Haalbaarheid studie bio energie op business park Friesland en Kanaal

Transcriptie

1 Haalbaarheid studie bio energie op business park Friesland en Kanaal Auteurs: Bas van Dun Berry Meuleman Ecofys bio-energy Inhoudsopgave Samenvatting 2 Inleiding 3 Inventarisatie 7 Selectie meest haalbare optie 10 Financiële haalbaarheid 14 Bevindingen 23 Projectontwikkeling / stappenplan 24 Vergunningstechnische haalbaarheid 25 Bijlagen: Financiële haalbaarheid 29 Componenten biomassa WKK 31 Voorbeelden biomassa WKK 42 Opdrachtgever en namenlijst bedrijven 45 Begrippenlijst 46 1

2 Samenvatting Bevindingen 1. Houtachtige biomassa potentieel regio Heerenveen 45 tot 65 kton/jaar 2. Kansrijke optie houtgestookte WKK 3. Locatie op bedrijventerrein mogelijk voor een 5 MWe installatie in nabijheid grote afnemers milieuvergunning geen obstakels te verwachten, aanvoer voor biomassa mogelijk via water en as / infrastructuur is aanwezig Momenteel geen warmteafzet aanvoer biomassa buiten regio noodzakelijk, verbruik ca. 75 kton/jaar Op basis van gehanteerde uitgangspunten rendement op eigen vermogen van 10,8 % en terugverdientijd van 5,9 jaar Het hoofddoel van deze studie is te komen tot een technisch en economisch onderbouwde visie op de meest duurzame, betrouwbare en betaalbare bioenergievoorziening voor bedrijventerrein Friesland & Kanaal. Als brandstof voor de installatie is gewenst om voornamelijk reststromen van bedrijven op het bedrijventerrein Friesland & Kanaal en de directe omgeving met een radius van 40 km te gebruiken. Uit de studie is naar voren gekomen dat een houtgestookte WKK de meest aantrekkelijke optie is. Op het bedrijventerrein is momenteel geen afzet van (laagwaardige) warmte mogelijk. Echter er zijn mogelijke locaties geschikt voor afzet van elektriciteit direct aan een aantal grootverbruikers. Op deze locaties is het mogelijk om met de gehanteerde uitgangspunten een rendabele installatie van 5 MWe te plaatsen, maar dan zal er naast de aanwezige houtachtige biomassa ook biomassa van buiten de regio dienen te worden aangeleverd... 2

3 Haalbaarheid studie bio energie business park Friesland en Kanaal Businesspark Friesland & Kanaal ontwikkelen tot een duurzaam bedrijventerrein. Doelstelling HBH studie: visie op de meest duurzame, betrouwbare en betaalbare bioenergievoorziening. Uitgangspunt reststromen van bedrijven op het bedrijventerrein en de directe omgeving. De Ondernemersvereniging Businesspark Friesland (OBF) te Heerenveen heeft in 2002 het project Collectief en duurzaam beheer en onderhoud businesspark Friesland & Kanaal gestart om het bedrijventerrein te ontwikkelen tot een duurzaam bedrijventerrein. In werkgroepverband worden kwaliteit, duurzaamheid en de collectieve inkoop onderzocht. Uit een inventarisatie, waaruit een potentieel aan reststoffen blijkt, komt de vraag van de werkgroep Duurzaamheid voort naar een haalbaarheidsonderzoek energieopwekking met biomassa. Met name collectieve inkoop en gebruik van reststromen en energie wordt als grote kans beschouwd voor de ontwikkeling van het Businesspark Friesland & Kanaal. Het bedrijventerrein bestaat uit 120 hectare met 200 bedrijven. Doelstelling van het haalbaarheidsonderzoek is te komen tot een technisch en economisch onderbouwde visie op de meest duurzame, betrouwbare en betaalbare bio-energievoorziening voor bedrijventerrein Friesland & Kanaal. Rekening wordt gehouden met reststromen van bedrijven op het bedrijventerrein Friesland & Kanaal en de directe omgeving met een radius van 40 km. 3

4 Inleiding Opzet project (1) 1. Aanleveren data en vaststellen exacte energievraag 2. Inventarisatie aanbod biomassa 3. Haalbaarheid biomassa installaties 4. Selectie meest haalbare optie 5. Stappenplan Projectontwikkeling 6. Eindpresentatie Ad1. Aanleveren data en vaststellen exacte energievraag Uit economische overwegingen zal opgewekte duurzame elektriciteit doorgaans aan het openbare net worden geleverd. Om de optimale toepassingsmogelijkheden van een biomassa WKK installatie te bepalen is het noodzakelijk de verwachte warmtevraag in beeld te hebben. Er zal namelijk een substantiële warmtevraag aanwezig moeten zijn voor de aanleg van een warmtenet om de investeringen hierin te kunnen rechtvaardigen. Om dit te doen wordt de verwachte bedrijvigheid gekoppeld aan energiekentallen en kennis van de bedrijfsprocessen. Wat betreft de verwachte bedrijvigheid is uitgegaan van de informatie die door de werkgroep is aangeleverd. Er is gekeken naar ruimteverwarming voor de bedrijven en industriële warmtevraag. Ad 2. Inventarisatie aanbod biomassa uit de omgeving Biomassa stromen van buiten het bedrijventerrein zoals van Afvalsturing Friesland en omringende gemeenten zijn op hoofdlijnen geïnventariseerd. Er is ingeschat wat de kwaliteit van de biomassa is, wat de voor energieopwekking bruikbare fractie is en wat voor type energie centrale in aanmerking komt. De organische reststromen die mogelijk in aanmerking komen zijn; organisch bedrijfsafval, GFT-afval, resthout (A&B categorie), tuinafval, snoeihout, bermgras,gedroogd slib, etc. Naast de organische reststromen is ook een RDF fractie (Refused Derived Fuel) uit afvalscheiding beschikbaar. Er is een indicatie van de marktprijs gegeven van de inkoop van biomassa van buiten de regio. 4

5 Inleiding Opzet project (2) 1. Aanleveren data en vaststellen exacte energievraag 2. Inventarisatie aanbod biomassa 3. Haalbaarheid biomassa installaties 4. Selectie meest haalbare optie 5. Stappenplan Projectontwikkeling 6. Eindpresentatie Ad 3. Haalbaarheid mogelijke biomassa installaties Het zwaartepunt van het project bevindt zich in deze stap, waarin de technische, economische en juridische haalbaarheid van een mogelijke biomassa installatie voor bedrijventerrein Friesland & Kanaal is bepaald. Allereerst is voor de verschillende biomassasoorten bepaald welke conversietechnieken technisch haalbaar zijn, en in welke vorm de biomassa hiervoor aangeleverd dient te worden. Op verzoek van OBF hebben we ons beperkt tot commercieel bewezen conversietechniek. Een beknopte uitleg is gegeven van de conversietechnieken, zodat er inzicht ontstaat in de inpasbaarheid van een dergelijke installatie binnen het bedrijventerrein of op het terrein van Afvalsturing Friesland. Vervolgens is de economische haalbaarheid bepaald op basis van kentallen. Dit resulteert in een ingeschatte kostprijs voor warmteproductie en elektriciteit. Tevens is de haalbaarheid (terugverdientijd / interne rentevoet) per type biomassa installatie gegeven uitgaande van een marktconforme terugleververgoeding. In nauw overleg met de betreffende gemeenten is gekeken wat de vergunning vereisten zijn voor de verschillende biomassa installaties. 5

6 Inleiding Opzet project (3) 1. Aanleveren data en vaststellen exacte energievraag 2. Inventarisatie aanbod biomassa 3. Haalbaarheid biomassa installaties 4. Selectie meest haalbare optie 5. Stappenplan Projectontwikkeling 6. Eindpresentatie Ad 4. Selectie meest haalbare optie De vorige stappen leidden tot een range aan mogelijke biomassa installaties. In deze stap is, in overleg met de opdrachtgever bepaald welke biomassa stroom met welke biomassa conversietechnologie vanuit technologisch en economisch oogpunt het best haalbaar lijken. Ad 5. Stappenplan projectontwikkeling Binnen het stappenplan is beknopt aangegeven wat er qua organisatie moet gebeuren om een dergelijke installatie te realiseren. Per fase in het stappenplan (bijvoorbeeld financiering, gedetailleerde haalbaarheid, samenwerkingscontracten, ontwerp, offerte aanvraag, vergunningaanvraag) is aangegeven welke stappen door welke partij moeten worden ondernomen, welke tijd hier globaal mee gepaard gaat en welke kosten dit globaal met zich meebrengt. 6

7 Inventarisatie Energievraag (1) 1. Laagwaardige warmtevraag op vele locaties Geen warmtenet aanwezig 2. Hoogwaardige warmtevraag Swiss Combi Technology 3. Elektriciteitsbehoefte te concentreren bij enkele grote afnemers Conclusie: vrijwel geen geschikte combinatie warmtevraag en elektriciteitsvraag Ad 1. Op het bedrijventerrein Friesland & Kanaal zijn veel laagwaardige warmtevragers voor onder andere ruimteverwarming. Om deze warmtevragers van warmte te voorzien zou via een bio-wkk een uitgebreid warmtenet noodzakelijk zijn. De kosten van een warmtenet zijn dusdanig hoog dat een uitgebreid warmtenet niet kosteneffectief is voor betreffende warmtevraag. In dit onderzoek is daarom gekeken naar een grote warmtevrager(s) met in de nabijheid een vrije locatie waar een biomassa installatie realiseerbaar is. Ad 2. De grote warmtevragers in de nabijheid van een mogelijke locatie zijn Swiss Combi Technology, NOAP, Ecopark De Wierde, Verenigde Bouwbedrijven Noppert, EFKA Additives en Wetterskip Fryslân. Deze verbruiken tezamen ongeveer 4,4 miljoen m 3 aardgas per jaar (detail op pagina 25). Hiervan gebruikt Swiss Combi Technology ongeveer 4,0 miljoen aardgas, maar het betreft hierbij hoogwaardige warmte (350 C) voor het drogen van slib. Daarnaast vindt bij Wetterskip Fryslân voorverwarming van slib plaats dat zorgt voor een hoger percentage aan droge stof. Hierdoor hoeft er minder volume worden vervoerd en treden minder transportbewegingen op. De resterende bedrijven hebben laagwaardige warmte voor ruimteverwarming voor ongeveer 1500 uur per jaar. Deze beperkte warmtevraag op de locatie maken van het leveren van een combinatie van warmte en elektriciteit geen criterium voor technologie keuze. Dit zal worden aangetoond in de analyse van de haalbaarheid. 7

8 Inventarisatie Energievraag (2) 1. Laagwaardige warmtevraag op vele locaties 2. Hoogwaardige warmtevraag Swiss Combi 3. Elektriciteitsbehoefte te concentreren bij enkele grote afnemers Conclusie: vrijwel geen geschikte combinatie warmtevraag en elektriciteitsvraag Ad 3. Door de invoer van de MEP-regeling (Milieukwaliteit ElektriciteitsProductie) heeft de geproduceerde elektriciteit een grotere relevatie gekregen in de economische haalbaarheid van bio-wkk s.een voor 10 jaar vaste terugleververgoeding is voor zelfstandige bio-energie installaties met een vermogen van minder dan 50 MWe per gesteld op 9,7 ct/kwh (dit is de vergoeding vanuit de overheid excl. vergoeding voor de opgewekte stroom) Verder krijgt men binnen het huidige MEP systeem, in tegenstelling tot het vroegere systeem, ook subsidie bij levering achter de meter (d.w.z. direct aan de gebruiker en niet aan het openbare net dus). Dit maakt met name middelgrote elektriciteitsverbruikers tot geschikte locaties voor bio-wkk s, omdat de aldaar vermeden kosten voor de grijs component van de stroom (de energie dus) hoger zijn dan de terugleververgoeding hiervoor in geval van levering aan het openbare net. Door deze wijzigingen wordt het voor sommige bedrijven economisch interessant om zelf elektriciteit op te wekken (of op te laten wekken middels out-sourcing) met behulp van biomassa. 8

9 Inventarisatie Biomassa biomassa Bron Brandstof / biomassa kton 1 w /jaar Afvalsturing Friesland Tuin en plantsoen, Min. 35 (> 55 kton w ) landschapsonderhoud (hout) Landschapsbeheer Landschapsonderhoud / >10 Friesland / Iepenwacht in Friesland iepen (hout) Sara lee / Douwe Koffiedik 15 tot 25 Egberts Joure Ecopark de Wierde eventueel RDF (Refused Derived Fuel) beschikbaar (geen biomass dus geen MEP) > 20 Conclusie: biomassa in omgeving beschikbaar Afvalsturing Friesland beschikt jaarlijks over kton w biomassa afkomstig van tuin, plantsoen en landschapsonderhoud. Het wordt op dit moment verwerkt middels groencompostering tot compost. Deze stroom valt gedeeltelijk in te zetten voor duurzame energiedoeleinden. Koffiedik van Sara Lee wordt momenteel deels gebruikt voor energieopwekking ter plaatse (stoomproductie). Het resterende deel wordt afgevoerd aan een kolencentrale op basis van een éénjarig contract. Naast de organische reststromen is ook een RDF fractie (Refused Derived Fuel) uit afvalscheiding beschikbaar. Dit is geen biomassa en hiervoor opgewekte elektriciteit komt niet in aanmerking voor MEP subsidie. 1 subscript w = gewicht op natte basis Groenafval 9

10 Selectie meest haalbare optie Uitgangspunten haalbaarheid 1. Biomassa uit omgeving Heerenveen (Wetterskip Fryslân, Afvalsturing Friesland, Swiss Combi Technology) 2. Betrouwbare technologie 3. Commerciële technologie 4. Technologie moet voldoen aan de Nederlandse emissierichtlijnen Richten op elektriciteitsproductie (vrijwel geen combinatie elektriciteit en warmtevraag) Ad 4. Zie voor verduidelijking verder in verslag Ad 5. Zoals aangegeven in pagina s energievraag is vanwege beperkte warmtevraag de focus op een power-only bio-energie plant gericht. Mestvergister in Sterksel 10

11 Selectie meest haalbare optie Technologieën (1) Technologie Opmerking 1 Anaërobe vergisting GFT, VGI, etc) (mest, Beschikbaarheid drijfmest, meststoffenwet en ruimtebeslag? 2 Co-vergisting in RWZI Slib eigendom RWZI Pluimveemest gestookte WKK Hout gestookte WKK Bio-olie gestookte WKK Houtketel Slibverbranding Beschikbaarheid/ concurrentie Aantrekkelijke optie Contracteerbaarheid Onvoldoende warmtevraag Emissieprobleem Ad 1. Anaërobe vergisting is het onder zuurstofloze omstandigheden omzetten van organisch materiaal in biogas. Het biogas kan vervolgens worden ingezet in een gasmotor voor het opwekken van elektriciteit en warmte. Om het proces economisch aantrekkelijk te maken is het veelal noodzakelijk om vergiste producten (digestaat) in de landbouw af te zetten. Als grondstof gaat men daarom veelal uit van meststoffen en/of reststromen uit de voeding en genotmiddelen industrie. Door het ruimtebeslag noodzakelijk voor het proces, moeilijkheden met afzet van digestaat door de meststoffenwet en beschikbaarheid van drijfmest in de nabijheid van het bedrijventerrein is anaërobe vergisting geen aantrekkelijke optie. Ad 2. Bij co-vergisting in een RWZI worden hoog energetische organische materialen met slib mee vergist in een bestaande slibvergisting installatie waardoor extra biogas wordt geproduceerd. Het biogas kan vervolgens worden ingezet in een gasmotor voor het opwekken van elektriciteit en warmte. Op de op het bedrijventerrein aanwezige waterzuivering wordt geen slib vergist en ook zijn er geen plannen om dit op te starten. Complete nieuwbouw is dus noodzakelijk voor deze variant van opwekken van duurzame energie. Covergisting in de RWZI wordt derhalve niet beschouwd als een haalbare optie voor het bedrijventerrein. Ad 3. Bij pluimveemest gestookte WKK wordt pluimveemest verbrand in een ketel. De ontstane warmte wordt middels een stoomcyclus omgezet in elektriciteit en warmte. Vanwege de bestaande initiatieven op het gebied van pluimveemest bestaat er veel concurrentie voor deze biomassastroom. Het is daarom niet aantrekkelijk om met deze biomassastroom een project te starten op het bedrijventerrein. 11

12 Selectie meest haalbare optie Technologieën (2) Technologie Opmerking 1 Anaërobe vergisting GFT, VGI, etc) (mest, Beschikbaarheid drijfmest, meststoffenwet en ruimtebeslag? 2 Co-vergisting in RWZI Slib eigendom RWZI Pluimveemest gestookte WKK Hout gestookte WKK Bio-olie gestookte WKK Houtketel Slibverbranding Beschikbaarheid/ concurrentie Aantrekkelijke optie Contracteerbaarheid Geen warmtevraag Emissieprobleem Ad 4. Bij een houtgestookte WWK wordt houtachtige biomassa, zoals bouwen sloophout of dunningshout, verbrand in een ketel. De ontstane warmte wordt middels een stoomcyclus omgezet in elektriciteit en warmte. Houtachtige biomassa is voorhanden in het gebied. Het is daarom mogelijk om met deze biomassastroom een project te starten op het bedrijventerrein. Ad 5. Bij een bio-olie gestookte WKK wordt bio-olie (frituurvet, koolzaadolie, etc) in een aangepaste dieselmotor verbrand en omgezet in elektriciteit en warmte. In Nederland is bio-olie beperkt beschikbaar en moeilijk voor langere termijn te contracteren. Tevens zijn er verschillende projecten ophanden die beslag leggen op deze hoeveelheid bio-olie. Dit zal problemen geven voor de contracteerbaarheid van deze biomassastroom. Ad 6. Bij een houtketel wordt houtachtige biomassa, zoals bouw- en sloophout of dunningshout, verbrand in een ketel onder toedienen van een overmaat aan zuurstof. De ontstane warmte wordt ingezet voor ruimteverwarming of voor warm tapwater. Door een lage warmtevraag naar laagwaardige warmte is het alleen leveren van warmte geen aantrekkelijke optie. De optie leveren van hoogwaardige warmte direct aan Swiss combi zal een grote inbreuk hebben op de huidige procesvoering, grote investeringen behelzen en is gezien de biomassa brandstof prijzen als niet reëel geschouwd. 12

13 Selectie meest haalbare optie Technologieën (2) Technologie Opmerking 1 Anaërobe vergisting GFT, VGI, etc) (mest, Beschikbaarheid drijfmest, meststoffenwet en ruimtebeslag? 2 Co-vergisting in RWZI Slib eigendom RWZI Pluimveemest gestookte WKK Hout gestookte WKK Bio-olie gestookte WKK Houtketel Slibverbranding Beschikbaarheid/ concurrentie Aantrekkelijke optie Contracteerbaarheid Geen warmtevraag Emissieprobleem Ad 7. RWZI slib bevat verontreinigen (zoals kwik en cadmium) die bij verbranding de nodige problemen veroorzaken. Om aan de geldende emissieeisen te voldoen zal de rookgasreiniging extra drukken op de verwerkingskosten van het slib. Hierdoor lijkt het geen aantrekkelijke optie. Conclusie: Anaërobe vergisting is geen aantrekkelijk optie vanwege ruimtebeslag, de moeilijkheden met afzet van digestaat door de meststoffenwet en beschikbaarheid van drijfmest Co-vergisting in een RWZI is geen optie omdat op locatie momenteel geen vergisting plaatsvindt. Een pluimveemest gestookte WKK en een bio-olie gestookte WKK zijn geen aantrekkelijk opties vanwege contracteerbaarheid biomassa. Een houtketel is geen aantrekkelijke optie door de lage warmtevraag op de locatie Uit bovenstaande blijkt dat een houtgestookte WKK de meest aantrekkelijke optie is. Hiervan is de haalbaarheid geanalyseerd. 13

14 Financiële haalbaarheid Uitgangspunten installatie Houtachtige biomassa Elektrische base load 1MWe Hout gestookte WKK Vastbed verbranding Waterpijpboilers Stoomturbine Rookgasreiniging afhankelijk primair en secundair Ad. Hout gestookte WKK Zie bijlagen voor meer details en uitleg met betrekking de gehanteerde technische uitgangspunten. Processchema Houtgestookte wkk 14

15 Financiële haalbaarheid Ontwikkelingen mbt locatie Milieukwaliteit ElektriciteitsProductie 2003 MEP achter de meter, MEP voor zowel eigen gebruik en directe levering Vergoeding duurzame elektriciteit MEP biomassa < 50 MWe /kwh Locatie centraal tussen grote elektriciteitsvragers Hindercategorie bedrijventerrein Friesland & Kanaal Ad 1 Vanwege de beperkte warmtevraag ligt de focus op een poweonly biomassa installatie. Zie verder pagina 8 energievraag (2) 15

16 Financiële haalbaarheid Energievraag Bedrijf Gasverbruik Elektriciteitsverbruik (m 3 /jaar) (kwh/jaar) Uur/jaar Swiss Combi Technology 4,000,000 2,500,000 ~8000 NOAP 146, ,000 ~8000 Ecopark De Wierde 20,000 (eigen opw.) ~4000 Verenigde Bouwbedrijven Noppert 70, ,000 ~4000 EFKA Additives 144, ,700 ~4000 Wetterskip fryslân - 3,670,744 ~8000 Totaal 4,380,260 7,656,444 Conclusie: Elektrische gemiddeld > 1 MWe Swiss Combi Technology gebruikt aardgas voor het opwekken van hoogwaardige warmte (lucht minimaal 350 Celsius). Op basis van de resterende warmtevraag is te zien dat warmtevraag van laagwaardige warmte momenteel van ondergeschikt belang is. Het Wetterskip Fryslân heeft aangegeven dat in de nabije toekomst er mogelijk een warmtevraag zal kunnen ontstaan. Door de invoering van een thermische behandeling van te ontwateren slib wordt volgens een Noors onderzoek het rendement aanzienlijk verhoogd. De invloed van slechts 1 % hogere droge stof afvoer van het ontwaterd slib heeft zeer grote financiële consequenties. Het Wetterskip heeft aangegeven om op korte termijn, na afronden van een haalbaarheid studie, terug komen op deze warmte afzet mogelijkheid. De elektriciteitsvraag van de grootste elektriciteitsvragers komt overeen met een base load vermogen van ca. 1,5 MWe De energievraag van OBF leidt tot een viertal scenario s. 16

17 Financiële haalbaarheid Scenario s biomassa gestookte WKK s Scenario Omschrijving 1a 1,5 MWe = Elektriciteitsbehoefte van OBF dekken en overschot aan het elektriciteitsnet afzetten, geen warmte afzet 1b 1,5 MWe, inclusief warmte afzet 2 5 MWe, geen warmte afzet 3 10 MWe, geen warmte afzet 4 25 MWe, geen warmte afzet Ad 1a: Bij scenario 1 wordt de elektriciteitsbehoefte van OBF gedekt met een biomassagestookte WKK en het overschot aan elektriciteit op het elektriciteitsnet afgezet. Ad 1b: Bij scenario 1b wordt dezelfde WKK bedreven als bij scenario 1a, maar wordt tevens de geproduceerde warmte afgezet op het bedrijventerrein. Dit scenario is meegenomen om invloed van warmte afzet op de haalbaarheid te bepalen. De basis investeringskosten van dit type installaties variëren sterk vanwege de verschillende capaciteiten van de installaties. Voor de investeringskosten en rendementen van de installaties is uitgegaan van recente offertes van diverse leveranciers. (zie ook bijlagen Investeringskosten biomassa gestookte WKK s en Electrische rendementen biomassa gestookte WKK s) 17

18 Financiële haalbaarheid Uitgangspunten HBH EIA subsidie Draai-uren (uur) Elektriciteitsprijs ( /kwh) Warmteprijs ( /GJ) Houtprijs ( /ton w ) Levensduur (jaar) Minimaal vereiste interne rentevoet (%) (discontovoet) 0% (geen warmte afzet) en 20% (bij warmte afzet, rendement > 40%) ,135 (eigen verbruik); 0,127(op het net) 4,4 (op basis van gasprijs) i.v.m. MEP 9,6 (obv 40% EV en 15% ROE) Ad 1: Elektriciteitsprijs 0,038 /kwh voor vermeden eigen gebruik en 0,028 /kwh voor levering aan net. Subsidie MEP: per door de overheid vastgelegd voor 10 jaar op /kwh. Ad 2: Houtprijs op basis van huidige marktprijs (conservatief ingeschat gezien de locale beschikbaarheid van hout en aangegeven indicatieve prijzen) Ad 3: Discontovoet, minimaal vereiste interne rentevoet Discontovoet = 9,6 % Dit gewogen gemiddelde is berekend op basis van een vereist rendement op eigen vermogen van 40 % van projectkosten en minimaal rendement van 15 % op eigen vermogen (ROE = Return On Equity). Uitgaande dat men het resterende 60 % als vreemd vermogen betrekt tegen een rente van 6 % wordt de minimaal vereiste interne rentevoet 60 % * 6 % + 40 % * 15 % = 9,6 % Ad 4: EIA subsidie EIA subsidie alleen mogelijk indien het totaal rendement op basis van de energie inhoud van de brandstof groter is dan 40%. Voor het berekenen van het totaal rendement wordt 66% van het thermisch rendement opgeteld bij het elektrisch rendement. Bij alleen elektriciteitsafzet is dus geen EIA subsidie mogelijk, omdat deze installaties geen elektrisch rendement halen van >40%. 18

19 Financiële haalbaarheid Resultaten Scenario 1a 1b Capaciteit (MWe) 1,5 1,5 5,0 10,0 25,0 Warmteafzet nee ja nee nee nee Investeringskosten (M ) 5,0 6,0 15,0 25,0 50,0 Kosten (M /jaar) 0,9 1,1 2,6 4,5 9,5 Baten (M /jaar) 1,6 1,7 5,1 10,2 25,4 Project IRR (%) 6,0 1,6 * 10,8 18,6 29,3 Terugverdientijd (jaar) 7,4 9,2 * 5,9 4,4 3,2 * Met EIA en de resterende scenario s zonder EIA Beschrijving scenario s: 1a. Biomassa WKK met capaciteit van 1,5 MW elektrisch zonder warmtelevering 1b. Idem 1a inclusief warmtelevering en inclusief EIA subsidie (om aan te tonen dat warmte-afzet op deze locatie niet zinvol is). 2. Idem 1a capaciteit 5 MW elektrisch (om schaaleffect aan te tonen). 3. Idem 1a capaciteit 10 MW elektrisch (om schaaleffect aan te tonen). 4. Idem 1a capaciteit 5 MW elektrisch (om schaaleffect aan te tonen). Voor scenario 1b is een EIA subsidie meegenomen van 20%. (Men dient dan te voldoen aan de eis totaal rendement installatie >40%) Hierdoor worden de netto investeringen gereduceerd echter ondanks reductie zijn de resultaten van scenario 1b ongunstiger dan scenario 1a (alleen elektriciteitsopwekking). Vanaf een capaciteit van 5 MWe laten de IRR en de terugverdientijd een gunstige ontwikkeling zien. Hierbij zijn de berekende IRR s boven de berekende minimale interne rentevoet van 9,6 % wat resulteert in een rendement op eigen vermogen boven de gestelde eis van 15%. Optie 1b is vergelijkbaar met de centrale in Lelystad die 12 miljoen euro heeft gekost i.p.v. de hierboven vermeldde 6 miljoen euro. De hoge investeringskosten van de Lelystad centrale zijn veroorzaakt door faillissement van de hoofdleverancier, waardoor NUON de installatie in eigen beheer moest afbouwen. 19

20 Financiële haalbaarheid Additionele parameters Scenario 1 1b Capaciteit (MWe) 1,5 1,5 5,0 10,0 25,0 Project IRR (%) 6,0 1,6 * 10,8 18,6 29,3 Houtverbruik (kton w /jaar) Vrachten per werkdag (30 t/vracht) Kavelgrootte (m 2 ) * Met EIA en de resterende scenario s zonder EIA Optie 1b is vergelijkbaar met de centrale in Lelystad waar jaarlijks ton biomassa wordt verbrand met een vochtgehalte van 45%. Het verschil biomassaconsumptie wordt onder andere veroorzaakt door verschil in vochtgehalte biomassa en aangenomen rendementen. Vanaf een capaciteit van 5 MWe laten de IRR en de terugverdientijd een gunstige ontwikkeling zien. Voor deze installatie is een kavel nodig van ongeveer m 2. 20

21 Financiële haalbaarheid Gevoeligheid houtprijs op IRR 1,5 MWe 5 MWe 10 MWe 25 MWe Discount rate IRR project (%) 30.0% 27.5% 25.0% 22.5% 20.0% 17.5% 15.0% 12.5% 10.0% 7.5% 5.0% 2.5% 0.0% Houtprijs ( /ton) Bovenstaande grafiek geeft de gevoeligheid weer van de houtprijs op de IRR van het project. Bij de betreffende vermogens zijn houtprijzen lager dan de prijs op het snijpunt met de discountvoet van 9,6% aantrekkelijk. Hierbij zijn namelijk de berekende IRR s groter dan de berekende discontovoet van 9,6 % hetgeen resulteert in een rendement op eigen vermogen boven de gestelde eis van 15% Naast deze gevoeligheid is het een noodzaak om lange termijn contracten voor de biomassaprijs af te sluiten. Dit om de gestelde rendementseisen in de toekomst te kunnen garanderen. 21

22 Financiële haalbaarheid Gevoeligheid houtprijs op E-prijs 1,5 MWe 5 MWe 10 MWe 25 MWe elelc. prijs Elektriciteitsprijs ( /kwe) Houtprijs ( /ton) In de bovenstaande grafiek zijn de productie kosten voor elektriciteit per installaties weergegeven (schuine lijnen voor de vier varianten) tegen de houtprijs. Het totaal van de elektriciteitproductieprijs is in het gehanteerde rekenmodel opgebouwd uit investering, onderhoud en brandstof. Als discontovoet voor de investering is hier de minimale vereiste interne rente voet van 9,6 % genomen. De horizontale lijn in de grafiek geeft de gehanteerde inkomsten per kwh voor de installatie voor levering aan afnemers in de directe omgeving en afzet op het net. De relevantie van deze figuur is tweeledig: -De maximale houtprijs waarvoor een project winstgevend is, wordt grafisch weergegeven: Het huidige break even point is waar de horizontale lijn de schuine lijn snijdt voor een van de varianten. Hier zijn inkomsten uit elektriciteit en productiekosten aan elkaar gelijk. Dit zijn dezelfde snijpunten als in de figuur op de vorige pagina -Door invoering van de MEP staat het grootste deel van de inkomsten uit elektriciteit voor 10 jaar vast (0.097 /kwh). Indien de waarde voor de elektriciteit zelf daalt dan verschuift de horizontale lijn naar beneden. Bij deze nieuwe prijs is dan af te lezen wat de houtprijs maximaal mag zijn om de installatie break even te bedrijven. 22

23 Bevindingen Bevindingen HBH studie 1. Biomassa potentieel aanwezig, voornamelijk hout (45 tot 65 kton/jaar) 2. Geen warmteafzet op de locatie (in de toekomst wel mogelijkheden) 3. > 1 MWe achter de meter mogelijk (relatief hoge vergoeding elektriciteit en korting afnemers) 4. Locatie mogelijk in nabijheid grote afnemers milieuvergunning geen obstakels te verwachten, aanvoer voor biomassa mogelijk via water en as / infrastructuur is aanwezig Ad 1. Afvalsturing Friesland beschikt jaarlijks over kton w biomassa afkomstig van tuin, plantsoen en landschapsonderhoud. Het wordt op dit moment verwerkt middels groencompostering tot compost. Deze stroom valt gedeeltelijk in te zetten voor duurzame energiedoeleinden. Landschapsbeheer Friesland / Iepenwacht in Friesland heeft aangegeven door landschapsonderhoud en onderhoud aan Iiepen minimaal 10 k.ton/jaar ter beschikking heeft. Zie ook pagina 9, totaal minimaal = 45 en maximaal = 65 kton w /jaar De contracteerbaarheid van deze stromen moet nog nader onderzocht worden Sara lee / Douwe Egberts Jourre heeft geen houtachtige biomassa maar 15 tot 25 k.ton koffiedik ter verwerking beschikbaar. Indien men dit zou willen inzetten in plaats van houtachtig materiaal dient men rekening te houden met 10 tot 15 % hogere investeringen voor de installatie vanwege veranderingen aan de ketel. Ad 2. Swiss Combi Technology gebruikt veel aardgas voor het opwekken van hoogwaardige warmte. De resterende warmtevraag van de locatie is van ondergeschikt belang. Het Wetterskip Fryslân heeft aangegeven dat in de nabije toekomst er mogelijk een warmteafzet zal kunnen ontstaan. 23

24 Stappenplan Project ontwikkeling / stappenplan Quick-scan Haalbaarheidsstudie Projectontwikkeling Projectuitvoering Exploitatie Projectontwikkeling is een fase binnen de projectcyclus die ligt tussen de haalbaarheidsfase en de realisatie van het project. Binnen de projectontwikkeling wordt een aantal activiteiten uitgevoerd ter voorbereiding van de uitvoering van het project, veelal om de condities te creëren waarbinnen het project kan worden uitgevoerd. Typische activiteiten die binnen de projectontwikkeling worden uitgevoerd zijn: het verkrijgen van vergunningen, invulling van projectfinanciering, uitwerking van bouwbestekken, aanbesteding en het contracteren van de projectuitvoering. Hierbij vindt telkens terugkoppeling plaats naar de economische haalbaarheid van het project. Tot de projectcyclus kan ook de werkelijke projectuitvoering worden gerekend, waarbinnen de het project wordt gerealiseerd, opgeleverd en opgestart. Activiteiten die hiertoe worden uitgevoerd zijn bijvoorbeeld de bouwbegeleiding, beheer van planning en budgetten, kwaliteitscontrole en oplevering. 24