Inhoud. Palet. uitgave. februari maart

Transcriptie

1 JAARGANG 68 FEBRUARI/MAART 2012 ADVIESPRIJS PAGINA 48 6 Een kunsthistoricus kan zich het volgende afvragen: waarom uitleg geven over datgene wat een kunstenaar reeds op eigen wijze expressief heeft gemaakt? Boudewijn Wolthuis kan en wil geen uitleg geven over het geschilderde theater van zijn leven en dat wat daarachter schuilt. 18 Ton van Steenbergen maakt graag mooie dingen en is gevoelig voor sfeer. Zijn inspiratie put hij uit de dingen om zich heen. Daarom schildert hij niet zo snel abstract, want dat brengt je niet in andere sferen. 22 Aan de compositie waaraan Roman Reisinger 10 Frans de Kok draagt het ambacht hoog in het vaandel. We zien ook dat hij graag vrouwen schildert. Vrouwen die in zichzelf gekeerd zijn. Alles is op losse impressionistische manier geschilderd. 14 Voor het tv-programma sterren op het doek schilderde Emile van Dalen Linda de Mol, welke door haar als meest favoriete werd uitgekozen. momenteel werkt, gebruikt hij als dra- ger van de voorwerpen geen tafel maar een bijzonder aardige tegelvloer. Daardoor komt het perspectief hoger te liggen dan doorgaans. 26 Mensen met hun hartstochten spreken tot de verbeelding van Liesbeth van Keulen en dat wil ze laten zien in haar portretten. In september 2011 realiseerde zij haar droomwens: een portretschool in Amsterdam. Inhoud 30 Kunstschilders en beeldhouwers kunnen in een paar woorden aan leken uitleggen wat ze doen. Ze worden meteen begrepen. Maar voor een kunstenaar zoals Annita Smit die objecten maakt van vouwkunst, is dat een stuk lastiger. 34 Eric Winder is een opmerkelijke figuur in Bergen ( Noord-Holland). Hij neemt vaak Bergen als decor voor zijn schilderkunstige verkenningen. Veel Bergenaren kennen hem en zijn (schilders)lot lijkt met het dorp verbonden. 36 Nugzar Kakhiani werd geboren in Georgië en studeerde in Sint Petersburg. Hij begon als beeldhouwer, en maakte metalen beelden, enkele daarvan behoren tot de collectie van de Hermitage. 44 Corrie Goldhoorn groeide op in een creatief gezin. Vader Berend schilderde in zijn vrije tijd en was van beroep chef pastiche. Hij kon met chocolade wonderen verrichten en maakte beelden van ijs en boter. Vader Berend had dus zeker artistieke kwaliteiten. 48 Sinds 2009 werkt Stichting XXL ART aan een uniek project in Nederland: vanaf een boot legt een groep Europese kunstenaars de kustlijn van Nederland vast in olieverf. Over tien jaar ziet Nederland er vanaf zee totaal anders uit. Schilders leggen deze verandering vast. 56 Twaalf winnaars in de traditionele Schildercompetitie van Palet. De jury was vol lof over de inzendingen. De prijswinnaars plaatsen wij in het publicitaire licht. 64 Schilderen is voor Catherine Gathier eigenlijk altijd heel fijn om te doen. Zij werkt met diverse media en heeft verschillende onderwerpen die ze boeiend vind om te verbeelden. Bloemen zijn altijd inspirerend, landschap is heerlijk, maar ook het schilderen van stilleven heeft zo zijn geheel eigen charme. 70 Het voordeel van abstract of non-figuratief schilderen is dat u eindeloos kunt experimenteren met verf en gereedschap en daardoor technisch gezien alle vrijheid hebt aldus Rolina van Vliet. 74 Is het u ook wel eens opgevallen? Voorschetsen van vele grote kunstenaars hebben vaak meer zeggingskracht dan hun uitgewerkte schilderijen. Hoe zou dit komen? 78 Ooit was Harry Penninkhof beheerder van de grootste kunstboerderij van Europa, maar nu is hij eigenaar van de kleinste kunstgalerie van Nederland. wie schuilt er achter deze maker van abstracte kunst in felle kleuren? 86 In het Museum van Kees van de Wetering (gewoon op zolder) staat een hele dikke map met figuurschetsen. Dezevormde steeds weer een hele uitdaging. uitgave 357 februari maart Palet Magazine voor kunstschilders, tekenaars en kunstliefhebbers Frans de Kok Balletdanseressen BOUDEWIJN WOLTHUIS EEN GEDREVEN VERTELLER STERREN OP HET DOEK EMILE VAN DALEN, ONGEBONDEN VRIJE GEEST HOLLANDSE KU(N)STEN DE HOLLANDSE KUSTLIJJN VASTGELEGD MEESTERLIJKE STILLEVENS STILLEVENS VAN ROMAN REISINGER NR 357 6,75 BP 4 5

2 Tekst Gustav de Ridder Beeld Frans de Kok Frans de Kok ZIJ LIJKT IN ZICHZELF GEKEERD TERWIJL ZE HAAR SPITZEN STRIKT. HET LIJKT ALSOF ER EEN SPOTLIGHT OP HAAR STAAT. HET WIT VAN DE BAL- LET OUTFIT STRAALT TEGEN DE DONKERE ACHTERGROND. ALLES IS OP TAMELIJK LOSSE IMPRESSIONISTISCHE MANIER GESCHILDERD. Frans de Kok in zijn atelier We denken aan Isaac Israëls ( , een bekende Nederlandse impressionistische schilder). Israëls blijkt ook een voorbeeld te zijn voor Frans de Kok (Tilburg, 1943), die dit doek schilderde. De Kok draagt het ambacht hoog in het vaandel. We zien ook dat hij graag vrouwen schildert. Vrouwen die, zoals gesteld, in zichzelf gekeerd zijn. De kwaststreken zijn teder bij de huid en borstelig bij het haar of de achtergrond. De schilderijen zijn solide opgebouwd. Baarle-Nassau Frans de Kok woont in Baarle- Nassau, de meest zuidelijk punt van Noord-Brabant, dicht bij de Belgische grens. Even buiten het centrum op een landgoed van 6 hectaren dat is omsloten door een dichte bebossing. Je hoort alleen de vogeltjes. Tegenover de woning ligt zijn atelier dat vroeger dienst deed als paardenstal. Frans de Kok tekent al zolang hij zich kan herinneren. Hij ging heel snel naar de Kunstacademie waar hij onder meer les kreeg van bekende kunstenaars als Nico Molenkamp, Ru van Rossem en Joop Liesker. Daar heb ik nog een klassieke opleiding gevolgd, zegt hij met enige trots. Fotograaf Na de afronding van de studie was zijn vader echter van mening dat Frans maar een echt beroep moest kiezen. Hij is toen fotograaf geworden en werd al snel eigen baas. Hij had dertig jaar lang een eigen fotozaak in Hilvaren- beek. Toch is hij altijd blijven schilderen. Ik kreeg toen privéles van Fons de Kok, een oud docent van de Kunstacademie en een verre bloedverwant. Twintig jaar geleden ontmoette hij zijn huidige vrouw. En laat zij nu een fotozaak hebben. Ze zei tegen mij: ga jij maar lekker schilderen, want één fotozaak is genoeg. Toen heb ik alles verkocht. Klaar. Ballerina 120x140 cm olieverf op doek 10 11

3 Balletdanseressen 120x140 cm olieverf op doek 12 13

4 Tekst Jara Rossen Beeld Emile van Dalen een gedegen onderschildering bepaalt voor 90 procent het schilderij. Daarna kleuren aanbrengen en afwerken. Dit alles klinkt simpel maar over iedere stap kan ik een heel boek schrijven. Mijn advies is dan ook: Houd het zo eenvoudig mogelijk. Een vrije geest ongebonden Straatartiest Tijdens zijn reizen door Mexico en Spanje heeft hij ervaren wat vrijheid betekent voor zijn creatieve vermogen. Zijn ervaring als straatartiest ziet hij als een zegen. Dit gevoel van vrijheid is voor Emile de poort naar zijn artistieke wezen, en dus essentieel. Dat geldt ook voor het maken van opdrachten. De voorwaarden die hij dan ook stelt aan zijn opdrachtgevers zijn Jara met doek olieverf 150x100 cm Eigenwijs als ik ben, zie ik altijd wel iets wat ik anders wil zien 14 Anna olieverf 20x16 cm GEÏNSPIREERD DOOR DE VEELZIJDIGHEID VAN HET MENSELIJK GE- ZICHT MAAKT EMILE POTLOODTEKENINGEN VAN PORTRETTEN. EEN INTENSIEVE PERIODE, WAARIN HIJ VOORAL DE OUDE KLASSIEKE SCHILDERTECHNIEKEN UIT DE 17E EEUW BESTUDEERDE, ZORGDE VOOR DE TRADITIONELE BASIS IN ZIJN HUIDIGE WERK. VOOR HET TV- PROGRAMMA STERREN OP HET DOEK SCHILDERDE HIJ LINDA DE MOL, WELKE DOOR HAAR ALS MEEST FAVORIETE WERD UITGEKOZEN Emile (1971) groeide op in een situatie waarin weinig ruimte bestond voor individualiteit. Na de kostschool en vele verhuizingen ontdekte hij dat hij zich het meeste thuis voelde bij zijn eigen creatieve geest. Door potloodtekeningen van portretten te maken ontdekte hij zijn artistieke talent. Zo ontstond de wens en motivatie om zich hierin verder te ontwikkelen. Figuratieve schilderen Hij experimenteerde met diverse soorten technieken in het figuratieve schilderen en werkte vooral met de thema s naakt en portret. Hoewel zijn thema s veelal het zelfde blijven schildert Emile vanuit de emotie van dat moment. Dat beïnvloedt zijn penseelstreek en het karakter van het schilderstuk. Emile: Schilderen gaat over emotie en vrijheid. Emoties verande- George Clooney, olieverf 60x40 cm ren. Mijn werk dus ook. Men zegt vaak dat Emile zijn talent gewoon meekreeg maar, zoals hij zelf zegt, is niets komen aanwaaien. Als autodidact moest hij er keihard voor werken. In een tijdsbestek van tien jaar las hij alle boeken over schildertechnieken. Het rijksmuseum bezoeken werd een patroon en dan maar schilderen, experimenteren en nog meer schilderen. Uit alle voorhanden zijnde methodes ontwikkelde hij een eigen compacte schilderstechniek waarin het ambachtelijke nog is terug te zien. Artistieke aspecten Het zijn efficiënte manieren van werken waardoor artistieke aspecten meer ruimte krijgen. Ik bouw mijn schilderingen op in verschillende weloverwogen lagen. Met glaceren (schilderen met transparante kleuren) bereik je meer diepte en daarin zoek ik het. Daarnaast werk ik vaak met meer pasteuzere verf in de lichte delen naarmate het gevoel dat ik bij een werk heb. Die vrijheid heb ik nodig. Meestal werk ik in een vaste volgorde: Eerst een monochrome onderschildering, zonder kleur dus. Dan rustig compositie en tonaliteit bepalen: kleur is secundair in een schilderij waarin het om licht en gelijkenis gaat. Kortom: 15

5 Jara olieverf 30x24 cm naar maar z n werk doen principe. De vrije hand dus... Pas dan haalt hij het maximale uit zijn werk. Ik wil bijvoorbeeld nooit gewoon een foto naschilderen. Dat lukt me ook niet. Ergens haak ik dan af. Het artistieke blijft de voeding voor techniek. Een foto kan echter wel als basis dienen, indien hij duidelijk en goed belicht is. Maar eigenwijs als ik ben, zie ik altijd wel iets wat ik anders wil zien. Dat pas ik dan toe. Accenten komen anders te liggen en zo ontstaat een schilderij en geen geschilderde kopie. Opdrachtgevers doen een beroep op mijn meest delicate kant en moeten dan vertrouwen op mijn onderbuikgevoel. Iets dat ik alleen maar kan laten zien door het te schilderen. Linda de Mol olieverf 100 x70 cm Sterren op het doek Het programma Sterren op het Doek benaderde Emile in augustus 2011 om deel te nemen. In dit programma interviewt Hanneke Groenteman steevast een bekende Nederlander. Intussen wordt een portret van hem of haar gemaakt door drie kunstenaars. De hoofdpersoon mag uiteindelijk één van de kunstwerken uitkiezen en mee naar huis nemen. De overige schilderijen worden na iedere aflevering geveild voor het goede doel. Emile kreeg de eer om Linda de Mol te portretteren. Ze sprak bij het zien van het portret de woorden Wat knap en wat een mooi licht! Uiteindelijk koos ze dit schilderij uit ondanks haar voorgenomen besluit om niet voor een realistisch schilderij te gaan. Het programma heeft me echt een euforisch gevoel ge- Horse, olieverf 30x20 cm Jara Maria, olieverf 50x30 cm geven, zegt Emile trots. Het is een eer om Linda te mogen ontmoeten en te mogen schilderen. Mijn doel was een werk te maken waarmee ze iets kon. Waarmee ze zich comfortabel zou voelen. Natuurlijk hoopte ik dat ze voor mij zou kiezen. Amper begonnen met haar portret vertelde Hanneke Groenteman mij dat ze waarschijnlijk niet zou kiezen voor een realistisch werk. Toen moest ik het schilderij nog afmaken... Desondanks bleef ik heel dicht bij mezelf. Dat was, denk ik, de kracht van dit werk. Doutzen nieuw Close Upgroener, olieverf 15x12 cm 16 17

6 Tekst & Beeld Roman Reisinger Roemer met citroenen Bij een enkele afbeelding in deze editie staan wij even stil. Het stilleven met roemer met citroenen is geïnspireerd op het werk van 17e eeuwse grootmeesters als Heda Claesz. In dit soort (vaak volle) schilderijen kwam glaswerk veelvuldig voor met verwijzingen naar (religieuze) symbolen. Het aardige van Roman s werk is dat hij de sfeer van oude stillevens weet te vangen en weet te plaatsen in deze tijd. De druppel aan de roemer geeft een prettige dramatiek aan de Stilleven met narcissen 60x60 cm olieverf op paneel Meesterlijke stillevens NAAST VRIJ WERK MAAKT ROMAN REISINGER OOK STILLEVENS IN OPDRACHT. AAN DE COMPOSITIE WAARAAN HIJ MOMENTEEL VOOR EEN KLANT WERKT, GEBRUIKT HIJ ALS DRAGER VAN DE VOORWERPEN NU EENS GEEN TAFEL MAAR EEN BIJZONDER AAR- DIGE TEGELVLOER. DAARDOOR KOMT HET PERSPECTIEF HOGER TE LIGGEN DAN DOORGAANS. Stilleven met roemer en citroenen 60x75 cm olieverf op paneel Omdat de tegelvloer niet meer in tact was, heeft hij de tegels stuk voor stuk gefotografeerd en in patroon gelegd. In een dergelijk stilleven zit natuurlijk een verhaal waardoor het eindresultaat heel speciaal wordt. Gorssel Het komt een paar keer per jaar voor dat Roman in opdracht werkt. Het contact met de klant maakt het werken in opdracht interessant en is een welkome afwisseling op zijn vrije werk. In hun woning in het Gelderse Gorssel werkt Roman gestaag aan de opdracht en houdt zijn vrouw Henriëtte zich bezig met zakelijke werkzaamheden. Samen voeren ze ook een galerie. Ondanks de economische malaise zijn de twee erg tevreden over de verkopen in 2011; maar liefst 12 stillevens verlieten Huize Reisinger, waarvan twee opdrachten. Degenen die al kennis gemaakt hebben met zijn werk zullen zich niet verbazen over het enthousiasme waarmee zijn schilderijen worden gekocht. Het werk heeft, zo zeggen kenners, een uitzonderlijk hoge kwaliteit en herkenbaarheid waar veel mensen van houden

7 Stilleven met Johannesbroodboom peul 48x48 cm olieverf op paneel Stilleven met stenen 44x44 cm olieverf op paneel X88GmFA2kWY Stlleven met Pioenrozen 60x73 cm olieverf op paneel Stilleven met papaegaai tulpen 55x55 cm olieverf op paneel voorstelling. Stilleven liefhebbers onder u kunnen smullen van de uitmuntende weergave van de verschillende stadia van rijpheid van de citroenen. In het stilleven met Johannesbroodboom peul wordt door de peul, de lengte hiervan, een enorme ruimtelijkheid gesuggereerd. Verder is het een keuze om, zonder dat het stoort, het één heel gedetailleerd en het ander juist met een losse toets te schilderen. Deze mix geeft een aangename afwisseling. Als u enthousiast bent geworden, is het zeker de moeite waard om zijn website te bekijken, Ook het werk op de ezel kunt u daar volgen. Voor vragen en/of afspraak kunt u bellen naar Het werk van Roman zal ook te zien zijn bij Galerie Reisinger op de PRIMAVERA 2012 te Rotterdam, 22-25maart. 24 palet 356 I december/januari 2012 palet 356 I december/januari

8 Tekst Harry J. Kraaij Beeld Louis Drent Nederland tijdens de projecten om de kust te verzwaren. Soms voor aanvang, soms nadien, maar ook tijdens de uitvoering met de grondverzetmachines, zandschepen en pijpleidingen. Tot de expositie behoren ook schilderijen over het opspuiten van Maasvlakte 2 te Rotterdam. De ontwikkelingen daar gaan zo snel, dat de situatie alweer veranderde. een Katwijker vissersboot, richting Europoort. Aan boord bevonden zich Jurriaan van Hall en Ernst Voss, samen met de programmamakers Schilder Ernst Voss neemt leerlingen van de academie in Haarlem mee op het schip Kustverzwaring XXL Art een organisatie die gespecialiseerd is in grootschalige kunstprojecten begon AFLEVERING 1: Zuid-Holland Schip voor anker, vlag in top! Hollandse Ku(n)sten SINDS 2009 WERKT STICHTING XXL ART AAN EEN UNIEK PROJECT IN NEDERLAND: VANAF EEN BOOT LEGT EEN GROEP EUROPESE KUNSTENAARS DE KUSTLIJN VAN NEDERLAND VAST IN OLIEVERF. WANT DOOR DE KLIMAATVERANDERING WERKT RIJKSWATERSTAAT MET VERSCHILLENDE PARTNERS AAN KUSTVERZWARING. DIJKEN WORDEN VERHOOGD, DUINEN VERSTERKT EN STRANDEN OPGESPOTEN. KORTOM: DE KUSTPLAATSEN KRIJGEN EEN INGRIJPEND ANDER AANZIEN. OVER TIEN JAAR ZIET NEDERLAND ER VANAF ZEE TOTAAL ANDERS UIT. SCHILDERS LEGGEN DEZE VERANDERING VAST. Op 11 februari 2012 opent de befaamde Haagse tentoonstellingsruimte Pulchri Studio haar deuren voor een bijzondere expositie. Bijna 25 schilderijen tonen de gehele kust van Zuid-Holland in panoramaformaat. Doeken van 250 bij 50 cm. geven een actueel beeld van Ku[n]stwerken in het najaar van Twee kunstenaars, Ernst Voss (schilder binnen de After Nature-groep in de jaren tachtig) en Jürgen Leippert (representant van de Neue Wilden uit Stuttgart) voerden een pilot uit in Cadzand Bad in Zeeland. Deze plaats was door de Overheid aangewezen als een zogenoemde zwakke schakel in de kustlijn bij een hoger wordende zeespiegel. Hier was het experimenteren. Hoever moest de boot uit de kust voor anker worden gelegd om een geschikt panorama te schilderen? Hadden de kunstenaars genoeg tijd om het in een dag voor elkaar te krijgen? Tot welke windkracht was het nog mogelijk om aan dek te schilderen? Voss en Leippert bleken doorgewinterde professionals. Zij doorstonden met windkracht 4 nog de elementen. Ondanks de weersomstandigheden kwamen, soms gesterkt door droog brood en Scheepsbitter, de doeken van 250 x 50 cm. tot stand. Met de nodige informatie kon in 2009 een echte start gemaakt worden met de documentatie van de Nederlandse kust. Maasvlakte 2 Zo voer in het voorjaar van 2010 de Stella Bel, van omroep LLiNK. Filosoof-dichter Dirk van Weelden nam zijn cameraploeg mee voor een opname van Weelden over Water. De kunstschilders vormden een belangrijk onderdeel van de uitzending over Rotterdam en de Maasvlakte. Het was de start van het docu- André Krigar installeert zijn doek voor de kust van Scheveningen (juni 2011) een sterk staaltje kustverzwaring in olieverf Gezicht op Scheveningen uit de serie Ku[n]stwerken door Sigurd Wendland 48 49

9 Sigurd Wendland zet zijn schilderij op voor de kust van Scheveniongen menteren van de Zuid-Hollandse kust door XXL Art. Enkele maanden later werden ook Harold Schouten, Dorien van Diemen en Martin-Jan van Santen gevraagd delen van de huidige Maasvlakte en het nieuwe land vanaf het water vast te leggen. Panorama s te koop Project Ku[n]stwerken is een kostbare exercitie. Voor de financiering ervan vraagt XXL Art fondsen om ondersteuning. Een van de trouwste subsidiënten is het Prins Bernhard Cultuur Fonds. Daarnaast wordt, waar dat kan, op gemeentelijk niveau een educatief programma aangeboden bij scholen en kunstorganisaties om mee te doen met workshops en voorlichtingsonderdelen over de kustverzwaring. Daar de financiering door subsidiënten niet voldoende is, krijgen particulieren en ondernemingen de kans om schilderijen uit deze serie aan te schaffen. Nederlandse verzamelaars kochten al een kustgezicht van hun favoriete kunstenaar, maar ook gemeenten en provincies voegden essentiële panorama s toe aan hun collecties. Elementen De schilders die meedoen aan Ku[n]stwerken doorstaan weer en wind en werken zich artistiek door de kracht der elementen naar hun eindresultaten. Zo liet Dorien van Diemen zich niet weerhouden door de meteorologische krachten bij Goedereede. Mogelijk is zij meer gewend in Schotland, waar zij sinds enige jaren woont. Nadat ze haar maaginhoud aan de Nederlandse vissen toevertrouwde, voltooide zij eenvoudig haar werk.haar werk raakte inmiddels bekender op de Nederlandse markt en wordt inmiddels begeerd door een belangrijke Nederlandse advocaat. Schijnbaar is het panorama met het verenigingsgebouw van de Noordwijkse Golfclub favoriet. Betrokkenheid van publiek Een van de initiatieven binnen Ku[n]stwerken was al dat het publiek per regio kan stemmen op het favoriete schilderij, dat door de provinciale of gemeentelijke Overheid kan worden aangekocht. Daarnaast kunnen belangstellenden ook op bescheiden niveau bijdragen aan de voortgang. Bijvoorbeeld door het adopteren van kilometers kust of door en groupe geld bijeen te brengen voor de aankoop van een volledig panorama (crowd funding). Maar ook andere initiatieven zijn welkom. Zo sponsorde een mecenas in de zomer van 2010 drie dagen lang zeesleper De Holland. Daarnaast bemid- Bijna klaar: André Krigar schildert binnen de gestelde tijd zijn gezicht op Scheveningen Gezicht op Scheveningen uit de serie Ku[n]stwerken door André Krigar 50 51

10 delt XXL ART ook in de bestellingen van opdrachtgevers voor panorama s door favoriete kunstenaars binnen Ku[n]stwerken. Close up: André Krigar schildert zijn gezicht op Scheveningen XXL ART: ieder werk anders Vrijwel alle kunstwerken zijn gemaakt door kunstenaars die studeerden aan vooraanstaande academies in binnen- en buitenland. Sommigen ontvingen al belangrijke prijzen. De kunstenaars schilderen de gehele Nederlandse kust vanaf wisselende standpunten. Daardoor laat elk schilderij steeds een afgeronde, persoonlijke visie zien. Alle schilderijen samen, in totaal zo n 125 panorama s, zullen een gevarieerd beeld van de Nederlandse kust tonen. Dat is tevens het aardige van het concept: elk kustgezicht is door plaats, kunstenaar en stijl volledig verschillend van elk ander werk uit de serie. Bij elkaar levert dit een bonte verzameling zienswijzen, karaktertrekken en handschriften op: ieders beleving van de werkelijkheid is anders. Zelfs voor de organisatie is het nog onduidelijk hoe de uiteindelijke landelijke expositie zich zal verhouden tot deze van de provincie Zuid-Holland in Pulchri Studio! Annelous Groot,kunstenares uit Den Haag is als regionaal kunstenaar uitgenodigd aan boord Palet Zuid-Holland Halverwege: het licht is veranderd! Sigurd Wendland voor de Zuid-Hollandse kust 52 Klaar vóór de bui: André Krigar hatt es geschafft! Harry J. Kraaij is kunsthistoricus, publicist, [kunst]conceptontwikkelaar en tentoonstellingsmaker. De expositie in Pulchri Studio werd mede mogelijk gemaakt door de gemeente Den Haag en is voor het publiek te zien van 12 februari t/m 3 maart 2012: Zie voor meer informatie over Ku[n]stwerken, aankoop en donaties: Deel 2 van in totaal 5 afleveringen verschijnt in het volgende nummer van Palet. Close up: Sigurd Wendland schildert zijn gezicht op Scheveningen (juni 2011) 53

11 Catherine Gathier Tekst & Beeld Catherine Gathier Stilleven is allerminst dood SCHILDEREN IS VOOR MIJ EIGENLIJK ALTIJD HEEL FIJN OM TE DOEN. IK WERK MET DIVERSE MEDIA EN HEB VERSCHILLENDE ONDERWERPEN DIE IK BOEIEND VIND OM TE VERBEELDEN. BLOEMEN ZIJN ALTIJD INSPIREREND, LANDSCHAP IS HEERLIJK, MAAR OOK HET SCHILDEREN VAN STILLEVEN HEEFT ZO ZIJN GEHEEL EIGEN CHARME. ten in kleur en vorm. De lichtval kun je constant houden en manipuleren. Het schilderen van de diverse materialen levert daarnaast een prachtige oefening op in het bekijken en vormgeven van de diverse materialen. Palet houdt ook dit voorjaar weer zijn studie competitie, een betere aanleiding om ervoor te gaan zitten is er niet! Voorbereiding keuze onderwerp Ik heb al heel wat stillevens nageschilderd, soms in acryl of aquarel maar meestal in olieverf. De aanpak van een dergelijk project zul je dus ook per materiaal moeten bekijken. Er valt echter altijd het een en ander te zeggen over compositie, kleurgebruik, lichtval, hoe de voorwerpen onderling op elkaar inwerken, enz. Er zijn tal van uitgangspunten mogelijk, zoals ik ook vaak tegen mijn cursisten zeg; ik predik niet de waarheid. Dé waarheid in de schilderkunst bestaat volgens mij niet. Ik kan wel vertellen hoe ik de dingen aanpak en welke ervaringen mij tot dat inzicht hebben gebracht. Kleur Qua kleur vind ik het mooi om de voorwerpen onderling op elkaar af te stemmen. Ik houd ervan om voor een groot deel in ton sur ton (kleuren die dicht naast elkaar liggen op de kleurencirkel) te blijven. Dit mag ik dan weer graag een beetje pittiger maken door er een stukje complementaire kleur in te brengen (de kleur die juist weer aan de andere kant van de kleurencirkel ligt). Ter illustratie; de rode en paarse tinten van het , de druiven en de doek die ik achter het kannetje heb gehangen, worden extra warm door er wat groen van het druivenblad bij te brengen. Hetzelfde principe heb ik toegepast bij het Blauwe kannetje met mandarijntjes. Foto stillevens 1, 2 en 6 (Rode potjes met druiven, Rood kannetje met druiven, Blauw kannetje met mandarijntjes Je kunt er ook voor kiezen om juist helemaal in één kleurensfeer te blijven, zoals bij het stilleven van de Lampionnetjes of het Kannetje met uien ; in dit geval zul je extra op de contrasten moeten letten om toch een boeiend en samenhangend geheel te krijgen. Contrast Het is belangrijk om te letten op de toonwaarden in het schilderij en de contrasten tussen de voorwerpen onderling. Je schept diepte in een schilderij door de dingen die zich op de voorgrond bevinden meer contrast en kleur te geven dan de dingen op de achtergrond. Catherine Gathier geeft schilderlessen en workshops in Vianen (U). Ook het onderwerp stilleven schilderen komt daarbij aan bod. Er start een aantal malen per jaar een serie lessen in Olieverf fijnschildertechnieken, de eerstvolgende serie start op zaterdag 4 februari. Op zaterdag 12, 19 en 26 mei worden er workshops gegeven in Olieverf stillevens welke u naar eigen inzicht opstelt. Dit geeft u de keuze het schilderij heel persoonlijk te maken door bijvoorbeeld eigen voorwerpen mee te nemen. Stilleven uit het Frans vertaald wordt ook wel Nature Mort genoemd: dode natuur. Toch hanteer ik dit uit- La nature mort is allerminst dood Olieverf 30x40 cm. stilleven 4 lampionnetjes gangspunt veel breder. Allereerst gaan de voorwerpen die je schildert voor je leven. Je ziet de schoonheid van een simpel kannetje of katoenen doek, met zijn eigen lichtval en kleurschakeringen pas echt als je het hebt geschilderd. Daarnaast worden stillevens vaak gecombineerd met levende takjes, blaadjes, bloemen enz. Dood kun je het dan allerminst meer noemen! Ik ben het schilderen van stilleven pas echt gaan waarderen nadat ik - om het schilderen van een goede stofuitdrukking te oefenen- ze ook daadwerkelijk ben gaan schilderen. Voor zover u het nog niet eerder gedaan heeft, probeer het eens uit! Stilleven beweegt niet en kun je zelf geheel en al naar eigen wens inrich- Olieverf 30x40 cm. stilleven 3 kannetje met uien 64 65

12 toch wel aan te geven. In een tweede laag werk ik de voorwerpen meer uit en corrigeer de vormen, kleuren en tonen waar nodig. Bij een eventuele derde laag werk ik alle details uit die ik uitgewerkt wil hebben. De details achter in het stilleven houd ik bewust minder duidelijk en aanwezig dan de details voorin het schilderij. Ter illustratie, als ik de kist achter het vaasje met Lampionnetjes in dit schilderij net zo veel details en aandacht had gegeven als de dingen op de voorgrond, was het lastig geworden om diepte in de voorstelling te krijgen. Tenslotte Olieverf 30x80 cm. stilleven 5 koffiebusje met viooltjes, geschilderd op canvas board. Olieverf afm. 30x40 cm stilleven 2 rood kannetje met middel om te controleren of je voldoende con- Een zwart-wit foto van je stilleven is een goed druiven, geschilderd op trasten hebt aangebracht en of deze op de voorbehandeld Mdf plaat. goede plek zitten. Ik maak overigens altijd foto`s van de diverse composities die ik opstel, ik vind het een handig hulpmiddel om te kijken hoe het een en ander op het platte vlak overkomt. Daarnaast is het fijn om een geheugensteuntje te hebben als er iets in je stilleven verschuift of verandert. Compositie Je kunt willekeurig een aantal voorwerpen bij elkaar plaatsen. Deze kunnen iets met elkaar te maken hebben of waarschijnlijk juist erg onverwacht naast elkaar terecht zijn gekomen. Voor welke optie je ook kiest, het is wel belangrijk om in deze voorwerpen een mooie compositie aan te brengen. Je kunt kiezen voor een opstelling waarbij de nadruk valt op horizontale, verticale of diagonale lijnen. Een goed voorbeeld van een horizontale, deels L-vormige compositie is het schilderij van de beschuitbus met viooltjes. Sommige stilleven schilders kiezen ervoor om een ritme in de dingen aan te brengen, door een aantal voorwerpen bewust naast elkaar te plaatsen. Zelf houd ik ervan om diepte te scheppen door de dingen voor elkaar te plaatsen. Horizontale lijnen die het oog van de kijker uit de compositie leiden kun je doorbreken door bij voorbeeld een takje of doek over een tafelrand te laten vallen of door een doek zodanig achter een stilleven te hangen dat de vouwen in die doek het oog van de kijker rondleiden in je schilderij. Opzet schilderij Als het onderwerp is neergezet, de foto s zijn gemaakt en de belichting is bepaald kun je het stilleven na gaan schilderen. Nu hangt het af van de verf waarmee geschilderd wordt, hoe de volgorde van het schilderproces wordt bepaald. In aquarel zul je het onderwerp vrij direct ( met vooraf bepaalde keuzes t.a.v. kleur en contrast) moeten invullen, waarna je met glaceerlaagjes het een en ander nog kunt corrigeren en aanvullen. In acryl en olieverf is dit anders. Ik begin met een gedegen schets, waarna ik de contouren invul met kleur en contrast. In deze eerste laag houd ik de voorwerpen nog erg globaal, ook al probeer ik de grote kleur en contrastvlakken Het kan helpen om het schilderij na afloop direct dicht naast het stilleven op te stellen. Je kunt nu in één oogopslag bekijken wat er nog aan mankeert of waar nog extra aandacht nodig is. Ik raad de cursisten na afloop van de workshop of lessen altijd aan het schilderij af te lakken. De olieverfschilderijen met een retoucheervernis (als het schilderij globaal is gedroogd, meestal na één of twee weken). Olieverf droogt zeer langzaam, dit vernis beschermt het schilderij maar geeft het toch de kans om nog verder te drogen. Na verloop van maanden kun je een slotvernis opbrengen. De acrylschilderijen lak ik af met een zijdeglans vernis op acryl basis. Hierdoor komen de oorspronkelijke kleuren het mooiste tot hun recht, daarnaast biedt deze vernislaag bescherming tegen stof en vuil. Olieverf afm. 30x40 cm stilleven 2 rood kannetje met druiven Olieverf afm. 60x40cm stilleven 6 blauw kannetje met mandarijntjes 66 67