COGAS. Al 50 jaar lang de slimme energieke verbinder

Transcriptie

1 COGAS Al 50 jaar lang de slimme energieke en verbinder Jaarverslag 2015

2 INHOUDSOPGAVE Profiel 3 Kerncijfers 5 Verslag van de directie 7 - Missie, Visie & Strategie - Cogas en de maatschappij - Belangrijkste ontwikkelingen Infra & Beheer - Energiemanagement - Decentrale energieopwekking - Financiële ontwikkelingen Vooruitzichten voor 2016 Risicomanagement 20 Corporate Governance 23 Aan de algemene vergadering van aandeelhouders 27 Aandeelhouders, Raad van Commissarissen, Directie en Ondernemingsraad per 31 december Jaarrekening

3 PROFIEL Cogas is de regionale netbeheerder in grote delen van Twente en in de Sallandse gemeente Hardenberg. Cogas is verantwoordelijk voor het ontwikkelen, aanleggen, beheren en onderhouden van netwerken voor gas en elektriciteit. Daarmee is Cogas verantwoordelijk voor het transport van elektriciteit en gas naar circa klanten en is zij een belangrijke schakel tussen deze klanten en de energieleveranciers. Het hoofdkantoor is gevestigd in Almelo. Bij Cogas waren per ultimo medewerkers (174,6 fte) in dienst. Energie is een basisbehoefte. Een stabiele energievoorziening is van groot belang. Om deze reden vertegenwoordigen de activiteiten van Cogas een groot maatschappelijk belang. Cogas vervult deze taak met maximale openheid en transparantie. Er wordt continu gewerkt aan een betrouwbaar, betaalbaar en duurzaam energienetwerk. Veiligheid voor klanten en medewerkers is daarbij een kernwaarde. Cogas wil in haar werkgebied van aandeelhoudende gemeenten een rol vervullen in de maatschappelijk belangrijke energietransitie naar duurzame energiebronnen, dit in nauwe samenwerking met relevante partners en belanghebbenden in haar verzorgingsgebied. Cogas vindt het belangrijk dat breedband voor iedereen toegankelijk is. De joint venture Cogas Kabel Infra B.V., een samenwerking op basis tussen Cogas en Rabo CIF, beheert en onderhoudt breedbandinfrastructuur in het verzorgingsgebied van Cogas. Eind 2015 is de uitrol van glasvezel in de bebouwde kernen van het verzorgingsgebied van Cogas afgerond. In het vierde kwartaal 2015 is begonnen met de vraagbundeling met betrekking tot de aanleg van glasvezel in het buitengebied. Gestart is met de gemeente Tubbergen. De vraagbundeling aldaar is succesvol verlopen. Inmiddels is eind december 2015 de eerste inwoner in het buitengebied van Tubbergen aangesloten en maakt deze bewoner naar grote tevredenheid gebruik van de mogelijkheden van een glasvezel breedbandaansluiting. Het streven is om uiteindelijk te komen tot circa aansluitingen in het Cogas buitengebied. De afronding hiervan wordt voorzien per eind Organisatiestructuur De Cogasgroep bestond in 2015 uit de moedermaatschappij Cogas Holding N.V., haar dochter Cogas B.V. en de daaronder hangende dochtervennootschappen Cogas Infra en Beheer B.V., Cogas Infra Services B.V., Cogas Duurzaam B.V., Cogas Facilitaire Diensten B.V., Cogas Vastgoed B.V., Cogas Innovatie en Ontwikkeling B.V., Cogas Participatie TGH B.V. en BioEnergie Twente B.V. Cogas B.V. heeft daarnaast een 50% deelneming in Cogas Kabel Infra B.V., een 50% deelneming in Gas Service Team B.V. (GST) en had (tot 1 februari 2016) een 100% deelneming in Metsens B.V. Per 1 juni 2015 is Cogas Meetdiensten B.V. verkocht aan Fudura (onderdeel van Enexis). Alle medewerkers van Cogas Meetdiensten B.V. zijn in deze transacties mee overgegaan naar Fudura. Cogas Infra en Beheer B.V. Cogas Infra en Beheer B.V. is verantwoordelijk voor het beheer van de energie-infrastructuur voor elektriciteit en gas. Cogas Infra en Beheer B.V. is aangewezen als netbeheerder binnen de Cogasgroep. Zij is verantwoordelijk voor het bewaken van een optimale balans tussen kosten en baten van het netwerk en voor een optimaal ontwerp van dat netwerk. Daarnaast is zij verantwoordelijk voor het verzamelen en analyseren van alle informatie over de netten. Een andere belangrijke activiteit is het voeren van de administratie die noodzakelijk is voor het faciliteren van de vrije markt. Verder vallen alle gas- en elektriciteitsmeters voor kleinverbruik in het Cogasgebied onder de zorg van Infra en Beheer. 3

4 Cogas Infra Services B.V. Cogas Infra Services B.V. verricht op basis van dienstverleningsovereenkomsten werkzaamheden aan de gas- en elektriciteitsinfrastructuur van Cogas Infra en Beheer B.V. Voorts verzorgt zij ten behoeve van Cogas Kabel Infra B.V. het beheer en onderhoud van de telecommunicatienetwerken, zowel coax als glasvezel. Ook verricht Cogas Infra Services B.V. werkzaamheden ten behoeve van de verglazing van het Cogas buitengebied. Cogas Duurzaam B.V. Cogas Duurzaam B.V. verzorgt duurzame energieoplossingen in de gebouwde omgeving. Warmte-koudeopslag is hierbij een belangrijk onderdeel, aangevuld met projecten op het gebied van biomassaverbranding en biogasproductie (resulterend in groene stroom en warmte). Cogas Innovatie & Ontwikkeling B.V. Cogas Innovatie & Ontwikkeling B.V. is de vennootschap waarin de kennis over nieuwe energieoplossingen en duurzame projecten is gebundeld. Dit bedrijfsonderdeel is betrokken bij de beoogde ontwikkeling van een biogasnetwerk in het verzorgingsgebied van Cogas en ondersteunt initiatieven om te komen tot opwerking van biogas tot (groen)gas van aardgaskwaliteit. Verder houdt Cogas Innovatie & Ontwikkeling zich onder meer bezig met de warmtevisie en de impact van de energietransitie op de gas- en elektriciteitsnetwerken in de toekomst. Cogas Facilitaire Diensten B.V. Cogas Facilitaire Diensten B.V. is binnen de Cogasgroep de personeelsvennootschap. Alle medewerkers die werkzaamheden verrichten voor de stafafdelingen, Cogas Infra Services B.V, Cogas Duurzaam B.V. en Cogas Innovatie & Ontwikkeling B.V. hebben een dienstverband bij Cogas Facilitaire Diensten B.V. 4

5 KERNCIJFERS Financiële kerncijfers De gegeven kerncijfers hebben betrekking op de geconsolideerde jaarrekening van Cogas. De balansgegevens zijn per 31 december. Resultaten Eenheid * Som der bedrijfsopbrengsten Som der bedrijfslasten Bedrijfsresultaat Financiële baten en lasten Resultaat uit deelnemingen Resultaat voor belasting Resultaat na belasting Balans Netto werkkapitaal Vaste activa Eigen vermogen Balanstotaal Ratio's Financieel beleid Solvabiliteit (Eigen vermogen/totale vermogen) % 70,0 68,6 79,6 78,9 Current ratio (Vlottende activa/vlottende passiva) % 481,0 436,4 534,0 664,1 Rentabiliteit totale vermogen % 3,0 3,9 6,9 5,4 EBIT - rentedekking 12,5 6,7 9,8 27,5 FFO rentedekking** 15,4 14,3 11,2 28,6 Overige kerncijfers Cash-flow investeringen * Als gevolg van de toegepaste stelselwijziging, waarbij de ontvangen investeringsbijdragen van derde partijen zijn gepresenteerd onder langlopende verplichtingen en niet meer in mindering zijn gebracht op de materiële vaste activa, zijn de kerncijfers 2014 herrekend. ** FFO : de som van de netto winst uit gewone bedrijfsuitoefening, afschrijvingen, latente belastingen en overige kostenposten waarvoor geen kasgeld noodzakelijk is en bruto rentelasten. Toelichting: - de daling van de bedrijfsopbrengsten sinds 2012 wordt veroorzaakt door de verkoop van 50% van de aandelen in Cogas Kabel, waardoor deze activiteit niet meer in de consolidatie valt; verder door de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. in 2015 en voorts als gevolg van lagere toegestane tarieven voor transport van gas en elektriciteit als gevolg van de prijsregulering door de Autoriteit Consument en Markt (ACM). Met de verkoop van 50% van de aandelen Cogas Kabel en Cogas Meetdiensten is ook een deel van de bedrijfslasten weggevallen. - de hogere resultaten in 2012 en 2013 zijn een gevolg van de verkoop van 50% van de aandelen in Cogas Kabel. 5

6 Niet financiële kerncijfers Eenheid Storingscijfers Uitvalsduur* elektriciteit Cogas minuten 4,0 2,9 6,5 12,9 Uitvalsduur* elektriciteit landelijk minuten 32,9 20,0 22,6 26,0 Uitvalsduur* gas Cogas seconden Uitvalsduur* gas landelijk seconden Transport en aansluitingen Totaal gastransport m Aansluitingen gas aantal Totaal elektriciteittransport MWh Aansluitingen elektriciteit aantal Geplaatste slimme meters Elektriciteit cum. aantal Geplaatste slimme meters Gas cum. aantal Verkopen in hoeveelheden Totaal verkopen afstandsverwarming GJ Klanten afstandsverwarming aantal Totaal verkopen warmte opslag GJ Totaal verkopen koude opslag GJ Aansluitingen warmte-koude opslag aantal Overige kerncijfers Personeelsbezetting per 31 december aantal Personeelsbezetting per 31 december fte 174,6 209,0 226,0 223,0 Vrouwen in personeelsbestand % van aantal Ziekteverzuim % 3,9 4,0 3,5 3,5 * Bij de uitvalsduur gaat het om de gemiddelde storingstijd per klant per jaar. 6

7 VERSLAG VAN DE DIRECTIE Het voor u liggende verslag van de directie, dat deel uitmaakt van het jaarverslag 2015, bestaat uit de volgende onderdelen: Missie, Visie & Strategie Decentrale energieopwekking Cogas en de maatschappij Financiële ontwikkelingen 2015 Belangrijkste ontwikkelingen 2015 Vooruitzichten voor 2016 Infra & Beheer In dit onderdeel doet de directie van Cogas verslag over de belangrijkste onderdelen van de bedrijfsvoering over 2015 en geeft zij haar visie op de toekomst. Missie, visie en strategie De missie van Cogas is: Cogas voorziet als één van de beste netwerkbedrijven in Nederland haar klanten in haar aandeelhoudersgebied op een veilige, betrouwbare, betaalbare en duurzame wijze van (energie)infrastructuren. Deze missie is vertaald in de kernwaarden veiligheid, betrouwbaarheid, duurzaamheid, betaalbaarheid en regionale verankering. Als onafhankelijk netbeheerder bevindt Cogas zich in een speelveld dat ingrijpend aan het veranderen is. Energienetwerken worden steeds zwaarder belast. De trend is dat meer gebruikers met eigen installaties zelf energie gaan opwekken, die ze deels terugleveren aan het net. Door nu in te spelen op de eisen die zullen worden gesteld aan de toekomstige energienetwerken wil Cogas ervoor zorgen dat ook dan de levering van energie met hoge betrouwbaarheid en tegen betaalbare tarieven kan plaatsvinden. Maar Cogas wil ook haar rol vervullen op het gebied van duurzame energie en energiebesparing. Bij voorkeur in samenwerking met overheden en maatschappelijke organisaties, worden investeringen dan wel onderzoek gedaan ten aanzien van nieuwe energieopties als warmtenetwerken, biomassa en groen gas. Hierbij worden de projecten beoordeeld vanuit financieel, strategisch en maatschappelijk perspectief. Cogas en de maatschappij Cogas wil als onderneming van en voor haar klanten en aandeelhouders maatschappelijk betrokken en verantwoord ondernemen. Vanuit dit perspectief is Cogas betrokken bij tal van organisaties en samenwerkingsverbanden, met als doel een bijdrage te leveren aan de voorwaarden waaronder mensen comfortabel in onze regio kunnen werken, wonen en leven. Cogas vindt het belangrijk dat klanten tevreden zijn over Cogas. Daarom stelt Cogas hoge eisen aan haar dienstverlening. Cogas meet haar prestaties op het gebied van haar dienstverlening en scoort in de factsheet kwaliteit netbeheerders van de toezichthouder Autoriteit Consument en Markt (ACM) hoog. Onder kwaliteit verstaat ACM de betrouwbaarheid van een netwerk, veiligheid, productkwaliteit (bijvoorbeeld spanningskwaliteit) en dienstverlening. 7

8 Cogas Cultuurfonds De maatschappelijke betrokkenheid van Cogas komt mede tot uiting door middel van het Cogas Cultuurfonds. Met bijdragen uit dit fonds worden culturele evenementen ondersteund. De vele aanvragen voor een bijdrage uit het fonds die jaarlijks worden ingediend geven aan dat het fonds in een behoefte voorziet. De verdeling van de voor het Cultuurfonds beschikbare middelen vindt plaats op advies van commissies, waarvan de leden zijn benoemd door de aandeelhouders van Cogas. In 2015 was voor het Cultuurfonds een bedrag beschikbaar van ,00. In totaal hebben 93 aanvragers een bijdrage uit het fonds ontvangen, variërend van 250,00 tot 2.500,00. De Cogas Cultuurprijs, waaraan een award en een geldprijs van 1.000,00 zijn verbonden, werd in 2015 gewonnen door de Stichting Randrock te Vriezenveen. Armoedepact Almelo Sinds een groot aantal jaren is Cogas deelnemer in het Armoedepact Almelo. Dit samenwerkingsverband, waaraan samen met de gemeente Almelo vele maatschappelijke organisaties en instellingen zich hebben verbonden (zie heeft als doel het bestrijden van de armoedeproblematiek. Vroegtijdig signaleren en zo mogelijk voorkomen van financiële problemen staat daarbij voorop. Jeugdfonds Almelo Cogas is actief betrokken bij het Jeugdfonds Almelo ( Het Jeugdfonds Almelo biedt kinderen uit gezinnen met beperkte financiële middelen de mogelijkheid om deel te kunnen nemen aan sport en cultuur. Belangrijkste ontwikkelingen 2015 Organisatieveranderingen De tariefregulering op netbeheer vindt plaats in periodes van 3 jaren. In 2014 is een nieuwe reguleringsperiode ingegaan. De toegestane omzet voor de jaren 2014 tot en met 2016 is voor de Nederlandse netbeheerders aanmerkelijk naar beneden bijgesteld. Dit noopte Cogas tot het nemen van vergaande efficiencymaatregelen. Ook moest kritisch worden gekeken naar de resultaatbijdrage van de diverse bedrijfsonderdelen. Deze zaken hebben in 2015 geleid tot een aantal organisatiewijzigingen: Cogas Meetdiensten Het commerciële meetbedrijf, Cogas Meetdiensten B.V., is in 2014 niet van strategische waarde verklaard. Daarnaast werd vastgesteld dat het behalen van een substantieel positief rendement binnen enige jaren bovenmatige inspanningen zou vergen en onzeker zou zijn in een volgroeide en competitieve markt. Dit heeft in 2015 geresulteerd in de verkoop van 100% van de aandelen in Cogas Meetdiensten B.V. aan Fudura, onderdeel van Enexis. Deze verkoop heeft geen gedwongen ontslagen tot gevolg gehad. Alle medewerkers van Cogas Meetdiensten B.V. zijn in deze transactie overgegaan naar Fudura. Reorganisatie Innovatie & Ontwikkeling Vanwege voortschrijdend inzicht en het aanbrengen van verdere focus heeft er een reorganisatie plaatsgevonden van de afdeling I&O. De personele bezetting van deze afdeling is gereduceerd van 9,7 fte naar 6,7 fte per eind De bezetting van de afdeling is op de beoogde doelen aangepast. Vervroegd uittreden In verband met verdere reductie van de werkzaamheden is eind 2014 opnieuw, aan de daarvoor in aanmerking komende medewerkers, de mogelijkheid geboden tot beëindiging van de werkzaamheden voor Cogas. Dit heeft erin geresulteerd dat begin 2015 een 4-tal medewerkers gebruik heeft gemaakt van de mogelijkheid om, in onderling overleg, tot een beëindiging te komen. 8

9 Telecommunicatie Cogas Kabel Infra B.V. (CKI) is een joint venture tussen Cogas B.V. en Communication Infrastructure Fund (CIF). CKI houdt zich bezig met het aanleggen, beheren en verhuren van telecommunicatienetwerken. De content over deze netwerken wordt in concurrentie verzorgd door verschillende providers. In oktober 2014 werd bekendgemaakt dat het medegebruik door Ziggo van de netwerken van CKI voor onder meer internet en telefonie met ingang van 2015 zou worden beëindigd. Klanten moesten overstappen naar een nieuwe provider op de netwerken van CKI of naar een andere provider met een eigen netwerk. Het gevolg hiervan was dat veel klanten hun vertrouwde adres kwijtraakten en daar een nieuw adres voor terug kregen. Deze aankondiging leidde tot veel commotie onder de klanten. Geconstateerd moet worden dat Cogas en CKI de impact van deze gedwongen overstap hebben onderschat. Na een vrijwel probleemloze migratie vanuit de oude situatie naar een nieuwe situatie kan worden vastgesteld dat de klanttevredenheid inmiddels weer terug is op het gewenste niveau. Eind 2015 werd de verglazing van het zogeheten binnengebied (het gebied waar al een coaxnetwerk van CKI lag) afgerond. In het laatste kwartaal van 2015 is een aanvang gemaakt met de beoogde verglazing van het buitengebied. Het gaat daarbij om circa aansluitingen. Een voorwaarde voor verglazing is dat er voldoende deelname vanuit klanten is. Daarvoor wordt gewerkt met vraagbundeling, met inzet van uitgebreide communicatiemiddelen. De vraagbundeling vindt per deelgebied plaats. Inmiddels heeft CKI de verglazing van het buitengebied van de gemeente Tubbergen nagenoeg afgerond en loopt de vraagbundeling voor de gemeente Dinkelland. Factsheet Autoriteit Consument & Markt (ACM) Uit de factsheets Kwaliteit 2014 die de toezichthouder ACM medio 2015 heeft gepubliceerd ( blijkt dat Cogas wederom behoort tot de beste netbeheerders van Nederland. Qua betrouwbaarheid van de gas- en elektriciteitsnetwerken behoort Cogas al jaren tot de beste netbeheerders en deze lijn heeft zich in 2015 voortgezet. Ook hebben diverse externe audits in 2015 aangetoond dat Cogas kwaliteit, veiligheid en processen goed op orde heeft: ISO 9001 In mei 2015 is tijdens de herverleningsaudit vastgesteld dat het door Cogas B.V. gehanteerde kwaliteitssysteem en de toepassing daarvan voldoen aan de NEN-EN-ISO 9001:2008 voor het toepassingsgebied. De herverlening geldt voor een periode van drie jaar. NTA 8120 In mei 2015 is tijdens de herverleningsaudit vastgesteld dat het door Cogas Infra en Beheer B.V. gehanteerde assetmanagementsysteem en de toepassing daarvan voldoen aan de NTA 8120:2014 Assetmanagement Eisen aan een Veiligheids-, kwaliteits- en capaciteitsmanagementsysteem voor elektriciteits- en gasnetbeheer voor het toepassingsgebied. De herverlening geldt voor een periode van drie jaar. VCA ** In oktober 2015 heeft de opvolgingsaudit voor de VCA ** plaatsgevonden, waarbij is vastgesteld dat het door Cogas B.V. gehanteerde VGM-beheerssysteem en de toepassing daarvan voldoen aan de VGM Checklist Aannemers, versie 2008/5.1 voor het toepassingsgebied. 9

10 Nieuwe ontwikkelingen ten aanzien van Trianel Gaskraftwerk Hamm GmbH KG & Co (TGH) In 2005 is Cogas met een belang van 3,67% aandeelhouder geworden in TGH. TGH is een gasgestookte elektriciteitscentrale in Duitsland. Na de verkoop van het leveringsbedrijf per 1 oktober 2006 is gepoogd dit belang te vervreemden. Vanwege de beperkte verkoopbaarheid (alleen aandeelhouders, waarvan er in totaal 28 zijn, komen als gegadigde voor overname in aanmerking) heeft dit nog niet tot resultaat geleid. Ook in 2015 kon nog geen koper worden gevonden voor de aandelen in TGH. Met het oog op een eventueel buiten de Cogasgroep brengen van de deelneming in TGH is eind 2014 Cogas Participatie TGH B.V. opgericht. Medio 2015 is de deelneming van Cogas Infra en Beheer B.V. in TGH overgedragen aan Cogas Participatie TGH B.V. In het jaarverslag 2014 werd reeds melding gemaakt van gesprekken tussen TGH en haar gasleverancier om te komen tot beëindiging van het langlopende gasleveringscontract ten behoeve van de centrale van TGH. Deze gesprekken hebben geleid tot overeenstemming. Op basis daarvan heeft de gasleverancier een afkoopsom voldaan aan TGH. Vervolgens hebben de aandeelhouders van TGH aanvullende middelen verschaft in de vorm van leningen. Daarmee was TGH in staat haar bankfinanciering volledig af te lossen. Ten aanzien van de leningen heeft Cogas zich verbonden tot het op afroep verstrekken van gelden tot ten hoogste 4 miljoen Euro, verdeeld in de reeds afgeroepen leningfaciliteit van 2,2 miljoen en een in de komende jaren zo nodig ter beschikking te stellen bedrijfsmiddelenfaciliteit van maximaal 1,8 miljoen. Van de bedrijfsmiddelenfaciliteit is inmiddels een bedrag van opgevraagd. De toezegging van de lening gaf Cogas het recht de overeenkomst met TGH waarin haar afnameverplichting naar rato van de elektriciteitsproductie uit de centrale was vastgelegd op te zeggen. Cogas heeft van deze mogelijkheid gebruik gemaakt en heeft dus geen afnameverplichtingen van elektriciteit van TGH meer, wat inhoudt dat hierop geen verliezen meer worden geleden. Voor het totaal van de toegezegde leningen is vorig jaar ten laste van het resultaat over 2014 reeds een volledige voorziening getroffen. De directie van TGH heeft in 2015 verkenningen uitgevoerd naar eventuele gegadigden voor overname van de aandelen in TGH van de huidige aandeelhouders. Een aantal partijen heeft aangegeven belangstelling te hebben. In 2016 zal meer duidelijkheid ontstaan over de mogelijkheden van verkoop en de voorwaarden waaronder dit zal kunnen plaatsvinden. Personeel Het personeelsbestand binnen Cogas is gedurende het jaar 2015 afgenomen van 219 (209,0 fte) naar 183 (174,6 fte) medewerkers. In 2015 traden 3 nieuwe medewerkers (3 fte) in dienst en 39 medewerkers (37,4 fte) uit dienst; waarvan 11,0 fte gerelateerd zijn aan de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. aan Fudura per 1 juni Onze ambitie kunnen we alleen waarmaken met de inzet en betrokkenheid van al onze medewerkers binnen een professionele werkomgeving. Cogas heeft daarom veel aandacht voor veiligheid, duurzame inzetbaarheid, vakmanschap, leiderschap en integriteit. Werken aan gas- en elektriciteitsinfrastructuur brengt risico's met zich mee. De veiligheid van medewerkers is voor Cogas zeer belangrijk. Cogas besteedt daarom veel tijd en aandacht aan het bevorderen van het veiligheidsbewustzijn van medewerkers. Dit onder andere door voorlichting en training op veiligheidsgebied en het in werkoverleggen bespreken en evalueren van onveilige situaties. Het is de ambitie van Cogas om onveilige situaties en ongevallen te voorkomen. In de samenwerking met onze aannemers is veilig werken eveneens een belangrijk selectiecriterium en een punt waarop bij de uitvoering van werkzaamheden actief gestuurd wordt. Het uitgangspunt van Cogas is: er wordt veilig gewerkt of niet. 10

11 Binnen Cogas wordt in goede samenspraak tussen directie, overige leidinggevenden, medewerkers en Ondernemingsraad actief gewerkt aan duurzame inzetbaarheid, leiderschapsontwikkeling en het stimuleren en faciliteren van permanente educatie. Daarnaast wordt voor functies waar dit nodig is training gegeven in omgaan met agressie. Voorts is er intern voorlichting in security awareness. Cogas vindt het belangrijk dat de medewerkers blijven investeren in hun eigen ontwikkeling. De activiteiten zijn erop gericht op het zo goed mogelijk borgen van een langdurige en brede inzetbaarheid van de medewerkers. Dit is een gedeelde verantwoordelijkheid van zowel leidinggevenden als medewerkers. Op boventalligheid wordt waar mogelijk tijdig geanticipeerd en gezamenlijk met de betrokken medewerker(s) wordt gezocht naar nieuwe mogelijkheden. Waar nodig wordt nieuw gekwalificeerd personeel aangetrokken. Ziekteverzuim Het ziekteverzuim over 2015 is uitgekomen op 3,9%, een lichte daling ten opzichte van 2014 (4,0%). Samenwerking met de Ondernemingsraad Er zijn periodiek gesprekken geweest tussen de Ondernemingsraad en de diverse managers, naast de geplande formele overlegvergaderingen met de bestuurder. Al jaren is er sprake van een goede verstandhouding met de Ondernemingsraad binnen Cogas, dit was ook in 2015 het geval. Eind 2015 is er een OR-verkiezing geweest, wat geresulteerd heeft in een nieuwe OR die met ingang van 1 januari 2016 is geïnstalleerd. Infra & Beheer Energienetwerken worden steeds zwaarder belast. Als onafhankelijk netbeheerder verzorgt Cogas de aanleg van betrouwbare netwerken voor gas en elektriciteit en ziet zij erop toe dat die netwerken onder alle omstandigheden optimaal blijven functioneren. Het streven is een ongestoorde levering aan de klant. Daarbij staat de veiligheid voor omgeving en medewerkers altijd voorop. Professionalisering van samenwerking tussen Netbeheer en Infra Services Cogas wil zich in de volle breedte verder professionaliseren en ontwikkelen. Een belangrijke ontwikkeling hierbij is dat de netbeheerder Cogas Infra en Beheer gescheiden is van de operatie (Cogas Infra Services). Hierdoor ligt de focus van de netbeheerder vooral op beleidsontwikkeling voor de langere termijn en een concrete doorvertaling van dit beleid in uit te voeren werkzaamheden voor de korte termijn. Voor Infra Services ligt de focus vooral op het zo goed, efficiënt en veilig mogelijk realiseren en beheren van onze netwerken voor gas en elektriciteit. Voorbereidingen energietransitie In 2015 zijn er diverse ontwikkelingen geweest die relevant zijn voor de toekomstige energievoorziening. Zo is de aardgaswinning in Groningen steeds meer onderwerp van maatschappelijke discussie en wordt deze winning steeds verder verminderd. Dit zorgt ervoor dat we ons moeten voorbereiden op alternatieven voor aardgas uit Groningen. Daarnaast wordt het belang van CO2-reductie onverminderd benadrukt. Dit heeft in 2015 onder andere geresulteerd in de Warmtevisie van minister Kamp. In deze Warmtevisie wordt een geleidelijke overgang van aardgas naar duurzame warmte voorzien. Een voorbeeld van een alternatief voor aardgas is biogas. In de regio Twente is er een aantal initiatieven die zich richten op biogasproductie. Cogas ziet hier een rol in de realisatie en het beheer van biogasnetwerken. Ook speelt de vraag op welke plek(ken) dit biogas het beste opgewerkt kan worden naar groen gas, zodat het ingevoed kan worden in de bestaande gasnetten. Cogas probeert vanuit haar rol als netbedrijf binnen haar wettelijke mogelijkheden deze ontwikkelingen zo goed als mogelijk te stimuleren en realiseren. 11

12 Toename decentrale energieopwekking Dat het essentieel is om oog te hebben voor de externe decentrale ontwikkelingen blijkt wel uit de onderstaande grafiek waarin de toename van zonnepanelen in Almelo, Goor en Oldenzaal staat weergegeven in de periode januari 2010 januari De huidige elektriciteitsnetwerken van Cogas hebben ruim voldoende capaciteit om die ontwikkeling aan te kunnen. Een verdere sterke toename van zonnepanelen kan in de toekomst leiden tot noodzakelijke capaciteitsuitbreidingen in het elektriciteitsnetwerk. Daarom is het voor Cogas belangrijk om hier tijdig op te kunnen anticiperen. De branchevereniging Netbeheer Nederland werkt, samen met stakeholders in de sector (energieleveranciers, grote zakelijke energieverbruikers, toezichthouders, het ministerie van EZ, etc.), aan een gezamenlijke visie op de toekomst. Cogas is hierbij nauw betrokken. N.B.: Cogas heeft ruim elektriciteitsaansluitingen. Het aantal aansluitingen met een PV installatie is dus ongeveer 3,5% van het totaal (bron: Product Installatie Register) Marktfacilitering Binnen de energiesector is er een complex systeemlandschap dat onder andere de vrije leverancierskeuze borgt, maar ook de basis vormt voor de jaarafrekening richting klanten en de onderlinge facturatie tussen marktpartijen. Rondom deze centrale (administratieve) processen en (ICT-) systemen zijn er het afgelopen jaar weer belangrijke stappen gezet. Cogas draagt hierin een steentje bij door een actieve rol in landelijke ontwikkelingen te spelen en complexe en ingrijpende proces- en IT- wijzigingen te implementeren zonder dat de dienstverlening aan de klanten daardoor wordt gehinderd. In 2015 is er door de gezamenlijke netbeheerders intensief samengewerkt op het gebied van Centrale Marktfacilitering (CMF). Er is een aanbesteding voorbereid om te komen tot een centraal systeem voor allocatie en reconciliatie en periodieke meetdata. Het besluit tot verdere centralisatie zal in 2016 vallen, maar er is in 2015 veel voorbereidend werk verzet. 12

13 Slimme Meters Alle klanten met een gereguleerde kleinverbruik aansluiting moeten eind 2020 een aanbod voor het plaatsen van een slimme meter hebben gehad. Voor het realiseren van de Grootschalige Aanbieding Slimme Meters heeft Cogas een programma ingericht. Het programma is erop gericht het doel van deze grootschalige uitrol (organisatorisch en financieel) te realiseren en risico s daarin te beheersen. Belangrijkste doel van de slimme meter is het vergroten van het energiebewustzijn bij de klanten. Energieleveranciers zullen minimaal 6 keer per jaar met de klant communiceren over het energieverbruik en daardoor wordt het energiebewustzijn vergroot. Bovendien biedt de slimme meter extra mogelijkheden/functionaliteiten om nog veel meer inzicht te krijgen in het energieverbruik en mogelijk daaraan sturing te geven. Ook kan de slimme meter gebruikt worden als instrument in een slim energienetwerk, dat het voor de klant mogelijk maakt om bijvoorbeeld apparaten aan of uit te zetten. Tot en met eind 2020 zal de slimme meter aangeboden worden aan alle zogenaamde kleinverbruikklanten. In 2015 heeft Cogas bij circa klanten de slimme meter aangeboden. Ondanks het feit dat er begin 2015 problemen waren met de levering van gasmeters, is de afgesproken planning toch gerealiseerd. Bovendien is de aanbieding voor de komende jaren door middel van een aanbesteding gegund. Eind 2015 waren in het Cogas verzorgingsgebied bijna slimme elektriciteitsmeters (22,6%) op een totaal van circa kleinverbruik elektriciteitsmeters geplaatst. Bij kleinverbruikers gas zijn iets meer dan slimme gasmeters geplaatst (17,8%) op een totaal van circa kleinverbruik gasmeters. In totaal zullen ruim slimme elektriciteitsmeters en ruim slimme gasmeters worden geplaatst in een tijdsbestek van 5 jaar. Decentrale energieopwekking De energievraag en het energieaanbod veranderen in combinatie met politieke ontwikkelingen en doelstellingen. Voorbeelden zijn het energieakkoord dat vanaf % duurzaam opgewekte energie beoogt met een oplopende staffel richting de toekomst, de terugloop van de gasproductie Groningen vanwege de gevolgschade en de daarmee gepaard gaande toenemende afhankelijkheid van het buitenland. Vanuit dit perspectief voelt Cogas de noodzaak om alternatieven te zoeken voor traditionele energiebronnen, hetzij via partnerships, hetzij op eigen titel. Cogas heeft vanuit deze visie een bestaande duurzame portfolio opgebouwd en is in vele projecten betrokken bij de (door)ontwikkeling en toepassing van duurzame energieconcepten. Op gebruikersniveau ondersteunt Cogas opwekking van duurzame energie en teruglevering aan het netwerk. Biogasrotonde Twente In samenwerking met de Gasunie worden de mogelijkheden verkend om een biogasrotonde in Twente aan te leggen. Hierbij zal biogas door externe partijen worden gewonnen door middel van mestvergisting, waarna dit biogas zal worden omgezet in gas van aardgaskwaliteit en invoeding in het bestaande gasnet kan plaatsvinden. Dit is een groen antwoord voor het vraagstuk van het mestoverschot in onze regio, waarbij ten behoeve van het op aardgaskwaliteit gebrachte biogas de bestaande infrastructuur kan worden gebruikt en Cogas nieuwe zakelijke mogelijkheden benut. Hof van Twente Cogas heeft de gemeente Hof van Twente ondersteund in het samenbrengen van ondernemers, een lokale energieleverancier en eindklanten. Het doel is het verduurzamen van de gemeente Hof van Twente. In 2015 heeft de focus gelegen op duurzaamheid van basisscholen en educatie voor hun leerlingen. Alle basisscholen in de gemeente hebben een energiescan ondergaan, uitgevoerd door Cogas. De uitkomsten zijn divers, maar leiden alle tot energiebesparing. Daarnaast zijn er lesprogramma s verzorgd met als onderwerp duurzame energie. 13

14 Noord Deurningen De bedoeling is om in Noord Deurningen een biogasnetwerk te realiseren met circa 20 invoeders en enkele zakelijke afnemers. Cogas is verantwoordelijk voor aanleg en beheer van de biogasleiding. Cogas meet hierbij de flow en kwaliteit van het biogas en zorgt voor het transport van het biogas naar de beoogde afnemers. Cogas terrein Verduurzamen begint bij jezelf. Cogas heeft daarom verschillende groene initiatieven op haar eigen terrein ontplooid. Er 450 zonnepanelen geplaatst om voor een groot gedeelte te voorzien in de eigen elektriciteitsbehoefte en er zijn laadpalen geplaatst voor elektrisch vervoer. Financiële ontwikkelingen 2015 Resultaat Het bedrijfsresultaat van Cogas kwam over 2015 uit op 7,9 miljoen versus 9,6 miljoen over Derhalve is sprake van een daling in het operationele resultaat van 1,8 miljoen. Deze resultaatdaling werd veroorzaakt door een aanzienlijke daling van de bedrijfsopbrengsten met 4,5 miljoen, hetgeen met name is veroorzaakt door een daling van de gereguleerde omzet. Door het actief sturen op kostenbesparingen zijn de bedrijfslasten eveneens fors gedaald en wel met 2,7 miljoen. Deze kostendaling kon echter de omzetdaling in 2015 niet volledig compenseren. Het resultaat na belastingen over 2015 kwam uit op 8,0 miljoen, ten opzichte van 11,2 miljoen in het voorgaande jaar. Dit betekent een daling in het resultaat na belasting met 3,2 miljoen. Aan deze resultaatontwikkeling liggen, naast voornoemde oorzaken, diverse andere toe- en afnames van het resultaat ten grondslag. De financiële baten en lasten gaven een resultaatverbetering van circa 0,3 miljoen. De belastinglast nam in 2015 met 7,3 miljoen toe. Daarin is begrepen een eenmalige afboeking van een fiscale vordering. Het aandeel resultaat van ondernemingen waarin wordt deelgenomen nam met 5,7 miljoen toe. Deze post bestaat hoofdzakelijk uit het aan Cogas toekomende deel van het resultaat van Cogas Kabel Infra B.V. Verder droeg aan dit resultaat de boekwinst van 0,8 miljoen uit de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. bij. Bedrijfsopbrengsten De som der bedrijfsopbrengsten bedroeg in ,0 miljoen en is met 4,5 miljoen gedaald ten opzichte van het niveau van 2014 van 53,5 miljoen. Dit heeft een aantal oorzaken. De netto omzet is in 2015 met 6,5 miljoen gedaald van 46,7 miljoen naar 40,1 miljoen. De belangrijkste oorzaak hiervoor is een omzetdaling van 5,7 miljoen uit gereguleerde activiteiten. Daarnaast is door de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. aan Enexis dochter Fudura B.V. per 1 juni 2015 de omzet over 2015 ten opzichte van de omzet over 2014 met 0,8 miljoen gedaald. Door het lagere investeringsniveau ten opzichte van 2014 zijn de geactiveerde eigen loonkosten gedaald met 0,3 miljoen. De opbrengst werken voor derden is in 2015 met 4,6 miljoen gedaald, van 8,8 miljoen naar 4,2 miljoen. De belangrijkste oorzaak hiervoor zijn verminderde activiteiten vanuit Cogas ten behoeve van de deelneming Cogas Kabel Infra B.V. De bouwactiviteiten voor het leggen van glasvezel in de kernen van het verzorgingsgebied, het zogenaamde binnengebied, was medio 2015 grotendeels afgerond. Dit laat een daling van 4,1 miljoen zien. Tenslotte is er een lichte daling te zien in de bedrijfsopbrengsten bij Cogas Duurzaam B.V. van 0,2 miljoen. Door het lagere investeringsniveau ten opzichte van 2014 zijn de geactiveerde eigen loonkosten gedaald met 0,3 miljoen. Tenslotte namen de overige opbrengsten in 2015 met 6,9 miljoen toe. Echter, in 2014 was onder deze post een voorziening getroffen van 6,7 miljoen in verband met de minderheidsdeelneming in Trianel Gaskraftwerk Hamm- Uentrop GmbH (TGH). Dit vanwege het vooruitzicht op het in 2015 stilleggen van deze centrale en de afkoop van de handelsovereenkomst met TGH per ultimo Behoudens deze posten zijn de ontwikkelingen onder de overige opbrengsten stabiel. 14

15 Bedrijfslasten De som der bedrijfslasten is in 2015 uitgekomen op 41,1 miljoen, tegen 43,8 miljoen in De bedrijfskosten zijn in 2015 met 2,7 miljoen gedaald. Deze daling wordt voor een deel veroorzaakt door lagere kosten voor uitbesteed werk en materiaalkosten van 0,8 miljoen, veroorzaakt door lagere kosten systeemdiensten transport van 0,5 miljoen, lagere kosten voor innovatieactiviteiten van 0,3 miljoen en lagere kosten door het wegvallen van activiteiten door de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. De personeelskosten zijn over 2015 per saldo in totaal met circa 1,5 miljoen gedaald. Dit overwegend door besparingen in personeelskosten door een forse daling van het personeelsbestand in 2015, van 219 medewerkers in december 2014 naar 183 medewerkers in december De lagere innovatieactiviteiten en de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. hebben tevens een daling van de afschrijvingslasten en algemene kosten van circa 0,4 miljoen veroorzaakt. Financiële baten en lasten Het saldo van financiële baten en lasten in 2015 kwam uit op een bate van 0,9 miljoen tegenover een bate van 0,7 miljoen in De stijging van de rentebaten van 0,6 miljoen, veroorzaakt door een toename van de verstrekte lening aan Cogas Kabel Infra B.V. ten behoeve van de uitrol van glasvezel en de afgenomen rentelasten van 0,4 miljoen vanwege de afgenomen langlopende schulden, komen niet volledig tot uitdrukking in de totale toename van de financiële baten en lasten van 0,2 miljoen. In 2014 is bovendien een bate door de verkoop van aandelen in KEMA N.V. van 1,0 miljoen gerealiseerd, terwijl het resultaat over 2015 positief beïnvloed is door een dividend op de gehouden aandelen in GEAS Beheer B.V. van 0,2 miljoen als gevolg van de verkoop van de aandelen in haar kleindochter GEAS Energiewacht B.V. Resultaat uit deelnemingen De post resultaat uit deelnemingen is gestegen van 1,2 miljoen over 2014 tot 6,9 miljoen over 2015, een stijging van 5,7 miljoen. Deze post bestaat hoofdzakelijk uit het aan Cogas toekomende deel van het resultaat van Cogas Kabel Infra B.V. Verder droeg aan dit resultaat de boekwinst van 0,8 miljoen uit de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. bij. Belastingverplichting De belastinglast nam in 2015 met 7,3 miljoen toe. Dit met name door het afboeken van een fiscale vordering. Deze fiscale last over 2015 is eveneens hoger door het feit dat voor de waardering van de belastinglatentie de disconteringsvoet is aangepast. Deze aanpassing was noodzakelijk aangezien de rente op de langlopende schulden vanwege de herfinanciering lager is. In verband met de in 2014 met de Belastingdienst bereikte overeenstemming over de fiscale verwerking van de deelneming TGH is in 2014 eenmalig een belastingbate gerealiseerd, waardoor de belastingdruk in 2014 laag was. Investeringen Over het jaar 2015 heeft Cogas voor 11,8 miljoen geïnvesteerd. Het grootste deel van dit investeringsbedrag is besteed aan vervanging, vernieuwing en uitbreiding van het elektriciteits- en gasnetwerk. Daarnaast is geïnvesteerd in duurzame projecten. Over het jaar 2014 bedroegen de investeringen 15,2 miljoen. Het afgenomen investeringsniveau komt onder meer doordat in 2014 goodwill betaald en geactiveerd was voor de aankoop van de aandelen in Metsens B.V. en vervanging van een deel van het wagenpark in 2015 een jaar is uitgesteld. 15

16 Liquiditeit en solvabiliteit Gedurende het hele jaar 2015 had Cogas een goede liquiditeitspositie. Daarnaast heeft Cogas een uitstekende solvabiliteit. Cogas heeft slechts een beperkt niveau aan vreemd vermogen, de bedrijfsvoering is voornamelijk met eigen vermogen gefinancierd. Dividend Cogas zal aan de algemene vergadering van aandeelhouders voorstellen in 2016 over het resultaat van 2015 wederom een verhoogd dividend van circa 10,2 miljoen ( per aandeel) uit te keren, hetgeen gelijk is aan de gedane uitkering in Een deel van de uitkering zal onttrokken worden aan de overige reserves. Financieel beleid Het financiële beleid van Cogas is erop gericht financieel sterk en flexibel te zijn en te blijven, evenals te allen tijde goede toegang te hebben tot de vreemd vermogen kapitaalmarkt. Hierin wordt voorzien door financiële ratio s naar de eisen aan de kredietwaardigheid zoals opgenomen in het Besluit financieel beheer netbeheerders. Daarbij wordt onder meer zorg gedragen voor een evenwichtig aflossingsschema, een gebalanceerd investeringsplan, het beheersen van de operationele kosten, het beschikken over gecommitteerde kredietfaciliteiten, het aanhouden van voldoende liquide middelen en het toepassen van een verantwoord dividendbeleid. Risicobeheersing Om haar strategische, operationele en financiële risico s te beheersen past Cogas een adequaat systeem van risicomanagement toe. Dit systeem van risicobeheersing van Cogas is elders in dit verslag toegelicht in de paragraaf risicomanagement. De gebruikelijke financiële risico s zoals krediet-, interest- en liquiditeitsrisico s zijn voor Cogas beperkt en worden door Cogas adequaat beheerst. Met betrekking tot het kredietrisico zijn er geen wederpartijen waar Cogas substantiële bedragen van te vorderen heeft, die ter discussie staan. Er wordt een consequent beleid van kredietanalyse en -beheer uitgevoerd. Financiële instrumenten Algemeen Cogas maakt in de dagelijkse bedrijfsuitoefening gebruik van uiteenlopende financiële instrumenten die Cogas blootstellen aan rente-, kasstroom-, krediet- en liquiditeitsrisico s. Om deze risico s te beheersen, heeft Cogas een beleid inclusief een stelsel van beheersingsmaatregelen opgesteld om de risico s van onvoorspelbare ongunstige ontwikkelingen op de financiële markten en daarmee de financiële prestaties van de onderneming te beperken. De gebruikelijke financiële risico s zijn naar de mening van het management voor Cogas beperkt en worden door Cogas adequaat beheerst. Cogas maakt geen gebruik van speculatieve afgeleide financiële instrumenten. Via de niet-geconsolideerde deelneming Cogas Kabel Infra B.V. wordt gebruik gemaakt van een rentederivaat om een deel van de variabele renterisico s te beheersen. Kredietrisico Het kredietrisico is het risico van een verlies dat ontstaat als een tegenpartij niet kan of zal voldoen aan haar verplichtingen. Het grootste deel van de activiteiten van Cogas Holding N.V. en haar groepsmaatschappijen is gereguleerd. De debiteurenrisico s in gereguleerde markten zijn lager dan die in geliberaliseerde energiemarkten. Voor alle kleinverbruikersdebiteuren inzake de te betalen netwerkvergoedingen worden de vorderingen geïnd door energieleveranciers, die het debiteurenrisico op de eindklanten dragen. Cogas heeft daarentegen wel een debiteurenrisico op de energieleveranciers. 16

17 De grootste uitgegeven leningen betreffen leningen aan Cogas Kabel Infra B.V., zijnde een 50% deelneming. Gezien de financiële ontwikkeling van deze vennootschap is deze lening inbaar en gezien de betrokkenheid vanwege het aandelenbelang is er voldoende control om tijdig bij te sturen indien dit noodzakelijk zou zijn. Het maximale kredietrisico is in beginsel gelijk aan de boekwaarde van de vorderingen en vaste en vlottende activa. Renterisico en kasstroomrisico Het beleid van Cogas is om haar financieringen voor 100% aan te trekken met vastrentende leningen. Cogas loopt hierdoor een beperkt renterisico over de rentedragende vorderingen en schulden en herfinanciering van bestaande financieringen. Om de variabiliteit van de variabel rentende leningen bij de niet-geconsolideerde deelneming Cogas Kabel Infra B.V. te beperken, heeft deze deelneming een rentederivaat afgesloten. Dit rentederivaat wordt als een hedge instrument ingezet. Liquiditeitsrisico Cogas bewaakt haar liquiditeitspositie door middel van opvolgende liquiditeitsprognoses. Het management ziet erop toe dat voor Cogas steeds voldoende liquiditeiten beschikbaar zijn om aan de verplichtingen te kunnen voldoen en dat tevens voldoende financiële ruimte onder de beschikbare faciliteiten beschikbaar blijft om steeds binnen de gestelde leningconvenanten te blijven. Per jaareinde 2015 beschikt Cogas over zowel een goede liquiditeitspositie als een uitstekende solvabiliteitspositie. De leencapaciteit van Cogas is hoog. In januari 2016 is een langlopende lening van circa 24,0 miljoen afgelost. De af te lossen lening is vervangen door een nieuwe lening van dezelfde grootte. Deze herfinanciering is reeds voor de datum van het opmaken van de jaarrekening overeengekomen. De liquide middelen worden geheel in euro s aangehouden en staan vrij ter beschikking, waarbij voor 12,5 miljoen een opnametermijn van 30 dagen geldt. Op de Rekening-Courant heeft Cogas een kredietfaciliteit van 4,5 miljoen. Ultimo het boekjaar 2015 was deze faciliteit niet getrokken. Reële waarde De reële waarde van de onderstaande financiële activa en verplichtingen komt (nagenoeg) overeen met de boekwaarde van deze instrumenten: handels- en overige vorderingen; kortlopende overige financiële activa; liquide middelen; handelsschulden en overige te betalen posten; kortlopende belastingverplichtingen. 17

18 Gebeurtenissen na balansdatum Herfinanciering In januari 2016 is een langlopende lening bij de ING van 24,0 miljoen afgelost. Deze af te lossen lening is geherfinancierd door een nieuwe lening bij de BNG, van dezelfde omvang en met opnieuw een looptijd van 10 jaar, maar tegen een lager rentepercentage. Verkoop Metsens B.V. Op 1 januari 2014 is Metsens B.V. (energiemonitoring) gekocht door Cogas B.V. Doel van deze aankoop was het ondersteunen/versterken van de markttoegang voor Cogas Meetdiensten B.V. met een energiemonitoring tool zoals Metsens B.V. die biedt. Na de verkoop van Cogas Meetdiensten B.V. aan Fudura was de strategische reden om Metsens aan te houden verdwenen. Daarnaast opereert Metsens B.V. in een competitieve markt met toenemende concurrentie en staan de resultaten onder druk. Er is in 2015 gezocht naar een geschikte koper, wat heeft geresulteerd in onderhandelingen die per 1 februari 2016 hebben geleid tot overdracht van de aandelen in Metsens B.V. aan Fudura. Ontwikkelingen deposito Landsbanki Eind 2015 is door de curator, die belast is met de afwikkeling van het faillissement, een voorstel gedaan tot een crediteurenakkoord te komen. Begin 2016 is het crediteurenakkoord vastgesteld. Aan Cogas is een combinatie van aandelen, obligaties en een beperkte betaling toegekend. De waarde van deze toekenning bedraagt op basis van berekeningen naar verwachting circa 1,3 miljoen. De realisatie van deze waarde in liquiditeiten, door het verkopen van deze stukken, is echter nog zeer onzeker. Uit voorzichtigheid is deze vordering niet opgenomen in de balans. Vooruitzichten voor 2016 Heroverweging missie, visie en strategie Cogas zal in 2016 haar missie, visie en strategie heroverwegen, dit alles binnen de grenzen die worden bepaald door de van kracht zijnde energiewetgeving. Verdere efficiencyverbetering is een vereiste. Directie en management hebben in 2015 hun visie ontwikkeld op de inrichting van de organisatie in de periode 2016 tot In beginsel is daarbij het uitgangspunt het handhaven van de huidige activiteiten. Daarbij worden de ontwikkelingen ten aanzien van het toekomstig verbruik van gas voor ruimteverwarming, de visie van de Rijksoverheid op de rol van warmte, de toename van duurzame energie, het toenemende aanbod van (al dan niet tot groen gas opgewerkt) biogas en het groeiende belang van zowel de decentrale productie als de toename van elektriciteit, (dit laatste onder meer in verband met de groei van het aantal elektrische auto s in Nederland) niet uit het oog verloren. De aandeelhouders en daarmee de inwoners van het verzorgingsgebied zijn belangrijke stakeholders van Cogas. Daarom is het van belang om zichtbaar te zijn voor deze partijen. Cogas wil haar noaberschap versterken door middel van het stimuleren en adviseren op het gebied van duurzaamheid. Investeringen en verwacht resultaat 2016 Voor het jaar 2016 is een bedrag van 17,3 miljoen aan nieuwe investeringen begroot. Het begrote resultaat na belastingen bedraagt 12,1 miljoen. De reguliere investeringen betreffen voornamelijk vervangingsinvesteringen, saneringen, wagenpark en ICT. Met betrekking tot investeringen in de slimme meters is in 2016 sprake van een grote toename. Dit hangt samen met de verplichte grootschalige uitrol van slimme meters in de periode 2016 t/m

19 Ontwikkelingen personeel Evenals in 2015, is de verwachting dat het personeelsbestand in 2016 in omvang zal afnemen. De daling zal echter minder sterk zijn dan in de voorgaande 2 jaren. Een eerste stap hiervoor is eind 2015/begin 2016 al gezet door het uitvoeren van het reorganisatieplan van het cluster Bedrijfsbureau. Er zullen in 2016 nog enkele relatief kleine reorganisaties volgen, allen geënt op efficiencymaatregelen bij Cogas. 19

20 RISICOMANAGEMENT Het risicomanagement, risicobereidheid en uitgangspunten Cogas heeft als belangrijke maatschappelijke en wettelijke taak het waarborgen van de continuïteit van de elektriciteits- en gasnetwerken en het minimaliseren van storingen in een groot deel van Twente. Daarnaast wil Cogas in haar bedrijfsvoering de risico s tot een minimum beperken. Het voorgaande vraagt om een goed beeld en beheersing van de risico s waaraan Cogas blootstaat op het gebied van onder meer veiligheid, betrouwbaarheid, privacybescherming, bedrijfsvoering en financiën. Risicomanagement is een belangrijk onderdeel van het besturingsmodel van Cogas. Het richt zich met een brede invalshoek op alle facetten van de onderneming: van strategische en operationele risico s tot de betrouwbaarheid van (financiële) rapportages en het voldoen aan wet- en regelgeving. Cogas beschikt over een proportioneel risicomanagementbeleid. Door het toepassen van risicomanagement vormt Cogas zich een oordeel over haar belangrijkste risico s, haar risicobeleid en de te nemen beheersmaatregelen. Cogas definieert een risico als de mogelijkheid dat een gebeurtenis plaatsvindt, die een negatief effect heeft op het behalen van de doelstellingen, de bedrijfswaarden of het bestaan van onze onderneming. Het verkrijgen van inzicht in risico s en het nemen van maatregelen bieden geen absolute waarborg dat zich feitelijk geen risico s zullen voordoen. Het zorgt er wel voor dat het managen van risico s expliciet onderdeel is van het besturen van de organisatie. Cogas beschouwt risicomanagement als integraal onderdeel van effectief management. Cogas accepteert de risico s die bij ondernemen horen, afhankelijk van kans op een ongewenste gebeurtenis en de potentiële impact daarvan. Afgeleid uit haar risicodraagkracht bepaalt Cogas haar risicobereidheid en welk risicoprofiel acceptabel is. Bij het bepalen van haar risicobereidheid zoekt Cogas aansluiting bij de normen die binnen de sector netbeheerders in Nederland gehanteerd worden. Cogas hanteert ten aanzien van deze risicobereidheid bij haar bedrijfsvoering in elk geval de volgende uitgangspunten: voldoen aan wet- en regelgeving; handelen volgens de interne procedures zoals vastgelegd in het Cogas kwaliteit- en managementsysteem. Het risicomanagement en interne beheersingsraamwerk Het stelsel van maatregelen voor risicobeheersing bestaat uit een aantal instrumenten, procedures en controlesystemen, waartoe onder meer behoren: het risk-based asset managementsysteem, voor de bepaling van het onderhouds- en investeringsprogramma van de assets; een zich herhalende inventarisatie van de lange termijnrisico s; expliciet maken van een risicoafweging in de besluitvorming over het beheer- en onderhoudsbeleid en het vervangingsbeleid met betrekking tot elektriciteits- en gasnetwerken in het bijzonder en met betrekking tot projecten en businessplannen in het algemeen; het periodiek evalueren en analyseren van de relevante risico s en de maatregelen, ook binnen programma s en projecten; het Interne Control Framework van Cogas, waarmee het lijnmanagement verantwoording aflegt over de beheersing van de bedrijfsprocessen. Intern hanteert Cogas binnen haar risicomanagement twee defensieve lijnen voor het managen van risico s. 20