De podiumakoestiek van de orkestbak van Het Muziektheater
|
|
- Rosalia van Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 13 De podiumakoestiek van de orkestbak van Het Muziektheater Amsterdam Muziekzalen voor opera-uitvoeringen zijn complexe zaalakoestische omgevingen. De operazaal dient uiteenlopende, soms tegenstrijdige functionaliteiten te herbergen met eisen van verschillende gebruikers. Een goed voorbeeld van een dergelijke zaal is Het Muziektheater te Amsterdam, het productiehuis van De Nederlandse Opera en het Nationaal Ballet. In het kader van het optimaliseren van de arbeidsomstandigheden is er een onderzoek gestart naar hoe de akoestiek van de orkestbak te verbeteren, zie figuur 1. Het belangrijkste doel is om de hoge geluidniveaus die in een orkestbak optreden te reduceren. Dit is overigens een veel voorkomend probleem dat zich voordoet in de meeste orkestbakken, en zelfs op open podia van concertzalen en theaters. Naast het reduceren van de geluidniveaus is het gewenst om de samenspelcondities in de orkestbak binnen het orkest en tussen orkest en solisten te optimaliseren. ir. R.H.C. (Remy) Wenmaekers, Level Acoustics ir. C.C.J.M. (Constant) Hak, TU/e Bouwkunde Unit BPS ir. N.H.A.M. (Nicole) van Hout, Level Acoustics ir. A. (Angela) van der Heide, Philips Lighting ir. L.C.J. (Renz) van Luxemburg, TU/e Bouwkunde Unit BPS & Level Acoustics Renz van Luxemburg is overleden op 12 februari 2012 Inleiding Vanuit het oogpunt van de luisteraar dient in een operazaal de zang van de solisten en koor op het podium en de muziek van het symfonieorkest in de orkestbak samen te vloeien tot één geheel, zie figuur 2. Niet alleen de balans tussen zangers en orkest is van belang, maar ook de balans tussen de verschillende instrumentgroepen onderling, zoals de strijkers en de blazers. Verder dient de akoestiek van de zaal te zorgen voor een rijke muzikale beleving, waarbij men enerzijds omspoeld wil worden door het geluid. Anderzijds wil men de gezongen teksten kunnen verstaan en de verschillende noten in een muzikale frase kunnen onderscheiden. Voorbeelden van belangrijke zaalakoestische parameters die deze wensen kunnen beschrijven zijn de nagalmtijd, de luidheid, de ruimtelijkheid en de helderheid. De dirigent en de musici stellen echter andere eisen aan een operazaal. Een goede akoestische communicatie tussen de zangers op het podium en het orkest in de orkestbak is essentieel voor het samenspel. In een traditionele 18 e en 19 e -eeuwse operazaal neemt het orkest plaats vóór het verhoogde podium zodat de dirigent visueel contact kan houden met de zangers en het orkest. Doordat door de eeuwen heen de luidheid van het orkest met het aantal musici is toegenomen, introduceerde Wagner eind 19 e eeuw de orkestbak, een ruimte voor het orkest die zich verdiept en deels onder het podium bevindt. Hierdoor werd de overdracht van het geluid van het orkest naar de zaal gereduceerd, waardoor de balans in de zaal tussen zangers en orkest kon verbeteren. Voor de musici betekende dit echter een toename in het geluidniveau binnen het orkest, zo kan het gemiddelde geluidniveau met 2 á 3 db toenemen ten opzichte van een podiumsituatie [1]. Ook resulteerde dit vaak in een verslechtering van de samenspelcondities. Een goede communicatie tussen de dirigent, zangers en musici onderling bevordert het speelgemak en kan de kwaliteit van de voordracht bevorderen. Akoestisch gezien worden de samenspelcondities binnen een orkest bepaald door de mate waarin de verschillende orkestleden elkaar kunnen horen en onderscheiden. De overdracht tussen de verschillende musici kan worden bevorderd door het introduceren van vroege reflecties, bijvoorbeeld via de prosceniumboog of via reflectoren. Daarnaast heeft de musicus 1 Orkestbak van Het Muziektheater te Amsterdam
2 Bouwfysica Tabel 1: Grenswaarden waaraan getoetst moet worden gehoorbescherming L piek 140 db L piek < 140 db 85 db(a) verplicht 80 db(a) < 85 db(a) verplicht ter beschikking stellen graag een indruk van het resultaat op de plek van de luisteraar. Dit vraagt om een zekere akoestische feedback vanuit de zaal terug naar het podium en de orkestbak. Tot slot dient ook de invloed van het orkest zelf in de orkestbak in rekening gebracht te worden [2, 3]. Al deze verschillende akoestische aspecten vallen onder het begrip de podiumakoestiek. Geluidblootstelling gemeten in de orkestbak Tijdens repetities van de opera Die Frau ohne Schatten (componist R. Strauss) zijn geluidmetingen uitgevoerd om te controleren of bij de uitvoering van deze opera voldaan werd aan de wetgeving, NEN 3418 Ergonomie Het beoordelen van geluid op de arbeidsplaats, toegestane geluidniveaus. Deze norm beschrijft de methode voor het beoordelen van geluid op de arbeidsplaats en richt zich op de geluidbelasting van het menselijk oor tijdens het uitvoeren van het werk. In bovengenoemde norm wordt het geluid beoordeeld met de volgende parameters: : het A-gewogen energetisch gemiddelde geluiddrukniveau van een werkzaamheid gedurende een bepaalde beoordelingstijd op de meetplaats L piek (piekniveau): het hoogste geluiddrukniveau tijdens deze werkzaamheid Op de dagen van de opera-uitvoering is het spelen van de opera door een musicus te beschouwen als één werkzaamheid tijdens een werkdag. Tabel 1 geeft aan wanneer gehoorbescherming verplicht moet worden gesteld. 2 Akoestische relaties tussen orkestbak, podium en zaal Volgens NEN 3418 dient de geluidblootstelling gemeten te worden boven de schouder aan de zijde van het meest belaste oor. Voor musici in een orkest is het echter niet eenvoudig vast te stellen welk oor het meest belast zal zijn, aangezien dit afhankelijk kan zijn van de positie in het orkest en het gespeelde werk. Daarnaast is het bijvoorbeeld bij een violist niet eenvoudig om te meten op de schouder waar zich tevens het instrument bevindt. Recent onderzoek [4] toont ook aan dat met name de violisten een asymmetrische blootstelling ondervinden met een gemiddeld verschil tussen de twee oren van 5 db. In dat onderzoek is gemeten met twee microfoons op korte afstand voor de oorschelp. Tijdens de metingen in de orkestbak van Het Muziektheater is destijds ervoor gekozen om de microfoons tussen twee musici in te plaatsen. De geluidblootstelling is gemeten met een omnidirectionele microfoon op 4 posities in het orkest: 1. cello vóór: midden in de strijkersecties, in het open gedeelte 2. hobo: vooraan in de sectie houtblazers, in het overdekte gedeelte 3. cello achter: voor de percussie, op de grens van het open en overdekte gedeelte 4. altviool: voor de koperblazers, in het open gedeelte Tabel 2 geeft de meetresultaten op de vier orkestbakposities weer. Per meetpositie is het A-gewogen equivalente geluiddrukniveau ( ) en het piekniveau (L piek ) over de gehele opera bepaald. Beide niveaus zijn ook per akte bepaald. De rood gemarkeerde waarden overschrijden de grenswaarde. Zoals te zien is, wordt op meetpositie 2, 3 en 4 de grenswaarde 85 db(a) overschreden. Op meetpositie 1 wordt deze grenswaarde net niet overschreden. De grenswaarde L piek 140 db wordt op geen enkele meetpositie overschreden. De resultaten komen overeen met andere onderzoeken waaruit blijkt dat de grenswaarde van 85 db(a) bij de meeste musici en veel verschillende muziekstukken wordt overschreden, met uitzondering van het rechteroor van de violisten en beide oren van de cellisten en contrabassisten. Deze overschrijding treedt zowel op in een orkestbak als op een open podium of in de oefenruimte. De grenswaarde L piek < 140 db is bij geen enkel onderzoek overschreden. Het is echter nog onzeker wat de bijdrage is van de (podium)akoestiek op de totale blootstelling per musicus in verhouding tot het direct geluid van het eigen instrument en het directe geluid van de instrumenten van de andere musici. Podiumakoestiek van de orkestbak De samenspelcondities binnen een orkest kunnen worden beschreven aan de hand van de objectieve parameters Tabel 2: Gemeten waarden voor en L piek op de vier meetposities meetpositie 1 cello vóór 2 - hobo 3 cello achter 4 - altviool [db] akte 1 79,3 123,3 87,9 121,1 86,4 130,3 87,1 130,3 akte 2 84,8 124,2 89,4 119,6 88,4 130,1 88,4 129,2 akte 3 82,6 123,7 89,4 122,9 89,4 130,7 90,5 129,7 totale opera 82,8 124,2 88,9 122,9 88,3 130,7 88,9 130,3
3 per bronpositie en per orkestbak (configuratie) ST late per bronpositie en per orkestbak (configuratie) van Gade, Early Support ( ) en Late Support (ST late ), zoals beschreven in ISO Deze parameters kunnen bepaald worden uit een impulsresponsie gemeten op 1 meter afstand van een omnidirectionele geluidbron. De beschrijft het verschil tussen het geluidniveau van het vroeg gereflecteerde geluid binnen een interval van 20 tot 100 ms na het directe geluid, ten opzichte van het geluidniveau van het direct geluid binnen een interval 0 tot 10 ms. De hoeveelheid vroege reflecties die op deze manier gemeten wordt, correleert met de subjectieve ervaring van het samenspelgemak. Een waarde van circa -12 db wordt als optimaal beschouwd. De ST late beschrijft het verschil tussen het geluidniveau van het late gereflecteerde geluid binnen een interval van 100 tot 1000 ms na het directe geluid, ten opzichte van het geluidniveau van het direct geluid binnen een interval 0 tot 10 ms. De parameter ST late correleert met de subjectieve ervaring van de hoeveelheid galm, waarbij eveneens een waarde van -12 db als optimaal wordt beschouwd. Naar aanleiding van de geluidexpositiemetingen in de orkestbak is er in het kader van een afstudeeronderzoek een studie gedaan naar de podiumakoestiek van orkestbakken [5]. Hierbij zijn er zaalakoestische metingen verricht in vier verschillende orkestbakken A-D van theaters, waaronder Het Muziektheater Amsterdam. Gegevens over de verschillende orkestbakken zijn weergegeven in tabel 3. In de orkestbak van zaal D is eenmaal gemeten met diffusoren op de achterwand (D-d) en eenmaal gemeten met een gordijn tegen de achterwand (D-g). In elke orkestbak zijn in de lege situatie op drie bronposities op 1 meter afstand impulsresponsies gemeten met software Dirac voor het bepalen van de ST parameters. Hierbij bevindt zich S1 achterin het overdekte gedeelte, S2 midden in het open gedeelte en S3 voorin het overdekte gedeelte. Voor elke bronpositie zijn er vier impulsresponsies gemeten voor elke stap van 90 graden van het draai- en van de geluidbron. Hieruit is een gemiddelde waarde bepaald per bronpositie over de octaafbanden met middenfrequenties 250 tot en met 2000 Hz. In figuur 3 zijn de resultaten van weergeven per bronpositie en per orkestbak (configuratie). Te zien is dat voor alle orkestbakken de waarde van voor alle bronposities hoger ligt dan de optimale waarde van -12 db. Daarbij valt op dat in de meeste gevallen aanzienlijk hoger is wanneer de meetpositie zich onder het overdekte gedeelte bevindt. Dit betekent dat er relatief veel vroeg gereflecteerde geluidenergie ontvangen wordt dichtbij bij de geluidbron, onder andere door de reflecties via het overhangende gedeelte en de achterwand van de orkestbak. Het effect van een geluidabsorberende achterwand (gordijnen of stoelenopslag) is hierbij niet altijd duidelijk aanwezig. In het overdekte gedeelte is bij de orkestbakken het vroeg gereflecteerde geluid zelfs slechts gemiddeld 6 db zachter dan het direct geluid. Het totale geluidniveau zal hier dan ook deels bepaald worden door vroege reflecties. In het open gedeelte is de bijdrage van vroege reflecties gemiddeld 10 db lager dan het directe geluid. In figuur 4 zijn de resultaten van ST late weergeven per bronpositie en per orkestbak (configuratie). Hierin is te zien dat voor bijna alle waarden van ST late lager liggen dan de optimale waarde van -12 db. Daarnaast is te zien dat bij de posities in het overdekte gedeelte de ST late vrijwel gelijk ligt aan de ST late van het open gedeelte. Dit toont aan dat de late reflecties vanuit de zaal het open en overdekte gedeelte van de orkestbak even sterk bereiken. Echter, er kan geconcludeerd worden dat een sterke onbalans heerst tussen de vroeg en laat gereflecteerde geluidenergie in alle orkestbakken, vooral in het overdekte gedeelte. Tabel 3: omschrijving van de gemeten orkestbakken beschrijving A B C D-d / D-g vloeroppervlak 180 m m 2 47 m m 2 % open gedeelte 42% 40% 34% 37% breedte 20,0 m 13,8 m 10,9 m 22,8 m diepte 9,9 m 9,0 m 5,5 m 7,1 m achterwand steen gordijnen stoelenopslag (geluidabsorberend) D-d: diffusoren D-g: gordijnen
4 Bouwfysica Abs-aw: absorberende achterwand (poreus schuim tegen achterwand) Abs-pl: absorberende plafond (poreus schuim tegen onderzijde podium) 5 Het akoestische schaalmodel van de orkestbak In figuur 7 zijn de resultaten voor weergegeven per bronpositie en per configuratie van de orkestbak. Daarnaast zijn ook de resultaten weergegeven voor de metingen in de werkelijke orkestbak (Huidig A). Uit een vergelijking van de resultaten van Huidig A met Refl-aw is te zien dat de resultaten voor gemeten in het schaalmodel 1 à 2 db hoger zijn ten opzichte van de metingen in werkelijkheid. Het verschil tussen de resultaten van het open deel (S2) en overdekte deel (S1 en S3) is voor Huidig A en Refl-aw echter vergelijkbaar met circa 3,5 db. Geconcludeerd kan worden dat het schaalmodel een kleine overschatting maakt, maar dat de afwijking binnen het geschatte net hoorbare verschil van 2 db voor ligt. Uit een vergelijking van de verschillende configuraties gemeten in het schaalmodel is op te maken dat het aanbrengen van diffusoren tegen de achterwand (Diff-aw) een gemiddelde reductie van circa 1 db oplevert ten opzichte van een reflecterende achterwand (Refl-aw). Het aanbrengen van absorptie tegen de achterwand of plafond geeft een gemiddelde reductie van circa 3 db. In het geval van de configuratie met absorptie tegen het plafond worden de verschillen tussen het open en overdekte gedeelte kleiner, in feite is dan ook de gehele bovenzijde geluidabsorberend. 6 Verschillende orkestbakconfiguraties in het schaalmodel Schaalmodelonderzoek orkestbak Om de effecten van aanpassingen aan de orkestbak van Het Muziektheater Amsterdam te onderzoeken is er een akoestisch schaalmodel 1:10 gebouwd, zie figuur 5 [5]. Het model is vervaardigd uit MDF dat in het frequentiegebied 2,5 tot en met 20 khz een reflecterend materiaal is met α 0,1 (gemeten in een galmkamer schaal 1:10). Bij het uitvoeren van metingen is het model afgedekt met een geluidabsorberende poreuze schuim (α 1), waardoor alleen de akoestiek van de orkestbak zelf meegenomen wordt. In het model zijn vervolgens ultrasone impulsresponsies opgenomen met een repeterende vonkbrug [6] en vertaald naar schaal 1:1 met mathematische correctie voor de luchtabsorptie. Als meetposities zijn dezelfde posities gehanteerd als bij de metingen in de werkelijke orkestbak. Hierbij is voor verschillende configuraties van de orkestbak de bepaald (zie figuur 6): Refl-aw: reflecterende achterwand (gelijk aan huidige situatie) Diff-aw: diffuserende achterwand (QRD diffusoren tegen achterwand) Expositiemetingen met vergrote orkestbak De mogelijke impact van de onderzochte aanpassingen aan de orkestbak op de geluidblootstelling van de musici is echter nog sterk afhankelijk van de combinatie van alle muziekinstrumenten op de verschillende ontvangposities. In ieder geval is middels de verschillende metingen aangetoond dat door het overdekken van de orkestbak te veel vroege reflecties worden geïntroduceerd die het geluidniveau kunnen doen toenemen ten opzichte van een normale podiumopstelling. Om verder te onderzoeken wat het verschil is in geluidblootstelling als eenzelfde musicus plaatsneemt in het open gedeelte in plaats van het overdekte deel, zijn er geluidniveaus gemeten in de situatie van een vergrote orkestbak. Hierbij zijn de eerste drie rijen stoelen uit de zaal verwijderd en schuift het gehele orkest naar voren. Om het effect te onderzoeken van het vergroten van de orkestbak op de geluidbelasting van de musici en de geluidoverdracht tussen musici onderling, naar de dirigent en naar de zaal, heeft er een experiment plaatsgevonden waarbij hetzelfde muziekstuk met gelijke bezetting is gespeeld in een vergrote orkestbakopstelling en in de normale orkestbakopstelling. De geluidmetingen zijn uitgevoerd tijdens twee orkestrepetities van de opera De legende van de onzichtbare stad Kitesj van Rimsky Korsakov in januari Tijdens beide repetities is gedurende circa 3 minuten exact hetzelfde gedeelte van het muziekstuk gespeeld voor de meting, namelijk de interlude van de opera genaamd The Battle of Kerzhenets. Dit gedeelte is gekozen omdat hierin deels tutti (samen) wordt gespeeld, waarbij in beide situaties zoveel mogelijk door
5 17 7 per bronpositie en per orkestbakconfiguratie van het schaalmodel dezelfde (hoeveelheid) musici is gespeeld en het koor niet mee heeft gezongen. Bovendien is het gedeelte tweemaal achter elkaar gespeeld in de vergrote orkestbakopstelling kort voor en direct na de pauze om de herhaalbaarheid van de meting na te gaan. Hetzelfde gedeelte is in de normale orkestbakopstelling slechts eenmaal gespeeld. Er is gemeten bij dezelfde posities 1, 2 en 4 als bij de eerdere metingen, met daaraan toegevoegd een positie bij de dirigent en een positie op het podium circa 2 m van de rand. Op deze posities zijn tevens opnames gemaakt. In figuur 8 zijn de verschillen in A-gewogen geluiddrukniveau in db(a) weergegeven voor elke gemeten positie in het orkest, bij de dirigent en op het podium. Het verschil in geluidniveau tussen de 2 identieke metingen met de tussenpauze in de vergrote orkestbak is in groen weergegeven. De verschillen zijn klein (< 1 db) voor alle posities. Hieruit kan geconcludeerd worden dat de meting goed herhaalbaar is. Het verschil tussen de metingen in normale en vergrote orkestbak zijn weergegeven in blauw. Een positieve waarde betekent een hoger niveau in de situatie met vergrote orkestbakopstelling. De niveauverschillen op de posities Celli vóór en Dirigent zijn klein met -0,2 db en -0,4 db. Zij bevinden zich zowel in de originele als in de vergrote orkestbak in het open gedeelte en ondervinden daardoor geen effect van de orkestbak. Op de posities Hobo en Alt-viool achter is een significante reductie in het niveau gemeten met -2,7 en -1,6 db bij het vergroten van de orkestbak. Deze posities bevinden zich onder het overdekte gedeelte in de originele orkestbak, en komen dichter naar het open gedeelte of in het open gedeelte in de vergrote orkestbak, waardoor ze een belangrijk effect ondervinden. Op de positie op het podium is juist een significante toename in het geluidniveau gemeten van 3,0 db. Voornamelijk de luide instrumenten van het orkest worden immers meer direct zichtbaar gezien vanaf het podium. Nadere analyse van de gemaakte opnames laat zien dat op de posities Hobo en Alt-viool achter alleen een reductie in het geluidniveau plaatsvindt in de luide gedeeltes. Op de opnames is te horen dat dit passages zijn waar de koperblazers meespelen. Een opvallend verschil in de opnames is dat de koperblazers in de normale orkestbakopstelling zeer direct klinken (luid en weinig galm), terwijl de koperblazers in de vergrote orkestbakopstelling verder weg klinken (zachter en meer galm). Dit geeft aan dat de verhouding tussen het vroege geluid (direct en gereflecteerd) en het late geluid (vanuit de 8 Geluiddrukniveauverschil voor elke gemeten positie zaal) hoorbaar veranderd, te zien in de podiummetingen door een lagere in het open gedeelte. Conclusie De metingen van de geluidblootstelling van orkestmusici in de orkestbak van Het Muziektheater Amsterdam bevestigen de resultaten van verschillende onderzoeken in andere orkestbakken en op podia dat de grenswaarde voor het A-gewogen equivalente geluiddrukniveau van 85 db(a) bij veel musici in veel gevallen overschreden wordt. Nieuwe metingen van de podiumakoestiek in verschillende orkestenbakken laten zien dat het geluid versterkt wordt in het overdekte deel door vroege reflecties. Mogelijke aanpassingen zijn onderzocht met metingen in een schaalmodel, waaruit blijkt dat zowel het toevoegen van diffusoren als het aanbrengen van geluidabsorptie effectief kan zijn. Daarnaast tonen de resultaten van een experiment met het vergroten van de orkestbak aan dat de geluidblootstelling significant gereduceerd kan worden door orkestleden niet onder het overdekte gedeelte plaats te laten nemen. De invloed op de geluidblootstelling van het aanbrengen van diffusoren en/of geluidabsorptie in de orkestbak zal nog verder onderzocht worden. Het Muziektheater Amsterdam is hiermee een van de eerste theaters die actief op zoek is naar oplossingen voor het reduceren van de geluidblootstelling van de musici in haar orkestbak. n Bronnen [1] Adviesbureau Peutz, Onderzoek schadelijk geluid in orkesten, Rapport R 816-3, 24 juni 2003 [2] Wenmaekers, R.H.C., Hak, C.C.J.M., Luxemburg, L.C.J. van, The influence of the orchestra on stage acoustics, Proceedings of NAG, Journaal nr. 194, november 2010 [3] Wenmaekers, R.H.C., Hak, C.C.J.M., Luxemburg, L.C.J. van, The influence of Room Acoustic Aspects on the Noise Exposure of Symphonic Orchestra Musicians, Proceedings of ICBEN London, 2011 [4] J.H. Schmidt, Hearing Changes in Classical Musicians and Risk factors, PHD Thesis, Faculty of Health Sciences, University of Southern Denmark, 2011 [5] A. van der Heide, The acoustics of orchestra pits. A case study: Het Muziektheater, Amsterdam, afstudeerverslag Technische Universiteit Eindhoven, unit BPS, 2011 [6] Hak, C.C.J.M., Bijsterbosch, K.B.A., Room Acoustic Scale Model Measurements using a Spark Train, Proceedings of the NAG-DAGA Rotterdam, 2009
Wat hoor je (nog) als musicus in een orkest? Remy Wenmaekers Level Acoustics & Vibration
Wat hoor je (nog) als musicus in een orkest? Remy Wenmaekers Level Acoustics & Vibration www.levelav.nl www.stageacoustics.wordpress.com Ledendag 2 februari 2018 Akoestiek is belangrijk voor musici Samenspel:
Nadere informatieHoe ontwerp je een concertzaal en popzaal ineen?
Hoe ontwerp je een concertzaal en popzaal ineen? Onderwerp: Geluid, Ontwerpen Begrippen: Frequentie In een concertzaal is het erg belangrijk dat het geluid van het orkest overal in de zaal goed klinkt.
Nadere informatieGehoorbelasting bij klassieke musici
Gehoorbelasting bij klassieke musici Enkele aspecten Rick de Vos 18 mei 2016 Rick de Vos Rick.de.vos@rhdhv.com Acousticus Audioloog Onderzoeker Muzikaal audiofiel Onderzoeker bij TU/e Sinds september 2013
Nadere informatieGeavanceerde impulsresponsie-meettechnieken: toepassingen bij concertzalen
Geavanceerde impulsresponsie-meettechnieken: toepassingen bij concertzalen C.C.J.M. (Constant) Hak, TU/e Bouwkunde Unit BPS R.H.C. (Remy) Wenmaekers, Level Acoustics L.C.J. (Renz) van Luxemburg, TU/e Bouwkunde
Nadere informatieRapport. Akoestische kwaliteit van vloerafwerkingen. Datum: 11 mei 2010 TS/TS/ /AG 16408-3-RA. 1. Inleiding
Rapport Lid ONRI ISO-9001: 2000 gecertificeerd Betreft: Rapportnummer: Akoestische kwaliteit van vloerafwerkingen AG 16408-3-RA Datum: 11 mei 2010 Ref.: TS/TS/ /AG 16408-3-RA 1. Inleiding In voorliggend
Nadere informatieSportzalen: Arbo-eisen voor geluidniveaus onhaalbaar
Sportzalen: Arbo-eisen voor geluidniveaus onhaalbaar 6e Kennisdag Bouwfysica 21 mei 2015 Jeroen Vugts Sportzalen: Arbo-eisen voor geluidniveaus onhaalbaar Aanleiding Richtlijnen/eisen Ruimteakoestiek Geluidniveaus
Nadere informatieZAALAKOESTIEK ANNO 2010
ZAALAKOESTIEK ANNO 2010 Symposium afscheid Prof Eddy Gerretsen Renz van Luxemburg Casa da Musica, Porto Overzicht Opera, Enschede Inleiding Historie Onderzoek Concertzalen Operazalen Theaters Wyly theatre,
Nadere informatieAkoestiek in de kerk. De Dorpskerk De Protestantse Gemeente te Dinxperlo
Akoestiek in de kerk Toepassing van het akoestisch rapport van Advies bureau van der Boom In de verbouwingsplannen van de kerk Uit het akoestisch rapport van Van der Boom: RESULTATEN EN CONCLUSIES Uit
Nadere informatieAkoestische absorptie en diffusiteit
Mensen met oplossingen M+P MBBM groep www.mp.nl Rapport Wonderwall Wandelementen Akoestische absorptie en diffusiteit M+P.WON.12.01.1 30 januari 2013 Colofon Opdrachtnemer Opdrachtgever M+P Raadgevende
Nadere informatieDe geluidsomgeving in ziekenhuizen Invloed op patiënt & professional. Jikke Reinten MSc jikke.reinten@hu.nl 28/05/15
De geluidsomgeving in ziekenhuizen Invloed op patiënt & professional Jikke Reinten MSc jikke.reinten@hu.nl Gezondheid volgens de WHO: good health is a state of complete physical, social and mental well-being,
Nadere informatieTechnische Universiteit t Li] Eindhoven
Technische Universiteit t Li] Eindhoven Bouwkunde Winkel Hoofdgebouw 5.90 Postbus 513 5600 MB Eindhoven Telefoon (040)472621 Telefax: 452432 Verbeteringsvoorstel ten aanzien van de akoestiek van de zaal
Nadere informatieNotitie. Metingen Lucht- en Contactgeluidisolatie. 1. Inleiding. 2. Uitgangspunten. 2.1. Omstandigheden
Notitie Metingen Lucht- en Contactgeluidisolatie Project : Muzieklokalen Cultureel Centrum De Weijer Locatie : Boxmeer Opdrachtgever : Cultureel Centrum De Weijer Kenmerk : 10067.N01.1-BM Datum : 28 april
Nadere informatieJANSEN RAADGEVEND INGENIEURSBUREAU
JANSEN RAADGEVEND INGENIEURSBUREAU INDUSTRIËLE LAWAAIBEHEERSING / PLANOLOGISCHE AKOESTIEK / BOUW- EN ZAALAKOESTIEK / BOUWFYSICA / VERGUNNINGEN Postbus 5047 Stationsweg 2 Tel: 073-6133141 www.jri.nl 5201
Nadere informatieAkoestisch onderzoek De Levende Have te Den Haag. Resultaten van verificatiemetingen
Akoestisch onderzoek De Levende Have te Den Haag Resultaten van verificatiemetingen Rapportnummer FB 15648-2-RA d.d. 22 juli 2014 Akoestisch onderzoek De Levende Have te Den Haag Resultaten van verificatiemetingen
Nadere informatieBOUWFYSICA HET OPTIMALISEREN VAN DE RUIMTEAKOESTIEK REFLECTERENDE FOLIES OVER- OF ONDERGEWAARDEERD? EEN AFWERKPLEK VOOR ASOCIAAL GEDRAG?
BOUWFYSICA Kwartaalblad van de Nederlands Vlaamse Bouwfysica Vereniging HET OPTIMALISEREN VAN DE RUIMTEAKOESTIEK REFLECTERENDE FOLIES OVER- OF ONDERGEWAARDEERD? EEN AFWERKPLEK VOOR ASOCIAAL GEDRAG? 17e
Nadere informatieBest of both worlds! Licht & Akoestiek. Ir. Theodoor Höngens
Best of both worlds! Licht & Akoestiek Ir. Theodoor Höngens even voorstellen... 2 3 akoestiek? 4 akoestiek? 5 akoestiek? 6 akoestiek? akoestiek: 1. de leer van het geluid 2. de eigenschappen van een ruimte
Nadere informatieMFA te Heteren onderzoek geluidklachten. Concept
MFA te Heteren onderzoek geluidklachten Concept Rapportnummer S 1752-1-RA d.d. 13 mei 2015 MFA te Heteren onderzoek geluidklachten Concept o p d r a c h t g e v e r G e m e e n t e O v e rbetuwe r a p
Nadere informatieGeluid in de omgeving ten gevolge van evenementen rond de Wijthmenerplas te Zwolle
Geluid in de omgeving ten gevolge van evenementen rond de Wijthmenerplas te Zwolle Rapportnummer E 1063-1-RA d.d. 28 mei 2015 Geluid in de omgeving ten gevolge van evenementen rond de Wijthmenerplas te
Nadere informatieTESTMETHODE NAGALMTIJD EN ACHTERGRONDGELUIDNIVEAU. Deze norm is opgesteld door de Normcommissie Overdekte Multidisciplinaire Sportaccommodaties.
Normblad: 1 / 8 Deze norm is opgesteld door de Normcommissie Overdekte Multidisciplinaire Sportaccommodaties. Kenmerk: Deze norm geeft weer de testmethode voor het bepalen van de nagalmtijd en het achtergrondgeluidniveau
Nadere informatieDAIDALOS PEUTZ. bouwfysisch ingenieursbureau. Inhoud. Ghislain Gielen Technical Engineer AirDeck Tel. 0032476295763 e-mail: ghislain@airdeck.
DAIDALOS PEUTZ bouwfysisch ingenieursbureau Europese groep adviesbureaus in bouwfysica, akoestiek, lawaaibeheersing, milieutechniek, brandveiligheid Ghislain Gielen Technical Engineer AirDeck Tel. 0032476295763
Nadere informatieHet optimaliseren van de ruimteakoestiek voor de les- en oefenruimtes van het Conservatorium van Amsterdam
nederlands akoestisch genootschap NAG journaal nr. 178 maart 2006 Het optimaliseren van de ruimteakoestiek voor de les- en oefenruimtes van het Conservatorium ir. Marten Valk 1, ir. Lau Nijs 2, ir. Peter
Nadere informatieBij de Schinkelbrug is sprake van laagfrequent geluid, vooral ten gevolge van passages van zware vrachtauto's over de brug.
Notitie Aan Eric Ivens, Hans de Haan Projectorganisatie Zuidasdok Van ir. M.G. Dittrich, ir. P.W. Wessels, ing F.H.M. Staats Onderwerp Contourmeting L C -L A Schinkelbrug 1. Inleiding TNO heeft in opdracht
Nadere informatieHet effect van een goede geluidsomgeving
Het effect van een goede geluidsomgeving Activiteit gerelateerd akoestisch design Yvette Tietema Concept Developer Office Wat kunnen we horen? 35-80dB A O U E B M R V Y P F S T 125-8000 Hz Wanneer is
Nadere informatieonderwerp Geluidmetingen Stiefkiekn 2015 Locatie centrum Westerbork 21-06-2015 Gemeente Midden-Drenthe datum 22-06-2015
onderwerp Geluidmetingen Stiefkiekn 2015 Locatie centrum Westerbork 21-06-2015 project Gemeente Midden-Drenthe datum 22-06-2015 RUD Drenthe Team Advies Email: a.abbingh@ruddrenthe.nl Contactpersoon: ing.
Nadere informatieNotitie. FS/ FS//F NO-002 ir. F.A.G.M. Schermer
Notitie b e t r e f t : AMBC Staphorst; protocol voor de handhaving van de geluidproductie van individuele rijders en het aantal crossuren d a t u m : 3 november 2016 r e f e r e n t i e : v a n : FS/
Nadere informatieRapport : Laboratorium geluidabsortiemetingen; product Artwall van Incatro B.V.
JBR/2000.2165/WLM 26 januari 2001 Opdrachtgever: Incatro B.V. Roerderweg 39a 6041 NR ROERMOND Contactpersoon: de heer C. Huijskens Behandeld door: ing. J. Bril Cauberg-Huygen Raadgevende Ingenieurs B.V.
Nadere informatieNEN 2575; 2012 Brandveiligheid in gebouwen - Ontruimingsalarminstallaties Systeem - en Kwaliteitseisen en Projectierichtlijnen
NEN 2575; 2012 Brandveiligheid in gebouwen - Ontruimingsalarminstallaties Systeem - en Kwaliteitseisen en Projectierichtlijnen Spraakverstaanbaarheid Stephan Dirkx ZOETERMEER - MOOK - GRONINGEN - DÜSSELDORF
Nadere informatieAkoestiek herinrichting callcenter Fleurop te Veenendaal.
M+P Onderdeel van Müller-BBM groep Mensen met oplossingen Meetrapport Akoestiek herinrichting callcenter Fleurop te Veenendaal. M+P.ECOP.17.01.1 12 december 2017 Colofon Opdrachtnemer M+P raadgevende ingenieurs
Nadere informatiecontactpersoon /telefoon
datum vestiging uw kenmerk ons kenmerk verwerkt door 1 december 2016 Den Haag project betreft M.2013.1022.02.N002 WI JLI/BRA versie contactpersoon e-mail/telefoon Gemeente Midden-Delfland/geluidsmetingen
Nadere informatieGeluidabsorptie van een aantal Sonaspray constructies
Stieltjesweg 1 Postbus 155 2600 AD Delft TNO-rapport MON-RPT-033-DTS-2008-00750 Geluidabsorptie van een aantal Sonaspray constructies www.tno.nl T +31 15 269 20 00 F +31 15 269 21 11 Datum 5 maart 2008
Nadere informatieStatus gehoor van musici in symphonieorkesten
Status gehoor van musici in symphonieorkesten Noortje Jansen / Academisch Medisch Centrum Amsterdam Mede namens: Miranda Neerings (AMC) Jan de Laat (LUMC) Wouter A. Dreschler (AMC) 1 Orkest & Gehoor Arbo-convenant
Nadere informatieRuimteakoestiek kerkzaal. i.v.m. herinrichting Dorpskerk
Ruimteakoestiek kerkzaal i.v.m. herinrichting Dorpskerk te Dinxperlo Versie opdrachtgever Projectgroep herinr. Dorpskerk en kerkelijk centrum Dinxperlo Postbus 87 7090 AB Dinxperlo auteur drs. A.D. Postma
Nadere informatieAan de slag bij het orkest
Aan de slag bij het orkest Een introductie van het symfonieorkest Groep 7-8 en VO onderbouw Docentenhandleiding Vooraf Voor u ligt de docentenhandleiding bij de educatieve website Introductie van het symfonieorkest
Nadere informatieGeprojecteerde nieuwbouw van woningen naast en boven het Hulstkampgebouw in Rotterdam
Geprojecteerde nieuwbouw van woningen naast en boven het Hulstkampgebouw in Rotterdam Akoestisch onderzoek geluidemissie zalen Hulstkampgebouw Rotterdam Opdrachtgever Hulstkamp Property BV Kenmerk R026835aa.00005.eg
Nadere informatieDutch HealthTec Academy te Utrecht
Dutch HealthTec Academy te Utrecht Akoestisch onderzoek industrielawaai Opdrachtgever : Kroon Group Kenmerk : R037339abA5.ac Datum : 8 maart 2010 Auteur : dhr. ir. A.H.M. Crone dhr. ir. D.A. van Valkenburg
Nadere informatieNotitie geluid. Datum: 7 november Ons kenmerk: Zaaknummer: Bijlage(n) --
Datum: 7 november 2014 Ons kenmerk: Zaaknummer: Notitie geluid 2016070957 Bijlage(n) -- Aan: Gemeente Teylingen - Niels Olthof Van: Guido Distelbrink Project: BP Van den Woudestraat 1A Warmond - Uitrukken
Nadere informatieNotitie. Centrale Gelderland laagfrequent geluid. GvL/ EB/ / FF 4845-1-NO. d a t u m : 20 december 2013
Notitie b e t r e f t : Centrale Gelderland laagfrequent geluid d a t u m : 20 december 2013 r e f e r e n t i e : GvL/ EB/ / FF 4845-1-NO 1 I n l e i d i n g In opdracht van GDF SUEZ Energie Nederland
Nadere informatieKerkgebouwen - karakter en akoestiek
Kerkgebouwen - karakter en akoestiek In kerkgebouwen hebben spraak en muziek een belangrijke functie. Het akoestisch ontwerp van een specifieke kerkruimte is sterk afhankelijk van het genre uitgevoerde
Nadere informatieAkoestisch onderzoek Norit Nederland B.V. te Klazienaveen 11 op 12 december 2008
Akoestisch onderzoek Norit Nederland B.V. te Klazienaveen 11 op 12 december 2008 Onderzoek geluidsuitstraling naar de omgeving van Norit Nederland B.V. te Klazienaveen In de nachtperiode van 11 op 12 december
Nadere informatieDe nieuwe woningen liggen dichter bij de koelinstallatie dan bestaande woningen en zijn daarmee maatgevend voor de geluidruimte van de bakkerij.
Econsultancy bv t.a.v. dhr. Edwin Hartingsveld Rijksweg Noord 39 6071 KS SWALMEN Zutphen, 2 juli 2012 Geachte heer Hartingsveld, Naar aanleiding van uw verzoek heb ik een aanvullend akoestisch onderzoek
Nadere informatieKlimaatgroep Holland, onderzoek geluidproductie ventilatie-unit scholen
1 Rapport Lid NLingenieurs ISO 9001 gecertificeerd Concept Betreft: Rapportnummer: Klimaatgroep Holland, onderzoek geluidproductie ventilatie-unit scholen N 1031-1-RA Datum: 24 januari 2012 Ref.: MW/KB/AvdS/N
Nadere informatieThe British School of Amsterdam
The British School of Amsterdam Akoestisch onderzoek inzake vergunning W01/0565 2005 d.d. 2 mei 2006; wijziging aan achterzijde van stenen hoofdgebouw Rapportnummer SB 625-1-RA-001 d.d. 30 oktober 2015
Nadere informatieReactie op visie gemeente Venlo inzake Windturbinepark Greenport GvL/GvL/KS/OA BR
ARAG Rechtsbijstand T.a.v. de heer mr. R.T. Kirpestein Postbus 230 3830 AE LEUSDEN Mook, februari 2018 Betreft: Ref.: Reactie op visie gemeente Venlo inzake Windturbinepark Greenport GvL/GvL/KS/OA 15935-1-BR
Nadere informatienaa Globale beoordeling binnenakoestiek en geluid arbeidsplaats in sporthal
Globale beoordeling binnenakoestiek en geluid arbeidsplaats in sporthal Uitgevoerd door Behandeld door Noordelijk Akoestisch Adviesburo BV Noorderstaete 26 9402 XB Assen Postbus 339 9400 AH Assen telefoon
Nadere informatieMeer verstaan in de thuissituatie: Akoestiek en overige hoorhulpmiddelen. Saskia Bruijn, Annemarie Schrijver, Wim Soede
Meer verstaan in de thuissituatie: Akoestiek en overige hoorhulpmiddelen Saskia Bruijn, Annemarie Schrijver, Wim Soede Vraag commissie Akoestische omstandigheden in woonomgeving van slechthorenden: instellingen
Nadere informatieLAAGFREQUENT GELUID WINDPARK DE
LAAGFREQUENT GELUID WINDPARK DE VEENWIEKEN Datum 2 juli 2015 Van D.F. Oude Lansink, Pondera Consult Betreft Analyse Laagfrequent geluid windpark De Veenwieken Projectnummer 714068 M1 Inleiding In opdracht
Nadere informatieHinderlijkheid van laagfrequent geluid
AKOESTIEK BOUWFYSICA BRANDVEILIGHEID LAWAAIBEHEERSING MILIEUTECHNOLOGIE Hinderlijkheid van laagfrequent geluid Martijn Vercammen! Laagfrequent geluid (LF) criteria Nationale wetgeving in db(a) LF hindersituaties
Nadere informatieGeluidbelasting van ABUS kraansystemen BV in richting van Panoven 20, IJsselstein
Geluidelasting van ABUS kraansystemen BV in richting van Panoven 2, IJsselstein Akoestisch onderzoek ten ehoeve van ruimtelijke onderouwing Opdrachtgever : A.H. Molenaar Kenmerk : R52721aaA.tc Datum :
Nadere informatieDoor de omgevingsdienst Haaglanden is aangegeven dat deze norm als volgt moet worden geïnterpreteerd:
Notitie Project Referentieniveaumetingen A4 Midden-Delfland Betreft geluidsmetingen stiltegebied in situatie vóór opening rijksweg A4 Ons kenmerk M.2013.1022.01.N001 Versie 001 Datum 24 oktober 2014 Verwerkt
Nadere informatieAKOESTISCH COMFORT BIJ OPEN KANTOORCONCEPTEN
24 4 2011 Bouwfysica www.nvbv.org AKOESTISCH COMFORT BIJ OPEN KANTOORCONCEPTEN EEN NIEUWE MEETNORM (DIS/ISO 3382-3) EN EEN VOORBEELDPROJECT: PILOTPROJECT AFDELING D&C, RIJKSGEBOUWENDIENST Op de 4e Kennisdag
Nadere informatieDiffractor, geluidafbuiger, geluidgoot: wat is het en is het wat?
Diffractor, geluidafbuiger, geluidgoot: wat is het en is het wat? Jan Hooghwerff M+P - Raadgevende ingenieurs bv Berry Bobbink Provincie Gelderland Ysbrand Wijnant Universiteit Twente / 4Silence Eric de
Nadere informatieTECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN TENTAMEN: Stedebouwfysica Geluid
TECHNISCHE UNIVERSITEIT EINDHOVEN TENTAMEN: Stedebouwfysica Geluid FACULTEIT DER BOUWKUNDE CODE: 7S292 UNIT BPS DATUM: 4 juli 2006 TIJD: 14.00-17.00 uur ==================================================================
Nadere informatieOnderzoek naar de geluidbelasting ten gevolge van de HSL-Zuid op de meetlocatie Boskade te Hoogmade
Rapport Lid NLingenieurs ISO 9001 gecertificeerd Betreft: Rapportnummer: Onderzoek naar de geluidbelasting ten gevolge van de HSL-Zuid op de meetlocatie Boskade te Hoogmade V 1014-4-RA Datum: 2 maart 2011
Nadere informatieBij optredend stoorlawaai is de betreffende geluidmeting onderbroken c.q. overgedaan.
Notitie HASKONNGDHV NEDERLAND B.V. PLANNNG & STRATEGY Aan : ir. J.J. Tiemersma Van : ing. F.J.M. van Hout Datum : 7 november 2013 Kopie : Onze referentie : BC6253-101-100/N003/408255/Nijm Betreft : Metingen
Nadere informatieAcoustics. The perfect acoustics of a car. Jan Hoekstra
Acoustics The perfect acoustics of a car. Jan Hoekstra Onderwerpen: Wat is geluid? Een stukje theorie. Acoustics. Toepassingen. Vragen? Bedankt. Wat is geluid? Geluid is een verstoring van de atmosfeer
Nadere informatieHoe maak je een Ultra Stil Wegdek?
Hoe maak je een Ultra Stil Wegdek? Bert Peeters M+P Het USW project innovatieproject van Rijkswaterstaat doel: 10 db(a) geluidreductie (C initieel ) 7 jaar civieltechnische levensduur fase 1: proefplaten
Nadere informatieInventum Spaarpomp - geluid
Inventum Spaarpomp - geluid In het bouwbesluit van 2012 is voor het geluidsdrukniveau in verblijfruimten ten gevolge van systemen zoals de Inventum Spaarpomp de grenswaarde van 30 db(a) als eis opgenomen
Nadere informatieDAIDALOS PEUTZ bouwfysisch ingenieursbureau
DAIDALOS PEUTZ bouwfysisch ingenieursbureau Europese groep adviesbureaus in bouwfysica, akoestiek, lawaaibeheersing, milieutechniek, brandveiligheid Vlaamse Overheid Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer,
Nadere informatieGeluidsniveau s in/om klaslokalen
Geluidsniveau s in/om klaslokalen Nascholingsbijeenkomst 11 maart 2005 Jeroen Sol Audiologisch Centrum Amersfoort Prof J J Groen Stichting Gebruikte publicaties Bridget Shield, Julie Dockrell (2003) External
Nadere informatiegeluidnotitie Gemeente Oegstgeest T.a.v. de heer B. van der Zande Postbus 1270 2340 BG OEGSTGEEST
Hendrik Figeeweg 1-U 2031 BJ Haarlem tel 088 681 88 20 kvk 33 28 42 41 mail info@geluidburo.nl web www.geluidburo.nl Gemeente Oegstgeest T.a.v. de heer B. van der Zande Postbus 1270 2340 BG OEGSTGEEST
Nadere informatieEen computer met internet, geluidsapparatuur en een beamer, groot scherm of digibord.
VOORBEREIDEND LESMATERIAAL BIJ PIETER ROELF JEUGDCONCERT NOOTTOCHT Les 1 Het symfonieorkest Groep 6/7/8 Doelstelling Benodigd materiaal Ruimte en opstelling Organisatorische voorbereiding Aan het einde
Nadere informatieGeluidemissie langzaam rijdende (LNG-)vrachtwagens
Geluidemissie langzaam rijdende (LNG-)vrachtwagens Congres Geluid, Trillingen en luchtkwaliteit 4 november 2015 Introductie Geluid in milieuvergunningen Geluidbronnen van industriële activiteiten: installaties
Nadere informatieDossier Orkestbak. De orkestbak is in elk theater een complex gebied, ingeklemd tussen toneel en publiek.
Verslag expertbijeenkomst orkestbakken Dossier Orkestbak Eagle view van de orkestbak in het Muziektheater, strak ingeklemd tussen toneel en publiek. I Foto: Eugene Swartz I De orkestbak is in elk theater
Nadere informatieVERSTAANBAARHEID VERTROUWELIJKHEID CONCENTRATIE. Gids Voor De Akoestiek. De rol van plafonds in de actieve akoestiek
VERSTAANBAARHEID VERTROUWELIJKHEID CONCENTRATIE Gids Voor De Akoestiek De rol van plafonds in de actieve akoestiek Waarom wordt actieve akoestiek aanbevolen? In een volledig absorberende omgeving (geen
Nadere informatieNotitie Appartementengebouw Beringstraat te Amersfoort; aanpassing ontwerp buitenruimten
Notitie 20091526-03 Appartementengebouw Beringstraat te Amersfoort; aanpassing ontwerp buitenruimten Datum Referentie Behandeld door 9 november 2009 20091526-03 P. van der Horst-Entius./ATr 1 Inleiding
Nadere informatieGehoorschade bij orkestmusici Dr.ir. Jan A.P.M. de Laat, audioloog Audiologisch Centrum, LUMC, Leiden japmdelaat@lumc.nl
Gehoorschade bij orkestmusici Dr.ir. Jan A.P.M. de Laat, audioloog Audiologisch Centrum, LUMC, Leiden japmdelaat@lumc.nl mede namens Noortje Jansen, Miranda Neerings, Wouter Dreschler, AMC, Amsterdam Hearing
Nadere informatieBuitenschoolse opvang aan de Van Ruysdaellaan 97. Memorandum
Buitenschoolse opvang aan de Van Ruysdaellaan 97 Memorandum 1 gemeente Leidschendam-Voorburg afdeling KCC dhr. K. Mohammadi Per e-mail: K.Mohammadi@leidschendam-voorburg.nl Vlissingen, 10-06-2013 Betreft:
Nadere informatieNotitie. Figuur 1 Toekomstige situatie. Het te vervallen deel van de muur is blauw omkaderd.
Notitie Datum: 6 februari 2014 Project: Kindcentrum Uw kenmerk: - Locatie: Zeeland Ons kenmerk: V074142ab.00001.tdr Betreft: Akoestische effecten verwijderen muur Versie: 02_001 Inleiding In opdracht van
Nadere informatieToepassing SRM2 voor Rozenoordbrug A10 Zuidas
Toepassing SRM2 voor Rozenoordbrug A10 Zuidas Toelichting wijzigingstracébesluit 2017 Bijlage C Augustus 2017 Notitie Aan Projectorganisatie Zuidasdok t.a.v. Remco Bentum Van Arno Eisses Onderwerp Toepassing
Nadere informatieGeluidstrategie. Geluid? Programma - deel 1. Wat is 80 db(a)? Hoe meet ik geluid? Welke maatregelen zijn er? Hoe kies ik een maatregel? En daarna?
Geluidstrategie Dr. F.L.H. Vanweert Ing. T.M. de Graaf Geluid? Wat is 80 db(a)? Hoe meet ik geluid? Welke maatregelen zijn er? Hoe kies ik een maatregel? En daarna? Programma - deel 1 Inleiding 15.15-15.50:
Nadere informatieDe horizontale lijnen geven de normale luchtdruk weer. Boven de horizontale lijn verhoogt de luchtdruk, onder de lijn vermindert de luchtdruk.
Audio Introductie Geluid is een trilling van deeltjes, die zich voortplant in lucht of in een ander medium, zoals water. Een andere definitie: geluid is een voortschrijdende verandering van luchtdruk.
Nadere informatieGrafiek 1:Programma materiaal Top 40 Spectra zie bijlage 1 voor nummers
1. Muziek en Spectra 1.1 Standaard spectra Voor het bepalen van de toelaatbare geluidsniveaus in horeca inrichtingen moet er door de adviseurs gekozen worden of er met het zogenaamde Popspectrum of met
Nadere informatieT +32 (0) F +32 (0) Kernenergiestraat Antwerpen Belgium
MERFORD NOISE CONTROL B.V INDUSTRIEGEBIED GORINCHEM-OOST II POSTBUS 160, 4200 AD GORINCHEM FRANKLINWEG 8, 4207 HZ GORINCHEM TELEFOON +31 (0)183-675000 TELEFAX +31 (0)183-626440 K.V.K. NR. 23041114 BTW.
Nadere informatieAkoestisch onderzoek tennisvereniging de Munnik. Uitwerkingsplan de Plantage te Leiderdorp
Datum 18 dember 2014 Kenmerk 2014031928 Akoestisch onderzoek tennisvereniging de Munnik Uitwerkingsplan de Plantage te Leiderdorp Akoestisch onderzoek tennisvereniging de Munnik Uitwerkingsplan de Plantage
Nadere informatieLaboratorium onderzoek geluidwering Climarad verwarmings en ventilatie Unit. Datum 17 mei 2017 Referentie
Stationsweg 2 8011 CZ ZWOLLE Postbus 1590 8001 BN ZWOLLE T +31 (0)38-4221411 F +31 (0)38-4223197 E zwolle.ch@dpa.nl www.dpa.nl/cauberg-huygen K.v.K 58792562 IBAN NL71 RABO 0112 075584 Laboratorium onderzoek
Nadere informatieDutch HealthTec Academy te Utrecht
Dutch HealthTec Academy te Utrecht Addendum Akoestisch onderzoek industrielawaai van 8 maart 2010 Opdrachtgever : KCC Beheer BV Kenmerk : R037339abA6.cw Datum : 6 mei 2010 Auteur : ing. C.P. Weevers Inhoudsopgave
Nadere informatieAkoestisch onderzoek gevelgeluidwering locatie Nijverheidsweg 6 te Soest
Gemeente Soest T.a.v. mevrouw S.G.T. Koekoek Postbus 2000 3760 CA SOEST Amerikalaan 14 6199 AE MAASTRICHT - AIRPORT Postbus 480 6200 AL MAASTRICHT T +31 (0)43-3467878 F +31 (0)43-3476347 E maastricht.ch@dpa.nl
Nadere informatieSBO De Meerpaal Steiger te Groningen. Geluid- en debietmetingen vernieuwde KGH-schoolunit ComfortPlus CP 1532
SBO De Meerpaal Steiger te Groningen Geluid- en debietmetingen vernieuwde KGH-schoolunit ComfortPlus CP 1532 Rapportnummer S 1876-1-RA d.d. 19 januari 2017 SBO De Meerpaal Steiger te Groningen Geluid-
Nadere informatieWebsite Repetitiebezoek philharmonie zuidnederland
Website Repetitiebezoek philharmonie zuidnederland Groep 7-8 en VO onderbouw Docentenhandleiding Vooraf Voor u ligt de docentenhandleiding bij de educatieve website Repetitiebezoek groep 7-8 en VO Onderbouw.
Nadere informatieVergelijkend akoestisch onderzoek bermverharding type M (Meander) Ing. Z.A.J. Lok A.G.M. Wolbert Dr. Ir. Y.H. Wijnant 18-12-2012
Vergelijkend akoestisch onderzoek bermverharding type M (Meander) Ing. Z.A.J. Lok A.G.M. Wolbert Dr. Ir. Y.H. Wijnant 18-12-2012 Inhoudsopgave 1 Inleiding 2 Meetmethode 3 Gebruikte apparatuur 4 Meetopstelling
Nadere informatieEvaluatie van antigeluid voor toepassing in binnenvaartschepen
Schoemakerstraat 97 Postbus 6033 2600 JA Delft TNO-rapport Evaluatie van antigeluid voor toepassing in binnenvaartschepen www.tno.nl T +31 15 269 63 60 F +31 15 262 07 66 info-ient@tno.nl Datum 9 april
Nadere informatieGids voor de Akoestiek
VERSTAANBAARHEID VERTROUWELIJKHEID CONCENTRATIE Gids voor de Akoestiek Algemene definities Gebruikelijke akoestische criteria Om te voldoen aan akoestische wetgevingen en aanbevelingen werkt men met drie
Nadere informatieardea Best Trading acoustics & consult
acoustics & consult Best Trading Het geluidsniveau en frequentiespectrum van een Crystal Soundboard in vergelijking met piano's met een conventionele houten zangbodem Versie 31 Maart 2010 Best Trading
Nadere informatieGeavanceerde impulsresponsiemeettechnieken
33 Geavanceerde impulsresponsiemeettechnieken toepassingen bij muziek- en spraakoverdracht Bij het beoordelen van akoestische eigenschappen van concertzalen en theaters worden vaak hoge eisen gesteld aan
Nadere informatieAnnemarie van Beek Milieu en Natuurplanbureau Annemarie.van.Beek@mnp.nl Jan Hooghwerff M+P raadgevende ingenieurs JanHooghwerff@mp.
1/8 Annemarie van Beek Milieu en Natuurplanbureau Annemarie.van.Beek@mnp.nl Jan Hooghwerff M+P raadgevende ingenieurs JanHooghwerff@mp.nl Samenvatting Door M+P Raadgevende Ingenieurs is een onderzoek uitgevoerd
Nadere informatieBESLUIT. Hogere waarden Wet geluidhinder Herenstraat (kadastrale gemeente JPS00, sectie B, nummer 8072) HN-locatie
Hogere waarden Wet geluidhinder Herenstraat 130-187 (kadastrale gemeente JPS00, sectie B, nummer 8072) HN-locatie Kenmerk: 2018/HW/698558 Datum: 02-07-2018 BESLUIT Burgemeester en wethouders van Nieuwegein;
Nadere informatieBij het kiezen van een gehoorbescherming dient rekening te worden gehouden met de juiste
NORMEN GEHOORBESCHERMING Gehoor bescherming Bij het kiezen van een gehoorbescherming dient rekening te worden gehouden met de juiste geluiddemping en het draagcomfort. Bij het werken in een lawaaiige omgeving,
Nadere informatieLesbrief bij workshop PBones
Lesbrief bij workshop PBones Introductie Deze lesbrief is gemaakt ter ondersteuning van het project PBones. De methode PBones bestaat uit drie workshops gegeven door een musicus van de philharmonie zuidnederland
Nadere informatieAKOESTISCH ONDERZOEK INDUSTRIELAWAAI GROENKWARTIER NOORD
AKOESTISCH ONDERZOEK INDUSTRIELAWAAI GROENKWARTIER NOORD Onderwerp : Akoestisch onderzoek bestemmingsplan Suytkade Groenkwartier Noord Behandeld door : G. Groot Dengerink Datum : 4 december 2009 Opdrachtgever
Nadere informatieAKOESTISCHE STUDIE NAAR DE HISTORISCHE BUITENLOCATIE VAN HET PARLEMENT IN IJSLAND
Wetenschappelijke artikelen AKOESTISCHE STUDIE NAAR DE HISTORISCHE BUITENLOCATIE VAN HET PARLEMENT IN IJSLAND Gemma Tegelaers, TU/e, Capaciteitsgroep Architectuur, Eindhoven ir. Maarten Hornikx, Chalmers
Nadere informatie1. Aanleiding Conclusie... 7
F 1. Aanleiding... 3 2. Uitgangspunten... 4 Wettelijk kader...4 Akoestische situatie uitgaangsgebied...5 Uitwerking Achtergrondniveaus...5 3. Geluidsuitbreiding horeca inrichtingen... 6 4. Conclusie...
Nadere informatieAkoestiek en comfort op podia
Akoestiek en comfort op podia Een onderzoek naar de relatie tussen objectieve metingen en subjectieve belevingen met betrekking tot akoestiek en comfort op diverse podia Master Project 3 Technische Universiteit
Nadere informatieGeluidabsorberende geleiderail
M+P MBBM groep Mensen met oplossingen Rapport Geluidabsorberende geleiderail Effect bij toepassing langs provinciale wegen M+P.4SIL.14.01.1 12 december 2014 Colofon Opdrachtnemer M+P raadgevende ingenieurs
Nadere informatieNIEUWBOUW LEGERINGSGEBOUW TE BREDA NAGALMTIJD
BOUWFYSISCH RAPPORT NIEUWBOUW LEGERINGSGEBOUW TE BREDA NAGALMTIJD Project 121318-RH 22 mei 2013 Versie 1.0 Inhoudsopgave pagina 1 Inleiding... 3 2 Uitgangspunten... 3 3 Situatie... 3 4 Geluidabsorptie
Nadere informatieAdviseurs voor bouw, industrie, verkeer, milieu en software. Rapport M R001 Geluidsmetingen helikopters te Gilze, Rijen en Tilburg
Rapport M.2013.1161.00.R001 Geluidsmetingen helikopters te Gilze, Rijen en Tilburg Analyse geluidsmetingen Status: DEFINITIEF Van Pallandtstraat 9-11 Casuariestraat 5 Lavendelheide 2 Geerweg 11 info@dgmr.nl
Nadere informatieNotitie. 1. Inleiding. 2. Representatieve bedrijfssituatie piekgeluiden
Notitie Datum: 22 september 2013 Project: AO bestemmingsplan NDSM West - meerwerk 2013 Ons Kenmerk: I057202ab.00001.cw Betreft: Aanvullende geluidberekening piekniveaus Versie: 02_001 1. Inleiding In eerdere
Nadere informatieDr.ir. Wim Soede 1, Verstaanbaarheid en de invloed van de akoestiek. 1 Inleiding
Dr.ir. Wim Soede 1, Verstaanbaarheid en de invloed van de akoestiek 1 Inleiding 1.1 Vraagstelling De hoorbaarheid van geluid wordt in eerste instantie bepaald door de sterkte van het geluid en de gehoordrempel
Nadere informatieMasterthesis Theaterakoestiek
Delft University of Technology Masterthesis Theaterakoestiek Een onderzoek naar het gebruik van de toneeltoren voor de ontwikkeling van variabele akoestiek Kjell Scholts i TECHNISCHE UNIVERSITEIT DELFT
Nadere informatieRuimteakoestiek voor Blinden, Slechtzienden en Slechthorenden
Ruimteakoestiek voor Blinden, Slechtzienden en Slechthorenden Lau Nijs Voordracht voor de Nederlandse Vereniging voor Audiologie 7 april 2011, Nieuwegein 1 Wat vooraf ging Vanaf 2000 voordrachten voor
Nadere informatieRapport Geluidsniveaumetingen bij Oosterpark
Rapport Geluidsniveaumetingen bij Oosterpark Update dd. 26 oktober 2018 (versie 2) Update dd. 19 november 2018 (versie 3 ; hoofdstuk 4 toegevoegd) 1. Inleiding In het kader van de discussie rond de bomenkap
Nadere informatie