Let op deze toets is korter dan de echte toets!

Transcriptie

1 TAALKUNDE Hieronder vind je 16 vragen over taalkunde. De vragen over de theorie (1,2,3 en 4) maak je allemaal. Van de vragen over de presentaties ( 5-16) maak je er twee. Je mag zelf kiezen welke twee, zorg dat je duidelijk aangeeft welke vraag je beantwoordt. Ook als je meer dan twee vragen maakt, kijken we alleen de eerste twee na. Over de theorie: 1. Wat is het onderscheidende kenmerk tussen Oudnederlands en het Middelnederlands? 2. Uit welke drie soorten woorden bestaat de Nederlandse taal? 3. Hoe komt het dat het Fries een andere ontwikkeling heeft doorgemaakt dan het Nederlands? 4. Tot welke taalfamilie behoren de Germaanse en Romaanse talen? Over de presentaties: (je docent geeft hier een paar voorbeelden van vragen!) Argumenteren A Theorie 1. Geef twee andere termen voor een verzwegen argument. 2. Bij het beoordelen van de aanvaardbaarheid toets je de argumenten op drie punten. Geef de naam en een korte omschrijving van deze punten. 3. Welke kritische vragen kun je stellen bij een redenering waarbij je een kenmerk of eigenschap noemt? B. Toepassing 1. Het Innovatieplatform van premier Balkenende wil dat Nederland tot de kopgroep van de kenniseconomieën gaat behoren. Volgens Harry Kunneman, hoogleraar sociale theorie en rector magnificus van de Universiteit voor Humanistiek, worden er verwachtingen geschapen die niet of slechts ten dele zijn waar te maken. In de (examen)tekst De illusies van de kenniseconomie (2006-I) verwoordt hij zijn standpunt. Lees eerst het onderstaande tekstfragment en beantwoord daarna de vragen. De illusies van de kenniseconomie De ontwikkeling van Nederland als kennisland staat hoog op de politieke agenda. In korte tijd is er brede consensus ontstaan over de noodzaak de achterstandspositie van Nederland om te buigen.

2 Nederland dient tot de kopgroep van innoverende landen te gaan behoren. In Europees verband zullen de uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling tussen nu en 2010 verhoogd worden tot 3 procent van het bruto nationaal product, wat voor Nederland een verhoging van ruim 30 procent betekent. Naast onderzoeksinvesteringen door bedrijven gaat het vooral om investeringen in bèta-studies die bijdragen aan innovaties op gebieden als ICT, genomics en nanotechnologie. Merkwaardig is de grote eensgezindheid waarmee dit technologiebeleid uitgedragen wordt. Er kan immers een groot vraagteken geplaatst worden bij een belangrijke vooronderstelling waarop dit beleid stoelt. In de vele rapporten en artikelen over dit onderwerp wordt als vanzelfsprekend aangenomen dat er een directe koppeling bestaat tussen technologische innovatie en economische groei aan de ene kant en toename van welzijn en verbetering van de kwaliteit van leven aan de andere kant. Innovatie moet, technologie doet goed, zo luidt de heilsboodschap. Het zal duidelijk zijn: met het ontwikkelen van nieuwe kennis en nieuwe technologische producten wil men de economie vooruit helpen. Maar tegelijkertijd wordt de verwachting gewekt dat door technologische vernieuwing de levenskwaliteit zal toenemen. De burger krijgt aldus de illusie voorgespiegeld van een bestaan waarin op den duur alle bedreigingen uitgebannen zijn en dat volledig maakbaar is. a In korte tijd is er brede consensus ontstaan (regels 1-2) Welke vooronderstelling heeft het tot stand komen van deze brede consensus vergemakkelijkt? Gebruik maximaal 20 woorden. b Op welke drogreden is de illusie van de kenniseconomie gebaseerd? 2 Wat is de functie van de tweede alinea? Kies uit: afweging argument beoordeling bewering gevoel. Licht je antwoord toe. 3 a Geef van de redenering in de rapporten, genoemd in alinea twee (In de vele de andere kant) aan tot welk type die behoort. Kies uit: oorzaak reden voordeel nadeel voorbeeld gezaghebbende bron eigenschap. b welke kritische vraag kun je bij deze redenering stellen? 4 In de examentekst De sublieme sigaret (2005-I) beschrijft Xandra Schutte de culturele aspecten van het roken. Lees eerst het onderstaande tekstfragment en beantwoord daarna de vragen. De sublieme sigaret (fragment) Je kunt het rookgedrag ook vanuit filosofisch oogpunt bekijken. Verbieden en beschikbaar stellen doet denken aan het verhaal van de zondeval. In het paradijs staat zowel een boom van het leven als van de kennis van goed en kwaad. God verbiedt de mens hiervan te eten op straffe van de dood. De Duitse filosoof Rüdiger Safranski legt in zijn boek over het kwaad uit dat dit verbod een innerlijke tegenstrijdigheid bevat. Nog voor de mens de verboden vruchten heeft geproefd, is hij door het verbod al ingewijd in het onderscheid tussen goed en kwaad. Safranski schrijft: Als een leven aan gene zijde van goed en kwaad, dus in een onschuld die van dit onderscheid nog niets weet, áls zo n paradijselijk leven er al geweest is, dan heeft de mens zijn paradijselijke onschuld niet pas verloren toen hij van de boom van de kennis at, maar al sinds hem dat werd verboden. Zo zet de beschikbaarheid van het kwaad aan tot het kwaad, zeker als die een verlokking kennis! genot! in zich draagt. Het fanatisme van de anti-rookbrigade spruit voort uit de opvatting dat roken een manifestatie is van het kwaad dat met alle mogelijke middelen bestreden dient te worden. De roker heeft van de boom van kennis van het goed en kwaad gesnoept! Maar evenmin als Adam en Eva zich lieten weerhouden, zal de roker zich laten beteugelen. Waarom zou de roker zich door de overheid moeten laten dwingen tot het leiden van een deugdzaam leven? Waarom zouden wij, rokers, niet opkomen voor het recht op genot, zelfs als dat ongezond is? Voor het recht om onverstandig te zijn, mits we daarmee niemand schaden? De ideologie achter het rookverbod is uiterst discutabel. Gezond leven is toch geen plicht? Goed leven is klaarblijkelijk allereerst zo lang mogelijk leven. Roken zou het kwaad zijn omdat uiteindelijk de dood het kwaad is. Maar waarom is een onherstelbaar gezond leven te verkiezen boven een verkort, genotvol leven?

3 OEFENTOETS A5 Richard Klein heeft gelijk: roken is subliem en een leven zonder het sublieme is ondraaglijk. De westerse mens dient zijn bestaan rationeel en utilitair in te richten, maar daarmee is de behoefte om de rationaliteit, dat wat verstandig lijkt, te ondergraven niet verdwenen. En, met verwijzing naar de waarschuwing op de nieuwste sigarettenpakjes: niet alleen roken is dodelijk, het leven zelf is dodelijk. Naar: Xandra Schutte, uit: Vrij Nederland, 10 augustus Zo zet de beschikbaarheid van het kwaad aan tot het kwaad, zeker als die een verlokking kennis! genot! in zicht draagt. (regels 9-10) Stel, je bent het als lezer niet met deze bewering eens. Welk kritisch commentaar is dan het meest relevant? Kies uit: De schrijver: A hanteert een cirkelredenering B maakt een overhaaste generalisatie C ontduikt de bewijslast D vertekent een standpunt Licht je antwoord toe. 5 In de regels is sprake van de ideologie achter het rookverbod. Geef de vooronderstelling die achter dit rookverbod schuilgaat. Gebruik maximaal 15 woorden. Spelling: Haal fouten uit onderstaande zinnen. de fouten hebben te maken met spelling en interpunctie. 1. De verbreedde etalages in de Kolonieënlaan, verleidde velen iets extra s aan te schaffen. 2. De advokaat kreeg niet bevestigt of de verdachte de paardediefstal die hem ten lasten werd gelegd, al had bekend; ook over diens vermeende eende-eierenroof taste hij in het duister. 3. Enthousiast kwam Frits aangeracet: zijn fietsband slipde echter op een bananeschil en hij gleedt onderuit. Hetgeen hem zeer deed schrijen. 4. Honderdvierentwintig euro houdt ik van jouw tegoed en als je die niet terugbetaald dan heb ik je zo opgespoord en wat er dan gebeurd daar heb ik het nu maar niet over. 5. De solicitant bleek zich verassenderwijs en geheel ten onrechte voor te doen als een verre nazaad van een gerenommeerd geslacht. Formuleren: Haal de fouten uit onderstaande zinnen. 1. Deze regeling moeten we wel accepteren, ook al vinden we hem niet geweldig. 2. Bij dit bedrijf zijn de prijzen veel lager en de service veel beter. 3. Een hele reeks topboeken van deze beroemde auteur zijn in deze schitterende jubileumuitgave bijeengebracht. 4. De toetsen kunnen naar mijn inzien volgend jaar best wat moeilijker worden gemaakt. 5. Na de zomervakantie worden de lessen op 1 september weer hervat. 6. Het was jammer dat een weinig getalenteerd groepje studenten de presentatie verzorgden. 7. Veel mensen geloven niet dat als de economie achteruit gaat zij beter hun uitgaven kunnen beperken.

4 Antwoorden oefentoets A.Taalkunde: 1 Reductie: het verdwijnen van klanken e met name het verzwakken van vocalen tot een sjwa 1p 2. substraatwoorden, erfwoorden (via het Germaans uit het Indo-Europees) en leenwoorden 1p 3. Het Fries behoort tot het Noordzeegermaans : dat is een andere afscheiding binnen het West-Germaanse taalgbied 1p 4. Indo-Europese taalfamilie 1p Over de presentaties: (docent noemt 2 voorbeeldvragen vanuit de presentaties, 1 p per vraag = 2 p) (= 6 punten totaal) B. Argumenteren A.Theorie: 1. premisse, vooronderstelling 1p 2. Aanvaardbaarheid: kwaliteit van de argumenten, kwantiteit van de argumenten, relevantie van de argumenten, (stap van argumenten naar redenering!) Omschrijving: - de argumenten zijn waar en/of aannemelijk -er zijn voldoende sterke argumenten(en subargumenten) om te overtuigen -de argumenten hebben direct betrekking op het onderwerp (-argumenten sluiten logisch aan bij het standpunt) 2p 3. Kritische vragen bij redenering met kenmerk of eigenschap: 2p -Gaat de genoemde eigenschap of het kenmerk van de persoon of zaak (bijna) altijd samen met wat in het standpunt wordt beweerd over die persoon of zaak? -Is het verband tussen de eigenschap of het kenmerk en het standpunt logisch? (5 punten totaal) B Toepassing: 1a. De kern van een goed antwoord is: De vooronderstelling dat technologische innnovatie (en economische groei) automatisch leidt(leiden) tot toename van welzijn en verbetering van leven (Geformuleerd in de vorm van Als..., dan...) Als de kenniseconomie/technologische innovatie in een land toeneemt, dan neemt het welzijn kwaliteit van leven toe o.i.d. 2p b. onjuist beroep op causaliteit 2p 2. beoordeling, de auteur maakt gebruik van subjectieve woorden: merkwaardig, heilsboodschap, er kunnen grote vraagtekens geplaatst worden bij...het gaat dus verder dan een bewering! 2p 3.a. gezaghebbende bron 2p b. -Wie is de auteur/welke deskundigheid?( is hij/zij autoritet op dit gebied en aanvaard ik hem als autoriteit?)

5 -hoe recent? 2p 4. Zo zet de beschikbaarheid van het kwaad aan tot het kwaad, zeker als die een verlokking in zich draagt (zicht moet zijn zich) antwoord B. overhaaste generalisatie (dit hoeft niet voor iedereen zo te zijn) 2p 5.( Iedereen wil/moet gezond en dus lang leven) In de vorm van Als...dan... te formuleren. Als sommige mensen gezond/zonder genot en zodoende lang willen leven, dan moet iedereen gezond/zonder genot en dus lang willen leven o.i.d 2p (= 14 punten totaal) Spelling: 6. De verbrede etalages in de Koloniënlaan verleiden nu velen iets extra s aan te schaffen. (=2p, iedere gemiste fout =-1) 7. De advocaat kreeg niet bevestigd of de verdachte de paardendiefstal die hem ten laste werd gelegd, al had bekend; ook over diens vermeende eendeneierenroof tastte hij in het duister.(= 2p, iedere gemiste fout =-1) 8. Enthousiast kwam Frits aangeracet: zijn fietsband slipte echter op een bananenschil en hij gleed onderuit, wat hem zeer deed schreien..(= 2p, iedere gemiste fout =-1) euro houd ik van jou tegoed en als je die niet terugbetaalt, dan heb ik je zo opgespoord en wat er dan gebeurt, daar heb ik het nu maar niet over.(=2 punten, iedere gemiste fout=-1) 10. De sollicitant bleek zich verrassenderwijs en geheel ten onrechte voor te doen als een verre nazaat van een gerenommeerd geslacht. (=2 punten, iedere gemiste fout=1) (=10 p.totaal) Formulering: 1 p per goed verbeterde zin 8. Deze regeling moeten we wel accepteren, ook al vinden we haar niet geweldig. 9. Bij dit bedrijf zijn de prijzen veel lager en is de service veel beter. 10. Een hele reeks topboeken van deze beroemde auteur is in deze schitterende jubileumuitgave bijeengebracht. 11. De toetsen kunnen mijns inziens/naar mijn mening volgend jaar best wat moeilijker worden gemaakt. 12. Na de zomervakantie worden de lessen op 1 september hervat. 13. Het was jammer dat een weinig getalenteerd groepje studenten de presentatie verzorgde. 14. Veel mensen geloven niet dat zij beter hun uitgaven kunnen beperken als de economie achteruit gaat. (=7 p.totaal ) Totaal 42 p: 4.2= 10.0

6