GROEI ZIT M IN ONTWIKKELING

Transcriptie

1 NLP Innovaties

2 GROEI ZIT M IN ONTWIKKELING OPLEIDINGEN Jeugdtherapeut BEDRIJFSTRAINING EN ADVIES cultuur, organisatie en management INDIVIDUELE BEGELEIDING en outplacement Jeugdtherapie Ons complete aanbod en data van voorlichtingsbijeenkomsten vindt u op verbeeldingskracht of bel of bel Hoofdweg BV Hoofddorp In dit nummer: Inhoud: Rubrieken 3 Van de bestuurstafel 4 Netwerknieuws 7 Discussierubriek 8 Kennisnetwerk 24 NLP Tips & trics 27 Lezerscolumn 48 Food for NLP-thoughts 56 Boekenrubriek 63 Adreslijst aangesloten instituten 68 Colofon NLP innovaties jaargang 11 no.4 NLP Innovaties NLP-trainingen voortaan BTW-plichtig? De NVNLP ontving veel vragen en tips over de nieuw ontwikkelde BTW-regelgeving voor opleidingen. In deze rubriek leer je het naadje van de kous van wat er nu bij de redactie bekend is. Kinderen en NLP Een verslag van de NLP-trainers Marco Visser en Marieke Walter over het aansluiten van NLP-trainingen op het ontwikkelingsniveau van het kind zodat ze in beweging komen en ontdekken dat ze een rugtas vol mogelijkheden hebben. NLP is in ontwikkeling en beweging. De innovaties komen echter van gebruikers die een verfijning van beproefde technieken danwel een nieuw toepassingsgebied ontwikkelden. In dit themakatern tref je vier artikelen van verschillende (NLP-)trainers. Boekenrubriek Deze rubriek is dit keer vertegenwoordigd met zelfs drie recensies van nieuwe en zeer uiteenlopende, inspirerende NLP-uitgaven. Thema artikelen 28 Drietrapsraket naar succes Angélique de Graaff 32 Dynamic Spin Release Kris Hallbom 38 NLP en het verwerken van ongewenste kinderloosheid Hanneke van Tienhoven 44 NLP en het genezen van meervoudige allergieën Karen Reichert Algemene artikelen 10 Geconditioneerde ankers Rob Kamps 16 Kinderen en NLP Marco Visser/Marieke Walter 20 Gouden momentjes Helen te Vaanholt 54 Kunst van het leven redactie INzicht 1

3 Van de Bestuurstafel 25 jaar NLP in NEDERLAND / VLAANDEREN NVNLP-doelstellingen In de komende maand mei viert de NVNLP haar 25- jarig bestaan. Ooit opgericht door de NLP-ers van het allereerste uur, zag deze belangenvereniging voor NLP in mei 1982 het levenslicht. Hoewel de Vereniging -met name de laatste jarengroeit als kool, lijken de oorspronkelijke doelstellingen soms een beetje ondergesneeuwd. De doelstellingen van de Vereniging (die destijds in de statuten zijn geformuleerd door onze Founding Fathers (Jaap Hollander, Lex de Savornin Lohman, Frits Staal, et al), valt uiteen in drie synergetische pijlers: 1. Kwaliteitsbewaking en verhoging van NLP (toen nog: in Nederland; inmiddels, dankzij een toenmalige Vlaamse Voorzitter, sinds een paar jaar in het Nederlandse Taalgebied ) 2. Promotie voor de toepassing van NLP 3. Ontwikkeling van (het instrumentarium van) NLP en ontwikkeling NLP-ers. In de afgelopen jaren heeft de vereniging een professionelere vorm gekregen: een eigen secretariaat waar Florry Kuijper leden inschrijft, te woord staat en waar nodig van dienst is en verwijst. Zeer recentelijk is met de nieuwe website van de NVNLP door bestuurslid Peter Hamming een forse aanzet gegeven tot een interactief verenigingsmedium. De activiteiten van NVNLP-bestuur zijn in de afgelopen vijf jaar voornamelijk gefocust op: - promotie voor de NVNLP-zelf (resultaat: in vijf jaar tijd van 450 leden naar 1050 leden), - ontwikkeling van NLP en NLP-ers met behulp van professionalisering van ons huisorgaan INzicht - - en het vraaggestuurde leeraanbod tijdens de (oorspronkelijke) jaarlijkse NVNLP-congressen. Deze congressen vinden, zoals je weet, inmiddels zelfs twee keer per jaar plaats. Bij de viering van het 25-jarig bestaan van de NVNLP, tijdens het Voorjaarscongres 2010 (zie pagina 42), zal in de aansluitende Algemene Ledenvergadering het bestuur de leden graag nader informeren. NVNLP Bestuur bestuur@nvnlp.nl Een aantal statutaire functies kunnen nog beter uit de verf komen: - kwaliteitsbeleid (zowel kwaliteitsverhoging als bewaking en Europese aansluiting) en - promotie van NLP als succesvolle en uiterst kortdurende therapeutische interventietechniek bij niet- NLP-ers: artsen, universiteiten, psychotherapeuten, Onderwijs, enzovoort. - Netwerkactiviteiten zoals intervisiegroepen en oefengroepen en overleg met Instituten 3

4 Redactie INzicht Netwerknieuws Fiscaal Wereldmodel Opleiden vrij van BTW? NO WAY! Recente Europese fiscale regelgeving heeft uiterst ver strekkende gevolgen voor de fiscale richtlijnen met betrekking tot mogelijke BTW-vrijstelling voor (NLP-) opleiding aangemerkt werd. Menig particulier cursist heeft moeten knokken om een NLP-opleiding als beroepskosten bij de persoonlijke aangifte als studie- De wind waait dus met ingang van 2010 uit een totaal andere hoek: alleen dìe opleidingsinstituten die in dit KBO Brancheregister als erkend opleidingsinstituut Opleiders in Nederland. De regel leek te zijn: dat elk initiatief onder de vlag van Opleidingen (zo ook NLP-opleidingen) BTW-vrij zou zijn. Niets is minder waar. Maar kijk even mee naar een simpel staatje zoals veel NLP-opleiders de fiscale BTW-arena in het meest ideale geval tot nu toe inschatten: BTW-heffing plichtig: BTW-heffing vrijgesteld: Persoonlijke (NLP-) Management of ontwikkelingstraining -Coach Opleidingen Model of the World van NLP-opleiders: Het (fiscale) wereldmodel van NLP-opleiders is: dat iedere Professional in elk vakgebied baat heeft bij NLP en dat elke Professional met NLP een nog betere Professional wordt. Hoezo: beroeps-ondersteunend? Wat heet: een noodzaak! Sommige trainers hebben bovenstaand onderscheid in hun businessmodel aangepast. De meeste echter niet. Menig NLP-opleider dacht tot nu toe -bij de gratie van het Trainerschap- dat alle NLP-diensten (dus ook waar trainingen slechts gericht zijn op Persoonlijke Ontwikkeling ) op basis van het Opleiden eveneens BTW-vrij zijn. Dat is nooit helemaal waar geweest en is zeker nu niet (meer). Er is een nieuwe fiscale (Europese) regeling 2010 op een haar na ingevoerd waardoor het fiscale Uitvoeringsbesluit 1968 en jouw kosten voor Beroep(uitoefening) te mogen aftrekken. Jurisprudentie heeft individuele cursisten hierover in het gelijk gesteld. Deze informatie gaat echter niet over persoonlijke fiscale aangiften en mogelijke aftrekposten van cursisten maar over Trainers en Trainingsinstituten die NLP-opleidingen aanbieden en de vraag of zij wel of niet wettelijk en per definitie BTW-plichtig zijn. Tot nu toe was hierbij de vuistregel: alles op gebied van persoonlijke ontwikkeling aangeboden aan particulieren, is BTW-plichtig. Alles op gebied van managementtrainingen en aan het beroep gerelateerde workshops aangeboden aan werknemers uit het bedrijfsleven, is als Beroeps(ondersteunende) opleiding vrij van BTW. Trainers en Opleidingsinstituten hadden de keuze om te besluiten (en daarover afspraken met de fiscus te maken) hoe zij hun eigen opleidingen fiscaal wensten aan te geven. Die keuzevrijheid houdt op te bestaan! Wat verandert er nu? De regelgeving is aangescherpt: eventuele BTW-vrijstelling is nu aan andere regels gebonden. De fiscus zal door middel van een nieuw aan te leggen "Register voor Kort Beroepsonderwijs" (RKBO) laten bepalen of je een erkende (beroeps-)opleider of niet bent. Het betreft geen fiscaal of ministerieel Register: dit Register (en de toelatingscriteria voor registratie) moet door de (nader te bepalen) Brancheorganisaties zelf (nog) worden aangelegd. geregistreerd worden, kunnen vrijgesteld worden van BTW-heffing op onderwijs. Hiertoe zal een lidmaatschap van deze Branche-registerorganisatie en een audit (met bijbehorende kosten) voor je organisatie vereist zijn. Of NLP-onderwijs als zodanig binnen de criteria voor Kort Beroepsonderwijs zoals bedoeld voor dit Register zal vallen, is nog maar de vraag. Consequenties: Wat betekent dit, wanneer gaat het in en hoe erg is dit? Het is veel opleiders ontgaan dat deze maatregelen al per 1 januari j.l. geïmplementeerd hadden moeten worden. Omdat dit Register nog niet tot stand was gekomen, heeft de Minister van Financiën een half jaar uitstel toegestaan. Dat betekent dat met ingang van 1 juli 2010 ALLE particuliere (NLP-)opleiders in Nederland (en de EU) NIET meer BTW-vrijgesteld zijn, tenzij opgenomen in het Register! In het slechtste geval dien je op al je NLPopleidingen dus BTW te heffen. BTW moeten heffen en afdragen betekent -naast dat de cursusprijs voor je cursist dramatisch verhoogd wordt- dus ook: dat je alle door jou betaalde BTW (voor webdesigners, uitgevers, advertenties, adviseurs, cateringkosten en locatiehuur, drukkers, kantoorartikelen, enz.) kunt verrekenen? Voor jou als ondernemer zou dat nog wel eens gunstig kunnen uitpakken. Je accountant of de Belastingdienst kan je hier verder over informeren. Een ding lijkt dan zeker: voor je cursist wordt het duurder; een onaan- politiek hier nog richtlijnen voor moet ontwikkelen. Een ding is zeker: deze (nieuwe) maatregel zal hoe dan ook de ZZP-trainers raken. Rol NVNLP: De NVNLP is als Belangenvereniging voor NLP (wat op zichzelf geen beroep is) geen Brancheorganisatie van particuliere opleidingsinstituten. Alle zeilen worden nu bijgezet om toch de branchemogelijkheden te onderzoeken en waar mogelijk aan te sluiten bij noodzakelijke key-partners. Tevens om te onderzoeken of door een rol voor de NVNLP als Beroepsorganisatie, een erkenning binnen dit KBO-Register tot de mogelijkheden zou behoren. Kan de NVNLP door aan te sluiten bij een Opleiderbrancheorganisatie haar aangesloten instituten indien zij als zodanig erkend zou worden- (indien gewenst) in aanmerking laten komen voor een BTW-vrijstelling voor Onderwijsdiensten? Ook dat is nog een vraag. We zullen je via INzicht, nieuwsbrieven en onze website op de hoogte houden en adviseren je om in de tussentijd geen bedrijfsmatige risico s te nemen! Wees klaar voor 1 juli 2010! Een BTW-naheffing met boete- afspraken met de fiscus die daar uit voortvloeiden- niet langer van kracht is. Models of the World trekkelijk perspectief met alle consequenties van dien voor de NLP-markt? clausule is wel het laatste dat je als NLP-opleider wenst. Model of the World van de fiscus en nieuwe fiscale maatregelen: ZZP-trainers: Ook voor zelfstandig werkende NLP-Trainers, die in- De fiscus maakte dus sowieso al onderscheid tussen company managementtrainingen aanbieden binnen opleidingen aangeboden aan het bedrijfsleven of aan het bedrijfsleven geldt nu hetzelfde: je bent in het hui- particulieren. Zij rangschikte persoonlijke ontwikke- dige fiscale wereldmodel geen BTW-vrijgestelde oplei- Voor meer info en contact: lingscursussen in de hobbysfeer; vergelijkbaar met der, als je niet middels dit nieuw ingestelde macramé en tuinieren enz., dat niet als Brancheregister als zodanig bent erkend. De conse- Beroepsopleiding dan wel Beroepsondersteunende quenties voor ZZP-ers zijn dermate ingewikkeld, dat de inzicht@nvnlp.nl / bestuur@nvnlp.nl 4 5

5 Oproepjes Discussierubriek Reactie op Discussierubriek INzicht 3 /2009 Hoe ver reikt NLP in een veranderende wereld? Deelnemers gezocht voor: ARABIAN NEW LIFE Een NLP-Opleiding- en -Coachings Netwerk,van NLP-ers die thuis zijn in/affiniteit hebben metde Arabische (m.n. de Marokkaanse) cultuur Voor meer info, tips en aanmelden: nvnlp@planet.nl Gezocht: Auteurs voor INzicht Voel je ervoor om in INzicht over jouw kennis, ervaring en visie mbt NLP te publiceren? Heel graag! inzicht@nvnlp.nl De Redactie van INzicht zoekt ivm onderzoek NLP-ers die goede, werkzame ANKERS hebben Hoe heb je je anker geïnstalleerd, hoe vaak en hoe vuur je dit anker af? Welke submodaliteiten bevat je anker en wat levert dit anker je op? inzicht@nvnlp.nl Gevraagd: Oude edities van INzicht inzicht@nvnlp.nl NLP biedt vanuit zijn basis een zeer sterke handreiking in een veranderende wereld. Omdat niets op zichzelf staat en NLP zeker niet, staat het in verbinding met de veranderende wereld. Sterker gezegd; als NLP of een NLP tool zijn dienst niet meer doet, niet meer effectief is, dan is het geen NLP meer. Om tegemoet te komen aan de veranderende wereld, heb ik me de laatste jaren verdiept en geschoold in de achtergronden van missiecoaching. Missiecoaching is een manier van effectief en efficiënt coachen, die de missie van een individu in een gesprek naar boven haalt. Hierbij vertrek ik vanuit een nieuw mens en wereldbeeld, wat naast een lichaam (genetische aanleg) en een geest (je mind) een Ziel, een Kern, een ware Ik van de mens erkent. In missiecoaching werk ik met veel NLP instrumenten, waaronder het Model van Bateson en ecologie. Het model van Bateson geeft inzicht op spiritualiteitniveau, waardoor mensen zich verbonden voelen en zich gesterkt voelen in hun nieuwe gedrag. Spiritualiteit geeft zicht op jouw aandeel in het grotere geheel. Ecologie is in mijn woorden: doen wat voor jou en voor jouw (naaste) omgeving effectief en zinvol is, zeker ook op langere termijn. Door onder andere ecologie en spiritualiteit op individueel niveau met elkaar te verbinden, ontstijgen mensen hun problemen. Het is als het beklimmen van een berg: vanuit de ontstijging van het dagelijkse ontstaat er ruimte, perspectief en lucht. Je ziet de goede dingen en de beproevingen, het zware weer op komst en de zon achter de wolken, de weg naar beneden en het pad naar de horizon. Spiritualiteit is het ontstijgen van het ego en het contact maken met je Ziel. Het gaat over disidentificatie: je losmaken van de identificatie met wat je hebt, voelt en doet. Je hèbt problemen, je bent ze niet. Je hèbt gevoelens, je bent ze niet. Je hèbt (geen) geld, je bent het niet... Deze tijd, waarin mensen te maken krijgen met crises, teleurstellingen en pandemieën vraagt om een actieve bijdrage van mensen. Het vraagt om bezinning, loslaten en acceptatie. En als je je dan los maakt van je oude identiteit en je Ziel aanvaardt, vind je jouw bijdrage, jouw missie. Kortom, NLP kan hierbij een prima handreiking zijn, mits het bestaan van een Ziel een plek gegeven wordt. Dan pas kan NLP verder meegaan met de tijd en een antwoord gegeven worden op hedendaagse vragen en uitdagingen. Janine Wolfs is Trainster/Coach en NLP Master Practitioner. Zij voert haar eigen Coaching- en Trainingorgansiatie Chiccan in Oisterwijk. Voor meer info en contact: / info@chicchan.nl Janine Wolfs 6 7

6 Kennisnetwerk Oproep aan succesvolle NLP-coaches Sinds ik NLP-master ben lees ik met veel plezier INzicht. Er staat van alles in wat voor mij als NLP-er bevestigend, interessant en leerzaam is. Daarnaast zijn jullie artikelen voor mij als beginnend NLP-Coach niet alleen heel interessant maar vooral heel goed toepasbaar. Ik schrijf met nadruk beginnend NLP-Coach, want vanaf 2009 heb ik mij voorgenomen om mij helemaal toe te leggen op het opzetten van praktijk in Gezondheidscoaching: een logisch gevolg van mijn achtergrond en werkervaring (Psychiatrie, Psycho- Geriatrie, Verslavingszorg en Antroposofische Kinderopvang), aangevuld met NLP. En daar wringt hem nou net de schoen: ik kan met mijn vragen over Hoe zet je een succesvolle NLP-Coachingspraktijk op niet echt ergens duidelijk terecht. Ik zocht naar een cursus en een dergelijke cursus blijkt voor coaches dus niet te bestaan. Wat er wèl wordt aangeboden zijn cursussen op gebied van Zelfstandig Ondernemerschap : Hoe doe ik mijn administratie als beginnend ondernemer, of acquisitie voor ZZP-ers Ondernemen aan de hand van inkoopcijfers Marketing: huis aan huis folderen Businessplan en onderhandelen met de bank Nee, ik zoek dus eigenlijk een cursus die helemaal toegespitst is op ons, coaches die een succesvolle NLP- Coaching praktijk willen opzetten; gewoon omdat dat zoveel gedoe zou schelen. De vragen waar ik al sinds een jaar mee rondloop zijn: Hoe krijg ik meer klanten? Het begint uiteraard bij één, maar binnen een redelijk korte termijn wil je er toch wat meer. Hoe en waar leg ik mijn contacten? Hoe zit het met de zakelijke kanten? Belastingen? Wat is daarbij juist voor een coach handig en wat niet? Waar kun je als coach netwerken? Er zijn genoeg netwerkborrels, maar ik kan toch moeilijk roepen: Heeft u een probleem, een angst, een trauma, kom bij mij!? Dat werkt niet. (En dat is geen overtuiging, maar realiteit). Terwijl een verkoper van koelkasten gemakkelijk kan roepen: "Deze week 20% korting bij inlevering van uw oude apparaat". Ik zie me al: 15% korting op een fobie, 10% korting op depressieve gevoelens...hilarisch! Tot nu toe haal ik de antwoorden op mijn vragen overal en nergens vandaan en gelukkig ben ik al een aardig eind op weg. Zo langzamerhand kan ik wel een dagboek gaan bijhouden van mijn weg met kuilen en hobbels die richting een goed lopende praktijk gaat. Wat ik wel doe of gedaan heb: Een website gemaakt. Folders neerleggen op plekken waar potentiële klanten komen. Infomiddagen organiseren voor wie nieuwsgierig is. Ik zoek contact met huisartsen en fysiotherapeuten. Ik ben lid van een netwerkgroep van 11 vrouwen die allemaal ZZP-er in de gezondheidszorg zijn. Alleen hun steun al maakt veel uit. Ik zocht contact met mede NLP-ers via "De Elektronische Eekhoorn", wat 2 goede contacten voor mogelijke samenwerking opleverde. Via Linked-in sta ik in contact met een hoop vakgenoten. En deze lijst is nog lang niet compleet. Wat zou het een fantastische shortcut kunnen zijn voor alle andere beginnende NLP-coaches als deze kennis en alle ervaring die eraan ten grondslag ligt, uitgewisseld en gebundeld kan worden. Ik wil in combinatie met het dagboek van mijn eigen zoektocht en tips die ik hopelijk naar aanleiding van dit verzoek krijg, uiteindelijk wel een nieuwe praktische en vooral complete cursus opzetten: een handleiding vanuit het NVNLP-Netwerk, die andere beginnende coaches in plaats van ieder voor zich opnieuw het wiel uitvinden, een hoop tijd en moeite kan besparen. Vanuit eigen ervaring weet ik dat wanneer je deelt, het alleen maar meer wordt -een soort van kwadraat- en dat het op een nog veel betere manier weer bij je terugkomt. Het is de cirkel van geven en krijgen. Welke praktische ervaring en handige tips wil jij hieraan bijdragen? Lizan ten Have is sinds 2002 werkzaam als Coach en Psycho-sociaal hulpverlener. Zij is Master Practitioner in NLP. Voor meer info en contact auteur: info@lizantenhave.nl Bovenstaande en nog meer zou ik graag in één cursus zien, dat zou prachtig zijn. Ik ben ervan overtuigd dat in de NVNLP-Netwerk een hoop expertise op dit gebied voorhanden moet zijn. Lizan ten Have 8 9

7 Geconditioneerde ankers of Geankerde conditionering? Iedere stimulus kan gekoppeld worden aan iedere denkbare respons Rob Kamps Net als onze zintuiglijke vermogens is het vermogen om kennis en vaardigheden te vergroten eigen aan de mens. Het is een wezenlijk onderdeel van onze natuur. Er zijn vele niveaus van leren maar één van de niveaus heeft altijd mijn bijzondere interesse gehad. De mogelijkheid om op onbewust niveau een automatische gedachte, emotie of zelfs een volautomatisch gedrag aan te leren. In NLP kennen we dit fenomeen als ankeren. In de psychologie kennen we dit fenomeen als Geconditioneerde Respons. Graag belicht ik in dit artikel het zo belangrijke en tegelijkertijd vaak zo onbegrepen fenomeen van de conditionering en geef ik de tips om het nog beter in de vingers te krijgen. Op het moment dat in mijn trainingen het ankeren aan bod komt, is mijn benadering gefaseerd in drie stadia. Het eerste stadium noem ik het niveau van de trommelvliezen. Dit betekent dat je te horen krijgt wat ankeren is maar dat het je brein nog niet echt bereikt heeft. De impact is nog niet volledig doorgedrongen. Het tweede stadium is het moment waarop de betekenis van ankeren werkelijk je denken bereikt en er een situatie ontstaat van nieuwsgierigheid en verwondering. Waarover? Denk maar eens even mee over de definitie: iedere stimulus die een menselijk wezen kan registreren kan worden gekoppeld aan iedere denkbare gedachte, emotie of gedrag dat een menselijk wezen kan produceren. Als je na het lezen van deze zin denkt: ja en dan heb je of een hele goede NLP-training genoten of de impact van het gegeven tot nu toe steeds niet echt begrepen. Toen de betekenis van de definitie van conditionering werkelijk tot mij doordrong had ik de ervaring alsof ik door de bliksem werd getroffen. Ik moest de zin een groot aantal keren herhalen voordat ik de omvang van zijn importantie werkelijk doorkreeg. Iedere stimulus kan gekoppeld worden aan iedere denkbare respons. Iedere stimulus kan gekoppeld worden aan iedere De enige beperking is de beperking die je aan je eigen fantasie oplegt Walt Disney denkbare respons. Iedere stimulus kan gekoppeld worden aan iedere denkbare respons. Net zoals mijn studenten in dit stadium beginnen met vragen stellen aan mij, deed ik hetzelfde bij mijn trainer: Dus als ik een gevoel wil hebben en dit veranker kan ik dit dus voortaan direct oproepen?. Het antwoord is ja. Dus als ik een bepaalde gedachte wil oproepen dan kan ik dit dus door middel van een zelfgekozen beweging, geluid of beeld naar boven halen?. Het antwoord is ja. Na vragen van deze soort komen de vragen als: dus als ik me zelfverzekerd wil voelen kan ik dat ankeren?. Het antwoord is ja en de vraag geeft tegelijkertijd aan dat je nog aan het begrijpen bent wat er aan de hand is. Iedere stimulus kan gekoppeld worden aan iedere denkbare respons. Want als je werkelijk zou begrijpen wat er aan de hand is hier, dan zou je deze vragen niet meer stellen en rechtstreeks doorschieten naar de derde fase. Dit is de fase waar je zelf ankers gaat gebruiken. Primair bij jezelf en dan bij anderen. Het ankeren wordt een vaardigheid. De derde fase is afgerond als je de vaardigheid van het ankeren in de vingers hebt. Denk maar eens aan de uitspraak Knowledge means nothing until it is in the muscles. Iedere stimulus kan gekoppeld worden aan iedere denkbare respons. Afvuren of niet? Een misverstand dat is ontstaan over ankeren is dat we op momenten dat we een goed gevoel willen hebben een anker moeten afvuren. Ondanks het feit dat dit bij goed gebruik natuurlijk een prima resultaat oplevert is dit niet de intentie van het ankeren. Ankeren doe je als voorbereiding op een situatie en je zorgt ervoor dat de impulsen en de connecties op onbewust niveau plaatsvinden. Wanneer de stimulus respons-reactie neurologisch goed verbonden is hoeven we er nooit meer naar om te kijken. Iemand met een fobie zegt toch ook niet tegen zichzelf: hé, een spin, even mijn angst-anker afvuren. Het zien van de spin IS de trigger. Zo heb ik bewuste ankers geplaatst bij een groot aantal verkeersborden die ik tegen kom op weg naar huis. Goede gevoelens bij de borden Nootdorp, Berkel, Zevenhuizen en Pijnacker. Van welke kan ik ook kom als ik mijn woonplaats Zoetermeer in rijdt, heb ik altijd een goed gevoel. Leuk voor mijn familie en leuk voor mij. Ankers kun je dus prima toepassen in je dagelijkse situaties. Klassieke en operante conditionering Iedere stimulus kan gekoppeld worden aan iedere denkbare respons. Een eenmaal geconditioneerde reactie blijft niet eeuwig bestaan, maar ze slijt ook niet vanzelf weg. Het onderbreken van het proces van de Unieke Stimulus gekoppeld aan de Geconditioneerde Respons leidt er toe dat deze minder sterk wordt of zelfs verdwijnt. Zoals bijvoorbeeld in de Fobia Cure de verbinding tussen stimulus en respons wordt doorbroken door de informatie achterstevoren te processen. Door de Unieke Stimulus steeds vaker en sneller met iets nieuws te verbinden gaat de Geconditioneerde Respons verloren. Dit gebeurt door middel van een actieve interventie waar NLP zo krachtig in is. Afleren is blijkbaar een echt leerproces waarin wordt geleerd een eerder verkregen reactie om te vormen. Dit is een wezenlijk andere benadering dan het laten uitdoven van een Geconditioneerde Respons of de zogenaamde extinctie van een Geconditioneerde Respons. Hierbij is het zo dat bij de kleinste herhaling de stimulus opnieuw de respons doet oplaaien. In de gedragstherapie wordt bijvoorbeeld veel gebruik gemaakt van extinctie. Iemand die fobisch is voor sirenes van ziekenwagens, politie of brandweer, zal ooit een vreselijk vervelende ervaring hebben doorgemaakt die door de sirenes werd begeleid of voorafgegaan. De sirenes zijn sterke geconditioneerde stimuli geworden en roepen overmatige vreesreacties op. Tijdens een therapie kan men zo iemand blootstellen aan zulke sirenes zonder dat er iets vervelends op volgt. Meestal leidt dat tot aanzienlijke vermindering van de angstreactie, al is er niet veel voor nodig om de fobie weer in oorspronkelijke sterkte te herstellen

8 De Amerikaanse psycholoog E.L. Thorndike heeft in de vorige eeuw een belangrijke theorie ontwikkeld voor instrumenteel leren. Thorndike veronderstelde dat er een verband werd gelegd tussen gedrag en stimuli die op dat gedrag volgden. Deze theorie werd later door de Amerikaanse hoogleraar in de psychologie B.F. Skinner uitgewerkt tot de theorie van de operante conditionering. De operante conditionering heet zo vanwege het leerprincipe: het gedrag is instrumenteel in het teweegbrengen van een verandering in de omgeving, men leert het gedrag door de consequenties of gevolgen van dat gedrag. Als een vriendelijk woord een beter resultaat heeft dan een bedreiging, dan zal het gedrag vriendelijk zijn voortaan vaker voorkomen. Er zijn twee belangrijke verschillen met de klassieke conditionering zoals die is ontdekt door Pavlov. Pavlov ontdekte dat een stimulus een respons kan oproepen. En wel: Iedere stimulus kan gekoppeld worden aan iedere denkbare respons. Dit is onvrijwillig automatisch gedrag. In de operante conditionering gaat het bijna altijd over vrijwillig gedrag. Gedrag, dat een stimulus teweegbrengt, terwijl in de klassieke conditionering de volgorde andersom is: een stimulus lokt een reactie uit. Toch spelen ook in de operante conditionering voorafgaande stimuli ook een rol. Het gaat om een drie-term relatie: in aanwezigheid van een stimulus leidt een gedrag tot een zeker gevolg. Dus: gewaarworden, gedrag en gevolg. Reinforcers Als u de pieper van de magnetronoven hebt gehoord (stimulus), leidt een gang naar de keuken (gedrag) tot een goed verwarmde maaltijd (gevolg). Zoals je ongetwijfeld hebt opgemerkt, missen hier twee index computations en de context waarin de trigger plaatsvindt. Althans ze worden niet genoemd, ze zijn onzichtbaar. Maar dat betekent natuurlijk niet dat ze er niet zijn. Wat zichtbaar is zijn twee van de drie elementen waar geen invloed op uitgeoefend kan worden en de meest bewerkelijke index computation, namelijk gedrag als beïnvloedingsmogelijkheid. In NLP gaan we daar iets anders mee om. Hier beïnvloeden we vaker de index computations denken en voelen omdat gedrag daaruit vanzelf voortkomt. Zelfs de new behaviour generator wordt eerst door denken (wat wil je anders in je gedrag?) en dan door voelen (hoe zou je dat vinden, wat voel je daarbij?) geleid, voordat het gedrag daadwerkelijk wordt uitgevoerd. De psychologische term voor een gedragseenheid in de operante conditionering is operant. Dit komt in NLP aan de oppervlakte in de TOTE. De term duidt aan dat het gedrag iets moet uitrichten, ergens toe moet leiden, het moet instrumenteel zijn in het bewerkstelligen van de reinforcer. Een operant is niet noodzakelijkerwijs een enkele handeling. Het is een klasse van gedragingen die allemaal tot hetzelfde einddoel voeren. Als je met voetballen een doelpunt scoort, doet het er niet toe of je links of rechts schiet, van ver of van dichtbij, met een lob of recht op de keeper: alle handelingen die, met in achtneming van de spelregels, tot de bal in het net leiden, zijn dezelfde operant en ze horen alle tot dezelfde responsklasse: een doelpunt maken. Hetzelfde gedrag hoeft dan ook niet altijd dezelfde operant te zijn: als jij de krant leest, is de bekrachtiger iets anders dan wanneer je in een studieboek leest. In het eerste geval wil je globaal beziggehouden worden met wat zaken die jouw nieuwsgierigheid prikkelen. Bij studeren wil je iets heel precies weten en daar later een certificaat voor krijgen. Maar het in het vooruitzicht hebben van een dergelijke beloning leidt wel tot het versterken van de verankerde response. Een bekrachtiger, of reinforcer, versterkt het gedrag dat eraan voorafgaat. Een onderwijzeres die haar leerlingen voor elke prestatie prijst en beloont, zorgt ervoor dat leerlingen blijven proberen goede prestaties te leveren. Goed lesgeven is ook belangrijk, maar als men wil dat leerlingen hun best blijven doen, dan helpen vooral de reinforcers. Natuurlijke reinforcers zijn bij voorbeeld: voedsel en drinken (vooral als men hongerig of dorstig is), rust (vooral na inspanning), een aangename temperatuur, aaien en strelen, seks, slaap, optimale licht en geluidscondities en sociaal contact. Niet alle reinforcers hebben te maken met lichamelijk welzijn, er zijn ook reinforcers waarvan men de waarde moet hebben geleerd: een goed boek, mooie muziek, geld, een prettig gesprek en informatie, kunnen gebruikt worden als reinforcers, omdat ze verwijzen naar de gelegenheid om een natuurlijke reinforcer te verkrijgen. Iedere stimulus kan gekoppeld worden aan iedere denkbare respons. Het is verleidelijk te denken dat reinforcers uiteindelijk in een biologische behoefte voorzien, maar zo worden ze toch niet gedefinieerd. Bekrachtigers worden gedefinieerd naar hun functie: als ze in een bepaalde situatie gevolg zijn van gedrag, dan hebben ze soms de eigenschap dat ze gedrag versterken. Sommige gevolgen zijn alleen maar een reinforcer onder bepaalde voorwaarden: iemand die de hele dag binnen heeft gezeten, wil wel iets doen om er eens even uit te kunnen, terwijl degene die net thuis is zijn best zal doen om even rustig thuis te kunnen blijven. Kenmerkend voor een reinforcer is ook dat hij alleen maar werkt als gevolg van gedrag. Iedere stimulus kan gekoppeld worden aan iedere denkbare respons. Het is daarom belangrijk om gedrag wat wenselijk is te belonen in het moment. In plaats van een cognitieve verbinding moet er voor beklijving een neurologische verbinding worden gemaakt. Cadeautjes bevorderen gewenst gedrag alleen achteraf. Dat is voor velen moeilijk te onthou

9 Bliz Events is het grootste eventbureau in Nederland dat lezingen, workshops, opleidingen en conferenties organiseert op het gebied van nieuwe wetenschap en praktische spiritualiteit. Innovatieve events met de beste sprekers uit de wereld op hun vakgebied om jou verder te helpen in je persoonlijke ontwikkeling. Een greep uit onze events dit voorjaar: Beperkte vroegboekkorting! Voor meer informatie en reserveringen, bezoek Schrijf je online in voor onze nieuwsbrief en ben daarmee altijd als eerste op de hoogte van nieuwe events en aanbiedingen! the essence of being Dr Joe Dispenza na succes opnieuw in Nederland Bekend van 'What the Bleep' 21 mei The Biology of Change lezing 29 mei Breaking the Habit of Being Yourself workshop Gregg Braden Amerika's no 1 spreker 23 april Fractal Time lezing 24 april The Divine Matrix - The Language of the Heart workshop met Howard Martin (HeartMath) Into Beperkte vroegboekkorting! Bliz EVENTS into the essence of being den: iemand cadeautjes geven om daarmee tot gewenst gedrag aan te sporen helpt niet, ook al doen veel mensen dat wel. Het gunstig stemmen om iets gedaan te krijgen, werkt alleen maar als dat inhoudt dat er een duidelijk uitzicht wordt geboden op de reinforcer, dat wil zeggen: als het gunstig stemmen als een antecedente stimulus wordt gebruikt. En het is pas een reinforcer als het cadeautje gewenst gedrag versterkt. Is dat niet het geval, dan kan de stimulus wel op prijs gesteld worden, maar is het geen reinforcer. Steven Covey zegt: betrap je medewerkers op het moment dat ze iets goed doen en complimenteer ze daarvoor op datzelfde moment. We hebben hier even gekeken naar ankeren en de diepere betekenis ervan en een paar kernbegrippen uit de behavioristische leerpsychologie. Die psychologie had ooit de pretentie alle psychologie te kunnen vervangen door een stelsel van stimulus-response relaties die op alle momenten waarneembaar en meetbaar waren. De behavioristische stroming in de psychologie heeft in Amerika altijd meer aanhangers gehad dan in Europa, zeker voor zover het de academische beoefening van de psychologische wetenschap betreft. Maar in Europa zijn de toepassingen altijd veelvuldiger geweest dan de belijdenissen tot de richting. In die zin heeft het behaviorisme veel psychologieën overleefd. Vooral de laatste dertig jaar is er veel kritiek geweest op de vroege pretenties van het behaviorisme. J.B. Watson s (Amerikaans psycholoog) uitspraak van zo n tachtig jaar geleden, dat hij van ieder kind een boef of een advocaat zou kunnen maken, was onjuist en achtervolgt de behavioristische psychologie tot op de dag van vandaag. Er zijn meer en wel veel meer factoren die de mens onderscheidt van de hazelworm. Zoals beliefs, values, identiteit en spiritueel besef. Dat neemt niet weg dat het systeem van conditionering toch maar mooi tot onze mogelijkheden behoort. Als je de ware kracht begint te voelen denk dan aan wat Walt Disney ooit zei: De enige beperking van je mogelijkheden is de beperkingen die je je eigen fantasie oplegt. Voor de psychologie van het leren is de tijd van de samenwerking gekomen. Dat geldt niet alleen voor de verdere ontwikkeling van de theorie maar ook -en misschien nog wel meer- voor de toepassingen in de hulpverlening, de gezondheidszorg, het onderwijs, de economie en het milieu. Kortom, er moet nog veel gebeuren. De zon is slechts een Morgenster zegt Skinner in zijn meest gelezen boek. Onthoud: Iedere stimulus kan gekoppeld worden aan. Rob Kamps, hynotherapeut, is opgeleid door Richard Bandler tot Design Human Engineer level 5, Meta Master of Neuro Linguistics en licensed trainer of NLP. Hij is oprichter en directeur /eigenaar van Bureau Personal Development in Zoetermeer en verzorgt al ruim 18 jaar trainingen op gebied van persoonlijke ontwikkeling en managent. Tot op de dag van vandaag is hij eveneens actief als professioneel Close-up goochelaar en Mentalist. Voor meer info en contact auteur: info@bpd-training.nl Rob Kamps 14 info@blizevents.com

10 Kinderen en NLP: Goed zoals IK ben! Marco Visser Marieke Walter Het leukste dat je kunt worden is Jezelf Eén van de vooronderstellingen die wij hanteren is dat de wereld om ons heen verandert: door digitalisering, Goed zoals ze zijn Met de trainingen genaamd "Goed zoals ik ben!" stellen globalisering en veranderende leefsituatie (bijvoorbeeld wij ons ten doel om een bijdrage te leveren aan een meer scheidingen) wordt voor kinderen de wereld om wereld, waarin kinderen leren om in respect met zich- hen heen snel groter en nemen de mogelijkheden toe. zelf en hun omgeving te kunnen leven en te weten Het maken van keuzes wordt belangrijker en soms ook "dat ze goed zijn zoals ze zijn". We gaan uit van de complexer. overtuiging dat ieder mens en ieder kind in de kern Met onze overtuigingen jong geleerd oud gedaan en een goed persoon is en dat er qua gedrag mogelijk nog elk kind heeft alle kwaliteiten in zich om zich te ont- dingen verbeterd of veranderd kunnen worden. plooien tot een zelfstandig en zelfbewust individu zijn "Goed zoals ik ben!" maakt gebruik van allerlei werk- wij ons gaan oriënteren op wat voor manieren NLP vormen, die deze doelstelling ondersteunen. Hierbij trainingen kunnen aansluiten op het ontwikkelingsni- maken wij met name gebruik van NLP en ook andere veau van het kind en de vragen die er leven bij kinde- methodieken zoals "Systemisch werken", "Rationeel ren van ongeveer 8 tot en met 13 jaar. Emotieve Therapie" en het interventie Bronboek "De NLP is een perfecte methodiek om nog meer aan te Kracht van 8", van Margrete Stoute. sluiten bij je eigen ik en bij de dingen die je graag wilt De methodieken of manieren die gehanteerd worden (bereiken). De vraag die we onszelf steeds stellen: met kunnen zinvol zijn voor mensen die met kinderen te welke manieren of methodieken sluiten we aan bij kin- maken hebben in welke vorm dan ook: bijvoorbeeld als deren om hen in beweging te zetten om te ontdekken ouder/verzorger, binnen het onderwijs. Methodes om dat ze een rugtas vol mogelijkheden hebben en dat ze de communicatie maar ook het lesgeven aan kinderen goed zijn zoals ze zijn. nog effectiever en plezieriger te maken. In onderstaand artikel lees je welke werkvorm wij hiervoor ontwikkeld hebben. Wat zie je er toch fantastisch uit zegt een vriendinnetje tegen je. En op het moment dat je gaat stralen, We zijn ervan uitgegaan dat wanneer NLP voor volwas- zegt ze erachter aan... natuurlijk niet zo fantastisch als sen veel mogelijkheden biedt tot verandering, tot ver- ik of als Hannah Montana. Het complimentje verdwijnt beteren van je communicatie en het (nog) meer ver- als sneeuw voor de zon. antwoordelijkheid nemen voor jezelf, dit ook voor kin- Je bent ook zo rusteloos of je bent een nietsnut. deren kan gelden. Wel op een andere manier, kinderen Mogelijk zijn het voorbeelden die we kennen. We bena- leren anders dan volwassenen; kinderen tot 12 jaar deren het kind op identiteitsniveau terwijl één van de leren bijvoorbeeld meer onbewust dan volwassenen. vooronderstellingen van NLP luidt het gedrag staat In de huidige Nederlandse maatschappij (de maat- niet voor wie de persoon is. Accepteer de persoon, ver- schappij: dat zijn wij met z n allen) wordt gevraagd om ander het gedrag. aandacht voor het kind, voor de jongeren. Daar waar Ieder mens, ieder kind, wil gewaardeerd worden om onder andere vanuit Jeugdzorg, het onderwijs en ver- wie hij of zij is. Dat betekent dat ook kinderen het schillende clubs (sportclub, creatieve club, theaterclub) gevoel willen hebben dat ze uniek zijn. Als ze leren dat signalen komen dat er verbeteringen nodig zijn en er ze uniek zijn en goed zijn zoals ze zijn, accepteren ze tegelijkertijd zo weinig doelgerichte stappen gezet wor- ook veel makkelijker dat anderen ook anders zijn. Een den om in één van de belangrijke fasen, de modelleer- voorbeeld van hoe sommige kinderen dit zien blijkt uit fase, kinderen vanuit zelfvertrouwen, respect en goed we zijn allemaal verschillend en toch allemaal samen : zoals je bent te laten handelen. Wij en ook de regering een spontane reactie van één van de kinderen die had vinden het zorgelijk dat er vele jongeren zijn die niet- deelgenomen aan onze workshop goed zoals ik ben staan voor hun overtuigingen, (eigen)waarden, en wie tijdens de Landelijke Stiefdag (een landelijke Stiefdag ze in de kern zijn (identiteit). voor Nieuwe Gezinnen die elk jaar plaatsvindt)

11 Kinderen die zich uniek en gewaardeerd voelen staan steviger in hun schoenen en zijn beter in staat een leven te leiden dat ze graag willen. Ze leren dat ze niet mee hoeven te hollen met de massa en dat ze zelf ook een voorbeeld zijn. Als een kind gewaardeerd wordt leert het ik ben niet wat ik doe. Ik kan dus een bord kapot laten vallen en dan is die actie misschien onhandig, maar ik als mens ben niet onhandig. Het gedrag van het kind zegt niets over hoe of wie het kind in essentie is. Modelleren De leeftijdscategorie waar wij ons op richten is bovenbouw basisschool (kinderen van 8 tot en met 13 jaar). Het is goed om je af te vragen op welke kinderen je wilt richten: bijvoorbeeld kinderen die (faal)angst hebben, stiefkinderen, kinderen met weinig zelfvertrouwen, kinderen die gepest worden. Of sluit je elk kind in dus ook het kind dat wel eens pest, het kind dat soms even niets wilt, kinderen met veel vrienden, kortom: alle kinderen? Voor ons zijn kinderen in de leeftijdscategorie van 8 tot en met 13 jaar die kinderen die vooral aan het modelleren zijn. Deze periode staat binnen NLP bekend als de modelleringfase. Bij modelleren wordt voorbeeldgedrag van de mensen om hen heen onbewust in kaart gebracht zodat het kind het kan nabootsen. Door hier vanuit te gaan neem je als trainer/begeleider ook verantwoordelijkheid voor wat je wilt laten zien, wat voor voorbeeldgedrag je laat zien en of je congruent bent met de overtuigingen en waarden die jij belangrijk vindt. Hierbij kun je een aantal werkvormen hanteren. Degene die wij hanteren zijn gebaseerd op NLP en sluiten aan bij het ontwikkelingsniveau van het kind van 8 tot en met 13 jaar. Het zijn werkvormen die uitgaan van de vooronderstellingen van NLP (toegeschreven op kinderen van 8 tot en met 13 jaar), de basisvooronderstellingen en een aantal krachtige principes/theorieën zoals het NLP- Communicatiemodel, ankeren, modelleren en zintuiglijke scherpzinnigheid. Ondersteunend maken wij gebruik van de methodiek van De Kracht van 8: als je weet wie je bent en jezelf kunt zijn (kracht 1), eerlijk kunt zijn (kracht 2), vanuit respect met jezelf en met anderen kunt leven (kracht 3), kunt helpen, delen en samenwerken (kracht 4), dan luister je naar jezelf en naar een ander (kracht 5) en zeg je wat je graag wilt (kracht 6). Bij botsingen kun je jezelf en de ander een nieuwe kans geven door te besluiten opnieuw te beginnen (kracht 7), zodat de wereld een plaats van vrede voor iedereen kan zijn en je kunt ervaren dat je bij alles en iedereen hoort (kracht 8). Het werkboek de kracht van 8 is een praktische handleiding om concreet aan de slag te gaan met één of meerdere krachten. Verder zijn er verhalen die interactief ingezet worden (verschillende manieren: een verhaal door het kind zelf gemaakt, of een bestaand verhaal lezen en tegelijkertijd met elkaar uitbeelden), visualisaties, ontspanningstechnieken, muziek, tekenen en spel. In de trainingen en workshops Goed zoals IK ben! maken wij veel gebruik van de kracht van taal. Hoe communiceert je kind met zichzelf en met zijn omgeving? Dat communicatie een grote rol speelt in ieders leven, dus ook in een kinderleven, spreekt voor zich. Communicatie en respectvol met jezelf en de omgeving omgaan, speelt een grote rol bij het in je eigen kracht gaan staan. We kennen allemaal het communicatiemodel dat zelfs niet altijd even gemakkelijk te begrijpen is voor een volwassene, dus hoe breng je dit over aan kinderen tussen de 8 en 13 jaar? Hoe krijg je kinderen bewust van de kracht van hun onbewuste en de kracht van aandacht. Je richten op datgene wat iemand wil (en niet op wat hij niet wil) en zonder oordeel van goed of fout in respect met elkaar communiceren en omgaan? Speels en creatief Een passende methodiek die wij hanteren om dit en het communicatiemodel te introduceren en vereenvoudigd uit te leggen aan kinderen is het werken met Encaustic Art (een creatieve Art-vorm met bijenwas). Encaustic betekent inbranden en de techniek werd al voor onze jaartelling gebruikt. Encaustic Art kan met verschillende doeleinden worden ingezet. Zo kun je het gebruiken om zaken systemisch helder te krijgen, om talenten te ontdekken en om het communicatiemodel op een speelse manier te verduidelijken. Elk kind maakt een eigen creatie op een kaart. Je kunt hier verschillende formaten papier (Encaustic Art papier of speciaal fotopapier) voor gebruiken. A6 en A5 formaat zijn de meest voor de handliggende formaten. Verder heb je bijenwas, een oud laken, oude panty s, schets/printpapier (A4), servetten of keukenrol en -niet te vergeten- een speciale Encaustic Art strijkijzer nodig. Hoe ga je te werk? Allereerst leg je het oude laken over een tafel. Als onderleggers gebruik je het schets/printpapier. Je strijkijzertje staat op ongeveer 62 graden om de bijenwas goed te laten smelten. Vervolgens smeer je een blokje bijenwas op je ijzertje. Let erop dat wanneer je de was op de zool smeert, je het ijzertje horizontaal boven de tafel houdt. Smeer niet de hele zool in, een gedeelte van de voorste helft is voldoende. Nu zet je je strijkijzer zachtjes op het papier. Je hoeft voor deze techniek niet hard te drukken, het is geen overhemd dat je staat te strijken! Hoe zachter je over het papier "glijdt", hoe makkelijker het gaat. Wanneer je nu zachtjes over het papier gaat, zul je zien dat er vanzelf al verschillende kleureffecten ontstaan. Lichter en donkerder. Elke keer wanneer je met je warme schilderijzer over de kaart gaat waar al bijenwas zit, zul je zien dat dit verandert. Als er een stukje is dat naar je zin is, dan is het goed om er niet opnieuw overheen te gaan, anders verandert het. Als de kaart naar je zin is en je wilt hem zo houden, dan kun je hem tot slot een "finishing touch" geven. Neem de oude panty en wrijf hiermee over de kaart als deze droog is (dit duurt ongeveer 10 tot 30 seconden, afhankelijk van hoeveel was er op zit). Je kunt stevig wrijven, de was is droog en beschadigt niet. Als je dit doet zie je dat de kaart als het ware begint te "leven"! De kleuren worden helderder en intenser, de kaart begint te glimmen. Door versmelting van de kleuren op speciaal fotopapier komen heel verschillende beelden tot stand. Alle schilderstukjes zijn uniek, geen één is hetzelfde. Model of the World Encaustic Art is vooral een speelse en creatieve manier om inzicht te krijgen hoe je je omgeving waarneemt en vanuit je eigen referentiekader (lees filters en interne voorstelling) uiteindelijk tot een oordeel en/of gedrag komt. Door het kind zelf te laten omschrijven wat hij/zij in de bijenwaskaart ziet en waarbij het kind door het draaien van de kaart (mogelijk) steeds andere dingen ziet (de kaart is niet het gebied), leert hij/zij inzien dat je op verschillende manieren naar iets kunt kijken. Door later met zijn allen naar deze bijenwaskaart te kijken en te bemerken dat andere kinderen er mogelijk weer hele andere dingen in zien, kan het kind tot het inzicht komen dat niet iedereen hetzelfde waarneemt dan wel op zijn eigen manier waarneemt. Het gaat er dan om dat deze verschillen niet goed of fout zijn, alleen ànders. Respect voor eigen en andermans model van de wereld! Een andere methodiek die wij toepassen en kinderen in hun kracht zet, is het ankeren van positieve gedachten en stemmingen. Ieder kind mag een eigen steentje uitkiezen wat zijn/haar eigen ankertje wordt. Wij nemen de kinderen in trance mee naar het strand waarbij wij alle positieve gedachten die langs zijn gekomen in de training/workshop goed zoals ik ben ankeren in het steentje. Dit steentje kunnen zij altijd bij zich dragen en op de momenten dat zij even wat extra kracht nodig hebben, kunnen zij het steentje ter hand nemen en meteen in de gewenste positieve stemming terecht komen. Onze trainingen/workshops Goed zoals IK ben! hebben daarnaast als rode draad de 3-Len: Leren, Liefde en Lol! Met als doel om kinderen op een speelse en creatieve manier (Lol) en in Liefde en respect voor elkaar met elkaar en van elkaar te Leren. Marco Visser, vader van 2 dochters, is NLP trainer, communicatiecoach en systemisch werker, met een ruime ervaring en kennis om kinderen en volwassenen te begeleiden in hun proces, gedrag en meer functionele overtuigingen. Marco s motto is: If you can dream it you can make it Marieke Walter, moeder van 2 dochters, is NLP trainer en coach, heeft een ruime ervaring in het begeleiden van kinderen in binnen- en buitenland. Achtergrond in de gezondheidszorg en de inspirerende rol als clown dragen bij aan de passie om kinderen en volwassenen net dat beetje mee te geven om in beweging te komen - om je leven te leiden, zo goed als jij bent. Marieke s motto is: Droom je leven en leef je dromen Voor meer info en contact: / marco@goedzoalsikben.nl / marieke@goedzoalsikben.nl Marco Visser Marieke Walter 18 19

12 Helen te Vaanholt NLP 4 all Gouden momentjes Soms heb je in het werk van die prachtige momenten. Ben je bezig geweest met de wensen van je cliënt. Alles is in zintuiglijke zin benoemd en gecheckt. Alles klopt en de cliënt gaat tevreden naar huis. Komen ze de keer daarop terug en blijkt er nog meer gebeurd te zijn Van die verrukkelijke extraatjes waar de cliënt (nog) niet over gesproken had. Lees en geniet met me mee. De hulpvraag van dit twaalfjarig meisje was ontstaan omdat het met haar sport mis liep. Ze deed zo vreselijk haar best en toch lukte het niet. Nu was ze onlangs akelig gevallen en ze voelde zich niet meer zo vrij als eerder. Toch wilde ze wel het een en ander bereiken in die sport. Die beroemde cup winnen, graag. Wat houd je tegen? was mijn vraag. Tja, de frustratie, het boos worden en de pijn van het vallen. Sindsdien ging het niet meer zo gemakkelijk, zelfs de eenvoudigste oefeningen liepen fout. Ze is op zo n moment het meest boos en gefrustreerd op haar zelf. Haar interne babbel is meer dan actief om haar op al haar tekorten te wijzen en aardig is ze niet voor zichzelf. Ze werd er steeds meer onzeker door. Ze is nog maar twaalf en heeft de ambitie om de cup te winnen. Haar zus had hem onlangs gewonnen en dit is nu voor haar het hoogste doel. Wat heb jij nodig om deze cup te winnen? Ik wil zekerder van mijzelf zijn. Als ik zekerder ben van mijzelf dan kan ik bij mijn trainster blijven. Kan ik bij haar blijven, voel ik mij fijner en lukt mij ook meer. Wat wil je nog meer kunnen? Ik wil ook mijn gedachten uitspreken in plaats van te gaan huilen. De tranen staan al in haar ogen. Het huilen is voor haar vaker een uitingsvorm, vertelde moeder al aan de telefoon. Te pas en te onpas komen de tranen omhoog en eigenlijk wil ze daar wel vanaf. Ik leg uit dat onder elk gedrag een positieve bedoeling zit, dus ook haar huilen, de frustraties en het boos worden heeft een positieve bedoeling. Ze kijkt mij met opgetrokken wenkbrauwen aan, haar mondhoeken gaan naar beneden, lichaam zakt ineen en ze kijkt met vraagtekens in haar ogen naar haar moeder. Die knikt een keer geruststellend. Gouden spin-off effecten NLPinterventies Op haar meegebrachte schrijfmap teken ik uit welke levensgebieden (piramide van Dilts) wij hebben en verduidelijk ze voor haar en voor haar moeder. Bij het gebied van de overtuigingen en criteria blijf ik wat langer stil staan. Leg haar uit dat zij op een bepaald moment in haar leven tegen frustraties en boosheid is aangelopen en dat het huilen voor haar toen een uitingsmoment werd omdat zij daarmee gehoord werd. Als je klein bent kan je jezelf nog niet verwoorden zoals een groot mens doet. Oké, nu snapte zij het. De opluchting was van haar gezicht te lezen: mondhoeken omhoog, ogen glansden en haar stem klonk hoger, haar lichaamshouding ging fier rechtop. Om het allemaal nog eens duidelijker te maken gebruik ik de criteriaspin. We nemen daarbij de eerste wens mee: zekerder voelen en mezelf verwoorden. Als ze het wel kan heeft ze plezier en voelt zij zich zeker van zichzelf. Daarnaast voelt ze zich fijn. Wat zou er gebeuren als ze de cup wint? Nou, als ik de cup win ben ik superblij en ga ik van blijdschap springen. Wat gebeurt er als het niet lukt? Op dat moment raak ik gefrustreerd en boos en ga ik weg (vluchten). Ik ben stom en een mislukkeling. De tranen wellen weer op in haar ogen. Ik ga hier niet op in en laat de tranen voor wat ze zijn. Eerder werd zij beloond op haar huilgedrag, de mensen gingen aan haar vragen wat er aan de hand was en zij werd gehoord. Ik ga door met de submodaliteiten uit te vragen. Binnen heel korte tijd zijn de tranen weg. Door op deze positieve manier haar wel serieus te nemen en door te vragen op wat zij belangrijk vindt installeer ik een nieuwe beloningsvorm. Moeder kijkt en luistert aandachtig. Van mislukking naar overwinning Wanneer alle submodaliteiten zijn uitgevraagd verplaatst zij deze. Ze voelt zich wel opgelucht, maar nog niet helemaal. Ik ga verder op de positieve intentie van de mislukkeling. Die wil haar beschermen en tegelijkertijd laten presteren. Ze had al tussendoor genoemd dat zij een perfectionist was en dat dit ook op het leergebied duidelijk tot uiting kwam in perfecte proefwerken en rapporten

13 Ik bevestig haar: Ontspannen val- winkel is voor ons ouders. Zitten wij beter in ons vel, len. Goed, en hoe is het met jezelf zijn onze kinderen ook beter te pas. Het resultaat is verwoorden? snel merkbaar. Ook hier neemt ze de tijd om na te denken. Op het moment dat het Deze moeder had moeite met haar eigen verleden. niet goed gaat, kan ik nu vragen Daar zaten nogal wat obstakels. Ze had, zoals wij dat wat ik anders had kunnen doen. in de hulpverlening zo mooi labelen, een belaste jeugd. Eerder zou ik zijn gaan huilen (let Haar dochter was haar spiegel. Aan de ene kant wilde op haar verwoording!). deze dochter ruimte, aan de andere kant duidelijkheid We doen het delenwerk en het deel en regels. Wel onder haar voorwaarden, graag. Met mislukkeling /bescherming wil op beiden ben ik aan het werk gegaan. Toch is het verhaal het eind wel delen met de winnaar. van haar moeder de meest aansprekende en dat wil ik De winnaar krijgt 65 tot 70% en met jullie delen. de bescherming 30 tot 35%. Dit is afhankelijk van het moment. Als onze sportster namelijk valt wordt Nieuwe hulpbronnen Anja (moeder, gefingeerde naam) wilde graag meer ze beschermd door de extra 5% respect en waardering. De zoveelste crisis tussen haar zodat ze ontspannen valt. en haar dochter hadden de nodige sporen in haar leven Met opgeheven hoofd en een getrokken. En zelf kon zij niet met haar moeder over- kaarsrechte lichaamshouding, glan- weg. Daar had ze het contact mee verbroken. Ik legde zende ogen en een vrolijke: Tot uit dat elk gezin zijn eigen energie heeft en dat je over twee weken, gaat ze weg. daarom herhalingen ziet van gebeurtenissen in de Gouden moment De keer daarop komt ze op dezelf- levens van alle betrokken familieleden. Met Anja heb ik de tijdlijn uitgelegd en hebben wij een re-imprint gedaan. Op de tijdlijn kwam zij nog meer de manier binnen. Het gaat heel hulpbronnen tegen, naast respect en waardering, die goed en ze had nog een bijzondere wij erbij ankerden. Ze voelde een enorme liefde en ervaring. Een leuke bijkomstigheid bescherming van haar huidige partner. Deze liefde en na de vorige keer, iets wat toen bescherming, die ze in haar jeugd slechts weinig erva- niet genoemd was: heel haar leven ren had, nam ze ook mee naar haar verleden en op de bleef zij s avonds boven als het lijn van haar (voor)ouders en op de toekomstlijn aan licht uit was op de gang. Met geen stok was ze de trap af te krijgen. Nu gaat ze s avonds gewoon naar beneden als ze nog ergens over wil praten wat haar dwars zit. Want haar kinderen. Ze gaf zoveel als ze kon uit die onbeperkte bronnen. Tranen van blijdschap sprongen in haar ogen en gedurende de interventie bleven ze komen. Haar reactie aan het eind van de interventie was: Wat zullen mijn voorouders en kinderen blij zijn Helen te Vaanholt is NLP trainer in opleiding en heeft een eigen praktijk. Zij is bereikbaar op adres: info@balancedkids.nl Als je aan de ene kant de mislukkeling hebt, welk deel ook het praten, lukt nu heel goed. Ze kan de hele met mij. zit er dan aan de andere kant? Ik beeld het uit met wereld aan. Oh ja, de sport gaat ook veel beter. Alle mijn handen omdat zij met haar ogenbewegingen de sprongen doet ze en ze heeft het gevoel dat ze zweeft. De keer daarop spraken wij over de uitkomst van deze voorkeur heeft voor het visuele aspect. De cup, die komt nog wel! Moeder zegt: Soms gaat interventie. Anja gaf aan dat zij helemaal geen zin Mondhoeken krullen omhoog en haar ogen beginnen te het praten nog een beetje onbeholpen en komt alles er meer had in het drinken van alcohol. Het smaakt mij glinsteren: De winnaar! roept ze enthousiast. Wat ineen keer uit. Het is een kwestie van leren en ervaring niet meer en heel vaak heb ik er ook geen zin in. geloof je over jezelf als jij de winnaar bent? Haar opdoen en wij kunnen haar daarbij helpen. Zelfs door Voorheen dronk ze wel meer en als ze genoeg gedron- bovenlichaam buigt zich iets naar mij toe en ze zegt haar zus laat zij zich niet meer op de kop zitten. Wat ken had kon zij haar boosheid en frustraties uitstekend met heldere vaste stem: Ik kan het. heeft dit meisje toch een topmoeder! verwoorden. Nu kon ze dit ook zonder alcohol en daar Oké, en hoe zit het met het vallen, wat ook wel eens gebeurd? Ik stel deze vraag met een lagere tonaliteit en iets vertraagde stem. Spiegelfunctie Soms meldt een ouder een kind aan en dan kom je er voelde zij zich veel beter bij. De alcohol was eerder een hulpbron. Met alle nieuwe hulpbronnen die wij hadden geïnstalleerd was de alcohol overbodig. Haar Vallen? Er valt een stilte, haar hoofd gaat naar bene- gezamenlijk op uit dat ook die ouder wel wat hulp kan partner vindt zijn vrouw in positieve zin veranderd. Zij den. Na een poosje zegt ze, hoofd omhoog en iets toe- gebruiken. Kinderen zijn namelijk soms onze eigen is een sterke vrouw, altijd al geweest. Nu is zij rustiger geknepen ogen: Vallen hoort erbij. Volgens mij val ik spiegel. Ze vertonen gedrag wat heel erg op die van geworden en weet wat zij wil. Zij trekt duidelijk haar dan meer ontspannen waardoor ik mijzelf niet zo n pijn doe. ons lijkt. Het is meer dan alleen coping-gedrag. De kinderen willen ons duidelijk maken dat er werk aan de grenzen en daar hebben wij allemaal baat bij. Ik kom nu elke avond met onbezorgd plezier naar huis. Helen te Vaanholt 22 23

14 Keith Livingston NLP Tips & Trics Geheugenverbetering met NLP Kortgeleden vertelde mijn zoon over de muzieklessen op zijn school en hoe hij die dag geleerd had om de do-re-mi toonladder met handgebaren* aan te geven. Toen hij de verschillende handgebaren uit dit handzingsysteem aan mij wilde voordoen, wist hij ineens het handgebaar voor de noot re niet meer. Maar toen hij het bijbehorende liedje (de versie uit de Sound of Music) begon te zingen in combinatie met de overige handgebaren, wist hij het ineens weer. Als losse handpose kon hij het zich niet meer herinneren maar in relatie met de volgorde van de klanken van het liedje en de andere handgebaren, maakte hij als vanzelf net zo trefzeker het handgebaar voor de re. Dat brengt me bij de vraag die ik vaak voorgelegd krijg hoe je met NLP en Hypnose je geheugen kan verbeteren. Er zijn meerdere antwoorden mogelijk op deze vraag maar dit zijn mijn drie favoriete NLP-hulpmiddelen. Herinneringen opslaan in alle representatiesytemen Als je tijdens een ontmoeting je best doet om iemands naam te onthouden door in gedachten de naam een paar keer te herhalen, dan sla je de naam alleen op in het auditieve representatiesysteem. Het is een betere suggestie om de herinnering aan die naam op te slaan in combinatie met zowel een visuele als een kinesthetische component. Mensen met een zogenaamd ijzeren geheugen hebben de neiging om hun herinneringen in alle representatiesystemen vast te leggen. Met andere woorden: zie, hoor en voel datgene wat je wilt onthouden. Zo heb ikzelf geleerd om namen te onthouden door zowel naar mezelf te luisteren als ik in gedachten de naam herhaalde terwijl ik visueel intern de naam op een sticker geschreven voorstelde die ik vervolgens in Interne stemming Als je moeite hebt om je iets te herinneren, ga dan terug naar de emotionele stemming waarin je verkeerde toen je ervan kennis nam. Herinneringen worden geclusterd door gevoelens en zijn makkelijker terug te halen als je datzelfde gevoel oproept. Een heel mooi voorbeeld hiervan zag ik tijdens een NLP-training. Een man met een doorgaans uitstekend geheugen moest een presentatie geven over een onderwerp waar hij heel enthousiast over was. Terwijl hij enthousiast met zijn boeiende presentatie bezig was, vuurde de trainer een anker af dat aan een tegengestelde internal state verbonden was. Hij liep vast in zijn verhaal. Toen hij met dezelfde ankertechniek weer teruggebracht werd in de opperste staat van enthousiasme en bevlogenheid, was zijn kennis over wat hij wilde vertellen zelfs nog beter dan daarvoor! Gebruik dit gegeven als je iets uit je hoofd wilt leren. Breng jezelf in een positieve, makkelijk oproepbare internal state als je iets echt aan het leren bent. Als je het later weer net zo gemakkelijk wilt herinneren, hoef je jezelf alleen maar in diezelfde interne stemming terug te brengen. * Handzingen is een systeem dat in vele landen wordt toegepast bij het aanleren of dirigeren van zang. Het idee voor deze methode is al zeer oud, en gebaseerd op een systeem van Guido van Arezzo waarin op onderscheiden delen van de linkerhand de verschillende tonen van het toenmalig toonsysteem op een vaste plaats geprojecteerd werden. Dor de tonen met de wijsvinger van de rechterhand aan te wijzen, kon de toeschouwer (de zanger) zien welke toon er gezongen diende te worden. Tegenwoordig worden niet delen van de hand maar bepaalde handstanden gebruikt om de tonen van de ladder (dore-mi enzovoort) mee aan te geven. Dit solmisatie-systeem gebruikt de volgende gebaren: Een gebalde hand, met de wijsvinger naar boven wijzend is de ti Een afhangende hand is de la Een gestrekte gekantelde hand met de duim omhoog is de so Een gebalde hand met naar beneden wijzende wijsvinger is de fa Een gestrekte horizontale hand is de mi Een diagonaal opgeheven gestrekte hand is de re (de re streeft als het ware omhoog naar de mi ) Een gebalde vuist met de knokkels aan de bovenkant van de hand is de do gedachten op hun voorhoofd (of iets anders kenmerkend) plakte terwijl ik met een denkbeeldige pen hun Enjoy! naam in de lucht schreef. Submodaliteitenwerk Geheugen experts zoals Harry Lorraine leren in hun trainingen aan mensen om hun visualisaties veel krachtiger te maken. Intense, levendige en bewegende beelden en kleuren helpen om de visualisatie veel intenser te maken. Deze intensiteit is één van de mogelijke boodschappen aan je onderbewustzijn dat deze herinnering belangrijk is. Je kunt voor jezelf uitzoeken welke specifieke submodaliteiten voor jou behulpzaam zijn om je zaken goed te herinneren. Vergelijk hiervoor de submodaliteiten van iets dat je je heel goed herinnert ( Dat zal ik nooit Keith Livingston (USA), een welkome gast bij radioen televisieprogramma s, is sinds 1993 werkzaam als certified Internationaal Hypnotherapeut en NLP-trainer. Zijn grootste affiniteit betreft het genezen van fobieën. Hij is de medeontwikkelaar van cursussen op gebied van NLP en hypnose en doceert deze op diverse US colleges en daarbuiten. Keith is de auteur van o.a. "Learn Home" and "The Phobia Self-Help Book" evenals vele NLP and hypnose audio- en videocursussen voor professionals. Keith Livingston vergeten, al wordt ik honderd ) met iets waarvan je Voor meer informatie en contact auteur: weet dat details je niet meer helder voor geest staan. Aan alles dat je je blijvend wilt kunnen herinneren Voor meer informatie en contact vertaler: voeg je simpelweg diezelfde submodaliteitscodes toe

15 Health Certification Training Het derde jaar NLP voor Master Practitioners op het niveau van Indentiteit en Spiritualiteit. Met nieuwe krachtige NLP werkwijzen om voorbij de grenzen van symptomen en de inhoud te kunnen opereren. Data: t/m Suzi Smith t/m Tim Hallbom t/m Suzi Smith Hans Polak t/m Robert Dilts Locatie: De Poort, Biesseltsebaan 34, 6561 KC Groesbeek Deelnamekosten: Euro 4440,-- Inclusief: lesmateriaal, koffie, thee en lunch. Bestemd voor: Coaches, trainers, managers, adviseurs, maatschappelijk werkers, fysiotherapeuten, artsen, projectleiders en anderen die werkelijk belang stellen in welbevinden, vitaliteit en gezondheid van zichzelf en anderen op deze wereld. Inschrijven: Via de website VOOR DATA PROEFLESSEN CHECK DE WEBSITE To be or not to be Voor sommige van onze delen is het leven geen lolletje. Die subpersoonlijkheden gaan gebukt onder een regen van tegenslagen en mislukkingen. Beetje trieste figuren eigenlijk: het slachtoffer en de loser, de lafaard en de angsthaas, de kneus en de sukkel, de tuttebel en de zeurpiet. Een bonte stoet van gezellige types die ineens opduiken om je de afgrond in te storten. Ook als het allemaal lekker loopt, kan onverwacht bijvoorbeeld het slachtoffer zijn kans grijpen om zich te laten horen. Het script van het slachtoffer is bekend. Hij speelt zijn rol voortreffelijk en zinnen als ze moeten me niet, daar ben ik niet tegen opgewassen, naar mij wordt toch niet geluisterd rollen moeiteloos uit zijn mond en zo geloofwaardig, dat het publiek direct overtuigd is. Het slachtoffer heeft gelijk! Zo is het! Rasacteurs zijn het, onze delen. Nu weten we gelukkig dat zo n slachtoffer met al zijn klachten een positieve intentie heeft. Op zijn eigen soms ondoorgrondelijke wijze heeft hij het beste met je voor. Hij of zij wil je beschermen en je behoeden voor risico s zodat je veilig bent. Ja, duhh! Elke keer als er een risico dreigt, komt hij langs om je in te fluisteren dat je je beter gedeisd kunt houden, zodat je geen gevaar loopt. Hartstikke fijn natuurlijk, iemand die je beschermt, maar, maar, maar mag ik een beetje meer ruimte? Ik wil ook graag leven! Het is een misverstand om te denken dat het slachtoffer aangepakt moet worden om dit probleem op te lossen. Het slachtoffer is helemaal niet bedoeld om het leven leuker te maken. Dat is zijn functie niet. Integendeel. Het slachtoffer zal altijd slachtoffer blijven en deze rol met groot talent vervullen. Hij kan niet anders. Hij is immers het slachtoffer met zijn eigen favoriete script. Je moet het slachtoffer niet verwijten dat hij het slachtoffer is. Laat hem toch met rust. Geef hem de aandacht die hij nodig heeft op het juiste moment, zodat hij niet ongelegen opduikt om je te saboteren. Lezerscolumn te gaan. In dit innerlijke theater worden de stemmen van de levensgenieter en de avonturier, de vredestichter en de engel, de held en de leider, de lover en de vriend, de wijze en de goddelijke soms nauwelijks gehoord. Het lijkt wel of de bezetting van deze rollen door derderangs acteurs wordt ingevuld. Lang zo geloofwaardig niet als de beperkende hoofdrolspelers in je levensdrama. Ik zou zeggen: we hebben een regisseur nodig met visie! Wat zeg ik? Een regisseur met een missie! Een regisseur die nog eens kritisch kijkt naar de casting. Iemand die de hoofdrolspelers inzet op het leven dat je verlangt en de drama queens niet alle ruimte laat innemen, terwijl ze wel meespelen. Die regisseur met een missie en een visie ben je uiteraard zelf. Jij zelf als geheel, waarin alle delen onderdak vinden en van waaruit het verhaal van je leven voor het voetlicht wordt gebracht. Speel de beste versie van je leven met toewijding en plezier. Alle nodige rollen heb je potentieel beschikbaar om uitdrukking te geven aan wie je werkelijk bent. Waar wacht je nog op? José van der Meij is NLP-trainer en coach. Ze is samen met Odette Schurmans oprichter en eigenaar van Academie Wending in Rotterdam. Vanuit deze organisatie bieden zij NLP- en Coachopleidingen gespecialiseerd in toepassingsmogelijkheden van NLP in persoonlijke en professionele ontwikkeling. Daarnaast geeft Academie Wending ook (incompany) bedrijfstrainingen en organiseert zij lezingen en workshops. Voor meer info en contact auteur: info@academiewending.nl T E I Als je een leuker, liefdevoller, waardevoller of spannender leven wilt, heb je andere acteurs nodig, met een ander script. Je hoeft de vormgeving van je leven niet aan het slachtoffer en zijn kameraden over te laten. Je hebt nog zoveel andere rollen beschikbaar, die veel beter in staat zijn om het avontuur van het leven aan José van der Meij 26 27

16 NLP Innovaties Nieuwe techniek voor feedback geven en ontvangen Angélique de Graaff Drietrapsraket naar succes In de zoektocht naar nieuwe ontwikkelingen van NLP werd snel duidelijk dat NLP weliswaar in beweging is maar dat de echte innovaties komen van gebruikers van NLP: een verfijning van bekende, beproefde technieken of een heel nieuw toepassingsgebied. In onderstaand artikel van Angelique de Graaf (NLPtrainer, Coach en coördinator NLP-opleidingen van BGL & Partners) tref je een dergelijk innovatievoorbeeld. Zij legt je haarfijn de voorwaarden uit voor het effectief feedback geven, feedback krijgen en met feedback omgaan. In de door haar ontwikkelde Katrollentechniek legt zij de verrassende en vernieuwende combinatie tussen de inzichten van Geweldloze Communicatie, het Johari-venster en de Logische Niveaus van Robert Dilts. Zodra je de term feedback geven noemt, zeg je als NLP-er ook meteen het woord sandwich om de techniek aan te duiden die staat voor: verpak je feedback als een 3-laags sandwich: 1. Vermeld eerst wat er goed is. 2. Noem dan (pas) wat er nog beter kan 3. Besluit met de samenvattende up-chunck: in het algemeen heel goed gedaan! Deze doorgaans heel effectieve communicatieve (NLP-) techniek is ontwikkeld vanuit de wetenschap dat mensen pas bereid zijn tips te ontvangen als ze eerst bevestigd zijn in hun (gevoel van eigen-) waarde(n). De praktijk Voor de meeste NLP-ers is feedback geven volgens deze vormvoorwaarden een automatisme. Toch zullen ook zij ervaren dat de tips, op deze wijze verstrekt, niet altijd op vruchtbare bodem vallen. Daarnaast is het zo dat de feedback die je zelf krijgt, doorgaans vaker niet dan wel aan de vormvoorwaarden voldoet. In dit artikel wil ik je een beproefde, nieuwe techniek aanleren om (zelf) met die doorgaans niet zo heel erg sandwichachtige feedback, uit de voeten te kunnen. Je had het bijna zelf kunnen bedenken Beproefde NLP-technieken gecombineerd Maar laten we beginnen bij het begin! Feedback krijgen is niet altijd een feest. Voor NLP-ers is het doorgaans ook niet zo feedback-achtig : voelt het niet vaak als afkraken? Wat er gebeurt er dan en vooral wat doe je eraan? Tijdens ons hele leven staan we bloot aan kritiek. Dat begint al in onze vroegste jeugd, waarin meestal met de beste bedoelingen mensen in onze omgeving ons vertellen hoe zij wensen dat wij ons gedragen. Als klein kind leer je dat het wenselijk is je aan te passen, aanwijzingen uit je omgeving ter harte te nemen. Voorwaarden om geaccepteerd en gewaardeerd te worden. Houdt eens op, doe gewoon, geef eens netjes een handje, nee, dat mag je niet, foei, wat stout, jij bent echt een kattenkop, zeg, stop daar eens mee, niet doen, kappen nou, sufkop, doe niet zo gek, klein kind, zo n pijn doet het toch niet, jij kan écht niks goed doen, hè? Sjongejonge, wat ben jij een teut, zijn zo wat uitspraken die volwassenen je achteloos toevoegden. Leeftijdsgenoten deden het een stuk minder subtiel: Hé, *#~zak, heb ik wat van je aan soms?, wat ben jij toch rot op!, Wat heb jij nou aan?, Je bent een mietje, O, je durft niet? Schijtluis! zijn zo wat zinnetjes op een doordeweekse dag opgetekend tijdens een speelkwartier. Dat is goedbeschouwd tegenwoordig niet anders, dan de kwalificaties die vroeger in jouw jeugd gebruikelijk waren. Feedback ontvangen Volwassenen in je directe omgeving hebben je op het niveau van identiteit (zie piramide) aangesproken, door kritiek te geven op jij bent -niveau (wat ben jij toch een ). Dat deden ze in het algemeen niet om je de grond in te trappen, maar omdat ze werkelijk meenden dat dit de manier was om je ander gedrag te laten vertonen. De Logische Niveaus laten goed zien dat identiteit niet het niveau is om gedrag te corrigeren. Het gedrag heeft immers een eigen niveau: namelijk 3 treden lager op de piramide. Het is dus niet effectief om iemand op identiteitsniveau aan te spreken op zijn gedrag. Het lijkt erop dat mensen dat doen om hun machteloosheid, hun woede, hun onkunde te ventileren door op de persoon te spelen. De gevolgen zijn echter groot. Een kind dat gedurig bloot staat aan op-de-persoon-gespeelde kritiek, wordt heftig geraakt in zijn identiteit, zijn ik. De feedback wordt ontvangen op de plaats waarop hij is gericht en het kind ervaart dat hij als mens niet voldoet, niet oké is. Dit heeft (want zo werken de logische niveaus op elkaar) een inherent gevolg op het gedrag: omdat het kind ervaart dat het niet voldoet, ontstaat er een overtuiging (niveau precies onder identiteit) over zichzelf ( vindt het kind iets over zichzelf). Begrijpelijk dat deze overtuiging dan een negatieve is. Hierdoor ontstaat er een belemmering in het aanleren en/of gebruikmaken van capaciteiten (niveau daar weer onder), waardoor gedrag beïnvloed wordt. Als we, als volwassene, een doel, een motief hebben om kinderen (of volwassenen) van feedback te voorzien, dan maakt bovenstaande duidelijk dat het richten van onze feedback op identiteitsniveau geen wenselijk effect heeft. Als je last hebt van gedrag, als je wilt dat een kind afziet van bepaald gedrag, dan is het contraproductief om het kind op zijn persoon aan te spreken. Aanspreken op gedrag heeft ook zo zijn spelregels, wil dit effectief zijn. Simpelweg vragen om ergens mee te stoppen, lijkt een duidelijke boodschap, maar werkt niet echt als een kind met van alles en nog wat bezig is. Hou eens op! is dan een te vage boodschap. Ophouden? Met wat? Met springen? Met joelen en gillen? Met de woordkeus in dat joelen en gillen? Als een kind bezig is met al deze dingen, zal ophouden! geen adequate instructie zijn. In de veelheid van gedragingen, kan een kind vaak niet precies begrijpen welk gedrag moet worden uitgezet. In onze ogen/oren een vreemde realisering, wellicht. Volwassenen zeggen dan ook al snel: ja, ze weet het wel, hoor. Ze doet het alleen niet. Want feitelijk willen we heus dat álle gedragingen van het kind, die ons storen (joelen, en gillen, en springen, én de woordkeus in dat gillen en joelen) ineens abrupt stoppen, opdrogen, in het putje glijden. Puur omdat wij dat zeggen. Punt. Omdat het kind aan deze onmogelijke opdracht zelden geheel zal voldoen, grijpt de volwassene al tamelijk 28 29

17 NLP Innovaties Hij kan als gevolg daarvan niet goed met feedback omgaan, hoe goed deze qua vorm ook gegeven wordt. zuiniger: da s niet verkeerd, is dat niet doeltreffend. De verwarring tussen de niveaus "gedrag" en "identiteit" blijft dan bestaan. Feedback op overtuigingsniveau, biedt weinig ruimte tot verbetering. De ontvanger van deze feedback ziet meteen al de onhaalbaarheid in van het ongedaan maken en zal bevriezen/vechten of vluchten (niks snel, want gefrustreerd naar commentaar op een hoger logisch niveau. Soms in stapjes: bij voorbeeld 1. nou zeg, jij kan ook niet eens effe normaal doen (capaciteiten); 2. wat vind ik dat kinderachtig, zeg! (overtuigingen); 3. Schreeuwlelijk! Stoppen nou! (identiteit). Bij voortdurende frustratie slaat men die tussenstapjes ook wel over en komt men direct uit op dat identiteitsniveau. Katrollen Omdat deze 3-stapsfeedback (vaak gereduceerd tot 1 staps) structureel ervaren wordt, maken we onbedoeld een superonhandige katrol vast aan het niveau van gedrag: een katrol die alles wat op gedragsniveau gezegd wordt (feitelijk precies het juiste aanspreekniveau) onherroepelijk omhoog takelt naar identiteit. Daardoor zal een prima aanwijzing als je kunt die rapportage beter in een ander lettertype schrijven omhoog getakeld naar identiteit verstaan worden als: hij vindt dat ik mijn werk niet goed doe, dus vindt hij mij een sukkel. De ontvanger heeft in zijn verleden blijkbaar al te veel persoonlijke aantijgingen doorstaan. Om opnieuw te leren omgaan met feedback is een eenvoudige katrol op identiteitsniveau aan te raden: een katrol die alle kritiek die op identiteitsniveau gericht is, onmiddellijk neerwaarts takelt naar het niveau van gedrag. Dat is een katrol, die zich laat besturen door eenvoudige zinnen als: Wat maakt nou dat je dat zegt/vindt.? en Wat doe ik precies, waardoor jij vindt? Zo maakte ik ooit mee dat iemand tegen me zei: Tjonge, dat vind ik leuk gedaan. Meestal vind ik je eigenlijk een onhandige tuttemerul. Mijn vraag wat nou maakte dat ze me een onhandige tuttemerul vond, zorgde voor twee dingen. Ik maakte het een opmerking over gedrag, die met mijn persoonlijkheid/identiteit niets van doen had. Daardoor voelde ik geen steek in mijn borst, ik voelde mij niet geraakt. Bovendien ontstond er een gesprek over hoe zij tot haar uitspraak kwam en dat gaf mij informatie over hoe ik mij in haar ogen manifesteerde (gedrag). Ik kon zo een flink stukje van mijn blinde vlek (Johari-venster) wegpoetsen en was haar daar erg dankbaar voor. De katrol (van identiteit naar gedrag) werkte! Het mooiste is dat, hoe vaker je de katrol van identiteit naar gedrag gebruikt, hoe sterker hij wordt. Daarnaast zorgt een sterke katrol ervoor dat de andersom werkende katrol van gedrag naar identiteit, verslapt en verweekt. Hierdoor ontvang je de gedragsfeedback zoals deze bedoeld is: feedback op wat/hoe je doet. Als je hoort dat je goed gedrag vertoont: prettig. Verneem je dat je gedrag niet op prijs gesteld wordt: nou, dan kun je al dan niet samen met de feedbackgever eens bezien of en zo ja, hoe dat ànders kan. Daar heb je, als eigenaar van het gedrag, natuurlijk het laatste woord in. Verander je je gedrag, omdat dat verlangd wordt én je je in die wens kunt vinden, dan onderzoek je uit je oneindige scala van mogelijkheden, welk ander gedrag het handigst is. Wil je volharden in je gedrag: ook prima. Leer dan leven met de consequenties en stel vast dat dat oké is. In de meest ultieme kern is identiteit immers waardevrij en past identiteit geen oordeel. Ik ben, volstaat. De complimenten en kritiek (feedback) betreffen mijn gedrag. Als ik de dingen goed/niet-goed doe behelst dat een oordeel, dat ik op gedragsniveau kan incasseren en er mijn voordeel mee doen: ik kan mijn capaciteiten uitbreiden om zodoende gedragsveranderingen tot stand te brengen, totdat er naar mijn of mijn omgevingsoordeel (overtuigingen) een goed-/afkeuring op plaatsvindt. Dit alles geschiedt idealiter dus allemaal ónder het identiteitsniveau. Reken maar dat als de katrol van identiteit naar gedrag werkt, je een heel goede aannemer van feedback zult zijn. Zodra je de katrollentechniek goed beheerst, zul je merken hoe goed je met feedback kunt omgaan. Je filtert uit de aanmerkingen van anderen precies datgene wat je zelf als waardevol ervaart. Je leert je blinde vlekken kennen en je beoordeelt met gezond verstand (niet met een geraakt, geëmotioneerd gemoed) wat er van elke op- en aanmerking te leren valt. Feedback geven op gedragsniveau Je zult leren inzien dat het geven van feedback op gedragsniveau pas dán succes kan hebben, als de ander deze aankan, als de ander niet de katrol laat draaien van gedrag naar identiteit. Let op, neem goed waar en help de ander de feedback te aanvaarden op een niveau dat niets met identiteit te maken heeft. Vaak lukt dit het best door iemand te erkennen, te waarderen. Een werknemer aan wie je feedback wilt geven, kun je eerst laten weten hoe je hem/haar waardeert. Dat je hem erkent voor wie hij is. Pas dan kan er een boodschap ter verbetering van zijn gedrag ontvangen worden. Als we deze boodschap niet congruent brengen, omdat we stiekem vinden dat hij die fouten gewoon niet had mogen maken, dan sijpelt deze overtuiging van ons onmiskenbaar door in onze (non verbale) boodschap. Haarfijn ontvangt de werknemer deze overtuiging in jouw woorden en hierdoor zal hij de boodschap alsnog op een hoger niveau ontvangen en er niets mee kunnen. Je kunt immers er alleen iets mee op gedragsniveau. Als je vindt dat de fouten gewoon niet gemaakt hadden mogen worden, is dat een overtuiging die je met goed recht mag hebben. Besef ech- doen, je feedback aanvechten of in smoezen dan wel letterlijk vluchten). Zo n freeze-fight-flight oerreactie maakt dat de feedbackgever nu nog bozer wordt. Hij ziet zijn eigen aandeel in deze interactie namelijk niet. Totale miscommunicatie kan ontstaan met alle gevolgen van dien. Als je wilt dat die fouten in de toekomst door deze persoon niet meer gemaakt worden, dan is het goed om de boodschap naar gedragsniveau terug te brengen en de medewerker te gunnen om te leren van het verleden. Er samen oordeelloos naar te kijken. Zoals je dat toen aanpakte: wat wilde je daarmee bereiken? en nu je dat niet bereikt hebt, heb je een idee hoe je dat voortaan aan wilt pakken? en wat heb je daarbij nodig? Een drietrapsraket naar succes. De ander zelf naar nieuwe mogelijkheden laten zoeken, in plaats van de ander jouw oplossing door de keel te duwen is een logisch gevolg van mijn begrip van de logische niveaus. Logisch toch? Angélique de Graaff is freelance coördinator van de NLP-opleidingen en trainer in de NLP-, Kinder & Jeugdtherapie-opleidingen van het landelijk Opleidingsinstituut BGL & partners. Daarnaast voert zij al jarenlang een succesvolle eigen NLP-Coaching en - Trainingsbedrijf in Haarlem, Cherub. Voor meer info en contact auteur: / info@cherub.nl Hoewel het plezierig lijkt om complimenten (feedback, ter, dat dit oordeel een handeling in het verleden tenslotte) op gedragsniveau omhoog te takelen naar identiteit oh, wat doe jij dat toch altijd goed! of, wat betreft; een handeling die niet meer ongedaan kan worden gemaakt. Angélique de Graaff 30 31

18 NLP Innovaties Kris Hallbom Vertaling: Lode Demetter Dynamic Spin Release en de Energie van je Geest In onderstaand artikel dat uit twee gedeelten bestaat, Dat blijft me maar door het hoofd malen introduceert Kris Hallbom een nieuwe dimensie voor de Hij draait om de zaak heen toepassing van NLP. Na de boeiende uiteenzetting van Hoe men de zaak ook draait, de achterliggende gedachten en de techniek, demonstreert Kris Hallbom in het tweede gedeelte van dit Ik lijk wel gek gedraaid Ze heeft zich er mooi uit gedraaid artikel aan de hand van een praktijkcase, hoe je de Alles draait om hem techniek in de praktijk brengt. Ik blijf erover malen Mijn hoofd tolt ervan Dynamic Spin Release (DSR) is een praktische We zitten in een vicieuze cirkel manier om mensen snel af te helpen van hun negatieve denkpatronen en emoties, licha- Ook in de taal van media en politiek De economie zit in een neerwaartse spiraal. melijke pijn, beperkende overtuigin- duikt het beeld vaak op. gen en imprints. Mijn echtgenoot Tim en ikzelf stelden vast dat de meeste van onze gedachten, gevoelens en emoties een zekere onbewuste draaibeweging of spin vertonen hetzij met de wijzers van de klok mee of er tegen in. Geleidelijk kwamen we er achter dat de meeste probleemtoestanden of negatieve emoties in de ene richting draaien, terwijl positieve toestanden en emoties in de tegengestelde richting draaien. Nemen we een negatieve emotie en keren we de spin- of draairichting om, dan zal het negatieve karakter van die emotie verdwijnen. Nemen we een positief Spinning is sterk met ons bewustzijn en onze cultuur verweven Hoe vaak geeft men niet een positieve of negatieve "draai" aan de zaak. Hoe vaak hoor je niet dat "de campagne op volle toeren draait" of hoe bepaalde politici behoefte hebben aan een spin-doctor. We horen dergelijke metaforen niet alleen in het taalgebruik, we kunnen de "spin" ook zien in het niet-verbale gedrag en de gebaren van mensen. Je hoeft maar iemand die aan het spreken is gade te slaan en je zult al snel zien hoe vaak hij of zij draaiende bewegingen maakt met de handen en vingers. Als je goed kijkt, zullen je ook minuscule draaibewegingen van het hoofd, de ogen gevoel en laten we dit steeds sneller draaien in dezelfde richting, dan zal het positieve karakter ervan nog De fascinatie van Tim en mijzelf voor het hele idee van en de romp opvallen. intenser worden. spin begon in het voorjaar van 2008, met een alledaagse hoofdpijn. Het was een zonnige ochtend en ik Als we dit gegeven bekijken vanuit de kwantumfysica, dan hoeft het niet te verwonderen dat de spin zo sterk had wat lichte pijn aan de rechterkant van mijn hoofd. met ons bewustzijn en onze cultuur verweven is. Ik vroeg Tim of hij er misschien wat aan kon doen. Volgens de kwantumfysica is ons hele universum in Tim strekte zijn hand naar mijn rechterslaap uit en wezen op spin gebaseerd. Met andere woorden, spin is deed alsof hij de pijn langs de buitenkant uit mijn een intrinsieke eigenschap van alle elementaire deeltjes, zoals quarks, leptonen en bosonen (de fundamen- stellen als een holografisch, driedimensionaal beeld, zo hoofd trok. Toen vroeg hij me de hoofdpijn voor te tele bouwstenen van ons universum). (1) een zestig centimeter voor me uit en te vertellen hoe Zoals de aarde rond de zon draait en de maan rond de het eruitzag. aarde, maken ook onze gedachten, gevoelens en acties een draaiende beweging. Het idee van "spin" of "cirkelvormige beweging" is diepgeworteld in ons bewustzijn op een lichtrood-rozig brein, dat zijwaarts draaide met Het allereerste dat ik opmerkte, was dat de pijn leek en in de manier waarop we informatie verwerken. de wijzers van de klok mee. En dus zei Tim: "Waarom Kijken we bijvoorbeeld naar hoe de draaibeweging een laat je de hoofdpijn niet de andere kant opdraaien tot plaats opeist in ons taalgebruik. Hoe vaak hoor je niet: hij verdwijnt!" 32 33

19 NLP Innovaties Het was best grappig: terwijl hij het zei, draaide hij met zijn vingers. Toen liep hij de andere kamer in. Ik geloof dat hij zijn s ging lezen of zo. Hoe dan ook, ik deed wat hij had gezegd en liet het beeld tegen de wijzers van de klok in draaien. In minder dan geen tijd verdween mijn hoofdpijn. Ik was echt verbaasd hoe snel het ging. Tim en ik begonnen deze werkwijze beide bij onze cliënten toe te passen. Het resultaat was verbluffend. Hoe vaker we op deze manier werkten, des te beter en preciezer we erin werden. Voor we het goed en wel beseften, hadden we verschillende processen en technieken ontwikkeld die gebruikmaakten van kwantumfysische ideeën over spin-netwerken, holografisch bewustzijn, verschuivingen van submodaliteit in het bewustzijn, en de energie van onze geest. Eén van de dingen die we doen is dit: we laten de cliënt een onaangenaam gevoel, beeld of stem identificeren en vragen hem of haar dit een meter of wat buiten zichzelf te plaatsen in de vorm van een driedimensionaal holografisch beeld. Vervolgens vragen we de cliënt welke kant het beeld op draait. Vrijwel altijd antwoordt de cliënt dat het beeld hetzij met de klok mee of tegen de klok in draait. Er is haast niemand die zegt dat het beeld helemaal niet draait. Dan vragen we de cliënt het beeld in de andere richting te laten draaien, zo snel en zo hard dat het uiteenbarst en verdwijnt in het universum. Alsof het wordt opgezogen in een gigantisch vacuüm. Wat dan verschijnt, is een speciale "gift" of "gave" binnen in de pas gecreëerde leegte. Die gift is vaak een sterke bron van genezing en heeft een diepe betekenis voor de cliënt. Zodra de cliënt de gift ontvangt, laten we hem de genezende kern ervan terug in zijn hart of een andere plaats in het lichaam brengen. Na enige tijd merkten we een patroon in de soorten metaforische giften die de cliënten ontvangen, de kleur, de vorm en de algemene kenmerken ervan. Meestal blijkt de gift een of andere archetypische metafoor te zijn die voor de cliënt een speciale betekenis heeft: een diamant, een juwelenkistje een roos, We werkten verschillende nieuwe technieken en/of variaties van bovenstaand proces uit. We hebben er al heel wat plezier aan beleefd, en ook onze cliënten lijken het leuk te vinden. Gisteren nog vroeg een cliënte me of ze een slecht gevoel dat ze had "tegen de wijzers in" mocht draaien! De "wetenschapper in mijzelf" werd nieuwsgierig waarom dit proces zo goed werkte. Ik begon dus te lezen over kwantumspin en de biofysica van het menselijk brein. Ik ontdekte dat een aantal toonaangevende wetenschappers (Hameroff en Penrose, 1996) van oordeel zijn dat elk van onze gedachten, gevoelens en emoties bestaat uit verschillende kwantumtoestanden, die tot stand komen door kwantumspin en ruimte-tijd geometrie. (2, 3) Dat vond ik erg fascinerend, want het bood een theoretische, natuurkundige verklaring waarom we zo een succes hadden met onze methode van Dynamic Spin Release. En of die theorieën nu al dan niet 100% accuraat zijn, ze ondersteunen het feit dat DSR een praktische manier is om iemand te bevrijden van zijn of haar negatieve energie, gevoelens, emoties en overtuigingen. Het is ook een leuke en gemakkelijke manier om te werken met de energie van de geest en het holografische karakter van ons bewustzijn (Germine, 2008). (4) Ook interessant is dat het hele idee van "problemen wegdraaien" in feite al heel oud is. Denk maar aan de twaalfde-eeuwse traditie van het "soefi-draaien" (een tranceachtig ritueel dat ook vandaag nog wordt uitgevoerd door de Draaiende Derwisjen). De Draaiende Derwisj is een mystieke danser die draait en tolt in een precies ritme, een verwijzing naar de aarde die zowel rond de zon als om haar eigen as draait. Doel van het ritueel is dat de derwisj door het sacrale, draaiende dansen bevrijd wordt van alle negatieve gedachten en in een soort van spirituele extase belandt. (5) (6) Tim en ik ontdekten later dat Richard Bandler, de medeontwikkelaar van NLP, ook een hypnotisch draaiof spinproces bedacht, wat hij de "Spin Technique" of het "Reverse Spin Process" noemt. Blijkbaar draait Bandler al jaren negatieve gevoelens om tot positieve gevoelens, met goede resultaten. (7) Je zou kunnen stellen dat het idee van spin al heel lang bestaat, en waarschijnlijk altijd zal blijven zeker als je weet hoe elektronen draaien rond de kern van een atoom, de planeten van ons zonnestelsel rond de zon, de aarde om haar as, en de derwisjen in trance. Dynamic Spin Release lijkt absoluut zinvol. Verwijzingen (1) Introduction to Quantum Mechanics 2de uitgave door David J. Griffiths. (Prentice Hall Publishing, 2004.) (2) Conscious Events as Orchestrated Spacetime- Selections door Stuart Hameroff en Roger Penrose. (Journal of Consciousness Studies, 3:36-53, uitg. in 1996) (3) Consciousness, the Brain, and Spacetime Geometry door Stuart Hameroff. (Annals of the New York Academy of Sciences, 929:74-104, uitg. in 2001) (4) The Holographic Principle Theory of Mind door Mark Germine (World Futures -Journal of General Evolution, Volume 64, uitg. 3 april 2008, pp ). (5) Sufism and Dervishes The Fundamental Meaning of Sema (webpagina The Whirling Dervishes of Rumi: (6) Definition of the Ancient Whirling Dervish Ritual (webpagina Gregangelo & Velocity Arts: Mijn cliënte was een vrouw van 47 jaar. Ze was naar me toe gekomen omdat ze depressief was en een slecht gevoel had over haar leven. Ze had een leidinggevende functie in een bank, was getrouwd met een succesvol zakenman en had een tienerdochter van wie ze zielsveel hield. Voor buitenstaanders leek deze vrouw een zeer bekoorlijk leven te leiden. Maar vanbinnen voelde ze zich gevangen in een zinloos bestaan. Al bijna twintig jaar zat ze vast in een ellendig huwelijk, op het werk voelde ze zich voortdurend ondergewaardeerd, en het ergste van al: ze had het gevoel dat ze van de opvoeding van haar dochter maar weinig terechtbracht. Het voelt alsof ik gevangen zit in een doos waar ik niet uitgeraak, zei ze. De tranen rolden over haar wangen. De manier waarop ze het vertelde, verried mij dat de doos symbool stond voor alle beperkingen die ze zichzelf in de loop van haar leven had opgelegd. Ik heb steeds het gevoel dat ik onder de radar leef en dat ik lang niet alles uit mezelf en uit het leven haal, ging ze verder. Ik besta, meer niet. Ik doe elke dag routineus wat van me wordt verwacht Ik sta op, ga werken, ga slapen en de volgende dag begint alles gewoon opnieuw. Je klinkt alsof je een zombiebestaan leidt. Ben je een zombie? vroeg ik haar met een nieuwsgierige blik. Ze lachte en zei: Nou ja, zo voel ik me soms wel... ik besta, maar dat is het zowat. Meer is er echt niet aan, zoals ik nu leef. Ik hoopte dat ik met die schijnbaar dwaze vraag kon helpen haar toestand te veranderen. En het leek te werken, want ze werd meteen wat losser. Ik bracht ons gesprek terug op de geheimzinnige doos waarin ze leek te leven. Interessant was dat - toen ze vertelde dat ze het gevoel had in een doos te leven - ze met haar han- (7) Interview met Richard Bandler Treating Nonsense with Nonsense: Strategies for a Better Life door Ronnie Amsler (NLP Institut Zuerich PDF download, 1999). (8) The Holographic Universe door Michael Talbot (Harper Collins Publishers, 1991) (9) Positive Energy door Judith Orloff, M.D. (Three Rivers Press, 2005) Dynamic Spin Release in de Praktijk: Hoe mijn cliënte zichzelf bevrijdde 34 35

20 NLP Innovaties den letterlijk de lijnen van een ingebeelde doos rond zichzelf trok, om me duidelijk te maken wat ze bedoelde. Dat vond ik heel fascinerend. Ik had deze vrouw al enkele keren eerder ontmoet en besefte plots dat de doos een beperkende metafoor was. Of wat NLP-ontwikkelaar Steve Andreas heel toepasselijk een identiteitsmetafoor noemt. Heel wat metaforen zijn een onbewuste uitdrukking van iemands identiteit of van de relatie die iemand heeft tot de wereld. In het geval van mijn cliënte had de doos rechtstreeks te maken met haar grotere probleem, namelijk het onophoudelijke gevoel onder de radar te leven en lang niet alles uit het leven en zichzelf te halen. Ze zat bijgevolg letterlijk gevangen in een doos en kon niet zien of ervaren wat de buitenwereld haar te bieden had wat haar hopeloos en depressief maakte. Ik vroeg haar de metaforische doos rond zichzelf weg te nemen en een meter of drie voor zich uit te schuiven, zodat hij in de ruimte zweefde. Zodra ze de doos voor zich zag zweven, vroeg ik haar welke kant hij op draaide. Ze vertelde me dat hij met de klok mee draaide, en trok een cirkelbeweging met haar vinger om te tonen wat ze bedoelde. Ik zei haar dat het heel goed was dat ze kon zien in welke richting de doos draaide, en ging verder: Verander nu die richting en laat de doos zo hard als je kan tegen de wijzers van de klok in draaien, tot hij uiteenspat in duizenden kleine deeltjes die door de ruimte zweven. Zodra dat gebeurt, zal je zien hoe een grote kosmische leegte al die deeltjes opzuigt... en waar de deeltjes waren, zal gelijk een symbolische gift verschijnen. Daarna vroeg ik haar wat voor gift ze voor zich zag. Met haar geestesoog liet ze de doos sneller en sneller draaien tot die inderdaad uiteenspatte in ontelbare kleine stukjes. Zodra alle stukjes verdwenen waren, zo vertelde ze, verscheen op de plaats van de doos een blauwgouden regendruppel. Wat betekent de blauwgouden regendruppel voor jou, en welke helende boodschap heeft hij voor jou? vroeg ik. Ze glimlachte minzaam en zei. De regendruppel staat voor verjonging, een nieuw begin en een diepgaande zuivering van de geest. Mooi, dat is een prachtige metaforische gift voor jou op dit moment in je leven. Zend de blauwgouden regendruppel nu op missie naar de buitenste randen van het universum om er alle helende kracht en wijsheid te verzamelen die hij maar kan vinden, zei ik op een hypnotiserende toon. Als de regendruppel terugkomt, zal hij je een nieuwe gift meebrengen of zal hij veranderen in een nieuwe helende metafoor die voor jou een bijzondere betekenis heeft. Onthoud dat tijd simultaan is; die giften komen heel snel terug. Kijk nu dus voor je en vertel me wat de nieuwe gift is, zei ik. Wel, antwoordde ze met een glimlach en een fonkeling in de ogen, de regendruppel is teruggekeerd met een gouden ei. - Aha, eieren zijn erg goed, zei ik bevestigend. Ze staan niet alleen voor een nieuw begin en voor nieuw leven, ze hebben ook een mooie, beschermende schaal aan de buitenkant, waardoor je altijd veilig bent. Net toen viel me op dat de spieren in haar gelaat begonnen te ontspannen. Haar gezicht kreeg meer kleur en om haar lippen hing een zachte glimlach. Dit was heel iets anders dan de nerveuze lach die ik daarvoor zo vaak had gezien. Ik vroeg haar het gouden ei en de prachtige regendruppel goed te bekijken en wat glinsters aan de beelden toe te voegen. Ze koos voor romig witte glinsters en omringde daarmee het ei en de regendruppel. Strek nu je handen voor je uit, zei ik, en stel je voor hoe de regendruppel en het gouden ei met alle glinstering terug naar je toe zweven en in je handen komen. Zodra je ze in je handen hebt, kan je al die helende energie in je lichaam brengen, kan je de geest en de essentie van het ei, de regendruppel en de witte glinsters elke cel van je lichaam laten binnendringen, doorheen je hele DNA en je hele wezen. Terwijl ik dit zei, bracht ze haar handen naar haar borst alsof ze alles binnenhaalde, en ze raakte langzaam in een diepe trance. Haar ogen vielen dicht en haar hele lichaam werd zacht en ontspannen. Tijdens haar hypnotische trance van de volgende 10 minuten bundelde ik alle helende metaforen van haar giften samen met haar globale doelstellingen en haar droom om veel meer uit zichzelf en het leven te halen. Toen ze uit de trance kwam, zag ze er heel anders uit dan toen ze voor het eerst mijn praktijk binnenstapte. Ze zag er werkelijk uit alsof ze iets had losgelaten, alsof ze iets groots had bevrijd. Haar gezicht was zachter, haar ogen straalden, ze leek zich meer op haar gemak te voelen in haar lichaam en was wezenlijk helderder. De volgende maanden hoorde ik niets van haar. Ik vroeg me af of onze spin enig verschil had gemaakt. Tot ze me op een dag huilend opbelde. Ze was erachter gekomen dat haar man al een tijd een minnares had en was nu van plan bij hem weg te gaan. Hoewel ze huilde, klonk ze levendiger en krachtiger dan ooit. Het leek alsof ze eindelijk wakker was geworden en zich nu echt bevrijdde uit de doos, ze was geen zombie meer. Enkele weken later sprak ik weer met haar. Ze stond op het punt de echtscheiding aan te vragen en was hoopvoller dan ooit wat haar toekomst betrof. Ze had een leuke flat gevonden en leek helemaal klaar voor de grote verandering in haar leven. Ik vroeg haar of ze er ooit aan gedacht had haar man te verlaten voordat ze naar mij toe was gekomen. Daar had ze naar eigen zeggen niet één keer aan gedacht. Hoewel ze een ellendig huwelijk had en hoewel haar man haar emotioneel misbruikte, was het idee om bij hem weg te gaan nooit in haar opgekomen. Ik moet toegeven dat haar besluit me verraste. In de sessies daarvoor had ze nooit gesproken over relationele problemen met haar echtgenoot. De gesprekken gingen voornamelijk over haar neerslachtige gevoel niet gezien te worden en over hoe saai ze het leven vond. Pas toen ze de metafoor van het leven in een doos aanhaalde, begreep ik hoe wanhopig ze werkelijk was. Ze maakte het ook erg duidelijk voor mij, door met haar vingers een denkbeeldige doos rond zichzelf te tekenen. Ze leefde dus al jarenlang in die doos, in die mate dat ze zich nauwelijks nog van de dingen bewust was en ze de overduidelijke en schaamteloze buitenechtelijke relatie van haar echtgenoot niet eens opmerkte. De liefdesbriefjes van zijn minnares liet hij gewoon rondslingeren in huis. Duidelijker dan dat was haast onmogelijk! Pas toen ze haar beperkende metafoor wijzigde en in de andere richting liet draaien, kon ze duidelijk zien en ondervinden wat er rondom haar aan het gebeuren was. Het was een echte openbaring. Ze wilde een nieuw leven, waarin ze niet alleen gehoord en gezien zou worden, maar waarin ze ook zelf zou zien en ervaren welke prachtige geschenken het leven te bieden heeft. Ik had nog één gesprek met haar nadat ze bij haar man wegging. Nog nooit in haar leven was ze zo gelukkig geweest. Ze had een sterkere band met haar dochter, was enthousiast over de toekomst, en was duidelijk niet langer een zombie. Ze was nu net als de blauwgouden regendruppel die ze van haar onbewuste had gekregen... haar geest voelde gezuiverd, haar leven verjongd! Noot: Sommige details in dit verhaal werden gewijzigd om de privacy van mijn cliënte te beschermen. Voetnoten Six Blind Elephants: Understanding Ourselves and Each Other (Volume II) door Steve Andreas. (Real People Press, 2006) Metaphors of Identity, p. 246 Ibid, Six Blind Elephants (Volume II) Dynamic Spin Release and the Energy of Your Mind door Kris Hallbom, NLP California - html - (Burlingame, CA 2008) Patterns of the Hypnotic Techniques of Milton H. Erickson, M.D. (Volume I) door Richard Bandler en John Grinder (Meta Publications, 1975). Kristine Hallbom is medeoprichtster van het NLP Institute of California en een van de grondleggers en ontwikkelaars van Dynamic Spin Release en het WealthyMind programma. Kris wordt algemeen erkend om haar talent om complexe ideeën te vertalen naar praktische vaardigheden en om haar warme, toegankelijke stijl. Ze heeft cliënten gecoacht en begeleid in Europa, Zuid-Amerika, Australië, Canada en de Verenigde Staten. Ze is al sinds 1987 actief in NLP en Systemisch Denken, en heeft een diploma Psychologie en Talen. Voor meer info en contact auteur: Contact vertaler: Kris Hallbom 36 37