Het saneren van het stedelijk afvalwater van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest THINK GLOBAL, ACT LOCAL

Transcriptie

1 Het saneren van het stedelijk afvalwater van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest THINK GLOBAL, ACT JAARVERSLAG 2012 LOCAL

2 THINK GLOBAL, ACT Onze opdrachten > > Het saneren van het stedelijk afvalwater van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. > > Het bestrijden van overstromingen veroorzaakt door hevige regenval. > > Toezicht houden op de regenmeting en het debiet in de watercollectoren en de waterlopen. LOCAL Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer

3 Inhoudstafel Voorwoord van de voorzitter 4 Raad van Bestuur 5 Regeringscommissarissen 5 Directiecomité 5 Presentatie van de BMWB 6 De actoren van de watersector in Brussel 10 Enkele vragen 12 Markante gebeurtenissen in De grote projecten 16 De zuiveringsstations 18 De stormbekkens 24 De verzamelriolen 26 Financieel verslag 31 3

4 Voorwoord van de voorzitter De sanering van afvalwater vormt wereldwijd een absolute prioriteit die al te vaak door het grote publiek wordt miskend. In september 2000 hebben de 189 landen van de Verenigde Naties de acht Millenniumdoelstellingen voor Ontwikkeling (MDO) aangenomen. De 7de Doelstelling streeft naar milieubehoud en voorziet meer bepaald tussen 2000 en 2015 de halvering van het percentage van de bevolking die geen toegang heeft tot de basissaneringsdiensten. Vandaag moet de VN jammer genoeg vaststellen dat men deze doelstelling niet zal bereiken. Vooral in West-Azië en in Sub-Saharisch Afrika blijkt de vooruitgang het traagst te verlopen. In Europa werd in mei 1991 de Richtlijn inzake de behandeling van stedelijk afvalwater die de kwaliteitsnormen van gezuiverd water vastlegt, aangenomen. Het gaat hier uiteraard om één van de voornaamste wettelijke referentieteksten in het kader van onze saneringsopdracht, waarbij de Richtlijn van oktober een omkadering voor het waterbeleid bepaalt. Dit laatste document legt in het bijzonder de verplichting vast om een Waterbeheerplan per stroomgebiedsdistrict op te stellen. Dit document werd in 2012 in het Brusselse Gewest goedgekeurd en de BMWB heeft aan de opstelling ervan meegewerkt. Mede dankzij de BMWB beantwoorden de installaties voor afvalwaterbehandeling in Brussel vandaag aan de Europese voorschriften. Maar de Commissie heeft nog tal van andere plannen in haar mars. Zo maakte ze in november laatstleden de richtlijnen bekend van haar actieplan voor het behoud van de Europese wateren (kortweg Water Blueprint ). Deze strategie streeft ernaar te waarborgen dat er water van een goede kwaliteit in voldoende hoeveelheid beschikbaar is om te beantwoorden aan de behoeften van de bevolkingen, de economie en het leefmilieu. Het zou te langdradig worden om hier dit ambitieuze actieplan uit de doeken te doen, omdat het toepassingsdomein ervan zo groot is. We zeggen hier enkel dat de toepassing ervan zijn weerslag zal hebben op de activiteiten van de BMWB, met misschien nieuwe verplichtingen die we zullen moeten naleven. Maar de Blueprint zal ons ook nieuwe mogelijkheden bieden! Zoals bijvoorbeeld het feit dat de Commissie het gebruik van gezuiverd water (opgevangen aan de uitgang van de zuiveringsstations) wil promoten voor industriële doeleinden of voor de landbouw. Het gaat hier om een domein waarin de BMWB nu al de potentiële afzetmogelijkheden en de technische en juridische verplichtingen aan het evalueren is. 4

5 Onder impuls van de regering werden er in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ook nog grote projecten opgestart, zoals de Alliantie Werkgelegenheid-Leefmilieu, de as Water. Dit in november 2012 goedgekeurd plan groepeert een veertigtal organismen die hun krachten willen bundelen, om Brusselse bedrijven in staat te stellen hun kans te grijpen voor het creëren van werkgelegenheid in de sectoren die met water te maken hebben. De BMWB is betrokken bij een aantal van de 35 acties van de Alliantie. De samenwerking van de regionale actoren in de watersector is ook absoluut zinvol in de strijd tegen overstromingen. Teveel Brusselaars moeten nog schade lijden tijdens periodes van hevige regenval. De BMWB die al vijf stormbekkens bezit, is bezig met de voorbereiding van nog drie andere stormbekkens, waaronder twee met een zeer grote capaciteit in de Woluwevallei en de Molenbeekvallei. En ook al probeert de BMWB haar strategie zoveel mogelijk met het oog op de toekomst uit te stippelen in samenwerking met de andere actoren van de watersector, dan nog belet dit niet dat we ook dag na dag concrete projecten tot een goed einde brengen. Zo werden er in 2012 enkele mooie stappen vooruit gezet, waarover u in dit jaarverslag meer kunt lezen. We vermelden hierbij de volledige inwerkingstelling van het stormbekken van Vorst en van de collector Vogelzangbeek. Andere projecten boekten grote vooruitgang, zoals de plaatsing van de collector Verrewinkelbeek of de voorbereiding van de renovatiewerken aan het zuiveringsstation van Brussel-Zuid. Think global, act local. We proberen deze slogan waar te maken door ons op onze schaal in te zetten om een kwaliteitsvol leefmilieu te waarborgen voor de Brusselaars, en ruimer gezien, ook voor de inwoners van het stroomgebied van de Schelde. Philippe DEBRY Voorzitter Raad van Bestuur Philippe DEBRY Voorzitter Dirk DE SMEDT Vicevoorzitter Fabrizio BUCELLA tot 18 juni 2012 Julie LUMEN sinds 18 juni 2012 Caroline VINCKENBOSCH Benjamin DALLE tot 18 juni 2012 Véronique PETERS sinds 18 juni 2012 Stéphane VANOMMESLAEGHE Regeringscommissarissen Arnaud VERSTRAETE Urbain ULLMANN tot 26 april 2012 Benoit HELLINGS van 26 april tot 20 december 2012 Marc LEMAIRE sinds 20 december 2012 Directiecomité Jean-Pol Rosière Algemeen Directeur Rudi Van Denhouwe Administratief en Financieel Directeur Olivier CHRISTOPHE Adviseur Strategie en Organisatie De sanering van afvalwater, een wereldwijde prioriteit 5

6 Presentatie van de BMWB Uitgangspunt: de hervorming van de watersector De Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer (BMWB) is een toonaangevende speler in de sector. Ze werd op 27 oktober 2006 door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest opgericht met het oog op de omzetting van de Richtlijn van de Europese Commissie die een omkadering instelde voor een communautair beleid in de watersector (Richtlijn 2000/60/CE). Dit past in het raam van de hervorming van de sector die door de Gewestelijke regering werd doorgevoerd. Zodoende wil de regering een betere rolverdeling tussen de verschillende operatoren bewerkstellingen en dankzij een betere algemene aanpak het volledige waterbeleid, met zowel de globale werking als de installaties, duurzaam moderniseren. De Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer (BMWB) is een naamloze vennootschap van publiek recht met als hoofdtaak de openbare sanering van het stedelijk afvalwater. Duidelijke opdrachten De Ordonnantie van 20 oktober 2006 die een kader voor het waterbeleid vastlegt, definieert heel duidelijk de opdrachten van de Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer. Zo bepaalt artikel 20 het sociale doel van de BMWB (kerndoelen): a. Instaan voor de openbare sanering van het stedelijk afvalwater. b. Opdrachten uitvoeren die door de Regering aan de watersector worden toegewezen, in het bijzonder de opdrachten die in de statuten omschreven zijn. c. Studies uitvoeren om de haar toegewezen doelstellingen te bereiken. d. Streven naar transparantie en naar het in de waterprijs opnemen van de verschillende kosten betreffende de sanering van stedelijk afvalwater. e. In het algemeen alle operaties aan de hand van alle juridische middelen uitvoeren om haar statutaire doelstellingen te bereiken. Artikel 21 van de Ordonnantie formuleert deze opdrachten nadrukkelijk en het voegt hieraan toe: f. De coördinatie en de tussenkomst bij de uitvoering van de werkzaamheden voor de afwatering, de inzameling en de zuivering van stedelijk afvalwater. Dit moet gebeuren volgens de tussenkomstmodaliteiten die door de Regering worden bepaald op voorstel van de BMWB. g. Het ontwerp, de aanleg en de uitbating van een meetnetwerk, meer bepaald voor het debiet van de waterlopen en de collectoren, evenals voor de neerslagmeting. Artikel 5 van het tussen het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en de BMWB afgesloten Beheerscontract herhaalt en preciseert deze verschillende opdrachten: > > Het leveren van openbare saneringsdiensten voor afvalwater. > > Het coördineren en tussen beide komen bij de uitvoering van werken aan de rioleringen, de collectoren en de zuivering van afvalwater bij de infrastructuren die door de BMWB worden beheerd. 6 De hoofdfunctie van de BMWB is de openbare sanering van stedelijk afvalwater

7 Alle betrokken partners in de waterwereld op weg helpen naar een duurzame modernisering 7

8 Infrastructuren die aan de uitdagingen gewaagd zijn Voor de uitvoering van deze opdrachten zijn de plaatsing en het beheer van grote en kwaliteitsvolle installaties en technische instrumenten vereist. Zodoende is de Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer verantwoordelijk voor een compleet geheel van uitrustingen en infrastructuren. De sanering van stedelijk afvalwater: De BMWB beheert twee zuiveringsstations om deze hoofdopdracht tot een goed einde te brengen: één in het noorden (Zuiveringsstation Noord cf. pagina 22) en één in het zuiden (Zuiveringsstation Zuid cf. pagina 20 van het Brussels Gewest). De strijd tegen overstromingen: Het Brusselse rioleringsnetwerk is van het unitaire type. Dit wil zeggen dat het zowel huishoudelijk als industrieel afvalwater en regenwater opvangt. Bij hevige regenval kunnen deze infrastructuren tijdelijk verzadigd geraken. Dat is de reden waarom de BMWB een aantal stormbekkens ontwikkelt en beheert. Deze zijn bedoeld voor het tijdelijk opvangen van het regenwater dat het rioleringsnetwerk zou kunnen verzadigen (cf. pagina 24). De inzameling van stedelijk afvalwater: De BMWB beschikt over een netwerk van verzamelriolen die het afval- en regenwater afvoeren naar de zuiveringsstations en/of stormbekkens (cf. pagina 26). De regen- en debietmeting in de collectoren en de waterlopen: In het bijzonder wanneer het onweert, vormt de opvolging van de regenmeting en de toestand van de collectoren, de waterlopen en de stormbekkens, een essentieel element voor het goede beheer van de inzamelingsinstallaties van afvalwater en van de bestrijdingsmiddelen tegen overstromingen. Daarom heeft de BMWB een uitgebreid netwerk van pluviometers en meetstations uitgebouwd bij de belangrijkste verzamelriolen, waterlopen en stormbekkens (cf. pagina 28). 2 zuiveringsstations 5 stormbekkens 26 kilometer verzamelriolen 8

9 Installaties en technische instrumenten van hoogstaande kwaliteit 9

10 De actoren van de watersector in Brussel De Ordonnantie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest van 20 oktober 2006 zet Richtlijn 2000/60/EG van het Europees parlement en van de Raad van 23 oktober 2000 tot de vastlegging van een kader voor een communautair beleid in de watersector om. Deze Ordonnantie is fundamenteel voor de sector en ze hervormt ook de organisatie van het waterbeleid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De voornaamste maatregelen van deze hervorming zijn enerzijds de oprichting van de Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer (BMWB) en anderzijds de toekenning van openbare dienstopdrachten en exclusieve rechten aan duidelijk aangeduide operatoren. Vandaag zijn er vijf hoofdactoren actief in het globale watercircuit in Brussel: HYDROBRU (vroeger de Brusselse Intercommunale voor Waterdistributie en -Sanering BIWD) is de exclusieve operator in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest die verantwoordelijk is voor de distributie van drinkwater en de afvoer van afval- en regenwater. De Brusselse Maatschappij voor Waterbeheer (BMWB) heeft als hoofdtaak het verzekeren van de openbare sanering van het stedelijk afvalwater. Dit omvat alle werkzaamheden die te maken hebben met de activiteiten betreffende afwatering, inzameling en zuivering van restwater afkomstig van regenval en van menselijke activiteiten (particulieren, bedrijven, enz.) Het gezuiverde water (in collectoren, zuiveringsstations, enz.) wordt aan het natuurlijke milieu teruggegeven. De BMWB levert en factureert haar waterzuiveringsprestaties aan HYDROBRU en daarnaast ook aan enkele Brusselse waterproducerende bedrijven en aan AQUAFIN dat een deel van het in Vlaanderen ingezamelde afvalwater vervoert naar de Brusselse zuiveringsstations. VIVAQUA (vroeger de Brusselse Intercommunale Watermaatschappij BIWM) staat in voor de opslag, de levering en de behandeling van drinkwater bestemd voor menselijke consumptie in heel het Brussels Gewest (namelijk ongeveer 59 miljoen m3). Bovendien neemt VIVAQUA ook deel aan het geïntegreerd operationeel beheer van de infrastructuren voor de waterdistributie en aan de inzameling op gemeentelijk vlak van stedelijk afvalwater. Leefmilieu Brussel, het Brussels Instituut voor Milieubeheer (BIM), is de overheidsdienst voor milieu en energie van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. In deze hoedanigheid vervult het tal van opdrachten in verband met water: controle van de Brusselse waterwinning en de grondwaterlagen, beheer van de waterlopen van 1ste en 2de categorie en van de meeste vijvers, coördinatie in het internationale stroomgebieddistrict van de Schelde, enz. In dit globale schema speelt Leefmilieu Brussel in het bijzonder een rol als voornaamste verantwoordelijke beheerder van de Zenne. De Haven van Brussel beheert het kanaal en de haveninstallaties. 10

11 Station Noord De kaarten met het collectorennet van Brussel Stormbekken Molenbeek Jette Ganshoren Sint-Agatha-Berchem Koekelberg Schaarbeek Evere Sint-Jans-Molenbeek Sint-Josse-Ten-Node Sint-Lambrechts-Woluwe Anderlecht Sint-Gillis Brussel Stormbekken Belliard Etterbeek Stormbekken Flagey Stormbekken Roodebeek Stormbekken Woluwe Sint-Pieters-Woluwe Vorst Station Zuid Stormbekken Forest Elsene Oudergem Stormbekken Watermaelbeek Stormbekken Ten Reuken Stormbekkens Geplande Stormbekkens Waterzuiveringensstations Afvalwatercollectoren Ukkel Watermaal-Bosvoorde 11

12 Enkele vragen Waarom water zuiveren? Per dag gebruiken we en vervuilen we dus elk 120 liter water. Zonder de saneringsinfrastructuren zoals het rioolnetwerk en de zuiveringsstations zou deze vervuiling terechtkomen in de natuur en er de oppervlaktewateren (rivieren, meren, vijvers) of het grondwater (de ondergrondse waterbekkens) vervuilen. Het zuiveren van afvalwater is dus onontbeerlijk voor het behoud van onze planeet. En het werkt!... Sinds 2007, het jaar waarin het zuiveringsstation Brussel-Noord in gebruik werd genomen, zien we duidelijk dat de kwaliteit van het Zennewater verbetert en dat bijgevolg de biodiversiteit toeneemt. Wat is het verschil tussen een riolering en een verzamelriool (collector)? Een riolering is een leiding of een gemetste pijp bestemd voor het inzamelen en het afvoeren van verschillende soorten water, ongeacht of ze van natuurlijke oorsprong (regenwater) of van menselijke activiteit afkomstig zijn. Een riolering staat dus in verbinding met gebouwen of met straatkolken. Het afvalwater van de rioleringen stroomt in een verzamelriool (of collector) die het afval- en regenwater afvoert naar het zuiveringsstation. Een verzamelriool heeft dus geen rechtstreekse verbinding met een gebouw of een straatkolk. Is het gezuiverde water drinkbaar? Neen, absoluut niet. Het zuiveringsproces elimineert meer dan drievierden van de voornaamste vervuilers, maar niet alles. Het water dat uit de zuiveringsstations stroomt, heeft een voor het natuurlijk milieu aanvaardbare kwaliteit, maar men mag het niet drinken. Het zuiveringsproces verwijdert meer dan drie vierden van de voornaamste vervuilers 12

13 Wat doet men met het zuiveringsslib? Het zuiveringsslib vormt het leeuwenaandeel van het afval dat door een zuiveringsstation wordt geproduceerd. Dit afval wordt volgens een vaak complexe keten verwerkt met de bedoeling het volume ervan zo klein mogelijk te maken door er een maximum aan water uit te halen. Tijdens zijn verwerking kan het slib naar een gistingstank die de productie van biogas mogelijk maakt (dit biogas kan als energiebron dienen voor een deel van de elektriciteit- en warmtebehoeften van het station). Dat gebeurt momenteel in het zuiveringsstation Noord, en na de nodige renovatiewerken zal dit ook in zuiveringsstation Zuid het geval zijn. In Zuiveringsstation Noord wordt ook nog een deel van het slib behandeld volgens een nat oxydatieprocedé waarmee men het merendeel van de organische stoffen kan verwijderen. Hoe werkt een stormbekken? Met de stormbekkens kan bij hevige regenval het waterdebiet in de collectoren worden geregeld. Door gedurende beperkte tijd een groot watervolume tegen te houden, helpen ze overstromingen te vermijden. Zodra in de collector een grote watertoevloed naar binnen stroomt, wordt het water naar het stormbekken afgeleid via een automatische klep of een overloop (dit is een muurtje waarover het teveel aan water overloopt om het stormbekken te vullen). Wanneer het onweer voorbij is, wordt het in het stormbekken tijdelijk opgevangen water weer naar de collector gepompt. Het spreekt vanzelf dat de stormbekkens na elk gebruik worden geïnspecteerd om zeker te zijn dat ze altijd in goede staat van werking zijn. Elke dag gebruiken we en dus vervuilen we ongeveer 120 liter water De rest van het slib wordt door gespecialiseerde bedrijven afgevoerd voor verbranding of herwaardering. 13

14 Markante gebeurtenissen in 2012 JUNI De werken van het stormbekken van Vorst ( m³) werden voorlopig opgeleverd op 5 juni Deze infrastructuur draagt bij tot de strijd tegen overstromingen in een bijzonder gevoelige zone. JULI Op 12 juli heeft de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest definitief het Waterbeheerplan goedgekeurd dat op 15 september van kracht is geworden. Dit is een belangrijk strategisch document voor het waterbeleid in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Naar het voorbeeld van de andere actoren van de watersector heeft de BMWB meegewerkt aan de opstelling ervan. Ook de Brusselaars hebben hieraan hun bijdrage geleverd via een grote publieksenquête. SEPTEMBER Op 20 september heeft de BMWB een aanbesteding voor werken gepubliceerd voor de aanpassing van het zuiveringsstation Brussel-Zuid om de stikstof- en fosforbehandeling (tertiaire behandeling) te integreren in het zuiveringsproces van het station. Op 20 december werden er vijf offertes ingediend door verschillende ondernemers. Op 27 september vond de voorlopige oplevering plaats van de collector van de Vogelzangbeek, die het afvalwater van ongeveer InwonerEquivalent (IE) van het zuidelijk deel van Anderlecht naar het zuiveringsstation Brussel-Zuid voert. NOVEMBER De gewaarborgde prestatietests, zoals voorzien in het kader van het bouwcontract van het zuiveringsstation Brussel-Noord, werden uitgevoerd van 8 oktober tot 7 november Doel van deze tests is het bepalen van de behandelingscapaciteit en kwaliteit, het verbruik en het rendement van de verschillende toestellen in de normale contractcondities. De as Water van de Alliantie Werkgelegenheid- Leefmilieu werd op 22 november 2012 door de Gewestelijke Regering goedgekeurd. Dit ambitieuze programma omvat 35 acties gericht op het stimuleren van de tewerkstelling van de Brusselaars in de Watersector. Het werd uitgewerkt volgens een participatieve methode waarbij heel veel actoren uit de privé- en de openbare sector (waaronder uiteraard de BMWB), worden betrokken. Op 29 november 2012 heeft de Regering van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest het nieuwe beheerscontract goedgekeurd dat tot 2017 de BMWB en het Gewest aan elkaar bindt. DECEMBER Met de voltooiing van het stormbekken in de Perckestraat in december 2012 ging de aanleg van de collector Verrewinkelbeek er aanzienlijk op vooruit. In deze secundaire infrastructuur werden reeds pompen geplaatst en werd er begonnen met de aanleg van de collector. Eind 2012 was men reeds 950 meter - van het in totaal meter af te leggen traject - ver. 14

15 De BMWB brengt dag na dag concrete projecten tot een goed einde 15

16 De grote projecten De aanpassingswerken van het zuiveringsstation Brussel-Zuid Voor dit zuiveringsstation zijn grote renovatiewerken vereist om er een tertiair behandelingssysteem aan toe te voegen, namelijk een procedé dat stikstof en fosfor uit het afvalwater moet verwijderen. De procedure van de openbare aanbesteding voor de aanstelling van een ondernemer, is volop bezig. Het zal hier gaan om een zeer grote werf die in de loop van het laatste trimester van 2013 zou moeten starten en meer dan drie jaar zal duren. Desondanks zal het zuiveringsstation tijdens de gehele duur van de werkzaamheden operationeel blijven. Meer details hierover worden er gegeven in het hoofdstuk over het zuiveringsstation Zuid. De stormbekkens In de vallei van de Woluwe Een waterbouwkundig onderzoek van de hele vallei heeft aangetoond dat het noodzakelijk is om de volgende werken uit te voeren: > > Het SB van de Woluwe Dit bekken van m³ zou in de omgeving van de Woluwelaan moeten komen. De BMWB en de Gemeente Sint-Lambrechts-Woluwe zijn op zoek naar een geschikte locatie; deze zal in de loop van 2013 worden gekozen uit de verschillende mogelijkheden die momenteel worden bestudeerd. > > Het SB Ten Reuken Dit bekken van m³ moet in de buurt van de Ten Reuken vijver in Watermaal-Bosvoorde worden gebouwd. Waarschijnlijk valt de beslissing over de definitieve locatie in 2013 om vervolgens de uitvoeringsstudies te laten starten. In de vallei van de Molenbeek Uit de waterbouwkundige studie van de vallei is gebleken dat de bouw van een stormbekken noodzakelijk is in de strijd tegen overstromingen: > > Het SB van de Molenbeek Dit bekken met een capaciteit van m³ moet ter hoogte van het Jeugdpark. In die zin werd er met de gemeente Jette een principiële overeenkomst gesloten. De BMWB is gestart met een onderzoek van de bodemvervuiling op de site, om na te gaan wat de vestigingsmogelijkheden zijn. Het in beheer nemen van de uitbating van de uitrustingen Artikel 5 van het beheerscontract voorziet dat de BMWB met haar eigen personeel moet waken over de dagelijkse uitbating van de installaties waarvan ze de eigenaar is (zuiveringsstation Zuid, collectoren en stormbekkens). Momenteel is Vivaqua belast met deze uibating in het kader van een openbare aanbesteding Voor het zuiveringsstation Zuid loopt het uitbatingscontract met Vivaqua in juli 2015 ten einde. De BMWB bereidt zich dan ook voor om de fakkel over te nemen, en dat niet alleen voor de uitbating van het station, maar ook voor andere installaties. 16

17 De strijd tegen het overstorten Bij hevige regenval helpen de stormbekkens overstromingen tegen te gaan door tijdelijk een deel van de toevloed op te slaan. Is de toevloed dermate groot dat riolen en collectoren onder druk komen te staan, dan zorgen de overlopen ervoor dat dit overtollige water rechtstreeks doorstroomt naar de oppervlaktewateren (waterlopen of kanaal). Zo vermijdt men dat het niveau van het afvalwater in gebouwen (kelders) en de straten zou stijgen. Deze overvloed die zonder voorafgaande behandeling van de zuiveringsstations rechtstreeks in het rivierenstelsel terecht komt, leidt tot een vervuiling van het oppervlaktewater die absoluut moet worden vermeden. Het Waterbeheerplan voorziet een optimalisering van de overlopen om deze overvloeden te beperken tot periodes met veel hevige regenval. De BMWB wil zich actief mee inzetten om dit streefdoel te bereiken, meer bepaald dankzij het gebruik en de ontwikkeling van haar Flowbru meetnetwerk. Het hergebruik van gezuiverd afvalwater Einde 2012 heeft de BMWB zich er in het kader van de Alliantie Werkgelegenheid-Leefmilieu toe verbonden, te analyseren welke mogelijkheden er zijn om gezuiverd water voor industrieel gebruik te leveren aan bedrijven die in de buurt van de zuiveringsstations gevestigd zijn. De bedoeling zou dan zijn het water aan de uitgang van het zuiveringsstation op te vangen, het een bijkomende bacteriologische behandeling te geven en het vervolgens aan de geïnteresseerde bedrijven te leveren. In 2013 zullen de eerste haalbaarheidsstudies worden uitgevoerd. Upgrade van het zuiveringsstation Zuid Nieuwe stormbekkens Zorg voor de infrastructuren Optimaal beheer van de overlopen Hergebruik van gezuiverd water in industrieel milieu 17

18 De zuiveringsstations De waterzuivering in het Brusselse Gewest Voor het afvalwater is het Brussels Hoofdstedelijk Gewest onderverdeeld in 3 deelstroomgebieden: het deelstroomgebied Zuid, het deelstroomgebied Noord en het deelstroomgebied Woluwe. Deze drie deelstroomgebieden strekken zich gedeeltelijk uit over het grondgebied van het Vlaamse Gewest. Bijgevolg draagt dit laatste via AQUAFIN bij in de kosten voor de investeringen in en de exploitatie van de zuiveringsstations in het Brussels Gewest. Vooraleer het afvalwater in de Zenne wordt geloosd, moet het eerst worden behandeld. Dit is sinds 23 maart 1994 in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest verplicht in het raam van een Regeringsbesluit over de behandeling van stedelijk afvalwater, dat de normen van de Europese instellingen doet gelden in de Brusselse wetgeving (Richtlijn 91/271/EG van 21 mei 1991). Noord station De zuiveringsstations van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest De zuiveringsstations vormen essentiële schakels in de cyclus van het waterbeleid. Ze verzamelen het afvalwater en ze behandelen en zuiveren het vooraleer het terug te brengen naar het natuurlijk milieu, in de praktijk is dat de Zenne. Dit afvalwater kan zowel huishoudelijk (afkomstig van keukens en badkamers van gezinnen), afkomstig van regenval (afvloeiingswater van regenbuien) of industrieel zijn. Het eerste zuiveringsstation, namelijk Brussel- Zuid, gelegen op de grens van de gemeenten Anderlecht en Vorst, trad in augustus 2000 in werking. Het behandelt het afvalwater van het deelstroomgebied Zuid met een capaciteit van InwonerEquivalent (IE). Het zuiveringsstation Brussel-Noord heeft een grotere capaciteit (1,1 miljoen IE) en het ligt tussen het kanaal van Willebroek en de Vilvoordselaan. Sinds de ingebruikname in 2007 behandelt het station het afvalwater van de deelstroomgebieden Noord en Woluwe. Zuid station 18

19 In 2012 werd er 142 miljoen m³ afvalwater gezuiverd 19

20 Het zuiveringsstation Zuid Op 22 mei 2008 neemt de BMWB de fakkel van de gewestelijke autoriteit over en ze wordt eigenaar van het zuiveringsstation Brussel-Zuid. Het zuiveringsstation Zuid is gelegen op het grondgebied van de gemeente Vorst, aan de grens van de gemeente Anderlecht. Het behandelt ongeveer een kwart van het afvalwater van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en dat van een aantal gemeenten van Vlaams-Brabant. Het heeft een totale capaciteit van InwonerEquivalent (IE). De door het zuiveringsstation Brussel-Zuid gedekte zone stemt overeen met het deelstroomgebied Zuid van Brussel. Het omvat de volgende gemeenten: Anderlecht, Vorst, Sint-Gillis, Ukkel, Sint-Genesius- Rode, Linkebeek, Drogenbos en Ruisbroek. Zo werkt het zuiveringsstation Zuid Het afvalwater dat via de riolering naar het station wordt geleid, is afkomstig van woningen en industrie in de door het station gedekte zone en het bevat ook regenwater. Vervolgens doorloopt het afvalwater een traject dat uit 6 hoofdstappen bestaat: 1. de opvoering: Bij zijn aankomst in de collectoren aan de ingang van het station wordt het afvalwater naar boven gepompt en met behulp van Archimedes-schroeven in de site doorgevoerd. Op die manier kan het van de ene naar de andere zijde van het station stromen. 2. de ontroostering: Vervolgens stroomt het afvalwater langs een reeks roosters die de grove bestanddelen en groot afval (papier, plastic zakken, flessen, enz.) opvangen. Al dit afval wordt met een harksysteem met kammen opgevangen, daarna in containers gestort en afgevoerd voor de vaste afvalverwerking. 3. Dde ontzanding en ontvetting: Het grootste afval is verwijderd en het afvalwater stroomt nu door een bekken waarin de zwaarste deeltjes (het zand) kunnen bezinken. Deze worden vervolgens gewassen en gevaloriseerd in de betonproductie. In hetzelfde bekken worden er luchtbellen geïnjecteerd om oliën en vetten te doen opstijgen, waarna ze van het wateroppervlak worden weggeschraapt. 4. de voorbezinking: Daarna blijft het water langer in een nieuw bekken staan om zwevende stoffen op de bodem te laten bezinken en vervolgens af te schrapen en weg te voeren. Dit wordt het primair slib genoemd. Deze voorbezinkingsfase verloopt in twee delen: bij droog weer wordt het afvalwater naar de installaties voor biologische behandeling gevoerd en bij zware regenval wordt het teveel aan water na bezinking in de Zenne geloosd. 5. Dde biologische behandeling: Tijdens deze biologische behandelingsfase wordt de in het water opgeloste vervuiling van organische aard verwijderd door micro-organismen (bacteriën) die van nature in het water aanwezig zijn. Het afvalwater wordt door de drie bekkens met een diepte van 20 meter geleid. Deze bekkens zijn uitgerust met een luchtinblaasapparatuur waarin de bacteriën zich kunnen ontwikkelen en tot slibvlokken kunnen samenklonteren. 6. de nabezinking: Dit is de eindfase van het traject, waarin het gezuiverde water wordt gescheiden van het biologische slib dat op de bodem van de drie nabezinkingsbekkens, de zogenaamde uitklaringsbekkens, wordt opgevangen. Daarna wordt dit slib gedeeltelijk teruggespoten in de biologische behandelingsinstallaties (om er genoeg bacteriën in stand te houden), terwijl een ander deel van het slib wordt doorgepompt naar de systemen voor slibbehandeling. Het gezuiverde water wordt dan in de Zenne geloosd InwonerEquivalent 20

21 Installatie voor een tertiaire behandeling De BMWB heeft een project opgestart voor de implementatie van een systeem voor tertiaire behandeling. Dankzij dit systeem kan de behandeling van stikstof en fosfor worden opgenomen in het globale behandelingscircuit van het afvalwater in het zuiveringsstation Zuid. In mei 2011 werd er een voorlopige installatie voor de verwijdering van fosfor geplaatst. Voor het bekomen van de gemengde vergunning stedenbouw-leefmilieu werd er in 2011 en 2012 een effectenonderzoek verricht. Begin 2013 werden de gemengde stedenbouw-leefmilieu certificaten (eerste stap voor het bekomen van de vergunningen) toegekend. De onderzoeken voor het opstellen van het bestek voor deze grote werken, zijn in 2010 gestart en hebben in september 2012 de publicatie mogelijk gemaakt van een eerste bijzonder bestek. De weerhouden technologie is deze van een waterzuivering door middel van een met een lage lading geactiveerd slib, waarna het water via membraanfiltering wordt uitgeklaard. Dankzij deze verschillende oplossingen kan er een infrastructuur worden geïnstalleerd voor de productie van biogas uit slib dat door het zuiveringsprocedé is gerecupereerd. Een deel van de elektrische energie die voor de werking van het nieuwe station nodig is, zal op deze manier worden gegenereerd. Bovendien profiteert de BMWB van de plaatsing van dit nieuwe zuiveringsprocedé om andere installaties van het station te moderniseren. We vermelden hier bijvoorbeeld de ombouw van het administratiegebouw naar een laag energie gebouw, of de beveiliging tegen overstromingen van de omgeving van de uitlaatcollector van afvalwater naar de Zenne. Het gaat hier dus wel degelijk om een algemene upgrade van het station. De werf zou moeten starten aan het einde van het derde trimester van 2013 en hij zou ongeveer 3 jaar duren. Hoeveelheid binnenkomend water (2012): m 3 Verwijderde vervuiling: CZV: ton Zwevende stoffen: ton Fosfor * : 111 ton Stikstof * : 640 ton * Ondanks de afwezigheid van een speciale behandeling 21