KunstKrant. mee! Informatiekrant voor beeldende kunst.

Transcriptie

1 KunstKrant Informatiekrant voor beeldende kunst ZEVENTIENDE JAARGANG NUMMER 6 NOVEMBER/DECEMBER 2013 NEEM mee! George Minne In dit nummer o.a. Galerie Dom Arte: kwaliteit en virtuositeit Fascinatie voor wolken in Museum IJsselstein Eerste Nederlandse beeldengalerie Bell Arte 20 jaar Topfotograaf Carli Hermès: De kunst van het verleiden Aziatische kunst in de lift - Kunstbroeders, KAdE, Wereldmuseum Nederland-Ruslandjaar afgesloten in Stedelijk Amsterdam en Lakenhal Leiden Beelden van George Minne beleven in Gerhard-Marcks-Haus in Bremen

2 pagina 2 kunstkrant november/december 2013 Openstelling beeldenpark UNIEK OP DE VELUWE Voel je vrij om te wandelen op Landgoed t Veen, geniet van de sprengen, de ijsvogels, de natuur, voel je vrij. Het is een unieke beleving. Met de openstelling van ons landgoed geven we mensen de ruimte te genieten van de natuur. Onderweg raakt u niet uitgekeken. OPVLIEGENDE UIL exclusief verkrijgbaar Een uitgebreide collectie unieke tuinbeelden, exclusieve zonnewijzers en de grootste keuze van Nederland wat waterornamenten betreft, kijkt u uw ogen uit. De beelden zijn vervaardigd uit brons, graniet, marmer en RVS. Een beeld krijgt haar kracht door een unieke sokkel. Al onze 100 en 1 sokkels zijn uit voorraad leverbaar en u heeft de keuze, wij adviseren en plaatsen in heel Nederland. Elke beeld is net zo uniek als u. Kom het beleven! BLUE BIRD exclusief verkrijgbaar Veenweg 12, 8181 NL Heerde, landgoedhetveen.nl, (Joop), (Lizette) Openingstijden: van woensdag tot en met zondag van tot uur.

3 kunstkrant november/december pagina 3 Art Gallery O-68 in Velp exposeert moderne en hedendaagse kunst, zowel van Nederlandse als van buitenlandse kunstenaars. Van 6 oktober tot en met 3 november EINDER IN TWEEVOUD van Marena Seeling en July Leesberg en van 17 november tot en met 15 december FOUND IN TRANSLATION van Elies Auer en Jacob Kerssemakers Marena Seeling studeerde aan ArtEZ Arnhem vrije kunst en grafiek. Zij groeide op in een dijkhuis met uitzicht op de Waal en de uiterwaarden. Tijdens haar jeugd is het silhouet van de oprukkende industriële bebouwing een vanzelfsprekend onderdeel van de horizon. Dit beeld van het geïndustrialiseerde polderlandschap bij haar geboortedorp Weurt komt terug op de schilderijen van Seeling. EINDER IN TWEEVOUD en FOUND IN TRANSLATION Op het snijvlak van figuratie en abstractie onderzoekt zij het geziene, hoe de ervaring van ruimte zich verhoudt tot het platte vlak van het canvas en de opbreng van verf. Het gecalculeerde toeval is essentieel in haar werk. De kwaststreek is belangrijk. Deze geeft richting, vorm en kader. Kleur is tijdens dit proces de aanjager en het witte doek zijn tegenhanger als de ultieme ruimte. In 2012 gaat Marena terug naar Weurt voor het project Schetsen aan verrommeling. De tegenstrijdigheden in het geïndustrialiseerde landschap dagen haar uit die ruimte te definiëren. De serie aquarellen, en plein air daar gemaakt, maakt deel uit van de expositie in Art Gallery O-68. De afgelopen jaren waren de schilderijen van Marena Seeling o.a. te zien bij: Gezicht op Weurt CBK (1997) Nijmegen; Landschap/Landscape Galerie AdK (2002) Amsterdam; Weurt Heden (2006) Den Haag; Loods 6 ( ) Amsterdam; Inside Outside Galerie Wit (2012) Wageningen; Arti et Amicitiae (2013) Amsterdam; Land shape Galerie Agnes Raben (2013) Vorden. Haar werk bevindt zich in collecties van diverse overheden en particulieren. Ze ontving projectsubsidies van de provincie Gelderland. Marena Seeling, zonder titel, 2012, olie op linnen, 120x200 cm Jacob Kerssemakers, Klein Offem, 2013, 150 x150 cm olie & acryl op doek Jacob zegt (Palet 353, p ): Veel plezier beleef ik aan het maken van panorama s. Dit zijn lange tekeningen (van een meter of vijf) waarbij ik de hele horizon teken, 360 graden in het rond op een rol papier met behulp van een klein rollenplankje. Jacob Kerssemakers schildert en tekent landschappen. Hij werkt bij voorkeur en plein air op ezels van eigen ontwerp en makelij. In zijn schilderijen toont Kerssemakers het hier en nu: de uitgebrande faculteit bouwkunde in Delft, de spoordijk in Amsterdam, straten in Berlijn, moskeeën in Kenia, het IJslandse landschap. De wereld, dichtbij huis en veraf. Kerssemakers volgde zijn kunstopleiding aan de Rietveld Academie ( ) en de Wackers Academie ( ), beide in Amsterdam. Hij experimenteert momenteel met een techniek waarbij hij die lange landschappen verknipt, de stroken onder elkaar plakt en daar weer een ander beeld uit dezelfde omgeving overheen schildert. Dit geeft de toeschouwer de sensatie van tegelijk in en uit zoomen. Deze extra dimensie aan het wisselende perspectief gebruikt hij in het hier getoonde Klein Offem. Kerssemakers exposeerde in Amsterdam, Hilversum, Noordwijk, Apeldoorn, Drachten, Utrecht, Weesp, Berlijn en Kenia. Hij is genomineerd voor de The New Van Gogh film-competitie over werkwijze (2013). July Leesberg, Sterrenhemel 1, 2009, olie op linnen, 100x120cm July Leesberg woont en werkt in Wageningen. Haar grootvader wijdde de kleine July in in de geheimen van de natuur. Hij leerde haar de Nederlandse en Latijnse namen van de planten in haar omgeving. Aanvankelijk richtten Leesberg s interesse en studie zich dan ook op de natuur, met name op de plantenwereld. Zij voelt verwantschap met Maria Sybilla Merian. In 2001 studeerde zij af aan Artez Fine Art Arnhem, met reusachtige bloemportretten, waarvoor zij de Siemens kunstprijs won. Door een langdurig verblijf in het tropisch regenwoud van Colombia ervaart Leesberg hoe weinig er van die wilde wereld nog te zien is in het Nederlandse landschap. Hierdoor gegrepen, laat zich meevoeren in het geconstrueerde landschap van haar vaderland. De verwondering over het ongerepte maakt plaats voor de fascinatie voor de vastbeslotenheid waarmee de Nederlander zich meester maakt van zijn natuurlijke omgeving. Wat Leesberg schildert is de ervaring van het sublieme in het hedendaagse landschap. Het werk gaat over de dynamiek van door mensenhanden gemaakte horizonnen. In 2009 kocht het historisch museum van Wageningen een groot werk aan: Manhattan aan de Rijn 2. Werk van haar hing in 2011 en 2013 in het Gemeentemuseum Den Haag, tijdens de ZomerExpo. Naast haar schilderijen in acryl- en olieverf werkt Leesberg ook met video en fotografie. Elies Auer studeerde architectuur en volgde cursussen voor professionele schilders in Indonesië, Frankrijk en Nederland. Karakteristiek voor haar werk zijn de sterke kleuren in een balans tussen figuratief en abstract. Auer s werk is gedreven door een continue zoektocht om impact te creëren met detail. De landschappen, steden, straten en gebouwen zijn niet naar de werkelijkheid geschilderd Ze zijn verzonnen. kenbaar aan de tijd van de dag of de overweldigende kracht van de natuur. Toch vraagt de kijker zich af: Waar is dat ook al weer? Wanneer was ik daar? Elies gaat zo een dialoog aan met de kijkers, die hun eigen conclusies moeten trekken. Haar schilderijen zijn in particuliere en bedrijfscollecties in Nederland, België, Engeland, Portugal, Italië en Polen. Ze heeft geëxposeerd in Nederland, Duitsland, Portugal, Polen en Indonesië. Elies Auer: Barricade, 2009, acryl op linnen, 80 x 100 cm 22 December Kerstreceptie: verkoop werken in stock Amsily-Barak, Auer, Corneille, Brodsky, Dali, Diehl, Esses, Haeberling, Kerssemakers, Leesberg, Mar, Ogiuo, Onabanjo, Orara, Ovraiti, Seeling,Veshev Art Gallery O-68 Oranjestraat SG Velp, GLD Open tijdens expositie: di-vr, 2-5 uur, en op afspraak / info@gallery-o-68.com

4 pagina 4 kunstkrant november/december KNSTNWS Dutch Desing Awards Modeontwerpster Iris van Herpen won het Golden Eye van de Dutch Design Awards. Ze viel onder meer in de prijzen met haar sculpturale jurken, die ze met behulp van een 3D-printer maakt. Winnaars in andere categorieën zijn journalist/ontwerpster Femke Herregraven en een wokkeltrap van Onix in een kerktoren van Uitwierde. Alzheimer-programma Het succesvolle Alzheimer-programma in het Stedelijk Museum in Amsterdam en het Van Abbemuseum in Eindhoven gaat landelijk. Het programma maakt kunst en cultuur toegankelijk voor mensen met dementie. De rondleidingen en workshops blijken op hen en hun omgeving positieve effecten te hebben. Tien musea in Nederland en België zullen het Stedelijk en Van Abbe navolgen. Van ommeren- De Voogtprijs 2013 Expositie recente werken 2013 Appel,Corneille en tijdgenoten in Museum De Buitenplaats te Eelde 5 oktober 2013 t/m 9 februari 2014 verloot van Reinder Homan. Zie bon in deze krant. Aan de hand van foto s, installaties en schilderijen van Berndnaut Smilde, JCJ Vanderheyden, Daan de Jong, Wout Berger, John Körmeling en Marisca Voskamp zoomt Museum IJsselstein in op de eeuwenoude fascinatie van Nederlandse kunstenaars voor imposante en dreigende of juist poëtische en verstilde wolkenluchten. De typisch Hollandse luchten maakten furore dankzij de schilderijen van 17de-eeuwse meesters. Nog steeds voegen hedendaagse kunstenaars nieuwe dimensies toe aan het brede spectrum van visies en mogelijkheden dat door de eeuwen gevormd is. Wie het lijstje met namen van deelnemende kunstenaars bekijkt, zal al snel geneigd zijn te denken dat Rik van Hazendonk is de winnaar van de Van Ommeren-De Boogaart Voogtprijs 2013, die is John Körmeling één van de minst voor de hand liggende keuzes is. Maar schijn bedriegt. Het beeldende uitgereikt tijdens de Najaarssalon van Pulchri Studio in Den Haag. Hij krijgt t/m oeuvre van Körmeling leunde altijd sterk aan tegen 13 november een solo-expositie bij Pulchri, architectuur. Maar zijn tegendraadse en onorthodoxe evenals de twee andere genomineerden, kijk op de wereld om hem heen, zorgde ervoor dat Marc 22 van Bilderbeek november en Sjef Henderickx. t/m 15 december 2013 hij zich nooit voor een gat liet vangen en elke vorm van beperking op afstand hield. Körmeling is een onconventionele vrijdenker die deelterreinen en rand- vrijdag t/m zondag tot uur gebieden maar al te graag annexeert of integreert in [ Kommisjewei l Nijega l Tel. (0512) zijn eigenzinnige ] beeldvormingsprocessen. Met veel Demeester directeur van Frans Hals Museum Ann Demeester wordt de nieuwe directeur van het Frans Hals Museum in Haarlem. Zij volgt Karel Schampers op, die per 1 februari met pensioen gaat. Demeester gaf eerder leiding aan W139 in Amsterdam en is momenteel directeur van het Appel Arts Centre. Amsterdam Art Weekend In het weekend van vrijdag 29 november t/m zondag 1 december is de tweede editie van Amsterdam Art Weekend, een internationaal georiënteerde kunstmanifestatie. Werkplaatsen, galeries en instituten verenigen zich om het beste en meest actuele te laten zien, wat Amsterdam op het gebied van hedendaagse kunst te bieden heeft. Motto: Amsterdam staat aan de wieg van uitzonderlijk talent. Zie ouborg Prijs 2013 De Ouborg Prijs 2013 is toegekend aan Marcel van Eeden. De prijs wordt om de twee jaar toegekend aan een Haagse kunstenaar en bestaat uit een geldbedrag van ,- en een publicatie. Daarnaast is vanaf 8 november in het Gemeentemuseum Den Haag zin installatie Sammlung Boryna te zien, met zestig tekeningen en twee sculpturen. Winnaar ets van Homan De ets van Reinder Homan is deze keer gewonnen door mevrouw M.F. ter Haar-Bronkhorst uit Koudekerk a/d Rijn. Gefeliciteerd! De ets komt naar u toe. Ook kans maken op zo n fraai kunstwerk? Word abonnee en u krijgt de KunstKrant thuisgestuurd. Iedere twee maanden wordt onder de abonnees een originele ets Museum IJsselstein: Nieuwe visie op Hollandse luchten Al weer een jaar geleden ging Museum IJsselstein open onder een nieuwe naam. Het expositieaanbod rechtvaardigt een groot publiek. Toch is het museum relatief onbekend bij kunstminnend Nederland. De expositie In de wolken zou daar zo maar verandering in kunnen brengen. Door Wim van Der Beek gevoel voor understatement zoekt hij steeds weer de grenzen van het (on)mogelijke op. In 1989 bedacht hij het totaal onuitvoerbare werk Gat in de wolk, destijds bedoeld voor het Eendrachtsplein in Rotterdam. Zijn toelichting is even simpel als hilarisch. Droogjes constateert hij: Je kunt het nog zo goed doen, maar als het regent is het altijd klote. Ieder mens zit liever op een lelijk plein in de zon dan op een mooi plein in de regen. Dus ik dacht: laat op het plein gewoon de chaos bestaan die er al is en maak een gat in een wolk waar gegarandeerd altijd een spetter licht doorheen valt. Dan wordt het vanzelf het mooiste plekje van Nederland. JCJ Vanderheyden, Lange Horizon, Fascinatie voor wolken Gijs van der Sleen Schilderijen en fotografie Analoge fotografie, handafdruk. Brouwerijstraat 42, 9981 JM Uithuizen T MUSEUMKAART GELDIG Open atelier eerste zondag van de maand Marisca Voskamp, Ademtocht. Paradoxen De enige vraag die overblijft, is: Hoe maak je als kunstenaar een gat in een wolk? Körmeling weet dat ook nog niet precies, maar voorlopig construeerde hij alvast een model dat vooralsnog alleen op schaal is uitgevoerd in Madurodam. Een lamp die acht keer zo sterk is als het grote licht van een autokoplamp hangt boven een miniatuurhuisje. Tussen huisje en lamp bevindt zich een bewolkte lucht met een opening waar de schijnwerper doorheen straalt, precies op een nietig mensje in een tuinstoel. Dat is pas echt genieten voor de bevoorrechte zonaanbidder! De bijdragen van Körmeling vormen ongetwijfeld de meest alternatieve variaties op het wolkenthema. Minder ludiek maar niet minder vervreemdend is het werk van Marisca Voskamp. Tegenstellingen en schijnbare tegenstrijdigheden zijn voor haar eerder regel dan uitzondering. Universele thema s als verlangen, leven en dood en ontheemding zijn op een persoonlijke manier verwerkt en ingekleurd. Jeugdervaringen vormen de basis voor haar visie en fantasie. Voskamp etaleert in haar artistieke projecten een sterke voorkeur voor vergankelijkheid. De voorliefde voor niet duurzame materialen sluit daar naadloos bij aan. Ongebruikelijke materialen als zeep, riet, aarde, gras en plastic genieten de voorkeur. De kunstenares geeft zich onvoorwaardelijk over aan paradoxale beeldvormingsprocessen. De uitkomsten zijn steeds weer verrassend ongewoon en onderstrepen dat niets is wat het oppervlakkig gezien lijkt te zijn. Op verzoek van Museum IJsselstein realiseerde Voskamp een project waarbij medewerkers en bezoekers van het museum zijn betrokken. Verbindende factor is de lucht die mensen in- en uitademen. Plastic zakjes met uitgeademde lucht fungeren als katalysator in het work-in-progress project. Samen vormen de zakjes met verpakte lucht het groeiobject Ademtocht: een wolk die gedurende de expositie steeds verder uitdijt. Binnenwolken Berndnaut Smilde verkent de schemerzone tussen datgene wat wij als echt en onecht ervaren en het diffuse gebied tussen de opties die wij voor mogelijk of onmogelijk houden. Dat terrein wordt door hem op intrigerende en enerverende manier in beeld gebracht. Hoe onwerkelijk de foto s van Smilde ook lijken, ze zijn niet gemanipuleerd of digitaal bewerkt. De kunstenaar ontwikkelde een methode om een perfecte witte wolk te creëren in een binnenruimte. Dat gaat niet zomaar. De ruimte moet tochtvrij zijn en de temperatuur en luchtvochtigheid worden zorgvuldig op elkaar afgestemd. Wanneer aan alle randvoorwaarden is voldaan, kan de kunstenaar

5 Berndnaut Smilde, Nimbus D Aspremont, 2012, Collectie Manders. kunstkrant november/december 2013 pagina 5 JCJ Vanderheyden, Horizon (licht blauw), met behulp van een rookmachine en uitgekiende belichting binnenwolken creëren. Op zijn eigen, onnavolgbare manier vereeuwigt hij het kortstondige en schijnbaar ongrijpbare ogenblik. Zo maakt hij het onmogelijke waar. In de paradoxale fotobeelden blijken schijnbare tegenstellingen (binnen en buiten, tijdelijkheid en eeuwigheid, echt en onecht) ineens niet meer met elkaar te conflicteren. Dat is magie van de zuiverste soort. De titels van de werken die Daan de Jong exposeert, verwijzen vaak naar muziekstukken of muziekjargon. In de aanloop naar het scheppingsproces experimenteert de kunstenaar onder meer met fotografie, film, schetsen en dagboeken. Tijdens de reizen die hij onderneemt, luistert hij naar muziek die hij later (in zijn atelier) omzet in schilderijen die op reiservaringen en gemoedstoestanden zijn gebaseerd. Ritmiek en melodieuze fragmenten worden vertaald in onvervalste schilderkunst. Wolken en landschap- pen vertegenwoordigen twee kanten van dezelfde medaille. Beide beeldbepalende elementen vertegenwoordigen de stemming van de kunstenaar. Maar het zijn toch vooral de wolken die de toon zetten. Onbegrensde ruimte JCJ Vanderheyden hanteert andere referentiekaders. Hij speelt met waarnemingen die ons beeld van de zichtbare en onzichtbare werkelijkheid beïnvloeden. Observatie, tijd en ruimte zijn belangrijk in zijn werk. De kunstenaar die vorig jaar overleed, wil de onbegrensde ruimte vatten. Ooit keek hij tijdens een vliegreis uit het raampje en zag blauwe en witte vlakken. Hij realiseerde zich dat dit was, wat hij eerder geschilderd had. De tijd werd als het ware omgekeerd. Hij schilderde iets wat hij pas later herkende als zijn onderwerp. In zijn werk balanceert hij voortdurend op het scherp van de snede tussen figuratie en abstractie. Ook in de fotowerken van Wout Berger is iets merkwaardigs aan de hand. De ontstaansgeschiedenis is bijzonder. Op een vaste plek op zijn slaapkamer plaatste de kunstenaar zijn statief met camera. Vanaf die plek binnenskamers zoomde hij in op het landschap van zijn directe woonomgeving. Het uitzicht wordt bepaald door een meer met daarboven wisselende wolkenluchten. In een periode van tweeënhalf jaar maakte Berger ongeveer honderdvijftig foto s. Een deel daarvan werd opgenomen in het boek When I open my eyes, dat vorig jaar verscheen. Verschillende jaargetijden, tijdstippen en weersomstandigheden bepalen de sfeer en intensiteit van de gefotografeerde omgeving. In de wolken, t/m 2 februari in Museum IJsselstein, Walkade 2, IJsselstein. Informatie:

6 pagina 6 kunstkrant november/december 2013 KLASSIEKEACADEMIE voor beeldende kunst VAKOPLEIDINGEN SCHILDEREN EN BEELDHOUWEN Bij Atelier van Hulsen kunt u terecht voor het ontwerpen, veranderen en repareren van uw sieraden. Bovendien is er een uitgebreide collectie sieraden aanwezig in goud en zilver, waaronder de molleboon- en ginkgocollectie. Tijdens de open zondagen in december hebben wij een sfeervolle schuurfair met kerstspullen tegen inkoopsprijs. Openingstijden Woensdag t/m zaterdag uur uur klassieke-academie.nl Klassieke Academie voor beeldende kunst Telefoon: Akerkhof 43C 9712 BC Groningen Open zondagen 8, 15 en 22 december uur Gesloten 23 dec. t/m 1 jan. Atelier van Hulsen, Goud- & Zilversmederij Borgweg 38, Zeerijp Tel , info@klassieke-academie.nl MEER DAN MAATWERK KUNSTGIETWERK IN: BRONS - ALUMINIUM - RVS EN GIETIJZER Noorderstraat AV Sappemeer Tel: +31 (0) Fax: +31 (0) info@gieterijborcherts.nl

7 George Minne, blik in de tentoonstelling, Badende I, 1899 (links), Badende, 1931 (rechts) kunstkrant november/december 2013 pagina 7 George Minne beleven in Gerhard-Marcks-Haus in Bremen Ieder beeld een andere expressie George Minne ( ) behoort tot de drie grote voorlopers van de moderne beeldhouwkunst. Terwijl zijn Franse collega s Auguste Rodin en Aristide Maillol ook vandaag de dag nog wereldberoemd zijn, is Minne relatief onbekend. Het Gerhard-Marcks-Haus in Bremen toont een overzicht van het werk van deze Belgische kunstenaar. George Minne, Raum der Knienden beelden uit George Minne, Raum der Knienden beelden uit Rond 1900 ontwikkelden kunstenaars als George Minne het idee dat een kunstwerk door de toeschouwer niet begrepen, maar beleefd moet worden. Een beeld van de mens had niet één bepaalde betekenis, maar de toeschouwer werd geacht de lichaamshouding en expressie van het werk te interpreteren. Deze overgang van weten naar beleven is een van de belangrijkste kunsthistorische ontwikkelingen aan het begin van de twintigste eeuw. Opeens kon iedereen kunst begrijpen en niet alleen connaisseurs. Minne s kunst werd gewaardeerd als voorstelling van het innerlijk leven van de mens. Met zijn knielende jongelingen werd hij ver buiten België beroemd. Maar ook zijn beeldhouwkunstige inventies, met name de vereenvoudiging van de vorm en het belang van contour en lijn zouden grote invloed hebben. De tentoonstelling in het Gerhard-Marcks-Haus laat zien dat Minne, hoewel hij maar weinig thema s had, van beeld tot beeld telkens een andere expressie zoekt. Daarmee werd hij een belangrijke voorloper van het expressionisme. Ook het late werk van de kunstenaar is op de tentoonstelling te zien voor de eerste keer buiten België. Oeuvre overzicht De tentoonstelling, waarin werken uit Belgische, Duitse, Engelse en Nederlandse collecties zijn samengebracht, is het eerste overzicht van het oeuvre van deze bijzondere kunstenaar sinds de jaren tachtig. Het project maakt deel uit van een langdurig samenwerkingsverband tussen het Gerhard-Marcks-Haus in Bremen en museum Beelden aan Zee in Scheveningen, waardoor belangrijke beeldhouwers die in vergetelheid zijn geraakt weer onder de aandacht kunnen worden gebracht. De tentoonstelling zal (in iets kleinere vorm) vanaf 31 januari in Scheveningen te zien zijn. Bij de tentoonstelling verschijnt een tweetalige catalogus (D-NL). Rondleidingen en informatie zijn ook in het Nederlands beschikbaar. George Minne. Ein Anfang der Moderne, t/m 26 januari in het Gerhard-Marcks-Haus, Am Wall 208, 28195, Bremen. Open: di-zo 10-18, do Meer informatie op

8 Het selecteren van kunstenaars die zij presenteert op de grote beurzen, moet voor Gerry Broos steeds weer een lastige opgave zijn. Want de toonaangevende kunstenaars die dit jaar een prominente plek krijgen op de PAN, maken deel uit van een veel grotere groep groep schilders en beeldhouwers die stuk voor stuk hun sporen hebben verdiend in de naoorlogse hedendaagse schilder- en beeldhouwkunst in Nederland. Klinkende namen als Armando, Alphons Freymuth, Jan Commandeur, Frank van Hemert, Klaas Gubbels, Ger Lataster, Sjoerd Buisman, Toon Teeken, Bert Frijns en Marijke de Goey komen voor op het lijstje van kunstenaars met wie Gerry Broos werkt of heeft gewerkt. En dat is nog maar een grove en vrij willekeurige selectie. Ook jongere kunstenaars zijn goed vertegenwoordigd. Zo behoren Gé-Karel van der Ster- pagina 8 kunstkrant november/december 2013 Gerry Broos bij de entree van haar galerie Dom Arte. Marie-José Robben, Zeevlam. Galerie Dom Arte: Marie-José Robben en PAN Verfvirtuositeit en puur schildersplezier Gerry Broos laat er geen misverstanden over bestaan. In haar galerie in het Brabantse Rucphen wordt het woord kwaliteit met hoofdletters geschreven. Naast een interessant aanbod van beeldhouwkunst valt vooral de groep schilders op die met regelmaat in haar galerie exposeren en van wie zij werk laat zien op de grote Nederlandse kunstbeurzen. Tijdens de komende PAN in Amsterdam zijn in de stand van Galerie Dom Arte schilderijen te zien van Marc Mulders, Koen Delaere, Theo Kuijpers en Leon Adriaans. In dezelfde periode exposeert Marie-José Robben in de galerie. Hoe verschillend het werk van deze vijf kunstenaars ook is, ze hebben met elkaar gemeen dat ze zich manifesteren als schilders pur sang: rasechte verfvirtuozen die er steeds opnieuw in slagen om het maximale rendement uit verf te halen. Met nadruk stelt Broos vast dat ze met haar galerie Dom Arte bewust aanstuurt op confrontaties tussen kunst en kijker. Dat kunnen aangename en sensationele confrontaties zijn, euforische of esthetische openbaringen, maar ook ontmoetingen met kunst die wringt of schuurt, tot nadenken stemt of aanren en Esther Jiskoot tot de generatie van beeldende kunstenaars die in de jaren zestig werden geboren. Confrontatie Gerry Broos maakt geen geheim van haar ambities. Ze legt de lat hoog. Dat blijkt niet alleen uit het expositieprogramma van haar galerie en de kunstenaars met wie zij werkt, maar ook uit de nevenactiviteiten die in de galerie en beeldentuin of op andere locaties plaatsvinden. Die activiteiten variëren van een interessant lezingenaanbod (onder meer over de relatie tussen filosofie en kunst) tot projecten die in opdracht van bedrijven worden gerealiseerd. Uit het overstelpende kunstaanbod selecteert galerie Dom Arte kwalitatief hoogstaande schilderijen en beeldhouwwerken. Het besef en het herkennen van kwaliteit zijn essentieel. Persoonlijke voorkeuren zijn daaraan ondergeschikt. De kunstwerken die wij laten zien, kunnen zowel figuratief als abstract zijn, licht de galeriehoudster toe. De keuze voor bepaalde kunstwerken heeft alles te maken met de gewenste reflectie, inspiratie of de esthetische voorkeur van de klant. Wij bedienen de kunstliefhebber op een zo hoog mogelijk niveau. Het is onze intentie om optimaal tegemoet te komen aan de wensen van het publiek. Inspiratie is steeds het sleutelwoord. De toeschouwers moeten gestimuleerd en geïnspireerd worden door de kunstwerken waarnaar ze op zoek zijn. Door Wim van der Beek

9 kunstkrant november/december 2013 pagina 9 column kleine kunstirritaties Wat is Daan Roosegaarde? Marie-José Robben, Seeligkeit. Marie-José Robben, Une nuit sauvage. Daan Roosegaarde weet precies wat hij is, maar daar zijn nog geen woorden voor. Dus grossiert hij in karakteriseringen van zichzelf als: dominee, ondernemer, architect, ontwerper en innovator. En hij bevindt zich er overal tussenin. Roosegaarde maakte veel indruk als de laatste Zomergast van het seizoen Vol geestdrift zat hij tegenover Wilfried de Jong die steeds maar wilde weten of hij nu kunstenaar dan wel designer was. Maar de jonge uitvinder legde zich niet vast en noemde zich ook geen kunstenaar, hoewel hij zich in de periferie van de kunstwereld bevindt. spoort tot (zelf)onderzoek: De focus ligt steeds op solide kunstwerken die hun waarde en bestaansrecht bewijzen doordat ze ook na langere tijd niet aan zeggingskracht inboeten. Anders geformuleerd: het gaat om schilder- en beeldhouwkunst met een hoge intrinsieke waarde, die duurzaam kijkgenot garandeert. De galerie is voortdurend op zoek naar beeldende kunst die zowel binnen- als buitenruimtes een extra cognitieve en esthetische allure geven. Het perspectief kan per locatie of situatie verschillen, maar de mate waarin de kijker inspiratie uit het getoonde kunstwerk put moet altijd onveranderd hoog zijn. Ademhalen In de maanden november en december exposeert Marie-José Robben in galerie Dom Arte recente schilderijen. In dezelfde expositie zijn ook glasobjecten van Sabine Lintzen te zien. Het is verleidelijk om in te zoomen op de onderwerpen die Marie-José Robben aanpakt in haar schilderkunst. Haar inspiratiebronnen vindt zij vooral in de natuur. Landschappen en bloemen sporen haar aan tot schilderkunst waaruit geestdrift spreekt. Minstens even belangrijk is de onvoorwaardelijke overgave aan het scheppingsproces. Dikke verflagen bepalen de kijker nadrukkelijk bij het scheppingsproces en bij de essentie van schilderkunst: verf op doek. De beeldmiddelen zijn met zorg afgestemd op verbeeldingskracht, zinsbegoocheling en magie. Robben heeft door de jaren heen een eigen stijl ontwikkeld. Zowel haar thematiek als haar werkwijze komen voort uit een solide schildertraditie, maar haar beeldtaal is volstrekt authentiek. Zij voegt nieuwe dimensies en zienswijzen toe aan het spectrum van de schilderkunst. Dat doet ze met veel energie en overgave. Elk schilderij onderstreept dat schilderen voor haar hetzelfde is als ademhalen. De schilderijen van Marie-José Robben (Kaatsheuvel, 1959) ademen verf. Puur schildersplezier en verfvirtuositeit vormen de basis van de picturale expedities die zij in haar atelier onderneemt. De onderwerpen fungeren als vliegwiel. Ze brengen het scheppings- proces op gang, voorkomen ontsporingen en houden Robben bij de les. Uiteindelijk draait alles om de dialoog tussen kunstenaar en materie. De dynamiek die op het doek ontstaat is het gevolg van acties en reacties, gebaren en ingrepen die elkaar uitlokken, en artistieke overwegingen en beslissingen die het uiteindelijke beeld bepalen. Natuurlijk gaan de schilderijen over sfeer en atmosfeer, over kleursensaties, emotionele beleving en stemmingsmomenten, over zonsondergangen, avondluchten, groeiprocessen en bloemenpracht. Maar ze gaan ook over de manier waarop waarnemingen en gewaarwordingen worden verwerkt en over de vertaling van persoonlijke beleving in concrete schilderkunstige handelingen. Penseelvoering en verfgebruik, structuur en textuur, de relatie tussen compositie, vorm en inhoud spelen een belangrijke rol. Niet voor niets werden Robbens landschappen in het verleden vaak aangeduid als verflandschappen. De bedoelde schilderijen gaan evenzeer over de weergave van het landschap als over de effecten van verfgebruik en schildertrant. Marie-José Robben (schilderijen) en Sabine Lintzen (glasobjecten), 17 november t/m 22 december in galerie Dom Arte, Langendijksestraat 3, Rucphen. T/m 10 november is er nog een solo-expositie van Klaas Gubbels. Meer informatie: Tijdens de kunstbeurs PAN in Amsterdam (24 november t/m 1 december) laat de galerie werk zien van Marc Mulders, Koen Delaere, Theo Kuijpers en Leon Adriaans. Roosegaarde weet ook precies wie hij is. Hij is nog steeds die jongen die vroeger nergens in paste en hierin zijn identiteit vond, toen hij op de kunstacademie vrij spel kreeg om zijn ideeën vorm te geven en op het Berlage Instituut leerde om ze ook te verwoorden. Sindsdien praat hij als Brugman om een nieuwe wereld tot stand te brengen, waarin verbeelding en technologie elkaar ontmoeten. Met de oude wereld houdt hij zich niet bezig. Meneer Rozebottel, dat lukt u nooit, wil hij niet horen. Die oude wereld is op sterven na dood. Nu komt het erop aan om de ver gevorderde technologie te gebruiken om onze omgeving te verbeteren en ons dichter bij elkaar en de natuur te brengen. Aanvankelijk werden zijn werken als Dune, een korenveld van leds die op aanraking reageert, door de musea opgepikt. Nu de crisis heeft toegeslagen en bedrijven moeten vernieuwen om het hoofd boven water te houden, werkt hij onder andere met de wegenbouw samen om een zichzelf verlichtende snelweg, Smart Highway, te realiseren. Zijn enthousiasme is aanstekelijk en hoopgevend in deze tijden, maar en dit woord is bij hem taboe hij is ook zeer naïef. Met hoeveel aplomb hij ideeën als nieuwe wereld en menselijkheid ook gebruikt, hij begrijpt ze maar ten dele. Dit komt doordat hij een utopist is die zichzelf als eenling overschat. Utopisten hebben de neiging om te denken dat alles geheel anders kan. Of zij nu het nieuwe slechts voorstellen of door revoluties willen bewerkstelligen, zij beseffen vaak niet dat het oude niet zomaar weggedacht of weggevaagd kan worden, omdat het in dingen en mensen verankerd is. Hoewel Roosegaarde meent de wereld aan te kunnen, is hij geen grote revolutionair. Eerder is hij een creatieve bemiddelaar tussen bestaande technologieën, bestaande problemen en nieuwe oplossingen, maar hij kijkt wel neer op tradities. Hoe begrijpelijk dit vanuit zijn enthousiasme voor de toekomst ook is, het is juist dit dedain dat utopisten altijd heeft opgebroken. In de loop der tijd hebben wij gezien dat weg met de religie (Verlichting), weg met het privébezit (Marxisme) en weg met de voorstellende kunst (abstracte kunst) het denken prikkelen, maar bij realisering niet alleen nieuwe ideeën en vormen, maar ook ellende veroorzaken. Op den duur verandert er wel iets in de cultuur, maar nooit bij toverslag, nooit overal en zeker niet door één individu. Meneer Rozebottel gaat het integreren van de technologie in ons dagelijks leven te langzaam. Beseft hij wel dat die technologie zijn prijs heeft wat de uitbuiting van de aarde betreft? Ziet hij wel dat de technologie nog lang niet voor iedereen beschikbaar is en in sommige landen ook niet de prioriteit heeft? En, is hij wel van het gevaar doordrongen dat de grote bedrijven, waarmee hij samenwerkt, makkelijk zijn kleine studio kunnen opslokken? Zijn wolkeloze geest is tegelijk zijn grootste goed en zijn valkuil. Enig gevoel voor betrekkelijkheid en een beetje melancholie zijn wel nodig om aan vernieuwingen diepgang te verlenen. Maar misschien komt die wijsheid nog wel. Katalin Herzog Overzicht van galerie Dom Arte. Zie weblog en weblog Beautifulworld, katalinherzog.tumblr.com. kleine kunstirritaties

10 pagina 10 kunstkrant november/december 2013 Gong Dong (1977/ China), titel We Sky, ensemble van 6 beelden, brons/wit gelakt, ca. 30 cm hoog, oplage 300. Galerie Kunstbroeders is gespecialiseerd in kunst van hedendaagse Chinese kunstenaars. Wij presenteren u de exclusieve kunst van o.a. Gong Dong, Wu Jia Hui, Xie Aige, Fang Ming, Zhang Yong e.v.a. Open van vrij- t/m zondag, uur. Tevens op afspraak. Weverssingel 22 (achter Theater De Flint) GK AMERSFOORT - (M) /

11 Gong Dong, titel No. 38 Daffodil Road, brons/wit gelakt, afmeting ca. 70 x 65 x 70 cm (HxBxD), 3/8. kunstkrant november/december 2013 pagina 11 Gong Dong Een naam die klinkt als een klok Gong Dong, titel Birthmark Series, brons/wit gelakt, serie van 4, afmeting 15 cm (H), oplage 99. De Chinese kunstenaar Gong Dong (1977). De Chinese kunstenaar Gong Dong werd in 1977 geboren in de zuidoostelijke provincie Fujian in China. Al op de basisschool, die de ingetogen Gong Dong goed doorliep, wist hij heel zeker wat hij later wilde worden: kunstenaar. Getekend door het plotselinge verlies van zijn vader, veroorzaakt door een noodlottig ongeluk, en de daardoor moeilijke leefomstandigheden waarmee hij geconfronteerd werd, was Gong Dong er alles aan gelegen zijn levensdoel te bereiken... Benelux In Nederland had nog niemand van Gong Dong gehoord tot zo n drie jaar geleden. Rijk Schipper, één van de partners in Galerie Kunstbroeders in Amersfoort, introduceerde de kunstenaar in de Benelux via enkele exposities in samenwerking met Van Loon Galleries in Vught. Inmiddels is Gong Dong ook bij ons een naam. Galerie Kunstbroeders verwierf de afgelopen twee jaar diverse nieuwe werken van de Chinese kunstenaar en zette hem in de Lage Landen nog beter op de kaart. Kunstliefhebbers en verzamelaars weten inmiddels waar de klok luidt als zij de naam Gong Dong horen. Niet verwonderlijk dat de Amersfoortse galerie van de broers Rijk en Carl Schipper goede zaken doet met het werk van Gong Dong. inmiddels ook in de USA, is hij zeer authentiek gebleven als mens. Wij willen Gong Dong volgend jaar naar Europa halen voor diverse solo-exposities. Gong Dong in Amersfoort Voor wie de, overwegend wit gelakte, bronzen beelden van Gong Dong wil zien, is een bezoek aan de Amersfoortse Galerie Kunstbroeders een aanrader. Gedurende het hele jaar exposeren de broers, naast het werk van andere opkomende en gevestigde Chinese kunstenaars, werk van Gong Dong. Een geval apart Toen Gong Dong werd toegelaten tot The Art Institute van de Universiteit van Fuzhou, was dat voor hem een belangrijke en grote stap in de kunstwereld. Al snel werd het de docenten duidelijk dat Gong Dong een geval apart was. Nu, ruim twintig jaar later, is Gong Dong nog steeds een kunstenaar die op zich zelf staat en nauwelijks in een hokje te plaatsen is. Een groot beeldend kunstenaar die vanuit zijn boeddhistische leefwijze beelden creëert die op je netvlies blijven hangen. Rijk Schipper: Wij hebben al jaren een hechte en persoonlijke relatie met Gong Dong. Dat resulteert erin dat hij ons direct - dus zonder tussenkomst van agenten - zijn nieuwste werken aanbiedt. Buiten dat, is hij een zeer plezierig mens om mee om te gaan. Beschouwend, rustig en zeer bescheiden. Ondanks het feit dat zijn kunstwerken in de belangstelling staan in Singapore, Dubai, Zuid-Korea, Hong Kong en Gong Dong, titel Tumbling Man, brons/wit gelakt, afmeting ca. 105 x 80 cm (HxB), 1/8. Galerie Kunstbroeders is gevestigd op de Weverssingel 22, Amersfoort en is geopend op vrijdag- t/m zondag van uur. Tevens op afspraak.

12 pagina 12 kunstkrant november/december 2013 KNSTNWS Moderne Aziatische kunst zit in de lift De markt voor moderne kunst in Azië groeit. Dit meldt De Volkskrant naar aanleiding van een bezoek dat vier verzamelaars uit China en Indonesië aan Nederland brachten. Zij bezochten onder meer de tentoonstelling Suspended histories in museum Van Loon in Amsterdam. In deze tentoonstelling reageert een tiental internationale, hedendaagse kunstenaars op het koloniale verleden in de VOC-tijd. In Kunsthal KAdE is een grote overzichtstentoonstelling met actuele Japanse kunst. De afgelopen vijftien jaar stal Takashi Murakami de show met zijn op manga- en anime-georiënteerde cartoon-figuratie. Zijn stijl van werken domineerde exposities over hedendaagse Japanse kunst in Europa en de Verenigde Staten. KAdE laat in de tentoonstelling Now Japan zien dat er ook veel andere artistieke 37 hedendaagse Japanse kunstenaars in KAdE Now Japan China Start in Drachten Met de tentoonstelling China Start toont Museum Dr8888 werken van jonge Chinese kunstenaars van 10 tot 22 jaar oud. Zij worden opgeleid aan de Dalian MyArt Academy. Daar worden talenten gestimuleerd om kunstenaar te worden. De expositie duurt t/m 17 november. Primeur Japanse prenten In het Sieboldhuis in Leiden is vanaf 7 december voor het eerst in Europa een tentoonstelling te zien van de Japanse prentkunstenaar Utagawa Kuniyoshi ( ). Onder meer hedendaagse mangakunstenaars hebben zich door zijn fantasierijke prenten laten inspireren. De expositie is in twee delen. Tot 19 januari zijn de thema s: helden, horror en mooie vrouwen. Daarna tot 9 maart landschappen, komische prenten en acteurs. Gelijktijdig toont Rijksmuseum Volkenkunde schetsen van Kuniyoshi. Contrast heropend Eind september is in Tilburg galerie Contrast na een grondige verbouwing feestelijk heropend. Dat gebeurde met de opening van de expositie Van hier tot Tokio (t/m 2/11). Acht kunstenaars, onder wie keramiste Karin Bablok, beeldhouwer Hans Innemee en Evelien Bannenberg (tekeningen) hebben zich laten inspireren door Japanse kunst. Daarnaast worden er authentieke Japanse scrolls getoond. posities worden ingenomen op de archipel, zowel esthetisch als inhoudelijk. Anders dan bij veel andere niet-westerse landen, zijn Japanse kunstenaars bij vrijwel elke internationale stroming sinds de Tweede Wereldoorlog betrokken geweest: bij de informelen (Gutai-beweging), bij Op Art (Soto), bij Fluxus (Yoko Ono), bij de conceptuelen (On Kawara), bij performance art (Yayoi Kusama) en bij de postmodernisten (Murakami). In het diffuse en pluriforme veld van de actuele kunst zijn artistieke posities steeds vaker individueel. Van stromingen is allang geen sprake meer, wel van attitudes en trends. Dit soort bewegingen hebben een universeel en globaal karakter, maar worden ook vaak lokaal ingekleurd. Zo zit er Japanness in de geselecteerde werken voor de tentoonstelling, maar zijn de betrokken kunstenaars tegelijkertijd niet alleen te framen in hun lokale cultuur. Zen-filosofie en ambacht Niemand die zich bezig houdt met Japan of de Japanse kunst kan ontsnappen aan de zen -filosofie die een fundamenteel onderdeel van het Japanse leven vormt. Now Japan laat zien hoe het eeuwenoude filosofische concept in de hedendaagse Japanse kunst actueel wordt gehouden. Het zit in het werk van kunstenaars als Zon Ito, Hiroe Saeki, Yamamoto Masao en Shinji Ohmaki, en het is een onderlegger in veel meer werk, ook al is dat niet altijd expliciet. Een ander opvallend aspect van de hedendaagse Japanse kunst is de diepe worteling in culturele en ambachtelijke tradities. Met name ambachtelijkheid kenmerkt veel aspecten van de Japanse cultuur. In het dagelijks leven zie je veel perfect gemaakte en afgewerkte objecten of attributen. Deze zorg voor detail zie je ook terug in de kunst. Japanse kunstenaars ontkennen tradities niet, maar laten deze op een vanzelfsprekende manier terugkomen in hun werk. Het Westen heeft een veel gecompliceerdere verhouding met de traditie. Sinds de twintigste eeuw domineert de voortgangsgedachte en wordt traditie beschouwd als regressief en is het zelfs enigszins verdacht. Niet in Japan. Hedendaagse Japanse kunstenaars gaan op een subtiele, vanzelfsprekende manier om met deze thematiek, werkend vanuit hun sterke culturele traditie. Yumiko Morisue, Sieve, Foto Mike Bink. Fukushima en engagement Een deel van de show in KAdE gaat in op de nieuwe artistieke posities die zijn ingenomen na de dubbele ramp van Fukushima (tsunami en daaropvolgende nucleaire crisis in maart 2011). Dit had een merkbare impact op kunstenaars in Japan. Veel van hen zijn er nauw bij betrokken geraakt. Ze gingen naar het rampgebied om te helpen, zetten talloze geldinzamelacties op en begonnen er uiteindelijk op te reflecteren in hun kunstwerken. Onder meer de groep Chim Pom speelt hierbij een actieve rol. Zij organiseerden in 2012 in het Watari um Museum in Tokyo een expositie over activistische kunst, wat een nog vrij jonge focus is binnen de hedendaagse kunst in Japan. Social critique is überhaupt niet vanzelfsprekend in Japan, maar kreeg na de tsunami-ramp een behoorlijke vlucht. Er zijn meer kunstenaars te zien in de tentoonstelling die zich bezighouden met deze thematiek. Een belangrijk werk in dit verband is The finger pointing worker: een video van een man die, gekleed in een speciaal pak tegen radioactiviteit, priemend wijst naar een camera. Deze camera is een webcam die 24 uur per dag is gericht op de beschadigde kernreactor van Fukushima. De actie van de kunstenaar - die anoniem wil blijven - veroorzaakte ten tijde van de performance behoorlijk wat opschudding, doordat ze tegen sociale codes in ging. Geëngageerde kunst is een betrekkelijk nieuw genre binnen de Japanse kunst. Los van bovenstaande invalshoeken toont KAdE in Now Japan kunstenaars die op hun eigen manier de complexiteit van het Japanse dagelijks leven representeren, zodat een zo compleet mogelijk beeld ontstaat. Now Japan, t/m 2 februari in KAdE, Smallepad 3, Amersfoort. open: di-vr 11-17, za/zo Zie Appel,Corneille en tijdgenoten Japanse beelden in Rijksmuseum ingewijd in Museum De Buitenplaats te Eelde Japanse priesters hebben in het Rijksmuseum twee 14de-eeuwse beelden ingewijd middels een symbolisch vuurritueel. De tempelwachters maken deel uit van het Aziatisch Paviljoen van het Amsterdamse museum. Daar zijn ook de onlangs verworven Japanse tekeningen te aanschouwen van onder meer de Nederlandse handelspost Deshima. 5 oktober 2013 t/m 9 februari Gijs van der Sleen Schilderijen en fotografie Analoge fotografie, handafdruk. Brouwerijstraat 42, 9981 JM Uithuizen T MUSEUMKAART GELDIG Open atelier eerste zondag van de maand Momoyo Torimitsu, Somehow I don t feel comfortable, Foto Mike Bink.

13 Enma-O. kunstkrant november/december 2013 pagina 13 Wereldmuseum duikt in geschiedenis van Japanse strips en animatie De wereld van Manga Met de zeer uitgebreide tentoonstelling over Manga onderzoekt het Wereldmuseum in Rotterdam de moderne Japanse strips en animaties. Wat gaat er schuil achter de snoezige meisjes met grote ogen, stoere krijgers en solitaire helden? De expositie toont de veelzijdige wereld van de manga met historische beelden, kunst en natuurlijk veel striptekeningen en filmbeelden. Door Illand Pietersma Enta, Hanakaze. Hippo, White samurai. Meteen vanaf het begin word je de tentoonstelling De wereld van Manga ingezogen. In een soort doolhof wordt je geconfronteerd met honderden jaren oude beelden uit de Kamakura- en Edo-periode in Japan. Imposante tempelwachters, dreigend ogende drakengeneraals, angstaanjagende dondergoden en afschrikwekkende monsterkoppen met scherpe tanden kijken je in het halfduister aan. Er lijkt geen weg meer terug in deze spannende opstelling. De sculpturen zijn al eeuwenoud, maar vormen nog steeds een inspiratiebron voor de hedendaagse tekenaars en makers van computergames. Zo zijn de vurige game-figuren als Oni en Evil Ryu uit de recente game Super street fighter IV duidelijk geïnspireerd op de demonische godheden Fujin en Raijin met hun gekleurde uiterlijk en stekelige kapsels. Andere krijgers vertonen evidente overeenkomsten met nog oudere tempelbeschermers uit de Chinese Tang-dynastie. Samoerai en Hokusai Op deze manier maakt het Wereldmuseum in Rotterdam meteen duidelijk dat het in De wereld van Manga niet alleen leuk plaatjes en filmpjes kijken is. Het wil de geschiedenis tonen, waar de manga en de anime (tekenfilms) vandaan komen en waar de huidige mangaka (tekenaars) door beïnvloed zijn. De lijn van bijna duizend jaar oude beelden wordt voortgezet via samoerai en langs de Japanse kunstenaar Katsushika Hokusai in het Westen vooral bekend om zijn houtsneden van landschappen en de beroemde Grote golf van Kanagawa. Hij bracht in 1814 het boek Hokusai Manga uit met schetsen van mensen, dieren en landschappen. Manga verwijst hier naar de losse tekenstijl en deze term is dus later overgenomen door de Japanse striptekenaars. De manga-figuren mogen dan in een fantasiewereld thuishoren, ze vinden dus hun oorsprong in de Japanse geschiedenis. Krijgers en vechters vol tatoeages refereren aan de vroegere samoerai, maar ook aan latere affiches van het kabuki-theater. De hedendaagse manga werd populair na de Tweede Wereldoorlog, wat leidde tot futuristische vechtmachines, die als voorlopers van de transformers kunnen worden gezien. En tegenwoordig zijn er fotografen die hun modellen in de stijl van de manga-figuren portretteren: stoere mannen en vrouwen met wapens en puntige haren, die dus weer terug te voeren zijn op de eerste beelden. Futuristisch en dromerig Tussendoor staan er een aantal sculpturen van de Nederlands-Amerikaanse kunstenaar Shinkichi Tajiri (met Japanse roots, dus). Een aantal abstracte Warriors van goudglimmend brons of juist van fragiel centafoam verwijzen naar de kracht en tegelijk de kwetsbaarheid van de samoerai. Een serie fantasierijke Machines uit de jaren zestig gaat deels terug op het wapentuig uit de oorlog, maar wijst ook vooruit naar vechtrobots in futuristische films. Gaandeweg de tentoonstelling komt de moderne manga steeds meer centraal te staan: de dromerige meisjes met hun te grote ogen, te lange benen en te korte rokjes; de gemeen ogende jongens en krijgers ; en de opkomende game- en animatie-industrie, wat culmineert in een zaal die volledig gewijd is aan de recente film Wolf Children Ame (2012), die al meerdere prijzen gewonnen heeft. In zowel bewegend beeld als schetsen en tekeningen wordt getoond hoe de kinderen al rollend en tollend plaatje voor plaatje transformeren in wolven. Dat is knap gedaan. Maar het verband met de eerder getoonde, fraaie geschiedenis is inmiddels verdwenen. In de huidige manga lijkt het meer te draaien om vorm en uiterlijk, en minder om inhoud en historie. The world of Manga, t/m 12 januari in Wereldmuseum, Willemskade 22-25, Rotterdam. Open di-zo Future Pass 3.0 Het Wereldmuseum presenteerde in 2011 tijdens de Biënnale in Venetië al Future Pass 1.0 en daarna in eigen huis de tentoonstellingen Future Pass 2.0 en Samurai. De wereld van Manga is daar een vervolg op. En in februari komt het volgende deel: Future Pass 3.0. Het publiek maakt dan kennis met een nieuwe combinatie van onder meer manga, anime en hedendaagse media: Animamix, een kunstvorm die de 21ste eeuw gaat domineren. Hierin komen internet, digitale technieken en een globaliserende samenleving samen in futuristische kunst. Zie

14 255_190_KK_Opmaak :13 Pagina 1 pagina 14 kunstkrant november/december Piet Esser, Atelier Despiau, 49, Rue Brillat Savarin, Parijs, 20 maart 1954 g r ot e z a a l Charles Despiau ( ) Sculpteur mal-aimé k l e i n e z a a l Beeldhouwerstekeningen uit de Collectie Tahon k a b i n e t Vincent Dams Winnaar Charlotte van Pallandt Prijs hoofdsponsor mede mogelijk gema akt door Stichting Charlotte van Pallandt Prijs, Fugro, Galerie Malaquais, Crowne Plaza Den Haag-Promenade, Van Bijleveltstichting, Vrienden en Zaken vrienden van museum Beelden aan Zee, Sculpture Club en BankGiro Loterij Primm helpt u aan meer bezoekers Primm PAPIER SPREEKT EN KOMT TOT LEVEN Primm, dat is drukwerk > live!, door een directe verbinding te leggen tussen uw drukwerk en digitale informatie. Dit verrijkt uw advertentie, artikel, brochure, flyer, programma, catalogus, magazine e.d. Met Primm legt u gericht contact met uw doelgroep, op een gebruiksvriendelijke, actuele en betaalbare manier. De lezer krijgt direct de informatie die u graag wilt. Tentoonstellingen Beurzen Evenementen Bedrijfspresentaties Catalogi Uitnodigingen Programma s Brochures Creëer een nieuwe realiteit Primm laat papier spreken, waardoor uw drukwerk er een geweldige dimensie bij krijgt. Wanneer u met uw smartphone en tablet inzoomt op het drukwerk, verschijnen opeens bewegende beelden, zoals clips, bedrijfsfilms of fotoreportages. Uw drukwerk komt letterlijk tot leven. De gebruiker gaat interactief om met de toegevoegde informatie. Zoals een verbinding met een webshop of actuele video, direct bellen of mailen, het bekijken van een 3D-presentatie. Eigen App U maakt gebruik van de Primm-App of u gebruikt het principe van Primm onder uw eigen naam (uw eigen App). In beide gevallen tegen lage kosten. U komt en blijft op vernieuwende wijze in contact met uw doelgroep. Een eigen App heeft het voordeel dat de inrichting geheel naar eigen inzicht wordt ingevuld en u optimaal gebruik maakt van de crossmedia-mogelijkheden. Scan de QR-code en download de Primm-app. Met de app scant u het logo van Ergoedpartners. Meer informatie Kijk op of bel: (Harry Ploeg), voor meer informatie of een afspraak.

15 kunstkrant november/december 2013 pagina 15 Gallery Bell Arte Maastricht de eerste beeldengalerie in Nederland bestaat 20 jaar Gallery Bell Arte ging in 1993 in de binnenstad van Maastricht van start als eerste beeldengalerie van Nederland met werken van nationaal en internationaal bekende beeldhouwers. In 1997 verhuisde de Gallery naar het door een beeldentuin omgeven, schitterende, witte, monumentale pand met een zelf ontworpen kasteeltoren door de eigenaresse Doret Huibers van Gallery Bell Arte, Jekerweg 51 aan de rand van het centrum. Om een totaalbeeld van de te exposeren kunstwerken te creëren werd over twee etages een overzichtelijke expositieruimte ontworpen. Arvid Henkes: Safe secret. Arvid Henkes: Mind above matter. Eigenaresse Doret Huibers van Gallery Bell Arte. Filosofie De filosofie van Gallery Bell Arte luidt: Een verscheidenheid in fascinatie steeds op zoek naar lokale, nationale en internationale kunstenaars, die vooral figuratief en abstract werken. Voor Doret Huibers is beeldhouwkunst een aparte, eigentijdse vorm van expressie. Naast de beeldhouwwerken zal de combinatie van beelden en foto s van Arvid Henkes te zien zijn. Jan Desmarets: Ruiter te paard hg 67 x br 60 cm. Nationale en internationale kunstenaars De keuze van kunstenaars, waarvan er velen al vanaf 1993 met Doret samenwerken, staat garant voor kunst met een grote K. De exposerende kunstenaars Albast van Gerti Bierenbroodspot Angel Warrior 1.50 br x 1.00 hg E ,-. zijn onder meer: Gerti Bierenbroodspot, Emile Cornelis, Luigi Calligani, Peter Harskamp, Carlos Mata Francesca Zijlstra, Fioen Blaisse, Rosa Serra, Jan Desmarets. Kunstadvies Als galerie-eigenaresse en door haar jarenlange ervaring is Doret Huibers natuurlijk bij uitstek het aanspreekpunt voor advies over aankoop van kunstwerken, of uitbreiding van een kunstcollectie. Voor het in opdracht laten vervaardigen van kunstwerken is zij ook de aangewezen persoon. Zij geeft haar adviezen niet alleen aan particuliere kunstverzamelaars, maar ook aan bedrijven. De kunstwerken in de Amrâth hotels Grand Hotel de l Empereur, Grand Hotel Frans Hals en Grand Hotel Amrâth in Amsterdam zijn enige voorbeelden hiervan. Arvid Henkes Is geboren in Maastricht op Emile Cornelis is zijn vader en leermeester. Ze werkten samen in het atelier en zo leerde hij ook wasmodellen en mallen maken en bezochten samen de gieterijen. In Gallery Bell Arte ontmoette hij veel kunstenaars waar hij veel inspiratie van op deed. Deze jonge autodidact is beeldhouwer, ontwerper en fotograaf waar we nog veel van gaan horen en zien. Carlos Mata Carlos Mata is geboren op Palma de Mallorca en helaas overleden in Na een studie van drie jaar aan de medische universiteit van Barcelona vertrok hij naar Parijs om zich in de kunst te verdiepen. Ondertussen verdiende hij de kost als muzikant in het cabaret van Pigalle. Carlos Mata maakte unieke beelden. Schoonheid en statigheid karakteriseren zijn werk. Hij werkte vanuit een klassieke mediterrane basis voortkomend uit de essentie van zeezout, de Middellandse zon en het zand van de uitgestrekte stranden. Hij hield zich vooral bezig met het omzetten van bronzen sculpturen in archaïsche mythologische vormen, die vloeien vanuit het verleden naar het heden. Hij wist de vormen zo te versimpelen dat de essentie van de dieren ongemoeid blijven. Emile Cornelis Emile Cornelis, geboren in Maastricht, studeerde aan de kunstacademie van Maastricht. Zijn peetoom Emilio Roberti, die een verwoed kunstverzamelaar was, bracht hem in aanraking met kunst. Emile werkte aanvankelijk als reclamefotograaf, maar ging als fotograaf onder andere naar Essen en Bombay. Hij exposeerde op de European Fine Art Fair en in het Bonnefanten Museum. Sinds 1993 is hij volledig als beeldhouwer werkzaam. Zijn beelden zijn beïnvloed door de klassieke beeldhouwkunst. In zijn werk is een voorliefde te vinden voor het menselijk lichaam, hij maakt dan ook vooral stenen en bronzen figuratieve mannen- en vrouwentorso s. De exposities op de TEFAF blijken voor Emile ook van groot belang te zijn geweest. Ter gelegenheid van het 20 jarig bestaan bedacht Gallery Bell Arte iets speciaals voor de kunstliefhebber: een exclusief atelierverkoop van de ontwerpen, de gipsmodellen, de keramische, de glazen en de oudere bronzen beelden van Emile Cornelis. Die voor gereduceerde prijzen gekocht kunnen worden. Daarnaast is er natuurlijk ook werk van de andere kunstenaars. Meer informatie over Gallery Bell Arte is te vinden op welkom@gallerybell-arte.com. U bent van harte welkom na afspraak. GSM Arvid Henkes GSM Doret Huibers Gallery Bell Arte Jekerweg GA Maastricht

16 pagina 16 kunstkrant november/december 2013 Galerie Jan Jetten Van koffie tot ambachtelijk vakmanschap exposities expositie olieverfschilderijen en aquarellen 23 november t/m 5 januari Thea de badts brons en keramische beelden open: za + zo uur en op afspraak Dorpsstraat 33, 7971 CP Havelte tel Sophie Hupkens bronzen beelden 11 nov. - 9 febr. Reinder Homan etsen Joseph J. Visser muziek houtsneden kunstenaarsboeken 11 nov. - 9 dec. Geelgietersstraat 1-11 Joure tel o.a. Emilio Kruidhof, Jac Volbeda, Zhongnai en XuZhi (Chinese schilder met passie voor Nederlandse olieverf kunst) AGNES VAN EUPEN.beeldend kunstenaar Galerie/Atelier Margôt Ritman Hoptunen VK De Wilgen (Fr.) M.: GALERIE VOOR HEDENDAAGSE KUNST Expositie van 9 november t/m 22 december 2013 Exposanten: Herman van de Poll - schilderijen(zie foto) Marjatta Ranta-Iso - houtsneden Gonny Fournier - glasobjecten Galerie Lutje Börg Schilderijen Abstract en kleurrijk Van drie broers Uit de Dominicaanse schilderijen cursussen workshops voor cadeau of relatiegeschenk: kleine werkjes voor kleine prijsjes / info@agnesvaneupen.nl Feest voor het oog 30 november 2013 t/m 26 januari 2014 Schilderijen en beelden van Margôt Ritman, schilderijen van Ida Kalma, en sieraden van Thea Everaarts. Kijk op De Pronkkoamer is de maanden januari en februari 2014 gesloten. Saaxumhuizerweg 2/ ingang Nienhuisweg 9957 NH Saaxumhuizen Telefoon Openingstijden: za en zo van tot uur en op afspraak pronkkoamer@hetnet.nl website: Republiek. 2 nov t/m 1 dec Za-Zo uur Breedster Oudendijk EZ Warffum Een ets Giclée van Reinder voor Homan een voor nieuwe een abonnee! Word nu abonnee van de KunstKrant en maak kans op een ingelijste giclée van Rein Pol. Deze giclée wordt verloot onder de nieuwe abonnees die zich in november en december 2012 aanmelden. In het volgende nummer wordt de winnaar bekend gemaakt. Deze Giclée is beschikbaar gesteld door Art Revisited. Voor Giclée Dealers zie: Word nu abonnee van de KunstKrant en maak kans op een originele ets van Reinder Homan. Iedere twee maanden verloot de KunstKrant een kunstwerk onder de abonnees. D E K U N S T V A N M A T E R I A L E N Marnixstraat 47 Amsterdam / + 31 (0) hoopmanamsterdam.nl / hoopman@hoopmanamsterdam.nl A b o n n e m e n t KunstKrant Ja, Ja, ik ik wil wil op op de de hoogte blijven van van de de beeldende kunst kunst in in Nederland. Noordoost-Nederland. Ik vind het gemakkelijk Ik vind hetom gemakkelijk om de Kunst Krant thuis bezorgd te krijgen. Voor 18,- (verzend- en admini stratie - de KunstKrant thuis bezorgd te krijgen. Voor 18,- (verzend- en administratiekosten) krijg ik de kosten) krijg ik de eerste 6 nummers thuisgestuurd. Zonder opzegging wordt het abonnement eerste automatisch 6 nummers verlengd. thuisgestuurd. Zonder opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd. naam adres postcode woonplaats Hierbij machtig ik de abonnementenservice van de Kunst Krant om 18,- af te schrijven van mijn bank-/girorekening bank-/gironummer t.n.v. plaats datum handtekening Deze bon invullen en in een voldoende gefrankeerde envelop opsturen naar: Abonnementenservice KunstKrant Postbus AA Bedum of mail naar info@kunstkrant.com KUNST & VLIEGWERK boeken en cd s Op zoek naar een kado? Bij ons vindt u een grote collectie BUDGETCD S: klassiek, jazz en wereldmuziek van o.a. Naxos, Harmonia Mundi, Brilliant, Newton classics, Putumayo en op bestelling. KWALITEITSRAMSJ: kunst, literatuur, geschiedenis, kook-en kinderboeken. PLINT: Poëzie op posters, kaarten, kussenslopen, schorten, zakdoeken, placemats, etc. KUNSTKAARTEN, AGENDA S, KALENDERS Oude Kijk in t Jatstraat EG GRONINGEN (050) Keramiekatelier Elysia Verhoeven Grafiekatelier Siemen Dijkstra Expositie van het nieuwste werk vers uit het atelier de openingstijden per 1 nov: open van Wo. t/m Za. van 13 tot Lheeweg 10b te Dwingeloo tel: /597636

17 kunstkrant november/december 2013 pagina 17 Dirk-Jan Zetstra: De traditie is nooit weggeweest Het licht toont ons een openbaring Je moet het leven er in terug zien. De geest moet er in zitten. Dat is de uitdaging waar portretschilder Dirk-Jan Zetstra zichzelf voor gesteld ziet. Vanuit een traditionele benadering en zijn christelijke achtergrond neemt hij de mens als onderwerp. Dat is van oudsher op de huid Dirk-Jan Zetstra het hoogste wat je kunt doen. Tekst en foto: Illand Pietersma Veters strikken. Een stofzuigende vrouw. Een man die een appel schilt. En dat in een Rembrandtesk licht-donker. Drie jaar geleden viel Dirk-Jan Zetstra met zijn realistische schilderijen al op tussen de experimenteerdrift, concepten en abstracte installaties van zijn medestudenten tijdens de eindexamenexpositie van Academie Minerva. En nog steeds staat de mens met zijn alledaagse handelingen centraal in zijn werk. Iemand strikt zijn veters of plakt zijn fietsband, speelt muziek, of drinkt een borrel. Het zijn dingen die je om je heen ziet, of zelf doet. Daarmee probeer ik iets over de werkelijkheid te vertellen. In zijn Groningse atelier vertelt hij over ambacht en traditie, waarbinnen hij zijn eigen weg probeert te zoeken. Vaktechnisch Dat Dirk-Jan Zetstra iets creatiefs ging doen, was al op jonge leeftijd duidelijk. Maar na zijn middelbare school lag de kunstacademie buiten bereik. Het werd het Grafisch Lyceum in Zwolle. Je krijgt natuurlijk ook de vraag, of de kunst wel wat oplevert. Die grafische opleiding was wat meer toegepast. Vanaf de toelating was ik er bezig met tekenvaardigheid. Ik dacht meteen: hier zit ik wel goed! En tijdens de opleiding kwam het hele grafische ambacht van A tot Z voorbij. Nederige schilder. Maar toen ik op stage ging bij een reclamebureau, werd er alleen maar met de computer gewerkt. Voorstelletjes werden gewoon met plaatjes van internet in elkaar geplakt. Alles ging digitaal. Zelfs het tekenen. Dus zocht ik toch naar andere wegen. Tijdens zijn opleiding kreeg hij schilderopdrachten, wat hem wel aanstond, en waar hij zich meer en meer op richtte. Nadat hij het grafisch diploma op zak had, kon hij worden toegelaten aan de kunstacademie. Het eerste studiejaar was zeer breed, van fotografie tot installatiekunst. Ter oriëntatie. Maar ik wist al dat ik wilde schilderen. Daar ligt mijn drive. Helaas was het verflaboratorium, waar Minerva tot in de jaren negentig bekend om stond, al opgeheven. Docenten als Matthijs Röling, Gouke Notebomer of Rikus van der Meer konden me nog een beetje vaktechnisch onderwijs geven. Maar verder heb ik het zelf moeten uitzoeken: Hoe maak je een onderschildering, welke pigmenten gebruik je en kun je met elkaar mengen? Of schilderswetten als vet over mager wanneer je in lagen schildert, zoals ik, moet je altijd zorgen dat de volgende laag ietsje vetter is. Die moet flexibeler zijn, om craqueleren te voorkomen. Maar ook weer niet te dik, want dan krijg je alsnog craquelures. Zulke wetten moet je als schilder in acht nemen. Aardtinten Ik meng niet zoveel op mijn palet. Ik schilder in transparante laagjes over elkaar heen. Optisch mengen, heet dat. Door bepaalde soorten kleuren over elkaar heen te schilderen, krijg je nieuwe. Mijn palet is ook niet zo kleurig. Felle tinten zijn snel zo schreeuwerig. Ik ben meer van het genuanceerde kleurgebruik. In aardtinten. Ik werk immers ook met aardse elementen. En ik schilder in een traditie, die nooit weggeweest is, en ook altijd zal blijven bestaan. Deze kunst behoudt zijn waarde. Je moet vernieuwend zijn, zegt men dan. Dan moet je niet met verf in de weer gaan, vind ik. Pak dan een 3D-printer. Dat is van deze tijd. Maar ga niet met lijnolie en pigment bezig. een beeldregie: Wat wil je laten zien? Waar komt het licht? Daarmee bouw je spanning op. Het krijgt de betekenis van licht in de duisternis. Een soort openbaring, die ons getoond wordt. Komt daar de christelijke achtergrond van de kunstenaar om de hoek kijken? Maakt een christelijke bakker een christelijke taart? Evenmin maakt een christelijke kunstenaar meteen christelijke kunst. Natuurlijk, ik ben vol van het geloof. Maar ik ga niet evangeliseren met mijn werk. Schepping Wanneer je landschappen schildert, dan verbeeld je de schepping. De mens is mooi om weer te geven en zegt nóg weer iets meer over de schepping. Soms verwerkt Zetstra alsnog een morele boodschap in zijn schilderijen, bijvoorbeeld bij een man met een borrel, en zelfs bij iemand die gewoon zijn veters strikt. Onder zijn stoel ligt een euro. Dat verwijst naar bezit. Struikel daar niet over, wil dat schilderij zeggen. Staar je niet blind op geld. Richt je blik niet alleen horizontaal, maar ook vertikaal, naar boven. Zo n man met een borrel kijkt niet vrolijk. Hij zoekt blijkbaar troost, maar vindt die ook niet in de drank. In een ander werk draagt hij een horloge. Blijkbaar accepteert hij niet dat hij ouder wordt. Om dat soort emoties gaat het mij. Of het nou verdriet of blijdschap is. Ik wil die emotie pakken en vastleggen. Een poosje geleden zette ik dat clair-obscur nogal hard neer. Bam licht; bam donker. Naast elkaar. Nu doe ik dat wat subtieler. Zo krijgt het meer sfeer. Zo komt er leven in, en komt de emotie beter over. Dirk-Jan Zetstra exposeert in de maanden januari en februari bij galerie AaKunst, A-weg 47 in Groningen. Info: en Dirk-Jan Zetstra voor het schilderij Oude man met borrel. Het belangrijkste in een schilderij is het licht. De impressionisten gingen daar heel anders mee om dan Vermeer. De Carravagisten brachten drama in hun werk met hun sterke lichtdonker effecten. Het vereist Man met boog.

18 pagina 18 kunstkrant november/december Expositie recente werken 2013 Boogaart 22 november t/m 15 december 2013 vrijdag t/m zondag tot uur [ Kommisjewei l Nijega l Tel. (0512) ] GO WILD! 16 NOVEMBER T/M 14 DECEMBER 2013 Appel,Corneille en tijdgenoten in Museum De Buitenplaats te Eelde 5 oktober 2013 t/m 9 februari MUSEUMKAART GELDIG Hiske Wiersma Pieter Pander Annemiek Vos Hinke Posthuma Gertjan Scholte-Alberts Evert den Hartog Christine van der Cingel Harro Nikkels Fiona Zondervan Pablo Hoving Willem Kolvoort ann s art Laan Corpus den Hoorn 100 Groningen

19 kunstkrant november/december 2013 pagina 19 Afsluiting Nederland-Ruslandjaar in Stedelijk Museum en De Lakenhal Kazimir Malevich en de Russische avant-garde Het Nederland-Ruslandjaar 2013 wordt afgesloten met twee grote tentoonstellingen in het Stedelijk Museum in Amsterdam en Museum De Lakenhal in Leiden. Met Utopia zet De Lakenhal het expressionisme en het constructivisme uit het begin van de 20ste eeuw tegenover elkaar. Het Stedelijk Museum toont het grootste overzicht van Kazimir Malevich sinds twintig jaar. Kazimir Malevich, Baadsters op de rug gezien, Eerbetoon aan Malevich en avant-garde Tot begin februari presenteert het Stedelijk Museum Amsterdam Kazimir Malevich en de Russische avant-gar- de, over een van de belangrijkste grondleggers van de abstracte kunst. Het Stedelijk Museum beheert de grootste verzameling werken van Malevich buiten Rusland, en toonde die voor het laatst op deze schaal in De tentoonstelling is het sluitstuk van het Nederland-Rusland jaar, en is met ruim 500 werken een diepgaand eerbetoon aan Malevich en de Russische avant-garde. In tegenstelling tot eerdere Malevich tentoonstellingen in het Stedelijk geeft deze presentatie geen geïsoleerd beeld van de Russische kunstenaar, maar wordt hij geplaatst te midden van zijn tijdgenoten. Malevich was immers naast kunstenaar ook een invloedrijk leraar en vurig pleitbezorger van de nieuwe kunst. De tentoonstelling is daarmee een eerbetoon aan de Russische avant-garde van begin 20ste eeuw, met Kazimir Malevich als prominent middelpunt. Abstracte beeldtaal en volkskunst Kazimir Malevich ( ) is vooral bekend om zijn abstracte kunst, maar hij werd geïnspireerd door diverse kunststromingen uit zijn tijd, waaronder het impressionisme, symbolisme, fauvisme en het kubisme, terwijl zijn eigen abstracte beeldtaal deels geworteld is in de Russische volkskunst en iconen. De tentoonstelling laat zijn rijke oeuvre zien aan de hand van olieverfschilderijen, gouaches, tekeningen en sculpturen. Alle ontwikkelingsfasen van de kunstenaar krijgen ruim aandacht: van zijn impressionistische periode tot zijn iconische suprematisme, met als radicale uitkomst het Zwarte vierkant, maar ook de minder bekende periode met figuratieve kunst die daar weer op volgde. Werken op papier dienen als een belangrijke illustratie van Malevich eigenzinnige artistieke ontwikkeling. Recent onderzoek, waarin het Stedelijk Museum een belangrijke rol heeft gespeeld, heeft het inzicht gebracht dat juist in Malevich tekeningen zijn artistieke queeste zichtbaar is. Nooit eerder zijn zoveel werken op papier bijeen gebracht, de basis hiervoor wordt gelegd door de Khardzhiev-collectie. Kazimir Malevich, Hiëratisch suprematistisch kruis, gevoerd, waarvoor Malevich alle decors en kostuums ontwierp. Deze opera was een keerpunt in zijn werk: hij hanteerde hierin voor het eerst een volkomen abstracte stijl. Het is bovendien negentig jaar geleden dat de eerste grote tentoonstelling van Russische negentiende en twintigste eeuwse kunst, De eerste Russische Kunsttentoonstelling, inclusief het werk van Malevich, in het Stedelijk Museum te zien was. Met deze inmiddels legendarische tentoonstelling uit 1923 is het Stedelijk het eerste museum buiten Rusland waar het suprematisme van Malevich te zien was. Tot 2 februari is in de tentoonstelling ook werk te zien van Wassily Kandinsky, El Lissitzky en Alexander Rodchenko. Daarna reist de expositie door naar Tate Modern, Londen, en de Bundeskunsthalle, Bonn. Voor meer informatie: Utopia : Visies op een Nieuwe Wereld Tot 5 januari staat het Leidse Museum De Lakenhal in het teken van de vernieuwing. Werken van beroemde kunstenaars als Ernst Ludwig Kirchner, Kazimir Malevich en Franz Marc illustreren de revolutionaire idealen van de expressionisten en de constructivisten: twee van de belangrijkste avant-gardebewegingen van het begin van de 20ste eeuw. De internationaal samengestelde tentoonstelling Utopia Visies op een Nieuwe Wereld presenteert de twee in een compleet nieuwe samenhang. Grote namen Internationale bruiklenen, waarvan vele nog niet eerder voor het publiek te zien waren, maken van Utopia een unieke tentoonstelling. In een breed scala van beeldende kunst, film, architectuur, dans, theater, design en fotografie passeren vele grote namen de revue, onder wie Max Pechstein, Fernand Léger, Theo van Doesburg, El Lissitzky en Bruno Taut. Utopia is het vervolg op de succesvolle tentoonstelling Theo van Emil Nolde, Tanzerin, Doesburg and the international Avant-Garde, die De Lakenhal in i.s.m. Tate Modern in Londen presenteerde en die door het tijdschrift Artforum werd verkozen tot een van de beste tentoonstellingen van dat jaar. Nieuwe mens in een nieuwe samenleving De avant-gardisten hadden het gevoel aan de vooravond van een nieuw tijdperk te staan. Aan de verwerkelijking hiervan wilden zij op overtuigende en radicale wijze vormgeven door een utopisch concept te ontwikkelen voor een Nieuwe Mens in een Nieuwe Samenleving. Dit totaalconcept omvatte zowel kunst als architectuur en design: van theelepeltje tot wolkenkrabber ontwierpen kunstenaars het leven met het doel de maatschappij beter te maken. Desondanks stonden de expressionisten en constructivisten in hun opvattingen diametraal tegenover elkaar. Bij het expressionisme stond de persoonlijke vrijheid voorop, het individu dat zich letterlijk blootgeeft, met de nadruk op emotie. Bij het constructivisme maakte het individu juist deel uit van het grote geheel, en zijn standaardisatie en universaliteit de belangrijkste pijlers. Bijzondere ontdekkingen Een utopische totaalbeleving wordt optimaal opgeroepen in het oeuvre van Wenzel Hablik. Interieurs, sieraden, stoffen, schilderijen en kunst- en gebruiksvoorwerpen werden door deze onderbelichte kunstenaar uit de toenmalige kunstscene in Hamburg tot in detail vormgegeven. Hablik creëerde zo een compleet eigen universum. Zijn werk beleeft met Utopia Hendrik Valk, Het ontbijt, Mijlpalen De tentoonstelling viert een aantal mijlpalen. Zo is het precies honderd jaar geleden dat de experimentele opera Overwinning op de zon (1913) werd uiteen primeur in Nederland. Hetzelfde geldt voor de al niet minder indrukwekkende expressionistische lichaamsmaskers van danspaar Lavinia Schulz en Walter Holdt. Want ook in de film- en theaterwereld werd de vroeg 20ste-eeuwse bezoekers een compleet nieuwe ervaring voorgeschoteld, inclusief indrukwekkende decors en kostuums. Publicatie en randprogrammering. Bij de tentoonstelling is een rijk geïllustreerde publicatie verschenen in een Nederlands en Engelstalige editie bij nai010 Uitgevers Rotterdam. Verder werkt het museum De Lakenhal samen met allerlei instanties in Leiden. Zie voor meer informatie over de tentoonstelling en de verschillende activiteiten:

20 pagina 20 kunstkrant november/december 2013 DE KUNST VAN HET VERLEIDEN Carli Hermès 25 jaar topfotograaf t/m Apeldoorn Foto: Carli Hermès