de Dukenburger Isabelle Babbels en krabbels Straat van de week Dukenburg in Groesbeek

Transcriptie

1 de Dukenburger Info-magazine voor Dukenburg - 7 e jaargang nummer 6 - september 2014 Straat van de week Dukenburg in Groesbeek Babbels en krabbels Isabelle

2 Colofon De Dukenburger is een onafhankelijk blad voor het stadsdeel Dukenburg. Het verschijnt negen keer per jaar en wordt gratis verspreid. Het is mede mogelijk gemaakt door de gemeente. Er is een bijdrage verkregen uit het budget wijkactiviteiten/bewonersinitiatieven van de gemeente Nijmegen. Adres Zwanenveld 63-55, 6538 RP Nijmegen Telefoon: Internet: Redactie René van Berlo (hoofdredacteur) Toine van Bergen Janwillem Koten Peter van Kraaij Bart Matthijssen Hette Morriën Theo Vermeer Tekstcorrectie Gon van der Werff Foto s Jacqueline van den Boom ( Rob Alving ( Peter Saras en anderen (zie bij de artikelen) Vormgeving René van Berlo Correspondenten Tolhuis-Teersdijk: Jacqueline Veltmeijer Zwanenveld: René van Berlo Lankforst: Janwillem Koten a.i. Malvert: Janwillem Koten Meijhorst: José Sol Aldenhof: Toine van Bergen Weezenhof: Gaby Petermann De Zevensprong: Hans Veltmeijer Dromen over Dukenburg: Inge van den Hoogen Stichtingsbestuur Ton Strik (voorzitter) Qader Shafiq (secretaris) Günay Acuner-Kasar (penningmeester) Drukwerk Drukkerij Hendrix Oplage: stuks Bezorging Op alle adressen in Dukenburg met uitzondering van de adressen met een NEE-NEE-sticker door Axender Cuijk. Klachten over bezorging: telefoon (0485) of wil.rikken@axender.nl Volgend nummer Kopijsluiting: zondag 14 september 2014 Verspreiding: woensdag 1 oktober 2014 Foto s voorpagina Grote foto: Isabelle voetbalt tijdens het WK in Malvert (Foto: Jacqueline van den Boom). Kleine foto: Marcel Hermsen en Willy en Leida Klaassen uit Dukenburg, Groesbeek (Foto: Dave van Brenk) 2 Dukenburg op weg naar de 50 Op weg naar het 50-jarig bestaan van Dukenburg in 2016 gaan we verder in op de historie. In de beginjaren was er veel gestoei over de naam, variërend van Buurtschap Dukenburg tot de Wijk Dukenburg in Stadsdeel Groot Dukenburg. Het Wijkopbouworgaan Dukenburg deed een oproep voor naamgevingen. Er kwamen verschillende voorstellen binnen, zoals Het Rode Hert, genoemd naar een oude boerderij, en Rosenburg. Deze en andere bedenksels haalden het niet. Dukenburg bleef Dukenburg heten en de wijk ging Meijhorst heten. Crèche Intussen groeide gestaag dit stadsdeel Groot Dukenburg door in inwoners en woningen. De kindercrèche deed een dringende oproep om meer hulp van dames als oppas, gelet het feit dat er meer en meer kleine kinderen bij kwamen. De crèche maakte het mogelijk dat de moeders eens konden gaan winkelen en op visite gaan Over kleine kinderen gesproken, er was grote bezorgdheid over de aanleg van de vijvers om het regenwater en het kwelwater snel te kunnen afvoeren, nu er meer bebouwing en bestrating kwam. De riolering moest het overtollige water afvoeren naar de vijvers voor een goede waterhuishouding. Er was angst dat de kinderen erin konden verdrinken. Aantal woningen Veel woningen waren geprojecteerd in Dukenburg: Aldenhof 1200, Malvert en Lankforst Flat in aanbouw in Dukenburg. samen 1900, Meijhorst 1400, Tolhuis 1600, Teersveld en Zwanenveld samen 1800 en de Weezenhof met De Vossen Sport en recreatie Intussen ging de planning voor de recreatieve en sportieve accommodaties van start. Ten westen van de Staddijk kwamen sport- en speelgelegenheden in het stadspark Staddijk met ook een natuurgebied en waterpartij. Het Recreatieschap Nijmegen en omgeving begon ontwerpen te maken voor de Berendonck met een groot recreatief gebied voor mensen met mogelijk in de toekomst voor mensen. Zelfs een bobsleebaan voor in de winter vanaf een grote heuvel was gepland. Ook een sporthal in Meijhorst stond in de plannen. Initiatieven Carnavalsvereniging De Straatjonkers organiseerde een skelterrace in de 26 e straat Lankforst. Voor de lezers stond een bibliotheek op stapel. Scouting Karel de Stoute organiseerde een heitje voor een karweitje in Dukenburg. Helpen met aardappelen schillen, boodschappen doen, vegen, schoenen poetsen bracht geld in het laatje voor de scouting. Een ander mooi initiatief kwam vanuit de kerk. Deze organiseerde een vredesweekprogramma in september. Tekst: Theo Vermeer Foto: collectie Theo Vermeer

3 Wethouder Bert Velthuis Babbels en krabbels NIEUWS UIT DE WIJKEN Dukenburg algemeen Renske van Overbeek 11 StAAD 17 Tolhuis-Teersdijk 26 Zwanenveld 29 Lankforst 30 Malvert 33 Meijhorst 34 Aldenhof 36 Weezenhof De straat van de week Dukenburg (Groesbeek) 4 Gerrit Kok Wereldwinkel De Zevensprong Boerderij de Eikenhorst 8 24 En verder: Dukenburg op weg naar de 50 2 Column Qader Shafiq 8 Eline: daar ligt haar hart Column Joska van der Meer 14 Shafiq, Grunberg in Afghanistan 14 Remco Penders 18 Schoolproject in Pakistan 19 Column Janwillem Koten 19 Kunst en cultuur 20 Kuieren door Cuijk 20 Elly van Rooy 21 Column Adil Jbilou 22 Mijn huisdier: muizen 22 Dromen over Dukenburg 23 Informatieavond Hatertse Broek 25 AED s geplaatst in Dukenburg 25 HAN-terrein, wat wordt het? 27 Column Hans Veltmeijer 27 SamSam verhuist 29 Jungiaans instituut Maisonnettes Malvert 33 Update Mooier Meijhorst 34 Hier gebeurt het dus 36 Maaike Kuster 37 Vierdaagse door Weezenhof 38 Oproep Roos van Dukenburg 41 Verbouwing wijkcentrum 43 Agenda 44 Duukjes 46 Belangrijke nummers 47

4 De straat van de week Dukenburg (Groesbeek) In de Oorspronkelijke Aanwijzende Tafel van de kadastrale gemeente Groesbeek, sectie C: Horst, uit 1832 komt de naam Snoek met voornaam Ariën voor. Bij de invoering van het kadaster staat deze rentenier uit Nijmegen vermeld als eigenaar van de percelen nummer 265 (tuin), nummer 266 (huis en erf) en de nummers 268 tot en met 270 (bouwland), gelegen tussen De Broeksche Straat en De Leigraaf. Het is aannemelijk dat genoemde percelen eigendom waren van de erven Adriaan Snoeck ( ), een jongere broer van Matthias Adriaan Snoeck. Het huis lag een paar honderd meter verwijderd van de huidige zijstraat met de naam Dukenburg. Het stadsdeel Dukenburg is een openbare ruimte van het type administratief gebied in de woonplaats Nijmegen. De gelijknamige straatnaam Dukenburg in de woonplaats Groesbeek is een openbare ruimte van het type weg. In de Basisregistraties adressen en gebouwen (BAG) staan twee adressen: Dukenburg 1, 6562 KP Groesbeek en Dukenburg 3, 6562 KP Groesbeek. Op 13 maart 1959 heeft de Raad van de gemeente Groesbeek in verband met de wijziging van de wegenlegger een aantal straatnamen vastgesteld. Het gaat om namen die reeds jaren bestonden en als zodanig gebruikt werden. Een aantal namen is aangepast. In het raadsbesluit staan onder meer: 13. De weg, onder nr. 54 voorkomende op de wegenlegger, thans daarin aangeduid Broeksestraat wordt genoemd: Bruuk. (...) 16. De weg, onder nr. 74 voorkomende op de wegenlegger, thans aangeduid met Dukenburgseweg, wordt genoemd: Dukenburg. Sinds 1959 is Dukenburg een zijstraat van de Bruuk. De naam De Broeksche Straat stond al vermeld op de minuutplans van de kadastrale gemeente Groesbeek, sectie C: Horst (Eerste Blad en Tweede Blad) uit De straat liep door een gebied dat werd aangeduid met de naam Het Broek. Op latere kaarten staat de naam De Bruuk of alleen Bruuk. Het raadsbesluit uit 1959 bevat geen informatie over de herkomst van de naam Dukenburg. Aan het einde van de weg lag destijds vuilstort De Dukenburg. De Bruukse Baerg aan de rand van het natuurreservaat de Bruuk is hiervan een overblijfsel. De weg is niet genoemd naar de vuilstort, maar naar de gelijknamige buurtschap, een achterbuurt bij de Duitse grens die in door oorlogshandelingen werd verwoest. G.G. Driessen schrijft in Dukenburg en zijn bewoners. Wetenswaardigheden over een verdwenen Groesbeekse buurtschap, die bestond van 1875 tot 1944 (Uitgeverij Heemkunde Groesbeek 1999, p. 37): Zekerheid over het ontstaan van de naam Dukenburg bestaat er niet, maar het is niet onwaarschijnlijk dat het betreffende stuk land vroeger eigendom is geweest van de eigenaars van het landgoed en Huis Dukenburg bij Nijmegen. Dit kan men afleiden uit de naam welke de volksmond gegeven heeft aan een stukje bos aldaar: het beuske (bosje) van de freule (...). Ook elders kwam de naam Duckenburg voor. Zo overleed Josina Jacoba Akersloot, de weduwe van Willem van Schuylenburch ( ), op 2 september 1745 op Huize Duckenburg (vanaf 1776: Eemlust) in Eemnes in de provincie Utrecht. Haar schoonvader Adriaan van Schuylenburch ( ) was heer van Duckenburg, maar had de Duyckenborgh met huys, hoff, nieuwe timmeragie genaemt de orangerie, stallingen en 5 of 6 bouwhoven enz. in Hatert reeds in 1736 verkocht aan zijn stiefzoon Willem Arend de Quay ( ). Door de verkoop van De Duckenburg in 1767 werd Willem Carel baron Snouckaert van Schauburg ( ) heer van Duckenburg. Mogelijk zijn er bezittingen in Groesbeek via de oudste zoon Ludolphus Everhardus Arnoldus de Quay ( ) en diens tweede echtgenote Geertruijda Helena Meijnhardt ( ) in handen zijn gekomen van Matthias Adriaan Snoeck ( ) met wie zij in 1804 hertrouwde. Tegenover Dukenburg ligt een andere zijstraat van de Bruuk die in 1962 genoemd is naar Johann Toebosch ( ) die in de periode hoofd der school was. De openbare school in dit deel van de gemeente Groesbeek was in 1901 op last van Gedeputeerde Staten gesticht. In 1926 werd het een confessionele school. Driessen (1999, pp ) schrijft onder meer: Als meester Toebosch hier aan zijn taak begint heeft de school tijdens haar vijftienjarig bestaan al zeven hoofdonderwijzers gekend die zelf om eervol ontslag gevraagd hebben. Hetgeen erop wijst dat de omstandigheden daar niet ideaal waren. (...) Om de herinnering aan zijn goede werken en daden in de buurtschap te laten voortleven besloot het gemeentebestuur tot het benoemen van de Meester Toeboschweg. Als huldebetoon aan deze echtgoeie mens. Hoe de veldweg van de Bredeweg naar de Bruuk precies heet, is niet duidelijk. In het raadsbesluit d.d. 11 oktober 1962 staat de naam Toebosch-veldweg. Volgens de BAG heet deze openbare ruimte Mr Toebosweg (documentdatum ). Op het straatnaambord aan de kant van de Bredeweg staat de naam Meester Toeboschweg. Aan de kant van de Bruuk hangt een straatnaambord met de naam Mr. Toeboschweg (met puntje). Mevrouw Toebosch heeft in 1962 verzocht er Meester Toebosch-veldweg van te maken omdat haar man als Meester Toebosch in Groesbeek bekend stond. Een formeel besluit is echter niet aangetroffen. Naar het zich laat aanzien wordt de naam Meester Toeboschweg binnenkort alsnog door het college van burgemeester en wethouders van Groesbeek vastgesteld. Tekst: Rob Essers 4

5 Michiel van de Loo en Rob Essers Wanneer je in Groesbeek de weg naar Dukenburg vraagt, kijkt niemand je vreemd aan. Men zal je heel vriendelijk - zo zijn ze in Groesbeek - de weg wijzen. Verwacht echter niet in een naoorlogse nieuwbouwwijk van Nijmegen terecht te komen. Nee, Dukenburg in Groesbeek is een buurtschap in Bruuk, een moerasgebied van ongeveer 100 hectare, vlakbij het Reichswald. Marcel Hermsen Het buurtschap Dukenburg heeft een roemruchte geschiedenis. Voor deze aflevering van De straat van de week doken we in de geschiedenis van dat andere Dukenburg. We gingen op bezoek bij Marcel Hermsen, 41 jaar en geboren en getogen Groesbeker. Zijn vrouw was petekind van een van de laatste oorspronkelijke bewoners van Dukenburg: Wim Jansen. Marcel: We hebben zo n vijftien jaar geleden het huis van haar oom gekocht, maar afgesproken dat hij tot zijn dood het vruchtgebruik kon hebben. Het was een noodwoning. Na zijn overlijden hebben we het platgegooid en er een nieuw huis neergezet. Willy en Leida Klaassen Ook aanwezig zijn Willy en Leida Klaassen, allebei achter in de zestig. Leida is een kleindochter van de vader van eerdergenoemde Wim Jansen. Die heette in het echt óók Wim Jansen, maar werd Poppe Wim genoemd. Iedereen had bijnamen. Er waren veel grote gezinnen, dezelfde namen en voor het onderscheid werd daar vaak een lichamelijk kenmerk of beroep aan toegevoegd. Poppe Wim had zes kinderen, waarvan één drieling. Toen die geboren werd, was dat nog landelijk nieuws. Ter illustratie hebben Leida en Willy een foto uit de Gelderlander meegebracht waar de moeder trots haar nieuwste aanwinst laat zien, met daarnaast een foto van hun armoedige onderkomen. In het onderschrift roept de krant op geld te storten om dien nood te lenigen en dat alle giften dankbaar zullen worden aanvaard door de gemeente-vroedvrouw van Groesbeek. Vlak voor de laatste wereldoorlog stonden er aan de straat nog dertien huisjes en een aantal woonwagens. Tijdens de oorlog en met name Marcel Hermsen en Willy en Leida Klaassen in de periode tussen september 1944 en februari 1945 heeft de grensstreek zwaar te lijden gehad onder het oorlogsgeweld. Wat in Dukenburg nog overeind stond, werd alleen al door de luchtdruk, veroorzaakt door de bombardementen, compleet weggeblazen. Willy: Er was helemaal niks meer. Alles lag plat. In de directe omgeving sloopten de Canadezen de deuren uit de huizen om te kunnen stoken. Alles van een beetje waarde was in beslag genomen. Zelfs de rolstoel van oma hadden de Duitsers meegenomen toen ze in de schuilkelder zaten. Maanden later, na de evacuatie, hebben ze die aan de grens weer teruggevonden. Leida: Met een aantal gezinnen konden ze in Zweedse barakken gaan wonen. Zo waren veel van de geëvacueerde bewoners bij terugkomst aangewezen op noodwoningen. Op een enkeling na zou niemand meer in Dukenburg terugkeren. Botterpot Wanneer precies de eerste Groesbekers in Dukenburg zijn gaan wonen is onbekend. De buurt ontstond tussen de Bruuksestraat, de Leigraaf een beekje dat er ontspringt en vlak voor de Duitse grens overgaat in de Groesbeek en de drassige grond van de Botterpot, zoals het gebied in de volksmond genoemd wordt. Deze gronden waren ongeschikt voor landbouw en ontginnen had geen zin. Omdat waarschijnlijk daarom niemand er aanspraak op maakte, konden mensen er zich vrij vestigen. Dat is rond 1875 begonnen. Het aantal inwo- 5

6 ners van de gemeente was in een tijdsbestek van veertig jaar bijna verdrievoudigd, maar de woningbouw was daar ver bij achtergebleven. In die jaren was de woningnood groot. Veel mensen konden zich nauwelijks een krot veroorloven of zwierven in woonwagens, of wat daar voor door moest gaan, rond. Willy: Mensen waren heel creatief, sommigen groeven een hol in een aarden wal. Wim kon hier van een kippenhok een huis bouwen. Dukenburg was dan een prima plek om te overleven, dicht bij de Duitse grens en het gemeentebestuur liet de bouwval toe, zolang het niet te veel in het oog viel. Zo werd Dukenburg een kleine enclave voor marskramers, ketellappers, venters en avonturiers. De armoede wordt treffend omschreven door een gemeentesecretaris: Schrikkelijk is het te zien hoe des winters zo veele huisgezinnen nauwelijks tegen het gure weer beschut niet weten hoe hunnen honger te stillen, een gat in den grond gedekt door eenig stroo of zoden dient veele huisgezinnen van acht tot tien leden tellende tot lager, terwijl zij genoodzaakt zijn zelf en hunner schier naakte kinderen heinde en verre het brood te verzamelen. 6 Kopie van pagina 5 uit de Gelderlander van zaterdag 26 mei Bezembinder Veel Groesbekers verdienden als bezembinder de kost, maar toen het aanbod te groot werd, maakte een aantal van hen van de nood een deugd en trokken met hun woonwagens, huifof hondenkarren in de zomer naar Pruisen. Ze gingen daar venten met bezems en manden. Vrouwen en kinderen werden vaak ingeschakeld om te bedelen. Er kwamen echter nieuwe Duitse voorschriften die een einde maakte aan deze trek, maar die wel tot gevolg hadden dat de smokkel tussen beide landen opleefde. Willy: Als je de stamboom van Groesbekers gaat ontleden, zul je vaak in Duitsland uitkomen. 10 mei 1940 was een hele rare dag hier. 9 mei zaten de Duitsers hier zoals elke dag nog in de kroeg een biertje te drinken, een dag later was het ineens de bezetter. Maar ook Duitsers die iets op hun kerfstok hadden, doken hier vaak onder. Marcel: Groesbekers hangen aan elkaar, zijn erg buurtgebonden. Buitenstaanders kwamen er vroeger niet tussen, dat is zelfs nu nog moeilijk. Willy beaamt dat: Zeker in de oude wijken niet. Ik woon zelf sinds 2007 in een nieuwbouwwijk. Daar is zoveel import, dat gaat als Krotwoning i. d. Dukenburg. Groesbeek staat onder de foto. Deze behuizing was het onderkomen van Willem de Wilde. De foto is in 1933 gemaakt door Th. Verbeeten. vanzelf prima samen. Maar vroeger kon je beter uit andere buurten wegblijven. Als je een meisje uit een andere wijk leuk vond, had je een probleem en moest je wel heel stevig in je schoenen staan. Buiten de gemeentegrenzen hield de rivaliteit op en trokken Groesbekers weer gezamenlijk op tegen alles wat niet uit Groesbeek kwam. De invloed van de katholieke kerk was groot. Leida: Elke zondag moesten we naar de mis, s middags ook nog eens naar het lof. Als we een keer stiekem niet gingen, wist ons moeder vóór we thuiskwamen al dat we niet in de kerkbanken hadden gezeten. Willy: Vanwege de communie mocht je niet eten voor je ging. Ik ben vaak misselijk geweest, en er vielen ook vaak mensen flauw. De rooms-katholieke geestelijkheid maakte zich in het verleden vaak zorgen om haar kudde in Groesbeek. Het waren meest dagloners die, omdat er nu eenmaal brood op de plank moest, ook wel eens buiten de wet traden om daarin te voorzien. Venten, stropen, smokkelen, het was de Groesbeker niet vreemd. Ook dat ze liever in de herberg of de kroeg zaten dan op het land werkten, was bij de pastoor bekend. De geestelijkheid kon het volkje in de afgelegen buurtschappen moeilijk onder controle houden. Men probeerde met donderpreken over hel en verdoemenis en het invoeren van een zondaarsklok het tij te keren. De klok luidde elke avond een kwartier lang, waarbij de parochianen geacht werden voor de bekering van hun zonden te bidden. Er moesten ook meer kerken komen. Oorspronkelijk was er maar één kerk. Die stond

7 Dukenburg (Groesbeek) was een buurtschap bij de Duitse grens dat in door oorlogshandelingen is verwoest. Nu staan er twee huizen. in Groesbeek. Na de tweede kerk in de Horst in 1927, ging bouwpastoor Hoek in 1933 geld inzamelen voor een derde parochie in Breedeweg. Willy: Hij heeft foto s laten maken in wat voor armoede de mensen leefden hier. Die verkocht hij voor 25 cent. Hij heeft tientallen bedelpreken gehouden in de verre omtrek om hier een kerk van de grond te krijgen. Die kerk kwam er, maar zou een paar jaar later in het oorlogsgeweld weer plat gaan. Verdinaso Een ander fenomeen uit die tijd was Ernst Voorhoeve. Hij was ook betrokken bij de fotoserie van bouwpastoor Hoek en ze gaven samen leiding aan Don Bosco. Onder die noemer werd geprobeerd om de arbeidersjeugd een zinvolle vrijetijdsbesteding te geven. Hij was zwager van minister-president De Geer, beeldhouwer van beroep en werd in Nederland leider van Verdinaso, wat stond voor Verbond van Dietse Nationaal-Solidaristen. Het was een uit Vlaanderen overgewaaide fascistische autoritaire partij met antisemitische trekjes. In navolging van de N.S.B. waren er op dat moment in Nederland meerdere kleinere partijtjes die in dat bruine schemergebied opereerden. Veel leden zou de partij nooit hebben, enkele honderden, maar één derde van de aanhang kwam uit Groesbeek, en dan met name Dukenburg. In 1940 zal Verdinaso opgaan in de N.S.B. en Voorhoeve wordt propagandaleider bij Mussert. Don Bosco Armoede, woningnood en werkloosheid; tel daar een falende overheid bij op en je hebt een ideale voedingsbodem voor foute partijtjes als Verdinaso. Het is jammer dat Ernst Voorhoeve zijn goede sociale bedoelingen koppelde aan de verkeerde uitgangspunten. Zijn skills als beeldhouwer gebruikte hij om de jeugd aan te zetten tot huisnijverheid. Binnen korte tijd had hij vijftig jonge cursisten die zich bezighielden met het vervaardigen van kruisbeelden, kerstgroepen en aanverwante katholieke prullaria. Dit gebeurde onder de vlag van de paters van Don Bosco, maar toen de politieke activiteiten van Voorhoeve gingen botsen met de gevestigde katholieke orde, werd hij door kapelaan Hoek uit de Don Boscostichting gegooid en ontstonden er twee kampen in het dorp. Voorhoeve was op dat moment al vier jaar met zijn handarbeidlessen aan de Groesbeekse jeugd bezig en had zodoende veel vertrouwen opgebouwd. Hij richtte daarop een eigen jeugdbeweging op jong Dinaso voor jongens van 12 tot 16 jaar, die vooral afkomstig waren uit de buurtschappen Stekkenberg en Bruuk. De beweging in Groesbeek bloedde dood toen al gauw bleek dat er voor aanhangers van Dinaso door toedoen van de gevestigde autoriteiten geen werk was en, als je dat wel had, de kans op ontslag erg groot was. Na tien jaar Groesbeek verhuisde Voorhoeve in 1937 naar Nijmegen. Hij heeft nog gevochten aan het Oostfront. In 1949 is hij voor zijn nazi-collaboratie tot elf jaar gevangenisstraf veroordeeld. Hij overleed in Nijmegen in Willy over deze periode: Ik kan me niet herinneren dat er veel over gesproken werd. Maar dat deden de mensen toch al niet over vroeger tijden. Groesbeekse Boys De straten Bruuk en Dukenburg vormen bijna een viersprong met de Meester Toeboschweg, een onverharde weg, maar dat was Dukenburg tot voor enkele jaren ook nog. Leida: Dat was vroeger de weg naar school, maar die meester Toebosch was een heel sociale man. Willy: Als mensen geen geld hadden om klompen voor de kinderen te kopen, zodat ze niet op blote voeten naar school hoefden, betaalde hij ze. Maar van die goedgevigheid werd ook wel eens misbruik gemaakt. Bruuk telt twee voetbalclubs: v.v. Rood Wit en de Groesbeekse Boys. Marcel: Wim Jansen was een van de oprichters van Groesbeekse Boys. Ik denk dat de hele familie er wel gevoetbald heeft. Hij was ook scheidsrechter, jeugdleider en meer dan zestig jaar lid. Als hij niet thuis was, zat hij in de kantine van de club. In de crisisjaren was er een aantal werkverschaffingsprojecten, zoals de asfaltering van de weg van Nijmegen naar Groesbeek, het met de hand uitgraven van het Maas-Waalkanaal of de aanleg van het Goffertpark. Daar werkten ook Groesbekers, maar wanneer het juni was, moest iedereen bosbessen plukken. Willy: We kregen daarvoor ook eerder vrij. Drie, vier weken lang plukken. Wat ik overdag verdiende moest ik altijd afgeven, wat ik s avonds verdiende, mocht ik houden. Dukenburg is nu een doodlopende weg van een paar honderd meter, die uitkomt op een heuvel, het restant van wat ooit een vuilnisbelt was. Sinds 2006 is er riolering. Waar vroeger gevoetbald werd, staat nu een zuiveringsinstallatie. Marcel: Er is in de omgeving wel steeds Natuurgebied de Bruuk De Bruuk is een 100 hectare groot natuurgebied, dat beheerd wordt door Staatsbosbeheer en particulieren. Het is een moerasgebied dat wordt gevoed door kwelwater uit de omliggende heuvels. Kenmerkend daarvoor is de kleinschalige afwisseling van hooimoerassen, struwelen, houtwallen en natte bossen. De kwelstroom maakt het uiterst zeldzame blauwgrasland mogelijk. Het verhogen van de waterstand in het gebied zorgt voor extra bescherming van de bedreigde flora, maar omwonenden hebben hierdoor al tien jaar last van ondergelopen kelders en serres. meer import komen wonen, maar we doen nog elk jaar een barbecue en een nieuwjaarsborrel met de buurt. Leida en Willy gaan elke dag wandelen in de Bruuk. Ze komen daarbij steeds vaker toeristen tegen die het fraaie gebied ook ontdekt hebben. Willy: Ik snap nog steeds niet hoe de mensen het vroeger hier voor elkaar gekregen hebben. Nooit zeuren en gelukkig met heel weinig. Daar kan iedereen nog wat van leren. Met dank aan De Dukenburg en zijn bewoners, samengesteld door G.G. Driessen. Tekst: Michiel van de Loo Foto s 2014: Dave van Brenk Oude foto s: Regionaal Archief Nijmegen Groesbeek nu Het huidige Groesbeek telt inwoners. Behalve het dorp Groesbeek bestaat de gemeente uit een aantal dorpen en buurtschappen zoals Berg en Dal, Heilig Landstichting, een deel van Beek-Ubbergen, De Horst en Breedeweg of Bruuk. Op 1 januari aanstaande zal Groesbeek fuseren met Millingen aan de Rijn en Ubbergen tot een nieuwe gemeente. In november zijn er gemeenteraadsverkiezingen. 7

8 Boerderij De Eikenhorst nu ook met theehuis Niet alle mannen plukken margrietjes op de dijk Op de slingerende Waaldijk, ter hoogte van Bemmel, zag ik in de verte een man met voorzichtige bewegingen wilde margrietjes plukken. Eenmaal dichtbij hem had hij een heel boeket dat hij op de bagagedrager van zijn fiets wilde vastbinden. Dit had niet gehoeven meneer! riep ik. Het gezicht van de man veranderde in een brede glimlach. Met beide handen bood hij mij de bloemen aan: Wilt u ze hebben? Nee, dank u meneer. Het was een grapje. Zijn ze voor uw vrouw? Ja, hoe weet u dat? Zijn glimlach verwees mij naar zijn ogen die even op elders gericht waren. Ik zal u iets vertellen: mijn vrouw leeft niet meer. Ze was dol op wilde margrietjes. Ik breng ze dadelijk naar haar graf. Hij vertrouwde mij in een paar minuten zijn gevoelens toe. Onder vier waterige ogen namen wij afscheid. U bent een mooie man! zei ik. Hij schonk mij een blik vol waardering. De rivier stroomde door. De vogels zongen verder en de vlinders en hommels vlogen op de bloemvelden van de uiterwaarden. Maar de margrietjes fluisterden het verhaal van de man verder in mijn oren. Over de eenvoud en onmaakbaarheid van het vergankelijke leven. Over de eeuwigheid van de liefde Diep in mijn hart bewaar ik de herinneringen aan deze korte vriendschap, waarin eenvoudige margrietjes meer te vertellen hebben dan portemonnees, geloofsovertuigingen, huidskleuren of politieke voorkeuren. Qader Shafiq (Foto: Jacqueline van den Boom) 8 Theehuis & Boerenspelen De Eikenhorst is een echte aanwinst voor de regio. Mooi gelegen op de Staddijk nummer 1 aan het Wijchense Ven tussen De Berendonck en de Overasseltse en Hatertse Vennen is deze boerderij een prima pleisterplaats voor bezoekers van deze gebieden. Dit recent gerealiseerde en inmiddels geopende theehuis is een fijne plek, in het bijzonder voor de wandelaars en fietsers om als rustplaats te bezoeken. En straks misschien de schaatsers. Op het bevroren ven gingen in de winter de paters Franciscanen uit Alverna als eersten het ijs op met een touw. Als zij zonder een nat pak thuis kwamen, dan mocht de rest van de gemeenschap er ook gaan schaatsen. De Dukenburger sprak met Edwin en Sandra Sengers van wie deze lokaliteit is en die er de zorg voor dragen. Ter sprake kwamen de interessante historie van de boerderij, de restauratie met de verwezenlijking van dit fraaie theehuis en hoe het bezoek al loopt. Edwin heeft er samen met Sandra voor gekozen om deze droom werkelijkheid te laten worden. Geschiedenis Boerderij De Eikenhorst kent een rijke geschiedenis. Edwin is de vierde generatie Sengers die hier boert. Petje Sengers is hier met zijn gezin - hij had dertien kinderen - in 1900 neergestreken vanuit Hernen. Deze van oudsher katholieke familie kreeg van het protestants genootschap de boodschap te moeten vertrekken vanuit hun daar gepachte boerderij. Zij kwamen uiteindelijk op de Staddijk terecht, waar de familie grond en de boerderij pachtte van het Oud Burgeren Gasthuis te Nijmegen. Het gebied was toen nog kadastraal Hatert in de gemeente Nijmegen. Gedeeltelijke onteigening voor aanleg van de A73 zorgde ervoor dat het gebied met hun grond doorsneden werd. Tevens werd de gemeentegrens verlegd, waardoor zonder te verhuizen De Eikenhorst Wijchens grondgebied werd. Bijna 22 hectare van de toen aanwezige 35 hectare werd onteigend en is omgezet in snelweg en sportpark. Daardoor is er nog maar een beperkt deel aanwezig: circa 13 hectare voornamelijk grasland voor de honderd aanwezige melkkoeien. Op 3 kilometer afstand van de boerderij ligt nog circa 30 hectare grond en er wordt nog circa 25 hectare los land bijgehuurd. Op deze manier zijn we ruim zelfvoorzienend met betrekking tot de voerproductie van onze koeien, zegt Edwin. In mijn jeugd fietste ik van de boerderij thuis uit via de eikenlaan - nog zichtbaar vanuit De Eikenhorst richting de Berendonck - direct door naar de Weezenhof. De Staddijk is door de aanleg van de A73 flink versnipperd als boerenlandweg. Overigens, voordat de weg Staddijk heette, was de naam Vossendijk en daarvoor zelfs nog Peppelstraat. Na overgrootvader Petje Sengers, pachtte opa The en na deze Edwins vader Piet de boerderij van stichting het Oud Burgeren Gasthuis. Zijn vader en moeder werken nog steeds met grote regelmaat mee op het bedrijf. Eigendom In 2006 nam Edwin het bedrijf over van zijn ouders. Edwin woont er met zijn vrouw Sandra en hun drie kinderen. Sinds 2007 is hij fulltime agrarisch ondernemer/melkveehouder. Voor die tijd was hij elf jaar lang voorlichter in de diervoeding. Sandra is dierenartsassistente bij een landbouwhuisdierenpraktijk in Oss voor koeien en geiten. In 2010 hebben Edwin en Sandra uiteindelijk De Eikenhorst met gebouwen en landbouwgrond in zijn geheel kunnen kopen van het Oud Burgeren Gasthuis. Vroeger was het een gemengd bedrijf met akkerbouw, rundvee, varkens en kippen. Toen werden onder meer rogge, maïs en aardappelen verbouwd. Met de tractor ging men de stad in om bij klanten zakken aardappelen op de nek thuis te brengen als wintervoorraad. Verbouwingen In 1968 vond er een stevige verbouwing plaats van het voorhuis van de boerderij. In 1980 kwam er een nieuwe stal voor de melkkoeien

9 Edwin en Sandra Sengers op het terras van De Eikenhorst en in 1990 een voor het jongvee. Voordat er aparte stallen kwamen, was het vroeger gebruikelijk de koeien op de deel (het achterhuis) van de boerderij te hebben staan. In de winter een warme plek voor het vee en tevens voor de bewoners zelf dankzij de koeien. Twee vervallen boerenschuren, daterend uit 1726, werden van grond af aan volledig fraai gerestaureerd. Bij het theehuis is een groot terras aangelegd met grote houten zitbanken, stoelen en tafels met uitzicht op het Wijchense Ven aan de ene kant en het theehuis met rieten dak aan de andere kant. Enkele grote kunstkoeien kijken je vriendelijk aan. Het plan om de oude schuren met de prachtige originele, zware en oerharde eikenhouten draag- en stutbalkenconstructies, met de originele stenen, afgebikt en hergebruikt, te restaureren en te herbouwen dateerde al van voor Nu zijn ze omgetoverd tot fraaie verblijven. Edwin hakte met succes de knoop door en koos ervoor om zijn familietraditie (ruim honderd jaar boerenbedrijf) voort te zetten op deze schitterende locatie, nu met theehuis erbij. Hij verkoos dit boven zich elders te vestigen op een ander boerenbedrijf. Edwin: Veel dank zijn wij verschuldigd aan aannemersbedrijf Frank Lemmers uit Niftrik, die in een half jaar tijd heel veel werk heeft verzet. De bouwtechnisch stevige restauratie-opdracht is door hun schitterend uitgevoerd. Geen standaard werk, maar voortdurend passen en meten voor een prima resultaat. Theehuis Intussen wordt het theehuis al aardig bezocht. Wandelaars en fietsers hebben het ontdekt. Men kan op Boerderij De Eikenhorst voor diverse gelegenheden terecht. Ze organiseren familiedagen en bedrijfsuitjes, voorzien van diverse boerenspelen met een knipoog naar de boerenpraktijk. Ook kun je er voetbalgolfen door de weilanden en tussen de koeien of boerenbowlen. En na afloop lekker eten van barbecue of buffet of gebruik maken van een echte boerenlunch. De laatste gehouden Strong Viking Run met drieduizend deelnemers op de Berendonck maakte ook al kennis met De Eikenhorst. Tot lering, vermaak en inspanning gingen de runners door de weilanden en stallen, tussen de koeien en kalveren en over het terras. Een originele en prima verlopen kennismaking met het boerenbedrijf. Tevens is er een fietsen- en paardenstalling aanwezig. Voor het opladen van elektrische fietsen is er een aansluitpunt. De consumpties bestaan uit koffie, thee, huisgemaakt gebak en licht alcoholische dranken. Het ligt in de bedoeling straks tevens een kleine hap, broodjes en streekproducten te serveren. Openingstijden Zaterdags en zondags is het theehuis geopend van 9.00 tot uur. Adres: Theehuis en Boerenspelen De Eikenhorst, Boerderij de Eikenhorst, Staddijk 1, 6603 LM Wijchen, telefoonnummer (024) , mobiel Meer info: Tekst en foto s: Theo Vermeer 9

10 Daar ligt haar hart Elena woont in Tolhuis met haar man Javier en dochtertje Marina. Veel mensen in Dukenburg kennen haar, hoewel het gezin nog maar zo n anderhalf jaar geleden naar Nijmegen kwam. Elena werd geboren in Alicante, maar groeide vanaf haar vijfde jaar op in Barcelona, haar vertrouwde thuisstad in Catalonië. Daar woonde ze met haar ouders, haar tweelingzus, haar broer en een heleboel huisdieren. Maar haar Spaanse hart ligt in Llançà, een klein pittoresk vissersdorp aan een mooie kust met een helderblauwe zee. Het ligt heel erg noordelijk in Catalonië (Costa Brava) waar de kust rotsig is, in de buurt van Figueres met het beroemde museum van Dalí. 10 Javier, Elena en Marina Studie Elena houdt veel van dieren. Dit heeft zij van haar vader. Daarom studeerde zij voor dierenarts voor gezelschapsdieren aan de universiteit van Barcelona. Daarna deed zij nog vijf jaar onderzoek en promoveerde ze in In dat jaar trouwde Elena met Javier en het jonge paar vertrok voor de duur van een jaar naar Utrecht. Hier was Elena te vinden in de Universiteitskliniek voor Gezelschapsdieren van de Universiteit Utrecht. Verder volgde Elena twee cursussen Nederlands bij het James Boswell Instituut en leerde zij onze taal met een sneltreinvaartje. Terug in Barcelona werkte zij vijf jaar in een groot dierenziekenhuis. De tweede reis naar Nederland bracht Javier, Elena en Marina in januari 2013 naar Nijmegen, waar ze al gauw een woning vonden in Tolhuis. Haar buren vindt ze allemaal erg aardig. Ze heeft bij een kopje thee al met veel van hen kennisgemaakt en ze hebben goed contact met elkaar. In haar achtertuin heeft Elena een moestuintje aangelegd waar onder andere bloemkool, courgette, tomaten, peterselie en rode kool groeien. De week van Elena Elena heeft een actief leven. Elke maandagochtend heeft ze contact met iemand van het Gilde Nijmegen om haar Nederlands te verbeteren en om verder in te burgeren. Maandagmiddag maakt Elena tijd vrij voor een wandeling met de wandelgroep vanuit Bredeschool De Meiboom. Op dinsdag zit ze bij een knutselclub met moeders uit verschillende landen, eveneens bij De Meiboom. Bij Intercity volgt ze een cursus voor de voorbereiding op het Staatsexamen NT 2 (II) om nog meer te weten te komen van de Nederlandse taal en cultuur. De woensdagmiddagen, wanneer Wiepy van Kuppeveld met voorleeshonden Douwe en Soul in de bibliotheek Zwanenveld te vinden is, vind je Elena daar ook met haar dochter Marina. Marina gaat in Aldenhof naar de basisschool, waar ze het goed naar haar zin heeft. Hier helpt Elena ook mee met het organiseren van activiteiten van De Aldenhove. Om de twee weken is ze vervolgens vrijwilligster bij de knutselclub van stichting Gildegein in Lindenholt en bij StAAD op woensdagavond één van de trouwe leden van de cursus Tekenen en Schilderen. Hier kan ze haar creatieve aanleg prima kwijt. Op vrijdag doet ze samen met haar gezin leuke dingen: naar De Berendonck, t Brackefort, noem maar op. In de weekenden wordt er veel tijd gestopt in vliegeren. Een hobby die is onstaan in haar kindertijd op het strand van Llançà. Javier, Elena en Marina zijn aangesloten bij de Nijmeegse Luchtvaart Club met het honk aan de Heidebloemstraat. De modelvliegtuigen worden zelf gebouwd. Soms zijn dat modellen van wel twee-en-eenhalve meter, maar ook kleinere exemplaren. Migrantenzondag Op een zondag eind mei van dit jaar was het Migrantendag in de Ontmoetingskerk op de Meijhorst. Dat was een multiculturele dag die bestond uit een misdienst in verschillende talen. Samen met Marina en Javier, Alexandra uit Chili, Juliana van Curaçao en de Panamees Jorge, studeerde Elena enkele Spaanstalige liedjes in. De liedjes waren onder andere Un beso y una flor van Nino Bravo en Un velero llamado Libertad van José Luis Perales. Ze maakte de Catalaanse kleding die ze hierbij droeg helemaal zelf. Na afloop was er een gezellig samenzijn met eten, drinken en muziek. Hollandse versjes De bezige bij Elena heeft nog meer in petto. Als klein meisje schreef ze voor de gezelligheid cartitas exprés, kleine ironische versjes. In haar versjes maakt Elena de dingen groter, ze overdrijft op een leuke manier. Zo n versje wordt dan voorzien van tekeningen die ze maakte van haar ouders, broer, tweelingzus en de huisdieren. Toen De Aldenhove, met als thema Gezonde traktaties, een wedstrijd organiseerde en alle ouders mochten meedoen, vond Elena het een uitdaging om die in de stijl van haar cartitas exprés te maken. Daarmee heeft ze de eerste prijs van haar groep gewonnen. Dat heeft haar inspiratie gegeven om nog meer gedichten in het Nederlands te gaan schrijven. Ze is dus al aardig geïntegreerd. Zodanig zelfs dat je haar door weer en wind aantreft op haar fiets die versierd is met bloemen rond een mandje, echt Hollands! Tekst: Elena en Hette Foto: Jacqueline van den Boom

11 Kinderpagina Babbels en krabbels Dit zijn Jamie en Isabelle. Zij voetballen hier samen in Malvert, in juli tijdens het WK. Jamie is 8 jaar oud en zit op de Nutsschool. Na de vakantie gaat hij naar groep 5 en wellicht ook naar Oranje Blauw, want zo n stervoetballer als die van het WK wil hij ook wel worden. Isabelle is 9 jaar en gaat naar groep 7 van de Montessorischool in Malvert. Zij speelt bij Oranje Blauw: meisjes E1. Dolgraag zou ze in de toekomst in Oranje terecht komen. Die Van Persie-zweefduik die wereldwijd bekend geworden is tijdens het WK in Brazilië? Voetbaltalentje Isabelle keek er naar en deed het gewoon na. De Dukenburger vindt ook de techniek van Jamie veelbelovend! Tekst: Hette Morriën Foto s: Jacqueline van den Boom 11

12 Wethouder Bert Velthuis 12

13 Ik ga nog altijd voor een ongedeelde stad Het moet interessant blijven voor de mensen om in hun eigen wijk te blijven wonen. Dat zegt Bert Velthuis, wethouder stedelijke ontwikkeling, grondbeleid en cultuur. Sinds mei dit jaar heeft Nijmegen een nieuw college van B en W. Na een afwezigheid van vier jaar maakt de Socialistische Partij (SP) hier deel van uit. Bert Velthuis is een van haar wethouders. Wat houdt hem bezig? een ruime slaapstad. Toen zijn veel mensen uit het centrum naar Dukenburg gegaan. Er waren daar betere huizen dan bijvoorbeeld in de Benedenstad. Er kwamen veel jonge gezinnen. Er waren twee scholen per wijk, nu nog maar één. Dukenburg is een modelwijk met veel ruimte, groen en water. De woningen in Dukenburg zijn gemiddeld groter dan in de rest van de stad. Zoiets kunnen we niet meer realiseren in Nijmegen-Noord. voorwaarde om erbij te horen. Ik heb nooit begrepen dat de bieb in West is gesloten. De bieb komt daar weer terug. We zijn nog op zoek naar een goede plek. Een bieb is belangrijk, niet alleen voor boeken. Het is tegenwoordig een plek met een sociale functie. Mensen komen daar samen. Wat wij met elkaar willen beleven, dat maakt de kwaliteit van de stad. Dingen samen doen blijft belangrijk. Daar is ook een wijkcentrum erg geschikt voor. Bij de stedelijke ontwikkeling ligt het accent op het Waalfront en de Waalsprong, zegt Velthuis. Elders in de stad kijken we wat nodig is voor de buurt. Molensteen Is de Waalsprong niet een molensteen? Nee, het is een mogelijkheid om kansen te creëren. Denk bijvoorbeeld aan de nevengeul, waar een waterrecreatiegebied is voorzien midden in de stad. We zijn nu ook bezig met tijdelijk bestemmen van grond die voorlopig niet wordt uitgegeven. We vragen de mensen: hebben jullie een goed idee? Dat kan nieuwe mogelijkheden bieden. In twee stadsdelen is veel zorg nodig: Dukenburg en Lindenholt. Die wijken vergrijzen. Daar moeten meer seniorencomplexen komen. Die zou je bijvoorbeeld kunnen bouwen op een plek waar nu een school staat, die overbodig is geworden omdat er minder kinderen zijn. Tweedeling? In Nijmegen-Oost en Bottendaal wonen tegenwoordig vooral mensen met een hoog inkomen. Dat zie je nu ook gebeuren in Waterkwartier, Wolfskuil en Willemskwartier. Mensen met lagere inkomens wijken uit naar bijvoorbeeld Heseveld, Neerbosch-Oost, Lindenholt en Dukenburg. Er ontstaat een grotere tweedeling in de stad. Ik ga nog altijd voor een ongedeelde stad. De SP is voor gemengde wijken. Het loopt niet overal goed. Daar moeten we wat aan doen. Maar er zijn altijd wijken die onder de streep zakken. Dat hoort bij een stad. Wat jong was wordt oud. Een stad is altijd in verandering. Ook de Kwakkenberg zal ooit in verval raken. Nu wil iedereen zo dicht mogelijk tegen de stad aanwonen. Vroeger wilden ze juist naar de randen van de stad. Dat was een belangrijk socialistisch ideaal! De leus voor Lindenholt was bijvoorbeeld buiten wonen in de stad. In de jaren 60 en 70 is Dukenburg opgezet als Dukenburg is een modelwijk met veel ruimte, groen en water Duizend woningen We willen per jaar duizend woningen erbij, met name in de Waalsprong. Ik wil een klein experiment met heel goedkope woningen, bijvoorbeeld prefab houten huizen. Een dergelijk huis met twee slaapkamers, zelfs twee badkamers en een veranda kost 50 tot 60 duizend euro. Dat binden we aan erfpacht. Dat zou ik heel mooi vinden. Sociale functie Wij als SP willen bibliotheken, ook in volkswijken. Kunnen lezen, schrijven en goed kunnen werken met de moderne media zijn een Bert Velthuis (62) is opgegroeid in Oldenzaal. Na het gymnasium ging hij naar Nijmegen om kunstgeschiedenis en archeologie te studeren. Toen ontstond zijn belangrijkste hobby: reizen. Al tijdens zijn studietijd werd hij reisbegeleider. Na de studie werkte hij in de kunsthandel. Later werd hij professional in de reiswereld. Via het volwassenenonderwijs kwam Velthuis terecht bij de HAN en ArtEZ, de kunstacademie in Arnhem. Daar gaf hij les in kunstgeschiedenis en vakdidactiek. Velthuis is getrouwd en heeft twee kinderen met kroost. Vanaf 2001 is hij lid van de SP. In 2006 kwam hij in de gemeenteraad. Sinds 14 mei jongstleden is hij wethouder. Cultuur De vorige cultuurwethouder Beerten haalde mensen bijeen en vroeg naar hun eigen inbreng. Ik heb hier eenzaam oppositie tegen gevoerd. Hij zag cultuur als iets voor de elite. Ik vind dat cultuur er voor iedereen is. Laten we beginnen met de jeugd. Die moet kennismaken met de Nijmeegse cultuur, bijvoorbeeld de schouwburg van binnen laten zien. We hebben acht musea in Nijmegen en omgeving. Mijn ideaal is: alle kinderen hebben al die instituten aangedaan. Jong geleerd is oud gedaan! Daarom komt de kunstbus terug. Actief benaderen Bij cultuurbeleid moet je kijken welke doelgroepen de instellingen al hebben en welke nieuwe doelgroepen ze actief benaderen. Een voorbeeld is LUX, die niet alleen afwacht wie er komt, maar ook zelf bejaarden opzoekt door films in een bejaardencentrum te laten zien. Laat ze vooral zoeken naar mogelijkheden met andere doelgroepen. Mensen die het kunnen betalen moeten de kaartjes wel helemaal zelf betalen. Wij geven de schouwburg en de Vereeniging 2,2 miljoen euro voor 100 duizend mensen. Dat is 22 euro per kaartje! Ooit was ik tegen de komst van het oorlogsmuseum in de Vasim. Nu ben ik vóór mits er een oplossing komt voor de kunstenaars. Ik ben voor een bredere ontwikkeling samen met CP Kelco. Dat zou, net als Honig, een katalysator zijn voor de stad. Waalhalla moet binnenkort verhuizen. Dat zou misschien naar een oude kerk kunnen. Ambitie Wethouder worden is niet mijn ambitie geweest. Ik ben 62 en mócht wethouder worden. Ik heb nooit een politieke carrière geambieerd. Maar deze baan is wel een mooie kers op de taart. Tekst: René van Berlo en Michiel van de Loo Foto: Jacqueline van den Boom 13

14 Qader Shafiq en Arnon Grunberg terug in Afghanistan Stapstenen Met weemoed denk ik terug aan de zomers waarin onze jongens speelden bij het kinderkasteel in de Berendonck. Je kwam er via een touwladder, het ondiepe water of stapstenen. Springend kon je droog de overkant bereiken met toegang tot kasteel, zonneweide en wildwaterglijbaan. De stapstenen hielpen je om te komen waar je wezen wilde. Er zijn nog steeds stapstenen, bijvoorbeeld in de vijver bij de Lankforst. Die helpen je om het moerassige stukje over te steken. Komend jaar gaan we in en vanuit de Ontmoetingskerk op zoek naar stapstenen. Waar is dragende grond op onze weg door het leven? Wat helpt ons te komen waar we wezen willen? Het zijn altijd mooie woorden als mensen benoemen wat hun draagkracht geeft. De voetballers van Oranje spraken steeds over teamspirit, het met zijn allen doen, dienstbaar zijn aan het geheel. Ook stappen kent stapstenen: bij de opening van de Vierdaagsefeesten benoemde de voorzitter vier waarden, te weten vrijheid, gemeenschappelijkheid, gastvrijheid en verbinding. Door die weg te bewandelen komen we uit bij een geweldig feest voor iedereen! Religieuze tradities wijzen de weg met in steen gebeitelde tien geboden (Jodendom). Of drie stapstenen waartussen je de juiste balans moet vinden in Heb God lief en de naaste als jezelf (Christendom). Het Boeddhisme kent een zevenvoudig pad en de Islam vijf zuilen. Mijn oudste maakt nu de stap naar de middelbare school. Ook als het kasteeltje was blijven staan, zou hij het zijn ontgroeid en op zoek gaan naar nieuwe stapstenen. De ervaring van groep 8 komt daarbij vast van pas. Wat je draagt, ontdek je in spel, gesprek en soms gevecht met anderen. En hoe leuk en mooi een zoektocht naar ieders stapstenen kan zijn, zie je als ze samen op het musicalpodium staan! Die stapsteen blijft.. Joska van der Meer Pastor Ontmoetingskerk (Foto: Bart Noordijk) 14 Auteur Arnon Grunberg was tweemaal embedded bij de Nederlandse en Duitse troepen, om te schrijven over Afghanistan. Afgelopen winter was hij voor het eerst sinds 2011 terug om het land en de mensen op een andere manier te leren kennen. Samen met de Weezenhofse dichter van Afghaanse afkomst (en columnist van de Dukenburger) Qader Shafiq trok hij van Kabul naar Jalalabad en van Mazar-i-Sharif naar de Panjshir-vallei. Zij deden op 3 juni in de Boskapel in Nijmegen verslag van hun reis. Voor Qader, ooit gevlucht uit Afghanistan, betekende het bezoek een emotionele hereniging met zijn moeder en andere familieleden. De avond begon met de première van de door Qader Shafiq gemaakte film over de reis. Vervolgens gingen Arnon Grunberg en Qader Shafiq in gesprek en was er gelegenheid tot het stellen van vragen aan de reizigers. De film gaf een goed beeld van het schitterend landschap in een land dat de laatste tientallen jaren toch vooral bekend staat om veel ellende. Afghanistan lag van oudsher al op een belangrijke handelsroute van China naar Europa: de zijderoute. Het is altijd al een speelbal geweest van de economische machtsspelletjes van grootmachten. Van de meest recente tijd herinneren we ons de bezetting door Rusland. Na de aanslag op de Twin Towers in New York volgde de invasie van westerse troepen onder leiding van de Verenigde Staten. Een echt land is Afghanistan nooit geweest. Bijna dertig etnische groepen leven naast elkaar. Verschillende inschattingen Opvallend was hoe op de avond in de Boskapel de inschattingen van de twee reizigers afweken van enkele mensen in de zaal die ook in het land waren geweest. Enkele vragenstellers waren enthousiast over het ontwikkelingswerk dat door Nederlanders gedaan is: schooltjes zijn gebouwd en steeds meer meisjes gaan naar school. Shafiq en Grunberg relativeerden deze successen : er gaan dan wel meer kinderen naar school, maar er zijn nauwelijks docenten die kunnen lezen of schrijven. De gezondheidszorg is nog steeds erg ontoegankelijk. Eén op de vijf kinderen haalt het vijfde levensjaar niet eens. Vrouwen zie je nog steeds nauwelijks in het openbare leven. Veel geld dat in Afghanistan is gestopt kwam niet goed te- Qader Shafiq (links) en Arnon Grunberg in Afghanistan, januari 2014 recht. De diverse krijgsheren maken de dienst uit, en laten zich weinig gelegen liggen aan de lessen die de aan hen ondergeschikte politieagenten krijgen over de opbouw van een rechtsstaat. De diverse regeringen die er nu en in het verleden zijn en waren worden door de man in de straat vooral gezien als stromannen van buitenlandse belangen. De Taliban weet handig te profiteren van het gebrek aan hun populariteit. Jongeren die eerst enthousiast waren over de invasie van de VS zijn nu erg teleurgesteld. Veel van hen radicaliseren weer. Na de mislukkingen als gevolg van Russisch en Amerikaans ingrijpen had hij een tijd lang zijn hoop gevestigd op Europa als het gaat om de toekomst van het land. Maar europoliticus Guy Verhofstadt steunt in de Syrië-burgeroorlog radicaal-islamitische groepen die geen haar beter zijn dan de Taliban, zo stelt Qader. Niet pessimistisch Toch zijn Qader en Arnon niet pessimistisch als het over de langere termijn gaat. Er komt verbetering, verwachten ze. Die zal dan niet zozeer via buitenlandse inmenging ontstaan, maar door de inzet van de nieuwe jonge Afghaanse stedelijke generatie. Misschien komt er nog eens een boek van Qader en Arnon over hun Afghaanse belevenissen. Dat laat nog wel even op zich wachten. Het verschijnt pas na hun volgende reis. Deze is, zoals het er nu naar uitziet, volgend jaar gepland: via Oekraïne naar Afghanistan. Tekst: Toine van Bergen Foto: collectie Qader Shafiq

15 Een camper, maar met versiering Op zich hoeft een camper niets bijzonders te zijn, maar wél wanneer Gerrit Kok in Lankforst daarmee aan het werk is geweest. Gerrit heeft een hobby, nee een passie voor alles wat met de luchtvaart te maken heeft. Vóór zijn pensionering heeft hij in zijn dagelijks werk nooit iets met vliegtuigen te maken gehad. Het is van vroeger uit: als kleine jongen in Den Haag gefascineerd door de denderende vliegtuigen die aan het eind van de Tweede Wereldoorlog bezig waren met de voedseldroppings. Daarmee was de tik voor de luchtvaart een feit. (Overigens heeft Gerrit wel zijn diensttijd bij de luchtmacht gedaan.) En toen? In zijn jeugd ging Gerrit al regelmatig naar Schiphol om alles wat daar vloog te bekijken. Toen hij in Gorinchem woonde, was hij medeoprichter van een modelvliegclub die maar liefst 175 leden telde. Er werd veel zelf gebouwd. (Hij is nu nog lid, maar alles is wat versoberd, mede vanwege nieuwe regels.) Het tekenen en schilderen heeft hij ongetwijfeld van zijn vader die zich vooral toelegde op schepen, landschappen en molens. Bij Gerrit zit het hem dus vooral in vliegtuigen. Zo n acht jaar geleden werd hij voorzitter van de NCLS (Nederlandse Club van Luchtvaart Schilders), een club die nu al ruim 30 jaar bestaat. (Voor nadere informatie moet u eens kijken naar Gerrit Kok Zo is Gerrit veelvuldig op exposities en vliegshows binnen en buiten Nederland. Maar dan de camper: om deze aan de buitenkant wat op te vrolijken heeft Gerrit aan beide zijkanten een vliegtuig geschilderd, een zogenaamde Tiger Moth. Het lijken twee verschillende vliegtuigen, maar het is dezelfde in twee standen. Dit vliegtuig was destijds het beroemdste (Engelse) lesvliegtuig voor de geallieerden, eenmotorig en tweedekker (met twee vleugels boven elkaar). Gerrit maakt op zijn werkplek in huis een tekening, kleurt de achtergrond zwart met potlood en legt dit tegen het te bewerken oppervlak. Met het overteke- nen wordt dit dan een soort carbonpapier. En vervolgens begint het nauwkeurige inschilderen. Dit type vliegtuig vond Gerrit het leukst, terwijl het toestel ook vrij algemeen bekend is. Bij de rondgang door het appartement van Gerrit en zijn vrouw Christine zag uw redacteur werkelijk tientallen zelfgebouwde modelvliegtuigen en grote en kleinere schilderijen van vliegtuigen. Alle van naam min of meer bekende maar ook geheel onbekende modellen kwamen voorbij. Andere activiteiten Gerrit is als vrijwilliger ook nog actief als gids in het Bevrijdingsmuseum van Groesbeek. Daar heeft hij met anderen onlangs een spionnentraining opgezet voor kinderen van zes tot een jaar of elf. Die kinderen maken kennis met geheimschrift, onzichtbare inkt en telefoontjes met spiegeltjes erin: een groot succes (met zelfs een wachtlijst). Gerrits vrouw heeft tekenen en schilderen ook als dé grote hobby, eveneens van jongs af aan. Zij maakt echter kunstwerken als objecten. Maar het meest opvallende vond ik haar doeken die zij eerst beplakt met stukjes touw, tule of andere stofjes, golfkarton en verpakkingsplastic die zij dan beschildert met merendeels vrolijke en opvallende kleuren. Tekst: Peter van Kraaij Foto s: Jacqueline van den Boom 15