Duurzame energieopties gemeente Woudrichem
|
|
- Agnes Jonker
- 7 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Duurzame energieopties gemeente Woudrichem Inleiding Er bestaan verschillende vormen van duurzame energie. Deze worden onderverdeeld in: Gebouwgebonden opties (zonne-energie, warmtepompen) Geothermische energie bestaat uit twee vormen: grootschalige windenergie en gebouwgebonden windenergie. De grootschalige windenergie is de meest efficiënte vorm van duurzame energie. Een windpark van 9 megawatt (3 molens van 3 megawatt) levert Woudrichem elektriciteit voor grofweg 6000 huishoudens. Moderne windturbines hebben een vermogen van 3 MW, een masthoogte van circa 105 meter en een rotordiameter van ongeveer 90 meter. Het visuele verschil met de vorige generatie 1,5 MW windturbines (80 meter masthoogte en 70 meter rotordiameter) is vanwege het ontbreken van referenties amper waar te nemen. Gebouwgebonden windenergie is nog niet zover dat werkelijk een bijdrage wordt geleverd aan de duurzame energieproductie. Om dezelfde opbrengst te genereren als een windpark van 9 MW moeten ongeveer kleine windturbines met een opbrengst van bijvoorbeeld 2000 kwh worden geplaatst. Geen reële optie derhalve. Energieopwekking uit biomassa kent vele varianten. Marktrijpe vormen zijn: Verbranden Vergisten Vergassen Minder ver ontwikkelde varianten zijn: Pyrolyse (het kraken van biomassa wat bio-olie oplevert) Torrefactie (versneld maken van kolen uit hout welke in een kolencentrale kunnen worden meegestookt) Daarnaast is er nog de mogelijkheid van teelt van biomassa. Gratis duurzame energie Het verbranden van huishoudelijk afval levert al een bepaalde hoeveelheid duurzame energie op. Doordat huisvuil niet goed wordt gescheiden wordt er een aandeel organisch afval meegestookt in de afvalverbrandingingsinstallatie. Dit valt onder de productie van duurzame energie. Hetzelfde geldt voor het stoken van open haarden en houtkachels. De warmte die hiermee wordt geproduceerd valt onder de definitie van duurzame energie (warmte).
2 In het algemeen gaat het bij bio-energieprojecten vaak om toepassingen met warmte-kracht-koppeling (wkk). Het meest interessant daarbij zijn objecten waar ook de warmte kan worden afgezet, bijvoorbeeld glastuinbouw, een bedrijventerrein met warmtevragers of bijvoorbeeld een zwembad. Hierna worden de marktrijpe vormen van energieopwekking uit biomassa uiteengezet. Verbranden Het meest toegepast hierbij zijn de wkk-toepassingen. Er zijn 2 soorten brandstoffen. -Houtchips: Door houtchips te verbranden wordt stoom in een ketel opgewekt. De stoom drijft een generator aan waarmee elektriciteit wordt geproduceerd en waarbij warmte vrijkomt. Het bekendste voorbeeld van deze vorm is de bioenergiecentrale in Cuijk. Ook komt het voor dat hout alleen voor warmte wordt ingezet. Voorbeelden van toepassingen zijn houtpelletkachels of houtboilers. -Bio-olie: Een voor bio-olie geschikt gemaakte dieselmotor is in wezen ook een vorm van verbranding. Een punt van aandacht bij de bio-olie is de herkomst van de olie. Wanneer regenwouden worden gekapt om gewassen te telen waaruit bio-olie wordt geproduceerd, is geen sprake van een duurzame oplossing. Kansen voor Woudrichem zijn er voor deze toepassingsvormen bij een bedrijventerrein (Rietdijk) en/of een (nieuw) zwembad. Vergisten Door het vergistingsproces wordt gas geproduceerd. Met dit gas wordt een gasmotor aangedreven, een vorm van wkk. Wanneer het geproduceerde gas voldoen van kwaliteit is kan het ook in het gasnet worden geïnjecteerd. Vergisten van GFT is een optie waarvoor een behoorlijke schaalgrootte vereist is. Of Woudrichem, maar ook het land van Heusden en Altena deze schaalgrootte heeft is nog in onderzoek. MARB wil voor het GFT-afval een aanbestedingstraject organiseren waarbij zoveel mogelijk duurzame energie wordt geproduceerd. Het huidige verwerkingscontract loopt tot Aanbevolen wordt bij deze aanbesteding aan te sluiten. Vergassen Door het verhitten van biomassa met een tekort aan zuurstof, zal de biomassa niet verbranden, maar zal er gas uittreden. Dit gas wordt gereinigd en kan vervolgens worden ingezet in een gasmotor (wkk) of worden geïnjecteerd in het gasnet. Met name van deze techniek wordt veel verwacht omdat hierbij, in tegenstelling tot verbranding, ook kleinschaliger wkk-installaties kunnen worden gebouwd.
3 Energieteelt Teel van biomassa kan slechts een klein aandeel leveren in de energiebehoefte. Bovendien is energieteelt momenteel niet rendabel. De verwachting is dat dit pas het geval zal zijn na Hooguit zijn er momenteel kansen wanneer (houtachtige) energieteelt gecombineerd wordt met natuurontwikkeling. Gebouwde omgeving Fotovoltaïsche zonne-energie Met fotovoltaïsche zonne-energie, ook wel aangeduid als zonnepanelen of PVpanelen, wordt elektriciteit geproduceerd. Voor de toepassing van PV-panelen is het noodzakelijk de woning (en het dak) optimaal op de zon te richten. Een systeem van 10 m 2 levert momenteel ongeveer 1000kWh per aan elektriciteit. Zonder subsidie bedraagt de terugverdientijd van deze voorziening meer dan 30 jaar. Desondanks wordt veel van deze voorzienig verwacht in de toekomst. Anticiperen op de toepassing ervan is daarom een vereiste. Thermische zonne-energie Met zonnecollectoren wordt de zonnewarmte benut voor de productie van warm tapwater. Een standaard systeem (2,8 m2 groot) bespaart ongeveer 5 GigaJoule (GJ) aan energie. De zonnecollector kan juist in zijn levensduur worden terugverdiend. Warmtepompen Warmtepomptechniek op zichzelf is geen vorm van duurzame energie, maar omdat een warmtepomp werkt met een natuurlijke (duurzame) bron wordt deze wel toegerekend aan de productie van duurzame energie. De toepassing van een warmtepomp vereist bouwkundige en installatietechnische aanpassingen en wordt daarom vooral in de nieuwbouw toegepast. Er bestaan zowel collectieve als individuele warmtepompen. De bodem is het meest geschikt als bron voor de warmtepomp, om reden dat de energie die vrijkomt bij de werking van het systeem erin kan worden opgeslagen om vervolgens op een later tijdstip te worden gebruikt. Ook bodem als bron bestaat er in twee vormen: collectieve open bron (aquifer) met een distributienet, ook wel aangeduid als warmte/koudeopslag (WKO) individuele (verticale) bodemwarmtewisselaars. Warmtepompen bieden een hoog wooncomfort vanwege de gelijkmatige (laagtemperatuur) verwarming en zomerkoeling. Geothermie (aardwarmte) WKO wordt vaak verward met aardwarmte. Ondanks dat WKO-bronnen tot wel 80 meter of dieper worden geboord, bevindt zich direct bruikbare aardwarmte van graden Celcius) op veel grotere diepten, namelijk 2 tot 3 km diep. Aardwarmtesystemen worden recent voor het eerst toegepast in Nederland. Deze toepassing vereist in de woningbouw een schaalgrootte van meer dan 5000
4 woningen. Ook grote kassencomplexen (7ha of meer) kunnen met dit principe worden verwarmd. Het boren van een aardwarmtesysteem is erg kostbaar. Voor Woudrichem is dit geen relevante optie. Potentiëlen voor Woudrichem Voor de bepaling van de duurzame energiepotentiëlen voor Woudrichem is uitgegaan van vormen die op korte termijn beschikbaar zijn of komen. Voor het totale primaire energieverbruik voor de gemeente Woudrichem zijn de volgende waarden aangehouden GJ GJ in 2010 Hoeveelheid Eenheid Opbrengst GJ %DE DE uit verbranding organische 2292 ton ,06% fractie huishoudelijk afval Contractering pluimveemest DEP 400 ton ,28% Aanbesteding biomassa MARB 1640 ton ,55% uit open haarden HH 5414 woningen ,44% Totaal ,32% in 2020 Hoeveelheid Eenheid Opbrengst GJ %DE DE uit verbranding organische 2400 ton ,05% fractie huishoudelijk afval Contractering pluimveemest DEP 400 ton ,26% Aanbesteding biomassa MARB 2000 ton ,79% uit open haarden HH 5700 woningen ,44% Aanbesteding GFT-afval MARB (na 1300 ton ,45% 2012) Totaal ,16%* *) door de toename van de energievraag zal het aandeel duurzame energie lager uitkomen dan in 2010 Locatie Vermogen Eenheid Opbrengst GJ %DE in 2010 %DE in 2020 Bedrijventerrein Rietdijk 9 MW ,74% 14,96% Het initiatief Rietdijk in Woudrichem draagt ook bij aan de regionale realisatie van windenergie. In de DE-monitor is deze locatie met een slaagkans van 30% opgenomen.
5 Gebouwde omgeving GO 2010 Hoeveelheid Eenheid Opbrengst GJ %DE KWO (Middenweg bv) 1 WKOsysteem ,41% Warmtepompen 5 CWP 58 0,01% Zonnecellen 2 500Wp (5 6 0,00% m2) Zonneboilers 10 systemen 50 0,01% Totaal ,43% GO 2020 Hoeveelheid Eenheid Opbrengst GJ %DE KWO (Middenweg bv) 1 WKOsysteem ,34% Warmtepompen 250 woningen ,29% Zonnecellen Wp ( ,03% m2) Zonneboilers 400 Systemen ,20% Totaal 1,86% Bovenstaande tabellen worden hierna verduidelijkt in twee scenario s: Een scenario zonder windenergie en een scenario zonder bio-energie. Dat leidt tot de volgende grafieken. DE zonder windenergie 6% 5% 4% 3% 2% gebouwde omgeving 1% 0%
6 DE zonder bio-energie 20% 18% 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% gebouwde omgeving Conclusies en aanbeveling Ten aanzien van de nieuwe rijksdoelstelling 20% duurzame energie in 2020 kan worden geconcludeerd dat het weglaten van een van de opties ertoe zal leiden dat de doelstelling voor 2020 niet zal worden gehaald. Woudrichem heeft een relatief laag totaal energieverbruik én de mogelijkheid om een windturbines te realiseren. Dat maakt dat de 20% doelstelling in 2020 juist haalbaar is. Onderstaande grafiek maakt dat nog eens duidelijk. Alle DE-opties 25% 20% 15% 10% gebouw de omgeving 5% 0% 2020 Aanbevolen wordt een start te maken met de realisatie van de drie genoemde duurzame energieopties, waarbij geen enkele optie bij voorbaat wordt uitgesloten.
Groen gas. Duurzame energieopwekking. Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Welke keuzes en wat levert het op?
Totaalgebruik 2010: 245 Petajoule (PJ) Groen gas Welke keuzes en wat levert het op? Huidig beleid 100 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 3 PJ. Extra inspanning 200 miljoen m 3 groen gas. Opbrengst: 6 PJ.
Nadere informatieBijlage 2 Potentieelberekening energiestrategie 1/5
Bijlage 2 Potentieelberekening energiestrategie 1/5 Bijlage 2 Potentieelberekening energiestrategie 2/5 Toelichting bij scenario-analyse energiebeleid Beesel Venlo Venray Deze toelichting beschrijft wat
Nadere informatieKernenergie. kernenergie01 (1 min, 22 sec)
Kernenergie En dan is er nog de kernenergie! Kernenergie is energie opgewekt door kernreacties, de reacties waarbij atoomkernen zijn betrokken. In een kerncentrale splitst men uraniumkernen in kleinere
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris duurzame energie in Vlaanderen 2013, Deel I: hernieuwbare energie, Vito, februari 2015 1 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2013 bedraagt 5,8 % Figuur 1 zon-elektriciteit
Nadere informatieLes Biomassa. Werkblad
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne-energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%
Nadere informatieDuurzame Energiemonitor West-Brabant 2012
Duurzame Energiemonitor West-Brabant Datum: 1 november Vastgesteld: Bestuurscommissie Duurzaamheid 5 december Tekst: BuildDesk Layout: RWB/Duurzaamheid Inhoudsopgave 1. Inleiding... 3 2. Totale productie
Nadere informatieRenewable energy in the Reijerscop area Peter Dekker Luc Dijkstra Bo Burgmans Malte Schubert Paul Brouwer
Renewable energy in the Reijerscop area Peter Dekker Luc Dijkstra Bo Burgmans Malte Schubert Paul Brouwer Introductie Methode Subsidies Technologien Wind Zon Geothermisch Biomassa Externe Investeerders
Nadere informatieGeothermie als Energiebron
Geothermie als Energiebron Even voorstellen: Paul Mast -- Geoloog Johan de Bie --Technical Sales manager ESPs Ynze Salverda -- BD Analist Er zijn verschillende vormen van duurzame energie. Daarvan is geothermie
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2014
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2014, Vito, januari 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2014 bedraagt 5,7 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2013
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris duurzame energie in Vlaanderen 2013, Deel I: hernieuwbare energie, Vito, september 2014 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2013 bedraagt 5,9% Figuur 1 bio-elektriciteit
Nadere informatieBio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder
Voor kwaliteitsvolle WarmteKrachtKoppeling in Vlaanderen Bio-WKK en WKK in de glastuinbouw: meer met minder 16/12/2010 Cogen Vlaanderen Daan Curvers COGEN Vlaanderen Houtige biomassa in de landbouw 16
Nadere informatieDat kan beter vmbo-kgt34. CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie.
Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 August 2016 CC Naamsvermelding 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/82623 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein
Nadere informatieBiomassa WKK in de glastuinbouw
Management samenvatting Biomassa WKK in de glastuinbouw Evaluatie van transitieroutes Februari 2005 Auteurs Opdrachtgevers : Ir. Joep Coenen, Cogen Projects Ir. Stijn Schlatmann, Cogen Projects : Productschap
Nadere informatieRegio West-Brabant. Regionale duurzame energiedoelstelling in termen van bruto eindverbruik
Regio West-Brabant Regionale duurzame energiedoelstelling in termen van bruto eindverbruik Opdrachtgever Regio West-Brabant Kristie van Damme Postbus 503 4870 AM Etten-Leur Uitgebracht door INNAX bouwkundig
Nadere informatieNotitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug
Notitie Duurzame energie per kern in de gemeente Utrechtse Heuvelrug CONCEPT Omgevingsdienst regio Utrecht Mei 2015 opgesteld door Erwin Mikkers Duurzame energie per Kern in gemeente Utrechtse Heuvelrug
Nadere informatieWie wind niet durft, verliest!
Wie wind niet durft, verliest! Onderzoek naar de (on)haalbaarheid van de doelstellingen van de gemeente Hellendoorn op het gebied van duurzame energie en CO2-reductie met en zonder windmolens 1 Inhoudsopgave
Nadere informatieBio-energiecentrales Eindhoven
Bio-energiecentrales Eindhoven Frans Kastelijn Programmamanager Energie Gemeente Eindhoven December 2014 Inhoudsopgave 1. Algemeen 2. Duurzame energie en activiteiten op lokaal niveau 3. Bio-energie centrales
Nadere informatieWelkom WWW Themadag Verwarmen zonder gas
Welkom WWW Themadag Verwarmen zonder gas 26-08-2017 Waarom deze themadag? Rijk, provincies en gemeenten sturen aan op energieneutraal wonen. Als het aan de overheid ligt is in 2050 geen woning meer aan
Nadere informatieBoeren met energie. 11 November 2010
Boeren met energie 11 November 2010 Wat doen wij? Ontwikkelen projecten energie uit biomassa Opzetten expertisecentrum energie uit hout droogtechnieken stookgedrag rookgasmetingen rookgasreiniging Ontwikkelen
Nadere informatieDuorsume enerzjy yn Fryslân. Energiegebruik en productie van duurzame energie
Duorsume enerzjy yn Fryslân Energiegebruik en productie van duurzame energie 1 15 11 oktober 1 Inhoud Management Essay...3 1 Management Essay De conclusies op één A4 De provincie Fryslân heeft hoge ambities
Nadere informatieWarmte Koude Opslag. Wat is WKO? Diep onder Drenthe
Warmte Koude Opslag Wat is WKO? Diep onder Drenthe Klimaatbestendig Drenthe Klimaatveranderingen van vele eeuwen zijn nog steeds zichtbaar in het Drentse landschap. Voorbeelden hiervan zijn de Hondsrug
Nadere informatieFeiten en Cijfers Energie Gemeente Berg en Dal
Feiten en Cijfers Energie Gemeente Berg en Dal Raadsbijeenkomst Edward Pfeiffer, Claudia Algra 7 april 2016 Gemeente Berg en Dal Programma Tijd Onderwerp Verantwoordelijke 21:30 21:35 Opening Wethouder
Nadere informatieDuurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025
Duurzame energie Fryslân Quickscan 2020 & 2025 Willemien Veele Cor Kamminga 08-04-16 www.rijksmonumenten.nl Achtergrond en aanleiding Ambitie om in 2020 16% van de energie duurzaam op te wekken in Fryslân
Nadere informatieEnergie in de provincie Utrecht. Een inventarisatie van het energiegebruik en het duurzaam energie potentieel
Energie in de provincie Utrecht Een inventarisatie van het energiegebruik en het duurzaam energie potentieel Doel van Onderzoek Dit onderzoek dient om: 1. Een nieuw overzicht samen te stellen van het energiegebruik
Nadere informatieHernieuwbare energie
Hernieuwbare Energie Hernieuwbare energie helpt klimaatverandering tegen te gaan en voorkomt dat energiebronnen uitgeput raken. De productie van duurzame energie heeft in vergelijking met conventionele
Nadere informatieGas als zonnebrandstof. Verkenning rol gas als energiedrager voor hernieuwbare energie na 2030
Gas als zonnebrandstof Verkenning rol gas als energiedrager voor hernieuwbare energie na 2030 1 Inhoudsopgave 1 2 3 4 5 Introductie Meer hernieuwbare energie Extra hernieuwbare energie in Nederland? Verkennen
Nadere informatieLes Biomassa LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE. Werkblad. Les Biomassa Werkblad. Over biomassa. Generaties biobrandstoffen
LESSENSERIE ENERGIETRANSITIE Les Biomassa Werkblad Les Biomassa Werkblad Niet windenergie, niet zonne- energie maar biomassa is de belangrijkste bron van hernieuwbare energie in Nederland. Meer dan 50%
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2016
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2016, Vito, oktober 2017 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2016 bedraagt 6,4% Figuur 1 groene stroom uit bio-energie
Nadere informatieENERGIENEUTRAAL: EEN GEVAARLIJK SLAAPMIDDEL
ENERGIENEUTRAAL: EEN GEVAARLIJK SLAAPMIDDEL Ir. Chris Zijdeveld - Schiedam maar eerst even kijken naar: De Krekel en de Mier 2 3 4 Energie Prestatie Norm: 5 Energie Prestatie Norm: jaarlijkse energieproductie
Nadere informatieDe invloed van installaties op de Echte Energieprestatie
De invloed van installaties op de Echte Energieprestatie - vele wegen naar - het casco bepaalt de energiebehoefte, de installatie is volgend 2 3 4 5 6 7 maak dus eerst dat casco zo goed mogelijk dat is
Nadere informatieEnergie nulmeting. Diemen. Bosch & Van Rijn Consultants in renewable energy & planning. Twynstra Gudde Adviseurs en Managers
Bosch & Van Rijn Consultants in renewable energy & planning Energie nulmeting Diemen Concept 22 oktober 2008 Opdrachtgever: Twynstra Gudde Adviseurs en Managers Opgesteld door: Bosch & Van Rijn Consultants
Nadere informatieDe rol van hernieuwbare brandstoffen en afval in de Vlaamse energiemix
08/04/2011 De rol van hernieuwbare brandstoffen en afval in de Vlaamse energiemix Luc Pelkmans, VITO 4 de Vlaamse afval- en materialencongres Brugge, 6 april 2011 Inhoud» Vlaamse onderbouwing van de Belgische
Nadere informatieWarmte in Nederland. Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk
Warmte in Nederland Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk Warmte kost veel energie Warmtevoorziening is verantwoordelijk voor bijna 40% van het energiegebruik in Nederland.
Nadere informatiede slimme weg energietransitie 12 december 2017 Pieter van der Ploeg Alliander Strategie
de slimme weg energietransitie 12 december 2017 Pieter van der Ploeg Alliander Strategie 1 Alliander is van jou Wij staan voor een energievoorziening die iedereen onder gelijke condities toegang geeft
Nadere informatieInventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2015
1 Beknopte samenvatting van de Inventaris hernieuwbare energiebronnen Vlaanderen 2005-2015, Vito, september 2016 1 Het aandeel hernieuwbare energie in 2015 bedraagt 6,0 % Figuur 1 groene stroom uit bio-energie
Nadere informatieProjectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard
Projectbureau Herstructurering Tuinbouw Bommelerwaard Gemeente Maasdriel commissie Ruimte 9 januari 2013 Teun Biemond Jan Woertman 1 Inhoud 1. Voorstellen 2.Herstructurering en Duurzaamheid 3.Duurzame
Nadere informatieWindenergie in Almere
In dit boekje is te vinden: Ambitie: Almere energieneutraal in 2022 Waarom deze ambitie? Hoe bereiken we de ambitie? Energie Werkt! Vergelijking met ontwikkeling zonder beleid Ambitie: Almere energieneutraal
Nadere informatieTEO/WKO WARMTE EN KOUDE
TEO/WKO WARMTE EN KOUDE BEDRIJVENTERREIN MARSLANDEN Op het bedrijventerrein de Marslanden in Zwolle zijn bedrijven gevestigd, met uiteenlopende behoefte aan warmte en koeling. Vanuit gegevens over het
Nadere informatieVergezicht Energieneutraal Heumen 2050, Hoe ziet dit er uit?
Notitie HaskoningDHV Nederland B.V. Transport & Planning Aan: Els Rademacher, Walter van Doesem van de gemeente Heumen Van: Edward Pfeiffer, Ralf Speek, Claudia Algra Datum: 12 februari 2017 Kopie: --
Nadere informatieTechnieken en financiering van de aardgasvrijoplossingen
Nieuwbouw is relatief eenvoudig aardgasvrij te realiseren. Er zijn grofweg twee alternatieven: - Verzwaard elektriciteitsnet met een lucht- of bodemwarmtepomp in de woning (all electric) - collectieve
Nadere informatieWordt (diepe) geothermie de nieuwe energiebron voor datacenters? Strukton Worksphere Raymond van den Tempel
Wordt (diepe) geothermie de nieuwe energiebron voor datacenters? Strukton Worksphere Raymond van den Tempel Deze lezing wordt u aangeboden door Introductie Strukton STRUKTON GROEP Strukton Rail Strukton
Nadere informatieOnderverdeeld naar sector bedraagt het energieverbruik procentueel: 32% 18%
Aan: gemeenteraad Van: B&W Datum: 9 november 2009 Betreft: Motie 134 "Meetbare stappen Duurzame Energie" In de raadsvergadering van 22 april 2009 is naar aanleiding van het onderwerp Duurzaamheidsplan
Nadere informatieEfficiEncy Duurzaam. EnErgiEbEsparing. Warmte en koude. KEnnis industrie. energie financiering. instrumenten. GebouwDe omgeving
Warmte en koude Kennis, advies, instrumenten en financiële steun EfficiEncy Duurzaam GebouwDe omgeving energie financiering KEnnis industrie instrumenten EnErgiEbEsparing De Nederlandse overheid streeft
Nadere informatieModule 4 Energie. Vraag 3 Een bron van "herwinbare" energie is: A] biomassa B] de zon C] steenkool D] aardolie E] bewegend water
Module 4 Energie Vraag 1 Wat hoort bij het indirect energieverbruik van een apparaat? Kies het BESTE antwoord A] De energie wat het apparaat nuttig verbruikt. B] De energie die het apparaat niet nuttig
Nadere informatieBuildDesk kennisdocument
BuildDesk kennisdocument Woningen energieneutraal renoveren: hoe doe je dat? Leer hoe bestaande woningen energieneutraal te renoveren zijn. Met als belangrijkste ingrediënten: terugdringen van de energiebehoefte
Nadere informatieNotitie energiebesparing en duurzame energie
Notitie energiebesparing en duurzame energie Zaltbommel, 5 juni 2012 Gemeente Zaltbommel Notitie energiebesparing en duurzame energie 1 1. Inleiding Gelet op de ambities in het milieuprogramma 2012-2015
Nadere informatieBiogas is veelzijdig. Vergelijking van de opties 1-2-2012. Vergelijking opties voor benutting van biogas
1--1 Ongeveer 7 deelnemende organisaties Promotie van optimale benutting van biomassa Kennisoverdracht door workshops, excursies, nieuwsbrief en artikelen in vakbladen Vergelijking opties voor benutting
Nadere informatieNotitie. Feiten en cijfers Energiehuishouding gemeente Heumen
Notitie HaskoningDHV Nederland B.V. Planning & Strategy Aan: Els Rademacher, Walter van Doesem van de gemeente Heumen Van: Edward Pfeiffer, Ralf Speek, Claudia Algra Datum: 19 november 2015 Kopie: -- Ons
Nadere informatieWat moet de CV installateur met PV PV heeft de toekomst. Door: Richard Ogink
Wat moet de CV installateur met PV PV heeft de toekomst Door: Richard Ogink Wat moet de CV installateur met PV Indeling presentatie 1. Zon als duurzame energiebron 2. Wetgeving 3. PV in de praktijk 4.
Nadere informatieWaarom doen we het ook alweer?
Apart inzamelen van gft-afval Als Vereniging Afvalbedrijven stimuleren we dat al het afval in Nederland op de juiste manier wordt verwerkt. Hierbij houden we rekening met het milieu en de kosten. De meest
Nadere informatieWarmte in Nederland. Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk
Nationaal Expertisecentrum Warmte maakt duurzame warmte en koude mogelijk Warmte in Nederland Onze warmtebehoefte kost veel energie: grote besparingen zijn mogelijk In opdracht van 1 Warmte kost veel energie
Nadere informatieProgramma Kas als Energiebron
Programma Kas als Energiebron Co-innovatie in de glastuinbouw KIVI NIRIA jaarcongres 2010 Ir. P. Jan Smits 6 oktober 2010 Inhoud Introductie Kengetallen en energietransitie Convenant Schone en Zuinige
Nadere informatieOpleiding Duurzaam Gebouw:
Opleiding Duurzaam Gebouw: Verwarming en sanitair warm water: ontwerp en regeling Leefmilieu Brussel Overzicht van de belangrijkste warmteopwekkers Jonathan FRONHOFFS CENERGIE Doelstelling(en) van de presentatie
Nadere informatieUitkomsten Landbouwtelling en vergelijking met informatiebronnen uit de statistiek Hernieuwbare energie
Hernieuwbare energie bij landbouwbedrijven: discussie uitkomsten Landbouwtelling 2010 Reinoud Segers Inleiding Om de paar jaar wordt de deelnemende bedrijven in de Landbouwtelling gevraagd of ze installaties
Nadere informatieMaak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo
Maak werk van zon & wind Tynaarlo Aanleiding Najaarsnota 2008 aankondiging plannen voor duurzame energie Voorjaar 2009 ontwikkelen scenario s Mei 2009 raadpleging inwoners Tynaarlo Juni 2009 voorstellen
Nadere informatieDe zon als warmtebron. Hoe werkt een zonneboiler?
koud tapwater 0900-9892 Zonneboilers Algemene informatie over actieve thermische zonne-energie De zon als warmtebron De zon is een onuitputtelijke bron van energie Zonne-energie omgezet in warmte is de
Nadere informatieWKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl
WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl 12-11-2007Sheet nummer 1 Ontwikkelingen wereldwijd Heeft de Al Gore film impact?
Nadere informatieProductie van hernieuwbare energie in de woning/wijk
Productie van hernieuwbare energie in de woning/wijk Energiebehoefte van woningen/woonwijken Huidige gemiddelde energievraag van een woning 1. Warmte aardgas 1400 m3 2. Licht & kracht elektriciteit 3000
Nadere informatieTijdelijke duurzame energie
Tijdelijke duurzame energie Tijdelijk Uitgewerkte businesscases voor windenergie, zonne-energie en biomassa Anders Bestemmen Tijdelijke duurzame energie Inleiding In het Corporate Innovatieprogramma van
Nadere informatieDuurzame warmtenetten
Duurzame warmtenetten Groene Huisvesters 22 juni 2017 Jeroen Roos Inhoud 1. Opzet warmtenet 2. Soorten en maten 3. Duurzaamheid 4. Specifiek: een bron: geothermie een concept: Nul-op-de-Meter/-Rekening
Nadere informatieEnergie nulmeting. Regio Amstelland-Meerlanden. Bosch & Van Rijn Consultants in renewable energy & planning. Twynstra Gudde Adviseurs en Managers
Energie nulmeting Regio Amstelland-Meerlanden Concept 22 oktober 2008 Opdrachtgever: Twynstra Gudde Adviseurs en Managers Opgesteld door: Bosch & Van Rijn Drs. G. Bosch Ing. J. Dooper Inhoudsopgave 1.
Nadere informatieDUURZAME ENERGIEBRONNEN
inhoud-4b 21-04-2008 14:22 Pagina 10 10 Foto: Georg Hoffknecht (Pixelbeamer) inhoud-4b 21-04-2008 14:22 Pagina 11 Zonne-energie Onze zon is eigenlijk één grote kerncentrale. Een klein deel van de energie
Nadere informatieDuurzame energie in Castricum
Verkenning van de mogelijkheden voor duurzame energie Datum: 11 april 2012 Projectnummer: 11881 Status: Definitief Opdrachtgever: Uitgevoerd door: Gemeente Castricum Raadhuisplein 1 Postbus 1301 1900 BH
Nadere informatieBegrippenlijst Naar groen is goed te doen
Begrippenlijst Naar groen is goed te doen Begrip Trias Energetica Toelichting De drie stappen van de Trias Energetica zijn basisvuistregels bij het duurzaam ontwerpen en verbouwen van gebouwen, ontworpen
Nadere informatieTEO/WKO WARMTE RENOVATIEWIJK SNEEK
TEO/WKO WARMTE RENOVATIEWIJK SNEEK Woningbouwcoöperatie Elkien heeft voornemens om in de wijk t Eiland in Sneek 300 woningen voor een deel te slopen en voor een deel te renoveren. Daarbij is de opgave
Nadere informatie2014 GreenPort NHN, All rights reserved. Hier wordt geïnvesteerd in uw toekomst. Dit project is mede
. 2014 GreenPort NHN, All rights reserved GEOTHERMAL OUTLOOK 2015-2017 Ronald den Boogert AGENDA Waarom nu geothermie? Stand van zaken geothermie in Nederland in 2015 2020 Voorbeelden toekomstige innovaties
Nadere informatieDuurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016
Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden 11 februari 2016 1 Managementsamenvatting Inleiding De gemeente Leiden heeft in haar duurzaamheidsambitie doelen gesteld voor de korte
Nadere informatieRegio Stedendriehoek
Regio Stedendriehoek 1 Energieneutrale regio Energietransitie Stedendriehoek Apeldoorn, Brummen, Deventer, Epe, Lochem, Voorst,Zutphen Netbeheer en Duurzame Gebiedsontwikkeling Pieter van der Ploeg, Alliander
Nadere informatiePostbus ZG OPHEUSDEN. Uitgevoerd door Duitslandweg 4 Postbus AG BODEGRAVEN Telefoon adres
Onderzoek invulling CO 2 -neutraliteit Neder-Betuwe Verkenning ten behoeve van windvisie Datum 24 augustus 2016 Projectnummer 15784 Status Concept Opdrachtgever Gemeente Neder-Betuwe Postbus 20 4043 ZG
Nadere informatieEEN DUURZAME ENERGIEVOORZIENING VOOR IEDEREEN
A SUSTAINABLE ENERGY SUPPLY FOR EVERYONE A SUSTAINABLE ENERGY SUPPLY FOR EVERYONE o o o o Portaal (6x) Bo-Ex Stanleylaan Bo-Ex Livingstonelaan Isolatie Geen Wel Wel Glas enkel Dubbel Dubbel
Nadere informatieDuurzame Regio Energie
Duurzame Regio Energie Fase 2: Omgevings Benuttings Plan In het kader van het project zijn er in september de volgende afspraken gemaakt: Overleg met netwerkbeheerders over de technische haalbaarheid;
Nadere informatieDuurzaamheid in gebouwen hoe pak ik dat aan en wat levert het op? M.G.E. Som Amsterdam Arena, 12 oktober 2011
Duurzaamheid in gebouwen hoe pak ik dat aan en wat levert het op? M.G.E. Som Amsterdam Arena, 12 oktober 2011 Inleiding Trias Energetica Besparen van energie, monitoring gedrag techniek Duurzame toepassingen
Nadere informatienieuwe turf Brochure over de mogelijkheden voor Duurzame energie en energiebesparing in de regio Oostermoer.
Op zoek naar het nieuwe turf Brochure over de mogelijkheden voor Duurzame energie en energiebesparing in de regio Oostermoer. Opgave Windenergie Het Rijk heeft zichzelf tot doel gesteld om in 2020 6000
Nadere informatieDe Energie Revolutie. Proof, not promises. Maximale CO2 reductie. Maximaal Rendement
De Energie Revolutie Proof, not promises Maximaal Rendement Maximale CO2 reductie Dit is HONE Wat is HONE? Het kosteloos energie opwekken met duurzame stroom kan al jaren. Nu kan het ook bij de opwekking
Nadere informatieDuurzame energie, dat loont voor u als akkerbouwer. Belangrijkste duurzame energietoepassingen in de akkerbouw
Duurzame energie, dat loont voor u als akkerbouwer Belangrijkste duurzame energietoepassingen in de akkerbouw Als akkerbouwer kunt u duurzame energie opwekken en toepassen. Brandstof en elektriciteit blijven
Nadere informatieTool Burgemeestersconvenant Actualisatie nulmeting 2011 & inventaris 2012
17/11/2014 Tool Burgemeestersconvenant Actualisatie nulmeting 2011 & inventaris 2012 Kadering» VITO actualiseert jaarlijks, in opdracht van LNE, CO 2 -inventaris gemeenten» Taken voorzien in actualisatie
Nadere informatieDe cijfers worden in GJ (GigaJoule) uitgedrukt. Dit is de eenheid van Warmte. Ter vergelijk, 1 GJ komt overeen met 278 kwh of +/- 32 m3 gas.
Project: woningen Maasbommel Datum: april 2014 Onderwerp: jaarrapportage nr. 4 Inleiding Eind februari 2013 zijn de drie woning in Maasbommel opgeleverd aan de huurders van Woonstichting De Kernen. Deze
Nadere informatieDuurzame elektriciteit in het EcoNexis huis
Werkblad 1, mbo Duurzame elektriciteit in het EcoNexis huis Inleiding De wereldbevolking groeit al jaren vrij stevig. En de wereldwijde behoefte aan energie groeit mee: we kúnnen simpelweg niet meer zonder
Nadere informatieChampignon kwekerij t Voske. Klimaatneutraal door Duurzame energie
Champignon kwekerij t Voske Klimaatneutraal door Duurzame energie Jan Gielen Manager / Specialist Klimaat & Energie DLV Plant MUSHROOMS E-mail: j.gielen@dlvplant.nl 1 Onderwerpen Schone en Zuinige Paddenstoelensektor:
Nadere informatieOpening Wie is Gijsbers V&K Kostenberekening Subsidie Vragen?
Dinsdag 2 mei 2017 Opening Wie is Gijsbers V&K Kostenberekening Subsidie Vragen? Gijsbers Verwarming & Koeling» opgericht in 1979 als verwarmingsbedrijf,» in 2003 2 e generatie toegetreden,» in 2008 koeltechniek
Nadere informatieDe ka(n)s voor energie: The Big Picture
De ka(n)s voor energie: The Big Picture Eric Poot, Wageningen UR Glastuinbouw eric.poot@wur.nl Toekomst Glastuinbouw 2 keer meer met 2 keer minder 1 De Ka(n)s voor energie Ondernemers Overheden Kennisinstellingen
Nadere informatieInventarisatie energiegebruik en opwekking duurzame energie in West-Brabant
Inventarisatie energiegebruik en opwekking duurzame energie in West-Brabant Daniel Dubbelhuis Pieter Klep Kees aan de Wiel Hanneke Manders Rapportnummer: 100062/D.J./101115 BuildDesk Benelux B.V., Delft,
Nadere informatieDUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG
DUURZAME OPLOSSINGEN VOOR DE WARMTEVRAAG Introductie Jon van Diepen Register Energie Adviseur (rea) Afgestudeerd in Business of Energy Systems (TopTech/TU Delft) Achtergrond: ICT / Financieel Analist Interessegebied:
Nadere informatieGemeente Bergen. Ontwikkelingen energiegebruik en duurzame energieproductie tot Mark Valkering en Herman Verhagen 14 oktober 2016
Gemeente Bergen Ontwikkelingen energiegebruik en duurzame energieproductie tot 2020 Mark Valkering en Herman Verhagen 14 oktober 2016 Energiegebruik 2010-2015 Energiegebruik Bergen (NH. (GWh) 2010 2011
Nadere informatieIntroductie op proces
Notitie Amsterdam, 6 april Afdeling Policy Studies Van Aan Sander Lensink (ECN), Hans Cleijne (DNV GL) Ministerie van Economische Zaken Onderwerp Impact kostenonderzoek SDE+ 2018 op basisbedragen 1 2 3
Nadere informatieVerwarm uw woning elektrisch. Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie
Verwarm uw woning elektrisch Creëer met een warmtepomp uw ideale WinWoonSituatie Bespaar op energiekosten én het milieu De meeste woningen in Nederland gebruiken een cv-ketel op gas. Hiermee verwarmen
Nadere informatieConcepten EPC 0.4. Bouwkundige uitgangspunten
Concepten EPC 0.4 Om een EPC 0.4 te realiseren voor de referentiewoningen zijn er verschillende concepten ontwikkeld die onderling verschillen op de wijze van ventileren en verwarmen. Aan de basis van
Nadere informatie1E SCHOOL. duurzaam gerenoveerd
1E SCHOOL duurzaam gerenoveerd DUURZAAM RENOVEREN investeren in MEERVOUDIGE OPBRENGST INHOUD PRESENTATIE 1 Niet duurzame school 2 Duurzaam bouwen & leven 3 Duurzame energie, kleinschalig opgewekt 4 Passief
Nadere informatieEnergie en emissies Drenthe 2020, 2023 en 2030
Juni 2015 ECN-N--15-013 Energie en emissies Drenthe 2020, 2023 en 2030 Gerdes, J. 2 Inhoud 1 Samenvattende inleiding dichter bij emissiedoel 2020 5 2 Geraamd energieverbruik en emissies Drenthe 2020 gedaald
Nadere informatieRegio West-Brabant. Duurzame energiemonitor 2014
Regio West-Brabant Duurzame energiemonitor 2014 Eind-concept aug 2016 Opdrachtgever Regio West-Brabant Irene Koch, Kristie van Damme Postbus 503 4870 AM Etten-Leur Uitgebracht door INNAX bouwkundig adviseurs
Nadere informatieDe snelste route naar aardgasvrije wijken
De snelste route naar aardgasvrije wijken Smart Energy NL, 5 juni 2018 Marijke Kellner, Gasunie #2 Energieverbruik: gebouwde omgeving 32% Bron: NEV 2017. Aandeel van sectoren in het bruto eindverbruik
Nadere informatieNadere onderbouwing bij afweging van energievarianten in Bronkhorst I
Bijlage 3 Nadere onderbouwing bij afweging van energievarianten in Bronkhorst I In deze bijlage worden de volgende onderdelen uit de toelichting bij het raadsvoorstel toegelicht: bijdrage aan energie en
Nadere informatieBuildDesk kennisdocument
BuildDesk kennisdocument Woningen energieneutraal renoveren: hoe doe je dat? Leer hoe bestaande woningen energieneutraal te renoveren zijn. Met als belangrijkste ingrediënten: terugdringen van de energiebehoefte
Nadere informatieKansen voor ondiepe geothermie
Kansen voor ondiepe geothermie Ondiepe Geothermie Onttrekken van aardwarmte uit ondiepe formaties Diepte tot circa 1.250 meter Temperatuur 15 tot 45 C Technologie Dieptes (m) Gebruikelijke toepassing WKO
Nadere informatieVisieDuurzame Warmte/Koude
VisieDuurzame Warmte/Koude Teun Bokhoven Voorzitter Versterkingrolvan Duurzame Warmte/Koudealsonderdeelvan de EU doelstelling : De is de Nederlandse overkoepelende samenwerkingsorganisatie voor de duurzame
Nadere informatieKansen voor duurzame opwekking van energie bij Waterschap De Dommel
Page 1 of 5 Kansen voor duurzame opwekking van energie bij Waterschap De Dommel Auteur: Anne Bosma, Tony Flameling, Toine van Dartel, Ruud Holtzer Bedrijfsnaam: Tauw, Waterschap De Dommel Rioolwaterzuiveringen
Nadere informatieNIEUWBOUWWIJK NIJSTAD-OOST
TEO/WKO WARMTE NIEUWBOUWWIJK NIJSTAD-OOST In gemeente Hoogeveen is een kleine nieuwbouwwijk van 88 woningen gepland. Gemeente Hoogeveen is eigenaar van de grond en is voornemens om de kavels bouwrijp te
Nadere informatieBeleid dat warmte uitstraalt. Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties
Beleid dat warmte uitstraalt Van warmteopties voor klimaatverbetering naar klimaatverbetering voor warmteopties Doelen rijksoverheid voor 2020 Tempo energiebesparing 2 % per jaar Aandeel duurzaam in totale
Nadere informatiePRESENTATIE AANVRAGEN? info@academynl.nl. ir. Chris Zijdeveld
PRESENTATIE AANVRAGEN? info@academynl.nl PASSIEF EN NZEB Nearly Zero Energy Buildings vogel in de hand... vogel in de hand... of vogels in de lucht? we moeten kiezen: waan van de dag we moeten kiezen:
Nadere informatieNet voor de Toekomst. Frans Rooijers
Net voor de Toekomst Frans Rooijers Net voor de Toekomst 1. Bepalende factoren voor energie-infrastructuur 2. Scenario s voor 2010 2050 3. Decentrale elektriciteitproductie 4. Noodzakelijke aanpassingen
Nadere informatie