Wist je dat rechtop bevallen, de kans op een knip verkleint? Uit onderzoek blijkt dat er dan meer ruimte is in je bekken

Transcriptie

1 Heb jij last van lage rugklachten tijdens je zwangerschap? Wist je dat rechtop bevallen, de kans op een knip verkleint? Een goede ondersteunende buikband vermindert je klachten of lost deze zelfs op. Omdat de buikband het gewicht van je buik zachtjes uit je bekken lift, zal je rug zich ontspannen. Voor iedere situatie hebben we de juiste buikband, met lichte of juist volle ondersteuning, net wat bij jou past. Kernboodschap kraamzorg is noodzakelijke zorg Uit onderzoek blijkt dat er dan meer ruimte is in je bekken De opblaasbare CUB geeft je de mogelijkheid om makkelijk van houding te wisselen en vervangt de harde baarkruk. Ook is de CUB al tijdens de zwangerschap te gebruiken. Cooling down! De Kendall verkoelende Jouw Voorkom lekken! rol bij postpartum kraamverbanden koelen af naar ±6,5 o C, wanneer je ze depressie LilyPadz zijn herbruikbare, dubbel vouwt. Geeft direct niet-absorberende pijnverlichting, voorkomt zoogcompressen die en nog heel veel andere zwelling en absorbeert. voorkomen dat je lekt. Ze werken op basis van druk. interessante workshops In samenwerking met Kenniscentrum Kraamzorg Dag van de Op zoek naar comfort & steun? Carriwell brengt diverse beha s speciaal Kraamzorg voor deze unieke periode, zoals bustiers voor de nacht, voedingsbeha s met gelbeugel of juist met dikkere cup. Er is zelfs een Organic Cotton beha! De unieke GelWire beha heeft een flexibele zachte beugel die niet prikt en comfortabel aanvoelt. Een gezonde keuze als je graag een beugel draagt. 8 SEPTEMBER 2015 NBC NIEUWEGEIN tel: info@prettymum.nl

2 Samen brengen we de boodschap over Kraamzorg is noodzakelijke zorg, uitgevoerd door professionals. Deze boodschap moet in de harten van het Nederlands publiek en beslissers worden verankerd. Dat is de belangrijkste missie van de Dag van de Kraamzorg. Dat kraamzorg geen luxe is, wordt meestal pas duidelijk als er iets dreigt mis te gaan. Foto: Shutterstock Uit onderzoek van Kraamzorg de Waarden blijkt dat in 56 procent van de gezinnen de kraamverzorgende een kritische situatie signaleert, waarbij in bijna 10 procent onmiddellijk handelen nodig is. Dat is acute medische zorg. De kraamzorg is hier de eerste schakel en soms, in noodgevallen, de uitvoerende schakel. In 3 procent van de gezinnen leiden kritische observaties door de kraamverzorgende tot acute ziekenhuisopname. De rol van de kraamzorg is dus van groot belang. Kernboodschap Om te zorgen dat mensen die werkzaam zijn in de sector de waarde van kraamzorg goed kunnen uitdragen, formuleerden brancheorganisaties Actiz en BTN in samenwerking met kraamzorgorganisaties een kernboodschap. Deze luidt: Kraamzorg is noodzakelijke zorg. Kraamzorg zorgt voor een veilige start, voor gezondere kinderen en moeders en voorkomt dure zorg nu en later. Ook kan het wiegendood voorkomen. Door het uitdragen van deze kernboodschap door alle kraamzorgprofessionals moet het belang van kraamzorg meer en meer verankerd worden bij beslissers en bij het grote publiek. Kraamzorg wordt vaak als luxe gezien, zegt Marlies Buurman, senior beleidsadviseur Geboortezorg bij Actiz. Dat is op zichzelf niet verkeerd. Het laat zien dat de kraamverzorgende haar werk goed doet. Ze creëert een sfeer van rust en zorgt dat alles op rolletjes loopt. Dat kraamzorg geen luxe is, wordt meestal pas duidelijk als er iets dreigt mis te gaan. Leuk en zacht In het verleden werd de leuke, zachte kant van de kraamzorg benadrukt. Buurman: Mensen zien een kraamverzorgende helpen in het gezin, ze zien iemand die zorgt voor moeder en kind en voor het bezoek. Maar daar komt kennis en deskundigheid bij kijken. De kraamverzorgende houdt alles in de gaten tijdens die eerste, kwetsbare dagen. Van alle professionals in de geboortezorg heeft zij de meeste contacturen in gezinnen. Ze kent de klant dus goed. Ze observeert, signaleert, rapporteert en draagt over aan verloskundigen en de JGZ. Die rol blijft vaak onderbelicht, doordat kraamverzorgenden geen medische verantwoordelijkheid dragen. Weinig verbergen Als je aan kraamverzorgenden vraagt wat zij het belangrijkst vinden in hun werk, dan is het antwoord vrijwel altijd: Met een goed gevoel aan het eind van de week de deur achter me kunnen dichttrekken. Buurman: De kraamverzorgende is steeds bezig het gezin in zijn kracht te zetten. Zij geeft adviezen, bijvoorbeeld op het gebied van voeding, en signaleert het als er iets niet in orde is. Een gezin kan weinig verbergen in het bijzijn van de kraamverzorgende, daarvoor is ze daar te lang. Ze trekt aan de bel als ze het niet vertrouwt en voorkomt zo in veel gevallen duurdere zorg. Dat moeten we duidelijker maken. Boodschap verspreiden Om het belang van kraamzorg op een goede manier te kunnen uitdragen, ontwikkelde communicatie- en lobbybureau Smart & Able in opdracht van kraamzorgorganisaties en in samenwerking met Actiz en BTN een mediatraining voor kraamzorgprofessionals. Elke organisatie vaardigt een bestuurder en een kraamverzorgende af. Zij verspreiden de boodschap vervolgens binnen de eigen kraamzorgorganisatie. Buurman: Het doel van de training is dat we met ons allen dezelfde kernboodschap uitdragen. We moeten meer aan de oppervlakte brengen dat kraamzorg professionele zorg is, en de kerntaken van kraamverzorgenden op dezelfde manier uitleggen. Met onderzoek kunnen we de meerwaarde van de kraamzorg wetenschappelijk onderbouwen. In je eigen woorden Wij bereiden mensen voor op vragen die ze elke dag krijgen, zegt trainer Lydia Tiemens van Smart & Able. Er bestaan veel ideeën en vooroordelen over kraamzorg. Iedereen vindt er wel wat van. Hoe ga je daarmee om? Hoe breng je de kernboodschap over, zodat mensen het juiste beeld krijgen van de noodzakelijke zorg die kraamverzorgenden leveren? Dat oefenen we met casussen die kraamverzorgenden tegenkomen, zoals iemand die op een verjaardag roept dat kraamverzorgenden toch alleen beschuitjes smeren. Tijdens de training, die vier uur duurt, worden de deelnemers gestimuleerd om de boodschap in hun eigen woorden te vertellen. Tiemens: We geven tips en tricks om je het verhaal eigen te kunnen maken. Dan komt een boodschap krachtig over. We adviseren deelnemers om er thuis mee aan de slag te gaan, zodat de boodschap echt van henzelf wordt, met eigen voorbeelden. Champagnefles Toen kraamverzorgende Marian van der Vliet van ZiNkraamzorg werd gevraagd of ze mee wilde doen aan de training, leek het haar erg leuk, maar ook eng. Leuk omdat ik er altijd voor in ben om iets nieuws te leren, eng omdat er met een camera zou worden gewerkt. Het is best wat om voor tien mensen en een camera een praatje te houden. Maar het was heel leuk, en het ging goed. Je leert om op een bepaalde manier over je werk te praten, en als iemand je een vraag stelt een boodschap over te brengen. Marian staat volledig achter de kernboodschap. Ik zit inmiddels 13 jaar in het vak, en nog steeds hoor je mensen over kraamhulp en beschuit met muisjes. We doen zoveel meer, maar dat wordt over het hoofd gezien. Na de training stond ik in de file en dacht ik: hoe kan ik dit het beste overbrengen op mijn collega s? Ik kreeg een verhaal in mijn hoofd, heb dat thuis op papier gezet en naar de organisatie gestuurd. Het kwam meteen in de nieuwsbrief. In mijn verhaal beschrijf ik mezelf als een champagnefles, waar de kurk eindelijk af is. Er bruist zoveel in mij wat ik wil overbrengen: dat wij goed voor de cliënt zorgen, dat we zorgen voor een goede start voor moeder en kind, dat we nodig zijn. We zijn niet iemand die beschuitjes smeert en het toilet schoonmaakt. We zijn niet de kraamhulp, maar de kraamverzorgende. ʻWe moeten meer aan de oppervlakte brengen dat kraamzorg professionele zorg is 18 KraamSupport 4 / / 4 KraamSupport 19

3 WORKSHOP Natuurlijke Kraamzorg Mensen hebben vaak verkeerde ideeën over Natuurlijke Kraamzorg, zegt Kapinga Mwamba, verloskundige en kraamverzorgende. Samen met kraamverzorgende Sandra Koldenhof geeft zij een workshop over deze vorm van zorg. Mensen denken bijvoorbeeld dat het alternatieve kraamzorg is voor baby s die met een lotusbevalling ter wereld zijn gekomen, waarbij de navelstreng niet wordt afgeknipt. Maar Natuurlijke Kraamzorg is niet in plaats van de gangbare zorg, maar aanvullend op de reguliere zorg. Het is aandachtige zorg met natuurlijke middelen. Uit eigen keukenkast De kraamzorg is sterk verbeterd op medisch gebied, zegt kraamverzorgende Maria Bom, oprichtster van de opleiding. Maar het verzorgende aspect heeft lang minder aandacht gehad. Dat waren we echt aan het kwijtraken. Veel van wat je op deze opleiding leert, was vroeger heel gewoon. Mensen zijn erg blij met kraamverzorgenden die middelen gebruiken die mensen in hun eigen keukenkast hebben staan. Ze pakken bijvoorbeeld de kamille in plaats van naar de apotheek te gaan. Gezinnen hebben behoefte aan kraamverzorgenden die een meer persoonlijke en natuurlijke aanpak hebben. Spirituele wereld De opleiding Natuurlijke Kraamzorg is een landelijke, eenjarige nascholing, waarna de mogelijkheid bestaat een verdiepingsjaar te volgen. Mwamba en Koldenhof volgden beiden het verdiepingsjaar. De opleiding baseert zich op de antroposofische mensvisie. Volgens de antroposofie kan iedereen de niet-zichtbare, spirituele wereld leren waarnemen. Bij Natuurlijke Kraamzorg staat de samenhang tussen lichaam, ziel en geest centraal. Belangrijke pijlers voor een gezond kraambed zijn: leefwijze, voeding, afwisseling tussen rust en inspanning, kleding en omhulling. Mwamba genoot zelf een antroposofische opvoeding en ging naar de vrije school. In mijn werk liep ik tegen bepaalde dingen aan. Ik had niet de tools om mensen de zorg te geven die ze nodig hebben. Als de Foto: Shutterstock kraamvrouw bijvoorbeeld erg moe was, dan kon ik niet veel meer doen dan zeggen: Ik neem de baby wel even, ga jij maar slapen. Nu kan ik haar nek- en schouderafstrijkingen of een voetmassage geven om lekker in slaap te komen. Ook kan ik een buikwikkel van kamilleolie omdoen. Dat werkt rustgevend bij naweeën. Harmoniserende werking De opleiding biedt onder meer kennis van warmtezorg, omhulling, ritmes en volwaardige voeding. Het gebruik van wikkeldoeken, mutsjes en wollen dekentjes is hierbij essentieel. Voor de verzorging van de kraamvrouw wordt geleerd om met aandacht en natuurlijke middelen tegemoet te komen aan de behoefte aan rust, steun en kennis. De workshop gaat onder meer over de toepassing van kamille in de kraamtijd. Je kunt kamille op veel manieren inzetten. Het heeft een harmoniserende werking. Het brengt in balans, is rustgevend, en brengt plaatsen waar het onrustig is weer tot rust. Het werkt ontstekingsremmend en verwarmend. Warmtezorg speelt een heel belangrijke rol in de Natuurlijke Kraamzorg. Meer informatie over de opleiding: ʻNatuurlijke Kraamzorg is niet in plaats van de gangbare zorg, maar aanvullend op de reguliere zorgʼ 2015 / 4 KraamSupport 21

4 WORKSHOPS IN VOGELVLUCHT Veilig slapen Wiegendood komt in ons land tegenwoordig relatief weinig meer voor. In 2013 werden er 10 gevallen geregistreerd, terwijl dat er in 1984 nog 212 waren. Maar dat betekent niet dat er geen voorlichting meer nodig is. Juist niet. Preventie blijft nodig om dit cijfer laag te houden of verder te verlagen. Ook al omdat er steeds nieuwe slaapproducten op de markt komen, die niet altijd veilig zijn. VeiligheidNL heeft een nieuwe e-learning over veilig slapen ontwikkeld. Hiermee leer je hoe je ouders motiveert om de adviezen op te volgen en hoe je met autochtone en allochtone ouders communiceert. Deze digitale cursus duurt ongeveer een uur en levert je één accreditatiepunt op. Zie Foto s: Shutterstock WORKSHOP Inspelen op zorgvraag van kwetsbare zwangeren Tot voor kort bestond er geen speciaal kraamzorgaanbod voor kwetsbare zwangeren. Terwijl een op de vier zwangeren tot die groep gerekend kan worden. Geboortezorg EigenWijs werd in 2014 opgericht met als doel deze lacune te vullen. Simone van der Veen, manager kraamzorg bij Geboortezorg Eigenwijs, vertelt erover. Honderden kinderen met brandwonden Jaarlijks worden er tussen de 160 en 210 duizend kinderen levend geboren. In het eerste kwartaal van dit jaar waren het er (bron: CBS). Van alle pas bevallen moeders ontwikkelt ongeveer 13 procent een depressie. Dat zijn dus meer dan 20 duizend vrouwen per jaar. Driemaal zoveel als bij niet-zwangeren. Postpartum depressie veroorzaakt veel stress en lijden, niet alleen bij de moeder, maar bij het hele gezin. Zo is er meer kans op huwelijksproblemen en echtscheiding, op kindermishandeling en verwaarlozing en heel soms zelfs op suïcide van de moeder of infanticide op het kind. Postpartum depressie kan bovendien consequenties hebben voor de kinderen van de depressieve moeder, zowel op korte als op lange termijn. Uit onderzoek blijkt dat het aantal postpartum depressies met 22 procent afneemt, als vrouwen een preventieve interventie volgen. Deze bereikt echter nog te weinig aanstaande en nieuwe moeders, waardoor het aantal nieuwe depressies niet afneemt. (bron: Trimbos) Kinderen van 0 tot en met 4 jaar zijn vergeleken met andere leeftijdsgroepen relatief vaak slachtoffer van verbranding door hete vloeistof of damp (meestal water, koffie, thee of olie/vet). Ook contactverbrandingen komen bij hen veel vaker voor. Jaarlijks gaat het om honderden kinderen. Wijs ouders op gevaarlijke situaties, benadrukt Angela Venne van de Brandwondenstichting die op de Dag van de Kraamzorg een workshop geeft. Leg ook uit wat je moet doen als er toch iets mis gaat. Houd de verbrande plek direct onder zacht stromend lauw leidingwater. Minstens tien minuten lang. Doe geen kleding uit als die aan de huid zit vastgeplakt. Smeer niets op de verbrande plek. Waarschuw de huisarts. Meer informatie: Feiten over postpartum depressie ʻObserveer het contact tussen moeder en kind, en ondersteun vooral het hechtingsproces Onder kwetsbare zwangeren verstaan wij vrouwen met een psychische, sociale of medische ondersteuningsvraag, legt Van der Veen uit. Bijvoorbeeld: zwangeren met een psychiatrische aandoening, vrouwen die negatieve seksuele ervaringen hebben waardoor extra angst bestaat, vrouwen die eerder een kindje hebben verloren, vrouwen met een verstandelijke beperking of gezinnen waar sprake is van middelenmisbruik. Wij hebben een compleet nieuw zorgsysteem in de markt gezet, specifiek gericht op kwetsbare zwangeren. Cliënt is bepalend Wat wij anders doen? Allereerst zetten wij de begeleiding eerder in. Verder is intensieve samenwerking met ketenpartners voor ons vanzelfsprekend, en zo nodig voeren wij daarin de regie. Bij het eerste contact met de cliënt, rond de weken, brengen we het formele en het sociale netwerk in kaart. We overleggen met de verloskundige en stellen daarna het vervolgtraject vast. De cliënt is daarin bepalend. Een recente casus als voorbeeld. Deze cliënt, zwanger van een tweede kindje, heeft een psychiatrische aandoening; borderlineproblematiek en een prenatale depressie. Tijdens de intake vragen we haar onder meer: hoe beleef je de zwangerschap? Wat zijn je klachten? Welke ondersteuning krijg je, en welke ondersteuning heb je nog nodig? Waar maak je je zorgen over? Vervolgens formuleren we een ondersteuningsvraag, waaraan we zorgdoelen koppelen. We maken ook een risicoanalyse, bijvoorbeeld de kans op een postpartum depressie en de risico s voor het kindje. Warme overdracht Daarna bellen we direct terug naar de hoofdbehandelaar, uiteraard in overleg met de cliënt. Samen met enkele behandelaren maken we een geboorteplan, gericht op zowel zwangerschap en bevalling als kraamtijd en nazorg. De cliënt is daarbij aanwezig, zodat zij kan aangeven wat haar wensen en behoeften zijn. Dit geboorteplan ligt rond de 34ste week klaar. Omdat deze cliënt erg onzeker is, maakt zij vooraf kennis met de zorgverlener die kraamzorg bij haar komt leveren. Zodra de cliënt bevallen is, krijgen wij een seintje. Wanneer zij naar huis mag, gaan wij voor een warme overdracht naar het ziekenhuis. Daarna gaat onze zorgverlener met de cliënt mee naar huis. Valkuil Onze zorgverleners zijn kraamspecialisten, zorgvuldig geselecteerd op hun kwaliteiten, en extra getraind. Voor hen is het soms behoorlijk heftig. Een valkuil kan zijn dat ze alle problemen van de cliënt willen oplossen. Het is belangrijk om te blijven zien wat je rol als kraamverzorgende is. Daarom worden ze intensief gecoacht, zeker de eerste maanden. Stuk voor stuk zijn ze enthousiast over hun werk. Geen andere beroepsgroep dan de kraamzorg kan deze steun aan kwetsbare zwangeren leveren. Ook andere kraamverzorgenden adviseer ik om bij kwetsbare moeders het contact tussen moeder en kind goed te observeren en vooral het hechtingsproces te ondersteunen. 22 KraamSupport 4 / / 4 KraamSupport 23

5 De eerste landelijke protocollen Op de Dag van de Kraamzorg vindt de feestelijke lancering plaats van zestien landelijke protocollen voor de kraamzorg. Tegelijk introduceert het Kenniscentrum Kraamzorg een app met alle richtlijnen en protocollen voor de kraamzorg. Waarom is dit zo n mijlpaal voor het beroep, en wat heb jij eraan? Je vindt de landelijke protocollen op Het is voor jou als beroepskracht onmogelijk om de wetenschappelijke ontwikkelingen in je vakgebied allemaal te volgen. In richtlijnen staan die ontwikkelingen duidelijk op een rij. De landelijke protocollen voor de kraamzorg vertalen de landelijk geldende richtlijnen naar hoe jij het best kunt handelen in specifieke omstandigheden of situaties in het kraamgezin. Als alle beroepskrachten met dezelfde richtlijnen en protocollen werken, gaat de kwaliteit van zorg in z n geheel vooruit. Als kraamverzorgende ben je helemaal bij als je met deze protocollen werkt. Zeker als je de nieuwe app gebruikt, die consequent door het Kenniscentrum Kraamzorg wordt bijgehouden. Deze is gratis te downloaden via de Apple-appstore. Verschil tussen protocol en richtlijn Wat is eigenlijk het verschil tussen een richtlijn en een protocol? De begrippen worden vaak door elkaar gebruikt, wat nogal verwarrend is. Globaal is dit het verschil: een richtlijn geeft aan wat er gedaan moet worden, een protocol geeft vooral aan hoe dat gedaan moet worden. Een protocol is concreter en meer toegespitst op de dagelijkse praktijk. De landelijke protocollen gaan over: dagelijkse observatie en controles kraamvrouw dagelijkse observatie en controles baby verzorging baby bij warm en koud weer borstvoeding kunstvoeding hyperbilirubinemie (signaleren en evalueren) veilig slapen en preventie wiegendood medicatieveiligheid preventie Shaken Baby Syndroom excessief huilen van de baby Groep A streptokokken (GAS) en kraamvrouwenkoorts Groep B streptokokken (GBS) en de baby MRSA preventie voorkeurshouding baby vroegsignalering en meldcode koortslip Er zijn protocollen in de maak over: infectiepreventie en hygiënisch werken accidenteel bloedcontact en prikaccident toepassing praktijkregels kraamzorg bij een meerling kraamzorg na een sectio kraamzorg als de baby is overleden toepassing landelijk indicatie protocol vroege inzet partusassistentie partusassistentie partusassistentie thuis in problematische situaties pasgeborene met een laag geboortegewicht pasgeborene met een hoog geboortegewicht kruikgebruik kraamzorg in een multiculturele samenleving kraamzorg bij kwetsbare gezinnen kraamzorg bij een premature / dysmature pasgeborene kraamzorg na een kunstverlossing Naar verwachting zijn deze protocollen eind 2015 klaar. Ook deze staan dan in de app en op de site van het Kenniscentrum Kraamzorg. In een richtlijn staan aanbevelingen voor preventie, diagnostiek en hulp bij een bepaald probleem of een bepaalde stoornis. Deze aanbevelingen voor optimale zorg zijn zo goed mogelijk het liefst wetenschappelijk onderbouwd. Een protocol vertaalt de aanbevelingen uit de richtlijn naar het handelen in de dagelijkse beroepspraktijk. Hogere standaard van zorg Met de komst van landelijke protocollen gaan we als branche naar een hogere standaard van kwaliteit van zorg, zegt Ginel van Weering, bestuurder van Naviva. Ook al staat er in het LIP (landelijk indicatieprotocol kraamzorg) wat er van ons wordt verwacht, toch pakken we het allemaal net wat anders aan. Dit doet geen eer aan ons beroep, al doet iedere kraamverzorgende haar werk met dezelfde intentie. Kwaliteit van zorg is vereist om onze toegevoegde waarde te laten zien! Alleen dan zijn we een speler in de geboortezorg van de toekomst. Ook Jacqueline Dorscheidt, bestuurder van Kraamzorg de Waarden is enthousiast: Kraamzorg is noodzakelijke zorg. Het zorgt voor een veilige start, voor gezondere kinderen en moeders en voorkomt dure zorg nu en later. Van belang daarbij is dat alle kraamverzorgenden volgens eenduidige protocollen werken. Landelijke protocollen maken dat mogelijk. Ze maken het bovendien gemakkelijker om alle protocollen in de geboortezorg op elkaar te laten aansluiten. Goed leesbaar en praktisch Bertina Zaaijer is praktijkopleider bij Kraamzorg Betuwe & Gelderse Vallei en zit in een van de twee commissies van het KCKZ die de landelijke protocollen ontwikkelen: Tot dusver moesten alle kraamzorgorganisaties in Nederland het wiel zelf uitvinden. De uitvoering kan hierdoor lokaal verschillen. Het is veel efficiënter om dit gezamenlijk te doen. Om zo samen tot protocollen te komen die voor de hele kraamzorg gelden. In de twee protocollencommissies van het KCKZ zitten praktijkopleiders, kwaliteitsfunctionarissen en kraamverzorgenden van diverse kraamzorgorganisaties uit heel Nederland, zowel uit de gelederen van ActiZ als van BTN. Ook is de beroepsvereniging NBvK erbij betrokken. Overigens kijken wij niet alleen naar de inhoud: we zorgen er ook voor dat de protocollen goed leesbaar en praktisch in gebruik zijn. 24 Kraamsupport 4 / / 4 Kraamsupport 25

6 DE KENNISSTRAAT Deze organisaties en personen hebben een belangrijke, professionele boodschap aan de beroepsgroep. Ze willen jou graag informeren over hun activiteiten. Healthy Pregnancy 4 all Kraamzorg-op-maat aan kwetsbare moeders ActiZ en BTN Vereniging Ziekte van Hirschsprung Moeilijk te herkennen aangeboren aandoening De Deense kinderarts Harald Hirschsprung ( ) Soms blijkt al snel na de geboorte dat er iets mis is met de baby. Het kindje poept slecht, weinig of helemaal niet. Het heeft een bolle buik, is lusteloos en hangerig, drinkt vaak niet goed en spuugt soms. De oorzaak kan de ziekte van Hirschsprung zijn: een aangeboren aandoening die soms moeilijk te herkennen is. De darm kan niet de peristaltische beweging maken die de ontlasting richting endeldarm en anus stuwt. De ontlasting hoopt zich daardoor op en de darm zet uit. In Nederland worden jaarlijks zo n 40 kinderen met deze aandoening geboren. Patiëntenvereniging Ziekte van Hirschsprung wil medische beroepsgroepen graag informeren over deze aandoening, zodat de ziekte sneller wordt herkend. Opvoeden.nl Betrouwbare informatie voor jouw kraamgezin Op hoeveel uur kraamzorg hebben we recht? Wat doet een kraamverzorgende? Welke onderzoeken krijgt mijn baby? Gangbare vragen van aanstaande en kersverse ouders. De informatiebehoefte is het grootst tijdens de babyfase, blijkt uit onderzoek. Met de informatie op Opvoeden.nl kunnen ouders zich voorbereiden op de kraamzorgperiode en de tijd erna. Jij begeleidt ze met je vakinhoudelijke kennis in de eerste fase van het ouderschap. Goede geboortezorg is de opmaat naar het gezond opgroeien en opvoeden van het kind. Het Kenniscentrum Kraamzorg adviseert je dan ook op haar website om je kraamgezin attent te maken op Opvoeden.nl. Je kunt er ook je eigen kennis opfrissen. Heb je op- of aanmerkingen over de informatie? Laat dat dan weten via helpdesk@stichtingopvoeden.nl. Zo werk je mee aan betrouwbare basisinformatie voor alle aanstaande ouders. Kijk op of volg ons via Kraamzorg de Waarden Signalerende rol van de kraamzorg Het vroegtijdig signaleren van risico s, problemen en complicaties is een kerntaak van de kraamzorg. Omdat harde cijfers hierover tot dusver ontbraken, besloot Kraamzorg de Waarden hier onderzoek naar te doen. Conclusie: kraamverzorgenden spelen een cruciale rol bij het signaleren, en voorkomen dus veel gezondheidsschade. Lees het interview met Gerard de Wit op pagina 29. Dit landelijke project richt zich op het verbeteren van zwangerschapsuitkomsten van vrouwen in achterstandssituaties, door meer samenwerking, betere signalering en zorg-op-maat. Een deelproject gaat over kraamzorgop-maat aan kwetsbare moeders. Jacky Lagendijk, arts-onderzoeker: We bieden zorgconsulenten en intakers een nascholing aan, zodat zij een uitgebreidere screening kunnen doen op risico s en kwetsbaarheid. Daarnaast trainen we kraamverzorgenden in het signaleren van risico s en het op adequate wijze overdragen aan de verloskundige of aan anderen. Er vindt in vijf gemeenten onderzoek plaats, waarbij diverse kraamzorgorganisaties zijn betrokken. We onderzoeken of kraamzorg-opmaat de kraamvrouw sterkt in haar zelfredzaamheid. Ons doel is de meerwaarde van kraamzorg aan te tonen. Kijk voor meer informatie op (zoekterm: goede zwangerschapsuitkomsten voor iedereen). Heb je vragen of interesse in de training of scholing? Mail naar: healthypregnancy4all@erasmusmc.nl. Kenniscentrum Kraamzorg App met richtlijnen en protocollen kraamzorg Op de Dag van de Kraamzorg vindt de feestelijke lancering plaats van zestien landelijke protocollen voor de kraamzorg. Je vindt ze op de site van het Kenniscentrum Kraamzorg (KCKZ). Tegelijk introduceert het KCKZ een app met alle richtlijnen en protocollen voor de kraamzorg. Handig om te kunnen raadplegen als je in het gezin bent, op je telefoon of tablet. Download de app gratis via de Appleappstore. Lees meer over de introductie van de landelijke protocollen op pagina 24 en 30. De unieke bijdrage van kraamzorg ActiZ en BTN zijn de brancheorganisaties binnen de kraamzorgsector. Wij behartigen de belangen van de werkgevers binnen de kraamzorg en werken daarbij intensief samen. We zien het als onze taak om kwalitatief goede kraamzorg mogelijk te maken. Ook willen wij bijdragen aan een stevige verankering van de kraamzorg in de geboortezorgketen. Dit doen we onder meer door de kraamzorg op de agenda te zetten en door onze leden, en daarmee de kraamzorgprofessionals, te begeleiden in hoe zij zich profileren in de sector. De kraamzorgprofessional heeft een unieke rol in de geboortezorg en dat moet iedereen weten! TNO Tweejaarlijkse peiling melkvoeding zuigelingen Sinds vijftien jaar peilt TNO hoeveel moeders borstvoeding geven en hoe lang zij daarmee doorgaan. Met deze cijfers kunnen beleidsmakers internationale vergelijkingen maken, en beoordelen organisaties en professionals waar de meeste winst te behalen valt. Het consultatiebureau vraagt moeders met zuigelingen tot zes maanden om aan dit tweejaarlijkse onderzoek mee te doen. De laatste peiling werd begin dit jaar afgerond. Hieruit bleek dat steeds meer vrouwen langer borstvoeding geven. Het percentage moeders dat na zes maanden borstvoeding geeft, is zelfs verdubbeld ten opzichte van 2010 (toen 18% en nu 39%). Nog altijd stoppen moeders vooral in de eerste twee weken met borstvoeding geven. Belangrijkste redenen hiervoor zijn: twijfels over voldoende melk en pijn bij het voeden. Heb je vragen over de peiling? Mail naar Caren Lanting van TNO: caren.lanting@tno.nl. 26 KraamSupport 4 / / 4 KraamSupport 27

7 DE KENNISSTRAAT Geboortezorg EigenWijs Digitaal kraamdossier Eind vorig jaar is Geboortezorg Eigen- Wijs als eerste kraamzorgaanbieder een digitaal kraamdossier gaan gebruiken. Hoe bevalt dit de kraamverzorgenden? Ze vinden het prettig werken, zegt Simone van der Veen, manager kraamzorg. Vóór kraamverzorgenden naar een nieuwe cliënt gaan, krijgen ze toegang tot het dossier en zijn ze meteen op de hoogte van alle informatie die tijdens intake en multidisciplinair overleg is verkregen. Ze gaan dus goed voorbereid de zorg in. Doordat zij nu een ipad bij zich hebben, hebben zij ook altijd toegang tot het kwaliteitshandboek en tot andere werkinstructies. Vrouw&Zorg Praktijkgerichte scholing Scholingsbureau Vrouw&Zorg opgericht in 2002 is gespecialiseerd in praktijkgerichte, verdiepende scholingen en trainingen binnen de verloskunde en kraamzorg. Deze scholingen kunnen op locatie door heel Nederland plaatsvinden of bij Vrouw&Zorg in Amsterdam. De docenten zijn veelal afkomstig uit het veld. Er wordt geoefend aan de hand van casussen, bevallingsen oefenfantomen, oefen - poppen en LOTUS. Vrouw&Zorg biedt scholingen aan over onder andere: * Reanimatie natte pasgeborene * Acute verloskunde partus assistentie * EHBO voor kraamverzorgenden * Bloeddrukmeting, injecteren, verwijderen blaaskatheter * Zorg na keizersnede * Zorg rondom perinatale sterfte * Borstvoeding verdiepingsscholingen * Kraamzorg 3+ vaardigheden en verdiepingsscholing * Psychiatrie en verloskunde * Vroegsignalering kindermishandeling/huiselijk geweld. VeiligheidNL Jouw aandeel in de keten slaap veilig slaap lekker Veilig en vrolijk groot worden, dat gunnen we ieder kind. Daarom ontwikkelde VeiligheidNL de methode Veilig groot worden: een bewezen effectieve aanpak, gedragen door kraamverzorgenden, verloskundigen, jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen. Zij geven ouders op het juiste moment praktische tips en handige checklists, zodat ze goed voorbereid zijn op elke nieuwe fase in de ontwikkeling van hun kind. VeiligheidNL zorgt voor folders, expertise en ondersteuning van de zorgprofessionals. Ons doel is dat professionals elkaar versterken en ouders vanaf de zwangerschap tot een kind 4 jaar is helpen om de veiligheid te vergroten. Onze aanpak faciliteert ze daarin. Jij adviseert ouders over veilig opgroeien en vooral over het veilig laten slapen van hun baby. Om jou hierbij te ondersteunen, ontwikkelde VeiligheidNL vernieuwde voorlichtingsmaterialen en een e-learning. Lees meer op pagina 21. Meld je aan voor de Nieuwsbrief Veilig Groot Worden via Anne Marleen Meulink Jij kunt veel leed helpen voorkomen Journaliste Anne Marleen Meulink kreeg na de geboorte van haar oudste kind een postpartum depressie. Ze ervoer dat er, ook onder professionals, veel onduidelijkheid bestaat over dit onderwerp en besloot er een boek over te schrijven. Met mijn boek wil ik aandacht vragen voor het feit dat postpartum depressie veel voorkomt en grote gevolgen kan hebben voor zowel de moeder als haar kindje. Hoe eerder de moeder begrip en steun krijgt, hoe beter. Kraamverzorgenden kunnen aan die tijdige ondersteuning een belangrijke bijdrage leveren en daarmee veel leed helpen voorkomen. In mijn boek lees je hoe. Ik vind het fijn om jullie tijdens de Dag van de Kraamzorg te ontmoeten. WORKSHOPS Geen Calimero meer Rol en functie van de kraamzorg worden systematisch onderschat. Zo bleek uit de discussie die ontstond toen minister Schippers eind 2013 overwoog om de kraamzorg uit het basispakket te halen. Het was hoog tijd om met harde feiten te komen, zegt Gerard de Wit, directeur ondersteunende diensten bij Kraamzorg de Waarden. Samen met professor Gouke Bonsel van het Erasmus MC zette Kraamzorg de Waarden een onderzoek op. De uitkomsten overtroffen onze verwachtingen. In maar liefst 56 procent van de onderzochte gezinnen signaleerde de kraamverzorgende een situatie waarin gevaar bestond voor de gezondheid van moeder, kind of beiden. Dit soort kritische observaties komen bij het kind vaker voor dan bij de moeder. In bijna 10 procent van de gevallen was het nodig om snel medisch te handelen. Bij bijna 3 procent vond meteen ziekenhuisopname plaats. Kraamverzorgenden voorkomen dus veel gezondheidsschade. Altijd zaten we in de rol van Calimero, vervolgt De Wit. Maar die tijd is voorbij. Zorginstituut Nederland heeft ons onderzoek betrokken in zijn advies aan de minister om de kraamzorg in het basispakket te laten. Ook verzekeraars zijn nu overtuigd van het nut en de noodzaak. Kraamzorg bestaat niet alleen uit zachte zorg: zorgen dat de boel reilt en zeilt. Het is ook harde geneeskundige zorg. Bij de Universiteit van Utrecht is nu een academische werkplaats gericht op de kraamzorg opgezet. Hier wordt het onderzoek verder uitgediept naar een landelijke studie. Jouw rol bij postpartum depressie Ik kan niet genoeg benadrukken hoe belangrijk de rol van de kraamverzorgende is, zegt Maryleen Sorée, psychotherapeute, coach en trainer. Zij geeft een workshop over postpartum depressie, postpartum psychose en babyblues. Als de kraamvrouw in een depressie raakt of dreigt te raken, kun jij de rots in de branding zijn. Het is niet altijd makkelijk om het verschil te zien tussen gewone babyblues en postpartum depressie. Ze manifesteren zich op dezelfde manier: de kraamvrouw kan niet genieten, heeft geen eetlust, slaapt slecht of juist heel veel, voelt zich schuldig, vindt zichzelf een waardeloze moeder, heeft woede. Het verschil zit in de duur en in de ernst van deze symptomen. Als ze langer aanhouden dan twee weken of als ze het dagelijkse leven compleet verstoren, is er sprake van een depressie. Wat kun jij dan het beste doen? Allereerst een basis leggen met rust, reinheid en regelmaat. Onnodig te zeggen dat er geen wisseling van kraamverzorgenden moet zijn. Verder steun mobiliseren uit de omgeving, uiteraard ook van de partner, en terugkoppelen naar de verloskundige. Praat met de kraamvrouw. Geef haar de ruimte om haar emoties te uiten. Zij had zich haar kraamtijd heel anders voorgesteld. Zij heeft zich goed voorbereid en heeft nu het gevoel alle controle te verliezen. Help haar weer op zichzelf te vertrouwen. Jouw inzet kan ook preventief uitpakken. Gebleken is dat een postpartum depressie met goede steun soms wordt voorkomen. 28 KraamSupport 4 / / 4 KraamSupport 29

8 In gesprek met Kenniscentrum Kraamzorg WORKSHOP Geboorte en kraamtijd in verschillende culturen Ook het Kenniscentrum Kraamzorg is natuurlijk aanwezig op de Dag van de Kraamzorg. Marie-Pauline van der Ven, directeur: Wij gaan hier graag met iedereen in gesprek. Een beroepsgroep kan niet zonder registratie en accreditatie Wat betekent deze dag voor jullie? Dit is voor ons een belangrijke en feestelijke dag. We zijn nauw betrokken bij de organisatie en hebben er naartoe geleefd. Dat er zoveel kraamverzorgenden uit het hele land aanwezig zijn, is geweldig en uniek. Het is een uitstekend moment om met elkaar in gesprek te gaan. Kraamverzorgenden horen over de ontwikkelingen in hun beroep en volgen relevante en inhoudelijke workshops. Sinds vorig jaar verdienen ze hiermee accreditatiepunten. Voor onze sector is dat betrekkelijk nieuw, maar het is van groot belang: een professionele beroepsgroep kan niet zonder registratie en accreditatie. Jullie lanceren ook een app met de eerste landelijke protocollen kraamzorg Ja, ook daarom leefden we zo naar deze dag toe. We hebben dit natuurlijk niet alleen gedaan. De protocollen zijn met en door de sector tot stand gebracht. Er was dan ook een duidelijke vraag vanuit de sector om tot landelijke protocollen te komen. Veel kraamzorgorganisaties brachten hiervoor hun eigen protocollen in. Het betekent dat het professioneel handelen van de beroepsgroep definitief op één lijn komt. Het handelen is daarmee bovendien afgestemd op de meest actuele inzichten. De protocollen zijn te vinden op onze site, maar kun je ook heel handig toepassen met behulp van de app. Als je je als kraamverzorgende afvraagt hoe iets ook alweer zat, zoek je het gewoon even op je telefoon op. Hoe makkelijk is dat! Wij zorgen ervoor dat de app altijd up-to-date is. In april bestaan jullie drie jaar. Het kwaliteitsregister en accreditatiesysteem staan. Wat nu? Wij kijken terug op drukke jaren waarin de fundamenten zijn gelegd. Inmiddels staan nagenoeg alle kraamverzorgenden in het register en komen we toe aan andere belangrijke zaken. De protocollencommissies werken hard door, zodat er aan het eind van dit jaar ruim dertig landelijke protocollen zijn. Daarnaast werken we aan een toekomstvisie op het beroep van kraamverzorgende. Ruim 450 kraamverzorgenden gaven hiervoor hun input door een vragenlijst in te vullen. Op basis van dit alles formuleert de herregistratiecommissie de eisen die vanaf april 2016 gaan gelden. Waar we naartoe werken, is dat de hele kraamzorg in 2020 op MBO-niveau 3 zit. De komende periode zal vooral de herregistratie onze aandacht vragen. Individuele kraamverzorgenden dienen drie jaar na inschrijving aan de huidige herregistratie-eisen te voldoen en hun dossier op orde te hebben. Op onze website lees je hoe dit in z n werk gaat. Heb jij vragen aan het Kenniscentrum Kraamzorg? Stuur een naar info@kenniscentrumkraamzorg.nl. Kennis van de cultuur en gebruiken in gezinnen waar je kraamt, is onontbeerlijk om goede zorg te kunnen geven, zegt Fadua el Bouazzaoui, oprichtster van de stichting Voorlichters Gezondheid. De stichting verzorgt onder meer de training Geboorte en kraamtijd in verschillende culturen. Na het succes van vorig jaar geven ze ook op deze editie van de Dag van de Kraamzorg een workshop over dit onderwerp. De voorlichters geven de training nu vier jaar en merken dat kraamverzorgenden vaak tegen dezelfde dingen aanlopen. De kraamverzorgende dient haar werk goed te kunnen uitvoeren, ongeacht de culturele en religieuze achtergrond van het kraamgezin. Als je inzicht hebt in waar gebruiken vandaan komen, zullen mensen jouw adviezen eerder aannemen. Je moet weten en kunnen benoemen waarom iets gevaarlijk is, en dit op een goede manier bespreekbaar kunnen maken. Tijdens de workshop behandelen El Bouazzaoui en haar collega s de oorsprong van een aantal gebruiken die een gevaar zijn voor de baby. Het is belangrijk om een onderscheid te maken tussen religie en cultuur. Dit onderscheid zorgt vaak voor verwarring. De kraamverzorgende vindt het moeilijk om er iets van te zeggen, omdat ze denkt dat het hoort bij de religie van het gezin, of omdat ze denkt dat het gebruik onschuldig is. Maar veel gebruiken zijn ontstaan vanuit de cultuur en van generatie op generatie overgedragen, zoals het aanbrengen van kohl rondom de ogen, of het omdoen van een bandje met giftige kruiden om de pols van de baby. Gezinnen denken vaak dat het religieuze gebruiken zijn, maar weten niet dat die nergens in heilige geschriften staan beschreven. Ze denken dat ze iets goeds doen en zijn zich niet bewust van de gevaren. Aan de kraamverzorgende de taak om deze kennis als deskundige over te dragen. Wij zorgen ervoor dat je die kennis in huis hebt en het gesprek kunt aangaan over gebruiken en tradities. Grote hilariteit De voorlichters horen vaak dat kraamverzorgenden het moeilijk vinden om met de schoonmoeder te communiceren. El Bouazzaoui: Zij volgt adviezen van de kraamverzorgende niet op en behandelt haar als een schoonmaakster. Hoe krijg je haar op jouw hand, zodat moeder en baby de zorg krijgen die ze nodig hebben? Om dat te oefenen spelen de voorlichters een rollenspel. Dat zorgt altijd voor grote hilariteit. Ik speel een Marokkaanse schoonmoeder en maak het de kraamverzorgende heel moeilijk. Ik neem geen enkel advies aan. Tijdens de tweede casus heeft de kraamverzorgende handvatten gekregen om met de situatie om te gaan. Ik zeg er altijd bij dat als het in de praktijk niet werkt, ze mij een mailtje mogen sturen. Ik heb in al die jaren nog nooit een mailtje gehad. Daar zijn we heel trots op. Ga voor meer informatie naar Foto s: Shutterstock 30 KraamSupport 4 / / 4 KraamSupport 31