Inspraakrapport Regiovisie aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling, een Veilig Thuis Inleiding

Transcriptie

1 Inspraakrapport Regiovisie aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling, een Veilig Thuis Inleiding Dit is het inspraakrapport behorend bij Een Veilig Thuis: Regiovisie aanpak huiselijk geweld en kindermishandeling , regio Haaglanden. Deze Regiovisie is op 18 november jl. door het college van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Den Haag vrijgegeven voor inspraak. De Regiovisie is vervolgens verstuurd naar de colleges van B&W van de regiogemeenten Leidschendam-Voorburg, Rijswijk, Wassenaar en Zoetermeer met de vraag ermee in te stemmen. Tevens werd de ketenpartners in de regio gevraagd een inspraakreactie te geven. In de vergaderingen van de Commissie Samenleving van 8 en 15 januari jl. hebben de leden ook een aantal opmerkingen gemaakt over de Regiovisie. Aan het eind van dit inspraakrapport wordt op deze opmerkingen ingegaan. Dit inspraakrapport bestaat uit drie delen: 1. De reacties van de regiogemeenten 2. De reacties van de ketenpartners 3. De opmerkingen van de leden van de Cie Samenleving Ad 1 de reacties van de regiogemeenten: De vier regiogemeenten stemmen in met de Regiovisie. Er werden twee opmerkingen bij gemaakt: A. Het college van Leidschendam-Voorburg maakte de volgende opmerking: Het college plaatst als kanttekening dat de rijksmiddelen die Den Haag heeft ontvangen voor het Knooppunt huwelijksdwang en achterlating voor het jaar 2015, zoals omschreven op pagina 20 van de regiovisie, na evaluatie eind 2015 niet de financiële verantwoordelijkheid van regiogemeenten Haaglanden kan worden. De middelen voor het Knooppunt Huwelijksdwang en Achterlating maken onderdeel uit van de decentrale uitkering vrouwenopvang die de gemeente Den Haag als centrumgemeente van het Rijk ontvangt. Deze middelen blijven dus beschikbaar voor dit doel als, na evaluatie, blijkt dat het Knooppunt in Den Haag wordt voortgezet. Als het Rijk besluit de middelen niet meer beschikbaar te stellen, zullen de activiteiten van het Knooppunt niet voortgezet worden. B. Het college van Rijswijk vroeg, op verzoek van hun adviesraad WMO, de definities van huiselijk geweld en kindermishandeling niet pas in de bijlage te noemen, maar naar voren te halen of een verwijzing naar deze definities op te nemen in de inleiding, zodat voor de lezers van meet af aan duidelijk is hoe deze begrippen gedefinieerd zijn. Een verwijzing naar deze definities is nu opgenomen op bladzijde 4 van de Regiovisie in de inleiding. Ad 2 De reacties van de ketenpartners Wij ontvingen twee reacties waarop wij hieronder nader ingaan: A. De heer Q. de Pater stuurde de onderstaande reactie. De Regiovisie is niet aangepast n.a.v. deze reactie. Hieronder is per opmerking onze reactie gegeven. Ben mij bewust van het feit dat het voor de dienst SZW niet eenvoudig is geweest om een Regiovisie voor huiselijk geweld en kindermishandeling te formuleren. Waar ik benieuwd naar ben is de uitwerking van deze visie in plannen en processen en wat mij betreft zou vorm gegeven moeten worden zodat het voor burgers geen hoge drempels met zich meebrengt en/of meer bureaucratie. 1

2 de aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling sluit nauw aan bij de wijkaanpak van problemen in het sociale domein die in Den Haag ontwikkeld is. Dus dichterbij de burger en minder bureaucratie. De experts van Veilig Thuis (Advies-en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling) zetten hun deskundigheid in binnen deze wijkaanpak. Het is van belang dat bij de uitwerking van deze regiovisie het belang van cliënten voorop staat. Dit zou tot uitdrukking dienen te komen in een zorgvuldige doch eenvoudige procedures. Het in de regio hanteren van hetzelfde registratiesysteem(en) zal bij verhuizing in de regio zorgen voor de een soepele overdracht. tussen (bestaande) registratiesystemen wordt zoveel mogelijk afgestemd. Door verschillende verantwoordelijkheden en ter bescherming van de privacy van betrokkenen, is het echter niet mogelijk dat afzonderlijke partijen dezelfde registratiesystemen gebruiken. Mijn aandacht gaat in eerste instantie uit naar het gebruik van de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Acht het van belang dat die door professionals wordt toegepast zoals bedoeld. Wij onderschrijven het belang van het gebruik van de meldcode door professionals. Bij de GGD Haaglanden is een projectleider in dienst, specifiek voor de implementatie van de wet verplichte meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Ga er vanuit dat in de deelnemende gemeenten van regio Haaglanden er op lokaal niveau er specifieke deskundigheid aanwezig is, omdat het voor burgers van belang is om op lokaal terecht te kunnen met vragen en zorg te ontvangen. Daarbij kan het helpen als veel gestelde vragen en daarbij behorende antwoorden onderling worden uitgewisseld. lokaal is zeker deskundigheid aanwezig. Aan de uitwisseling van informatie zullen wij aandacht geven in het samenwerkingsverband van de gemeenten in Haaglanden. Ben benieuwd naar de uitwerking van de aanbevelingen die het Verwey-Jonker instituut in haar rapport 'Doorbreken geweldspatronen vraagt gespecialiseerde hulp' heeft opgenomen. Dit rapport en dat van de kinderombudsman laten zien wat buitenstaanders vinden van de praktijk en wat beter kan en/of niet meer nodig is. een van de belangrijkste conclusies van het Verwey-Jonker Instituut is dat veel meer aandacht gegeven moet worden aan het doorbreken van de geweldsspiraal. Stichting Wende, instelling voor vrouwenopvang en huiselijk geweld, heeft een ambulant team dat hieraan specifiek en wijkgericht aandacht gaat geven. Wat is het effect van "opvang zal alleen nog plaatsvinden als de veiligheid in het geding is ". Als die niet in het geding is, komt dan wijkzorg aan bod? ja, ambulante hulp is dan de aangewezen interventie. ls het correct dat wijkzorg zich vooral richt op gezinnen met multiproblematiek en dat zij behoren tot de lagere sociaaleconomische groep? ls er beleid voor kinderen die niet tot sociaaleconomische lagere groep behoren? 2

3 wijkzorg richt zich op alle gezinnen met problemen, die ze zelf niet op kunnen lossen, los van de sociaaleconomische status. De aanpak huiselijk geweld richt zich ook op alle gezinnen/huishoudens waar deze problematiek speelt. Ben benieuwd naar de procedure van de centrumgemeente wat betreft regionale inzet van specialisten. Mag ik er vanuit gaan dat de procedure een snelle inzet waarborgt? het gaat hier om de specialisten van Veilig Thuis en de vrouwenopvang; deze specialisten worden ingezet specifiek om de problematiek van huiselijk geweld in beeld te brengen en aan te pakken. Dit gebeurt in samenspraak met het lokale veld en dus in de wijken dichtbij de burger in alle betrokken gemeenten. De Sociale Wijkzorgteams hebben daarbij de regie, dus de lijn is kort. Of de financiële middelen voldoende zijn is voor mij een vraagteken, ga er vanuit dat ook hier sprake is van bezuiniging. Daarnaast zal er ook sprake zijn van kosten die door deze decentralisatie nog onvoldoende zichtbaar zijn en die in de loop van tijd zichtbaar worden. ls het dan mogelijk dat het tekort wordt aangevuld? Als dat niet zo is, wat gebeurt er dan? op basis van een nieuw verdeelmodel van het Rijk voor de middelen huiselijk geweld en kindermishandeling heeft de gemeente Den Haag voor dit doel extra middelen gekregen; omdat de aanpak georganiseerd wordt in de wijken en dus dichterbij de burger, de sociale wijkzorgteams de regie hebben en onderling goed afgestemd wordt, zullen ook dubbelingen in de aanpak voorkomen worden en zal efficiënter gewerkt worden. De dreiging van een tekort is dus niet groot. B. Het COC stuurde de onderstaande reactie. De Regiovisie is niet aangepast n.a.v. deze reactie. Hieronder is per opmerking onze reactie gegeven. Het COC wenst het volgende onder de aandacht te brengen: Het gespecialiseerd maatschappelijk werk (GMW) van COC Haaglanden krijgt incidenteel te maken met cliënten die bedreigd worden door het eigen sociale netwerk. BI culturele homo-, bi -of transgender mannen of vrouwen die door toedoen van (dreiging tot) eer gerelateerd geweld vragen om hulp en een veilige verblijfplaats. Deze cliënten kunnen niet opgevangen worden in de directe sociale omgeving aangezien daar de dreiging juist vandaan komt. Opvang van homo-, bi- en transgendermannen kan in de reguliere mannenopvang lastig zijn vanwege (angst voor) een homofobisch klimaat onder de opgevangen mannelijke cliënten. De veiligheid van de cliënten wordt altijd gescreend. Als blijkt dat de dreiging komt vanuit het sociale netwerk, wordt plaatsing buiten de eigen omgeving georganiseerd. Veilig Thuis heeft een aparte aanpak van eergerelateerd geweld die hiermee juist rekening houdt. In de mannenopvang worden homoseksuele, biseksuele en transseksuele mannen zeker ook opgevangen. De sfeer kan, afhankelijk van de samenstelling van de groep, homofoob zijn; betrokkenen worden meteen op hun gedrag aangesproken. De Haagse mannenopvang heeft geregeld contact met het COC. Wij hebben natuurlijk geen zicht op de mannen die zich uit angst voor homofobie niet melden bij de opvang. Wij zullen hiermee in onze voorlichting rekening houden. Ongedocumenteerde HBT mannen. Mannen die uitgeprocedeerd zijn of in afwachting zijn van een nieuwe procedure inzake het aanvragen van asiel/status. Deze groep is zeer kwetsbaar enerzijds omdat zij meer risico lopen op seksuele uitbuiting en anderzijds vanwege de minieme mogelijkheden tot toegang tot zorg en hulp. 3

4 GGD Haaglanden verzorgt medische basiszorg voor ongedocumenteerden. Het GMW COC Haaglanden zou graag onderzocht willen zien of specifieke anonieme opvangplekken voor HBT mannen met een niet Westerse afkomst haalbaar is. wij kiezen niet voor opvang van specifieke groepen, maar wij gaan hierover graag met u in gesprek samen met een vertegenwoordiger van de mannenopvang. Doel van het gesprek is om te kijken wat nodig is in de reguliere opvang voor deze specifieke doelgroep. Tevens is een aantal jaren geleden een specifieke opvang voor transgenders gestart; deze is echter weer opgeheven vanwege gebrek aan belangstelling. Het COC Haaglanden heeft expertise in de homo- en lesbisch specifieke hulpverlening en heeft veel kennis opgedaan in de hulpverlening aan LHBT-ers met een niet Westerse afkomst. Het is wenselijk dat het COC Haaglanden wordt betrokken in de aanpak van huiselijk geweld als partner voor deskundigheidsbevordering, samenwerking en doorverwijzing voor deze specifieke doelgroep. zoals boven al aangegeven, maken wij reeds gebruik van uw expertise. Graag gaan wij in overleg over hoe wij dit nog kunnen verbeteren. Het GMW COC Haaglanden zal de meldcode implementeren. mocht u daarbij ondersteuning nodig hebben, kunt u een beroep doen op de projectleider meldcode van de GGD. Ad 3 de opmerkingen van de leden van de Commissie Samenleving d.d. 15 en 8 januari 2015 Hieronder wordt uitgegaan van het puntenlijstje waarop de toezeggingen van beide wethouders d.d.15 januari jl. aangegeven zijn. Per punt wordt steeds een reactie gegeven. De wethouder SEZH, de heer Karsten Klein, zegt toe: dat hij bereid is te kijken naar het thema ouderenmishandeling en er op een later moment op terug zal komen. Aan ouderenmishandeling wordt al lange tijd veel aandacht gegeven in de Haagse regio. Er is een projectleider ouderenmishandeling aangesteld bij de GGD Haaglanden. Bij Veilig Thuis is ook een functionaris specifiek belast met de aanpak van ouderenmishandeling. Hieronder wordt de aanpak die de afgelopen jaren ontwikkeld is, beschreven. Bewustwording en preventie Campagneactiviteiten Training werken met de Meldcode Creëren van een netwerk aandachtsfunctionarissen bij de grotere instanties (Vroeg)signalering Aansluiten Veilig Thuis bij sociale wijkteams Ondersteuning bij de implementatie van de Meldcode Ondersteuning bij de implementatie van de Leidraad Veilige Zorgrelatie, handreiking ter voorkoming van grensoverschrijdend gedrag of mishandeling door medewerkers en vrijwilligers in langdurige zorg (ontwikkeld door het ministerie van VWS) Inzet handreiking Vrijwilligers tegen ouderenmishandeling (ontwikkeld door het Ministerie van VWS en het Verwey-Jonker Instituut) 4

5 Herstel van de veiligheid Verdere deskundigheidsbevordering voor professionals Verstevigen ketenaanpak Uitvoeringsprotocol in samenwerking met partners Twee opvangplaatsen specifiek voor ouderen in een verzorgingshuis Nazorg Positioneren sociale wijkteams Verstevigen ketenaanpak Daarnaast gaan we de instrumenten die landelijk ontwikkeld zijn in het programma ouderen in veilige handen implementeren; voorbeeld hiervan is de aanpak van financiële uitbuiting in samenwerking met notarissen. - te bezien waar hij indien mogelijk feitelijke informatie over de analyse van verschillende doelgroepen die betrokken zijn bij huiselijk geweld eerder kan toezenden aan de commissie, maar dat dit dan wel gevalideerde gegevens moeten zijn; het doelgroepenonderzoek staat gepland in Daaraan gekoppeld wordt een communicatieplan om deze groepen te benaderen en gericht preventie te kunnen bieden. Daarnaast rapporteren wij jaarlijks over de aanpak van huiselijk geweld, zowel kwantitatief als kwalitatief, aan de Commissie. Deze rapportage ontvangt de Commissie aan het eind van ieder jaar, te beginnen eind dat hij in het tweede kwartaal met een Nota Informele Zorg komt; in deze nota wordt aandacht besteed aan de inzet van vrijwilligers bij de aanpak van huiselijk geweld. - binnen een jaar de commissie te informeren over de resultaten van het knooppunt huwelijksdwang en achterlating; deze informatie wordt opgenomen in de eerste voortgangsrapportage over de Regiovisie. Deze ontvangt de Commissie voor het eind van een aantal specifieke vragen over de jeugdzorg mee te nemen in de voortgangsrapportage over dit onderwerp (zoals: hoe zit het met het wegwerken van achterstanden in de jeugdzorg? Krijgen zorgverleners wel voldoende ruimte om hun werkzaamheden naar eigen inzicht in te vullen? Blijven er geen zaken nodeloos liggen omdat er geen geld voor zou zijn?); zie de betreffende rapportage - een aantal specifieke vragen over de manier waarop meldingen van huiselijk geweld en kindermishandeling worden geregistreerd, mee te nemen in de voortgangsrapportage over dit onderwerp (zoals: wat meld je? Wiens naam registreer je? En komt er een beslisboom?); deze informatie wordt opgenomen in de eerste voortgangsrapportage over de Regiovisie. Deze ontvangt de Commissie voor het eind van de rol van vrijwilligers bij het signaleren van huiselijk geweld en kindermishandeling mee te nemen in de Nota Informele Zorg. 5

6 zie hierboven bij de nota informele zorg. De wethouder KIJO, mevrouw van Engelshoven zegt toe: - terug te komen op de aanbevelingen van de Kinderombudsman; Hieronder is bij elke aanbeveling van de kinderombudsman de huidige stand van zaken beschreven. 1. Screening tijdens de zwangerschap op (extreme) risicosituaties voor kindermishandeling en indien nodig aanbieden effectief preventieprogramma. Stand van zaken: dit wordt uitgevoerd door de Jeugdgezondheidszorg (JGZ) en is geborgd in de zorgpaden die de gemeente met de ziekenhuizen/verloskundigen/kraamverzorgenden heeft ontwikkeld. 2. Gerichte voorlichting aan jonge ouders over: Wettelijke norm geweldloos opvoeden Informatie over effecten van geweld op kinderen Opvoedingstrategieën zonder geweld Stand van zaken: geborgd in het werkproces van de JGZ. 3. Jonge ouders worden voorgelicht over Shaken Baby Syndroom. Stand van zaken: dit is nauw verbonden met de aanpak 'geweldloos opvoeden' en wordt uitgevoerd door de JGZ. Vanuit het project RAAK is vanaf 2012 samengewerkt met TNO/Zonmw om een wetenschappelijk onderbouwde en evidence based werkwijze te ontwikkelen. Den Haag heeft als controlegemeente gefungeerd bij de ontwikkeling van een aanpak en het materiaal. Middels borging in het werkproces van JGZ, verloskundigen en kraamverzorgenden start dit jaar de structurele aanpak die bestaat uit: het voorlichten van ouders aan de hand van een folder en een instructiekaart voor de kraamverzorgende; het samen met beide ouders bekijken van een dvd en het uitreiken van een folder. 4. Met alle ouders wordt volgens effectieve screeningslijsten en gespreksprotocollen gecommuniceerd over opvoedzorgen en mogelijke signalen van kindermishandeling Stand van zaken: zowel JGZ en CJG als de overige partnerorganisaties die met ouders en kinderen werken hanteren beproefde lijsten en protocollen. De implementatie van de Wet Verplichte Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling heeft de noodzaak van het werken met deze protocollen en de behoefte aan deskundigheidsbevordering op signaleren en gespreksvoering nog vergroot. 5. Wanneer ouders of kinderen signalen van beginnende of dreigende kindermishandeling afgeven zijn werkzame opvoed-ondersteunende programma s met specifieke aandacht voor mishandeling beschikbaar. Stand van zaken: er zijn voldoende opvoedondersteunende programma's; het aanbod waarin specifieke aandacht wordt gegeven aan mishandeling moet vergroot worden. Wij zullen hiervoor aandacht vragen bij de inkoop van Jeugdzorg. 6. Alle kinderen worden in het primair en voortgezet onderwijs voorgelicht over verwaarlozing, geweld en misbruik tegen kinderen, binnen en buiten het gezin, en hoe kinderen daarmee het beste kunnen omgaan. Stand van zaken: er is voldoende aanbod, maar er wordt te weinig gebruik van gemaakt. In de contacten met het onderwijs is hier aandacht voor. 7. Professionals waar kinderen veelvuldig contact mee hebben zijn getraind in het signaleren van kindermishandeling. Een meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling is ingevoerd op plaatsen waar kinderen regelmatig komen. Stand van zaken: De invoering van de wet meldcode in de praktijk heeft hoge prioriteit. Vanuit de GGD Haaglanden ondersteunt een projectleider de organisaties. Deze structurele en expliciete aandacht leidt tot een duidelijk groei van het aantal ingevoerde meldcodes en gebruik van trainingen. 6

7 8. Alle kinderen die betrokken zijn bij situaties van huiselijk geweldsincidenten waarbij de politie of Veilig Thuis is betrokken, of die verblijven in een instelling voor vrouwen opvang, krijgen een preventief hulpaanbod. Hiervoor is voldoende capaciteit beschikbaar van preventieve instanties. Stand van zaken: Er is een effectief traject voor gezinnen waar geweldsincidenten hebben plaatsgevonden (Kindspoor sinds 2003 en de Veilig Verderteams sinds 2012). Specifiek voor kinderen die getuige zijn (geweest) van huiselijk geweld is er Let op de kleintjes, een traject voor kinderen van 6 tot 12 met als doel hun ervaringen te verwerken en de gevolgen ervan te verminderen. Zoals eerder genoemd is er een tekort aan op de mishandeling gericht hulpaanbod. In de vrouwenopvang wordt structureel hulp geboden aan de kinderen. De focus in het lokale veld op generalistische hulp gebaseerd op eigen kracht en het informele netwerk zal steeds meer verbonden worden aan de specialistische professionele inzet die bij geweld en mishandeling nodig zijn. 9. Kinderen die in de vrouwenopvang en maatschappelijke opvang verblijven, krijgen passende zorg voor zichzelf: er is specifieke begeleiding, ze ontvangen psycho-educatie en indien nodig behandeling. Stand van zaken: de vrouwenopvang heeft zich ontwikkeld van een organisatie gericht op vrouwelijke slachtoffers naar een expertisecentrum voor huiselijk geweld met een nauwe samenwerking met organisaties die hulp en behandeling bieden aan alle betrokken gezinsleden. Kinderen worden volgens een beproefde methodiek begeleid en geholpen. 10. Burgers weten dat zij advies kunnen vragen en waar als zij zich zorgen maken over een kind in hun omgeving. Ze weten waar zij zelf (opvoed) advies kunnen inwinnen. Stand van zaken: Veilig Thuis en de CJG s zijn verantwoordelijk voor het bieden van deze diensten en hebben een gedegen communicatietraject lopen vanaf vorig jaar om te zorgen dat burgers en professionals weten waar zij terecht kunnen. - terug te komen op het punt van een eenduidige registratie; in de eerste voortgangsrapportage nav de Regiovisie (eind 2015) zal het onderwerp registratie aan de orde komen. - te checken bij Jeugddetentie op meldingen van kindermishandeling; dit punt zal ook meegenomen worden in de eerste voortgangsrapportage nav de Regiovisie (eind 2015). - terug te komen op het punt van het Family Justice Centrum. multi-disciplinair werken is het kenmerk van het Family Justice Centrum. In Den Haag wordt in het Veilig Verderteam al multi-disciplinair gewerkt rond gezinnen met kinderen. In het Veiligheidshuis zitten ook alle partners bij elkaar om de verbinding tussen straf en zorg te maken. Daarnaast zijn we bezig met planvorming rond een forensisch centrum voor de aanpak van huiselijk geweld. We denken met het bovenstaande alle noodzakelijke disciplines voldoende bij elkaar gebracht te hebben. In de vergadering van de Commissie Samenleving van 8 januari zegde wethouder Baldewsingh toe wethouder Klein te vragen informatie te geven over de mogelijke toename van kindermishandeling bij Poolse migrantengezinnen. Bij Veilig Thuis is deze stijging niet waargenomen. Overigens krijgt ieder kind de hulp die op zijn/haar situatie is toegesneden. Veilig Thuis besteedt ook aandacht aan de eigen deskundigheid als dat noodzakelijk is rond nieuwe doelgroepen. 7

8 Voor het opstellen van de voortgangsrapportage aan de Commissie (eind 2015) zal nader onderzocht worden of er op dat moment wel sprake is van een stijging. 8