Alternatieve Brandstof

Transcriptie

1 R o b e r t M e u l e n h o f f e n M u s t a f a A k s o y Alternatieve Brandstof Waarom Nederland geen frituurvet gebruikt als brandstof en waarom dat in andere landen in Europa wel mag. Wat zou het schelen als de dieselauto s uit Nederland zouden rijden op frituurvet en wat dat zou schelen aan CO2 uitstoot. Helen Parkhurst College

2 Inhoudsopgave INLEIDING... 2 WERKING... 3 AANBOD... 3 SAMENSTELLINGSGEGEVENS... 3 KWALITEITSCONTROLE... 4 PRINCIPE VAN RISICOANALYSE... 5 VERBRANDING IN KETELS... 7 VERBRANDING IN DIESELMOTOREN... 7 VERBRANDING IN ELEKTRICITEITSCENTRALES VERGISTEN... 7 NEDERLANDSE, EUROPESE EN DUITSE WETGEVING RIJDEN OP FRITUURVET KOSTEN EN OPBRENGSTEN... 9 VOOR- EN NADELEN VOORDELEN NADELEN MOGELIJKHEDEN CONCLUSIE SAMENVATTING... FOUT! BLADWIJZER NIET GEDEFINIEERD. AFSLUITING... FOUT! BLADWIJZER NIET GEDEFINIEERD. BRONVERMELDING R o b e r t M e u l e n h o f f e n M u s t a f a A k s o y Pagina 1

3 Inleiding Het energie tekort is het probleem van de 21 ste eeuw. Dit probleem wordt van alle kanten aangepakt door allerlei wetenschappers. Deze doen onderzoeken naar het schonere energieën. Maar voordat dit kan gebeuren moeten we ons ook bezighouden met wat we ondertussen, voordat deze schone energieën klaar zijn. Daar gaat dus deze artikel over. We hebben ons verdiept in het gebruik van frituurvet in auto s, hoe het werkt en wat de mogelijkheden zijn. We hebben contact opgenomen met allerlei instanties en mensen en we hebben ook in boeken, internet en natuurlijk hebben we ook onze eigen kennis hiervoor gebruikt. R o b e r t M e u l e n h o f f e n M u s t a f a A k s o y Pagina 2

4 Werking Aanbod Nederlandse snackbars cafetaria s gebruiken elk jaar rond de 120kiloton aan frituurolie en vetten, wat allemaal uit de horeca wordt gebruikt. Niet alles komt ook daadwerkelijk uit Nederland zelf ook een groot gedeelte wordt geïmporteerd. Ook komt er olie vanuit de zaden industrie, rond de 30 kiloton. Samenstellingsgegevens Als we een nieuwe brandstof willen, zoals frituuroliën of frituurvetten dan wordt er gekeken naar behoorlijk wat gegevens over de samenstelling. Hierbij moet je denken aan het zwavel-, stikstof- en aspercentage. Toch is dit nog steeds niet alles, voor brandstof is het ook belangrijk om te weten of het drappig is (viscositeit), bij welke temperatuur het beste ontbrand (vlampunt) en wat de dichtheid is van de nieuwe brandstof die je wilt gebruiken. Als wij frituurolie willen gebruiken als een nieuwe brandstof hoeven wij bijvoorbeeld niet echt te kijken, of het mengsel verontreinigd is met metalen, want frituurolie wordt eigenlijk gebruikt om te consumeren, daarom kunnen we aannemen dat het schoon is. Verder zal je bij de emissie ook geen zwavel ontdekken omdat dat niet een bestandsdeel is van de frituurolie. Het VWA (Voedsel en Waren Autoriteiten) heeft, in januari 2003, resultaten van hun onderzoek over chemische contaminanten in diervoedervetten gepubliceerd. Met dit onderzoek is vooral gekeken naar verschillende chemische stoffen zoals pcb s, dioxines en zware metalen. Uit dit onderzoek bleek dat de partijen geen risico zullen gaan vormen voor de algemene volksgezondheid en daarom veilig verklaard, tenminste als deze stoffen gebruikt zullen worden in de voeding voor de dieren. Verder is er gebleken dat de brandstof kan beschouwd wordt als een homogene brandstof. Om een brandstof te kunnen definiëren als een homogene brandstof moet er voldaan worden aan specifieke eisen. Bijvoorbeeld: 1. Ketenlengtes 2. Viscositeit 3. Calorische waarde De brandstof moet binnen de waardes zijn om te kunnen voldoen als homogene brandstof. Ook bij kamertemperatuur kan de brandstof gezien worden als een vloeibare/vaste massa (biomassa), dit komt omdat de samenstelling van frituurvet of frituurolie bij kamertemperatuur vloeibaar of vast is. Volgens het MVO worden de dierlijke vetten die worden gebruikt in Nederland om te frituren geschat op de 3-4%. Of een brandstof of stof kan worden benoemd als vloeibaar dan wordt er gekeken naar de samenstelling zoals de samenstelling van kokosolie en zonnebloemolie. Deze twee stoffen worden tegen elkaar uitgezet en vervolgens bekeken of het vast of vloeibaar is. Om te voorkomen dat de brandstof gaat stollen, zal je de producten in speciale opslagtanks moeten onderbrengen waarbij de tanks worden verwarmd. Als het constant wordt verwarmd dan zal de kwaliteit van de brandstof zo hoog mogelijk blijven omdat er niet steeds een faseovergang zal plaatsvinden, blijft de stof beter bewaard. Behalve dat de verwarming beter voor de stof zelf is, is het ook beter voor de volksgezondheid omdat de kans op schadelijke uitstoot te verkleinen. Voor elk bedrijf dat brandstof of een vorm van brandstof opslaat moet voldoen aan de voorwaardes waardoor de kans op schadelijke emissies verkleind wordt. R o b e r t M e u l e n h o f f e n M u s t a f a A k s o y Pagina 3

5 Kwaliteitscontrole Voor elke brandstof is het belangrijk om te weten of de stof goed onderhouden wordt. Dit is niet alleen voor de consument, want je wilt geen slechte benzine in je auto omdat anders je auto er misschien aan kapot kan gaan, maar ook omdat het beter is voor het milieu. Er zijn toepassingen toegepast op brandstoffen zoals frituurvetten en oliën, waardoor de kwaliteit hoog blijft. De kwaliteit moet hoog blijven vanwege de volgende zaken. Uitstoot eisen (zo laag en weinig mogelijk). Waar de producten vandaan komen (oftewel 100% biomassa is) Garantie of het wel verstookbaar is Voor de economie is het niet handig om zich te buigen over kleine hoeveelheden brandstof, omdat hierin niet het grote geld te verdienen is. Om ervoor te zorgen dat er toch omgekeken wordt naar deze kleine hoeveelheden zal er een productcertificatie gemaakt moeten worden, wat misschien de zekerheid kan bieden, het is zelfs zo dat het MVO al hiermee bezig is De kwaliteit van het product hoort hoog te blijven staan, om ervoor te zorgen dat de kwaliteit ook hoog blijft moet de winning van het product en de verwerking ervan gewaarborgd te zijn. Hierin moet een afspraak gemaakt worden met de leveranciers van de brandstof ( snackbars, restaurants en bars) dat de frituurolie niet verontreinigd wordt doordat er een menging ontstaat met schadelijke stoffen zoals metalen. Hiervoor is al een systeem ontwikkeld dit wordt het GMP-systeem genoemd. In de GMP-diervoeder-industrie is het niet toegestaan dat je de frituurolie en frituurvetten mag mengen met schadelijke stoffen. R o b e r t M e u l e n h o f f e n M u s t a f a A k s o y Pagina 4

6 Principe van risicoanalyse Bij de hele linie over hoe een product wordt gemaakt wordt er gekeken of het product misschien risico loopt(ten nadele van de kwaliteit) doordat er bepaalde toepassingen worden toegepast. Als het blijkt dat de toepassingen te grote risico s met zich meebrengen dan kan dit nadelige gevolgen hebben voor bijvoorbeeld de uitstoot wat het product met zich meebrengt bij het proces. Bij de risicoanalyse wordt er gekeken naar De vetveredelingsbedrijven hebben allemaal een kwaliteitssysteem, dat is tegenwoordig allemaal toegepast vanuit 1 oogpunt namelijk de GMP-diervoeder(Good Manufacturing Practice), dit komt af van de levering aan de diervoederindustrie. Dit kwaliteitssysteem wat hierboven genoemd is, is vervolgens weer gebaseerd op ISO ISO 9000 is een kwaliteits norm van de ISOinstituut(Internationale Organisatie voor Standaardisatie). De normen van dit instituut worden in 156 landen aangenomen als standaard. Ook wordt er gekeken of de producten wel veilig zijn om de veiligheid te waarborgen worden er constant risicoanalyses gemaakt. Het systeem is ook zo gemaakt dat het kan zien waar het product zich bevindt en wat de condities ervan zijn (traceerbaarheidsmogelijk). De risicoanalyses die hier beschreven worden omvat onder de term Hazard Analysis of Critical Control Points. (HACCP), deze risicoanalyses zijn verplicht bij zowel voedingsmiddelen en bij de diervoederwetgeving. Het idee om risicoanalyses uit te voren komt van de algemene productieketen. De productieketen wordt beoordeeld op de mogelijke risico s die een product kan oplopen door de toepassingen die worden toegepast op het product. Per slot van rekening wordt er ook beheersmaatregelen gemaakt op de punten waar het vaak met een product kan fout lopen waardoor de kwaliteit of garantie van het product achterblijft. Verder kunnen er ook risico s verbonden zijn aan de manier waarop het product op de plek van bestemming komt (door middel van pijpleiding, door containers en per schip). Daarom wordt er bij de kwaliteit ook gekeken naar de plek waar het product vandaan komt om ook op dat vlak kwaliteitsgarantie te kunnen geven. De vetten die je gebruikt als brandstof moet komen uit de voedingsmiddelenindustrie. Als we kijken naar de manier waarop de dieren worden gevoed is dat ook niet altijd even veilig. In het voer wat de dieren eten is er een maximum gesteld aan de gehaltes van een aantal contaminanten. In bijlage 3 in onderzoek van InfoMil kunt u de normen van het specifieke kader vinden. Er wordensinds 2003, richtlijnen gemaakt waaraan een kwaliteitssysteem van een iemand die vloeibare biobrandstoffen levert zich aan moet houden. Ook wordt er verwacht dat er een risicoanalyse wordt uitgevoerd waarbij gekeken wordt of de verschillende onderdelen van het product een niet te hoge emissiewaarde aangeven. Stel nou dat een bepaalde component zich voordoet wat blijkt uit de risicoanalyse dan zullen er zogenoemde beheersmaatregelen toegepast moeten worden op de overschrijdende component. Dus als een emissie eis overschreden wordt als gevolg van het verbranden van de biobrandstof zullen daarvoor ook maatregelen getroffen worden. Het ligt er aan wat het resultaat uitbrengt aan de hand van risicoanalyse wat de toegepaste beheersmaatregel wordt. In bijlage 1 in onderzoek van het InfoMil staat welke emissieregelgeving er aan voldaan moet worden. Verder staat er ook in deze beoordelingsrichtlijn aan welke eisen er moet worden voldaan over de traceerbaarheid van het product. R o b e r t M e u l e n h o f f e n M u s t a f a A k s o y Pagina 5

7 Om tijdens de overgangsperiode naleving van milieueisen te waarborgen kan de vergunningverlener zich baseren op het overzicht in bijlage 1. Om de milieukwaliteit te waarborgen is het voldoende om te controleren op die componenten die bij overschrijding van een bepaald gehalte in de brandstof kunnen leiden tot overschrijding van de emissienorm. Het gaat dan voornamelijk om de componenten: as, stikstof, fluor, chloor, zwavel en zware metalen. Indien wordt aangetoond dat deze componenten niet aanwezig kunnen zijn, kan met een lagere analysefrequentie worden volstaan. Door het verbod op de toepassing van frituurvetten uit de horeca in diervoeder, valt deze stroom niet meer onder de GMP en wordt dit door de certificerende instellingen niet meer meegenomen. Omdat het echter door de vetveredelaars en inzamelaars als systematiek al is geaccepteerd en wordt toegepast, wordt aanbevolen om naast het analysecertificaat een getekende verklaring van de leverancier te vragen waarin deze aangeeft de gehele inzameling en verwerking uit te voeren conform de GMP-systematiek. Dat betekent dat de inzamelaar de eisen uit het GMP zoals die bijvoorbeeld in het contract met de horeca moesten worden opgenomen, op deze wijze blijft uitvoeren. Afgezien van de wettelijke vereisten kunnen afnemers aanvullende informatie vragen die verband houdt met de energiewaarde en de juiste werking van de verbrandingsinstallatie. Omdat deze handleiding zich vooral op de vergunningverlener richt, is dit niet verder uitgewerkt. Als laatste kan in verband met fiscale regelingen op het gebied van duurzame energie informatie verlangd worden die waarborgt dat het gaat om 100% biomassa. Voordat het frituurvet gebruikt kan worden als brandstof in een vervoermiddel, energiecentrale, moet het verwerkt worden. Het frituurvet wordt als het ware ruw van de snackbar gehaald en vervolgens moet het frituurvet aangepast worden, misschien moet er wel methanol toegevoegd worden of moet het frituurvet gefilterd worden. Voordat naar thermische verwerkingsmogelijkheden kan worden gekeken, dient te worden beoordeeld in hoeverre op grond van het Landelijk afvalbeheerplan (LAP) de inzet van deze stromen ten behoeve van energieopwekking mogelijk is. Nuttige toepassing, waaronder wordt inbegrepen verbranding onder terugwinning van energie in de vorm van warmte of elektriciteit, wordt voor procesafhankelijk industrieel afval op grond van het LAP toegestaan. Daarnaast gaat het LAP uit van het terugdringen van het gebruik van fossiele brandstoffen door energiewinning uit afvalstoffen. Geconcludeerd kan worden dat toepassing als brandstof voor gebruikte frituuroliën en vetten past binnen het huidige LAP. Wil de gebruiker de energie die te halen is uit frituurvet gebruiken, dan kan dit door verschillende technieken zoals. 1. het frituurvet kan verbrand worden in ketels (kleinschalig, grootschalig, bijstook); 2. het frituurvet kan verbrand worden in dieselmotoren (bijv. als onderdeel van een warmtekrachtkoppelinginstallatie); 3. het frituurvet in elektriciteitscentrales (mogelijk ook in warmtekrachtkoppeling-installaties gebaseerd op gasturbines); 4. het frituurvet laten vergisten door verbranding biogas. R o b e r t M e u l e n h o f f e n M u s t a f a A k s o y Pagina 6

8 Verbranding in ketels Bij verbranding in ketels wordt er een veranderding aangebracht in de nu gebouwde stookinstallaties. Deze stookinstallaties stoken op dit moment brandstoffen zoals gas en/of olie. Door een eventuele aanpassing kan de bestaande stookinstallatie gebruikt worden om nu frituurvet en frituurolie te gaan stoken. De verandering die moet worden aangebracht in het stooksysteem heeft te maken met het aanpassen van de brander ( op welke temperatuur iets ontbrand moet worden). Verder is er nog een aanpassing nodig namelijk het product in dit geval frituurvet olie, moet wel verwarmd worden als het zijn weg aflegt naar de stookinstallatie. Want bij kamertemperatuur is frituurvet olie vast, hierdoor zullen de leidingen wel verwarmd moeten zijn. Verbranding in dieselmotoren Tegenwoordig zijn er al heel wat dieselmotoren die met een kleine aanpassing gebruikt kunnen worden om frituuroliën en vetten te gebruiken als een brandstof. De motoren waar ik het dan over heb zijn de dieselmotoren die worden gebruikt voor de stookolie. Deze motoren worden nu ook al gebruikt voor het bieden van asvermogen, maar deze kunnen ook daadwerkelijk worden ingebracht bij een warmtekrachtcentrale. Hierbij wordt dan niet alleen asvermogen geleverd maar de warmte die vrijkomt bij de warmtekrachtcentrale wordt zelf ook nog is gebruikt. Verbranding in elektriciteitscentrales. Tegenwoordig zijn er net zoals de dieselmotoren ook al elektriciteitscentrales die gebruikt worden in de stookolie. Deze elektriciteitscentrales zouden weinig problemen opleveren als we ze geen stookolie maar frituurolie of vetten zouden gebruiken om elektriciteit te produceren. Dit komt namelijk omdat de chemische eigenschappen van stookolie en frituurolie vetten erg op elkaar lijken. Toch zijn er grote voordelen met het gebruiken van frituurolie vetten in plaats van stookolie. Namelijk de emissies van deze frituurolie vetten zijn vele malen schoner. Tegenwoordig zijn er ook al elektriciteitscentrales die naast elektriciteit ook en warmtekrachtinstallatie hebben. Deze warmtekrachtinstallatie maakt gebruik van gasturbines. Deze elektriciteitscentrales kunnen ook al met een paar aanpassingen gereed worden gemaakt om frituurvetten en oliën te verbranden in plaats van de gebruikelijke stookolie. Vergisten Bij vergisten wordt er gebruik gemaakt van organische stoffen zoals mest suiker en koolhydraten deze stoffen worden door middel van bacteriën grotendeels afgebroken. Als deze stoffen worden afgebroken komt daarbij een gas vrij ( dit mogen we dan biogas noemen). Dit biogas is brandbaar en als we daarbij vetten zullen toevoegen dan neemt het rendement van het vergistingsproces toe. Dit biogas met een hoger rendement kan gebruikt worden in de warmtekracht en elektriciteitscentrales. Deze kan worden dan verbrand in de gasturbines of in de gasmotoren ( hangt er van af wat de elektriciteitscentrale of warmtekrachtcentrale tot zijn beschikking heeft ). Er zijn echt een paar maren. Om vetten te gebruiken bij het vergistingsproces moet het vergisten aan andere voorwaardes worden gesteld dan wanneer het gebruikt gaat worden in de stookolie. Dit komt omdat vergisten een andere manier is van energieopwekking. R o b e r t M e u l e n h o f f e n M u s t a f a A k s o y Pagina 7

9 Nederlandse, Europese en Duitse wetgeving rijden op frituurvet. In Nederland is de wetgeving voor het rijden op frituurvet niet heel duidelijk. Het enige wat we uit de Nederlandse wetgeving kunnen opmaken is dat het rijden op plantaardige oliën uit supermarkten niet is toegestaan, omdat er dan geen accijnzen worden betaald frituurvet wel tanken is toegestaan bij een erkend frituurvet-tankstation, hier wordt dan wel accijnzen betaald door de gebruiker. De Duitse wetgeving is in tegenstelling tot de Nederlandse wetgeving wel duidelijk over het rijden op frituurvet. In de Duitse wet staat namelijk dat voor het rijden op frituurvet geen accijnzen betaald moeten worden en kun je in Duitsland dus overal je frituurvet vandaan halen. Veel mensen uit het Oosten van Nederland gaan daarom ook naar Duitsland om hun tank vol te gooien met frituurvet. In de Europese wetgeving staat helemaal niets over het rijden op frituurvet, het enige wat in de Europese wetgeving staat over accijnzen op het gebruik van brandstof is dat de hoogte van de belastingen afhankelijk is van de hoeveelheid schadelijke stoffen je uitstoot. R o b e r t M e u l e n h o f f e n M u s t a f a A k s o y Pagina 8

10 Kosten en opbrengsten Men beweert dat als je een oudere diesel auto hebt je zonder problemen plantaardige olie in kunt gooien om er dan mee te rijden, maar er zijn een aantal deskundige die dit ten eerste afraden. Daarom ga ik ervan uit dat we de motor van een auto moeten ombouwen om op plantaardige olie te kunnen rijden. Het ombouwen van de motor van een auto kun je naar Elsbett, dit is een bedrijf die al een aantal jaar ervaring heeft met het ombouwen van alle soorten motor. De prijs die je voor het ombouwen van een motor van een personenauto moet is tussen de 750 en Dit is natuurlijk een aardig hoog bedrag, maar we hebben ook nog niet gekeken naar het verschil in prijs van diesel en plantaardige oliën. Voor een liter diesel moet je in Nederland ongeveer 1,383 betalen, daarin tegen betaal je bij een erkend frituurvet-tankstation tussen de 0,50 en 0,65 per liter. De prijzen van diesel en frituurvet schelen aardig wat, maar je zult er niet rijk van worden. Het is namelijk zo dat een gemiddeld persoon ongeveer 1000 per jaar zal besparen. Er is echter wel een groter verschil in de uitstoot van onder andere fijnstof: Uitstoot Diesel g/km Frituurvet g/km Verschil (cyclus in %) CO 2 (koolstofdioxide) (-98 door opname plant)* CO (koolstofmonooxide) THC (tetrahydrocannabinol) NO x (stikstofoxiden) PM10 (fijnstof) Doordat deze verschillen bekend zijn is het een stuk aantrekkelijker om te gaan rijden op frituurvet. R o b e r t M e u l e n h o f f e n M u s t a f a A k s o y Pagina 9

11 Voor- en Nadelen Als we de voor- en nadelen van frituurvet als brandstof in een rijtje zetten is het duidelijk dat voordelen veel zwaarder wegen dan nadelen. Dit is zeer opmerkelijk maar het zal ook duidelijk maken dat het eigenlijk niet zo n goede oplossing is. Voordelen Het eerste voordeel is natuurlijk de CO 2 reductie. Vergeleken met de gewone diesel is er een reductie van circa 52%, wat een zeer grote hoeveelheid is. Het CO 2 wat erbij vrijkomt is niet schadelijk vergeleken met de fossiele brandstoffen omdat de natuur al is voorbereid op deze gassen. De gassen van de fossiele brandstoffen is wel schadelijk omdat deze door de aarde zijn opgeslagen om eigenlijk niet meer gebruikt te worden. De natuur is hiervoor niet voorbereidt, het kan zijn werk zo niet doen Het leuke is dat het overal te vinden is, in restaurantjes, friettenten etc. overal waar ook een friteuse aanwezig kan je je brandstof ook vullen. Het frituurvet heeft natuurlijk ook zijn doel bereikt en na de friteuse is het alleen maar een afvalstof. Het is alleen maar goed dat we deze gebruiken. Het scheelt heel veel in de kosten. Natuurlijk is het niet alleen voor je auto maar je kan het ook mooi gebruiken in ketels, elektriciteitscentrales etc. waarbij je dus eigenlijk een fossiele brandstof voor nodig hebt. Nadelen Zoals net beschreven zijn de voordelen veel zwaarder dan de nadelen, maar er zitten dus ook serieuze nadelen aan zoals, als je het in je auto stikt het uitlaatgas van je auto heel erg. Dit omdat er in deze olie voedsel resten kunnen zitten en als deze dus in de motor verbrand worden geeft dit een stank. Om dit zoveel mogelijk te voorkomen moet je de frituurolie dus zeer goed filtreren. De motor van je auto moet een beetje aangepast worden maar het is niet veel. Brandstofleidingen in je auto zijn gemaakt van rubber, maar omdat dit niet geschikt is om frituurolie erdoorheen te laten stromen moeten ze vervangen worden door siliconen leidingen. Het aanbod is eveneens een nadeel. Het is wel overal te vinden maar of het nou genoeg is om jou een lange afstand te laten rijden, dat is de vraag R o b e r t M e u l e n h o f f e n M u s t a f a A k s o y Pagina 10

12 Mogelijkheden De mogelijkheden van frituurvet alleen is erg schaars. Maar wanneer dit in combinatie wordt gebruikt met benzine tot op een bepaald percentage waar de duurzaamheid en prestaties optimaal zijn, zijn de mogelijkheden net zoveel als diesel. Het mooie is dan wel dat alle processen die benzine, diesel en andere fossiele brandstoffen, nu minder CO 2 uitstoten. We kunnen door deze verandering goedkoper autorijden voor bijna hetzelfde kwaliteit en motorprestaties. Het is zelfs nog milieuvriendelijker omdat het de motor zelfs stiller laat draaien. Wat KLM sinds september 2011 doet is een zeer goed initiatief. Ze mengen een gedeelte frituurolie in hun kerosine waardoor de CO 2 uitstoot wordt gereduceerd en dit is nog niet het beste. Ze passen de brandstof zo aan dat er helemaal niets aan de motor gedaan hoeft te worden. Met deze brandstof kunnen ze een kleinere afstand afleggen maar daartegenover staat dat ze wel goedkoper zijn en minder CO 2 uitstoten dus minder belasting ervoor dus nog goedkoper! R o b e r t M e u l e n h o f f e n M u s t a f a A k s o y Pagina 11

13 Conclusie We zijn tot de conclusie gekomen dat frituurvet alleen niet de definitieve oplossing is voor onze energie probleem. We kunnen niet allemaal massaal erop rijden, daar is simpelweg niet genoeg frituurvet voor. Maar als we initiatieven als die van de KLM kunnen doorzetten kunnen we ervoor zorgen dat we in ieder geval veel minder uitstoten met transport-rijtuigen/vliegtuigen. Dit zou dan een perfecte brandstof zijn voor de overgang naar schonere en duurzamere energieën, zoals de zon en wind. Maar tot deze onze hoofdenergiebron worden moeten we onze uitstoot verminderen en daar is geen betere brandstof voor dan frituurvet! R o b e r t M e u l e n h o f f e n M u s t a f a A k s o y Pagina 12

14 Nawoord Wij als groep hebben zeer genoten van dit project. We hebben kennisgemaakt met verschillende en ook bekende instanties die ons van kennis konden vergaren. We hebben politici mogen ontmoeten die ook geïnteresseerd waren om naar ons te luisteren. Dit project is met zekerheid te zeggen: een grote ervaring. We hebben genoten van de aandacht die we kregen van de professoren en de hulp die er werd geboden van verschillende kanten. Verder zijn we druk bezig geweest om een er een mooi document van te maken. Wij hebben zelf veel geleerd van dit project. Wij zijn namelijk de generatie die met het probleem van nu in de toekomst mee te maken krijgen. We zullen met innovatieve projecten moeten komen. Verschillende problemen moeten aangepakt worden die bijdragen aan, het smelten van de ijskappen, de energieverspilling en het kappen van de amazone, allemaal voorbeelden die bijdragen aan het grote probleem. Wij hebben kortom een hoop geleerd en we zijn ons nog nooit zo bewust geweest en dat waren we vast ook niet geweest als we niet mee hadden gedaan aan dit project. Wij zijn daarom ook heel dankbaar dat we mochten meedoen aan zo een grootschalig project. We willen ons dank nog betuigen aan de medewerkers in Brussel, Tilburg, Wageningen, Den Haag en vooral Erik Vos. Bedankt namens Mustafa Aksoy Robert Meulenhoff R o b e r t M e u l e n h o f f e n M u s t a f a A k s o y Pagina 13

15 Bronvermelding Instanties CarControl Almere Rotie Websites R o b e r t M e u l e n h o f f e n M u s t a f a A k s o y Pagina 14