juni 2011 Basiscijfers Jeugd van de jeugdwerkloosheid, stageplaatsen- en leerbanenmarkt regio Achterhoek Een gezamenlijke uitgave van:

Transcriptie

1 juni 211 Basiscijfers Jeugd van de jeugdwerkloosheid, stageplaatsen- en leerbanenmarkt regio Achterhoek Een gezamenlijke uitgave van:

2 Inleiding Met de Basiscijfers Jeugd geven UWV WERKbedrijf en Colo een beeld van de actuele ontwikkelingen rond jeugdwerkloosheid en het aanbod van leerplaatsen. De Basiscijfers Jeugd verschijnt om de vier maanden en volgt daarmee de tertale verantwoordingsperiode van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Meer informatie is te vinden op en Arbeidsmarktontwikkelingen Het voorzichtige economische herstel dat in 21 inzette is landelijk zichtbaar in de cijfers van de jeugdwerkloosheid. In Nederland is in een jaar tijd (april 21 april 211) het aantal jongeren in het bestand niet-werkende werkzoekenden met 8.4 personen afgenomen, een afname van 14%. Eind april 211 bedraagt het aantal niet-werkende werkzoekende jongeren in Nederland personen. Er zijn nog wel aanzienlijke verschillen tussen de verschillende arbeidsmarktregio s. In de meeste van de 3 arbeidsmarktregio s daalt de jeugdwerkloosheid, variërend tussen de -4% en -31%. In vijf regio s is sprake van een toename, tussen de 2% en 12%. De Achterhoek laat met een daling van 285 jongeren de sterkste afname zien (-31%). De daling betreft vooral technische en industrieberoepen, maar ook economisch-administratieve beroepen. De groep jongeren op elementair niveau is het minst kleiner geworden. De daling is verder redelijk gelijk verdeeld over alle opleidings- niveaus en ook de groep langdurig werkloze jongeren profiteert van de gunstige ontwikkeling. Het aantal niet-werkende werkzoekende jongeren bedraagt eind april 211 in de Achterhoek 644 personen. Het percentage niet-werkende werkzoekende jongeren in de beroepsbevolking in de Achterhoek blijft met 3,2% beduidend lager dan het landelijk gemiddelde van 4,4%. In de maand april zijn in de Achterhoek 175 niet-werkende werkzoekende jongeren ingestroomd bij het WERKbedrijf. Samen met mei 21 is dat het laagste aantal van de afgelopen twaalf maanden. Ontwikkelingen op de stageen leerbanenmarkt Uit de nieuwe cijfers blijkt dat in de meeste regio s het aantal deelnemers dat heeft kunnen starten met een stage of leerbaan is gestegen. Van januari tot april 21 startten er landelijk 13. deelnemers. In het laatste tertaal 21 (van september tot december) waren dit er 14. en van januari tot april 211 zijn er 16. deelnemers gestart aan een stage of leerbaan. Ondanks de economische crisis zijn er landelijk meer gediplomeerden uitgestroomd richting de arbeidsmarkt; 58%, ten opzichte van 55% vorig jaar. 28% koos voor doorleren binnen het mbo onderwijs, en 14% vervolgde zijn opleiding in het hoger onderwijs. De stage- en leerbanenmarkt klimt langzaam uit het dal, als gevolg van de zich herstellende Nederlandse economie. In sommige richtingen blijken, per regio wisselend, zich nog tijdelijke knelpunten voor te doen. Achterhoek Het aantal plaatsingen op leerwerkbanen en op stagebanen is flink toegenomen vergeleken met dezelfde periode vorig jaar. Waar het in de periode januari tot en met april 21 nog om 343 leerbanen en stageplaatsen ging, is de teller nu opgelopen naar 599 leerbanen en stageplaatsen. Het Actieplan Jeugdwerkloosheid stimuleert werkgevers ook om bbl-ers in dienst te nemen. In de periode van 23 t/m 26 mei hebben 5 bedrijven weer een jongerenvoucher van 25 gekregen om een jongere tussen de 18 en 27 jaar oud in dienst te nemen. Op 11 mei werd het Werkplein in Doetinchem en tevens het Brancheservicepunt Techniek voor de Achterhoek geopend. De bedrijfstakken, O&O fondsen, kenniscentra voor beroepsonderwijs en Bedrijfsleven, UWV WERKbedrijf en gemeenten werken samen in de brancheservicepunten. Van daaruit worden nu voor een aantal bedrijfstakken zoals de metaal en de horeca, waar de vraag naar vakbekwaam personeel groot is, sectorale instroomprojecten georganiseerd. De jongere krijgt dan o.a. een goede intake, snuffelstage en introductie bij het uiteindelijke bedrijf. We merken dat bedrijven baangaranties willen geven op het moment dat het goed matcht met de jongere. Een bewuste keuze voor een vak en de motivatie om daarvoor te leren zijn belangrijke aspecten van geslaagde instroom. De begeleiding op de werkvloer en het managen van verwachtingen zorgt ervoor dat de opleiding goed afgerond wordt en in veel gevallen omgezet wordt in een baan. Jongeren die niet aan een intensiever instroomtraject meedoen, kunnen op stagemarkt.nl zelf de matchingstool gebruiken. Op het moment dat ze een stage-of leerbaan zoeken krijg je hier de bedrijven in beeld die overeen komen met de opleidingswensen. Desirée Frissen is voor een ieder in de Achterhoek hét aanspreekpunt om ondersteuning te bieden bij het vinden van een geschikte stage- of leerbaan. Zij is de verbindingsofficier naar de 17 kenniscentra en daarmee naar de 5.56 leerbedrijven in de Achterhoek. Van analyse naar actie De gegevens in de Basiscijfers Jeugd kunnen de basis vormen voor gerichte actie en sectorale verdiepingen. UWV WERKbedrijf en Colo ondersteunen u graag. U vindt alle contactgegevens in het colofon. 2

3 Samenvatting regio Achterhoek Instroom, uitstroom en stand niet-werkende werkzoekende jongeren (bron: UWV WERKbedrijf) apr-1 mei-1 jun-1 jul-1 aug-1 sep-1 okt-1 nov-1 dec-1 jan-11 feb-11 mrt-11 apr-11 instroom uitstroom stand einde maand nww jongeren De kolommen in bovenstaande afbeelding laten de in- en uitstroom van de niet-werkende werkzoekende jongeren zien. Het aantal kunt u aflezen in de linker as van de grafiek. De blauwe lijn geeft de stand van het aantal nww (Niet Werkende Werkzoekenden) aan. De waarden kunt u aflezen in de rechter grafiek as. Wanneer de instroom groter is dan de uitstroom, stijgt het aantal nww. Wanneer de instroom kleiner is dan de uitstroom, dan daalt het aantal nww. Wanneer in- en uitstroom gelijk zijn, zal het aantal nww stabiel zijn. Top 4 niet-werkende werkzoekende jongeren naar opleidingsrichting en niveau (bron: UWV WERKbedrijf) Algemeen Economisch, administratief en commercieel Persoonlijke/sociale verzorging Technisch Overige opleidingsrichtingen basis/vmbo mbo/havo/vwo hbo/wo < Gerealiseerde plaatsingen op een leerbaan (bbl) en een stage (bol) in de periode 1 januari tot 3 april (bron: DUO en Stagemarkt.nl) Kengetal leerwerkbaan (bbl), gerealiseerd in verantwoordingsperiode Totaal aantal plaatsingen zonder startkwalificatie geplaatst op een leerbaan Totaal aantal plaatsingen met startkwalificatie geplaatst op een leerbaan Kengetal stage(bol), gerealiseerd in verantwoordingsperiode Totaal aantal plaatsingen zonder startkwalificatie op een stage Totaal aantal plaatsingen met startkwalificatie op een stage In dit overzicht staat het aantal stages (voor bol-deelnemers) en leerbanen (voor bbl-deelnemers) dat in deze periode is gestart. Vergeleken met dezelfde tertaalperiode een jaar geleden (januari-april 21) is het aantal gerealiseerde plaatsingen in de meeste regio s verbeterd. 3

4 (bron: DUO/Colo) Doorstroom (>) per beroepsgroep mbohbo-arbeidsmarkt Waar zijn de gediplomeerden uit het mbo terecht gekomen? Bloemen en tuincentra Dierverzorging Groene ruimte Plantenteelt Veehouderij en Paardenhouderij Voedingsindustrie Totaal Groen aantal niv. 1 1 > binnen mbo aantal niv. 2 2 > binnen mbo aantal niv. 3 3 > binnen mbo aantal niv. 4 4 > binnen mbo tot. gediplomeerd totaal intern > binnen mbo > ho (hbo/ad) > arbeidsmarkt % 13 46% % 53% % 17 41% % 7% 58% 13 54% % % 8% 67% % % 5% % % 2 63% % % 98% 19 37% 78 26% % % 9% 67% Afbouw en onderhoud AV, Multimedia en gaming Bakkerij Bouw en infra Carrosserie Creatieve en Ambachtelijke techniek Fotonica Gezondheidstechniek Hout en meubel Installatie-, elektro- en metaaltechniek Laboratoria Mobiliteit Modeindustrie Procestechniek Reclame en presentatie Scheepvaart Textielindustrie Transport en logistiek Uitgeven, vormgeven en printmedia Totaal Techniek 3 67% 2 65% % 3% 57% % % 11% 56% % % 14 58% 88 28% 4 3% % 7% 54% % % 33% % 33% % 89% 3 33% 18 61% % % % 114 4% % 1 57% % 56% 22% % 29 31% 31 6% % 5% 57% % 45% 27% 74 11% 3 33% % 1% 87% % % 41% 41% % 67% % % 8% 86% % 17% 44% % % % 283 3% % 1 57% Artiesten, theater en evenementen Detailhandel Food/Non Food Economisch administratief Facilitaire dienstverlening Groothandel Food/Non Food Horeca ICT Recreatie Reizen Veiligheid Versdetailhandel, -groothandel, -industrie Totaal Economie % 92 38% 84 54% 64 5% % 9% 54% % % % 32% 54% % 5 42% 7 71% 49 53% 43 37% % 13% % 53 64% % 1 55% % 63 86% 47 4% % 2 26% % 9 11% % 29% 35% % % 31% 56% % % 67% % % 65% 32 66% % % 461 2% % 2 46% Dokter-/apotheek-/tandartsassistenten Kapper Schoonheidsspecialist Sport Voetverzorging Welzijn Zorg Totaal Zorg en Welzijn AKA Totaal % 85% % 44 14% % 3% 76% % 13 8% % 11% 43% % 21 67% 59 2% % 25% 48% % 33% % 79 38% 337 2% % 25% 57% 34 32% 8 25% % 8 1% % 4% 82% 34 32% % % 534 2% % 14% % % 57% % % % % % 14% 6

5 Vraag en aanbod stageplaatsen en leerbanen Kansen en gemelde tekorten stageplaatsen en leerbanen in regio Achterhoek april 211 (bron: Colo/Kenniscentra) Kansen Tekorten aangegeven door opleidingen Branche gemeten door BBL BBL BOL BOL kenniscentra Zorg Welzijn Dokter-, Apotheek-, Tandartsassistenten Sport Economisch Administratief ICT Veiligheid Installatie-, Elektro- en Metaaltechniek Detailhandel Food en Non Food Groothandel Food en Non Food Textielindustrie Mode-industrie Groene ruimte Bloemen en Tuincentra Voedingsindustrie Plantenteelt Dierverzorging Veehouderij en Paardenhouderij Kapper Schoonheidsspecialist Voetverzorger Bouw en Infra Hout en Meubel Uitgeven, Vormgeven en Printmedia AV, Multimedia en Gaming Artiesten, Theater en Evenementen Gezondheidstechniek Creatieve en Ambachtelijke techniek Afbouw en Onderhoud Reclame en Presentatie Schoonmaak en Glazenwassen Carrosserie Mobiliteit Procestechniek Laboratoria Fotonica Transport en Logistiek Scheepvaart Horeca Bakkerij Reizen Recreatie Facilitaire dienstverlening Versdetailhandel, -groothandel, -industrie 23% 36% 8% 32% 14% 7% 26% 12% 1 13% 9% 19% 5 22% 38% 29% Deze tabel geeft vanuit twee invalshoeken aan wat de situatie is rond stageplaatsen en leerbanen. Het gaat hierbij om een momentopname. In de eerste kolom geven de kenniscentra aan wat de kans is op een stage of leerbaan, deze is bepaald op het niveau van het voormalige CWI-district waar regio Achterhoek onder valt. Naast tekorten worden hier ook de overschotten per beroepsgroep gemeld. In de laatste vier kolommen staan indicaties vanuit de opleidingen in regio Achterhoek over hoeveel deelnemers een leerplaats zochten op het meetmoment. De inkleuring geeft aan of er echt een knelpunt verwacht wordt bij de opleiding. Een knelpunt ontstaat pas wanneer er sprake is van tekorten en niet wanneer het matchingsproces nog volop in gang is. Index er zijn meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal deelnemers over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen, bij sommige opleidingen is er evenwicht over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen de vraag naar en het aanbod aan stageplaatsen en leerbanen zijn in evenwicht over het algemeen zijn er meer dan voldoende stageplaatsen en leerbanen, in sommige opleidingen is er een tekort over het algemeen is er evenwicht, bij sommige opleidingen is er een tekort aan stageplaatsen en leerbanen over het algemeen is er een tekort aan stage plaatsen en leerbanen, in sommige opleidingen is er evenwicht er is een tekort aan stageplaatsen en leerbanen t.o.v. het aantal deelnemers geen opleidingsaanbod in deze regio/geen gegevens 5

6 Ratiogetal Ratiogetal in regio Achterhoek (bron: DUO en Stagemarkt.nl) december 28 april 211 Branche Bedrijven Deel- Bedrijven Deel- Ratiogetal nemers nemers Zorg Welzijn Dokter-, Apotheek-, Tandartsassistenten Sport Economisch Administratief ICT Veiligheid Installatie-, Elektro- en Metaaltechniek Detailhandel Food en Non Food Groothandel Food en Non Food Textielindustrie nb Mode-industrie nb Groene ruimte Bloemen en Tuincentra Voedingsindustrie Plantenteelt Dierverzorging Veehouderij en Paardenhouderij Kapper Schoonheidsspecialist Voetverzorger nb Bouw en Infra Hout en Meubel Uitgeven, Vormgeven en Printmedia AV, Multimedia en Gaming Artiesten, Theater en Evenementen nb Gezondheidstechniek Creatieve en Ambachtelijke techniek nb Afbouw en Onderhoud Reclame en Presentatie Schoonmaak en Glazenwassen nb Carrosserie Mobiliteit Procestechniek Laboratoria Fotonica nb Transport en Logistiek nb Scheepvaart nb Horeca Bakkerij Reizen Recreatie Facilitaire dienstverlening Versdetailhandel, -groothandel, -industrie Het ratiogetal geeft een trend aan tussen deelnemers en leerbedrijven (zie voor de achtergrond de toelichting op de gebruikte begrippen en meetperiode achterin in deze Basiscijfers Jeugd). Het totaal aantal deelnemers is licht gedaald en het aantal erkenningen van leerbedrijven is licht gestegen. Daardoor is het ratiogetal wederom gemiddeld omhoog gegaan. Dit betekent dat het voor deelnemers over het algemeen gemakkelijker is geworden om een stage of leerbaan te vinden. 6

7 Toelichting op het ratiogetal door de kenniscentra Zorg Er zijn voldoende stageplaatsen voor Verzorgende 3. Verpleegkundigen vinden weliswaar een stageplaats, maar soms te laat en pas na intensief zoeken. Alleen voor deelnemers Helpende is er een duidelijk tekort. Er zijn voldoende deelnemers in opleiding voor de arbeidsmarkt. (bron: Calibris) Welzijn Voor deelnemers Helpende zorg en welzijn niveau 2 is er een duidelijk tekort. Er zijn voldoende deelnemers in opleiding voor de arbeidsmarkt. (bron: Calibris) Dokter-/apotheek-/tandartsassistenten Er is een tekort aan doktersassistenten op de arbeidsmarkt. In mindere mate aan apothekersassistenten. (bron: Calibris) Sport Er zijn voldoende stageplaatsen. Het vinden van een stageplaats verloopt moeizaam voor niveau 4 (Agoog). Er is een klein overschot aan deelnemers aan sportopleidingen gezien de vraag op de arbeidsmarkt. (bron: Calibris) Economisch administratief Over het algemeen zijn er voldoende stageplaatsen en leerbanen beschikbaar voor de economisch administratieve opleidingen. Voor opleidingen op niveau 2 zijn de perspectieven minder gunstig. Tekorten zijn er voor Bedrijfsadministratief medewerker (niveau 2), Medewerker evenementenorganisatie (niveau 4), Juridisch medewerker openbaar bestuur (niveau 4), Juridisch medewerker zakelijke dienstverlening (niveau 4) en Medewerker sociale zekerheid (niveau 4). (bron: ECABO) ICT Over het algemeen zijn er voldoende stageplaatsen en leerbanen beschikbaar voor de ICT opleidingen. Tekorten zijn er voor Medewerker ICT (niveau 2). (bron: ECABO) Veiligheid Over het algemeen zijn er voldoende stageplaatsen en leerbanen, zowel in de particuliere beveiliging en de publieke veiligheid als bij defensie. Het aantal deelnemers defensie is afhankelijk van het aantal leerplaatsen dat beschikbaar wordt gesteld.tekorten zijn er voor assistent toezicht en veiligheid (publieke veiligheid niveau 1) en voor coördinator beveiliging (particuliere beveiliging niveau 3). (bron: ECABO) Installatie-, elektro- en metaaltechniek Voor de meeste opleidingen zijn voldoende stageplaatsen en leerbanen beschikbaar. In de installatiebranche is het aanbod van stageplaatsen en leerbanen het minst ruim. Het aantal deelnemers is in deze regio ten opzichte van het vorige schooljaar duidelijk afgenomen. De werkgelegenheid begint in het mkb-metaal en de metalektro voorzichtig toe te nemen. Gezien de verwachte daling van het aantal jongeren is de prognose dat er niet voldaan wordt aan de hoge vervangingsvraag de komende jaren. Ook bij gelijkblijvende belangstelling voor de techniek zal dit voor bedrijven grote personeelstekorten gaan opleveren. (bron: Kenteq) Detailhandel Food/Non Food De verhouding tussen het aantal deelnemers en het aantal leerplaatsen in bijvoorbeeld supermarkten, modewinkels en warenhuizen is op alle niveaus stabiel gebleven. De perspectieven op een leerplaats zijn gunstig. Alleen voor Interieuradviseur is het aantal leerbedrijven beperkt. (bron: KC Handel) Groothandel Food/Non Food Het aantal deelnemers is sterker toegenomen dan het aantal leerbedrijven. Op niveau 1, 2 en 3 blijven de perspectieven op een leerplaats gunstig. Op niveau 4 is het aanbod leerplaatsen voor (Junior) accountmanager en Vestigingsmanger groothandel beperkt. (bron: KC Handel) Textielindustrie In deze regio zijn er (vrijwel) geen deelnemers die een opleiding volgen in de Tapijt- & Textielindustrie. (bron: KC Handel) Mode-industrie Op niveau 1, 2 en 3 zijn de perspectieven op een leerplaats redelijk gunstig. Op niveau 4 zijn de deelnemersaantallen te hoog in verhouding tot het geringe aanbod van leerplaatsen, met name voor de opleiding Specilialist mode/maatkleding en Commercieel medewerker productie. (bron: KC Handel) Groene ruimte Door de slechte economie blijven deelnemers langer op school. Ze vervolgen hun studie op een hoger niveau. Hierdoor zijn er meer deelnemers die een stageplaats zoeken. (bron: Aequor) Bloemen en tuincentra De opleiding Design en Styling is een populaire opleiding binnen het AOC-Oost. Dit betekent dat er steeds meer deelnemers komen die een stageplaats moeten vinden. Bedrijven laten zich vaak pas erkennen bij een aanvraag van een deelnemer. De verwachting is dat het in de toekomst makkelijker zal worden om een stageplaats te vinden. (bron: Aequor) Voedingsindustrie In de Achterhoek is er geen opleiding voor de voedingsindustrie. De deelnemers staan ingeschreven bij het AOC in Almelo, zij hebben geen moeite in de Achterhoek een stageplaats of leerbaan te vinden. (bron: Aequor) Plantenteelt, Dierverzorging en Veehouderij & Paardenhouderij Er zijn veel nieuwe leerbedrijven erkend. (bron: Aequor) Kapper Bij de kappers stijgt de totale werkgelegenheid door het groeiend aantal zzp-ers. In de salons met personeel blijft de werkgelegenheid ongeveer op hetzelfde niveau. Het rendement van de kappersopleidingen is aan de lage kant, vooral bij niveau 2. Er zijn in verhouding meer deelnemers op niveau 2 dan op niveau 3, terwijl de vraag op de arbeidsmarkt precies andersom is. De bereidheid onder de leerbedrijven om deelnemers een bpv-plaats aan te bieden is afgenomen. Onder zzp-ers vormen de hoge kosten gemoeid met het verzorgen van bpv voor bol-opleidingen een belangrijke belemmerende factor. Wanneer een salon met personeel bereid is om een bpv-plaats aan te bieden, dan gaat de voorkeur doorgaans uit naar een leerling van een hoger niveau. (bron: KOC) Schoonheidsspecialist Bij schoonheidsspecialisten is er sprake van een groeiend aantal zzp-ers. Het is een beroep dat vrijwel volledig door ZZP-ers wordt beoefend. Hoewel de arbeidsmarkt zich concentreert op schoonheidsspecialisten niveau 3, zet de ontwikkeling van allround schoonheidsspecialisten niveau 4 sterk door. Een belangrijk deel van de gediplomeerde schoonheidsspecialisten vindt geen werk binnen de branche uiterlijke verzorging. De concrete vraag naar stageplaatsen en leerbanen in de regio overstijgt het aantal beschikbare stageplaatsen en leerbanen. De druk op leerbedrijven is vooral toegenomen door de start van niveau 4 opleidingen. (bron: KOC) Voetverzorging Ook pedicure is een beroep dat vrijwel volledig door zzp-ers wordt beoefend. Hoewel de arbeidsmarkt zich concentreert op pedicures niveau 3, zet de ontwikkeling van medisch pedicures niveau 4 sterk door. Gediplomeerde pedicures vinden in veel grotere mate dan gediplomeerde schoonheidsspecialisten werk binnen de branche uiterlijke verzorging. In de regio Achterhoek is de concrete vraag naar en het aanbod van stageplaatsen en leerbanen relatief bescheiden maar in evenwicht. (bron: KOC) Bouw en infra Het Economisch Instituut voor de Bouw voorziet een voorzichtig herstel van de woningbouwproductie aan het einde van 211, de regionale opleidingsbedrijven herkennen dat beeld nu nog niet. Het aantal uit te plaatsen deelnemers bij erkende leerbedrijven is redelijk in balans met de beschikbaarheid van deelnemers. Een groter probleem ontstaat echter naar alle waarschijnlijkheid begin 212. Momenteel volgen te weinig vmbo-deelnemers de opleiding `Bouwen, Wonen en Interieur en om die reden heeft een aantal opleidingsbedrijvens de keuze gemaakt om nu meer deelnemers op te leiden (kwantitatief en kwalitatief) dan zij direct kunnen uitplaatsen. (bron: Fundeon) Hout en meubel Er zijn over het algemeen voldoende stageplaatsen voor de hout- en meubelopleidingen. De situatie is echter grillig: niet alle bedrijven ondervinden herstel na de crisis. Het ene bedrijf heeft het druk, het andere is op zoek naar werk. (bron: SH&M) Uitgeven, vormgeven en printmedia De werkgelegenheid loopt terug. Het aantal stageplaatsen in de printmedia is nog steeds voldoende, bij media vormgeven is het lastiger om een stageplaats in eigen regio te vinden. Door de sterke samenwerking tussen GOC en scholen worden lokale knelpunten snel opgelost door het accrediteren van nieuwe leerbedrijven. (bron: GOC) AV, Multimedia en gaming De werkgelegenheid loopt terug, behalve bij gaming. Stageplaatsen bij AV en Multimedia zijn moeilijk te vinden in eigen regio. Door sterke groei van het aantal gaming-leerlingen dreigt hier een tekort aan stageplaatsen. Scholen organiseren hun eigen productiehuizen in samenwerking met bedrijven, waar stagiairs aan praktijkopdrachten kunnen werken. (bron: GOC) 7

8 Artiesten, theater en evenementen De werkgelegenheid loopt terug. Door bezuinigingen op kunst & cultuur staan de werkgelegenheid en de stagemogelijkheden bij de opleiding Artiest onder druk. Er is echter een sterke groei in het aantal aangeboden opleidingen in deze richting. Bij evenementen zijn er geen problemen met het vinden van stageplaatsen. Scholen organiseren eigen productiehuizen in samenwerking met bedrijven en theatergroepen, waar stagiairs praktijkervaring kunnen opdoen. Door bezuinigingen in kunst en cultuursector verschuift het stagelopen van gesubsidieerde podia naar meer commerciële evenementenorganisaties. (bron: GOC) Gezondheidstechniek In de gezondheidstechniek zijn er landelijke unieke opleidingen (o.a. tandtechniek, orthopedische schoentechniek) en bovenregionale opleidingen (o.a. optiek en audiciens). Er zijn voldoende leerplaatsen ten opzichte van het aantal deelnemers. Op kwalificatieniveau zijn er geen regionale tekorten. (bron: SVGB) Creatieve en Ambachtelijke techniek De creatieve- & ambachtelijke techniekopleidingen worden op één locatie in Nederland gegeven. Het aantal deelnemers in de creatieve- & ambachtelijke techniek neemt iets af, in vrijwel alle regio s zijn er voldoende leerplaatsen beschikbaar. Daar waar eventueel regionale tekorten zijn voor kwalificaties, wordt dit opgevangen door aangrenzende regio s. (bron: SVGB) Afbouw en onderhoud Na een forse daling van de instroom als gevolg van de economische crisis is de instroom van nieuwe deelnemers in de Afbouw weer wat gestegen. In de sector Schilderen en Onderhoud zijn er over het algemeen voldoende stageplaatsen en leerbanen. (bron: Savantis) Reclame en presentatie Er zijn geen tekorten aan stageplaatsen. Binnen de opleiding tentoonstellingsbouwer is er veel vraag naar stagiairs. (bron: Savantis) Schoonmaak en Glazenwassen In de Achterhoek worden door de bedrijven onvoldoende leerbanen beschikbaar gesteld waardoor er ook geen schoonmaakopleiding van start gaat bij het roc. (bron: Savantis) Carrosserie Bedrijven zijn nog steeds terughoudend met het aannemen van deelnemers. De instroom is minder dan vorig jaar. Alleen het aantal deelnemers carrosseriebouw is landelijk licht gestegen ten opzichte van vorig jaar. (bron: VOC) Mobiliteit In de mobiliteitsbranche neemt de vraag naar personeel toe, maar de vraag naar bbl-ers neemt af. De bereidheid om bol-deelnemers aan te nemen is juist toegenomen. Aangezien het leerlingaantal gelijk is ten opzichte van vorig jaar kan dit betekenen dat het voor bbl-ers moeilijker wordt om een leerbaan te vinden. In de praktijk blijkt dat zowel bbl- als bol-deelnemers, mede dankzij de inspanningen van de school en/of adviseurs, een plek vinden. De verwachting is dat ook in de nabije toekomst alle deelnemers een leerwerk- of stageplaats zullen vinden.het aantal deelnemers in deze regio is gelijk gebleven, het aantal leerbedrijven is zeer licht gedaald. De verhouding tussen leerbedrijven en deelnemers is in balans. (bron: Innovam) Procestechniek Er wordt materiaal ontwikkeld voor het bevorderen van een doorlopende leerlijn vmbo-mbo (vakcollege). Om de instroom van stagiairs naar bedrijven te bevorderen investeert PMLF in de begeleiding en opleiding van praktijkopleiders. (bron: PMLF) Laboratoria Er zijn geen structurele tekorten aan stageplaatsen. (bron: PMLF) Fotonica Fotografen hebben minder werk, er verdwijnen steeds meer fotowinkels en er is verdringing vanuit andere media-opleidingen. Hierdoor wordt het vinden van een stageplaats voor Fotograaf (niveau 4) lastiger. (bron: PMLF) Transport en logistiek De Achterhoek is een kansrijke regio, er zijn een aantal gemeenten met veel logistieke activiteiten tussen Randstad en Ruhrgebied. (bron: VTL) Scheepvaart De binnenvaart is een groeiende sector, er zijn grote deelnemertekorten. Er is meer aandacht voor de sector nodig. Sommige scholen zien de deelnemersaantallen teruglopen, deelnemers kiezen voor een opleiding in de buurt en dat is vaak niet een opleiding in de nautische sector. Er wordt met verschillende partijen samengewerkt bij de voorlichting aan geïnteresseerden. (bron: VTL) Horeca In de horeca zijn er met name in de keuken en bediening voldoende leerplaatsen beschikbaar. (bron: Kenwerk) Bakkerij Op dit moment is de stagemarkt in de bakkerijbranche in evenwicht. In de toekomst gaat er mogelijk een tekort aan leerplaatsen ontstaan als het aantal deelnemers blijft groeien. (bron: Kenwerk) Reizen Er is een tekort aan het aantal leerplaatsen in de reisbranche, soms is er sprake van evenwicht. Veel verkooppunten in de Achterhoek hebben hun deuren moeten sluiten als gevolg van de crisis. De markt is zich nu langzaam aan het herstellen. (bron: Kenwerk) Recreatie Over het algemeen is de stagemarkt in de recreatiesector in evenwicht. Er zijn voldoende leerplaatsen ten opzichte van het aantal deelnemers. (bron: Kenwerk) Facilitaire dienstverlening Over het algemeen zijn er voldoende leerplaatsen beschikbaar in de facilitaire dienstverlening. Soms is er een tekort aan het aantal leerbanen. Dit is nog het gevolg van de economische crisis. (bron: Kenwerk) Verssectoren detailhandel, groothandel en industrie SVO verzorgt uitsluitend bbl-opleidingen, en neemt voor deze opleidingen enkel deelnemers aan die reeds beschikken over een leerbaan. Het overgrote deel van de jongeren die starten aan een opleiding in de versdetailhandel, groothandel of industrie zijn reeds werkzaam in deze sector. Op dit moment is er een goede balans in vraag en aanbod van leerbanen. In 211 benadert SVO de niet-actieve/ slapende leerbedrijven in de detailhandel om het opleidingspotentieel in kaart te brengen. (bron: SVO) 8

9 Aantal leerbedrijven Aantal AKA-leerbedrijven in regio Achterhoek april 211 (bron: Stagemarkt.nl) De AKA-leerbedrijven zijn extra toegerust om zwakkere deelnemers een stage of leerwerkplek aan te kunnen bieden. Enerzijds bieden deze bedrijven werk dat geschikt is voor niveau 1 en anderzijds is er personeel aanwezig dat extra is toegerust om deze jongeren te begeleiden. Het AKA-traject biedt mogelijkheden voor moeilijk plaatsbare deelnemers of jongeren die nog een definitieve beroepskeuze moeten maken. Sector Aantal AKA-leerbedrijven Economie 135 Groene sector 22 Techniek 566 Zorg en Welzijn 59 Totaal 782 Aantal leerbedrijven per gemeente in regio Achterhoek april 211 (bron: Stagemarkt.nl) Gemeente Aequor Calibris ECABO Fundeon GOC Innovam KC Handel Kenteq Kenwerk KOC PMLF Savantis SH&M SVGB SVO VOC VTL Totaal Aalten Berkelland Bronckhorst Doesburg Doetinchem Montferland Oost Gelre Oude IJsselstreek Winterswijk Totaal

10 Uit welke vmbo-leerweg is de mbo-instroom Basisberoeps- Kaderberoeps- Gemengde Theoretische Overig Eindtotaal afkomstig? (bron: DUO/Colo) gerichte gerichte leerweg leerweg vmbo leerweg (bbl) leerweg (kbl) (gl) (tl) Bloemen en tuincentra Dierverzorging Groene ruimte Plantenteelt Veehouderij en Paardenhouderij Voedingsindustrie Totaal Groen 52% 4 21% 53% 6% 33% 38% 24% 21% 31% 24% 27% 5% 11% 26% 9% 48% 21% 5% 18% 21% 6% 18% 15% 7% 1 3% 5% Afbouw en onderhoud AV, Multimedia en gaming Bakkerij Bouw en infra Carrosserie Creatieve en Ambachtelijke techniek Fotonica Gezondheidstechniek Hout en meubel Installatie-, elektro- en metaaltechniek Laboratoria Mobiliteit Mode-industrie Procestechniek Reclame en presentatie Scheepvaart Schoonmaak en Glazenwassen Textielindustrie Transport en logistiek Uitgeven, vormgeven en printmedia Totaal Techniek 5 25% 13% 13% 8 23% 46% 31% 13 58% 17% 17% 8% % 8% 19% 3% 18 75% 25% % 33% % 16% 18% 6% 18 18% 9% 45% 27% 11 42% 3 9% 14% 5% 64 7% 14% 14% 57% 7% 14 33% 33% 33% 3 6% 27% 15% 39% 12% % 14% 29% 14% 7 5% 11% 16% 63% 5% 19 31% 28% 12% 23% 6% 483 Artiesten, theater en evenementen Detailhandel Food/Non Food Economisch administratief Facilitaire dienstverlening Groothandel Food/Non Food Horeca ICT Recreatie Reizen Veiligheid Verssectoren detailhandel, groothandel en industrie Totaal Economie 11% 22% 11% 56% 9 34% 25% 7% 21% 13% 91 9% 27% 19% 41% 6% % 22% 22% 34% 8% 77 27% 32% 6% 27% 6% 62 19% % 3% 89 13% 43% 7% 3 7% 3 21% 17% 55% 7% 29 27% 32% 4% 31% 5% % 27% 14% 35% 7% 667 Dokter-/apotheek-/tandartsassistenten Kapper Schoonheidsspecialist Sport Voetverzorging Welzijn Zorg Totaal Zorg AKA Eindtotaal 24% 21% 52% 3% 29 33% 36% 12% 16% 3% % 25% 4% 24 12% 31% 7% 38% 12% % 3 14% 3 5% 382 8% 34% 17% 32% 8% 96 17% 32% 14% 31% 6% % 17% 4% 13% 8% 24 22% 29% 14% 29% 6% 2.59

11 Jeugdwerkloosheid Instroom, uitstroom en stand niet-werkende werkzoekende jongeren in regio Achterhoek* apr-1 mei-1 jun-1 jul-1 aug-1 sep-1 okt-1 nov-1 dec-1 jan-11 feb-11 mrt-11 apr-11 Stand einde maand Instroom Uitstroom Niet-werkende werkzoekende jongeren naar opleidingsrichting en niveau* Opleidingsrichting basis/ mbo/ hbo/ vmbo havo/vwo wo Algemeen Agrarisch <1 Economisch, administratief en commercieel Medisch, paramedisch <1 12 <1 Humaniora <1 Openbare orde en veiligheid <1 15 Persoonlijke/sociale verzorging Onderwijzend personeel <1 <1 <1 Opleidingsrichting basis/ mbo/ hbo/ vmbo havo/vwo wo Sociaal-cultureel <1 22 <1 Technisch 6 62 <1 Transport, communicatie en verkeer <1 28 Theologie Wiskunde en natuurwetenschappen <1 <1 Juridisch en bestuurlijk <1 <1 Kunst <1 Onbekend Niet-werkende werkzoekende jongeren, mutatie en nww-%* Geslacht april april mutatie nww-% nww-% apr-211 apr-21 Totaal ,2% 4,6% Mannen ,1% 5,7% Vrouwen ,4% 3,7% Niet-werkende werkzoekende jongeren naar opleidingsniveau* Opleidingsniveau april april mutatie absoluut in% basisonderwijs % vmbo/mavo % mbo/vwo/havo % hbo/wo % onbekend - Niet-werkende werkzoekende jongeren naar duur werkloosheid* Duur werkloosheid april april mutatie absoluut in% < 3 maanden maanden % 6-12 maanden % >= 12 maanden % In deze tabellen wordt de meest recente maand vergeleken met dezelfde maand in het vorige jaar voor Nederland. De mutatie geeft het absolute en procentuele verschil aan tussen beide jaren. Het nww-% geeft inzicht in het niveau van de jeugdwerkloosheid in een arbeidsmarktregio. Voor de berekening van dit percentage is gebruik gemaakt van de meest recente Beroepsbevolkingscijfers van het CBS voor jongeren naar arbeidsmarktregio. De beroepsbevolking bevat zowel onderwijsvolgers als niet-onderwijsvolgers. Onderwijsvolgers zijn personen die naast hun studie een baan ambiëren dan wel hebben. Doordat onderwijsvolgers juist in de leeftijdsgroep jaar sterk vertegenwoordigd zijn, is er sprake van een neerwaarts effect op hun nww-%. Een vergelijking met het nww-% van het totale bestand nww is daarom lastig te maken. * bron: UWV WERKbedrijf 11

12 Werkloosheid naar beroep Niet-werkende werkzoekende jongeren naar beroep in regio Achterhoek* Beroep april april mutatie absoluut in % Totaal nww ,7% Elementaire beroepen ,3% > Agrarische beroepen - > Economisch-administratieve beroepen 12 <1 - - > Technische en industrieberoepen ,9% > Transportberoepen ,7% > Verzorgende & dienstverlenende beroepen ,2% Lagere beroepen ,5% > Agrarische beroepen ,8% > Economisch-administratieve beroepen ,6% > Medische en paramedische beroepen > Openbare orde- en veiligheidsberoepen > Pedagogische beroepen <1 - - > Technische en industrieberoepen ,2% > Transportberoepen ,1% > Verzorgende & dienstverlenende beroepen ,2% Middelbare beroepen ,8% > Agrarische beroepen > Culturele beroepen > Economisch-administratieve beroepen ,6% > Informatica beroepen < > Medische en paramedische beroepen > Openbare orde- en veiligheidsberoepen > Pedagogische beroepen > Sociaal-culturele beroepen < > Technische en industrieberoepen ,4% > Transportberoepen <1 - - > Verzorgende & dienstverlenende beroepen ,9% Hogere beroepen ,6% > Agrarische beroepen > Culturele beroepen > Economisch-administratieve beroepen < > Informatica beroepen > Medische en paramedische beroepen > Openbare orde- en veiligheidsberoepen - > Pedagogische beroepen > Sociaal-culturele beroepen 11 <1 - - > Technische en industrieberoepen > Transportberoepen <1 - - Onbekend , In de tabel staan de niet-werkende werkzoekende jongeren naar beroepsniveau. * bron: UWV WERKbedrijf 12

13 Werkloosheid regio Achterhoek Niet-werkende werkzoekende jongeren naar gemeente (bron: UWV WERKbedrijf) In de tabel wordt het aantal niet-werkende werkzoekende jongeren per gemeente in een arbeidsmarktregio weergegeven. De ontwikkelingen in de jeugdwerkloosheid worden vanaf 28 inzichtelijk gemaakt. De mutatie geeft het procentuele verschil aan tussen de verschillende jaren. Gemeente ultimo maand mutatie in % apr-8 apr-9 apr-1 apr-11 9 tov 8 1 tov 9 11 tov 1 Totaal Arbeidsmarktregio % 21% -31% Aalten % 21% -21% Berkelland % -15% -3% Bronckhorst % 64% -39% Doesburg % -21% -3% Doetinchem % 3-38% Montferland % 58% -48% Oost Gelre % 31% -35% Oude IJsselstreek % 42% -14% Winterswijk % 4% -46% 13

14 Werkloosheid in Nederland Mutaties niet-werkende werkzoekende jongeren, mutatie en nww-% (bron: UWV WERKbedrijf) Opleidingsniveau april april mutatie nww-% nww-% apr-211 apr-21 totaal ,4% 5,1% mannen ,4% 5,3% vrouwen ,5% 5, In deze tabel wordt de meest recente maand vergeleken met dezelfde maand in het vorige jaar voor Nederland. De mutatie geeft het absolute verschil aan tussen beide jaren. Zie uitleg over nww-% op pagina 11. Niet-werkende werkzoekende jongeren naar arbeidsmarktregio en aandeel in Nederland (bron: UWV WERKbedrijf) De tabel geeft het absolute aantal nietwerkende werkzoekende jongeren landelijk en per arbeidsmarktregio weer voor de jaren 28, 29, 21 en 211. In de laatste kolom wordt het procentuele verschil tussen de jaren weergegeven. Arbeidsmarktregio ultimo maand mutatie in % nww-% apr-8 apr-9 apr-1 apr-11 9 tov 8 1 tov 9 11 tov 1 apr-1 apr-11 Totaal Nederland % -14% 5,1% 4,4% Achterhoek % 21% -31% 4,6% 3,2% Drenthe % 13% -18% 7,1% 5,8% Friesland % 17% -8% 6,1% 5,7% Groningen % 7% -7% 7,8% 7,3% Flevoland % 4% -7% 6,8% 6,3% Gooi- en Vechtstreek % -1-4% 3,4% 3,3% Midden-Utrecht % 8% 11% 3, 3,3% Oost-Utrecht % 17% 2% 3,1% 3,2% Drechtsteden % 43% -6% 3,7% 3,5% Rijnmond % 16% 4% 6,3% 6,6% IJsselvechtstreek % 15% -25% 3,9% 3, Stedendriehoek % 23% -4% 4,4% 4,2% Twente % 22% -29% 6,2% 4,4% Haaglanden % -21% 6,3% 5, Holland Rijnland % 52% -26% 3,7% 2,7% Midden-Holland % 39% -17% 2,7% 2,2% West-Brabant % -22% 4,5% 3,5% Zeeland % 7% -16% 4,4% 3,6% Achterhoek % 21% -31% 4,6% 3,2% Midden-Gelderland % -24% 5,7% 4,3% Rivierenland % 38% -6% 3,7% 3,4% Zuid-Gelderland % 12% 6,3% 7,1% Noord-Kennemerland en West-Friesland % 5% -12% 2,8% 2,4% Zaanstreek/Waterland % 41% 4% 4,3% 4,5% Zuid-Kennemerland % 2-1 4, 3,6% Midden-Brabant % 4% -16% 5,4% 4,6% Noordoost-Brabant % 9% -6% 4, 3,7% Zuidoost-Brabant % 31% -29% 5,7% 4, Groot Amsterdam % -24% 5,8% 4,4% Noord- en Midden-Limburg % 3% -24% 4,5% 3,4% Zuid-Limburg % -2% -26% 7,3% 5,4% 14

15 Kans op werk regio Achterhoek Kansrijke beroepen op de arbeidsmarkt (bron: Kenniscentra) Ondanks de crisis zien de kenniscentra mogelijkheden voor beroepen die nu kansen bieden op de arbeidsmarkt. Hieronder staan per branche de meest kansrijke beroepen per niveau aangegeven. De kansen zijn weergegeven op het niveau van het voormalige CWI-district waaronder deze regio valt en zijn met name relevant voor schoolverlaters. Sector Beroep Niv. Sector (vervolg) Beroep Niv. Afbouw en onderhoud Tentoonstellingsbouwer 2,3 Laboratoria Analist Pathologie 4 Bouw & infra Kaderfunctionaris bouw en infra 4 Laboratoria Chemisch-Fysisch Analist 4 Bouw & infra Machinisten 3 Mobiliteit (eerste) autotechnicus 2,3 Bouw & infra Timmerman 2,3 Mobiliteit Servicemanager bedrijfsautos/personenauto s Dierverzorging, 4 veehouderij Dierenhouder/dierverzorger hokdieren 4 Mobiliteit Verkoopadviseur personenauto s 3 Economisch-adm. Commercieel medewerker binnendienst 3 Procesindustrie Allround Operationeel Technicus 4 Economisch-adm. Contactcenter medewerker 3 Procesindustrie Operator B,C 3,4 Economisch-adm. Junior accountmanager 4 Techniek (Eerste) monteur Elektrotechnische industriële Gezondheidstechniek Audicien/opticien 4 producten 2 Gezondheidstechniek Medewerker Steriele Medische Hulpmiddelen 3 Techniek (Eerste) monteur werktuigkundige installaties 2,3 Gezondheidstechniek Schoenhersteller/Ondernemer 2,3 Techniek (Fijnmechanisch/allround )verspaner 3 Handel Aankomend verkoopmedewerker 1 Techniek Elektrotechnische industriële producten en Handel Commercieel medewerker binnendienst/ systemen (Technicus) 4 buitendienst 3 Techniek (Eerste) monteur data/elektra/koudetechniek 2,3 Handel Logistiek medewerker groothandel/detailhandel 2 Techniek Eerste monteur elektrotechnische installaties 2,3 Handel Manager handel (afdelingsmanager) 4 Techniek Allround lasser, plaatwerker, constructiewerker 3 Handel Manager handel (filiaalmanager) 4 Techniek Commercieel technicus 4 Handel Verkoopspecialist (detailhandel) 3 Techniek Servicemonteur installatietechniek 3 Handel Verkoper 2 Techniek Werkvoorbereider/tekenaar fabricage 4 Horeca (Zelfstandig) werkend gastheer/-vrouw 2,3 Verssectoren Productiemedewerker versindustrie 2 Horeca Kok 2 Verssectoren Voedingsoperator 2 Horeca Medewerker fastservice 2 Horeca Zelfstandig werkend kok 3 Laboratoria Allround Laborant 3 Toelichting op de gebruikte begrippen Bbl Leerweg in het mbo waarbij het praktijkdeel minimaal 6 is en over het algemeen 4 dagen wordt gewerkt met een arbeidsovereenkomst en 1 dag school bezoekt. Wordt ook leerbaan genoemd. Bol Leerweg in het mbo waarbij het praktijkdeel tussen 2 en 6 is waarbij meestal geen sprake is van een arbeidsovereenkomst. Wordt ook stage genoemd. Beroepspraktijksvorming-leerplaats (bpv-leerplaats) Bpv-leerplaats heeft zowel betrekking op bol als op bbl. Gerealiseerde stageplaatsen en leerbanen Uitgangspunt is de arbeidsmarktregio waar de deelnemer woont. Het gaat om deelnemers jonger dan 27 jaar die tussen en zijn gestart met een stageplaats of leerbaan. Per deelnemer is via Stagemarkt en DUO Groningen het bezit van de startkwalificatie bepaald Mobiliteit stagiairs Mobiliteit is de mate waarin deelnemers stage (bol en bbl) lopen in de arbeidsmarktregio waarin zij wonen. Er zijn drie varianten: de eerste is dat deelnemers in de bepaalde arbeidsmarktregio wonen en in een andere regio stage lopen, de tweede dat deelnemers in de eigen woonregio stage lopen en de derde is dat deelnemers woonachtig in een andere regio in de desbetreffende regio stagelopen. Ratiogetal Verhouding in de ontwikkeling tussen deelnemers en leerbedrijven gemeten tussen twee perioden. Het ratiogetal geeft een indicatie of deelnemers meer of minder moeite hebben een stageplaats of leerbaan te krijgen. Is het getal boven de 1 dan zijn er in principe voldoende leerplaatsen; is het getal onder de 1 dan kunnen deelnemers in principe minder gemakkelijk een leerplaats vinden. Bij de meting voor het eerste tertaal is uitgegaan van het aantal inschrijvingen bij mbo-instellingen per vergeleken met het derde tertaal 28 (= 1 oktober 28). Bron voor aantal leerbedrijven is Stagemarkt.nl, voor het aantal deelnemers DUO. Een uitgebreidere toelichting staat in de Basiscijfers Jeugd, juni 21, pagina 6. Nww De bij een vestiging van het UWV WERKbedrijf actueel ingeschreven werkzoekende zonder werk of werkzoekende die minder dan twaalf uur per week werkt met een inschrijfdatum en geen uitschrijfdatum. Zij dienen ingeschreven te zijn in de regio waar zij woonachtig zijn. Nww-% Verhouding tussen het aantal nww in een gebied en de beroepsbevolking in hetzelfde gebied. Instroom in nww Het aantal inschrijvingen gedurende de periode van personen in het bestand van UWV WERKbedrijf als nww, waarbij nieuwe ingeschrevenen die tot 3 dagen voor inschrijvingdatum nog ingeschreven stonden, niet tot instroom worden gerekend (de inschrijving wordt daarvan geacht te zijn doorgelopen). Tot instroom nww wordt tevens de statusverandering van geregistreerde personen naar Niet-Werkend gerekend Uitstroom uit nww Het aantal uitschrijvingen van nww-ers gedurende de periode uit het bestand van het UWV WERKbedrijf, welke niet binnen 3 dagen weer opnieuw ingeschreven zijn. Jeugdwerkloosheid Aantal niet-werkende werkzoekenden jonger dan 27 jaar. 15

16 Colofon UWV WERKbedrijf en Colo Uitgave: juni 211 Redactie: UWV WERKbedrijf en Colo Vormgeving: Colo Drukwerk: Bestenzet, Zoetermeer Contactpersonen arbeidsmarktinformatie UWV WERKbedrijf Roland Keiren [6] Saskia Grit [6] Colo Postbus 7259, 271 AG Zoetermeer Regiocoördinator arbeidsmarktvraagstukken regio Oost Marion Liebregts, [6] , Contactpersoon voor de kenniscentra regio Achterhoek Desiree Frissen, [6] , Kenniscentra voor beroepsonderwijs en bedrijfsleven: Aequor, Calibris, ECABO, Fundeon, GOC, Innovam, KC Handel, Kenteq, Kenwerk, KOC, PMLF, Savantis, SH&M, SVGB, SVO, VOC, VTL