Sociale Barometer Sociale EffectenRapportage

Transcriptie

1 Sociale Barometer Sociale EffectenRapportage 1 september 2011

2 Dennis Peeters Samenlevingsopbouw Antwerpen provincie Velleke 220, 2440 GEEL

3 Inhoudsopgave 1. Inleiding 5 2. Begripsvorming Wat is armoede? Armoedemeting Armoedebarometer Decenniumdoelen Decenniumdoelen Armoedebarometer Gegevens Interfederale armoedebarometer 9 3. Cijfergegevens Demografie Bevolkingsloop Leeftijd Huishoudens Vreemde nationaliteit Gezondheid Rusthuizen en serviceflats / Kortverblijf en dagverzorging Derdebetalersregeling OCMW-dossiers hulp bij betalen medische kosten Werk Werkzoekenden/werkloosheidsgraad Inkomen Jaarlijks inkomen Personen ten laste van voorkeurregeling ziekteverzekering Tegemoetkomingen personen met een handicap en zorgverzekering Leefloon Schuldhulpverlening Gewaarborgd Inkomen Bejaarden (GIB) en Inkomensgarantie Ouderen (IGO) Wonen Sociale huurwoningen Kandidaat-huurders sociale huurwoningen (Geelse Huisvesting en Sociaal Verhuurkantoor Zuiderkempen) Aantal gedomicilieerden kamerwoningen en camping (Netevallei) Onderwijs & Vorming Basisonderwijs Secundair onderwijs Ongekwalificeerde uitstroom 31 3

4 3.7. Vrijetijdsparticipatie Voorlopige conclusie Ervaringen en aanbevelingen wonen en gezondheid Situatieschets wonen Kamerwonen Sociale huisvesting Lokaal woonbeleid Premies Noodopvang Ervaringen en aanbevelingen wonen Ervaringen Aanbevelingen Situatieschets gezondheid Geestelijke gezondheidszorg Lokaal (preventief) gezondheidsbeleid Ervaringen en aanbevelingen gezondheid Ervaringen Aanbevelingen Sociale effectenrapportage Bronnenlijst Bijlagen Bijlage 1: dashboard domeinen en indicatoren Geel Bijlage 2: schema SB-SER Bijlage 3: stroomdiagram SER LT Bijlage 4: tijdlijn totstandkoming nieuw beleidsplan Bijlage 5: stroomdiagram SER KT 50 4

5 1. Inleiding Anderhalf miljoen Belgen leeft in armoede (De Morgen, 22/04/10). Niet zomaar een krantenkop, maar een harde vaststelling. Op 22 april 2010 presenteerde Decenniumdoelen de (Vlaamse) armoedebarometer waarvan de indicatoren een tweede maal geactualiseerd werden. De vaststellingen op vlak van gezondheid, inkomen, arbeid, wonen, onderwijs en samenleven zijn zorgwekkend. Zo blijkt uit de cijfers in het laatste opvolgingsrapport dat het voorbije jaar op geen enkel van de 6 domeinen vooruitgang is geboekt. Daarnaast geven de cijfers waarschijnlijk een té optimistisch beeld vermits de beschikbare gegevens de financiële crisis nog niet volledig in beeld brengen. Decenniumdoelen 2017 doet dan ook een oproep aan de nationale politici om dringend werk te maken van de verhoging van de uitkeringen. Vanuit de federale en Vlaamse regering kunnen er heel wat structurele maatregelen genomen worden ter bestrijding van armoede met het oog op een duurzaam resultaat. Ook op het lokale niveau kunnen er echter significante maatregelen genomen worden. Zo werd in het Strategisch Plan Geel , alsook in het Lokaal Sociaal Beleidsplan vooropgesteld om naar analogie van De Vlaamse armoedebarometer, een sociale barometer te ontwikkelen voor Geel. Daarbij heeft het lokale bestuur de intentie om de sociale situatie in Geel in kaart te brengen, zowel in cijfers als in beleving. Dit ook met oog op periodieke opvolging, zodat een zekere evolutie op vlak van welbepaalde domeinen opgetekend kan worden. Daarnaast wil het lokale bestuur ruchtbaarheid geven aan de bestrijding van het armoedefenomeen door sociale effectenrapportage te hanteren. Bij de totstandkoming van deze effectenrapportage, zullen de ervaringen en de stem van kansengroepen een belangrijke plaats innemen. Vanuit Samenlevingsopbouw zullen we dan ook de klemtoom leggen op het in beeld brengen van deze ervaringen. In het eerste deel van dit rapport staan we stil bij de begripsvorming. Wat is armoede? Hoe kan armoede gemeten worden en welke methode verkiezen we te hanteren bij de ontwikkeling van de sociale barometer voor Geel? We duiden de Vlaamse armoedebarometer. De gegevens uit het opvolgingsrapport 2010 worden opgenomen als bijlage. Daarnaast benoemen we de interfederale armoedebarometer van de staatssecretaris voor armoedebestrijding Philippe Courard. In een tweede deel wordt de Geelse sociale barometer uitgewerkt. Beschikbare gegevens worden hier verzameld en toegelicht. De lokale gegevens zullen vergeleken worden met Mol en Turnhout. Daarnaast worden gegevens waar mogelijk afgezet tegen het Vlaams gemiddelde en de provinciale mediaan. Vervolgens verdiepen we de lokale context voor wonen en gezondheid. Vanuit de cijfergegevens en op basis van signalen die we opvangen binnen de Dienst Samenlevingsopbouw (DSO), stellen we namelijk vast dat er op vlak van deze domeinen heel wat noden leven bij kansengroepen. De lokale context zal verdiept worden in focusgroepen waar de ervaringen en aanbevelingen van mensen op vlak van wonen en gezondheid in kaart gebracht worden. In het derde deel wordt de procedure ter uitvoering van de sociale effectenrapportage toegelicht. Daarbij benoemen we het verband tussen de sociale barometer en de sociale effectenrapportage en geven we er duiding bij. 1 Decenniumdoelen 2017 is een samenwerkingsverband van twaalf organisaties die de krachten bundelen om de leefsituatie van mensen in armoede structureel te verbeteren. 5

6 Sociale Barometer Geel Cijfers, Ervaringen en Aanbevelingen

7 2. Begripsvorming 2.1. Wat is armoede? Over het begrip armoede werd de voorbije jaren in wetenschappelijke kringen veel geschreven. Toch ontbreekt het nog steeds aan een algemeen aanvaard begrippenkader. Bijgevolg worden er meerdere definities en uiteenlopende termen gehanteerd. In de Vlaamse context (in beleid, praktijk en onderzoek) is er echter een ruime eensgezindheid omtrent twee inzichten die we als uitgangspunt nemen. Ten eerste stellen we dat armoede relatief is. Dit betekent dat armoede tijd- en plaatsgebonden is. Met andere woorden dienen we rekening te houden met de algemene levensstandaard die in een bepaalde samenleving gangbaar is. Ten tweede erkennen we dat armoede multidimensioneel is. Dit betekent dat armoede betrekking heeft op meerdere levensdomeinen zoals huisvesting, onderwijs, gezondheidszorg Deze twee inzichten worden vervat in de definitie van armoede geformuleerd door Vranken: Armoede is een netwerk van sociale uitsluitingen dat zich uitstrekt over meerdere gebieden van het individuele en collectieve bestaan. Het scheidt de armen van de algemene leefpatronen van de samenleving. Naast deze twee inzichten erkennen we dat armoede gradueel is. Dit wil zeggen dat armoede zich kan voordoen in verschillende gradaties. Grosso modo onderscheiden we drie groepen van mensen in armoede: de bestaansonzekere (levend in een financieel moeilijke situatie), de echte armen (levend in financieel ontoereikende omstandigheden) en de inframarginalen (volkomen uitgesloten van het maatschappelijk bestaan, bijvoorbeeld mensen zonder papieren) Armoedemeting Het feit dat er geen eenduidigheid bestaat over het begrip armoede, maakt dat er ook geen consensus bestaat over de manier waarop we armoede meten. We spreken van een directe of indirecte meting. Voorstanders van de indirecte meting kijken in hoofdzaak naar de middelen die noodzakelijk zijn om deel te nemen aan het maatschappelijk leven. In dit geval is het beschikbaar inkomen de belangrijkste indicator. Voorstanders van een directe meting van armoede kiezen voor deprivatie-indicatoren die rechtstreeks peilen naar de levensstandaard en het consumptieniveau. Daarnaast kan de meting van armoede kwantitatief en kwalitatief benaderd worden. Bij een kwantitatieve benadering leggen we ons toe op de armoede in cijfers. Een kwalitatieve benadering brengt de leefwereld van armoede in kaart. Bij de ontwikkeling van de Geelse armoedebarometer willen we ons vooral toeleggen op het in kaart brengen van het multidimensionele karakter en het kwalitatieve aspect van armoede in Geel. Daarom zullen we in hoofdzaak directe indicatoren selecteren om Geelse armoede in kaart te brengen. 7

8 2.3. Armoedebarometer Decenniumdoelen 2017 Op 3 april 2007 lanceerde een platform van armoedeorganisaties en sociale bewegingen 2 de Decenniumdoelen Geef armoede geen kans. Vanuit de vaststelling dat in België 1,5 miljoen mensen in armoede leven en de inkomensongelijkheid blijft toenemen, roepen deze organisaties de overheden op om voorrang te geven aan de strijd tegen armoede Decenniumdoelen Decenniumdoelen 2017 schuift zes beleidsdoelstellingen voor de komende tien jaren naar voren: 1. Een halvering van de gezondheidsongelijkheid tussen arm en rijk. 2. Een halvering van het aantal gezinnen waar niemand werkt. 3. Voor elk gezin, ongeacht de samenstelling, minstens een inkomen dat de Europese armoederisicodrempel bereikt Een toename van het aantal goede en betaalbare huurwoningen met eenheden, waarvan minstens de helft sociale woningen zijn. 5. Een daling tot 3% van laaggeletterdheid en laaggecijferdheid bij jongeren, in alle onderwijsvormen en voor alle jongerengroepen. 6. Mensen in armoede verbreden hun netwerken Armoedebarometer De ontwikkeling van de zes doelen wordt jaarlijks opgevolgd via de armoedebarometer. Het gaat over meetbare indicatoren die de evolutie van de armoedesituatie in Vlaanderen opvolgt. De zes barometers hebben dus betrekking op de domeinen gezondheid, arbeid, inkomen, wonen, onderwijs en samenleven. De armoedebarometer is samengesteld uit primaire en secundaire indicatoren. De primaire indicatoren geven vooral de sociale toestand van subpopulaties weer. De secundaire indicatoren geven meer inzicht in de aard van de problematiek en ondersteunen de primaire indicatoren Gegevens De nulmeting van de gegevens vond plaats in In 2009 vond een eerste meting plaats. In 2010 volgde de tweede actualisering. Voor de meest recente gegevenstabellen en een beleidsaanbevelende analyse verwijzen we naar het opvolgingsrapport van onderzoeksgroep OASeS 4. In het tweede deel van dit rapport zal bij de vergelijking en toetsing van gegevens dieper ingegaan worden op de lokale context in Geel. 2 ABVV, ACV, ACW, Minderhedenforum, Samenlevingsopbouw Vlaanderen, Socialistische Mutualiteiten en socio-culturele verenigingen, Steunpunt Algemeen Welzijnswerk, Verbruikersateljee, Vlaams Netwerk van verenigingen waar armen het woord nemen, Vlaams Minderhedencentrum, Welzijnszorg en Cera 3 De Europese armoedegrens is de EU-SILC-norm (Statistics on Income and Living Conditions). Deze ligt op 60% van het mediaan equivalent inkomen. Voor een alleenstaande bedraagt deze 899 EUR per maand. Voor elke bijkomende volwassene wordt dat bedrag met 50% verhoogd, en voor elk kind met 30%

9 2.4. Interfederale armoedebarometer De interfederale armoedebarometer werd voor het eerst voorgesteld in 2009 in opdracht van de toenmalige staatssecretaris voor Armoedebestrijding Jean-Marc Delizée. Dit instrument heeft als voornaamste doel om het verschijnsel armoede beter bekend te maken in België. De Armoedebarometer toont aan hoe wijdverspreid armoede wel niet is en verduidelijkt enkele essentiële kenmerken ervan. Één burger op zeven in ons land leeft onder de armoedegrens. Armoede wordt vaak gekarateriseerd door onvoldoende inkomsten. In werkelijkheid betekent armoede meer dan louter geldgebrek en heeft zij betrekking op alle aspecten van het leven van onze armste medeburgers. Door hun kwetsbaarheid liggen grondrechten en basisbehoeften zoals gezondheidszorg, werk, onderwijs, huisvesting, enz., voor hen immers vaak ver buiten hun bereik. De interfederale armoedebarometer is net als de Vlaamse armoedebarometer onderverdeeld in domeinen. Deze domeinen lopen grotendeels gelijk: inkomen en schuld, gezondheidszorg, werk, onderwijs, wonen en deelname. De barometer wordt jaarlijks gepubliceerd. Voor met de recentste resultaten verwijs ik naar de interactieve editie van de interfederale armoedebarometer

10 3. Cijfergegevens De Geelse sociale barometer is net als de Vlaamse en interfederale barometer onderverdeeld in domeinen. Deze domeinen zijn gezondheid, werk, inkomen, wonen, onderwijs & vorming en vrijetijdsparticipatie. Deze domeinen lopen gelijk met de domeinindeling binnen de Dienst Samenlevingsopbouw (DSO). Dit zal verder van belang zijn bij de implementatie van de sociale effectenrapportage, waar we in het derde deel dieper op ingaan. Per domein werden een aantal indicatoren met bijhorende gegevens opgenomen. De gegevens werden verzameld op basis van verschillende databanken. Heel wat gegevens uit deze databanken werden geïntegreerd in het Sociaal Kompas van het steunpunt Sociale Planning van de provincie Antwerpen. Daarnaast werd de gemeentelijke profielschets van lokale statistieken geconsulteerd. Waar mogelijk werden er gegevens aangeleverd door lokale stadsdiensten en OCMW. Naast de indicatoren en gegevens over de zes domeinen, werden er een aantal demografische gegevens opgenomen om de lokale situatie beter te duiden. Als bijlage (bijlage 1) werd een dashboard opgenomen dat de zes domeinen en bijhorende indicatoren visualiseert. Daarbij kan in een oogopslag de vergelijking gemaakt worden met Mol en Turnhout. Daarnaast worden de gegevens weergegeven over verschillende jaren Demografie Bevolkingsloop INWONERS(EVOLUTIE) gemeente [1] [2] [3] [4] [5] GEEL MOL TURNHOUT [1] Aantal inwoners (1 jan 1998) [2] Aantal inwoners (1 jan 2008) [3] Aantal inwoners: absolute evolutie ( ) [4] Aantal inwoners: gemiddelde evolutie per jaar ( ) [5] Aantal inwoners (31 dec 2009) Inwonersevolutie ( ) GEEL M OL 10 TURNHOUT

11 NATUURLIJKE BEVOLKINGSAANGROEI Gemeente [1] [2] [3] GEEL [1] Natuurlijke bevolkingsaangroei 2007 [2] Natuurlijke bevolkingsaangroei 2008 [3] Natuurlijke bevolkingsaangroei 2009 MIGRATIESALDO Gemeente [1] [2] [3] GEEL ,0 1,36 MOL ,6 0,45 TURNHOUT ,0-0,71 [1] Migratiesaldo: inwijking-uitwijking (2007) [2] Migratiesaldo: gemiddeld ( ) [3] Migratiesaldo: gemiddeld aantal per jaar per 1000 inwoners ( ) TOELICHTING Tussen 1 januari 1998 en 1 januari 2008 stijgt het bevolkingsaantal van naar In absolute cijfers betreft het een stijging van 2 417, die zich vertaalt in een relatieve stijging van 8%. Op 31 december 2009 betreft het bevolkingsaantal , tegenover in januari Daarmee overschrijdt Geel reeds de vooropgestelde bevolkingsprognoses ( per 1 jan 2018), waaruit kan geconcludeerd worden dat het bevolkingsaantal in Geel aanzienlijk snel stijgt. Zelfs in vergelijking met Turnhout, kleinste centrumstad en spiegelingsmetropool voor de Kempen, stijgt het bevolkingsaantal in sterke mate. Als we deze bevolkingsloop verder analyseren, kunnen we stellen dat de bevolkingsgroei eerder een migratoire dan een natuurlijke groei betreft. Zo is de natuurlijke bevolkingsaangroei beperkt. Het migratiesaldo ligt echter significant hoger dan in vergelijkbare gemeentes. Tussen 2003 en 2008 bestaat de gemiddelde bevolkingsevolutie per 1000 inwoners voor meer dan 2/3 uit migratoire groei. 11

12 Mediaan Provincie Antwerpen: 4,68 Vlaanderen: 4,22 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels Rijkevorsel Merksplas Stabroek Kapellen Brasschaat Brecht Malle Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Vosselaar Mol -4,88-0,00 0,01-3,00 3,01-4,22 4,23-4,68 4,69-7,00 7,01-10,00 10,01-14,41 Bornem Sint-Amands Antwerpen Schoten Schilde Zwijndrecht Wijnegem Wommelgem Borsbeek Ranst Mortsel Boechout Edegem Hemiksem Hove Aartselaar Schelle Kontich Lint Lier Niel Boom Rumst Duffel Puurs Willebroek Sint-Katelijne-Waver Zoersel Lille Kasterlee Vorselaar Zandhoven Grobbendonk Herentals Olen Geel Nijlen Herenthout Berlaar Westerlo Heist-op-den-Berg Laakdal Hulshout Putte Herselt Retie Meerhout Dessel Balen Mechelen Bonheiden Aantal inwoners: gemiddelde jaarlijkse evolutie per 1000 inwoners ( ) Mediaan Provincie Antwerpen: 0,28 Vlaanderen: -0,02 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels Rijkevorsel Merksplas Stabroek Kapellen Brasschaat Brecht Malle Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Vosselaar Mol -4, ,64-2, ,08-0, ,01 0,08-0,28 0,28-0,94 1,03-2,70 2,70-5,05 Bornem Sint-Amands Antwerpen Schoten Schilde Zwijndrecht Wijnegem Wommelgem Borsbeek Ranst Mortsel Boechout Edegem Hemiksem Hove Aartselaar Schelle Kontich Lint Lier Niel Boom Rumst Duffel Puurs Willebroek Sint-Katelijne-Waver Zoersel Lille Kasterlee Vorselaar Zandhoven Grobbendonk Herentals Olen Geel Nijlen Herenthout Berlaar Westerlo Heist-op-den-Berg Laakdal Hulshout Putte Herselt Retie Meerhout Dessel Balen Mechelen Bonheiden Migratiesaldo: gemiddeld per 1000 inwoners ( ) 12

13 Leeftijd LEEFTIJDSKLASSEN (20 JAAR) / LEEFTIJDSKLASSEN (AANDEEL) Gemeente [1] [2] [3] [4] [5] GEEL MOL TURNHOUT Gemeente [6] [7] [8] [9] [10] GEEL 20,35 26,47 30,66 18,25 4,27 MOL 20,55 24,49 31,04 19,28 4,64 TURNHOUT 21,19 24,74 28,57 19,87 5,63 [1] 0-19 jarigen: aantal (1 jan 2008) [2] jarigen: aantal (1 jan 2008) [3] jarigen: aantal (1 jan 2008) [4] jarigen: aantal (1 jan 2008) [5] 80+ jarigen: aantal (1 jan 2008) [6] 0-19 jarigen: in procent van de inwoners (1 jan 2008) [7] jarigen: in procent van de inwoners (1 jan 2008) [8] jarigen: in procent van de inwoners (1 jan 2008) [9] jarigen: in procent van de inwoners (1 jan 2008) [10] 80+ jarigen: in procent van de inwoners (1 jan 2008) Relatief aandeel leeftijdsklassen (2008) ,35 18, , GEEL GRIJZE DRUK Gemeente [1] [2] [3] [4] GEEL 36,71 39,41 53,24 13,83 MOL 37,51 41,68 52,87 11,18 TURNHOUT 38,05 43,58 52,99 9,42 [1] Grijze druk: 60+ jarigen, in procent van jarigen (1 jan 1998) [2] Grijze druk: 60+ jarigen, in procent van jarigen (1 jan 2008) [3] Grijze druk: 60+ jarigen, in procent van jarigen (1 jan 2018) [4] Grijze druk: lange termijn evolutie ( ) TOELICHTING Geel vertoont qua leeftijdsklassen geen deviante scores tegenover de vergelijkende gemeentes. Dit geldt tevens voor de huidige grijze druk. Het cijfer over de lange termijn evolutie geeft echter aan dat het aandeel 60-plussers in de toekomst zal stijgen. 13

14 Mediaan Provincie Antwerpen: 22,44 Vlaanderen: 22,08 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels Rijkevorsel Merksplas Stabroek Kapellen Brasschaat Brecht Malle Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Vosselaar Mol 19,59-20,74 21,04-22,08 22,14-22,44 22,45-23,00 23,04-23,97 24,07-25,52 Bornem Sint-Amands Antwerpen Schoten Schilde Zwijndrecht Wijnegem Wommelgem Borsbeek Ranst Mortsel Boechout Edegem Hemiksem Hove Aartselaar Schelle Kontich Lint Lier Niel Boom Rumst Duffel Puurs Willebroek Sint-Katelijne-Waver Zoersel Lille Kasterlee Vorselaar Zandhoven Grobbendonk Herentals Olen Geel Nijlen Herenthout Berlaar Westerlo Heist-op-den-Berg Laakdal Hulshout Putte Herselt Retie Meerhout Dessel Balen Mechelen Bonheiden 0-19 jarigen: percentage inwoners (1 jan 2008) Mediaan Provincie Antwerpen: 4,27 Vlaanderen: 4,69 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels Rijkevorsel Merksplas Stabroek Kapellen Brasschaat Brecht Malle Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Vosselaar Mol 2,54-2,97 3,03-3,89 3,95-4,27 4,27-4,69 4,77-5,00 5,00-5,99 6,06-6,25 Bornem Sint-Amands Antwerpen Schoten Schilde Zwijndrecht Wijnegem Wommelgem Borsbeek Ranst Mortsel Boechout Edegem Hemiksem Hove Aartselaar Schelle Kontich Lint Lier Niel Boom Rumst Duffel Puurs Willebroek Sint-Katelijne-Waver Zoersel Lille Kasterlee Vorselaar Zandhoven Grobbendonk Herentals Olen Geel Nijlen Herenthout Berlaar Westerlo Heist-op-den-Berg Laakdal Hulshout Putte Herselt Retie Meerhout Dessel Balen Mechelen Bonheiden 80+ jarigen: percentage inwoners (1 jan 2008) 14

15 Huishoudens PRIVATE EN COLLECTIEVE HUISHOUDENS 6 Gemeente [1] [2] [3] [4] GEEL , MOL , TURNHOUT , [1] Private huishoudens: aantal (1 jan 2004) [2] Personen in private huishoudens: aantal (1 jan 2004) [3] Gemiddeld aantal personen per privaat huishouden (1 jan 2004) [4] Personen niet verblijvend in private huishoudens: aantal (1 jan 2004) ALLEENSTAANDEN ZONDER KINDEREN Gemeente [1] [2] GEEL MOL TURNHOUT [1] Alleenstaande mannen zonder kinderen: aantal (1 jan 2006) [2] Alleenstaande vrouwen zonder kinderen: aantal (1 jan 2006) ALLEENSTAANDEN MET KINDEREN Gemeente [1] [2] GEEL MOL TURNHOUT [1] Alleenstaande vader met max 5 kinderen: aantal (1jan 2006) [2] Alleenstaande moeder met max 5 kinderen: aantal (1jan 2006) ALLEENSTAANDEN ZONDER KINDEREN + ALLEENSTAANDEN MET KINDEREN Gemeente [1] [2] GEEL ,00 MOL ,48 TURNHOUT ,60 [1] Alleenstaande mannen en vrouwen, alleenstaande vaders en moeders met max 5 kinderen: aantal (1 jan 2006) [2] Alleenstaande mannen en vrouwen, alleenstaande vaders en moeders met max 5 kinderen, in procent van de huishoudens (1 jan 2006) 6 Kloostergemeenschappen, rusthuizen, weeshuizen, verplegingsinrichtingen, gevangenissen 15

16 TOELICHTING Bij de analyse van de cijfers van private en collectieve huishoudens, valt het hoog aantal personen verblijvend in collectieve huishoudens op. Het gaat over 886 personen, wat ongeveer het dubbel is van het aantal in de vergelijkende gemeentes. Dit valt uiteraard te kaderen vanuit de talrijke aanwezigheid van residentiële sociale hulpverlening in Geel. Bij het aantal alleenstaanden en alleenstaande ouders met kinderen, valt het hoog aantal alleenstaande mannen en vrouwen, alleenstaande vaders en moeders met kinderen, in procent van de totale huishoudens op (31%). Het gaat om een significant cijfer vermits deze groep een verhoogd armoederisico draagt (cfr. armoedebarometer Decenniumdoelen). 16

17 Mediaan Provincie Antwerpen: 2,52 Vlaanderen: 2,40 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels Rijkevorsel Merksplas Stabroek Kapellen Brasschaat Brecht Malle Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Vosselaar Mol 2,04-2,30 2,30-2,40 2,40-2,51 2,51-2,60 2,60-2,79 Bornem Sint-Amands Antwerpen Schoten Schilde Zwijndrecht Wijnegem Wommelgem Borsbeek Ranst Mortsel Boechout Edegem Hemiksem Hove Aartselaar Schelle Kontich Lint Lier Niel Boom Rumst Duffel Puurs Willebroek Sint-Katelijne-Waver Zoersel Lille Kasterlee Vorselaar Zandhoven Grobbendonk Herentals Olen Geel Nijlen Herenthout Berlaar Westerlo Heist-op-den-Berg Laakdal Hulshout Putte Herselt Retie Meerhout Dessel Balen Mechelen Bonheiden Gemiddeld aantal personen per privaat huishouden (1 jan 2004) Mediaan Provincie Antwerpen: 26,30 Vlaanderen: 32,70 Essen Hoogstraten Kalmthout Wuustwezel Baarle-Hertog Ravels Rijkevorsel Merksplas Stabroek Kapellen Brasschaat Brecht Malle Arendonk Turnhout Oud-Turnhout Beerse Vosselaar Mol 20,35-22,76 23,07-24,66 25,12-26,30 26,34-32,70 32,79-39,44 50,64 Bornem Sint-Amands Antwerpen Schoten Schilde Zwijndrecht Wijnegem Wommelgem Borsbeek Ranst Mortsel Boechout Edegem Hemiksem Hove Aartselaar Schelle Kontich Lint Lier Niel Boom Rumst Duffel Puurs Willebroek Sint-Katelijne-Waver Zoersel Lille Kasterlee Vorselaar Zandhoven Grobbendonk Herentals Olen Geel Nijlen Herenthout Berlaar Westerlo Heist-op-den-Berg Laakdal Hulshout Putte Herselt Retie Meerhout Dessel Balen Mechelen Bonheiden Percentage huishoudens met geringere bestaanszekerheid (2006) 17

18 Vreemde nationaliteit gemeente [1] [2] [3] [4] [5] [6] GEEL MOL TURNHOUT [1] Inwoners met vreemde nationaliteit (HDI > 0.9, Nederland): aantal (1 jan 2007) [2] Inwoners met vreemde nationaliteit (HDI > 0.9, Zuid-Europa): aantal (1 jan 2007) [3] Inwoners met vreemde nationaliteit (HDI > 0.9, andere landen): aantal (1 jan 2007) [4] Inwoners met vreemde nationaliteit (HDI < 0.9, Marokko, Turkije): aantal (1 jan 2007) [5] Inwoners met vreemde nationaliteit (HDI < 0.9, Europa excl. Turkije): aantal (1 jan 2007) [6] Inwoners met vreemde nationaliteit (HDI < 0.9, andere landen): aantal (1 jan 2007) De selectie van landen met een (zeer) hoge sociale ontwikkeling steunt op de Human Development Index van de Verenigde Naties. In 2005 hadden 29 landen een index hoger dan 0,9 en wel alle vroegere West-Europese landen en negen andere landen. Het aandeel van die landen in de wereldbevolking bedroeg 15 %. [2]: Zuid-Europa betreft de vier landen met vroegere sterke inwijking: Italië, Spanje, Portugal en Griekenland. [5:] De Oost-Europese landen die toetraden tot de Europese Unie hadden in 2004 een HDI tussen 0,8 en 0,9. Gemeente GEEL [1] [2] [3] , , ,19 [1] Aantal vreemdelingen [2] Aantal inwoners [3] Aantal vreemdelingen, in procent van het aantal inwoners TOELICHTING Cijfers met betrekking tot vreemde nationaliteit geven slechts een zeer beperkt beeld over de aanwezige etnisch-culturele diversiteit en het armoederisico van bepaalde etnisch-culturele minderheden. 18

19 3.2. Gezondheid Rusthuizen en serviceflats / Kortverblijf en dagverzorging gemeente [1] [2] [3] [4] [5] [6] GEEL , ,33 MOL , ,00 TURNHOUT , ,39 gemeente [7] [8] [9] [10] [11] [12] GEEL , ,00 MOL , ,38 TURNHOUT , ,00 [1] Rusthuizen: programma (2007) [2] Rusthuizen: capaciteit (2007) [3] Rusthuizen: capaciteit in procent van programma (2007) [4] Serviceflats: programma (2007) [5] Serviceflats: capaciteit (2007) [6] Serviceflats: capaciteit in procent van programma (2007) [7] Centra voor kortverblijf: programma (2007) [8] Erkende Centra voor kortverblijf: capaciteit (2007) [9] Centra voor kortverblijf: capaciteit erkenning in procent van programma (2007) [10] Dagverzorgingscentra: programma (2007) [11] Erkende dagverzorgingscentra: capaciteit (2007) [12] Dagverzorgingscentra: capaciteit erkenning in procent van programma (2007) TOELICHTING Het programma van de rusthuizen betreft het aantal bedden dat decretaal gesubsidieerd wordt. De capaciteit betreft het aantal bedden dat effectief aangeboden wordt. Deze cijfers zijn interessant om op te volgen in functie van de grijze druk Derdebetalersregeling De toepassing van de derdebetalersregeling laat mensen toe om enkel het remgeld te betalen bij een doktersbezoek. Het overige bedrag wordt door de dokter rechtstreeks geïnd via het ziekenfonds. Geel telt 35 huisartsen. Volgens de cijfers van de Christelijke Mutualiteit passen 6 van de 35 huisartsen de derdebetalersregeling toe (17%). In Mol bedraagt dit respectievelijk 60 %, in Retie 50 % en in Balen 100 % OCMW-dossiers hulp bij betalen medische kosten In 2009 waren er 401 OCMW-dossiers waarbij steun verleend werd in het kader van medische kosten. Het gaat hier dan over farmaceutische (198) en hospitalisatiekosten (35) en kosten van medische ver- 19

20 zorging (168). In 2008 en 2007 waren er dit respectievelijk 400 en 468. In de periode januari tot oktober 2010 telden we vooralsnog 326 dossiers. 20

21 3.3. Werk Werkzoekenden/werkloosheidsgraad gemeente [1] [2] [3] [4] [5] GEEL , ,40 MOL , ,20 TURNHOUT , ,80 gemeente [6] [7] [8] [9] [10] GEEL 6,56 7,84-1,28 5,92 7,35 MOL 6,92 8,27-1,35 5,91 8,17 TURNHOUT 10,65 11,87-1,22 10,18 11,21 [1] Aantal NWWZ (dec 2010) [2] Aantal NWWZ (dec 2009) [3] Verschil [1] en [2] (%) [4] NWWZ in een kansengroep (dec 2010) [5] NWWZ in een kansengroep, in procent van aantal NWWZ (dec 2010) [6] Werkloosheidsgraad (dec 2010) [7] Werkloosheidsgraad (dec 2009) [8] Verschil [6] en [7] [9] Werkloosheidsgraad mannen (dec 2010) [10] Werkloosheidsgraad vrouwen (dec 2010) [4], [5]: Ouderen (+50 jaar), laaggeschoolden, allochtonen en arbeidsgehandicapten De werkloosheidsgraad betreft de procentuele verhouding tussen de niet-werkende werkzoekenden tot de beroepsbevolking. Evolutie NWWZ ( ) GEEL MOL TURNHOUT NWWZ in een kansengroep, in procent van aantal NWWZ (dec 2010) 80 78, ,4 71,2 GEEL MOL TURNHOUT 65 21

22 3.4. Inkomen Jaarlijks inkomen Gemeente GEEL [1] [2] [3] [4] [5] Inkomen lager dan EUR 13,3 17,3 16,6 17,8 17,4 Inkomen hoger dan EUR 8,2 11,2 11,2 11,5 11,8 [1] 2000 (%) [2] 2007 (%) [3] Arrondissement Turnhout (2007) (%) [4] Provincie Antwerpen (2007) (%) [5] Vlaams Gewest (2007) (%) Gemeente GEEL [1] [2] [3] [4] [5] Gemiddeld inkomen per inwoner Mediaan inkomen [1] 2000 Geel (euro) [2] 2007 Geel (euro) [3] Arrondissement Turnhout (2007) (euro) [4] Provincie Antwerpen (2007) (euro) [5] Vlaams Gewest (2007) (euro) TOELICHTING Het mediaan equivalent inkomen (Europese armoedegrens) ligt op 899 euro per maand, op jaarbasis (deze ligt op 60 % van het mediaan equivalent inkomen, cfr. armoedebarometer Decenniumdoelen). Dit betekent dat een alleenstaande met een inkomen lager dan euro volgens de Europese armoedegrens in armoede verkeert. Wetende dat in ,3 procent van de inkomens lager ligt dan euro, dat het hier niet noodzakelijk enkel om alleenstaanden gaat (voor elke bijkomende volwassene wordt dat bedrag met 50 % verhoogd, voor elk kind met 30 %) en dat Geel 31% alleenstaanden met of zonder kinderen telt, gaat het hier om cijfers die kunnen wijzen op de aanwezigheid van een groep met een verhoogd armoederisico. Daarnaast hebben fiscale gegevens hun beperking. Zo is niet iedereen belastingplichtig. Ten tweede is een fiscaal huishouden niet hetzelfde als een feitelijk huishouden. Ten derde moeten bepaalde onderdelen van het beschikbare (gezins-) inkomen niet opgegeven worden in de aangifte. Naast de Europese armoedegrens die arbitrair vastgelegd wordt, is er de Vlaamse budgetstandaard ontwikkeld door Storms en Van den Bosch (2009). Volgens deze budgetstandaard bedraagt het totaal budget om menswaardig deel te nemen aan de (Vlaamse) samenleving 976 euro voor een alleenstaande per maand. Voor een koppel bedraagt dit euro. Op jaarbasis gaat het respectievelijk over euro en euro. Ook hier kunnen we concluderen dat een inkomen van euro niet toereikend is om menswaardig deel te nemen aan de samenleving. 22