Mooi zijn is ook werk

Transcriptie

1 Folia Magazine weekblad voor HvA en UvA nr /02/2012 Mooi zijn is ook werk Mediamaatjes Waarom je altijd Robbert Dijkgraaf ziet in DWDD Dure vergissing Onverwacht elfduizend euro collegegeld Tobie Goedewaagen Een NSB er die voor de kunst opkwam

2 (advertentie) hva onderwijsconferentie 29 MAArt 2012 laat je inspireren! creating tomorrow programma carré uur wethouder Andree van es, rector hva jet bussemaker en winnaar hva research battle programma kohnstammhuis uur lunch in de Arena uur Masterclasses/workshops/events uur bekendmaking hva docent van het jaar en borrel Voor Alle hva Medewerkers kijk op Voor Meer informatie en schrijf je in! MAsterclAsses workshops events Vrijheid VAN MeNiNgsuitiNg Als het recht om te twijfelen rob wijnberg heeft vrijheid van meningsuiting grenzen en zo ja, waar liggen die dan? Vrijheid van meningsuiting als het recht om te twijfelen. wil de echte AMsterdAMMer opstaan herman pleij het karakter van een gedoogcultuur is in hoge mate pragmatisch: alle betrokkenen moeten er voordeel bij hebben. komen er op essentiële punten kinken in de kabel, dan blijkt die tolerantie flinterdun. Maar zo gauw de voordelen voor allen weer zichtbaar worden, zijn we opnieuw met z n allen Amsterdammers. toptalent of topdocent huub Nelis hoe haal je het allerbeste uit je studenten? hoe halen we ze uit de zesjescultuur? willen ze eigenlijk wel opvallen door ergens in uit te blinken? concrete en nuttige tips hoe studenten te stimuleren om te groeien en uit te blinken. dare tot difer Melek usta wat betekent diversiteit voor de specifieke vaardigheden van docenten in de communicatie naar studenten, voor de werving van docenten en de samenstelling van het personeelsbestand, of voor de opbouw van het lesprogramma? patiëntenzorg en onderwijs in een Multi-etNische omge- ViNg karien stronks raoul engelbert we Amsterdam: de multiculturele samenleving, een uitdaging voor patiëntenzorg, onderwijs en onderzoek. wat zijn deze uitdagingen en hoe gaan we daar mee om? living labs ben kröse MettiNA VeeNstrA een internationale masterclass over de rol van living labs innovatieve onderzoeksomgevingen in de stad voor het onderwijs. salsa VerbiNdt de studenten Met de stad MArieke MegeNs MArieke lyppens hoe verbind je studenten aan het Amsterdamse onderwijs en de vragen die daar leven? door het samenwerkingsproject salsa op te zetten waarin de methodiek van coaching wordt ingezet. waar een crisis is, is een kans MArc lammers het is makkelijker je in moeilijke tijden te onderscheiden dan in makkelijke tijden. Als je benchmarkt, dan heeft iedereen dezelfde omgeving, iedereen heeft het nu zwaar, maar het gaat er juist nu om keihard te werken aan je performance. Maar hoe doe je dat? waar liggen de kansen? cultuurverandering in crisistijd - Alex straathof in deze tijd van minder geld staan organisaties voor nieuwe uitdagingen: met minder mensen meer en anders doen. dat vraagt vaak om een cultuurverandering. Maar hoe? MiNor ondernemerschap: de MusicAl MArtiN haring welk belang heeft een sociaal netwerk bij het opzetten van een (studenten) onderneming? Ace presenteert o.a. via een preview van de musical haar onderzoeksresultaten. studiesucces en begeleiding: wat werkt? MArieke VAN schaik lydie VAN de laar ga op zoek naar jouw beste ervaring in de begeleiding van studenten middels waarderende reflectie en bepaal vervolgens hoe je van de uitzondering de regel kunt maken. doe mee en denk mee in deze inspirerende workshop. ANders kijken NAAr opleiden Voor het werkveld lucie te lintelo ANtoiNette VAN berkel wat willen werkgevers als het gaat om het opleiden van hun medewerkers? hoe speelt de hva daar op in? en hoe kan dat beter? doe je voordeel met de inzichten opgedaan in het project leven lang leren. (onbeperkt) studeren AAN de hva bernadette everard riena dooijewaard wat betekent studeren met een functiebeperking aan de hva en het leveren van maatwerk voor de opleiding? bij wie kan de student met een functiebeperking terecht voor begeleiding en voorzieningen? learning ANd living in A connected world MAArteN VAN de burg ria jacobi frank kresin MArieke hochstenbach wordt de student creatieve producer in plaats van een passieve consumer in het (hva-)onderwijs? ervaar zelf wat online co-creatie is. begeleiden op AfstANd Met de dlwo ton plug gerard blijker een uitpuilende mailbox? Veel tijd kwijt aan studentenvragen? te weinig contacturen? ervaar hoe de dlwo je hierbij kan ondersteunen, altijd en overal! we honours AMsterdAM: design in society eric reiman dennis lohuis studenten ontwerp mee aan de stad van de toekomst aan de hand van de ervaringen uit dit honoursprogramma waarin grootstedelijke problematiek wordt aangepakt door studenten vanuit verschillende opleidingen. we honours AMsterdAM: olympische spelen guido VerMeuleN MArtiN breedijk jaap VAN hulten studenten is de Amsterdamse ambitie om de os 2028 naar Nederland te halen haalbaar? Als het aan een aantal honoursstudenten sm&o ligt wel. zij ontwikkelden een bidbook voor de spelen. duurzaamheid + hva = hogere kwaliteit VAN leven in AMsterdAM? ANNeMieke hooning katrien de witte harold swartjes leidt een focus op duurzaamheid binnen de hva tot een hogere kwaliteit van leven in Amsterdam? diverse afgeronde projecten op het gebied van onderwijs, onderzoek en bedrijfsvoering laten zien van wel! er was eens? peter VAN wijk storytelling: een goed verhaal verbeeldt en verbindt, inspireert en enthousiasmeert, wordt doorverteld. de hva heeft een profiel, dat zich bij uitstek leent voor storytelling. Maar hoe vertellen we het verhaal van de hva? hoe kunnen social media daarbij helpen? VluchteliNgstudeNteN: studeren in een VreeMd VAderlANd MArjolijN kaak Albert de Voogd tegen welke aanpassingsproblemen lopen vluchtelingstudenten aan? hoe gaan ze daar mee om? wat kun jij daar aan doen? rondleiding bouwplaats AMstelcAMpus bureau Nieuwbouw Neem een kijkje op de bouwplaats (met bouwhelm en laarzen) van de Amstelcampus met presentatie over de verbinding tussen programma Amstelcampus, stad en buurt. Onderwijs conferentie spread Folia DEF.indd :22 Onderwijs conferentie spread Folia DEF.indd :22

3 inhoud #24 redactioneel Werken voor je geld 10 De meeste studenten zwoegen in een bar of callcenter; sommigen doen het anders. En dat is misschien wel zo verstandig. Belofte maakt schuld 22 Toen ze zich inschreven werd gezegd dat ze het reguliere collegegeld moesten betalen. Nu krijgen ze een rekening van elfduizend euro. Zijn studenten het slachtoffer van foute voorlichting? Altijd weer dezelfde koppen 28 Wetenschappers zijn dankbare gasten voor televisieprogramma s: mensen met kennis van zaken die niet te beroerd zijn om voor een fles wijn te komen opdraven. Maar waarom zien we steeds weer dezelfden? Eigen kunst eerst 34 Tobie Goedewaagen zorgde er als eerste voor dat de overheid kunst ging subsidiëren. En hij was een NSB er. Maak kennis met Cees Vervoorn 38 Lector Topsport & Onderwijs, en zelf ex-topzwemmer, Cees Vervoorn is gedreven en doelgericht in alles wat hij doet. en verder uitgelicht 6-7 de week/het moment/navraag 8-9 passie 17 opinie Robbert Dijkgraaf 19 Fatihya Abdi 20 brieven/promoties 21 objectief adviesdienst 37 drift 41 op de tong 43 lezingenladder 44 overigens 45 prikbord wasdom stage 49 toehoorders 50 de lezer/deining De UvA als vijver Als het over de politiek gaat zie je meestal het beeldvullende gezicht van Felix Rottenberg op het scherm verschijnen en als Johan Cruijff weer eens iets nieuws bedacht heeft, wordt Jan Mulder van stal gehaald. Mulder en Rottenberg zijn net als Prem Radhakishun, Peter R. de Vries, Jort Kelder, Maurice de Hond en vele anderen bijna dagelijks op radio en tv te horen. Soms over hun vakgebied als je Ajax een vak mag noemen maar vaak ook over hele andere zaken. Vijf keer in de week komen Pauw & Witteman en De Wereld Draait Door op tv en ook programma s als Eva Jinek op zondag, Buitenhof en Knevel & Van den Brink hebben voor elke uitzending meerdere gasten nodig. Daarnaast moeten elke dag de radioprogramma s, de geschreven pers en het internet nog gevuld worden. En dan blijkt vooral de UvA een prettige vijver te zijn om kenners uit te vissen. Toen Robert M. werd opgepakt voor het misbruik van tientallen kinderen in Amsterdam was bijzonder hoogleraar pedagogiek Louis Tavecchio niet van de buis te slaan. Hoogleraar financiële markten Arnoud Boot heeft wel eens schertsend gezegd dat hoe slechter het met de economie gaat, hoe meer aanvragen hij krijgt. Ook Boots collega-econoom Sweder van Wijnbergen spint garen bij de crisis door zijn vele mediaoptredens. KNAW-president Robbert Dijkgraaf is waarschijnlijk de meest gevraagde gast en wordt door de redactie van De Wereld Draait Door zelfs gezien als koevoet tussen de deur van de wetenschap. Het is goed en eervol dat UvA-wetenschappers dagelijks in de media verschijnen, zolang ze ze zich bij hun eigen vakgebied houden en niet uit pure ijdelheid zaken gaan duiden waar ze geen verstand van hebben. Dat laatste laten ze gelukkig vooral over aan tafelheren en -dames. Op pagina 28 kunt u lezen waarom u steeds dezelfde UvA ers in de media tegenkomt, aangevuld met een door ons gemaakte selectie van mediagenieke wetenschappers van UvA en HvA. Jim Jansen, hoofdredacteur Folia Magazine, jim@folia.nl,@jimfjansen (twitter) illustratie Pascal Tieman 4 Folia Magazine Folia Magazine 5 48

4 Alleen nog even sorteren Als hij ooit afkomt, zal de Noord/Zuidlijn rijden waar vroeger de Amstel stroomde. Vruchtbare grond voor stadsarcheologen, die bij graafwerkzaamheden voor de machines uit gingen om duizenden historische resten uit de diepe kuilen te halen. Nu moeten ze alleen nog bedenken wat ze ermee gaan doen. tekst Bob van Toor / foto Wim Ruigrok Een deel van de vondsten wordt tentoongesteld in het erfgoedlab van de UvA. Het overgrote deel ligt opgeslagen op een bedrijventerrein in de Czaar Peterbuurt om te worden genummerd, gesorteerd en geïnventariseerd. Op de foto is Ronald Klein, medewerker van Bureau Monumenten en Archeologie, daarmee bezig in de werkplaats. Eigenlijk hebben we al een tweede depot nodig, vertelt Bolten. Ook zou hij graag zien dat een deel van de objecten in een van de metrostations opgesteld werd. De scherven, botten, wapens en gebruiksvoorwerpen werden opgegraven op de plekken waar metrostations komen. Niet waar de boor tunnels graaft, dat is te diep om sporen van menselijke activiteit aan te treffen. Tijdens de opgravingen brachten de archeologen, onder leiding van UvAhoogleraar Jerzy Gawronski, alle vondsten in beeld. Daardoor hebben ze nu een zogenaamd GIS-model, een soort Tomtom voor gevonden objecten, dat van elke scherf aangeeft waar die gevonden is. Het GIS-model werpt interessante onderzoeksvragen op, vertelt Erfgoedlab-coordinator Jan Bolten. Ter hoogte van ons erfgoedlab is een hele groep riemgespen gevonden. Misschien heeft iemand daar gewoon een doos in de Amstel laten vallen, maar misschien betekent het ook meer. En bij een brug vonden we veel dolken: dat zou kunnen zijn omdat de brug een poortfunctie had; dat was de plek waar je je wapens in moest leveren en mensen hun wapens liever weggooiden. Het Erfgoedlab organiseert expertmeetings om de mogelijkheden te verkennen, aldus Bolten: Binnenkort gaan we de digitale en virtuele mogelijkheden bespreken. Nu hebben telefoons nog geen internet onder de grond, maar straks kun je je mobieltje op een scherf richten, waarna het verhaal erbij op je scherm verschijnt. Elke dag kun je nieuwe thema s en dwarsverbanden aanhalen, of speciale informatie geven voor toeristen of forenzen. yyy 6 Folia Magazine Folia Magazine 7

5 de week De Amsterdamse man blijkt een adonis en de medezeggenschapsraden van de HvA vingen bot. Goed nieuws voor de Amsterdamse man. In de jaarlijkse top 10 van steden met de mooiste mannen en vrouwen ter wereld nauwkeurig samengesteld door de Canadese website Travelers Digest scoren Amsterdammers een derde plaats. De website noemt de mannelijke Amsterdammer onberispelijk gekleed en bovengemiddeld lange lovely lads die je graag betrekken bij hun beleefde en relaxte conversaties. De vrouwen doen het met een achtste plaats wat minder goed, maar zijn volgens de Canadezen alsnog fantastisch, vooruitstrevend en open minded. Maar waar o waar zijn deze Amsterdamse halfgoden met al hun fantastische eigenschappen als je ze nodig hebt? De medezeggenschapsraden van de zeven domeinen van de HvA hadden ze goed kunnen gebruiken. Onder de campagneleus Schuilt er een held in jou? probeerde de HvA afgelopen tijd zieltjes te winnen. Voor de deelraden waarin het beleid per domein aan de orde komt bleek het een vergeefse poging: er meldden zich te weinig mensen aan. En dat betekent dat het handjevol medewerkers en studenten dat zich wél kandidaat stelde verzekerd is van een plek in de raad. Rijst de vraag: kun je dan eigenlijk nog wel spreken van vertegenwoordiging van de achterban? Ondanks dit nijpende gebrek aan engagement heeft de student anno 2012 wel degelijk genoeg om zich zorgen over te maken. En dat doen ze ook, bleek uit een landelijke enquête die op initiatief van Resource het universiteitsblad van Wageningen University onder ruim 5500 ondervraagden werd afgenomen. Daaruit kwam naar voren dat een op de twaalf bachelorstudenten niet verdergaat met een master uit angst voor de beruchte langstudeerboete. En veertig procent van de studenten geeft aan grote stress te hebben door de toenemende studiedruk: Maar weinig mensen hadden zin om zitting te nemen in de domeinraden van de HvA, bleek afgelopen week tijdens een informatiemiddag in het Kohnstammhuis. Deze jongen, die zich wel kandidaat stelde, ontkrachtte een eventueel saai imago van studentenpolitiek. 'Ik ben niet saai, ik zuip gewoon,' zei hij in een filmpje op Folia Web. slecht slapen, eindeloos piekeren en faalangst vieren hoogtij onder ploeterende studenten. Staatssecretaris Zijlstra zelf kan er dan weer niet wakker van liggen. Een beetje stress is helemaal niet erg, daar krijgen studenten in hun werk straks ook mee te maken, liet hij in een reactie op de resultaten weten. Gerechtvaardigde kritiek schaamteloos pareren met zwakke argumenten en een air van onverschilligheid; het is een kunst die niet alleen door Zijlstra, maar ook door de UvA wordt verstaan. De studenten die ineens duizenden euro s meer collegegeld moesten betalen zonder dat ze daar adequaat over waren voorgelicht, hadden zélf beter informatie moeten inwinnen, vindt het college. Tja. Dan kunnen Amsterdammers nog zo mooi zijn: ook tussen de mooie bloemen groeien brandnetels, luidt een spreekwoord. yyy Gijs van der Sanden 6 maart 2012 tweet van de Anne de Jong Ik heb een Duitse docente voor een vak over politiek leiderschap. Ze is echt de jongere versie van Angela Merkel. Eng. Voeding- en Dietetiekstudenten Pien Braakhuis (m) en Sandra Crotjee (r) wokken samen met een nierpatiënte. Op donderdag 8 maart, Wereld Nieren Dag, gaven studenten van het excellentieprogramma Voeding workshops koken zonder zout aan nierpatiënten en hun partners. navraag Shahinda Samir Op 5 maart werd de Egyptische masterstudente Business Studies Shahinda Samir (25) tijdens een college op de FEB volkomen onverwacht verrast met een huwelijksaanzoek door haar vriend Moustafa Abdallah (28), die daarvoor speciaal uit Saoedie-Arabië was overgekomen. Ze is er nog beduusd van. Wat gebeurde er? Aan het eind van eerste collegeuur werd er opeens een video vertoond met muziek en een lopende tekst over de liefde, over relaties, over verlangen, over een man op zoek naar de ware die hij uiteindelijk vindt. Ik dacht eerst nog: wat heeft dit nu met het college te maken? Wanneer had je in de gaten dat het om jou ging? Toen mijn naam langzaam zichtbaar werd op het beeldscherm door middel van steekwoorden: Special, Honey, Adorable, Hot, Irresistable, Natural, Dreaming, Amazing. Daarna kwam mijn foto te voorschijn en toen kwam Moustafa binnen met een boeket rode rozen en witte lelies. Hij noemt mij namelijk altijd my lily. Ik verschoot van kleur toen hij voor mij knielde, mijn hand pakte en vroeg: Wil je met me trouwen? Moustafa moest goed voorbereid zijn. Hoe heeft hij dit kunstje geflikt? Hij vertelde mij naderhand dat hij maanden geleden al per contact op had genomen met studenten van de studievereniging Sefa. Die dachten eerst dat het een grap was en verwijderden per ongeluk de mail. Moustafa nam opnieuw contact op en zo werd de actie op touw gezet. Docent Nachoem Wijnberg werd gevraagd of hij ermee akkoord ging. Die vond vijf minuten te lang, dus werd het uiteindelijk drieënhalve minuut, vlak voor de pauze. En? Ja natuurlijk! We kennen elkaar al zes jaar, maar zien elkaar soms maar een paar keer per jaar. Ik zit hier of in Egypte, hij in Jeddah, waar hij werkt. Dit aanzoek is een bezegeling van onze relatie. Hij had al eens gezegd dat hij in Dubai een verrassing voor me had gekocht, maar nu weet ik wat het is: een zilveren verlovingsring met diamantjes. Is de hele UvA uitgenodigd voor de trouwpartij? Lachend: Ja hoor. Wie er een ticket naar Egypte voor over heeft is welkom. We trouwen op 7 september in Caïro. yyy Dirk Wolthekker foto Danny Schwarz 8 Folia Magazine Folia Magazine 9

6 Niet alle arbeid adelt Achter de bar of kassa en aan de lijn bij telemarketing; geldbeluste studenten hebben vooral simpele baantjes om in hun levensonderhoud te kunnen voorzien. Daarmee verdringen ze laagopgeleiden van de arbeidsmarkt en doen ze werkervaring op waar ze cv-technisch weinig aan hebben. Dat moet toch anders kunnen. tekst Clara van de Wiel / interviews Floor Boon / foto s Dingena Mol De werkstudent is al bijna een pleonasme geworden. Meer dan driekwart van de studenten heeft tegenwoordig een bijbaantje om de studie te bekostigen. Bijster origineel zijn ze daarin niet. De meesten nemen genoegen met een baantje achter de bar of toonbank. Een groot deel van het relatief laagbetaalde en ongeschoolde werk wordt daarmee door studenten gedaan. Met het gevolg dat veel voorheen fulltimebanen inmiddels uiteen zijn gevallen in talloze deelbaantjes. Geen goede ontwikkeling, meent bijzonder hoogleraar arbeidsmarkt & ongelijkheid Wiemer Salverda. Al die bijklussers zorgen er namelijk voor dat lageropgeleiden moeilijker aan een baan komen. Het werk in de supermarkt of de horeca wordt in bijvoorbeeld Frankrijk bijna altijd gedaan door fulltimers. Dat was hier vroeger ook zo. Maar dat soort banen zijn hier nu nog maar nauwelijks beschikbaar. De mensen die daadwerkelijk zijn aangewezen op dat werk worden dus verdrongen van de arbeidsmarkt. Nederland loopt met deze ontwikkeling in Europa voorop. Tachtig procent van het minstgeschoolde werk wordt hier uitgevoerd door een overgekwalificeerd persoon. Zoals een student. De overlap tussen werk en studie is in Nederland de afgelopen decennia geëxplodeerd. In de jaren zeventig was het onder jongeren zo dat ze óf werkten, óf studeerden. Studenten worden tegenwoordig enorm gestimuleerd om te gaan werken. Dat is opvallend, omdat bijvoorbeeld in België juist maatregelen worden genomen om dat te temperen. Studenten mogen daar maar een beperkt aantal uren werken, mede om die verdringing op de arbeidsmarkt tegen te gaan. Naast een zakcentje zien studenten hun werk vaak ook als een opstapje voor de toekomst. Dat merkt men ook bij het Loopbaan Advies Centrum (LAC) van de UvA, waar studenten Voor studenten is het lucratiever hun tijd in hun studie te steken aankloppen voor advies over hun eerste stappen op de arbeidsmarkt. Het opbouwen van een goed cv is zeker belangrijker geworden, zegt Marie-Elise van den Hoek Ostende van het LAC. Met alleen maar een diploma kom je tegenwoordig niet meer zo eenvoudig aan een baan. Maar ook zij merkt op dat bijbaantjes niet zaligmakend zijn. Als iemand hier komt met alleen maar drie jaar ervaring bij de Albert Heijn, dan raden wij ze aan verder te kijken. Wel benadrukt ze daarbij dat niet alleen betaald werk daarbij van belang is. Beginnen achter de receptie en vervolgens doorgroeien binnen een bedrijf kan handig zijn, maar gebeurt echt niet altijd. Belangrijker is het om te kijken naar waar je intresse naar uitgaat en waar je ervaring in wilt opdoen in je toekomstig vakgebied. En om vervolgens buiten je studie activiteiten te zoeken die daarop aansluiten zoals een stage, vrijwillegerswerk of student-assistentschap. Laagbetaald werk levert studenten op de lange termijn dus weinig op. Dat denkt ook Salverda. Zulk werk heeft vaak helemaal niet zo n positieve invloed op de studie. Diverse onderzoeken suggereren dat het voor studenten lucratiever is hun tijd in hun studie te steken. Voor de ambitieuze en werklustige student is het volgens hem beter om iets te zoeken dat qua niveau en interesse aansluit op de studie. Zoals een baantje aan de universiteit, of in de vorm van een eigen bedrijfje. Salverda: Denemarken is daarvan een goed voorbeeld. Daar is een veel sterkere cultuur van het leerling-werken. Veel bedrijven hebben daar een leertraject, waardoor men tijdens het studeren al kwalitatief goede werkervaring op kan doen. Salverda pleit er voor ook in Nederland dergelijk werk te stimuleren. Zowel voor de arbeidsmarkt, als voor de ontwikkeling van studenten. Al lopen die natuurlijk wel weer het gevaar dat ze blijven hangen in een te goede baan en hun studie dan uiteindelijk niet afmaken. Zo kan het ook De meeste studenten hebben een bijbaan in een café, restaurant of winkel. Niet erg origineel en ook weinig lucratief. Waar valt wél goed te verdienen? Drie succesverhalen. Giselle Barbosa (21) econometrie (afgerond) en rechten Bijbaan: model Waar: Amsterdam Hoeveel: gemiddeld zo n acht uur per week, varieert sterk Verdiensten: heel wisselend, maar gemiddeld 1000 euro per maand Twee jaar geleden ben ik ontdekt in de tram. Ik ging boodschappen doen met mijn sloffen aan en een fotograaf vond dat wel bijzonder. Vanaf toen is het heel snel gegaan. Vroeger werkte ik twee of drie dagen per week als hostess, secretaresse en in de horeca om rond te komen, maar sinds een jaar verdien ik mijn geld volledig met modellenwerk. In dit vak is het belangrijk een opvallende persoonlijkheid en verschijning te hebben en doelgericht te werk te gaan. De ene maand heb ik twee klussen, de volgende twee maanden geen een. Tijdens drukke periodes van mijn studie, bijvoorbeeld toen ik mijn scriptie schreef, kan ik gemakkelijk een paar maanden niet werken. Zolang mensen maar niet vergeten dat ik er ben. Bij mijn werk hoort niet alleen het poseren tijdens een opdracht zelf, maar ook mijn netwerk goed onderhouden, sporten om in vorm te blijven en mijn portfolio actueel houden. Ik doe daarom ongeveer drie shoots per maand alleen om nieuwe foto s te krijgen. Mijn stelregel daarbij is dat ik daar niet voor betaal. Het moet mij uiteindelijk geld opleveren. Mensen denken al gauw dat je als model heel veel verdient. Zoals Kate Moss bijvoorbeeld, die verdient miljoenen per jaar. Bij mij ligt dat echt anders. Het is moeilijk om precies aan te geven hoeveel ik werk en wat ik verdien. Sommige klussen betalen niet zo goed, maar hebben wel een groot bereik. Commerciële opdrachten kunnen tussen de driehonderd en de tweeduizend euro per dag opleveren. Ik ben in december afgestudeerd als econometrist en nu net begonnen met rechten. Ik begon mijn studie tijdens de bankencrisis en ik kreeg direct uitgelegd welke rol schuld daarin heeft gespeeld. Uit principe heb ik daarom nooit geleend. Ik heb heel bewust altijd mijn eigen geld willen verdienen. Met modellenwerk lukt dat beter dan ooit. 10 Folia Magazine Folia Magazine 11

7 Werken is noodzaak Zonder rijkelijke steun van ouders is een bijbaan voor studenten vaak noodzakelijk. De laatste cijfers van het CBS stammen uit 2008 en in dat jaar verdienden universitaire studenten gemiddeld 5250 euro per jaar bij via een bijbaan of eigen bedrijf. Hbo-studenten verdienden in dat jaar gemiddeld zelfs 5700 euro op jaarbasis. Dat lijkt veel, maar omgerekend is dat respectievelijk 437,50 en 475 euro per maand. Met vaste lasten die al gauw oplopen tot 750 euro (huur, collegegeld, boekengeld, telefoonrekening en verzekering) en een uitwonende studiebeurs van 266 euro per maand, is dat nog steeds geen vetpot. Geluk Een rondgang langs Amsterdamse studenten laat zien dat het niet zo makkelijk is een lucratieve en niet alledaagse bijbaan te vinden. In de horeca kent iedereen wel mensen, net zoals in de administratie, het onderwijs of achter de kassa. Voor de baantjes die meer opleveren, moet je vooral geluk hebben of een hobby die langzaam uitgroeit tot een baan, zoals plaatjes draaien (dj), beelden maken om te projecteren tijdens concerten (vj), pokeren of het succesvol hacken van computersystemen. Maar daar willen studenten liever niet over praten, zeker niet als het eigenlijk zwart geld betreft. Desmin Dekker (21) politicologie Juul Alewijnse (25) geneeskunde Bijbaan: opzetten en beheren van de site Waar: Amsterdam Hoeveel: zestien uur per week Verdiensten: nu een paar honderd euro per maand, zicht op 5000 euro per maand Sinds november ben ik samen met een vriend een website begonnen. Het gaat over Apple-producten, maar vooral over de lifestyle- en belevingskant ervan. Dat bestond nog niet, daarom zijn we dit gaan doen. We hebben gezocht naar een niche om geld te kunnen verdienen. In die zestien uur per week beheer ik de website. Dat betekent het verzamelen van nieuws over Apple en daar verhaaltjes over schrijven. Apple is voor mensen een way of life, er is veel vraag naar nieuws en leuke weetjes over het bedrijf en de producten die ze maken. Wij zijn ook heel actief op Twitter en Facebook en vooral daar boeken we veel succes. Ondernemen zit mij in het bloed. Mijn vader heeft een eigen bedrijf waar ik ook voor werk. Ik ben politicologie gaan studeren omdat ik denk die kennis later nodig te hebben bij het ondernemen. Ik wil ook graag een tijdje in de diplomatieke wereld werken, maar vooralsnog vlot het niet met mijn studie. Doordat ik zo veel werk, doe ik mijn eerste jaar nu voor de tweede keer. We hebben deze website echt opgezet om geld te verdienen. We hebben opgevraagd wat andere websites verdienen en dat kan flink oplopen. Vergelijkbare websites genereren na twee jaar vijf- tot tienduizend euro aan advertentieinkomsten per maand. Na ruim drie maanden halen wij er al een paar honderd euro per maand mee op. Omdat ik ook voor mijn vader werk, kan ik de aanlooptijd bekostigen en neem ik het risico dat we misschien het schip ingaan. Dat is niet voor iedere student weggelegd. Daarnaast zit er ook veel regelwerk aan het hebben van een eigen bedrijf. Het invullen van belastingformulieren en andere administratie, daar vinden veel studiegenoten niets aan. Mij is het dat waard, want ik vind geld verdienen belangrijk. Zo kan ik het leven leiden dat ik graag wil. Bijbaan: de Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) Waar: in Leiden Hoeveel: acht uur per week Verdiensten: 14 euro per uur plus onregelmatigheidstoeslagen, gemiddeld 650 euro per maand Als er iemand doodgaat, bestaat de mogelijkheid dat die persoon zijn organen of weefsel wil afstaan voor transplantatie. De NTS regelt dat en mijn taak is om precies uit te zoeken welke stappen er moeten worden ondernomen. Als ik dienst heb, zit ik op kantoor bij de NTS. Wanneer iemand overlijdt belt de arts om dat te melden. Ik kijk in het donorregister of de overledene geregistreerd staat. Als dat niet het geval is, is de beslissing automatisch aan de nabestaanden. Vervolgens neem ik met de arts de hele medische geschiedenis van de overledene door en beslis dan in samenspraak wat er kan worden gedoneerd. Ik ben het contactpunt tussen de arts, het ziekenhuis, het uitnameteam en de weefselbanken: ik schakel tussen alle betrokken instanties. Ik studeer geneeskunde en dat is echt een voorwaarde voor deze bijbaan. Je moet ten minste je eerste jaar hebben afgerond voordat je hier mag beginnen. Ik had ook een inwerkperiode van vier maanden, er wordt echt in je geïnvesteerd. En dat is ook nodig: het is een verantwoordelijke bijbaan, het is belangrijk heel zorgvuldig te werk te gaan. Er is daarom ook 24 uur per dag een arts bereikbaar voor het beantwoorden van medische vragen. Wat het meeste voorkomt, is dat overledenen weefsel afstaan. Dat zijn huid, hoornvlies, hartkleppen en botten. In de uitnameteams die deze weefsels verwijderen, werken ook studenten. Zij volgen ook een uitgebreide inwerkperiode, soms zelfs langer dan een jaar. Ik zit in een flexpool van studenten en werk daarom altijd s avonds, s nachts of in het weekend. Dat is prettig voor de onregelmatigheidstoeslagen. Omdat ik al een andere studie heb gedaan, kan ik het geld goed gebruiken. Dat het in Leiden is, is geen probleem. Mijn reiskosten worden ook vergoed. yyy Kaders en interviews Het Parool 12 Folia Magazine Folia Magazine 13

8 (advertentie) de adviesdienst Ordi kleding Nou, nou! Lees Folia Magazine Iedere woensdag op HvA- en UvA-locaties verkrijgbaar Surf Folia Web Altijd het laatste nieuws op Als promovendus zit ik met meerdere promovendi op één kamer. Onder hen is ook een vrouwelijke collega die zich niet direct academisch kleedt: korte rokjes, dierenprintjes, hoge hakken en veel make-up. Ik heb gemerkt dat men achter haar rug grapjes maakt en er soms zelfs schande van spreekt. Ook haar promotor hoorde ik er laatst een opmerking over maken. Ik vrees dat ze minder serieus zal worden genomen in haar onderzoek. Moet ik mijn medepromovendus helpen door haar te adviseren haar kledingkeuze te veranderen, of ligt het probleem bij de andere collega s? Promovendus bij FMG illustratie Pascal Tieman Bezoek Folia Debat Prikkelend, informerend, interactief en betrokken Luister Folia Live Iedere woensdag en donderdag uur Folia het platform voor hoger opgeleid Amsterdam Hinder Kijk eens rond op de universiteit: daar lopen de meest aparte en bijzondere figuren rond. Docenten en studenten, verzorgd, maar vaker onverzorgd; wat ook enigszins inherent is aan het liberale karakter van de UvA. Ik denk dat deze promovendus voortaan beter de andere kant op kan kijken. Overigens vind ik het opvallend dat hij zich zo persoonlijk bekommert om het academische lot van zijn medepromovendus, terwijl uit het verhaal niet blijkt dat zij als betreffende persoon in dezen er enige hinder van ondervindt. Linn den Graafsburg Onzin Dikke onzin. Juist als wetenschapper moet je kunnen dragen wat je wil. Het probleem ligt bij mensen die zo bekrompen zijn dat ze een dierenprint niet academisch vinden. Laat die mensen eens een vakje volgen bij Gender Studies, zou ik zeggen. Micha van der Wal (27, MA Literature Studies en medewerker UvA) volgende week: trakteren Ik heb aan mijn tijd bij een studentenvereniging een hechte groep vriendinnen overgehouden. We eten nog vaak samen, of gaan met z n drieën of vieren koffiedrinken. De afgelopen jaren is de gewoonte ontstaan dat één iemand aan het eind spontaan de rekening betaalt, met het idee dat het uiteindelijk dan wel uitbalanceert. Dat is sneller dan altijd de rekening verdelen en scheelt een hoop gedoe met wisselgeld en zo. Het afgelopen jaar deed ik dat vaak, maar nu, zonder ouderbijdrage en met Subtiel Je moet het een-op-een, op een nette en subtiele manier overbrengen. Misschien zal ze eerst gekwetst zijn en het uiteindelijk waarderen, of misschien doet ze er helemaal niks mee, maar op die manier heb je haar er in ieder geval op geattendeerd. S. el Mocaddem (22, rechten) Spiegel Ik vind dat iedereen zich moet kleden naar de omstandigheden. Zij is academisch bezig, dan moet ze zich daar ook aan aanpassen. In de kroeg mag iedereen zelf weten wat hij of zij aantrekt, hoewel je je ook daar moet realiseren dat als iemand uit je werkomgeving je ziet, dat een weerslag kan hebben. Ik zou die collega apart nemen en haar proberen een spiegel voor te houden, wellicht waardeert ze het wel. Als ze het niet begrijpt zou ik een leidinggevende erover aanspreken. Caroline Hinderks (54, lerarenopleiding Engels) studieschuld, moet ik de eindjes aan elkaar knopen. Als ik probeer dat aan te kaarten als de rekening verschijnt, wordt dat weggelachen door mijn vriendinnen, en vier van de vijf keer betaal ik. Wat te doen? Anne (26, junior docent UvA) Mail je advies voor Anne, of een eigen kwestie waarin je geadviseerd wilt worden, aan redactie@folia. De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen in te korten. Folia Magazine 15

9 (advertenties) Eigen Haard verkoopt door heel Amsterdam starterswoningen vanaf met korting, 0% overdrachtsbelasting & GEEN notariskosten! HVA ONDERWIJSCONFERENTIE 29 MAART 2012 LAAT JE INSPIREREN! VOOR ALLE HVA MEDEWERKERS KIJK OP VOOR MEER INFORMATIE EN SCHRIJF JE IN Folia maakt kennis......met Cees Vervoorn lector Topsport en Onderwijs Woensdag 14 maart tussen en uur in de OBA (Oosterdokskade 143) Live te beluisteren op AmsterdamFM (106.8 in de ether en op de kabel) Vanaf 15 maart terug te luisteren op 21 maart Astrid de Jager (Docent en voorzitter CMR HvA) Folia het platform voor hoger opgeleid Amsterdam Amsterdam FM.nl de stem van de hoofdstad InterdIscIplInary reflection on health Issues Kom naar de masteravond philosophy, BIoethIcs and health op 29 maart www. vu.nl/mastervoorlichting Koffie passie Thijs Gerbrandy (25, docent inleiding islamitische kunst & architectuur, UvA) wil als barista bij Espressofabriek zijn klanten meegeven wat goede koffie is zonder belerend over te komen. Koffie proeven is te vergelijken met het proeven van wijn of whisky. Eerst ruik je en roer je het cremalaagje op de koffie door je kopje. Vervolgens neem je slurpend een slok en proef je de body op je tong. Vaak blijft er als je de koffie doorslikt nog een bepaalde aciditeit achter. Iets fruitigs. Veel mensen denken dat koffie bitter is, maar dat hoeft helemaal niet zo te zijn. Die bitterheid ontstaat naarmate de bonen donkerder gebrand worden. Koffie heeft sowieso niet maar één smaak. Het is van veel factoren afhankelijk: de bonen, de branding, de maling, de zetmethode en niet te vergeten de barista. Om de smaken goed te kunnen onderscheiden visualiseer ik vaak een fruithandel in mijn hoofd. Ik ga langs de schappen met noten, fruit en zelfs groenten en probeer de smaak van de koffie te associëren met wat ik zie. Zo kan koffie naar de schil van een druif smaken of naar aardbei. Thuis koffiezetten met een espressomachine is nog niet eenvoudig. De machine moet eerst opwarmen en vervolgens moet je een paar espresso s zetten om alles goed af te stellen. Dan ben je zo een halfuur verder en je moet de hele machine ook weer schoonmaken. Daarom drink ik thuis filterkoffie. Ik maal de bonen met een handmaler, doe de koffie in een filter en schenk er heet niet-kokend water over. Het belangrijkste is dat de bonen versgemalen zijn. Dat doe ik daarom pas op het allerlaatste moment. Het nadeel van werken met koffie is dat ik nooit meer echt op mijn gemak ergens koffie kan drinken. Ik ben altijd aan het proeven. yyy Youri Straver foto Fred van Diem CREATING TOMORROW Folia Magazine 17

10 opinie Dijkgraaf De hel bestaat niet op de HvA Homoseksualiteit hoort niet ter discussie te staan op een hogeronderwijsinstelling, vindt Jacob Eikelboom. illustratie Marc Kolle Vijftig jaar geleden kon homobelangenvereniging COC zich voor het eerst openlijk manifesteren. De homo-emancipatie zette daarmee een enorme stap voorwaarts. Floor, het leercentrum van de HvA, probeerde de tijd echter terug te draaien door op 16 februari een debat over homoseksualiteit te organiseren. Een dergelijk debat hoort niet thuis in de academische wereld van Een homoseksueel is namelijk als een niet-westerse Nederlander die studeert, als een vrouw die haar stem uitbrengt, als de aarde die rond is. Een feit. De wereld is te klein als er een debat plaatsvindt over vrouwenstemrecht. Waarom is het dan wel normaal om een debat te voeren over homoseksualiteit? De reden is religie. Het debat dat door Floor werd georganiseerd ging eigenlijk over seksualiteit en islam. Maar over heteroseksualiteit viel weinig te debatteren, dat is een voldongen feit. Homoseksualiteit niet. Daar spreekt de Koran zich over uit en de Bijbel ook. Maar sinds wanneer zijn de Koran en de Bijbel erkende bronnen in een academische omgeving? Een ongelovige die de Donald Duck aanhaalt wordt weggehoond. De achterban van de UvA en de HvA bestaat deels uit praktiserende gelovigen. Geloof en academisch denken gaan moeilijk samen. Dat merk ik tijdens colleges. Bent u niet bang voor de hel? wordt mij liefdevol gevraagd als ik vertel dat ik een homoseksuele man ben. De hel bestaat niet op de HvA, is mijn antwoord. Het wordt tijd voor de emancipatie van de religieuze student, of die nu hetero- of homoseksueel is. In mijn klassen kom ik regelmatig een Khalid of Merve tegen die worstelt met zijn of haar seksualiteit. Hoe deed ik dat twintig jaar geleden, eveneens omringd door religieuze mensen? Eén ding verafschuwde ik, en dat waren discussies over homoseksualiteit. In het recente Floordebat bleek weer waarom: mensen spreken dan openlijk over hun afkeuring van en afkeer tegen homoseksualiteit. Anderen tonen hun respect voor homo s. Religieuze mensen nemen graag het woord respect in de mond, om vervolgens een banvloek Bent u niet bang voor de hel? wordt mij gevraagd uit te spreken. Debatten vermeed ik dus. Wel sloeg ik aan het lezen. In het werk van Schopenhauer en Gerard Reve zag ik bevestigd dat de Bijbel niets anders is dan een ethisch sprookje. Spinoza leerde mij de waarde van vrijheid. Ik keek films. In My Beautiful Laundrette zag ik dat homoliefde en heteroliefde precies hetzelfde is. Ik ging naar feestjes. Bij het COC merkte ik dat er meer mensen zijn zoals ik. En nu, twintig jaar later, zie ik diezelfde worsteling bij studenten. De vanzelfsprekendheid dat homoseksualiteit er gewoon is, ontbreekt. Khalid en Merve beginnen weer van voor af aan. Wat zij nodig hebben is een hedendaagse Harvey Milk, een Benno Premsela (naar wie de HvA nota bene een gebouw heeft vernoemd). Geen zedenprekers die respectvol beledigen en beperken. Vanaf de jaren zestig hebben mensen als Benno Premsela paaltjes geslagen. Historische grenspaaltjes, die inmiddels zijn vastgelegd in de wet. De rechten van homoseksuelen als gelijkwaardige burgers. Net zoals de rechten voor vrouwen en religieuze mensen zijn vastgelegd in de wet. Een debat over homoseksualiteit zoals dat nu gevoerd wordt, tornt aan de geslagen paaltjes. Premsela zou zich omdraaien in zijn graf als deze opmerking binnen de muren van de HvA had gehoord: Met dat soort voorlichting [over homoseksualiteit, Jacob Eikelboom] stimuleer je homoseksualiteit. Als je erover praat wordt het een keuze, dan wordt het normaal. Het wordt tijd om op te staan. Nee te zeggen tegen achteruitgang, nee tegen domheid. Tijd om ja te zeggen voor progressie. Ja voor academisch denken. En ja voor vrijheid. Een debat over homoseksualiteit, vrouwenrechten en gemengde huwelijken kan gevoerd worden in elke moskee of kerk. Die vrijheid is mede te danken aan Spinoza. Die discussies horen niet thuis bij Floor. De manier waarop nu binnen de muren van de HvA het debat gevoerd wordt, toont een gebrek aan historisch besef. De emancipatiebewegingen in Nederland, de invloed van denkers als Spinoza en Schopenhauer op onze samenleving lijken in rook opgegaan. Bevochten vrijheden en grote denkers staan in mijn colleges niet in de schaduw van de Bijbel of de Koran. Khalid en Merve hebben baat bij duidelijkheid en kennis. Wil Floor bijdragen aan de emancipatie van religieuze studenten, dan lijkt een debat over de scheiding van kerk en staat mij meer geschikt. Ook achterhaald, maar binnen de UvA en de HvA kennelijk actueel. Een stelling heb ik al: Religie bedrijven is een leuke hobby voor thuis. yyy Jacob Eikelboom is docent communicatie bij het Domein Maatschappij & Recht van de HvA. Jaloers Er was een tijd dat universiteiten jaloers waren op de laboratoria van grote bedrijven. Met de allernieuwste apparatuur, goede salarissen en de belofte van totale vrijheid trok de industrie de grootste wetenschappelijke talenten aan. Zo hadden we in Nederland het befaamde NatLab van Philips dat na de Tweede Wereldoorlog uitgroeide tot een omvang van meer dan tweeduizend onderzoekers, meer dan op welke universiteit in ons land. Nog befaamder was het Bell Lab in de Verenigde Staten dat maar liefst zeven Nobelprijzen heeft opgeleverd, onder andere voor de ontdekking van de transistor en de kosmische straling van de oerknal. De gloriedagen van dergelijke instituten lijken nu echter ver achter ons te liggen. Toen hadden technologiebedrijven bijna een staatsmonopolie, klotste het geld tegen de plinten en kon men investeren voor de lange termijn. Nu regeert de korte adem van de aandeelhouder en wordt onderzoek gemakkelijk op het bord van de universiteit geschoven. Daarom was ik zo aangenaam verrast door een recent bezoek aan het laboratorium van IBM in Zürich. IBM is een van de uitzonderingen op de regel. Wereldwijd geeft de IT-gigant zo n zes miljard dollar aan onderzoek uit, ongeveer evenveel als de Nederlandse overheid. Alleen aan patenten verdient IBM al zo n 1,5 miljard dollar per jaar. Het Zwitserse instituut heeft een geweldige reputatie. In de jaren tachtig zijn er maar liefst vier Nobelprijzen in de fysica verdiend, onder andere voor de Scanning Tunneling microscoop waarmee individuele atomen zichtbaar gemaakt kunnen worden. Met 35 atomen werd het kleinste logo ooit geschreven. Ook nu timmert men er hard aan de weg. Op de campus van IBM is net het nieuwste nanolab gebouwd, samen met de ETH Zürich, de Zwitserse topuniversiteit. Industrie en universiteit, hand in hand op zoek naar het antwoord op fundamentele vragen. Ik werd er sentimenteel van. In Zwitserland kan het nog! yyy Robbert Dijkgraaf 18 Folia Magazine Folia Magazine 19

11 opinie Abdi brief promoties De Grieken voelen zich niet gered De Griekse woede over de door de trojka afgedwongen bezuinigingen is volstrekt begrijpelijk, vindt Tatiana Markaki. Anno Je bent net afgestudeerd en wilt met je masterdiploma op zak een baan gaan zoeken. Dan lees je in de krant dat de werkloosheid onder jongeren oploopt tot twintig procent. De volgende dag hoor je dat het salaris van je vader, duizend euro netto, over twee maanden met twintig procent keldert, omdat de staat moet bezuinigen om de staatsfinanciën op orde te krijgen. Kort daarna hoor je dat de drie overheidsdiensten waar je van plan was te solliciteren worden wegbezuinigd. De volgende maand wordt bekend dat het bedrijf waarvoor je moeder werkt moet reorganiseren. Maar ook je grootouders blijven niet gespaard: hun pensioen wordt gekort met twintig procent. Om je heen is de situatie niet minder deprimerend: afgestudeerde studiegenoten zijn werkloos en vertrekken naar het buitenland. Winkels sluiten, stakingen verlammen het openbare leven. Zo gaat het leven door, twee jaar lang in een depressie. Anno 2012 blijken de staatsfinanciën er niet beter voor te staan dan voorheen. Sterker nog, er moet nog veel meer bezuinigd worden. Dat schrijft de trojka (het Internationaal Monetair Fonds, de Europese Centrale Bank en de Europese Commissie) voor. Anders wordt je land gedwongen de eurozone te verlaten en de oude gedevalueerde munt opnieuw in te voeren. En de cyclus begint opnieuw. De regering kondigt bezuinigingsmaatregelen aan, het parlement keurt ze goed terwijl buiten rellen en brandstichtingen aanzienlijke schade aanrichten. Bijna de helft van je leeftijdgenoten (47 procent) is inmiddels werkloos; je hebt zelf ook nog steeds geen baan, geen geld. Het salaris van je vader en het pensioen van je grootouders moeten met nog eens tien procent omlaag. Je moeder is inmiddels ontslagen en ontvangt niet eens meer een schamele uitkering. De banken verlenen geen krediet meer; de prijzen van benzine en elektra blijven stijgen. Al je vrienden zijn geïmmigreerd. Een buurman heeft zelfmoord gepleegd omdat hij zijn schulden niet kon afbetalen. Is dit het scenario van een dramafilm? Nee, dit is de dagelijkse realiteit in de grote steden in Griekenland. Voel je boosheid, bitterheid, frustratie, onmacht, wanhoop? Dat is wat de gewone mensen in Griekenland ook voelen. Ze voelen zich niet gered door de trojka. Voor de eerste ronde bezuinigingen in 2009 was er begrip. Maar wie nu nog praat over even snel oplossen, gaat voorbij aan de onuitvoerbaarheid van deze tweede ronde bezuinigingen. Dit maakt mensen radeloos. Het hart is geraakt, dat van de student, zijn ouders, zijn grootouders, vrienden, kennissen, buren. Als je het vitale orgaan van leven, de samenleving, kapot ziet gaan, hoe zou jij je dan voelen? yyy Tatiana Markaki is docent taalverwerving en cultuurkunde bij de opleiding Nieuwgriekse taal & cultuur. Grindr Wie was dat? vraag ik aan Jeroen terwijl we over straat lopen. O, gewoon, iemand van Grindr. Het is uiteindelijk niks geworden. Te nichterig type. Hij houdt me tegen bij het oversteken omdat een brommer opeens voorbijschiet. Is dat veilig? vraag ik voorzichtig. Ik voel mijn oren gloeien en probeer niet te lachen. Hoe bedoel je? vraagt Jeroen vertwijfeld. Het stoplicht springt op rood. Ja, dat je seks regelt via een app op je telefoon. Is dat niet raar? vraag ik. Dit is voor mij een totaal andere wereld. Wordfeuden. Prima. Draw Something. Prima. Maar seks regelen via een app op je telefoon? Bizar. Het is veilig. Maak je geen zorgen. We steken de straat over en lopen een iets te hip café binnen. Maar, probeer ik nog. Fatihya, er gebeurt nooit iets. Alle homo s zitten erop. Het is vooral heel handig. Hij hangt onze jassen op en loopt naar de bar. Ik neem plaats aan een tafeltje achter in het café. Een bier en een cola, alstublieft, hoor ik hem zeggen. Het café zit bomvol. Links van me begint een stelletje heftig te zoenen. Ondertussen zie ik een berichtje op Jeroens iphone verschijnen van ene Samson_072. Jouw huis of mijn huis? Ik heb zin in je. Snelle en oppervlakkige seks, dankzij apps als Grindr hoef je er niet veel voor te doen. Sterker nog, je kan kiezen. Ergens vind ik het wel typerend voor onze huidige samenleving. Alles moet snel, sneller, snelst. Voor homo s is het makkelijk, Faat. Mannen willen maar één ding. Dat weet je toch? zegt Jeroen lachend. Ik haal mijn schouders op en neem een slok van mijn cola. Het stelletje verlaat het café. Ik kijk ze na terwijl ze hand in hand de straat oversteken. yyy Fatihya Abdi Flauwvallende imam In de recensie van het restaurant Maydanoz (Folia Magazine #23) wordt (tot twee keer toe) het gerecht imam biyaldi genoemd. Dit is onjuist, de correcte naam van het gerecht luidt imam bayildi. Deze benaming betekent in het Turks de imam viel flauw en over de herkomst ervan zijn verschillende verhalen in omloop, een daarvan is te lezen op yyy Cenk Arslan (student economie & bedrijfskunde) De redactie verwelkomt ingezonden brieven en opiniestukken. We behouden ons het recht voor deze zo nodig in te korten. Vermeld altijd uw naam en relatie tot de UvA/HvA; anonieme reacties worden niet geplaatst. Mail naar redactie@folia.nl. (advertentie) dinsdag 20/ uur: Emmanuel Nyankweli - Internationale ontwikkelingsstudies Foreign Direct Investment and Poverty Alleviation in Tanzania. A Case of Bulyanhulu and Geita Gold Mines Limited in Kahama and Geita Districts (Agnietenkapel) vrijdag 23/ uur: Jacopo Mazza Economie On the Uncertain Nature of Human Capital Investments (Agnietenkapel) uur: Joris van Hoboken Rechtsgeleerdheid Search Engine Freedom. On the Implications of the Right to Freedom of Expression for the Legal Governance of Web Search Engines (Agnietenkapel) oratie donderdag 22/ uur: Dhr. prof. dr. Charles Majoie, hoogleraar neuroradiologie Sturen met beelden (Aula) Voor uitgebreide informatie zie 20 Folia Magazine Folia Magazine 21

12 Fout voorgelicht of slim opgelicht? Duizenden euro s extra collegegeld moeten ze betalen omdat ze een tweede studie volgen. Regels zijn regels meent de UvA, maar 49 gedupeerde studenten vinden dat ze verkeerd zijn voorgelicht. Op zo n moment sta je er niet bij stil dat je het zwart op wit wilt hebben. tekst Jeff Pinkster / illustratie Pascal Tieman Het mailtje leek op spam. Of ze binnen een week elfduizend euro collegegeld wilde overmaken op de rekening van de UvA. Inmiddels is student natuur- & sterrenkunde Kim Pronk (29) erachter dat het geen spam betrof. Ze volgt een tweede studie, heeft studievertraging opgelopen en valt daarom onder een nieuw en strenger regime. Daardoor moet ze zo goed als zeker stoppen met haar studie. Net nu ze moeder is geworden en in haar laatste jaar zit. Met ingang van dit jaar geldt voor de tweede studie niet meer het wettelijke collegegeld, maar het hogere instellingscollegegeld. Dat bedrag kan oplopen tot ruim euro. Voor een bepaalde groep studenten aan de UvA pakt die maatregel erg ongunstig uit. Zij zijn vóór dit studiejaar begonnen aan een tweede bachelor of master, maar inmiddels uitgelopen. En dat betekent volgens de UvA dat de uitzonderingsregel die bestond niet meer geldt. De studenten hoefden het hogere bedrag niet te betalen, zolang ze hun studie op tijd zouden afronden. De studenten zijn van mening dat ze verkeerd zijn voorgelicht, zelfs misleid. Ik heb me in juni vorig jaar ingeschreven voor het huidige collegejaar. De administratie heeft me toen laten weten dat ik 1700 euro moest betalen. Op de website van de UvA heb ik ter controle zelfs de Collegegeld Wizard ingevuld, zegt Pronk. Daar kwam het bedrag van 1700 euro uit. Nu ik ben uitgelopen geldt dat volgens de UvA niet meer. Het is alsof je een treinkaartje koopt naar Maastricht en de conducteur zegt halverwege: Hallo, je moet tien keer meer betalen. Volgens studentenbond Asva staat het geval van De studenten hebben de rekening veel te laat gekregen Pronk niet op zichzelf. Ten minste 49 studenten hebben een hogere rekening gekregen, terwijl studieadviseurs hen eerder zouden hebben verzekerd dat ze konden blijven studeren voor het normale collegegeldtarief van 1700 euro. De Asva voorziet een groot deel van deze studenten van rechtshulp en blijft aandringen op een generaal pardon bij het College van Bestuur. Ronduit onbeschoft Asva-voorzitter Eline Peters noemt de wijze waarop de UvA met deze groep omgaat ronduit onbeschoft. De studenten hebben de rekening veel te laat gekregen van de UvA, nu kunnen ze niet meer zelf kiezen of ze het hogere tarief willen betalen. Het tweede semester is al begonnen, zegt Peters. Studieadviseurs hebben deze studenten verteld dat er nog steeds sprake zou zijn van een overgangsregeling en dat ze konden doorstuderen tegen het normale, lagere collegegeldtarief. Dat wordt ook beaamd door Sonja Horst (28), een student communicatiewetenschappen die niet met haar echte naam in het blad wil. Na een hbo-bachelorstudie communicatiemanagement begon ze in 2008 aan communicatiewetenschap, inmiddels is ze vierdejaars. Een kennis vertelde mij vorig jaar juni al dat de regels zouden veranderen. Om het zekere voor het onzekere te nemen heb ik een afspraak gemaakt met de studentendecaan. Tijdens dat gesprek heb ik gezegd dat indien ik het hogere collegegeld zou moeten betalen, ik met de studie zou stoppen. Ik heb dat geld niet. De studentendecaan zei mij toen dat ik mij geen zorgen hoefde te maken. Studentendecaan Marjan Kuiper erkent gesproken te hebben met de student over de kwestie en de aantekeningen van het gesprek nog te hebben. Daarin staat dat het tarief moet worden uitgezocht. Ik herinner me haar verteld te hebben dat ze er zelf op moest letten of ze het hoge tarief moest betalen, aldus de studentendecaan, die eraan toevoegt nooit het sein gekregen te hebben dat Horst zou doorgaan met haar studie. Er was dus geen aanleiding vanuit mijn kant te checken of het gevraagde tarief klopte; in dat opzicht had ook ik verwacht dat dit gelijk bij de Centrale Studenten Administratie duidelijk zou worden. De studentenadministratie keurde de inschrijving goed, voor het collegegeldtarief van 1700 euro. Net als Pronk sloeg de student communicatiewetenschap een halfjaar later de schrik om het hart na een mailtje van de studentdebiteuren: We kunnen dit bedrag niet verwerken als volledige betaling van je collegegeld om de volgende reden: Eerder diploma behaald. En dat betekent in haar geval een rekening van 9000 euro. De studentendecaan ontkent nu alles. Ze zegt me dat ze me er wel degelijk op heeft gewezen. Pronk en Horst vinden het ongehoord dat zij moeten boeten voor een fout die de universiteit heeft gemaakt. Volgens mij heb ik gedaan wat ik kon doen; als ze me in een eerder stadium hadden gemeld dat ik meer zou moeten betalen dan was ik dus gestopt. Ik was hartstikke blij dat ik nog door kon. Op zo n moment sta je er bij de studentendecaan niet bij stil dat je het advies graag zwart op wit ondertekend wilt hebben, aldus Horst. Ook Pronk weet niet wat ze meer had kunnen doen dan ze al gedaan heeft. Zorgvuldig voorlichten Advocaat Maarten Kalkwiek nam de zaak voor studentenbond Asva onder de loep en deelt de mening van de studenten. De advocaat is gespecialiseerd in onderwijsrecht en voert namens de Stichting Collectieve Actie Universiteiten (SCAU) momenteel een rechtszaak tegen acht universiteiten over het instellingscollegegeld. De SCAU vindt dat de instellingen te veel geld vragen voor een tweede studie of master. De De studentendecaan ontkent nu alles UvA heeft volgens Kalkwiek verkeerd gehandeld door deze groep studenten duizenden euro s extra in rekening te brengen. Het is geen kwestie van hoe het gelijk wordt gehaald, maar wanneer het gelijk wordt gehaald, aldus de advocaat, die vindt dat de studenten bezwaar moeten maken. Je kunt als student tegenover de universiteit gemakkelijk schermen met het argument dat de spelregels niet tijdens de wedstrijd veranderd mogen worden. Volgens Kalkwiek hebben zowel de minister als de staatssecretaris van Onderwijs er tijdens de behandeling van het wetsvoorstel in de Tweede Kamer meerdere malen op gewezen dat universiteiten en hogescholen studenten zorgvuldig moeten voorlichten. De UvA laat bij monde van woordvoerster 22 Folia Magazine Folia Magazine 23

13 (advertentie) als MaSteR kijk je verder dan kennis alleen Instellingscollegegeld De overheid betaalt universiteiten en hogescholen sinds dit collegejaar niet langer voor tweede studies. Studenten die al een studie hebben afgerond moeten daarom het zogeheten instellingscollegegeld betalen. Vooral op de universiteiten kan dit bedrag nogal verschillen. Zo kost een jaar tandheelkunde in Amsterdam euro, terwijl dat in Groningen euro is. Op de hogescholen liggen de bedragen lager: tussen de 7000 en 8000 euro. De Stichting Collectieve Actie Universiteiten voert momenteel een rechtszaak met acht universiteiten over de tweede studie, omdat de organisatie vindt dat de universiteiten de hoogte van het bedrag niet goed kunnen verklaren. Het wettelijk collegegeld ligt dit jaar op 1713 euro. Dit bedrag wordt jaarlijks geïndexeerd. bezoek de MaSteRdag Scan de QR code en ontvang een uitnodiging voor de MaSteRdag zaterdag 17 MaaRt FLOOR AGENDA KOHNSTAMMHUIS, WIBAUTSTRAAT 2-4 WO 14 MAART - ZA 31 MAART filmvertoning van de Uaf 21 maart, , Kohnstammzaal Filmvertoning Birma VJ- Reporting from a closed country, aansluitend nagesprek over Birmese verkiezingen (1 april) met Birmese vluchtelingstudenten. onderwijsconferentie 29 maart, , Arena Maak kennis met de talloze raakvlakken en samenwerkingsverbanden tussen de HvA en de stad. Opgeven kan via landelijke tp dag 30 maart, , Arena en Kohnstammzaal Congres voor docenten toegepaste psychologie. Thema is ontmoeting. CREATING TOMORROW Ontmoeting met elkaar, ontmoeting met de inhoud; het curriculum, ontmoeting met het werkveld, ontmoeting met het beroepsbeeld, ontmoeting met mooie initiatieven, ideeën en dilemma s. library camp 31 maart, , Kohnstammzaal Een unconference voor iedereen die geïnteresseerd is in het moderniseren en transformeren van bibliotheken. Volg Floor op en Like Floor op hier blijf je ook op de hoogte van het laatste nieuws over de debatten en bijeenkomsten. Elk geval is in dit geval anders Annelou van Egmond weten niet in te gaan op individuele gevallen, maar zegt wel dat zij de studenten altijd heeft voorgehouden dat het instellingscollegegeld onderwerp van politiek debat was. Studenten hebben volgens de universiteit zelf de verantwoordelijkheid informatie in te winnen. Iedereen die zich benadeeld voelt kan volgens de woordvoerster een klacht indienen. We zullen het namelijk per geval moeten bekijken. Het gaat niet om een duidelijke groep, elk geval is in dit geval anders. Wat de universiteit wel toegeeft: er is een fout gemaakt in de Collegegeld Wizard. Die betalingsmodule kan inderdaad tot onduidelijkheden leiden. Het was wollig opgeschreven en verwees naar verkeerde teksten, aldus Van Egmond, die eraan toevoegt dat aanpassing niet betekent dat er voor de studenten een uitzondering wordt gemaakt. In overleg met de Asva hebben we nu wel een procedure opgestart om alle getroffen studenten binnen een paar weken duidelijkheid te verschaffen. Voor Kim Pronk betekent het nog steeds geen uitsluitsel. Het laatste nieuws dat zij kreeg is dat de UvA een aantal studenten tegemoet wil komen. Heel goed nieuws natuurlijk, maar tegemoetkomen kan van alles betekenen, dus dat moeten we nog maar even afwachten. yyy De naam van Sonja Horst is gefingeerd, haar naam is bij de redactie bekend. Kim Pronk was eerder ook te gast in het radioprogramma Folia Live. Op foliaweb.nl/radio is de uitzending van 23 februari terug te luisteren. Folia Magazine 25

14 objectief Een eigen realiteit Zahra! staat geschreven op de hoofdtooi van deze jongen. Als dochter van de profeet Mohammed en moeder van de martelaar Hoessein, is deze vrouw een sleutelfiguur voor sjiitische moslims. De jongen loopt mee in een processie in Beiroet, Libanon. Op Ashura, de tiende dag van de eerste maand, vieren islamieten wereldwijd het officiële begin van hun nieuwe jaar. Voor sjiieten is dit echter ook een moment van rouw, omdat het de dag is waarop Hoessein in het jaar 680 werd vermoord door het leger van een soennitische kalief. De Libanese bevolking bestaat voor min of meer gelijke delen uit sjiieten, soennieten en christenen en mensen die zich vooral als socialist of liberaal beschouwen. Toch weet de conservatief sjiitische partij Hezbollah, in de jaren tachtig opgericht uit verzet tegen Israel, mensen uit verschillende bevolkingsgroepen aan zich te binden. Dat heeft alles te maken met een geraffineerde mediastrategie. Walid el Houri promoveerde 9 maart bij mediastudies op een onderzoek naar de propaganda van Hezbollah. Hij concludeert dat Hezbollah er via politiek gekleurde talkshows, videospelletjes, tentoonstellingen, soapseries en onderwijsprogramma s in slaagt een eigen realiteit te creëren. In die realiteit zijn begrippen als vrijheid, economische hervorming en anti-imperialisme aan verzet gekoppeld. En daarmee dus aan verzetspartij Hezbollah. yyy Marieke Buijs Rawan / Rex Features / Hollandse Hoogte 26 Folia Magazine Folia Magazine 27

15 Bekend van televisie Deskundig, alwetend en objectief. Niet voor niets is de wetenschapper een graag geziene gast in tv-shows. Als geen ander kan hij de actualiteit van gedegen uitleg voorzien. Maar waarom zien we toch steeds diezelfde hoofden op tv? tekst Annemarie Vissers en Clara van de Wiel / illustraties Pascal Tieman Twaalf tot vijftien minuten: zoveel tijd is er bij Pauw & Witteman per gast beschikbaar. Uitvoerige, genuanceerde betogen zijn dus ongewenst. Het is niet direct hun natuurlijke habitat, maar toch worden wetenschappers maar al te vaak uitgenodigd in tv-shows. Beknopt zijn is daarbij een voorwaarde. Daar selecteren we op, legt Pauw & Witteman redacteur Nine Pankras uit. Het belangrijkste is dat iemand in korte tijd een lastig onderwerp moet kunnen duiden. Wie er aan mag schuiven bepaalt de redactie aan de hand van een telefonisch voorgesprek. Werkt het dan niet, dan is het voor de potentiële gast jammer maar helaas. Pankras: Belangrijk tijdens dat gesprek is vooral dat iemand een goede prater is. Iemand moet niet constant zitten zoeken naar woorden of heel traag praten. Stevige mening Een goedgebekte wetenschapper die zijn verhaal kort maar krachtig vertelt: waar vind je zo iemand? Eindredactrice van De Wereld Draait Door Dieuwke Wynia probeerde al tijden goede wetenschappers voor in haar programma te vinden, maar liep vast op de vaak saaie nieuwsbrieven van universiteitsvoorlichters. Tot ze zelf Robbert Dijkgraaf benaderde. Ik noem hem wel Wetenschappers zitten veel te veel in hun ivoren toren eens gekscherend mijn koevoet tussen de deur van de wetenschap. Door hem ging het contact met de wetenschappers een stuk soepeler. Met enige regelmaat zitten wetenschappers sindsdien aan tafel bij Matthijs. Volgens Wynia een groot succes. De reacties zijn ontzettend positief, vanuit alle lagen van de bevolking. Robbert is er niet eens zo vaak, maar mensen hebben het idee dat hij er elke week zit. Dat is niet alleen bij Dijkgraaf het geval. Een simpel turflijstje toont aan dat het wel heel vaak dezelfde wetenschappers zijn die bij de grote talkshows mogen aanschuiven. Het liefst willen we natuurlijk zelf nieuwe mensen introduceren, legt Pankras uit, maar het handige van andere programma s is dat je kunt inschatten hoe iemand het doet op televisie. Door een item bij hun buren van Buitenhof kwam ze hoogleraar financiële geografie Ewald Engelen op het spoor. Ook bij Pauw & Witteman deed hij het leuk. Pankras: Dus die mag dan vaker terugkomen. Twitter is volgens haar een andere manier om wetenschappers op het spoor te komen, evenals de opiniepagina s van de grote dagbladen. Ook dat verklaart waarom het vaak dezelfde wetenschappers zijn die op tv verschijnen. Iemand moet het leuk vinden ergens over naar buiten te treden. Soms zijn er bovendien specifieke onderwerpen waar we echt een debat over willen voeren. Dan moet de potentiële gast daar natuurlijk wel een stevige mening over hebben, voet bij stuk houden en niet bij de eerste aanval gaan zitten nuanceren. Goed praten Goed kunnen praten is het halve werk, zegt ook mediatrainer Jurgen Latijnhouwers. Na jaren werkzaam te zijn geweest als journalist bij onder andere Pauw & Witteman, geeft hij tegenwoordig trainingen over hoe mensen om moeten gaan met de media. Ook wetenschappers zitten regelmatig bij hem in de schoolbanken, want bepaalde technieken voor op televisie zijn volgens hem zeker aan te leren. Bij goed praten gaat het niet alleen om grappig of voorkomend zijn; je moet je onderwerp goed kunnen uitleggen. De tip die ik altijd geef is: praat tegen een fictieve buurvrouw. Iemand die helemaal niks van je onderwerp weet moet het kunnen begrijpen. Volgens Latijnhouwers is dat voor veel wetenschappers nog helemaal niet zo eenvoudig. Diepgang, nuance, volledigheid: in de wetenschap mogen het grote deugden zijn, de wetenschapper moet ze in de media zo snel mogelijk zien af te leren. Latijnhouwers: Journalisten willen graag een duidelijke lijn. Nuance, bijvoorbeeld dat iets alleen in speciale gevallen gebeurt, is gewoon niet boeiend. De kijker zapt langs Pauw & Witteman en denkt: zal ik naar Als je een goed onderwerp hebt, staan wij erom te springen bed gaan of niet? Die moet je zien te bereiken. Ook bij Buitenhof moeten wetenschappers hun verhaal eenvoudig kunnen verpakken. Dat dat lastig is, merkt redacteur Herman Schulte Nordholt regelmatig. Niet iedereen die een Nobelprijskwaliteit levert in publicaties kan het ook goed vertellen. Voor Buitenhof hoeft het echt geen jip- en janneketaal te zijn, maar je moet iets wel naar een algemeen publiek kunnen vertalen. En daar wringt vaak de schoen. De beste wetenschappers zijn niet altijd het meest geschikt voor op televisie. Gewoon een objectieve duiding van de actualiteit is onvoldoende: het verhaal moet wel met wat enthousiasme op tafel worden gebracht. Schulte Nordholt: En niet alsof het een of andere nota is. Ik kom wetenschappers tegen waarvan je denkt: je moet ook college kunnen geven, dan moet je toch ook in staat zijn een beetje leuk te doen op televisie? Wynia vindt Dijkgraaf het beste voorbeeld van iemand die het wél kan. Hij verenigt alles wat je als programma wilt hebben en is ook nog eens een vreselijk goede wetenschapper. Dat is een unieke combinatie en daarom is hij er ook zo vaak. Profileren Wetenschappers zelf staan niet altijd te springen op te komen draven. Pankras: Men denkt altijd dat iedereen hier wel wil zitten, maar voor veel mensen is het toch een grote stap. Vaak blijven 28 Folia Magazine Folia Magazine 29

16 wetenschappers maar verwijzen naar een collega die volgens hen nóg deskundiger is. Maar dat is natuurlijk helemaal niet het belangrijkst. Het vinden van een geschikt persoon is ook voor Buitenhof een flinke opgave. Schulte Nordholt: Wetenschappers zijn over het algemeen bleu en zitten veel te veel in hun ivoren toren. Ze hebben vaak geen idee wat televisie inhoudt en wat er van ze verwacht wordt. Of ze zijn gewoon angstig om een bepaalde mening te moeten verdedigen. Ook hij maakt vaak mee dat wetenschappers doorverwijzen naar een collega. Vooral vrouwen zijn volgens hem te bescheiden. Natuurlijk heeft het gebrek aan vrouwen in de programma s ook te maken met redacteuren die onvoldoende zoeken. Maar mijn ervaring is dat vrouwen heel vaak twijfelen en naar mannelijke collega s doorverwijzen. Terwijl mannen dat andersom veel minder doen. Ook bereikbaarheid is voor hem vaak een groot probleem bij wetenschappers. Ik had dat deze week nog met een hoogleraar staatsrecht, die dan vier dagen later reageert op een mail. Ja, zo werkt het bij de media natuurlijk niet. Simpel, snel en ongenuanceerd. In vliegensvlug tempo je onderzoek erdoorheen jassen en dan ook nog het risico lopen onderbroken te worden door een of andere tafelheer. Moeten wetenschappers eigenlijk wel willen aanschuiven in een tv-show? Latijnhouwers denkt van wel. Omdat Nuance is niet boeiend je trots bent op je onderzoek. Omdat het belangrijk en ook interessant kan zijn voor veel mensen. En misschien ook wel om je te profileren als wetenschapper. Dat laatste is iets wat volgens hem een steeds grotere rol speelt. Het is niet zo dat wetenschappers zelf steeds liever willen, het wordt ze door universiteiten en instituten meer opgedrongen. Van een zekere lobby merkt ook Schulte Nordholt steeds meer. Dan word je benaderd door een adviesbureau, en die beginnen dan over een thema, bijvoorbeeld watermanagement, dat belangrijk zou zijn om in Buitenhof te behandelen. Met daarbij terloops de opmerking dat een aantal hoogleraren in Nederland daar heel goed in is. Bij een nadere zoektocht blijkt dan vaak dat al die hoogleraren aan één instituut zijn verbonden, en dat instituut de opdrachtgever van het communicatiebureau te zijn geweest. Schulte Nordholt vindt dat vervelend. Als ze open kaart spelen maakt het mij niet uit. Maar het gebeurt vaak quasibelangeloos, terwijl er commerciële belangen blijken mee te spelen. Maar over het algemeen zitten wetenschappers volgens hem te veel in hun cocon. Ook Wynia vindt dat wetenschappers veel meer naar buiten mogen treden. Voorlichters lijken zich totaal niet bewust van wat ze allemaal kunnen bereiken. Ik vind dat de wetenschap nog lang niet genoeg gebruikmaakt van de mogelijkheden van talkshows. Wees eens iets brutaler. Als je een goed onderwerp hebt, staan wij erom te springen. Dan mag echt iedereen zich aanmelden. yyy Robbert Dijkgraaf President van de KNAW, universiteitshoogleraar, theoretisch fysicus. Wekelijks te zien in een van de actualiteitenrubrieken en dagbladen. Deskundigheid: wetenschap, natuurkunde, onderwijs en kunst. Ik ga absoluut niet op alle media-aanvragen in, over elk verzoek denk ik van tevoren goed na en ik ben er vrij precies in waar ik wel en niet verschijn. Als ik denk dat er andere wetenschappers zijn die meer weten van een bepaald onderwerp, doe ik het niet. Een voorbeeld is de affaire rondom Stapel, daar heb ik uiteindelijk wel aan meegewerkt. Dat waren geen fijne uitzendingen, ik was op dat moment meer de schade voor de wetenschap aan het beperken. De leidende gedachte voor mij is toch: help ik mijn vakgebied en de wetenschap met mijn optreden? Daarnaast selecteer ik aanvragen aan de hand van de voorgesprekken die ik voer met de betreffende redacties. Wat is de invalshoek? Wie zijn de andere gasten, hoeveel spreektijd krijg ik en zit er wel of geen publiek bij? Ik ervaar tegengas krijgen tijdens een uitzending niet als heel vervelend, sterker: soms kan het erg nuttig zijn om uit je comfort zone te worden gelokt, dat levert spannende tv op. Soms is het goed te laten zien dat je het ook niet weet: dan geef je een waarheidsgetrouw beeld van wat wetenschap ook is of kan zijn. Ik ben geen wandelende encyclopedie. Je moet je nooit laten verleiden verstrikt te raken in onderwerpen waar je geen verstand van hebt. Opvallend en verbazend vind ik het flinke gevolg waar gasten vaak politici mee aan komen zetten. Ze laten zich van alles influisteren door hun adviseurs. Tja, dan wordt het nooit iets, je moet als spreker wel enig improvisatietalent hebben. Ik vind de Nederlandse media overigens erg conservatief. Zeker als het gaat om de selectie van sprekers. Ik heb er oprecht plezier in als ze een jonge wetenschapper vragen, daar heeft mijn ego geen moeite mee. Er zitten genoeg andere wetenschappers in de kaartenbakken wat dat betreft maak ik mij geen illusies. Dat teruggrijpen op bekende gezichten heeft naar mijn idee niet alleen met luiheid te maken, maar ook met de werkdruk. Dan is de keuze tussen iemand waarvan je weet dat hij of zij het goed doet op tv en herkenbaar is voor je publiek, en een jong maar onbekend gezicht vaak snel gemaakt. Dat is jammer. Louise Fresco Universiteitshoogleraar, aandachtsgebied duurzame ontwikkeling in internationaal perspectief. Deskundigheid: duurzaamheid, tropische gebieden, klimaatveranderingen, natuur, milieu, voedsel. In dertig seconden of tussen twee belspelletjes door mijn punt maken of uitleg bij een complex onderwerp geven, daar begin ik niet aan. Als er een rapport of onderzoek van mijn hand is verschenen en ik word op een serieuze manier benaderd om daar toelichting op te geven, dan doe ik dat graag. Liveprogramma s vind ik makkelijker, daar heb je als gast meer controle over je optreden. Uiteraard weet ik dat in vooraf opgenomen programma s wordt gemonteerd en dan kan het voorkomen dat je uitspraken niet volledig juist overkomen. Als columnist weet ik dat je in de geschreven pers geen controle hebt over de kop. Het is wel eens vervelend om boven een artikel ineens een kop te lezen waar je het niet helemaal mee eens bent. Ik zie mijn verschijning in de media als een zakelijk iets, ik zit er niet voor mijzelf maar om mijn vak te duiden en commentaar te leveren. Het draait om helder en eenvoudig je verhaal kunnen doen, wat betekent dat je al te veel nuanceringen moet inslikken. Jonge wetenschappers moeten dezelfde vaardigheden opbouwen als oudere collega s, dus ik verwijs redacteuren met een verzoek ook vaak door. Ik ben zelf nogal terughoudend, maar het is zeker zo dat redacties vrij eenzijdig hun gasten selecteren. Dat heeft denk ik met luiheid te maken, ze lijken te denken: Pietje deed het gisteren aardig, laten we Pietje dan vandaag ook maar vragen. Het komt ook wel eens voor dat ik een uur aan de telefoon zit met een eindredacteur, onder het mom van een voorgesprek, maar dat ik daar dan later niets meer van hoor. Dat kost me vaak veel tijd. Mijn allereerste mediaoptreden was bij Sonja Barend, dat herinner ik me vooral omdat zij en ik het publiekelijk niet eens werden. Nerveus ben ik nooit, ook toen niet. Het is veelal laveren tussen kernachtig, helder en duidelijk uitleg geven voor een breed publiek en tegelijkertijd een gedegen onderbouwing niet uit het oog verliezen. Voor veel mensen is wetenschap niet iets wat op hun netvlies staat gebrand, dus als er kennis wordt gedeeld die in de kern waar is, vind ik het achterwege laten van al te veel nuance te rechtvaardigen. Ewald Engelen Hoogleraar financiële geografie en bijzonder hoogleraar etnisch ondernemerschap. Wekelijks in Buitenhof, regelmatig in Pauw & Witteman, Nieuwsuur, EenVandaag. Deskundigheid: eurocrisis, bankencrisis, wetenschap. Ik merkte dat sommige aanvragen om in een uitzending te komen zitten minder prettig voelden. Ik ben primair een academicus, een deskundige op een bepaald vakgebied. Ik kijk dus ook naar de bedoeling van de redactie van het programma: staat de amusementswaarde of de waarde van het geven van gedegen informatie voorop? Dat lijkt misschien vooraf vrij duidelijk, maar dat is het zeker niet altijd. Soms leek het om een informatief programma te gaan, bijvoorbeeld bij Pauw & Witteman, maar merkte ik dat ik gaandeweg de uitzending ondergeschikt werd gemaakt aan amusement. Die doe ik nu dus niet meer. Daarnaast vraag ik tegenwoordig ook tijdens forse voorgesprekken naar de inkleuring van het programma; de framing van het onderwerp en de kwaliteit van de journalist. Ik vind het een opdracht van de wetenschap om duidelijke informatie te geven en de behoefte naar duiding te bevredigen. Neem de huidige eurocrisis. Een breed publiek wil daar terecht helder over geïnformeerd worden. Het is een taak van de wetenschap om dat zorgvuldig te doen. De belastingbetaler heeft mij vrijgesteld om onderzoek te doen, daar hoort een verplichting bij ten opzichte van het publiek. Dat is niet mijn enige motief; ook spelen enige mate van ijdelheid en behoefte aan erkenning mee. En ja, ik heb door mijn optreden in het publieke debat ook persoonlijk voordeel: het werkt goed voor je netwerk, je krijgt sneller uitnodigingen, je spreekt mensen die je normaal niet zo snel spreekt. Zo werkt het; ook hierbij schijt de duivel altijd op de grootste hoop, zo blijkt. Dat redacties steeds dezelfde talking heads benaderen heeft volgens mij niet alleen met gemakzucht te maken. Ik weet dat er redacteuren zijn, bij Buitenhof bijvoorbeeld, die echt moeite doen nieuwe gezichten en andere meningen te vinden, maar die ook letten op herkenbaarheid van deskundigen voor de kijkers. Wetenschap kun je niet terugbrengen tot wat soundbites, dat past wetenschap niet. Maar, en daar kunnen we over klagen wat we willen, tv heeft wel een eigen logica. Het is een balans vinden tussen compact en helder je punt maken en tegelijkertijd kunnen nuanceren. TV is wat het is: een vluchtig medium, en morgen is er weer een andere hype. 30 Folia Magazine Folia Magazine 31

17 De Usual Suspects Wie zijn de mediamaatjes van de UvA en de HvA? En waar weten ze eigenlijk iets van? Een selectie variërend van vaste gasten van De Wereld Draait Door tot dromerige liefdesexperts waar volgens onze redacteuren eens wat vaker naar geluisterd zou moeten worden. tekst Annemarie Vissers en Clara van de Wiel / illustraties Pascal Tieman Ben Kröse Lector Digital Life HvA, bijzonder hoogleraar Ambient Robotics UvA Deskundigheid: Robots en toegepaste computertechnologie Mediageniekheid: 1. Robots zijn nog te weinig ingeburgerd om echt een hot topic te zijn. Patti Valkenburg Hoogleraar jeugd & media UvA Deskundigheid: Beeldschermkinderen, media-invloed, jeugd en internet Mediageniekheid: 3. Bange ouders geruststellen doet het altijd goed op de late avond. Meindert Fennema Damiaan Denys Hoogleraar psychiatrie UvA Deskundigheid: Angststoornissen, dwangneuroses, zelfbeeld Mediageniekheid: 4. Of we nu ons brein zijn of niet: psychische problemen blijven fascineren. Barbara Baarsma Hoogleraar politieke theorie UvA Deskundigheid: Populisme, verkiezingen, Geert Wilders Mediageniekheid: 5. Zolang Wilders zelf niet wil aanschuiven blijft het zeer aantrekkelijk zijn persoonlijke analysator te zijn. Bijzonder hoogleraar marktwerking- en mededingingseconomie UvA Deskundigheid: Marktwerking, marktfalen, hypotheekrenteaftrek Mediageniekheid: 5. Van de hypotheekrenteaftrek krijgen kijkers niet direct het vuur in hun sloffen. Behalve als Baarsma commentaar levert. David Nieborg Alexander Klöpping Hoogleraar digitale cultuur UvA Deskundigheid: Internet, social media, games, digitale cultuur Mediageniekheid: 5. Nieborg scoort elk optreden punten. In gametermen betekent dat snel het eindlevel halen. 32 Geert Lovink Lector interactieve media in het publiek domein HvA Deskundigheid: Digitale cultuur, interactieve netwerken, hackers Mediageniekheid: 2. Maar als Anonymous nog even doorhackt is zijn ster vast rijzende. FoliaMagazine Oud-student nieuwe media UvA Deskundigheid: Social media, gadgets, internet Mediageniek: 5. Een zelfbenoemde nerd die gadgets recenseert aan tafel bij DWDD wekt altijd sympathie. Zeker als die nerd ook nog eens jong en goodlooking is. Eveline Crone Hoogleraar neurocognitieve ontwikkelingspsychologie Deskundigheid: Het brein, vooral dat van pubers Mediageniek: 5. Een frisse blonde verschijning tussen het veelal grijze academische volk; een voltreffer. Hoop in bange dagen voor ouders van landerige pubers. Arnout Boot (UvA) Hoogleraar ondernemingsfinanciering en financiële markten UvA Deskundigheid: Financiën, economie, gevaren van het wereldwijde financiële systeem Mediageniekheid: 2. Algehele malaise op financiële markten: als Arnoud Boot op tv is, gaat het niet goed in de wereld. Jan Drost Docent filosofie HvA Deskundigheid: Romantische liefde, poëzie en relaties Mediageniekheid: 5. Romantiek, liefde en relaties, smeuïger onderwerpen, gebracht door een dromerig uitziende docent, zagen we zelden op de buis. Jean Tillie Bijzonder hoogleraar electorale politiek UvA Deskundigheid: Achterstandswijken, cohesie in buurten, democratie, PVV Mediageniekheid: 5. Een radicale anarchist uit Limburg kan niet vaak genoeg op de buis. Hulde. Peter Vasterman ( UvA) Universitair docent mediastudies UvA Deskundigheid: Mediahypes, rampen, risico s, schandalen en crisis Mediageniekheid: 5. Tv-programma s doen er goed aan Vastermans telefoonnummer onder de speeddialknop te houden. Met hypes als expertise kunnen de media niet om hem heen. Louis Tavecchio (UvA) Emeritus bijzonder hoogleraar pedagogische aspecten UvA Lector vraaggerichte methodiekontwikkeling HvA Deskundigheid: Kinderopvang, jongens, opvoeding, vaderschap Mediageniekheid: 5. Iedereen die zich hardmaakt voor meer inbreng van vaders in de opvoeding heeft een plus voor de naam. Mirjam van Praag Hoogleraar ondernemerschap & organisatie UvA Deskundigheid: Succesvol ondernemerschap, familiebedrijven, starters Mediageniekheid: 3. Ondernemerschap? Niet echt sexy, maar advies in recessietijden kan nooit kwaad. Jan Latten Bijzonder hoogleraar demografie UvA Deskundigheid: Relaties, het huwelijk, scheidingen, liefde Mediageniekheid: 5. Wetenschappelijk babbelen over relaties, het (mislukkende) huwelijk en het single-bestaan: de kurk waar menig tv-programma op drijft. FoliaMagazine 33

18 Voor de kunst en tegen Joden Filosoof Tobie Goedewaagen ontwikkelde zich van socialistisch dichter tot overtuigd NSB er. In de Tweede Wereldoorlog ging hij over het Nederlandse kunstbeleid en veranderde dat voorgoed door voor het eerst overheidssubsidies voor kunstenaars in te voeren. Al waren dat dan wel alleen Arische kunstenaars. tekst Marieke Buijs Een slimme dichter, kunstliefhebber en filosofiestudent die zich ontwikkelt tot een NSB er, met antidemocratische en racistische idealen. Dat is de levensloop die historica Benien van Berkel optekent in haar proefschrift Dr Tobie Goedewaagen ( ) een leven lang nationaal socialist, waar ze 9 maart op promoveerde. Als telg van een gegoede bankiersfamilie kon Tobie Goedewaagen zich in zijn jonge jaren een veelvoorkomend studentensyndroom veroorloven. Met enige schaamte over zijn rijke afkomst, maar zonder zorgen over een dak boven zijn hoofd of brood op de plank, was hij als twintiger jarenlang stuurloos. Hij zette zich af tegen het burgerlijke ondernemersmilieu van zijn ouders, probeerde de ene studie na de andere en droomde ondertussen weg bij zijn socialistisch ideaal van een Duizendjarig Rijk der Gerechtigheid en de socialistische romans van Emile Zola. Op het gymnasium was hij altijd het slimste jongetje van de klas. Maar in de vrijheid van zijn vroege studentenjaren mist Goedewaagen een drijfveer. Eerst zoekt hij die in Amsterdam, waar hij in 1914 Nederlands gaat studeren en op zichzelf gaat wonen aan het Sarphatipark. Gezien zijn socialistische sympathieën doet het enigszins vreemd aan dat hij zich daar bij het corps inschrijft en op een dure Harley Davidson door de stad rijdt. Het frivole studentenleven beklijft echter niet. In 1915 stapt hij uit het corps, gaat weer bij zijn ouders wonen en begint aan kunstgeschiedenis in Utrecht. Ook dat wordt geen succes en na een jaar geeft hij er de brui aan. Wanneer hij jaren later in de gevangenis op verzoek van het Niod zijn levensverhaal optekent, richt hij het woord tot zijn zoon, die eveneens Tobie heet: Ik zelf was op mijn twintigste jaar net als jij: pakte van alles aan, studeerde en las als een bezetene van Goedewaagen raakt betoverd door Hitlers belofte van nationale vernieuwing alles en nog wat, bond me aan een meisje, zocht naar een vaste wereldbeschouwing, naar een politieke overtuiging, naar een levenskunst maar alles was onzeker, voorlopig. Bij kunstgeschiedenis raakt hij in de ban van docent en kunstcriticus Just Havelaar. Die ontfermt zich als een mentor over Goedewaagen en introduceert hem bij het kunstenaarsgezelschap de Nieuwe Kring in Bergen. Dat was een bonte verzameling van jonge en gevestigde kunstenaars, waartussen Goedewaagen zich profileert als beginnend dichter. Gebrek aan diepgang Zijn dichtersaspiraties zijn de eerste in een reeks van ambities van Goedewaagen die niet helemaal van de grond komen. Toch zien de meer ervaren schrijvers uit de Nieuwe Kring wel iets in hem. Zijn mentor Just Havelaar beschrijft Goedewaagens werk als volgt: Ik vind zijn verzen wel mooi. Een beetje leeg nog misschien; maar hij is ook zoo roerend jong en zoo onder de indruk van zijn eigen dichter-zijn. Het gebrek aan diepgang in Goedewaagens vroege bestaan rijmt niet met de pretenties van zijn gedichten en resulteert in inhoudsloze werken die maar zelden werden gepubliceerd. Toch legt zijn betrokkenheid bij de Nieuwe Kring Goedewaagen geen windeieren. Niet alleen vindt hij daar zijn diepste levensbehoefte, namelijk denken, contemplatie, dialectiek, maar hij ontmoet er ook Annie de Roos, een kunstzinnige en exotisch uitziende vrouw, met geborduurde jurken en wijde capes, golvend kastanjebruin haar en een melancholische blik in haar ogen. Op de kermis, in de draaimolen, imponeert Goedewaagen haar met zijn goede manieren, eruditie en gevoel voor humor. Dat Annie vijf jaar ouder is en twee kinderen heeft uit een vorig huwelijk met Nieuwe Kringkunstenaar John Rädecker, interesseert Goedewaagen niet, tot ontsteltenis van zijn keurige vader. Het stel trouwt als Annie zwanger is van hun eerste kind en Goedewaagen gaat op in Annies vrijzinnige leefwereld. Ze betrekken op kosten van Goedewaagens ouders een boerenhuisje in het Gooische Blaricum, dat in die tijd een broedplaats is voor kunstenaars, filosofen, anarchisten en andere idealisten. Radicale keuzes Goedewaagen heeft inmiddels zijn heil gezocht in een derde studierichting, wijsbegeerte in Utrecht. Dit keer is het raak, vol overgave stort hij zich op de filosofie. Na het behalen van zijn doctoraalexamen gaat hij verder als promovendus onder hoogleraar Bernard Ovink. In navolging van zijn leermeester wordt hij Kant-adept. Zijn speerpunt is de filosofie als zuivere wetenschap, zonder inmenging van politiek of geloof. Hij is een actief student, voert het hoogste woord in discussies en is mede oprichter van het Genootschap voor Critische Philosophie. In 1923 promoveert hij cum laude op een zeer kritische analyse van de filosofie van onder anderen Hegel. Goedewaagen is inmiddels een echte wetenschapper en voelt zich niet meer thuis in het Portret Dr. Th. Goedewaagen de NSB-Secretaris- Generaal van het departement van Volksvoorlichting en Kunsten, Nederland Foto Nationaal Archief/Spaarnestad Photo/Fotograaf onbekend 34 Folia Magazine Folia Magazine 35

19 De Kultuurkamer Om greep te krijgen op Nederlandse cultuuruitingen ontwerpt Goedewaagen de Kultuurkamer, naar voorbeeld van de Reichskulturkammer van Joseph Goebbels. Kunstenaars dienen zich daar in te schrijven om subsidies en opdrachten te kunnen ontvangen. Mits ze Arisch zijn natuurlijk, want niet-ariërs maken ontaarde kunst. Leden van de Kultuurkamer worden niet gedwongen nazistisch werk te leveren; volgens Goedewaagen gebeurt dat vanzelf als Arische kunstenaars de tijd krijgen om tot nationaalsocialistische inzichten te komen. Hoewel veel kunstenaars er andere ideologieën op nahouden, schrijven de meesten zich zonder protest over het buitensluiten van hun Joodse collega s in bij de Kultuurkamer. Het gezin Goedewaagen In de Blaricumse jaren met Annie ontfermt de jonge Goedewaagen zich aanvankelijk liefdevol over zijn Janna en Tobie en over Johnie en Anneke, de kinderen uit het eerste huwelijk van Annie met John Rädecker. Buren noemden hem liefkozend Tom Kinderwagen. Maar naarmate Goedewaagen meer bevlogen raakt als filosoof, heeft hij minder geduld met de kinderen. Nadat hij de tienjarige Johnie na een akkefietje uit huis zet, en de stiefkinderen niet meer mee mogen op vakanties en uitstapjes, tekent de ongelijkheid tussen de kinderen en stiefkinderen zich af en wordt de neergang van het huwelijk met Annie ingezet. Deze filmposter, ontworpen door Goedewaagens departement, is zo karikaturaal dat hij zelfs NSB-ers irriteerde. vrijzinnige kunstenaarswereldje van Blaricum. In een brief aan zijn zoon beschrijft hij de noodzaak die hij voelt om de kunsten achter zich te laten, ten bate van zijn carrière als filosoof. Ikzelf had in jonger jaren talent voor muziek, poëzie, maar heb deze takken om philosooph te worden moeten coupeeren. Om niet op alle gebieden half werk te leveren! Zijn huwelijk met Annie loopt in die tijd op de klippen. Goedewaagen vecht tegen het verdriet dat dat met zich meebrengt. Hij neemt zich vast voor zich nooit meer te laten raken, zich nooit meer te verliezen in emoties. Om zich te troosten haalt hij Nietzsche aan: Was mich nicht umbringt, macht mich stärker. Hoewel de breuk hem uit het lood heeft geslagen, trouwt hij korte tijd later met zijn huishoudster, Truus Vruink, met wie hij de rest van zijn leven zal delen. Goedewaagens radicale keuze voor de filosofie en zijn grote ambities ten spijt, komt hij uiteindelijk ook in de wetenschap niet aan de top. Wanneer zijn promotor Ovink met emeritaat gaat, is Goedewaagen vanwege zijn wetenschappelijke prestaties de gedoodverfde opvolger. Maar Ovink steekt daar uit wrok een stokje voor. Hij is enkele jaren eerder door Goedewaagen uit het Genootschap voor Critische Philosophie gezet, vanwege zijn, naar Goedewaagens smaak, te christelijke filosofie. Ondanks die voorgeschiedenis ziet Goedewaagen de afwijzing totaal niet aankomen en ervaart hij die als groot onrecht. Übermensch De afwijzing brengt een kentering in de denkbeelden van Goedewaagen teweeg. Was hij eerst van mening dat politiek niet thuishoort in de wijsbegeerte, het in duigen vallen van zijn toekomst als hoogleraar brengt dat idee aan het wankelen. Zelf schrijft hij daarover: Deze teleurstelling heeft mij op ongekende wijze gestimuleerd, mij reëler, concreter en minder intellectualistisch gemaakt. Na de afwijzing krijgt hij in 1933 van een uitgeverij de opdracht een biografie over Nietzsche te schrijven. Dan komt hij in aanraking met het idee van het streven naar de creatie van een verheven Übermensch, een eerste stap in de richting van de rassenleer die hij later zal propageren. Niet lang daarna omarmt hij zelfs het idee om via selectieve voortplanting van het verheven Arisch ras een nobel en superieur mens voort te brengen. Ook raakt hij meer en meer gekant tegen de in zijn ogen falende en slappe democratie en in de ban van nationalistische sentimenten. Als hem in 1935 voor het eerst een toespraak van Adolf Hitler ter ore komt, vinden die gevoelens hun plek en raakt Goedewaagen betoverd door Hitlers belofte van nationale vernieuwing. In het geheim wordt Goedewaagen in 1936 lid van de NSB. Zijn nationaalsocialistische sympathieën onderbouwt hij in navolging van andere NSB ers met de filosofische theorieën van Hegel, die hij nota bene in zijn proefschrift zo ferm had bekritiseerd. Daarmee is de ommezwaai in zijn filosofisch denken compleet. Twee dagen na de Duitse inval in Nederland, op 12 mei 1940, worden Goedewaagen en zijn vrouw Truus opgepakt als landverraders. Goedewaagen is woest. Waar hij eerst nog twijfelde over het samengaan van zijn Hollands nationalisme en het ideaal van het Groot-Duitse rijk, raakt hij er door zijn gevangenschap van overtuigd dat Duitse overheersing goed zal zijn voor Nederland. Hij ziet voor zichzelf een rol weggelegd in de ordelijke overgang van Nederlandse naar Duitse heerschappij. Als lid van de nieuw opgerichte Centrale Advies-Commissie voor de Nederlandse Pers, wil hij de in zijn ogen ongebreidelde persvrijheid aan banden leggen door de pers voor te lichten. Dit moet resulteren in een positief beeld van de samenwerking tussen Nederland en Duitsland, om het Nederlandse volk gunstig te stemmen jegens de bezetter. Goedewaagens initiatief valt in de smaak bij de Duitse leiders. In het eerste rapport dat Reichskommissar Seyss-Inquart naar Hitler stuurt, roemt hij Goedewaagens initiatief. Wanneer Seyss-Inquart later een secretaris-generaal zoekt voor het nieuw opgerichte Departement voor Volksvoorlichting en Kunsten (DVK), valt de keus dan ook op Goedewaagen. Rotkar Goedewaagen gaat vol enthousiasme aan de slag als hoofd van het departement. Bij Volksvoorlichting zet hij de perscensuur voort, om Goedewaagen houdt een lezing in de aula van de UvA / foto Beeldbank WO2-Niod het Nederlandse volk bewust te maken van de geneugten van de bezetting en het Joodse gevaar. Bij het vinden van de juiste toon voor deze propaganda slaat hij de plank echter vaak mis. Een voorbeeld daarvan is de film De eeuwige Jood. Deze uit Duitsland afkomstige pseudodocumentaire moet afgrijzen wekken over het kwaadaardige Joodse ras. De film draait op bevel van Goedewaagens departement maar liefst tien maanden lang in honderd bioscopen door het hele land. Om het volk de bioscoop in te lokken heeft het departement een affiche laten ontwerpen. Het affiche is echter zo overdreven afschrikwekkend dat het, zelfs onder NSB ers, irriterend werkt, zo blijkt uit een marktonderzoek. Op het gebied van de kunsten is de cultuurminnende Goedewaagen zeer bevlogen. Uit de stellige overtuiging dat een samenleving geen intrinsieke waarde heeft zonder kunst, doet hij er alles aan om de artistieke sector een flinke financiële impuls te geven. Hij verandert het Nederlandse kunstbeleid voorgoed door voor Bij het grote publiek is hij beter bekend als Rotkar het eerst in de geschiedenis overheidssubsidies voor kunstenaars in te stellen. Daarnaast koopt hij kunstwerken aan, laat hij nieuwe muziekstukken componeren en stelt hij kunstprijzen in. Het budget van het departement neemt onder Goedewaagens leiding toe van nog geen twee ton in 1940 tot ruim anderhalf miljoen in Maar deze sociaaleconomische vooruitgang voor kunstenaars gaat hand in hand met strenge censuur. De Kultuurpolitie, bestaande uit overijverige NSB ers, bezoekt toneelvoorstellingen, kunstbeurzen en bioscopen om verdachte cultuuruitingen te verklikken aan het departement. Bovendien streeft Goedewaagen ook in het cultuurbeleid zijn ideaal van een nobele Arische samenleving na. Joden, Aziaten en zwarten worden onherroepelijk uit het kunstwezen verwijderd. Als vertegenwoordiger van het vijandelijk regime groeit Goedewaagen uit tot alom gehate persoonlijkheid bij het grote publiek is hij beter bekend onder zijn bijnaam Rotkar. Hoewel Goedewaagen goed is onderlegd op het gebied van kunst en gedreven te werk gaat, wordt ook zijn bestuurlijke carrière geen succesverhaal. Hij kan zijn visie te weinig uitdragen en is niet opgewassen tegen het politieke spel op het hoogste niveau. Terwijl Goedewaagen in een ruzie met NSB-leider Anton Mussert is verwikkeld, wordt Mussert door Seyss-Inquart naar voren geschoven als Leider van het Nederlandse Volk. Hiermee is Goedewaagens positie onhoudbaar geworden. In 1943 wordt hij ontslagen en trekt hij zich terug uit het openbare leven. Wanneer geruchten over een aanstaande bevrijding rondzingen, vlucht Goedewaagen in september 1944 naar Duitsland, waar hij een jaar later alsnog wordt opgepakt. In Nederland wordt hij veroordeeld tot twaalf jaar gevangenisstraf voor lidmaatschap van de NSB en meewerken aan het vijandelijk bestuur. In zijn cel schrijft hij op verzoek van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) zijn autobiografie als bron voor geschiedschrijving van de oorlog en bezetting. Terugkijkend op zijn leven komt Goedewaagen tot de conclusie dat zijn opvattingen als nationaalsocialist goed en zuiver waren. Die overtuiging blijft hij verdedigen tot aan zijn dood in yyy Alle citaten van Goedewaagen, zijn zoon en anderen, zijn afkomstig uit het proefschrift van Benien van Berkel. 36 Folia Magazine Folia Magazine 37

20 Folia maakt kennis Hij loopt voor de troepen uit Hij beziet het leven met een topsportmentaliteit. 14 maart is hij te gast in Folia maakt kennis: Cees Vervoorn, lector topsport en onderwijs tekst Dirk Wolthekker / foto Danny Schwarz Ik zou hem als latent ambitieus willen omschrijven. Hij is wel ambitieus, maar je ziet het niet een-twee-drie aan hem af. Hij bouwt zijn carrière rustig op, heeft een doel voor ogen, maar loopt er zeker niet mee te koop dat is niets voor Cees. Zo kenschetst oud-hoogleraar sportgeneeskunde aan de Universiteit Utrecht Willem Mosterd zijn voormalige promovendus Cees Vervoorn (1960), bewegingswetenschapper, voormalig topzwemmer en olympisch coach, tegenwoordig lector Topsport & Onderwijs aan de UvA en HvA en groot pleitbezorger van het plan de Olympische Spelen in 2028 naar Amsterdam te halen. Hij is ook lid van de ledenraad van Ajax. Cees Vervoorn werd geboren in Den Haag als zoon van twee dierenartsen. Met drie zussen om hem heen was hij degene die de jongenscultuur in het gezin hoog moest houden. En hoe kon dat beter dan bij de padvinderij? Bij scoutinggroep Stanley in het Haagse Park Oostduin leerde hij dubbele knopen en mastworpen leggen, en vuurtjes stoken. Samen met andere padvinders op kamp, samen dingen ondernemen, het avontuur tegemoet. Dat vond ik eigenlijk veel leuker dan zwemmen, vertelde hij vorig jaar tijdens de Openbare Les die hij hield aan de HvA. Zijn moeder, Anda Vervoorn-Malinosky, zei het eerder in Folia zo: Aanvankelijk was hij Hij is in het onderwijs op de goede plek helemaal geen zwemmer. Hij voetbalde altijd, meestal gewoon op straat. Op een dag kwam hij te laat thuis. Toen we vroegen waar hij was geweest, zei hij dat hij een bezoekje aan de wethouder had gebracht. Die had het gewaagd om de doelpalen van de goals te verplaatsen. Of ze teruggezet zijn is onbekend, maar daaruit bleek wel dat Cees al op jonge leeftijd ondernemend was. Dat er ondanks de scouting en het voetbal toch een zwemcarrière in het verschiet lag, was volgens zijn moeder eigenlijk toeval. Een van zijn zusjes zwom en Cees bracht haar op de fiets naar het zwembad. Toen dacht hij: dan kan ik net zo goed zelf ook gaan zwemmen. Later won hij bij de Algemene Voorburgse Zwem Vereniging tot twee keer toe zilver bij de clubkampioenschappen: een wedstrijdzwemmer was geboren. Gedrevenheid, passie en doelgerichtheid, dat zijn zijn drijfveren in het leven, zegt zijn goede vriend, cultureel ondernemer Kees Hoogeveen. Hij loopt voor de troepen uit. Hij wil iets, koppelt daar een visie aan en probeert het te bereiken. Zoals nu de Olympische Spelen naar Amsterdam halen. Dat is iets wat hij per se wil. Daar gaat hij echt voor en hij steekt er ook al zijn energie in. Cees is ontzettend goed geïnformeerd, maar hij vergeet wel eens dat een ander dat niet is. Mensen erbij trekken die een informatieachterstand hebben, daar heeft hij eigenlijk geen zin in. Cees is iemand die direct naar resultaat toe wil werken, zegt ook zijn promotor Mosterd. Dat kan hij ook, want hij weet waar hij over praat. Daarom kan hij zaken ook goed overbrengen en is hij in het onderwijs helemaal op de goede plek. Veel beter dan bij Ajax bijvoorbeeld. Dat is volgens mij helemaal zijn wereld niet. Een bezonken bestuurder zie ik nu nog niet in hem, maar dat komt misschien nog. Ik zie hem nog wel eens rector van de HvA worden. yyy Folia Radio zendt op 14 maart een interview uit met Cees Vervoorn. Onderwerpen zijn onder meer de Olympische Spelen van 2028 en Ajax. Te beluisteren via Amsterdam FM, in de ether op en op de kabel op 103.3, tussen en uur. Vanaf de volgende dag terug te luisteren via foliaweb.nl/radio. 38 Folia Magazine Folia Magazine 39