documentatie verwezen. Het rapport bevat dan ook, behalve enkele algemene bijlagen, een selectie van die documentatie die als bijlagen per instelling gerangschikt en bijgevoegd zijn. 5

6 Inleiding 1.2 Vraagstelling Het onderzoek is uitgevoerd conform de vraagstelling van BZ, die als volgt is verwoord: Het onderzoek zal zich richten op beantwoording van de volgende vragen: a. In kaart brengen van de financieringsstructuur van de zes betrokken IO instellingen (ASC Afrika Studie Centrum, IHE UNESCO Institute for Water Education, IHS Erasmus Universiteit Rotterdam Institute for Housing and Urban Development Studies, ISS Erasmus Universiteit Rotterdam Institute of Social Studies, ITC Universiteit Twente Faculty of Geo-Information Science and Earth Observation ITC, MSM Maastricht School of Management): i. Hoe groot is per instelling de eerste geldstroom in 2011, uit welke onderdelen bestaat deze (OCW non-oda, OCW ODA, overige?), en wat zijn de verwachtingen voor 2012 en latere jaren? ii. Hoe groot is per instelling de tweede geldstroom in 2011, uit welke onderdelen bestaat deze (afkomstig van NWO, WOTRO, andere zelfstandige publieke organisaties?), en wat zijn de verwachtingen voor 2012 en latere jaren? iii. Hoe groot is per instelling de derde geldstroom in 2011, uit welke onderdelen bestaat deze (projectgebonden financiering van ministeries waaronder projectfinanciering vanuit themadirecties BZ inclusief NICHE en NFP, EU, private instellingen, andere?), en wat zijn de verwachtingen voor 2012 en latere jaren? iv. Hoe is de samenhang tussen de OCW-ODA bijdrage per instelling en de hoogte van de tuition fees die aan NFP studenten in rekening wordt gebracht? b. Gezien de onder a. bepaalde financieringsstructuur per instelling en de verwachtingen voor 2012 en latere jaren: wat zijn de voorzienbare gecombineerde effecten van bezuinigingen en intensiveringen in het Nederlandse overheidsbeleid (Focusbrief OS, OCW beleid, EL&I beleid bijv. Strategische Agenda voor Hoger Onderwijs, Onderzoek en Wetenschap, en Topsectorenbeleid) op de financiële positie van elke instelling? c. In hoeverre zijn per instelling de activiteiten die worden gefinancierd met de OCW-ODA bijdrage relevant voor de vier speerpunten van het nieuwe OS beleid, dan wel voor het OS beleid als geheel? In hoeverre is per instelling het totaal aan activiteiten relevant voor de vier speerpunten van het nieuwe OS beleid, dan wel voor het OS beleid als geheel? 1 In de rapportage zijn de vragen a. en b. samengenomen onder de noemer Financieringsstructuur, terwijl de beantwoording van vraag c. terugkomt onder de noemer Relevantie voor de vier speerpunten en voor het beleid ontwikkelingssamenwerking als geheel. Gezien het feit dat bij alle instellingen (behalve UNESCO-IHE) de 1 e geldstroom volledig is gekwalificeerd als ODA en gezien het feit dat activiteiten in de 1 e, 2 e, en 3 e geldstroom inhoudelijk nauw met elkaar samenhangen en soms ook deels uit meer dan één geldstroom worden gefinancierd, is in de rapportage wat betreft de relevantie geen onderscheid gemaakt tussen OCW-ODA activiteiten en het totaal aan activiteiten (zie onder c. hierboven). In aanvulling op de vraagstelling in de Terms of Reference heeft BZ in een gesprek verzocht om een weergave van de informatie over een reeks van jaren vanaf 2007, zodat eventuele trendmatige ontwikkelingen gesignaleerd zouden kunnen worden. Hieraan is bij het onderzoek en in de rapportage gehoor gegeven. 1 Draft terms of reference voor een onderzoek naar de financiering van de IO-instellingen (versie 19 juli 2011), blz. 1,2. 6

7 Inleiding 1.3 Methodologie en uitvoering In deze paragraaf wordt eerst de gehanteerde methodologie beschreven, dat wil zeggen de aspecten die in de beschrijving van de financieringsstructuur en de relevantie zijn meegenomen. Daarna worden de stappen beschreven die genomen zijn bij de uitvoering van het onderzoek, alsmede enkele beperkingen in de informatieverzameling die in de praktijk van het onderzoek naar boven kwamen. Methodologie Financieringsstructuur Voor de beantwoording van de hoofdvragen a. en b. betreffende financieringsstructuur zijn de volgende gegevens bij de instellingen opgevraagd: Inkomsten uit 1 e, 2 e, 3 e geldstroom Inkomsten uit college- en cursusgelden. Ontvangen NFP en andere studiebeurzen over de jaren Allocatie van de verschillende geldstromen over de instellingsactiviteiten. Financiële jaarverslagen De gegevens zijn weergegeven in het rapport zoals ze zijn aangeleverd door de instellingen. De meeste instellingen hebben daarnaast hun financiële jaarverslagen verstrekt, ofwel een samenvatting van de belangrijkste financiële gegevens in het algemene jaarverslag. Voor sommige instellingen geldt dat na de opname in een Universiteit, geen volledige jaarverslagen van het instituut zelf meer worden afgegeven. Een lijst van geleverde financiële jaarverslagen is te vinden in bijlage 2, Documenten. Opgemerkt moet worden dat de meeste instellingen ervoor gekozen hebben om in het overzicht van de inkomsten uit de 2 e en 3 e geldstroom alleen de zogenoemde werkelijke inkomsten te vermelden, namelijk de remuneratie voor het werk van de stafleden op een extern gefinancierd project. De reden is dat de andere inkomsten worden besteed aan onkosten zoals vliegtickets, accommodatie etc., en een vertekend beeld zou ontstaan over het belang van de 1 e geldstroom in het totaal van inkomsten. De validiteit van deze redenering en verstrekte bedragen kon in het kader van dit onderzoek niet in detail worden vastgesteld. Geadviseerd wordt om, indien dit nodig wordt geacht, een expert in financiële administratie te vragen om de gegevens te vergelijken met de financiële jaarverslagen van de instellingen. Voor het doel van dit rapport echter, worden de gegevens, samen met de rapportage over jaarlijkse realisaties uit de financiële jaarverslagen van de instellingen, voldoende geacht om de afhankelijkheid van de 1 e geldstroom van de instellingen onderling te vergelijken. Voor de volledigheid is in hoofdstuk 8 deze vergelijking gemaakt op basis van zowel totale baten per jaar volgens financieel jaarverslag, als totale werkelijke inkomsten zoals de instellingen hebben aangeleverd. Relevantie Voor de beantwoording van de hoofdvraag betreffende de relevantie voor de vier speerpunten en het OS beleid als geheel is gekeken naar de volgende parameters: Speerpunten Specialisaties binnen de MA/ MSc/ MBA opleidingen en aantal studenten per specialisatie. Eindscripties van MA/ MSc/ MBA. Onderzoeksclusters of -thema s binnen de instelling. Onderzoekspublicaties (inclusief promotieonderzoek). Lopende onderzoeksprojecten Projecten 3 e geldstroom. 7

8 Inleiding OS beleid algemeen Dit betreft het belang van de instelling voor de door Nederland in de loop der jaren opgebouwde kennis van en relatie met ontwikkelingslanden en de ontwikkelingsvraagstukken. Er is gekeken naar dezelfde parameters als onder Speerpunten, maar dan met een focus op doorsnijdende thema s van het nieuwe OS beleid, en de relevantie voor de ontwikkeling van het lokale bedrijfsleven. Geografische herkomst studenten. Netwerk / partnerschappen met wetenschappelijke instellingen en andere organisaties, in Nederland en ontwikkelingslanden. Geografische herkomst alumni en alumni in topposities. Invulling die gegeven wordt aan de adviesfunctie t.a.v. regeringsbeleid op het gebied van ontwikkelingsvraagstukken en OS beleid. Bij het ASC is ook gekeken naar het documentatiecentrum aangezien dit één van de twee hoofdactiviteiten van de instelling is en als zodanig is benoemd bij de oprichting van het instituut. Zowel de instellingen als de auteur van dit rapport hebben de Focusbrief ontwikkelingssamenwerking, verstuurd aan de Tweede kamer der Staten-Generaal op 18 maart 2011, als basis genomen voor het beoordelen van de relevantie. Hoewel er altijd een zekere mate van interpretatieverschil kan bestaan ten aanzien van de informatie in de Focusbrief, geeft de Focusbrief, in de beschrijving van de verschillende aspecten bij ieder speerpunt (geschetste problematiek, benoeming speerpunt en doelstellingen, werkwijze) voldoende aanknopingspunten voor de beoordeling van de relevantie ten opzichte van de speerpunten en doorsnijdende thema s. De Focusbrief maakt eveneens duidelijk dat doorsnijdende thema s voor het nieuwe OS beleid vooral van belang zullen zijn in zoverre ze gerelateerd zijn aan de speerpunten. De speerpunten en doorsnijdende thema s zijn als volgt benoemd: Speerpunten Veiligheid en Rechtsorde (V&R) Water Voedselzekerheid (VZ) Sexuele en Reproductieve Gezondheid en Recht (SRGR) Doorsnijdende thema s Gender Goed betuur Milieu Gezien de verschuiving van sociale naar economische sectoren in het nieuwe beleid voor ontwikkelingssamenwerking (OS), is, wat betreft de relevantie van de instellingsactiviteiten, naast de vier speerpunten en de drie doorsnijdende thema s ook gekeken naar de relevantie voor de ontwikkeling van het lokale bedrijfsleven. De Focusbrief ziet vooral een rol voor het Nederlandse bedrijfsleven (grotere betrokkenheid en meer investeringen) om de private sector in ontwikkelingslanden te steunen en wil daaraan bijdragen door middel van het bedrijfsleveninstrumentarium: Investeren in duurzame groei stelt de ontwikkelingslanden in staat hun problemen zelf op te lossen en minder afhankelijk te worden van hulp. Daarvoor is een sterke private sector in ontwikkelingslanden nodig; het internationaal actieve bedrijfsleven (in Nederland RB) kan behulpzaam zijn. Bij de uitwerking van de vier speerpunten bevordert het kabinet daarom een goed ondernemingsklimaat en investeert het in samenwerking met het (Nederlandse - RB) bedrijfsleven. Dit gebeurt ondermeer door schaalvergroting en uitbreiding van publiekprivate partnerschappen, handhaving en verbetering van het OS bedrijfsleveninstrumentarium en regelmatig strategisch overleg met het bedrijfsleven. (p. 3,4) Bij de inschatting van de relevantie van de instellingen is: Ontwikkeling van het lokale bedrijfsleven even zwaar gewogen als de doorsnijdende thema s. 8

9 Inleiding Uitvoering De uitvoering van het onderzoek vond plaats in oktober / begin november (bezoeken) en november / begin december (rapportage) 2011 en kende de volgende stappen: Studie van reeds ontvangen materiaal van de zes instellingen en van relevante beleidsdocumenten van BZ, OCW en het Ministerie van Economie, Landbouw en Innovatie (EL&I), alsmede enkele relevante onderzoeken. 2 Gesprekken met enkele thema-afdelingen binnen BZ met als doel hun relatie met de zes instellingen in kaart te brengen 3. Gesprekken met NUFFIC en WOTRO met als doel achtergrondinformatie te ontvangen over respectievelijk NFP en NICHE/NPT en de NWO/WOTRO onderzoekssubsidies. Bezoek aan de instellingen en verzamelen van informatiemateriaal. De bezoeken werden steeds uitgevoerd door de auteur van dit rapport en een medewerker van de directie Sociale Ontwikkeling / dienst OO van BZ. Analyse van het ontvangen materiaal en verwerking in een hoofdstuk per instelling; toezending aan de instellingen. Verwerken van commentaar van iedere instelling op de feitelijke gegevens in het concept hoofdstuk per instelling 4. Afronding van het rapport inclusief vergelijkende samenvatting (hoofdstuk 8). Bij de rapportage over de instellingen is de volgende informatie gebruikt: De verzamelde informatie in de periode voorafgaand aan het onderzoek, vooral de brieven van instellingen aan OCW. Bezoeken aan ieder van de instellingen, waarbij iedere instelling is verzocht gesprekken te organiseren met de eindverantwoordelijke leidinggevende van het instituut, en de hoofden onderwijs, onderzoek, projecten en financiën. Sommige instellingen hebben daarnaast bijeenkomsten georganiseerd met onderzoekers om hun onderzoeksprojecten toe te lichten. Voorafgaand aan de bezoeken werd een standaardlijst met gespreksonderwerpen en aan te leveren informatie toegestuurd (beide licht aangepast naar de aard van het instituut). 5 Overige informatiebronnen, zoals websites, zijn gebruikt in aanvulling op de door de instellingen verschafte informatie. Ondanks de gevraagde standaardisering van de informatie bleek al snel dat de diversiteit van de instellingen en hun administratiesystemen leidde tot een grote diversiteit in ontvangen informatie, zowel inhoudelijk als qua presentatie. De instellingen hebben daarom voor bepaalde onderwerpen (vooral daar waar cijfermatige nauwkeurigheid en vergelijkbaarheid van belang is) standaard formaten ontvangen, namelijk Financiële informatie: o Vergelijkend overzicht inkomsten uit 1 e, 2 e, 3 e geldstroom in absolute bedragen en percentages over de jaren o Vergelijkend overzicht inkomsten uit de OCW-ODA bekostiging en college- en cursusgelden. Overzicht van ontvangen studiebeurzen, waaronder het NFP, andere beurzen, dan wel zelfbetalende studenten. o Uitsplitsing van de inkomsten uit de 2e en 3e geldstroom naar subsidiegever. 2 Zie bijlage 2, Documenten 3 Zie bijlage 1, Gesprekken 4 De instellingen hadden verzocht om feitelijke gegevens in het rapport te mogen controleren en indien nodig te corrigeren. Dergelijke voorgestelde correcties zijn overgenomen. Commentaar dat bestond uit het geven van een additionele visie of nadruk op bepaalde aspecten van de instelling is niet altijd overgenomen. 5 Zie bijlage 3, Agenda en gevraagde gegevens. Gezien het feit dat sommige instellingen Engelstalige gesprekspartners bij het bezoek betrokken is de lijst in het Engels gesteld. 9

10 Inleiding o Overzicht van de allocatie van de verschillende geldstromen over de instellingsactiviteiten. Gezien de diversiteit van de situatie en de manier van administreren van de uitgaven was het voor de instellingen moeilijk om een juist beeld te geven bij deze vraag. Sommige instellingen hebben er dan ook voor gekozen om deze informatie op een andere manier te presenteren. Informatie ten aanzien van relevantie: o Een lijst met MA/ MSc/ MBA specialisaties, waarop de relevantie per specialisatie voor een speerpunt kon worden ingevuld en het aantal studenten dat de specialisatie heeft gevolgd tussen 2007 en De betreffende tabel met de inschatting van relevantie door de instelling zelf is geplaatst in het rapport en van commentaar voorzien door de auteur van het rapport op basis van de beschrijvingen van specialisaties in de studiegidsen van de instellingen. o Een lijst met titels van MA/ MSc / MBA eindscripties over de jaren , gerangschikt per speerpunt en doorsnijdend thema. In het rapport is de inschatting van de relevantie van de instelling weergegeven met commentaar van de auteur van het rapport op basis van de titels van de eindscripties. De rapportage was afhankelijk van de kwaliteit van de geleverde informatie, zowel inhoudelijk en qua presentatie / analyseerbaarheid. Dit gegeven verklaart waarom bij de ene instelling over bepaalde onderwerpen uitgebreider is gerapporteerd dan bij andere. Zo had IHS de nieuwe onderzoeksstrategie en onderzoeksthema s nog niet volledig geformuleerd, maar is in tegenstelling tot sommige andere instellingen wel gedetailleerd ingegaan op de relevantie van 3 e geldstroom projecten voor de speerpunten en doorsnijdende thema s. De rapportage is grotendeels gebaseerd op de gegevens van de instellingen. Deze zijn geverifieerd aan de hand van studiegidsen, prospectussen en jaarverslagen. Voor een deel moest echter vertrouwd worden op de juiste weergave door de instellingen (bijvoorbeeld bij titels van publicaties). In het rapport is steeds duidelijk aangegeven welke meningen en oordelen op het conto komen van de instellingen dan wel door de auteur van het rapport zijn gegeven. 10

11 2 FACULTY OF GEO-INFORMATION SCIENCE AND EARTH OBSERVATION (ITC) 2.1 Kerngegevens en strategische ontwikkeling Kerngegevens Oprichtingsjaar: 1950 (International Training Centre for Areal Survey) Doelstelling: Ontwikkelen en overdragen van kennis op het gebied van Geo informatie wetenschap en aardobservatie 6 Meest actief in speerpunten: Water en voedselzekerheid 7 Studenten gestart in : MSc studenten regulier (18 mnd.): 131 Master studenten regulier (HBO Master, 12 mnd.): 15 Postgraduate/Undergraduate (9 mnd): 41 Short courses (Certificated courses 3 mnd): 140 Distance courses (Certificated courses 8 wkn): 196 Joint Education (MSc, Master, Postgraduate, Undergraduate): 109 Overig (GIMA MSc, UT Minor): 32 PhD: 21 Academische staf 2011 (per 1/10/11): 122 FTE Ondersteunend personeel 2011 (per 1/10/11): 61 FTE OCW-ODA bijdrage 2010: Totaal inkomsten 2010: Percentage OCW-ODA bijdrage van totaal inkomsten 2010: 80,3% OCW-ODA bijdrage 2012: Collegeld MSc 2011: 18 mnd (berekend op basis -12 maanden: 6.330) 6 PPT presentatie ITC Enschede The Netherlands 7 Dit element in de Kerngegevens van iedere IO berust op de analyse van de auteur van dit rapport (zie hoofdstuk 8.3) 8 Exclusief cursisten bekostigd met 3e geldstroom 9 Zie tabel onder Inkomsten zijn werkelijke inkomsten dus exclusief out of pocket kosten bij projecten 3 e geldstroom etc. 10 Deze informatie is verkregen van BZ. 11

12 Hoofdstuk 2 Faculty of Geo-Information Science and Earth Observation (ITC) Recente ontwikkelingen en strategische overwegingen ITC houdt zich bezig met het ontwikkelen en overdragen van kennis van aardobservatie en geoinformatie management, door middel van onderwijs, onderzoek en projecten op dit gebied. Zo draagt ITC bij aan de capaciteitsopbouw in ontwikkelingslanden en opkomende economieën. Het onderwijs van ITC bestaat uit een MSc in Geo-Information Science and Earth Observation met 8 specialisaties, een Master degree in 1 specialisatie (Geo-informatics), undergraduate en post-graduate diploma cursussen (4-9 maanden) in 6 specialisaties, korte cursussen (1 week- 4 maanden), distance education cursussen (3-6 weken), refresher courses en andere korte trainingsprogramma s. 11 Daarnaast heeft ITC momenteel 15 Joint Education Courses (JEPs). ITC is een associated institution van de United Nations University en heeft twee UNU scholen (Land Administration en Disaster Risk Management). ITC onderzoekt momenteel de mogelijkheden om een Nederlands MSc programma te starten. De huidige JEPs worden geëvalueerd en als vervolg op de JEPs zullen met partners in een aantal landen Joint Research Programma s worden opgezet. Het voornemen is om nieuwe JEPs alleen op te zetten in de armste landen vooral in Afrika en Zuid-Azië 12 en in de prioritering van nieuw te starten initiatieven de doellanden uit de Focusbrief te incorporeren. Het onderzoek bij ITC, is een geïntegreerd onderdeel in het onderwijsprogramma en vooral gericht op toepasbaarheid in ontwikkelingslanden. Het betreft veelal concrete vraagstukken van de ODA partners en wordt uitgevoerd binnen de staftijd van de academische staf, door PhD studenten en in extern gefinancierde onderzoeksprojecten. De integratie in de UT heeft de positie van ITC op het gebied van onderzoek versterkt. Het is nu in staat zelf promoties te verrichten en onderzoeksgelden aan te vragen bij NWO. ITC wil het nationale Centre of Excellence worden op het terrein van aardobservatie en geoinformatie en hun toepassingsgebieden. 13 ITC werkt samen met een aantal IO instellingen, Nederlandse universiteiten en instellingen (zoals het Kadaster, het Nationaal Laboratorium voor Ruimtevaart), Nederlandse ingenieursbureaus, Europese universiteiten en academische instellingen in ontwikkelingslanden, internationale organisaties (bijv. UN Habitat, Africa Waternet, IUCN) en met multinationals zoals Shell, ESRI, FUGRO, DHV 14. Naar aanleiding van de wens van OCW om de IO instellingen onder te brengen bij een Nederlandse universiteit, is ITC per 1 januari 2010 de zesde faculteit geworden binnen de Universiteit Twente (UT). 11 Voor verdere informatie over het ITC onderwijsprogramma zie ITC bijlage 3, Data on education 12 ITC bijlage 4, Strategic plan , blz Voor informatie over ITC onderzoek, zie ITC bijlage 5, Development relevance of research 14 Voor meer informatie betreffende samenwerkingsverbanden, zie paragraaf

13 Hoofdstuk 2 Faculty of Geo-Information Science and Earth Observation (ITC) 2.2 Financieringsstructuur Overzicht inkomsten uit de 1e, 2e en 3e geldstroom Vergelijkend overzicht geldstromen 15 ITC bijlage 2 Inkomsten x e geld- Jaar 1e geldstroom stroom Collegegeld (tuition) 3e geldstroom Overig OCW-ODA OCW niet-oda Projects TOTAAL niet-oda Prom.verg. *** ** MsC* Diploma Phd staftijd Relatieve bijdrage geldstromen aan totaal inkomsten e geld- 1e geldstroom Collegegeld (tuition) stroom Jaar OCW niet- ODA ODA 3e geldstroom Prom.verg. MsC Diploma Phd staftijd Overig TOTAAL ,40% 0,00% 0,00% 0,00% 6,19% 0,00% 0,00% 6,53% 6,87% 100% ,12% 0,00% 0,00% 0,00% 7,03% 0,00% 0,00% 5,81% 7,04% 100% ,66% 0,00% 0,00% 0,00% 6,71% 0,00% 0,00% 5,26% 8,38% 100% ,25% 0,00% 0,00% 0,00% 6,66% 0,00% 0,00% 5,74% 7,35% 100% ,32% 0,00% 0,00% 0,00% 6,78% 0,00% 0,00% 4,70% 7,20% 100% *De collegegelden worden in de financiële administratie niet separaat naar studentgroep geadministreerd. Derhalve zijn de volledige collegegelden onder de kolom MSc opgenomen. ** De staftijd is niet onderverdeeld naar 2e/3e geldstroom, daarom is alles onder 3e geldstroom opgenomen. Uit jaarrekeningen blijkt dat wel 2e geldstroom activiteiten hebben plaatsgevonden (denk aan NWO, KNAW). De jaarrekening betreft echter omzet, inclusief materiële lasten. *** Het ITC is m.i.v onderdeel van de Universiteit Twente en heeft derhalve vanaf dat moment recht op een promotievergoeding ( ) per promotie. Deze vergoeding wordt door het Min. OCW t-2 gefinancierd. Dit houdt in dat de vergoeding voor de promoties die in 2010 hebben plaats gevonden eerst in 2012 door de Universiteit Twente zullen worden ontvangen. 15 Voor een volledig overzicht van inkomsten zie ITC bijlage 2. 13

14 Hoofdstuk 2 Faculty of Geo-Information Science and Earth Observation (ITC) Samenhang OCW-ODA bijdrage en college- en cursusgelden (tuition fees) Van de OCW-ODA wordt ca 45% van de inzet in tijd besteed aan onderwijs, ca 30% van de inzet in tijd aan onderzoek en ca 25% 16 van de inzet in tijd aan capacity development. Zowel de onderzoek-, als de onderwijsactiviteiten dragen bij aan capacity development (bijvoorbeeld de Joint Education Programs (JEP). Dit is in de genoemde percentages niet separaat zichtbaar gemaakt. De samenhang tussen de OCW-ODA bijdrage en de college- en cursusgelden zoals die aan NFP, andere beurzenprogramma s of zelfbetalende studenten in rekening worden gebracht is als volgt: Tuition Totaal ODA en tuition Tuition als % van totaal Jaar OCW-ODA MSc Diploma Phd Subtotaal ,2% ,1% ,8% ,7% ,7% De collegegelden worden in de financiële administratie van ITC niet separaat naar studentgroep geadministreerd. Derhalve heeft ITC de volledige collegegelden onder de kolom MSc opgenomen. Overzicht beurzen 17 Het NFP aandeel in de financiering van het onderwijs, ten opzichte van andere beurzen of zelfbetalende studenten is als volgt: Fellowships NFP Andere Zelfbetalend Totaal NFP Andere Zelfbetalend Totaal NFP Andere Zelfbetalend Totaal NFP Andere Zelfbetalend Totaal MSc Regulier (18 mnd) Master Regulier (HBO Master,12 mnd) Posgrad./Undergrad. (9 mnd) Short-Courses (Cert. courses = <3 mnd ) Distance Courses (Cert. courses max. 8 wkn) Joint Education (MSc, Master, Postgrad., Undergrad Phd starting in Totaal % van totaal 23,57% 76,43% 0,00% 22,09% 77,91% 0,00% 30,49% 69,51% 0,00% 26,61% 73,39% 0,00% In de kolom andere zijn ook zelfbetalende studenten opgenomen. Het is niet duidelijk hoeveel zelfbetalende studenten ITC aantrekt. Dit kon door ITC niet gescheiden worden aangeleverd. Wat betreft de PhD studenten gaat het om een inschatting, namelijk dat circa 10% van de PhD-ers door NFP zijn gefinancierd. Onderzoeksprojecten 2 e geldstroom 2 e geldstroom projecten zijn ondergebracht in het overzicht 3 e geldstroom (zie hieronder). 16 Uit: PPT presentatie Faculty ITC Enschede The Netherlands 17 Exclusief cursisten uit 3e geldstroom activiteiten 14

15 Hoofdstuk 2 Faculty of Geo-Information Science and Earth Observation (ITC) Projecten 3e geldstroom 18 Lopende projecten 2e / 3e geldstroom Subsidiegever Aanneemsom Inkomsten - staftijd Totaal % van totaal project inkomsten staftijd BZ gerelateerd BZ ,9% Ambassades ,3% NFP ,8% NPT/NICHE ,2% % van totaal project inkomsten 37,4% 28,5% 34,6% 32,9% 44,1% 35,3% 2de Geldstroom Kadaster ,1% KNAW ,0% MNP (vh RIVM) ,5% NWO ,8% Waterschappen ,2% % van totaal project inkomsten 4,7% 5,5% 1,5% 3,3% 4,1% 3,6% EU ,4% Bedrijfsleven ,2% Overig ,5% Totaal % 100,0% De grotere subsidiegevers onder overig zijn: ADB, Nordic Development Fund, Gates Foundation, China Meteorologisch Instituut (korte cursussen), voormalige ministeries VROM en V&W, UT, en substantiële projecten (in Nederland) voor EL&I en voor ESA (European Space Agency). 19 Onder Aanneemsom is de totale contractwaarde begrepen van projecten die gestart zijn in de jaren , die nog lopende zijn in de jaren (en dus nog bijdragen aan 3e geldstroom inkomsten in de jaren ). De Aanneemsom bevat behalve fees voor staftijd (werkelijke inkomsten) ook onkostenvergoedingen en bedragen voor projectpartners. De aanneemsom geeft dus een indicatie van de omzet maar niet van de werkelijke inkomsten Gecombineerde effecten relevant Nederlands overheidsbeleid op de financiële positie van de instelling De recente bezuinigingen op de OCW-ODA bijdrage en NFP beurzen hebben gevolgen gehad voor het aantal studenten binnen de MSc opleiding. De bezuinigingen zijn opgevangen door vacatures niet te vervangen. De afgelopen twee jaar is 30 FTE afgevloeid en slechts 10 FTE daarvan is vervangen. ITC wil proberen om minder afhankelijk te worden van de bekostiging door OCW, en streeft ernaar om de (co-)financiering van MSc en PhD studenten vanuit de bekostiging tot een minimum te beperken. Dit kan door meer externe financiering te zoeken voor capacity building, onderwijs en onderzoeksactiviteiten. Er zal meer gebruik moeten worden gemaakt van NWO gelden en andere Nederlandse academische fondsen. Binnen de EU wil ITC meer gebruik maken van programma s als Tempus en Erasmus Mundus en op onderzoeksgebied van de EU Kaderprogramma s, ESA (European Space Agency) en ERC (European Research Council). ITC wil de banden met het bedrijfsleven aanhalen. Daarnaast wil ITC een GIS MSc programma opzetten voor Nederlandse studenten, met een normale universitaire bekostiging 20. ITC verwacht vanaf 2012 meer inkomsten te verwerven uit promotievergoedingen. Vanwege de doelgroep van ITC (ODA landen) die financieel niet sterk staat blijft OCW bekostiging belangrijk. ITC is bereid om haar doelen aan te passen aan de speerpunten van het nieuwe OS beleid. ITC is niet opgenomen in de topteams van het EL&I topsectoren beleid. 18 Voor een volledig overzicht van alle lopende projecten in zie ITC bijlage 6, Projecten 2 e / 3 e geldstroom 19 Een gedetailleerd overzicht van de projecten is te vinden in ITC bijlage 6, projecten 2 e en 3 e geldstroom 20 ITC bijlage 4, blz

16 Hoofdstuk 2 Faculty of Geo-Information Science and Earth Observation (ITC) Overzicht uitgaven allocatie geldstromen over instellingsactiviteiten Relatieve bijdrage geldstromen aan instellingsactiviteiten in het jaar e geld- Collegegeld 2e/ 3e Instellingsactiviteit * stroom (tuition) geldstroom inkomsten OCW- ODA uit staftijd Overig TOTAAL % gealloceerd aan reguliere onderwijstaak 48,1% 5,0% 5,5% 58,6% % gealloceerd aan reguliere onderzoekstaak 25,7% 1,7% 1,8% 29,2% % gealloceerd projecten 6,4% 5,7% 12,2% Totaal 80,20% 6,66% 5,74% 7,35% 100,00% * Verdeling allocatie op basis van interne ITC allocatie in FTE wetenschappelijke staf en niet op basis van /inkomsten. Er is geen rekening gehouden met studentenhuisvesting, huisvesting ITC, etc. De verticale percentages over het jaar 2010 komen overeen met de tabel relatieve bijdrage geldstromen aan totaal inkomsten De 1e geldstroom is 80,2% van de totale geldstroom in de kolom totaal. 2.3 Relevantie voor het beleid Ontwikkelingssamenwerking Onderwijs Samenvatting relevantie onderwijsactiviteiten voor speerpunten en thema s Het fundament van ITC ligt in Geo-informatiesystemen en aardobservatie door middel van remote sensing technieken, en het ontwerpen van analytische instrumenten (softwareprogramma s en computermodellen) om deze informatie te verwerken, zodat het gebruikt kan worden voor beleidsontwikkeling en besluitvorming op verschillende gebieden, onder andere op gebieden die relevant zijn voor de speerpunten van het nieuwe OS beleid. De vraag is nu in hoeverre het onderwijs bij ITC expliciet de beleidsgebieden behandelt die volgens de Focusbrief relevant zijn voor de speerpunten. Volgens gegevens van ITC komen drie van de vier speerpunten van het OS beleid in meer of minder mate aan de orde in de acht onderwijsspecialisaties van ITC. Water, V&R, en VZ zijn de speerpunten waar ITC de meeste relevantie ziet. Verschillende soorten vraagstukken, die relevant zijn voor de drie speerpunten, kunnen met gegevens uit Geo-informatie beter worden beantwoord, bijvoorbeeld: is er verband tussen droogte en hongersnood; wat wordt de oogst voor bepaalde gewassen in specifieke regio s; waar en wanneer vindt er een overstroming plaats; waar is het drinkwater van slechte kwaliteit? Per speerpunt kan de relevantie van het ITC onderwijs als volgt worden geformuleerd 21 : Water Geo-informatie en gegevens uit aardobservatie ten aanzien van stroomgebieden, grondwaterstanden, beschikbaarheid van watervoorraden, waterkwaliteit, lokale weersvoorspellingen etc. kunnen gemodelleerd worden en bijdragen aan, ondermeer, beter waterbeheer, duurzaam watergebruik en toegang tot drinkwater, voorkomen of beheersen van overstromingen, bijdrage aan waterbeheer door het modelleren en monitoren van stroomgebieden. V&R Geo-informatie en gegevens uit aardobservatie ten aanzien van ruimtelijke inrichting, landgebruik, kunnen gemodelleerd worden en bijdragen aan beter vastgelegde landrechten en een goed werkend kadaster als basis voor veiligheid en rechtsorde en aan het in kaart brengen van mogelijke conflictsituaties op het gebied van landgebruik, waterbeheer en grondstoffen exploitatie. Daarnaast kunnen maatschappelijke fenomenen met een vanuit de ruimte waarneembare ruimtelijke component gemonitord worden, bijvoorbeeld bij verkiezingen. VZ 21 Gebaseerd op ITC bijlage 1, ITC Wereldspeler, en ITC bijlage 7 (brief ITC aan OCW) die een vertaalslag proberen te maken van ITC s activiteiten naar de relevantie voor OS speerpunten. 16

17 Hoofdstuk 2 Faculty of Geo-Information Science and Earth Observation (ITC) Geo-informatie en gegevens uit aardobservatie ten aanzien van ondermeer de toestand van bodemvruchtbaarheid, landbouwgewassen, veestapels, watervoorraad, weersvoorspellingen en klimaatverandering kunnen gemodelleerd worden en bijdragen aan oogstvoorspellingen, voorspellen van regionale prijsontwikkeling van landbouwproducten, betere landbouwvoorlichting, analyse van de vervoer- en waardeketen van landbouwproducten, analyse van de gevolgen van klimaatverandering voor de landbouw. Alle typen onderwijs binnen ITC (MSc, PhD, korte cursussen etc.) zijn inhoudelijk ingericht volgens acht specialisaties. Hieronder volgt een overzicht van MSc specialisaties en hun relevantie voor de speerpunten, doorsnijdende thema s en ontwikkeling lokaal bedrijfsleven. De relevantie van de specialisaties voor de speerpunten in deze tabel is aangegeven door ITC. De studentenaantallen beslaan alleen de opleiding in Nederland (dus niet de joint courses). Van de acht domeinen ontbreekt Disaster Management (een joint course met Gadjah Mada universiteit Indonesië). Wel wordt genoemd het programma GIMA, dat wordt gegeven in samenwerking met Universiteit Utrecht (UU), Technologische Universiteit Delft (TUD), Wageningen Universiteit (WUR); en het programma GEM (Erasmus Mundus) dat door de EU wordt gesponsord en waarin ITC samenwerkt met vier universiteiten, namelijk in IJsland, Zweden, UK en Polen. MSc Specialisatie Courses at ITC Specialisatie MET relevantie voor 1 van de speerpunten of doorsnijdend thema Totaal Primaire relevantie speerpunt Subtotaal studenten per speerpunt Primaire relevantie dsn. thema en ontw. lokaal bedr.leven Subtotaal doorsnijdend thema MSc Applied Earth Sciences (AES) 92 Water 205 Milieu 458 MSc Water Resources (WREM) 113 Water 21,7% Milieu 48,6% MSc Geoinformatics (GFM) 150 V&R 485 GB 485 MSc Governance (GSIM) 26 V&R 51,4% GB 51,4% MSc Land Administration (LA) 81 V&R (VZ) GB MSc Urban Planning (UPM) 121 V&R GB MSc Geographical Information Management and 107 V&R GB Applications (GIMA). MSc Natural Resources (NRM) 131 VZ 253 Milieu MSc Geo-information Science and Earth Observation for 122 VZ 26,8% Milieu Environmental Modelling and Management (GEM) Specialisatie ZONDER directe relevantie voor 1 van de speerpunten of doorsnijdend thema NVT TOTAAL % Studenten speerpunt / dsn thema op totaal 100 procent 100 procent Op basis van informatie uit de ITC studiegids , volgt hieronder een nadere specificatie met betrekking tot de mate van relevantie voor alle aspecten van de speerpunten, zoals beschreven in de Focusbrief. Water De specialisatie Earth Sciences, die door ITC gekwalificeerd wordt als relevant voor Water, omvat courses als Earth Resources Exploration, bijvoorbeeld het in kaart brengen van delfstoffen en Environmental and Engineering Geology ondermeer gericht op geologische risico s zoals landverschuivingen en aardbevingen, waar grondwaterbewegingen een rol bij kunnen spelen. Deze specialisatie is niet specifiek gericht op het thema Water zoals bedoeld in de Focusbrief. De specialisatie Geo-information Science and Earth Observation for Water Resources and Environmental Management behandelt een groot deel van de aspecten die volgens de Focusbrief horen bij het speerpunt Water, ondermeer water voor landbouwgebruik, toegang tot veilig drinkwater (waterkwaliteit), waterbeheer (overstromingen etc.). 17

18 Hoofdstuk 2 Faculty of Geo-Information Science and Earth Observation (ITC) V&R De specialisaties Governance en Land Administration zijn gerelateerd aan het thema V&R in de zin dat goede landadministratie conflicten kan voorkomen of oplossen en bijdraagt aan een legitieme en capabele overheid op dat gebied, beide aspecten van het speerpunt V&R zoals beschreven in de Focusbrief. De specialisatie Urban Planning is een breed onderwerp en heeft raakvlakken met Water ( urban services - drinkwater en sanitatie), en ook met landgebruik / landrechten (VZ). Geoinformatics en GIMA zijn brede specialisaties gericht op geo-informatie technologieën en de mogelijke toepassing op verschillende gebieden, zonder daarbij te focussen op de beleidsgebieden van één van de speerpunten. VZ De specialisatie Geo-information Sciences and Earth Observation for Natural Resources Management kijkt naar de relatie tussen de groeiende vraag naar voedsel en andere natuurlijke hulpbronnen en problemen als ontbossing, veranderend landgebruik, overbegrazing en vervuiling van grond en water. Analyse van geo-informatie kan helpen bij beleidsvorming voor een duurzamer gebruik van natuurlijke hulpbronnen en ondermeer voedselzekerheid. Het GEM programma heeft een soortgelijke doelstelling. MA eindscripties naar speerpunt en doorsnijdend thema In 2010 werden door MSc studenten 228 research papers (eindscripties) afgeleverd. Volgens opgave van ITC past 23% daarvan in het speerpunt V&R, 21% in het speerpunt Water, 14% in het speerpunt VZ en 3% in het speerpunt SRGR/ gender totaal 61%. Binnen de doorsnijdende thema s werd alleen milieu genoemd met 24%. De overige eindscripties behandelden het onderwerp Geo-informatie. De titels zijn te vinden in ITC bijlage 8, MSc research papers per speerpunt. Wat betreft het speerpunt V&R is er een relatie in de onderwerpen van de eindscripties met landrechten en kadastrale administratie die soms wordt gerelateerd aan conflict. Daarnaast geeft de lijst een groot aantal eindscripties die vooral betrekking hebben op geo-informatie in relatie tot natuurrampen en tot ruimtelijke ordening, zoals infrastructuur van wegen, scholen etc. Dit behoort niet tot het speerpunt V&R zoals gedefinieerd in de Focusbrief. Binnen het speerpunt Water behandelen de scripties een groot deel van de aspecten zoals beschreven in de Focusbrief: waterkwaliteit, beschikbaarheid van water (bijv. voor landbouw grondwater, regenval, waterverdamping), duurzaam watergebruik, water en sanitatie. Wat betreft het speerpunt VZ behandelen de eindscripties modellen voor het meten van gronderosie, begrazing, gevolgen van variatie in gewassen op gronderosie, voorspellen van landbouwdroogte, water harvesting, effecten van waterverdamping op gewassen, en andere thema s die relevant zijn voor beleid op het gebied van landbouw. In het speerpunt SRGR behandelden de research papers geen onderwerp dat direct verband hield met één van de aspecten beschreven in de Focusbrief. Studenten naar land van herkomst Van de 2240 studenten over de vier jaar van 2007/ /2011 kwam 90% uit een ODA land en 31,6% (766) uit een prioriteitsland volgens het nieuwe OS beleid (15+3 landen vertegenwoordigd). Een uitschieter in de laatste groep waren Indonesië (257-10,6%), Ethiopië (158-6,5%) en Ghana (80-3,3%) Onderzoek Overzicht onderzoeksthema s Tot en met het jaar 2010 was het onderzoek bij ITC georganiseerd in de volgende 15 thema s: Biodiversity in fragmenting landscapes (BIOFRAG). Carbon cycle and climate change (C-CYCLE). Stochastic methods for image mining and data quality (DAQUAL). Disaster management (DMAN). Earth systems science (ESS). Food security and environmental sustainability (FSES). Governance and Integrated Spatial Assessment (GISA). Land administration for informed governance (LA). 18

19 Hoofdstuk 2 Faculty of Geo-Information Science and Earth Observation (ITC) Informed multilevel governance of urban regions (MUG). Managing water scarcity (MWS). Spatial data infrastructure technology (SDIT). Spatio-temporal data integration and visualization (STDIV). Sustainable urban-regional dynamics (SURD). Utilisation of Sensor Developments for Efficient Topographic mapping (TOPMAP). Water cycle and climate (WCC). Sinds januari 2011 zijn deze thema s teruggebracht tot een aantal van zes 22 om de kwaliteit te verbeteren. Samenvatting publicaties naar speerpunt en doorsnijdend thema In de jaren heeft ITC 1790 publicaties geproduceerd. Het gaat om de volgende soorten publicaties: ISI journal publications, Other refereed journals, Monographs/edited books, Chapters in books, PhD thesis, Conference proceedings, Scientific en Professional Publications. Van de 1790 was volgens opgave van ITC 55,3% relevant voor een speerpunt: 25,8% voor V&R, 17,4% voor Water en 12,1% voor VZ. De lijsten zelf zijn niet gecategoriseerd naar speerpunt of doorsnijdend thema, dus daaruit valt de relevantie niet op te maken. Samenvatting onderzoeksprojecten per speerpunt en doorsnijdend thema Tussen 2007 en 2011 liepen er 59 promotieonderzoeken. Deze worden door ITC geclassificeerd onder de volgende speerpunten: Water: 27%, V&R: 19%, VZ: 27%. Daarnaast is er een algemene categorie gezondheid met 3% - totaal 78%. De promotieonderzoeken op het gebied van Water betreffen onder andere het ontwikkelen van op remote sensing gebaseerde modellen voor onderzoek naar grondwaterniveau, waterschaarste, overstromingsrisico analyse en tropische kustwateren. Onder de promotieonderzoeken genoemd bij V&R zijn, net als bij de MSc research papers, de meesten niet relevant voor dit speerpunt zoals het wordt beschreven in de Focusbrief. De meeste promotieonderzoeken genoemd onder dit thema gaan over het modelleren van informatie t.a.v. aardverschuiving en aardbevingen; één onderzoek gaat over veiligheid op de weg, en een klein aantal over landrechten en landadministratie. Onder het speerpunt VZ is er een aantal met directe relevantie voor dit onderwerp, zoals het gebruik van aardobservatie voor het in kaart brengen van gebieden en gewassen om productiviteit te meten, ontwikkelen van een model voor het analyseren van theeproductie en kwaliteit, en het modelleren van evapotranspiratie om landbouwwaterproductiviteit te meten Projecten (3e geldstroom) ITC onderscheidt drie typen projecten: consultancy, projectonderwijs en project onderzoek. Daarnaast een categorie overig, onder andere congressen en symposia. In de periode heeft ITC 307 projecten uitgevoerd, waarvan volgens opgave van ITC 58% relevant was voor één van de vier speerpunten. V&R 24%, Water 22%, en VZ 11% Partnerschappen en alumni Partnerschappen In Nederland werkt ITC samen met de universiteiten Utrecht, Delft en Wageningen in het programma GIMA (zie onder 2.3.1). Bovendien vonden bij deze universiteiten tot 2010 de promoties plaats. In het buitenland heeft ITC partnerschappen voor onderwijs (joint degrees) met academische instellingen in Bolivia, China, Ghana, India, Indonesië, Iran, Kenia, Tanzania en Vietnam en met vier Europese instellingen voor het programma GEM (zie onder 2.3.1). Op het gebied van onderzoek werkt 22 ITC bijlage 5, blz Voor een lijst van promotie-onderzoken zie ITC bijlage 19

20 Hoofdstuk 2 Faculty of Geo-Information Science and Earth Observation (ITC) ITC samen met academische instellingen in onder meer Iran (Islamic Azad University), China (8 instellingen, onder andere Institute of Water Resources and Hydropower Research; Northeast Forestry University en Chinese Academy of Sciences, Bureau of Science and Technology for Resources and Environment), Kenia (University of Nairobi; Maseno University/Kenya Wildlife Service), Ethiopië (Mekelle University en Addis Ababa University), Ghana en Indonesië 24. ITC werkt nauw samen met het Nederlands en internationale bedrijfsleven, zoals het Geo-Business Park in de Noordoostpolder. Het Nederlandse Kadaster in Apeldoorn heeft het ITC uitgezocht als business partner voor export van kennis over kadastrale systemen. ITC is een van de oprichters van het convenant Informatieketen Ruimtevaart, Geomatica en Water&Klimaat, een publiekprivate samenwerking binnen Nederland. Internationaal wordt er op projectbasis samengewerkt met multinationals zoals Shell, ESRI, FUGRO, ARGOSS, DHV, etc. Alumni ITC heeft meer dan alumni. Dit aantal omvat voormalige studenten uit alle onderwijsprogramma s (MSc, PhD of kort programma). ITC onderhoudt contact door middel van de alumni database, ITC News Magazine, ITC Alumni update (een elektronische nieuwsbrief), LinkedIn, alumni bijeenkomsten, alumni Who s Who en een alumni website Er worden refresher courses op locatie georganiseerd met steun van NFP. De helft komt uit Azië en 31% uit Afrika. ITC heeft een lijst met zo n 55 alumni in topposities, waaronder de meesten directeur of oud-directeur, directeur generaal, een enkele secretaris generaal, minister en ambassadeur, (zie ITC bijlage 10) Overige parameters van relevantie voor OS beleid als geheel Adviesfunctie BZ en andere ministeries; internationale organisaties (pro deo) Wat betreft betrokkenheid bij beleidsvorming binnen de Nederlandse overheid is ITC vooral actief in commissies en adviesraden gerelateerd aan EL&I (een van haar grotere opdrachtgevers), bijvoorbeeld Convenant Informatieketen Water en Klimaat, Netherlands Water Partnership / Partners voor Water, Group on Earth Observations (via Netherlands Space Office). Daarnaast is ITC vertegenwoordigd in de Nederlandse Commissie voor Geodesi (OCW) en Ruimte voor Geo-Informatie adviesraad (toenmalig VROM)

Worldwide Alumni Network

Worldwide Alumni Network Worldwide Alumni Network Good practices internationale onderwijs instellingen ISS, UNESCO-IHE, IHS, ITC INTERNATIONAL INSTITUTE FOR GEO-INFORMATION SCIENCE AND EARTH OBSERVATION Deze sessie: Inleiding

Nadere informatie

TU Delft: Joint Research Centres aanwezig waar het er toe doet

TU Delft: Joint Research Centres aanwezig waar het er toe doet TU Delft: Joint Research Centres aanwezig waar het er toe doet 5 March 2009 Delft University of Technology Challenge the future Grootste technische universiteit van NL TU engineers & technology utilized

Nadere informatie

Medewerker bureau buitenland

Medewerker bureau buitenland Medewerker bureau buitenland Doel Ontwikkelen en beheren van mobiliteit- en beurzenprogramma s en samenwerkingsverbanden met andere onderwijsinstellingen op het gebied van uitwisseling en/of ontwikkelingssamenwerking,

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2011 2012 30 220 Publiek ondernemerschap Toezicht en verantwoording bij publiek-private arrangementen Nr.6 LIJST VAN VRAGEN EN ANTWOORDEN Vastgesteld 14

Nadere informatie

Kenniscentrum Risicomanagement

Kenniscentrum Risicomanagement Deskundigheid op het gebied van veiligheid High Tech Human Touch Samenwerking Het is de ambitie van het om opdrachtgevers, zoals bedrijven, overheden, nationale en internationale organisaties, te ondersteunen

Nadere informatie

Basisgegevens. Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Nieuwe opleiding. Nieuw Ad programma. Nieuwe hbo master. Nieuwe joint degree

Basisgegevens. Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Nieuwe opleiding. Nieuw Ad programma. Nieuwe hbo master. Nieuwe joint degree Basisgegevens Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): X Nieuwe Nieuw Ad programma Nieuwe hbo master Nieuwe joint degree Naam instelling(en) Contactpersoon/contactpersonen Contactgegevens Universiteit

Nadere informatie

d.d. 30 juni 2011 Overzicht Bestuurlijke Informatie voor Bilateraal Overleg 2011 Faculteit Wiskunde en Informatica

d.d. 30 juni 2011 Overzicht Bestuurlijke Informatie voor Bilateraal Overleg 2011 Faculteit Wiskunde en Informatica d.d. 3 juni Overzicht Bestuurlijke Informatie voor Bilateraal Overleg Faculteit Wiskunde en Informatica Inhoudsopgave Onderwijs - Faculteit Wiskunde en Informatica Nr Pag Titel Toelichting 3 Aantal Bachelorstudenten

Nadere informatie

College van Bestuur. Rector ITC. Earth Observation Science (EOS) Earth System Analysis (ESA) GEO Information Processing (GIP) Natural Resources (NRS)

College van Bestuur. Rector ITC. Earth Observation Science (EOS) Earth System Analysis (ESA) GEO Information Processing (GIP) Natural Resources (NRS) College van Bestuur Academic Board Faculteitsraad Rector ITC Management Team Academic Affairs (Directeur Academic Affairs / Deputy Rector) Business Affairs (Directeur Business Affairs) Vakgroepen ITC (Vakgroepvoorzitters

Nadere informatie

2 Chinese Borden Elizabeth Koier, Barend van der Meulen, Edwin Horlings, Rosalie Belder. Rathenau Instituut

2 Chinese Borden Elizabeth Koier, Barend van der Meulen, Edwin Horlings, Rosalie Belder. Rathenau Instituut Chinese Borden Financiële stromen en prioriteringsbeleid in het Nederlandse universtiaire onderzoek Elizabeth Koier, Barend van der Meulen, Edwin Horlings en Rosalie Belder 2 Chinese Borden Elizabeth Koier,

Nadere informatie

TOELICHTING. bij de diapresentatie. Publiek gefinancierd Energieonderzoek 2013

TOELICHTING. bij de diapresentatie. Publiek gefinancierd Energieonderzoek 2013 TOELICHTING bij de diapresentatie Publiek gefinancierd Energieonderzoek 2013 (Monitor) 1 De overheid voert energie- en innovatiebeleid, en draagt binnen de gegeven beleidskaders rechtstreeks dan wel via

Nadere informatie

Chinese borden Universiteiten in en uit balans

Chinese borden Universiteiten in en uit balans Chinese borden Universiteiten in en uit balans 15-03-2016, Science in Transition conferentie Barend van der Meulen, Elizabeth Koier, Edwin Horlings 2 Universiteiten uit en in balans Barend van der Meulen

Nadere informatie

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG a 1 > Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Datum: 22 april 2013 Betreft: Beleidsreactie op het advies "De

Nadere informatie

Micro Water Facility. Beleidsplan. Frederik Claasen. In opdracht van Bestuur MWF. December 2013 Projectnummer 1564

Micro Water Facility. Beleidsplan. Frederik Claasen. In opdracht van Bestuur MWF. December 2013 Projectnummer 1564 Micro Water Facility Beleidsplan Frederik Claasen In opdracht van Bestuur MWF December 2013 Projectnummer 1564 Micro Water Facility C/o Aidenvironment Barentszplein 7 1013 JN Amsterdam The Netherlands

Nadere informatie

Onderwijs en Kennisoverdracht

Onderwijs en Kennisoverdracht Onderwijs en Kennisoverdracht Ontwikkelingen in de duurzame landbouw in Suriname Prof. Tiny van Boekel, Decaan voor Onderwijs/Vice-rector, Wageningen University & Research Centre, NL Inhoud lezing Ontwikkelingen

Nadere informatie

Uw brief van Ons kenmerk Contactpersoon Zoetermeer. 5 april 2002 IB/02/ april 2002

Uw brief van Ons kenmerk Contactpersoon Zoetermeer. 5 april 2002 IB/02/ april 2002 OC enw De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's GRAVENHAGE Ministerie van Onderwijs Cultuur en Wetenschappen Europaweg 4 Postbus 25000 2700 LZ Zoetermeer Telefoon

Nadere informatie

Joint programme ontwikkeling en management

Joint programme ontwikkeling en management Joint programme ontwikkeling en management Rosa Becker, Nuffic Guido van Leerzem, Tilburg University Hogeschool Utrecht, 6 juli 2017 Strategie 1. Wat wil jij / wat wil de partner / wat kan? Opzetten gezamenlijke

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 Aanhangsel van de Handelingen Vragen gesteld door de leden der Kamer, met de daarop door de regering gegeven antwoorden 455 Vragen van het lid

Nadere informatie

Arbeidsmarkt. Bedrijfskunde. Technische bedrijfskunde

Arbeidsmarkt. Bedrijfskunde. Technische bedrijfskunde wo bedrijfskunde Goede managers komen altijd aan de bak, ook in tijden van crisis. Maar nu het herstel tegen lijkt te vallen moet je wel voorbereid zijn op verrassingen. Veel bedrijfskunde-opleidingen

Nadere informatie

Met het Global Water Partnership en ontwikkelingsbanken zijn afgelopen jaar nieuwe afspraken gemaakt.

Met het Global Water Partnership en ontwikkelingsbanken zijn afgelopen jaar nieuwe afspraken gemaakt. ---Speech 6 januari 2012--- Toespraak van de staatssecretaris van Buitenlandse Zaken, Ben Knapen, bij Deltares op 9 januari 2012 te Delft (gesproken woord geldt) Dames en heren, Vandaag stuur ik de brief

Nadere informatie

Geo-information Technology Governance Nieuwsbrief Oktober/November 2018

Geo-information Technology Governance Nieuwsbrief Oktober/November 2018 Delft University of Technology Geo-information Technology Governance Nieuwsbrief Oktober/November 2018 Fendel, Elfriede; Dubbeling, Dirk Publication date 2018 Document Version Final published version Published

Nadere informatie

BSc Tourism. René van der Duim en Martijn van Santen

BSc Tourism. René van der Duim en Martijn van Santen BSc Tourism René van der Duim en Martijn van Santen waarom? academische studie van toerisme Toerisme in cijfers meer dan een miljard internationale toeristische aankomsten wereldwijd Toerisme in cijfers

Nadere informatie

Universiteit Leiden. John Kroes 12 mei 2017

Universiteit Leiden. John Kroes 12 mei 2017 Universiteit Leiden John Kroes 12 mei 2017 In Leiden en Den Haag Leiden Nederland Amsterdam Den Haag Eerste Universiteit van Nederland Opgericht door Willem van Oranje in 1575 Als beloning voor verzet

Nadere informatie

Cooperation between Departments of Computer Science and Information technology in the Netherlands, Ethiopia and Ghana

Cooperation between Departments of Computer Science and Information technology in the Netherlands, Ethiopia and Ghana Cooperation between Departments of Computer Science and Information technology in the Netherlands, Ethiopia and Ghana Kees Smit, Centre for International Cooperation, VU Aemro Bizuneh Bahir Dar University

Nadere informatie

BSc Tourism. De volgende presentatie start hier om 9:30 uur

BSc Tourism. De volgende presentatie start hier om 9:30 uur BSc Tourism De volgende presentatie start hier om 9:30 uur waarom? academische studie van toerisme Toerisme in cijfers Toerisme in cijfers Toerisme in cijfers Nederland 35 miljard bestedingen 3% Bruto

Nadere informatie

Wageningen University & Research. Wageningen, 04 November 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus

Wageningen University & Research. Wageningen, 04 November 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus Wageningen University & Research Wageningen, 04 November 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus 2017 Het begon in 1918 Van Landbouwhogeschool tot University & Research of the Life Sciences 1960s:

Nadere informatie

De buitenlandse studenten, doorgaans jonge dertigers, Geo-informatiekunde en aardobservatie op het ITC

De buitenlandse studenten, doorgaans jonge dertigers, Geo-informatiekunde en aardobservatie op het ITC G EOGRAFISCHE INFORMATIE HEEFT ONS BEELD OVER I RAK ALS ZANDBAK Geo-informatiekunde en aardobservatie op het ITC 48 Het International Institute for Geo-Information Science and Earth Observation, kortweg

Nadere informatie

Macrodoelmatigheidsdossier BSc Business Analytics AANVRAAGFORMULIER NIEUWE OPLEIDING. 1. Basisgegevens. Tongersestraat LM Maastricht

Macrodoelmatigheidsdossier BSc Business Analytics AANVRAAGFORMULIER NIEUWE OPLEIDING. 1. Basisgegevens. Tongersestraat LM Maastricht AANVRAAGFORMULIER NIEUWE OPLEIDING 1. Basisgegevens Naam instelling(en) Contactgegevens Universiteit Maastricht School of Business and Economics Tongersestraat 53 6211 LM Maastricht 1 Naam Internationale

Nadere informatie

Innovatie-instrumenten voor bedrijven in Nederland. Naar de top! Ino Ostendorf MT-lid directie Innovatie & Kennis

Innovatie-instrumenten voor bedrijven in Nederland. Naar de top! Ino Ostendorf MT-lid directie Innovatie & Kennis Innovatie-instrumenten voor bedrijven in Nederland Naar de top! Ino Ostendorf MT-lid directie Innovatie & Kennis Ministerie van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie Innovatie-instrumenten voor bedrijven

Nadere informatie

Wageningen University & Research. Wageningen, 14 Oktober 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus

Wageningen University & Research. Wageningen, 14 Oktober 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus Wageningen University & Research Wageningen, 14 Oktober 2017 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus 2017 Het begon in 1918 Van Landbouwhogeschool tot University & Research of the Life Sciences 1960s: primair

Nadere informatie

Overzicht Bestemmingsfondsen / Fondsen op naam 1

Overzicht Bestemmingsfondsen / Fondsen op naam 1 Overzicht Bestemmingsfondsen / Fondsen op naam R. Mees & Zoonen Fonds 1920 SBS Fonds ARK Fonds Bijzondere Leerstoel Vervoersrecht Prof. dr. N.J. Polak Fonds Sanders Fonds Support Fund for the World Database

Nadere informatie

CAPACITEITSONTWIKKELING IN HET KADER VAN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING From building capacity to building on capacity

CAPACITEITSONTWIKKELING IN HET KADER VAN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING From building capacity to building on capacity CAPACITEITSONTWIKKELING IN HET KADER VAN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING From building capacity to building on capacity Sjaak Beerens Director External Affairs International Institute for Geo-Information Science

Nadere informatie

SEFOTECH.NUT An Erasmus Mundus master

SEFOTECH.NUT An Erasmus Mundus master SEFOTECH.NUT An Erasmus Mundus master SEFOTECH.NUT JOINT DEGREE awarded: M.Sc. Degree in Food Science, Technology and Nutrition SEFOTECH.NUT 2 History of the project -90s : IPs on brewing, wine making,

Nadere informatie

EUR REGISTER NIET-INITIEEL ONDERWIJS ZONDER NVAO-ACCREDITATIE PER 20 MAART 2019

EUR REGISTER NIET-INITIEEL ONDERWIJS ZONDER NVAO-ACCREDITATIE PER 20 MAART 2019 EUR REGISTER NIET-INITIEEL ONDERWIJS ZONDER NVAO-ACCREDITATIE PER 20 MAART 2019 Naam programma Aanbieder Faculteit Studielast Te behalen certificaat of diploma Periode Contactgegevens Opmerkingen Postgraduate

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Bezuidenhoutseweg 67 2594 AC Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Datum 31 maart 2016 Betreft Vervolg Wetgevingsoverleg

Nadere informatie

Lid Raad van Toezicht Met een achtergrond in het agrarisch bedrijfsleven en afkomstig uit Noord-Nederland

Lid Raad van Toezicht Met een achtergrond in het agrarisch bedrijfsleven en afkomstig uit Noord-Nederland Profiel Lid Raad van Toezicht Met een achtergrond in het agrarisch bedrijfsleven en afkomstig uit Noord-Nederland 9 november 2016 Opdrachtgever Van Hall Larenstein University of Applied Sciences Voor meer

Nadere informatie

Trainingen: Biologische effecten van straling Dosimetrie (in de ruimte)

Trainingen: Biologische effecten van straling Dosimetrie (in de ruimte) Alle opleidingen/studies (alle niveaus : bachelor, master, master na master, voortgezette opleiding, enz.) die door uw universiteit worden aangeboden, alsook de titels van de lessenreeksen die verband

Nadere informatie

Beta s rol in toekomstige PhD programma s

Beta s rol in toekomstige PhD programma s Sessie Lunteren, over Verleden, heden en toekomst van het PhD onderwijs Beta s rol in toekomstige PhD programma s Geert-Jan van Houtum Wetenschappelijk directeur van Onderzoeksschool Beta voor Operations

Nadere informatie

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG

De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus EA DEN HAAG >Retouradres Postbus 16375 2500 BJ Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA DEN HAAG Hoger Onderwijs en Studiefinanciering Rijnstraat 50 Den Haag Postbus 16375

Nadere informatie

T Binnenhof 4

T Binnenhof 4 Algemene Rekenkamer BEZORGEN Lange Voorhout 8 Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20015 2500 EA Den Haag T 070-342 43 44 Binnenhof 4 E voorlichting@rekenkamer.nl DEN HAAG w www.rekenkamer.ni

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2013 2014 33 625 Hulp, handel en investeringen Nr. 68 BRIEF VAN DE MINISTER VOOR BUITENLANDSE HANDEL EN ONTWIKKELINGSSAMENWERKING Aan de Voorzitter van de

Nadere informatie

Opleiding integraal denkende professionals: MSc Urban Environmental Management and Technology SIKB congres 6 Oktober 2010 Tim Grotenhuis

Opleiding integraal denkende professionals: MSc Urban Environmental Management and Technology SIKB congres 6 Oktober 2010 Tim Grotenhuis Opleiding integraal denkende professionals: MSc Urban Environmental Management and Technology SIKB congres 6 Oktober 2010 Tim Grotenhuis Contact opleiding: Marc Spiller (marc.spiller@wur.nl) Integrale

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 22349 13 december 2011 Besluit van de Staatssecretaris van Buitenlandse Zaken van 5 december 2011 nr. DSO/OO-454/11, tot

Nadere informatie

Internationale dimensie KB. Bram Huijsman

Internationale dimensie KB. Bram Huijsman Internationale dimensie KB Bram Huijsman Waar staan we Vorig jaar presentaties (kennisbasisdag mei / MDG ) Conclusie: we doen veel internationaal, maar weinig in de KB Nadrukkelijk verzoek vanuit LNV om

Nadere informatie

Bos- en Natuurbeheer. BSc Open Dag Wageningen University

Bos- en Natuurbeheer. BSc Open Dag Wageningen University Bos- en Natuurbeheer BSc Open Dag Wageningen University Excursion! 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 BSc Bos-en Natuurbeheer Bachelor Bos- en Natuurbeheer Voor je begint met de bachelor Bos- en

Nadere informatie

R&D-uitgaven en capaciteit naar wetenschapsgebied

R&D-uitgaven en capaciteit naar wetenschapsgebied R&D-uitgaven en capaciteit naar wetenschapsgebied In Nederland werd in 2014 in totaal 13,3 miljard uitgegeven aan R&D: wetenschappelijk onderzoek en ontwikkeling (de voorlopige cijfers 2015 laten een groei

Nadere informatie

Samenvatting aanvraag. Bijlage 8

Samenvatting aanvraag. Bijlage 8 Samenvatting aanvraag Bijlage 8 Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): X Nieuwe opleiding Nieuw Ad programma Nieuwe hbo master Nieuwe joint degree 1 Verplaatsing

Nadere informatie

Impact Ranking 2017 van de Nederlandse Universiteiten Presentatie ScienceWorks 7 december 2017, UvA Frank Zwetsloot

Impact Ranking 2017 van de Nederlandse Universiteiten Presentatie ScienceWorks 7 december 2017, UvA Frank Zwetsloot Impact Ranking 27 van de Nederlandse Universiteiten Presentatie ScienceWorks 7 december 27, UvA Frank Zwetsloot Mauritskade 5 254 HC Den Haag T: +3 7 346 255 info@scienceworks.nl www.scienceworks.nl Samenstelling

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 34 300 XVII Vaststelling van de begrotingsstaat van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII) voor het jaar 2016 Nr. 5 BRIEF VAN

Nadere informatie

Teaser. Pieter Vermeer Exit ready E: pc.vermeer@exitready.nl T: + 31(0)85 0600 320 M: + 31(0)6 1011 8222 Teaser Milan InnoVincY Pagina 1

Teaser. Pieter Vermeer Exit ready E: pc.vermeer@exitready.nl T: + 31(0)85 0600 320 M: + 31(0)6 1011 8222 Teaser Milan InnoVincY Pagina 1 Teaser T: + 31(0)85 0600 320 M: + 31(0)6 1011 8222 Teaser Milan InnoVincY Pagina 1 Missie Transformeren van landbouw waardeketens en verhogen van de productie van gewassen door het verstrekken van betaalbare

Nadere informatie

Tilburg University 2020 Toekomstbeeld. College van Bestuur, april 2013

Tilburg University 2020 Toekomstbeeld. College van Bestuur, april 2013 Tilburg University 2020 Toekomstbeeld College van Bestuur, april 2013 Strategie in dialoog met stakeholders Open voor iedere inbreng die de strategie sterker maakt Proces met respect en waardering voor

Nadere informatie

Verklaring van Belangen

Verklaring van Belangen Verklaring van Belangen Algemeen Titel(s) Prof. Dr. Voornaam Ludo J. Tussenvoegsels Achternaam Functie Hellebrekers X voorzitter O lid Korte omschrijving huidige werkzaamheden Sinds 18 december 2014 lid

Nadere informatie

KENNISCENTRUM CREATE-IT, FACULTEIT DIGITALE MEDIA EN CREATIEVE INDUSTRIE

KENNISCENTRUM CREATE-IT, FACULTEIT DIGITALE MEDIA EN CREATIEVE INDUSTRIE KENNISCENTRUM CREATE-IT, FACULTEIT DIGITALE MEDIA EN CREATIEVE INDUSTRIE ONDERZOEK: JAARVERSLAG 2015 CREATE-IT/FDMCI April 2016 1 INHOUDSOPGAVE Inleiding... 3 1. Onderzoeksinput... 5 2. Producten van onderzoek...

Nadere informatie

Beantwoording vragen Tweede Kamer bij rapport Financiering onderwijs vernieuwingen voortgezet onderwijs 1990-2007 (30 november 2007)

Beantwoording vragen Tweede Kamer bij rapport Financiering onderwijs vernieuwingen voortgezet onderwijs 1990-2007 (30 november 2007) Algemene Rekenkamer Lange Voorhout 8 Postbus 20015 2500 EA Den Haag T 070-3424344 BEZORGEN F 070-3424130 De Voorzitter van de Tweede Kamer E voorljchting@rekenkamer.ni der Staten-Generaal w www.rekenkamer.ni

Nadere informatie

Samenvatting aanvraag Governance of Sustainability

Samenvatting aanvraag Governance of Sustainability Samenvatting aanvraag Governance of Sustainability Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van X Nieuwe opleiding toepassing is): Nieuw Ad programma Nieuwe joint degree1 Verplaatsing bestaande opleiding

Nadere informatie

Valorisatie Performance 2015 van de Nederlandse Universiteiten

Valorisatie Performance 2015 van de Nederlandse Universiteiten Valorisatie Performance 2015 van de Nederlandse Universiteiten Presentatie ScienceWorks Frank Zwetsloot Mauritskade 5 2514 HC Den Haag T: +31 70 346 2505 info@scienceworks.nl www.scienceworks.nl Waarom

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2015 2016 34 300 XVII Vaststelling van de begrotingsstaat van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking (XVII) voor het jaar 2016 Nr. 62 BRIEF VAN

Nadere informatie

Studeren in Nederland

Studeren in Nederland Studeren in Nederland Annekee de Jager Kaj Temme Nederlandse Ambassade Brussel Leuven, 27 oktober 2015 Inhoud 1. Nederland 2. Waarom studeren in Nederland? 3. Onderwijs in Nederland 4. Nederlandse studentensteden

Nadere informatie

Overzicht Bestemmingsfondsen / Fondsen op naam 1

Overzicht Bestemmingsfondsen / Fondsen op naam 1 Overzicht Bestemmingsfondsen / Fondsen op naam R. Mees & Zoonen Fonds 1920 Stichting voor Buitenlandse Studenten ARK Fonds Bijzondere Leerstoel Vervoersrecht Prof. dr. N.J. Polak Fonds Sanders Fonds Support

Nadere informatie

Remote Sensing. Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer

Remote Sensing. Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer Remote Sensing Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer 2016 25 Remote Sensing Betere informatie voor duurzamer, doelmatiger en klimaatrobuuster waterbeheer Waterschappen

Nadere informatie

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814.

Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. STAATSCOURANT Officiële uitgave van het Koninkrijk der Nederlanden sinds 1814. Nr. 32379 1 oktober 2015 Besluit van de Minister van Buitenlandse Zaken van 22 september 2015, nr. DVB/CU-BPZ-329/15, tot

Nadere informatie

SAMENVATTING WATER OS PROGRAMMA. Hoge kwaliteit ontwikkelingssamenwerking door nauw betrekken van Nederlandse water sector

SAMENVATTING WATER OS PROGRAMMA. Hoge kwaliteit ontwikkelingssamenwerking door nauw betrekken van Nederlandse water sector SAMENVATTING WATER OS PROGRAMMA Hoge kwaliteit ontwikkelingssamenwerking door nauw betrekken van Nederlandse water sector Voor meer informatie: Joris van Oppenraaij, 070-304 3732, j.vanoppenraaij@nwp.nl

Nadere informatie

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf

Format samenvatting aanvraag. Opmerking vooraf Format samenvatting aanvraag Opmerking vooraf Mocht u de voorkeur geven aan openbaarmaking van de gehele aanvraag in plaats van uitsluitend onderstaande samenvatting dan kunt u dat kenbaar maken bij het

Nadere informatie

Tweede Kamer der Staten-Generaal

Tweede Kamer der Staten-Generaal Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2006 2007 31 007 Parlementair onderzoek Onderwijsvernieuwingen Nr. 2 BRIEF VAN DE COMMISSIE PARLEMENTAIR ONDERZOEK ONDERWIJSVERNIEUWINGEN Aan de Voorzitter

Nadere informatie

Bos- en Natuurbeheer. BSc Open Dag Wageningen University. Gijs Elkhuizen & Simone Loohuizen

Bos- en Natuurbeheer. BSc Open Dag Wageningen University. Gijs Elkhuizen & Simone Loohuizen Bos- en Natuurbeheer BSc Open Dag Wageningen University Gijs Elkhuizen & Simone Loohuizen Wie wil wildernis? Natuur voor Mensen Mensen voor Natuur Duurzame grondstoffen Natuur = relaxen Natuur als bedreiging

Nadere informatie

Jan Luijendijk & Guy Alaerts IHE Delft Institute for Water Education

Jan Luijendijk & Guy Alaerts IHE Delft Institute for Water Education Netherlands Rotary Foundation 20 april 2017 UNESCO-IHE Jan Luijendijk & Guy Alaerts IHE Delft Institute for Water Education j.luijendijk@unesco-ihe.org INHOUD PRESENTATIE Uw kennis over Water: Gebruik

Nadere informatie

Samenvatting aanvraag

Samenvatting aanvraag Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): Naam instelling Contactpersoon/contactpersonen Contactgegevens Nieuwe opleiding Nieuw Ad programma Nieuwe hbo master Nieuwe

Nadere informatie

Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014

Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014 J uni 2016 SAMENVATTING Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014 Basisgegevens Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): X Nieuwe opleiding Nieuw Ad programma

Nadere informatie

De indeling van de sector Gedrag & Maatschappij

De indeling van de sector Gedrag & Maatschappij De indeling van de sector Gedrag & Maatschappij Elke sector is opgedeeld in vijf tot acht subsectoren. Deze sector is ingedeeld in zeven subsectoren: 1 Psychologie 2 Pedagogische opleidingen 3 Sociale

Nadere informatie

Wet- en regelgeving. Rosa Becker, Nuffic Guido van Leerzem, Tilburg University. Hogeschool Utrecht, 6 juli 2017

Wet- en regelgeving. Rosa Becker, Nuffic Guido van Leerzem, Tilburg University. Hogeschool Utrecht, 6 juli 2017 Wet- en regelgeving Rosa Becker, Nuffic Guido van Leerzem, Tilburg University Hogeschool Utrecht, 6 juli 2017 Focus 1. Nieuwe wetgeving 2. Varianten accreditatie 3. Verblijfsvergunningen & visa 4. Toepassing

Nadere informatie

Overzicht opleidingen

Overzicht opleidingen Overzicht opleidingen Stand van zaken oktober 2013 Opleiding Onderwijsinstelling Deeltijd Voltijd Duur Kosten Overig Leegstand Post-MA NRP Academie (transformatie) NRP, ism TU Delft, Nyenrode en Hogeschool

Nadere informatie

Eerste Kamer der Staten-Generaal

Eerste Kamer der Staten-Generaal Eerste Kamer der Staten-Generaal 1 Vergaderjaar 2006 2007 30 933 Wijziging van onder meer de Wet studiefinanciering 2000 in verband met uitbreiding van de mogelijkheid met studiefinanciering in het buitenland

Nadere informatie

Begroting 2012 en 2013 Meta-data Monitor streefdoelen wetenschap

Begroting 2012 en 2013 Meta-data Monitor streefdoelen wetenschap Begroting 2012 en 2013 Meta-data Monitor streefdoelen wetenschap Overzicht per indicator: 1. Mondiale top-5 positie op basis van citatiescores Het relatief aantal verkregen citaties, genormeerd op veldgemiddelde

Nadere informatie

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010

Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting Feiten en trends 2010 Studentenhuisvesting - Feiten en trends 2010-1- Studenten Aantal ingeschreven voltijd studenten in bekostigde HBO- en WO-instellingen in Nederland 2009-2010 2008-2009

Nadere informatie

Inhoud. 1 Profiel van de Europese Unie. 2 Fora van Europese besluitvorming. 11 Enkele afkortingen. 13 Voorwoord

Inhoud. 1 Profiel van de Europese Unie. 2 Fora van Europese besluitvorming. 11 Enkele afkortingen. 13 Voorwoord Inhoud 11 Enkele afkortingen 13 Voorwoord 15 Europese Commissie Vertegenwoordiging in Nederland 1 Profiel van de Europese Unie 21 Oorsprong 25 Verdragen 28 Instellingen 2 Fora van Europese besluitvorming

Nadere informatie

Kostenterugwinning van Waterdiensten Aanvullende analyse Milieukosten

Kostenterugwinning van Waterdiensten Aanvullende analyse Milieukosten Kostenterugwinning van Waterdiensten Kostenterugwinning van Waterdiensten Aanvullende analyse Milieukosten Sterk Consulting en Bureau Buiten Leiden, november 2013 1 2 Inhoudsopgave 1 Achtergrond en doel

Nadere informatie

Aanvraagformulier nieuwe opleiding. Basisgegevens. Contactpersoon/contactpersonen Postbus GG Amsterdam

Aanvraagformulier nieuwe opleiding. Basisgegevens. Contactpersoon/contactpersonen Postbus GG Amsterdam Aanvraagformulier nieuwe opleiding Basisgegevens Naam instelling(en) Contactpersoon/contactpersonen Universiteit van Amsterdam Postbus 19268 1000 GG Amsterdam Contactgegevens Naam opleiding Internationale

Nadere informatie

Prof.dr. Henk W. Volberda Rotterdam School of Management, Erasmus University Wetenschappelijk directeur INSCOPE Bestuurslid NCSI

Prof.dr. Henk W. Volberda Rotterdam School of Management, Erasmus University Wetenschappelijk directeur INSCOPE Bestuurslid NCSI Prof.dr. Henk W. Volberda Rotterdam School of Management, Erasmus University Wetenschappelijk directeur INSCOPE Bestuurslid NCSI Erasmus Concurrentie & Innovatie Monitor 2008 Bedrijven presteren beter

Nadere informatie

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag

Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 Den Haag Rijnstraat 8 2515 XP Den Haag Postbus 20061 Nederland www.rijksoverheid.nl Bijlage(n) Datum: 19 november 2018 Betreft: Dutch

Nadere informatie

Lectoraat Recht in Europa Fouad de Vries LLM MA - Jaarplan 2011-2012

Lectoraat Recht in Europa Fouad de Vries LLM MA - Jaarplan 2011-2012 Lectoraat Recht in Europa Fouad de Vries LLM MA - Jaarplan 2011-2012 I. Jaarplan September: Oktober: November: December: Januari: Blok 2.1 Consumer law herontwikkelen: Intellectual propery law en Distance

Nadere informatie

HET APOLLO MODEL. Figuur 1: Ontwikkeling aantal studenten HBO en WO, Nederland, 2013-2030

HET APOLLO MODEL. Figuur 1: Ontwikkeling aantal studenten HBO en WO, Nederland, 2013-2030 Rotterdam HET APOLLO MODEL Het Apollo Model is tot stand gekomen op initiatief van Kences en de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Met dit model

Nadere informatie

HET APOLLO MODEL. Figuur 1: Ontwikkeling aantal studenten HBO en WO, Nederland, 2013-2030

HET APOLLO MODEL. Figuur 1: Ontwikkeling aantal studenten HBO en WO, Nederland, 2013-2030 Amersfoort HET APOLLO MODEL Het Apollo Model is tot stand gekomen op initiatief van Kences en de ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap en Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Met dit model

Nadere informatie

BiZZdesign. Bouwen van sterke en wendbare organisaties met behulp van standaarden, methode, technieken en tools. Research & Development

BiZZdesign. Bouwen van sterke en wendbare organisaties met behulp van standaarden, methode, technieken en tools. Research & Development BiZZdesign Bouwen van sterke en wendbare organisaties met behulp van standaarden, methode, technieken en tools Research & Development 1 Profile CV Joost Niehof Name Grade Nationality Residence Role Joost

Nadere informatie

Beknopt Jaarverslag

Beknopt Jaarverslag Stichting Emda 1 Beknopt Jaarverslag 2015-2016 Operations Netherlands Stichting Emda Beknopt Jaarverslag 2016 Voorwoord 2 De publicatieplicht voor de ANBI-status geeft vooral bij de kleinere NGO s, zoals

Nadere informatie

Verklaring van belangen

Verklaring van belangen Verklaring van belangen Algemeen Titel(s) Voornaam Prof. dr. Frans G.M. Tussenvoegsels Achternaam Afdeling (Voor externe experts, wilt u aangeven voor welke afdeling van het CBG u werkt) Functienaam Omschrijving

Nadere informatie

EUROPEES PARLEMENT WERKDOCUMENT. Commissie cultuur en onderwijs 7.3.2008

EUROPEES PARLEMENT WERKDOCUMENT. Commissie cultuur en onderwijs 7.3.2008 EUROPEES PARLEMENT 2004 Commissie cultuur en onderwijs 2009 7.3.2008 WERKDOCUMENT inzake het voorstel voor het besluit van het Europees Parlement en de Raad tot invoering van een actieprogramma ter verhoging

Nadere informatie

Samenvatting. 1. Wat houdt het begrip internationale samenwerking in?

Samenvatting. 1. Wat houdt het begrip internationale samenwerking in? Aanleiding voor het onderzoek Samenvatting In de 21 ste eeuw is de invloed van ruimtevaartactiviteiten op de wereldgemeenschap, economie, cultuur, milieu, etcetera steeds groter geworden. Ieder land dient

Nadere informatie

De Marketeer is niet meer; leve de Geomarketeer! Over de integratie van lokatie in marketing

De Marketeer is niet meer; leve de Geomarketeer! Over de integratie van lokatie in marketing De Marketeer is niet meer; leve de Geomarketeer! Over de integratie van lokatie in marketing dr. Jasper Dekkers Afdeling Ruimtelijke Economie, vrije Universiteit amsterdam Korte introductie Economie Geo

Nadere informatie

Best? New practice industry-university cooperation. Chemelot InSciTe. www.chemelot-inscite.com

Best? New practice industry-university cooperation. Chemelot InSciTe. www.chemelot-inscite.com Best? New practice industry-university cooperation Chemelot InSciTe www.chemelot-inscite.com Aanleiding / Externe ontwikkelingen Wetenschappelijke competitie neemt toe; universiteit moet zich op sterktes

Nadere informatie

Gelet op de artikelen 2.6, eerste lid, en 7.4a, vijfde lid, van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek;

Gelet op de artikelen 2.6, eerste lid, en 7.4a, vijfde lid, van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek; CONCEPT Besluit van tot wijziging van onder meer het Bekostigingsbesluit WHW in verband met wijziging van de bekostiging van de universiteiten per 2005 Op de voordracht van de Staatssecretaris van Onderwijs,

Nadere informatie

bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB C381 van 16/12/97

bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB C381 van 16/12/97 bron : Publicatieblad van de Europese Gemeenschappen PB C381 van 16/12/97 Uitnodiging tot het indienen van voorstellen voor OTO-werkzaamheden (geavanceerde opleidingscursussen) in het kader van het specifieke

Nadere informatie

Vraagstelling fundamentele vragen

Vraagstelling fundamentele vragen Vraagstelling De roerige tijden van bezuinigingen op lokaal en Rijksniveau zorgen ervoor dat geldstromen kritisch onder de loep worden genomen. Zowel door de uitvoerende organisaties, als door de subsidieverstrekkers,

Nadere informatie

Drempelloze doorstroommogelijkheden in 3TU-verband in 2010

Drempelloze doorstroommogelijkheden in 3TU-verband in 2010 Drempelloze doorstroommogelijkheden in 3TU-verband in 2010 Toelichting: In het onderstaande overzicht is per technische masteropleiding aangegeven welke bacheloropleidingen drempelloos worden toegelaten.

Nadere informatie

Samenvatting aanvraag

Samenvatting aanvraag Samenvatting aanvraag Algemeen Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing Nieuwe opleiding is): Nieuw Ad programma Nieuwe hbo master Nieuwe joint degree 1 Verplaatsing bestaande opleiding Nevenvestiging

Nadere informatie

Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014

Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014 S AMENVATTI NG Ok t ober2015 Aanvraagformulier Nieuwe opleiding macrodoelmatigheidstoets beleidsregel 2014 Basisgegevens Soort aanvraag (kruis aan wat van toepassing is): X Nieuwe opleiding Nieuw Ad programma

Nadere informatie

BENELUX RESEARCH PROJECT.

BENELUX RESEARCH PROJECT. BENELUX RESEARCH PROJECT INTRODUCTIE Ben jij een enthousiaste en ambitieuze student aan de RSM, ESE of een andere faculteit *? Ben jij op zoek naar een elective of extracurriculaire activiteit, en wil

Nadere informatie

Ecological Management Foundation

Ecological Management Foundation Ecological Management Foundation Beleidsplan Frederik Claasen In opdracht van Bestuur EMF December 2013 Projectnummer 2047 Ecological Management Foundation C/o Aidenvironment Barentszplein 7 1013 JN Amsterdam

Nadere informatie

e) Nr. impact assessment Commissie en Opinie Impact-assessment Board n.v.t.

e) Nr. impact assessment Commissie en Opinie Impact-assessment Board n.v.t. Fiche 6: Mededeling Nieuwe EU Consensus on Development 1. Algemene gegevens a) Titel voorstel Communication from the Commission to the European Parliament, the Council, the European Economic and Social

Nadere informatie

15 mei Inspire richtlijn van kracht

15 mei Inspire richtlijn van kracht Er is er één jarig! 15 mei 2007 Inspire richtlijn van kracht Wat regelt INSPIRE INSPIRE mijlpalen 15/5/2009 INSPIRE wet 3/12/2010 Metadata van annex I en II 9/11/2011 Discovery en view services voor annex

Nadere informatie