TREASURYSTATUUT 2015 GEMEENTE BERGEN OP ZOOM

Transcriptie

1 l lllllll llll lllll llll llllll TREASURYSTATUUT 2015 GEMEENTE BERGEN OP ZOOM Bergen op Zoom, oktober 2015

2 INLEIDING... "... "... "... "... "... "... "... "... "... "."2 Doelstelling Wat is nieuw in deze nota?..... ".. """.""""".. ".""... """"""""""... """."."."."."""... """"""""""".""". 2 Leeswijzer Ingangsdatum TREASURYSTATUUT... " Begrippenkader "... "... "... "... ""."... ".. "."... """""""... """."."."."... "..".... ".. """"..". ".." Doelstellingen van de treasuryfunctie RISICOBEHEER... "."... ".. ""... "... ".. "... ".. "".. """".. "... "... "... "... " Uitgangspunten risicobeheer..""""...".""..."."".. "."""..."""."... ""."... ""."."..."""""..."""".""8 IV. Renterisicobeheer V. Koersrisicobeheer Vl. VI 1. Leningen uitgeleend geld en garanties """""""". ""."".""."""""""""""".".""""""."".".""""" 9 Intern liquiditeitsrisicobeheer "" ""..."... """"..."... ".."".. ". ". "."... ". "... ""..."""..."... "... " 10 VIII. Valutarisicobeheer "... "...".. """...""..... ".. "...".."".".""".."...".".."."...".. ".""".. ""."." GEMEENTEFINANCIERING... ".. "... "." IX. Financiering """.. ""."..""."". """.".."... "".. """""""".".""". ". "."".""."... ".."""..""".. ""."".11 X. Langlopende uitzettingen.."".""".""""... "".. """".. """.".""""""."."..".. ".. "...""""""... ""."". 11 XI. Relatiebeheer KASBEHEER".""".".".. "".""""".. "."."""".""."."."""""""".. """"""".".".""".""."""".".. ".""""".. 12 XII. Saldo- en liquiditeitenbeheer """""" " """""""".""."".""."".""."""""""""""""""""""."""".12 ADMINISTRATIEVE ORGANISATIE EN INTERNE CONTROLE """"""."""""""""""""""""""""""12 XIII. Uitgangspunten administratieve organisatie en interne controle """""""""""".".""."""""""". 12 XIV. Verantwoordelijkheden "".."""".. "... ""... "... ".."""""""... "... ".".. "."..""."...""".."""""... " 12 XV. Bevoegdheden.. ""."... "...""".. ""."... "... ".. """"".".""."... ""... ".".. ""."... """.. """.".." 15 XVI. Informatievoorziening BESLISPUNTEN """.. """.""""".. ".""".""."... "."."""""""".. """""""".".. ".".. "".""."""""""""""".16 INWERKINGTREDING... " Gemeente Bergen op Zoom Pagina 1 van 16

3 INLEIDING Lening en rente zijn belangrijke onderwerpen voor onze gemeente. Dit mede ingegeven vanwege de relatief hoge schuldenpositie die wij hebben. Conform de wet FIDO (Wet Financiering Decentrale Overheden) beschikt iedere gemeente over een Treasurystatuut. In dit statuut worden de kaders gesteld voor een professionele uitvoering van de treasuryfunctie. Dit statuut is in 2010 voor het laatst vastgesteld en behoeft, mede naar aanleiding van een aantal wijzigingen in wet- en regelgeving (bijvoorbeeld het in 2014 ingevoerde schatkistbankieren), actualisatie. De actualisatie van deze nota vormt het sluitstuk van een proces waarbij de gemeenteraad door middel van een schuldnotitie en een presentatie "lenen en rente" verder is meegenomen in deze materie. Dit alles in lijn met het collegeprogramma waarbij vermindering van de schuldenpositie en het gebruik maken van de huidige lage rentestanden voor verminderen van de schuldenlast speerpunten vormen. Doelstelling De treasuryfunctie wordt gedefinieerd als: het sturen en beheersen van, het verantwoorden over en het toezicht houden op: de financiële vermogenswaarden, de financiële geldstromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico's De gemeente Bergen op Zoom kent een drietal beleidsnota's op het gebied van treasury: allereerst het treasurystatuut. In dit treasurystatuut is de "beleidsmatige infrastructuur" van de treasuryfunctie vastgelegd in de vorm van uitgangspunten, doelstellingen, richtlijnen en limieten. Het treasurystatuut maakt een transparante verantwoording vooraf en achteraf mogelijk. Daarnaast hanteert de gemeente ook een nota rentebeleid. Belangrijkste onderwerp van die nota is de manier waarop de rente intern verrekend wordt. Verder is enige jaren geleden de nota Gemeentegarantie en geldleningen ten behoeve van instellingen (RVB ) vastgesteld met richtlijnen. Deze laatste nota is nu verwerkt in dit treasurystatuut gezien het raakvlak dat dit onderwerp heeft met risicobeheer (zie ook artikel 6). Wat is nieuw in deze nota? Onderstaand treft u de belangrijkste wijzigingen die in dit statuut zijn aangebracht. Wij hebben geprobeerd deze wijzigingen eenvoudig te formuleren, maar beseffen dat deze veelal financieel technisch van aard zijn. 1) Schatkistbankieren. Sinds eind 2013 zijn we als gemeente verplicht overtollige liquide middelen te stallen bij het Ministerie van Financien. Omdat we als gemeente een aanzienlijke schuld hebben komt dit vrijwel niet voor. Desalniettemin dienen deze richtlijnen wel verwerkt te worden in dit statuut. In artikel 3 wordt dit geregeld. 2) Rentevisie (zie artikel 4, renterisicobeheer). Er is behoefte in het treasurystatuut heldere richtlijnen op te nemen over onderliggend beleid bij het aangaan van financieringen. In dat kader dient de rentevisie nader geduid te worden. Een rentevisie is een verwachting over het toekomstig renteverloop, zowel van de korte als de lange rente. Hoewel wij van mening zijn dat de voorspelbaarheid hiervan, met name de lange rente, gering is Gemeente Bergen op Zoom Pagina 2 van 16

4 hebben wij hierover wel een visie. We noemen dat een beperkte rentevisie omwille van de onzekerheid die gepaard gaat met het deze verwachting. Bij die visie sluiten we aan op wat onafhankelijk partijen vinden. We constateren bijvoorbeeld dat de Nederlandse staat de gemiddelde looptijd van haar schulden dit jaar gaat verhogen. Met andere woorden: zij acht de huidige rentetarieven aantrekkelijk om de looptijd van de rente wat op te rekken. We nemen ook kennis van de rentevisie van commerciele partijen maar constateren wel dat die er de afgelopen jaren, vrijwel zonder uitzondering, flink naast hebben gezeten: voortdurend werd een stijging van de lange rente aangekondigd, de realiteit was dat deze steeds verder daalde. Onze rentevisie is derhalve vooral gebaseerd op de mening van onafhankelijke partijen en in mindere mate op de opinie van commerciele partijen. Via de concernberichten en de financieringsparagraaf in jaarrekening en begroting zullen wij de raad informeren over deze visie welke als basis dient voor het renterisicobeheer waarbij we de volgende uitgangspunten hanteren: Korte Financiering Wij kiezen, binnen de kaders van de wet (=kasgeldlimiet), voor maximale korte financiering (looptijd< 1 jaar). De kasgeldlimiet houdt in dat wij gemiddeld 8,5% van het begrotingstotaal "kort" mogen financieren. In de praktijk betekent dat een bedrag om en nabij de 20 mln" Overigens mag deze grens gedurende twee opeenvolgende kwartalen worden overschreden, daarna is toestemming van de Provincie vereist. Argument om hier maximaal gebruik van te maken is dat historisch bewezen is dat korte financiering goedkoper is dan lange financiering. Dat neemt niet weg dat het College de mogelijkheid heeft, wanneer daar duidelijke signalen voor zijn (een oplopende korte rente), de mogelijkheid moet hebben die kortlopende financiering af te bouwen. Lange Financiering Voor wat betreft lange financiering hebben we te maken met de renterisiconorm. Deze stelt een maximaal bedrag aan het bedrag dat in enig jaar geherfinancierd moet worden en bedraagt 20% van het begrotingstotaal. Dit komt neer op ongeveer 43 mln (20% van 215 mln.). Onze huidige lening portefeuille kent een grotere spreiding dan vereist volgens deze norm. Het renterisico is derhalve al lager dan de norm vereist. Dit komt ondermeer doordat we de afgelopen jaren bij nieuwe leningen hebben gekozen voor relatief langere looptijden (>= 10 jaar). Hierbij maken we, nagenoeg, alleen maar gebruik van zogenaamde "fixe" leningen: financiering die aan het einde van de looptijd in één keer terugbetaald worden. We doen dat enerzijds omdat het aanbod van deze leningen op de kapitaalmarkt groter is/was dan annuïtaire/lineaire leningen hetgeen zich vertaalt in aantrekkelijkere rentes. Anderzijds leveren deze leningen ook meer mogelijkheden op voor maatwerk binnen de financieringsplanning. Zoals al aangegeven kiezen wij momenteel overwegend voor lange looptijden(> 10 jaar). Wij vinden de huidige kapitaalmarktrente relatief laag. Zolang deze onder de 2,5% blijft zullen wij blijven kiezen voor financiering met een looptijd van minimaal 10 jaar. Dit dient dan wel te passen binnen de financieringsplanning omdat vermeden moet worden dat we terecht komen in een situatie van overliquiditeit (meer financiering aangetrokken dan noodzakelijk). Wanneer blijkt dat het rentepercentage van aan te trekken leningen (benchmark is hierbij de 10 jaars staatslening= de kapitaalmarktrente) het niveau van de interne rente overstijgt zal het college met de Raad in overleg treden over de manier waarop met dit renterisico wordt omgegaan. Minimale gemiddelde looptijd Verder stellen wij voor dat we streven naar een minimale gemiddelde looptijd van de financieringsportefeuille van minimaal 6 jaar (Ter indicatie: de gemiddelde looptijd van de huidige lening portefeuille bedraagt 7,2. Ter vergelijk: de gemiddelde looptijd van de schuld van de Nederlandse staat bedroeg eind ,5 jaar). Ongeacht de rentestand kent de gemeente dan een bepaalde ondergrens in de samenstelling van haar leningportefeuille en het renterisico wat ze hierover loopt. Gemeente Bergen op Zoom Pagina 3 van 16

5 Samenvatting Rentevisie/Rentebeleid Verwachting ontwikkeling rente gebaseerd op mening van vooral onafhankelijke en in mindere mate commerciële partijen Maximale korte financiering Bij rente kapitaalmarkt < 2,5% kiezen voor overwegend lange looptijden (minimaal 10 jaar) Gebruik maken van "fixe" leningen Minimale looptijd financieringsportefeuille van 6 jaar Wanneer de kapitaalmarktrente groter is dan de interne rente zal het College met de Raad in overleg treden over hoe om te gaan met dit renterisico. Wij wijzen u erop dat het treasurybeleid de afgelopen jaren reeds ingevuld werd in lijn m~t deze uitgangspunten. 3) Integratie van de nota "gemeentegarantie en geldleningen ten behoeve van instellingen" (RVB ). In deze nota worden de kaders gesteld waaronder wij garanties en/of leningen verstrekken aan instellingen. In principe zijn we daar zeer terughoudend in en maken we daar waar mogelijk gebruik van garantiefondsen. Ten opzichte van de voorgaande versie zijn een tweetal wijzigingen aangebracht. Dit betreft een tweetal aanvullingen: we verstrekken geen hypothecaire leningen of garanties aan politieke ambtdragers en bij aanvragen die via het Waarborgfonds voor de Sport lopen zal een afweging plaatsvinden in hoeverre de aanvraag van de betreffende instelling gewenst dan wel noodzakelijk is. We willen voorkomen dat de gemeente via garantiestelling risico loopt over al te royale investeringen. Omdat de inhoud van de nota nauw aansluit met het treasurystatuut kiezen wij ervoor deze richtlijnen te integreren in het Treasurystatuut (zie artikel 6). 4) Informatievoorziening Het te voeren en gevoerde beleid met betrekking tot het renterisicobeheer (zowel korte als lange financiering) lichten wij toe in de paragraaf financiering van de programmabegroting, de jaarrekening en indien relevant bij het 1e en 2e Concernbericht. Daarnaast wordt de portefeuillehouder Middelen periodiek (minimaal maandelijks)op de hoogte gehouden door middel van actuele informatie over stand schulden, rentetarieven, diverse kengetallen, rentestanden en beleidsvoornemens met betrekking tot nieuwe en lopende financieringen. 5) Verantwoordelijkheden en bevoegdheden (artikel 15, 16 en 17) Deze zijn aangepast aan de gewijzigde organisatie en, daar waar mogelijk, is getracht het gebruik van al te veel vakjargon te verminderen. Gemeente Bergen op Zoom Pagina 4 van 16

6 Leeswijzer In dit treasurystatuut worden allereerst het begrippenkader en de doelstellingen van de treasuryfunctie van de gemeente geformuleerd. Deze worden vervolgens geconcretiseerd voor de verschillende deelgebieden van treasury: risicobeheer, gemeentefinanciering en kasbeheer. Daarna komen de administratieve organisatie en interne controle van de treasuryfunctie aan de orde. Daarbij ligt het accent op de eenduidigheid omtrent de verdeling van de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden. Tot slot worden de uitgangspunten vastgelegd voor de informatie die noodzakelijk is om het gehele proces beheersbaar en stuurbaar te maken en te houden Ingangsdatum Het treasurystatuut treedt met terugwerkende kracht in werking vanaf 1 januari Gemeente Bergen op Zoom Pagina 5 van 16

7 TREASURYSTATUUT 1. Begrippenkader Artikel 1. In dit statuut wordt verstaan onder: - Cap/Floor - Derivaten - Financiering - FRA - Geldstromenbeheer - Intern liquiditeitsrisico - Kasgeldlimiet - Koersrisico - Kredietrisico - Liquiditeitenbeheer - Liquiditeitenplanning -MTN - Rating Caps, floers en collars zijn voorbeelden van rente-instrumenten die werken volgens een vergelijkbaar principe als opties: ze bieden bescherming tegen een ongewenste renteontwikkeling, zonder geheel uit te sluiten dat ook wordt geprofiteerd van een gunstige renteontwikkeling.; Financiële instrumenten die hun bestaan ontlenen aan een bepaalde onderliggende waarde. De onderliggende waarden kunnen financiële producten, zoals leningen of obligaties zijn. Derivaten worden onder andere gebruikt om renterisico's te sturen en financieringskosten te minimaliseren; Het aantrekken van benodigde financiële middelen voor een periode van minimaal één jaar. Deze middelen kunnen bestaan uit zowel eigen vermogen als vreemd vermogen; Bij een FRA (Forward Rate Agreement) maken twee partijen met elkaar afspreken over een bepaald type rente over een bepaalde tijd. Het is een instrument om de rente over toekomstige opnames of uitzettingen op een bepaald moment te fixeren. De koper profiteert van een stijging van de rente in de toekomst en lijdt een nadeel bij een daling van de rente; Al die activiteiten die nodig zijn om liquiditeiten te transfereren zowel binnen de organisatie zelf als tussen de organisatie en derden (betalingsverkeer); Wanneer er geen goed inzicht bestaat in de geldstromen is er sprake van een intern liquiditeitsrisico. Dit kan als gevolg hebben dat verkeerde beslissingen worden genomen inzake te beleggen middelen c.q. aan te trekken middelen; Een bedrag op basis van de Wet fido ter grootte van een percentage van het totaal van de jaarbegroting van de gemeente bij aanvang van het jaar; Het risico dat de financiële activa van de organisatie in waarde verminderen door negatieve koersontwikkelingen; De risico's op een waardedaling van een vordering ten gevolge van het niet (tijdig) na kunnen komen van de verplichtingen door de tegenpartij als gevolg van insolventie of deficit; Het aantrekken en uitzetten van middelen voor een periode tot één jaar; Een gestructureerd overzicht van de toekomstige inkomsten en uitgaven ingedeeld naar aard en tijdseenheid; Medium Term Notes zijn vergelijkbaar met een obligatie, maar kennen veelal een grotere omvang dan normale obligaties en/of een kortere looptijd. Handel vindt plaats op de onderhandse markt en niet op de beurs zoals bij gewone obligaties; De inschatting van de kans op eventuele wanbetalingen bij toekomstige rente- en aflossingsbetalingen op schuldpapier; Gemeente Bergen op Zoom Pagina 6 van 16

8 - Renterisico - Renterisiconorm - Renteswap - Rentetypische looptijd - Saldobeheer - Rentevisie - Schuldschein - Solvabiliteitsratio van 0% - Treasuryfunctie - Uitzetting Het gevaar van onvoorziene veranderingen van de (financiële) resultaten van de gemeente door rentewijzigingen ; Het bedrag ter grootte van een percentage van het begrotingstotaal van de gemeente bij aanvang van het jaar dat aangeeft welk deel van de vaste schuld maximaal in aanmerking komt voor aflossing eb/of renteherziening ; Overeenkomst tussen twee partijen om afspraken over de rente op een lening uit te wisselen, bijvoorbeeld een variabele rente op een lening omwisselen voor een vaste rente; Het tijdsinterval gedurende de looptijd van een geldlening, waarin op basis van de voorwaarden van de geldlening sprake is van een door de verstrekker van de geldlening niet beïnvloedbare, constante rentevergoeding ; Het beheer van de dagelijkse saldi op de rekeningen; Toekomstverwachting over de rente-ontwikkeling ; Een onderhandse lening naar Duits recht; Status die door een bancaire toezichthouder in een lidstaat van de Europese Economische Ruimte (lidstaten van de Europese Unie uitgebreid met Noorwegen, IJsland en Liechtenstein) aan het schuldpapier van een instelling kan worden toegekend; De treasuryfunctie omvat alle activiteiten die zich richten op het besturen en beheersen van, het verantwoorden over en het toezicht houden op de financiële vermogenswaarden, de financiële stromen, de financiële posities en de hieraan verbonden risico's; Het tijdelijk toevertrouwen van liquiditeiten aan derden tegen vooraf overeengekomen condities en bedingen. Kortlopende uitzettingen hebben betrekking op een periode tot één jaar en langlopende uitzettingen hebben betrekking op een periode van één jaar of langer. ll. Doelstellingen van de treasuryfunctie Artikel 2. De treasury van de gemeente is gecentraliseerd en fungeert als een interne bank. Haar doelstellingen zijn de volgende: 1. Het verzekeren van duurzame toegang tot financiële markten tegen acceptabele condities; 2. Het beschermen van gemeentelijke vermogens- en (rente-)resultaten tegen ongewenste financiële risico's zoals renterisico's, koersrisico's, kredietrisico's en liquiditeitsrisico's; 3. Het minimaliseren van de interne verwerkingskosten en externe kosten bij het beheren van de geldstromen en financiële posities; 4. Het optimaliseren van de renteresultaten binnen de kaders van de Wet Fido respectievelijk de limieten en richtlijnen van het treasurystatuut. Gemeente Bergen op Zoom Pagina 7 van 16

9 RISICOBEHEER 111. Uitgangspunten risicobeheer Artikel 3. Met betrekking tot risicobeheer gelden de volgende algemene uitgangspunten: 1. De gemeente kan middelen uitzetten uit hoofde van de treasuryfunctie indien deze uitzettingen een prudent karakter hebben en niet zijn gericht op het genereren van inkomen door het lopen van overmatig risico. Het prudente karakter van deze uitzettingen wordt gewaarborgd middels de richtlijnen en limieten van dit treasurystatuut en de wet Fido; 2. De gemeente verstrekt geen leningen en/of garanties. Uitzonderingen hierop vormt de garantieverlening via gespecialiseerde waarborgfondsen (bijvoorbeeld Nationaal Restauratiefonds, Waarborgfonds Woningbouw of Stichting Waarborgfonds Sport). Wanneer hiervan wordt afgeweken dient de raad in de gelegenheid te worden gesteld hierover haar wensen en bedenkingen te uiten; 3. Het uitzetten van geldmiddelen in de vorm van deelnemingen in rechtspersonen, maatschappen en verenigingen uit hoofde van de publieke taak, zoals opgenomen in artikel 160 vab de Gemeentewet, is alleen toegestaan wanneer de Raad hierover haar wensen en bedenkingen kenbaar heeft kunnen maken; 4. Het gebruik van derivaten dient een prudent karakter te hebben en dient slechts gericht te zijn op het afdekken van renterisico's. Er moet in alle gevallen sprake zijn van een gesloten positie. Voor elke transactie is vooraf toestemming van het college vereist; 5. Tegenpartijen bij het uitzetten van overtollige middelen; De gemeente zet, slechts gelden (overtollige middelen) uit bij: a. Een depositorekening bij het agentschap van het ministerie van Financiën (schatkistbankieren); b. Een decentrale overheid niet zijnde de toezichthoudende provincie; c. Banken bij wie de gemeente een rekeningstructuur aanhoudt en waarbij rentecompensatie is afgesproken. De bij deze banken aangehouden tegoeden worden periodiek afgeroomd naar de onder a genoemde rekening : hierbij geldt een wettelijk voorgeschreven drempel. IV. Renterisicobeheer Renterisicobeheer is het beheersen van de risico's van ongewenste veranderingen van de (financiele) resultaten van de gemeente door rentewijzigingen van leningen of uitzettingen van gelden. Het renterisicobeheer wordt op de volgende manier uitgevoerd: Artikel Beleid inzake renterisicobeheer kent als wettelijk kader de kasgeldlimiet en renterisiconorm (wet Fido); Kasgeldlimiet: 8,5% van het begrotingstotaal dat de gemeente maximaal "kort" (looptijd < 1 jaar) mag lenen Renterisiconorm: het bedrag aan aflossingen en nieuwe leningen mag jaarlijks niet meer bedragen dan 20% van het begrotingstotaal De gemeente hanteert een rentevisie. Hierin is zei terughoudend in het handelen op basis van toekomstige voorspelde rentebewegingen. DEz rentevisie is vooral gebaseerd op de mening van onafhankelijke partijen (zoals bijvoorbeeld de Nederlandse Staat) en in mindere mate op de opinie van commerciele partijen. 2. Uitgangspunt is dat de kasgeldlimiet zoveel mogelijk benut wordt omdat historisch gebleken is dat de korte rente gemiddeld lager is dan de lange rente. Dit betekent maximale korte financiering. Het college blijft echter gemachtigd van dit beleid af te wijken wanneer ontwikkelingen op de markt daar, in haar optiek, aanleiding toe geven. Gemeente Bergen op Zoom Pagina 8 van 16

10 3. Nieuwe leningen/uitzettingen worden afgestemd op de bestaande financiële positie en de liquiditeitenplanning. Wanneer de kapitaalmarktrente (benchmark de 10 jaars staatslening) lager is dan 2,5% en dit past binnen de liquiditeitenplanning zullen wij bij het aangaan van langlopende financiering kiezen voor een looptijd van minimaal 10 jaar. Hierbij behoudt het College zich het recht voor financieringen aan te trekken met een stortingsdatum welke in de toekomst ligt. Uitgangspunt bij een dergelijke transactie is beperking van het renterisico; 4. Binnen de kaders gesteld onder artikel 2 en 3, streeft de gemeente tevens naar spreiding in de rentetypische looptijden van uitzettingen om op die manier haar renterisico's te beperken; 5. De minimale gemiddelde looptijd van de financieringsportefeuille bedraagt 6 jaar Ongeacht de rentestand resulteert dit in een bepaalde ondergrens in de samenstelling van de leningportefeuille en het renterisico wat hierover gelopen wordt. Uitgangspunt: De gemeente hanteert een rentevisie gebaseerd op renteverwachting van vooral onafhankelijke partijen en in mindere mate commerciële partijen. Die visie gaat uit van maximale korte financiering, minimale gemiddelde looptijd van de leningsportefeuille van 6 jaar en het afsluiten van nieuwe leningen van minimaal 10 jaar indien rente lager is dan 2,5%. Hierbij wordt gebruik gemaakt van "fixe" leningen. V. Koersrisicobeheer Koersrisicobeheer is het beheersen van de risico's die voortvloeien uit de mogelijkheid dat de financiele vaste activa (aandelen, verstrekte geldleningen en bijdragen in in van derden) vesteringen) van de organisatie in waarde verminderen door negatieve (koers) ontwikkelingen. Artikel Bij het uitzetten van overtollige liquide middelen wordt gebruik gemaakt van de volgende mogelijkheden: a. Een depositorekening bij het agentschap van het ministerie van Financiën (schatkistbankieren); b. Een decentrale overheid niet zijnde de toezichthoudende provincie; c. Banken bij wie de gemeente een rekeningstructuur aanhoudt en waarbij rentecompensatie is afgesproken. De bij deze banken aangehouden tegoeden worden periodiek afgeroomd naar de onder a genoemde rekening : hierbij geldt een wettelijk voorgeschreven drempel; 2. Aandelen worden alleen gekocht in het kader van de uitoefening van de publieke taak; 3. Tevens beperkt de gemeente de koersrisico's door de looptijd van de uitzettingen af te stemmen op de liquiditeitenplanning. Vl. Leningen uitgeleend geld en garanties Het beleid inzake uitgeleende gelden en garanties werd voorheen in een aparte nota vastgesteld. Deze zijn nu ook in dit treasurvstatuut meegenomen. Hierbij gelden de volgende uitgangspunten: Artikel De gemeente verstrekt geen leningen en garanties aan het personeel en politieke ambtsdragers van openbare lichamen. Dit geldt voor nieuwe hypothecaire leningen en garanties. Bestaande garanties en leningen kunnen blijven lopen zoals overeengekomen; 2. De gemeente verstrekt geen leningen aan derden. Bij wijze van uitzondering kan de gemeente leningen verstrekken die een publiek belang dienen. Deze leningen kunnen alleen verstrekt worden wanneer de raad in de mogelijkheid is gesteld haar wensen en bedenkingen vooraf te uiten. De instelling die dit aangaat, zal een beargumenteerd voorstel moeten overleggen. Vast moet staan dat de te realiseren voorziening het algemeen belang dient, zonder gemeentelijke financiering niet van de grond komt en door de gemeente zelf ter hand zou worden genomen indien er geen particulier initiatief was geweest. Voor het verstrekken van garantie of geldlening zijn uiteraard ook Gemeente Bergen op Zoom Pagina 9 van 16

11 TREASURYSTATUUT2015 de algemene voorwaarden van toepassing, een financiële toetsing bij aanvraag maar ook het monitoren van de (financiële) gang van zaken nadat de lening is verstrekt vormen hier onderdeel van; 3. De gemeente verstrekt alleen garanties aan derden indien er een door de raad aangewezen publiek belang mee is gediend. Hierbij maakt zij zoveel mogelijk gebruik van gespecialiseerde waarborgfondsen: a. Sociale woningstichtingen voor maximaal 50% van de lening garant aan woningstichtingen op voorwaarde dat het Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW) zich eerst garant heeft gesteld voor de andere 50% van de lening. b. Sportverenigingen voor maximaal 50% van de verplichtingen van een lening tot voor de maximale duur van 15 jaar op voorwaarde dat de Stichting Waarborgfonds Sport (SWS) zich eerst garant heeft gesteld voor de andere 50% van de lening. Nut en noodzaak van de onderliggende investering is onderwerp van toetsing bij beoordelen aanvraag. Garanties via het NRF (Nationaal Restauratiefonds) inzake financiering van monumentale panden tot een bedrag van c. Overeenkomsten voor het aangaan van leningen het uitzetten van geldmiddelen of het verlenen van garanties luiden in Euro's. 4. Bij het verstrekken van leningen uit hoofde van de publieke taak worden zoveel mogelijk zekerheden of garanties geëist; 5. Leningen of garanties die op grond van eerdere door de gemeenteraad vastgestelde regelingen zijn verstrekt worden door dit treasurystatuut niet aangetast. Uitgangspunt: Er worden geen garanties of leningen verstrekt aan het personeel en politieke ambtsdragers van openbare lichamen. Uitgangspunt: Nut en noodzaak van onderliggende investering is onderwerp van toetsing bij aanvraag garantie via Stichting Waarborgfonds Sport. VII. Intern liquiditeitsrisicobeheer Artikel 7. De gemeente beperkt haar interne liquiditeitsrisico's door haar treasuryactiviteiten te baseren op een korte termijn liquiditeitenplanning (looptijd tot één jaar) in combinatie met een financieringsplan met een looptijd van minimaal vier jaar. VIII. Valutarisicobeheer Artikel 8. Valutarisico's worden in de gemeente uitgesloten door uitsluitend leningen te verstrekken, aan te gaan of te garanderen in Euro's. Gemeente Bergen op Zoom Pagina 10 van 16

12 GEMEENTEFINANCIERING IX. Financiering Artikel 9. Bij het aantrekken van financieringen voor een periode van één jaar en langer gelden de volgende uitgangspunten: 1. Financieringen worden enkel aangetrokken ten behoeve van de uitoefening van de publieke taak. Het is niet toegestaan om gelden op te nemen en deze weer uit te zetten met als doel het genereren van inkomsten; 2. Financiering met externe financieringsmiddelen wordt zoveel mogelijk beperkt door primair de beschikbare interne financieringsmiddelen te gebruiken teneinde de renterisico's te minimaliseren en het renteresultaat te optimaliseren; 3. Bij langlopende financieringen zal bij voorkeur gekozen worden voor zogenaamde "fixe" leningen: financieringen die aan het einde van de looptijd in één keer worden afgelost. Andere toegestane instrumenten zijn de reguliere annuitaire en lineaire leningen, de zogenaamde Schuldschein leningen en medium term notes (MTN); 4. Uitsluitend de volgende rente-instrumenten (derivaten) kunnen worden gebruikt: a. Renteswap of een optie daarop b. Cap/Floor c. FRA (forward rate agreement) 5. De gemeente vraagt offertes op bij minimaal twee instellingen alvorens een financiering wordt aangetrokken. Uitgangspunt : Gemeente kan bij langlopende financieringen naast onderhandse leningen gebruik maken van Schuldschein leningen en Medium Term Notes. Daarnaast behoort ook het verwerven van de volgende derivaten tot de mogelijkheden: Renteswap, Caps/Floor en FRA's. X. Langlopende uitzettingen Artikel 10. Bij het uitzetten van middelen uit hoofde van de treasuryfunctie voor een periode van één jaar en langer geldt het volgende uitgangspunt: 1. Uitzettingen worden uitsluitend gedaan onder de in artikel 3, 4, 5, 6 en 8 genoemde voorwaarden. XI. Relatiebeheer Artikel 11. De gemeente beoogt het realiseren van gunstige c.q. marktconforme condities voor af te nemen financiële diensten. Hiervoor gelden de volgende uitgangspunten: 1. De huisbankier wordt minimaal één keer in de vier jaar beoordeeld aan de hand van algemene voorwaarden en de bancaire condities; 2. Financiële instellingen (kredietinstellingen, beleggingsinstellingen, effecteninstellingen, verzekeraars en pensioenfondsen) dienen onder Nederlands of anderszins EER-toezicht 1 te vallen, zoals De Nederlandsche Bank en de Verzekeringskamer; 3. Tussenpersonen dienen geregistreerd te staan bij de Stichting Toezicht Effectenverkeer (STE) en daarvan een vergunning als makelaar te hebben ontvangen. Dit wordt jaarlijks getoetst. Onder de Europese Economische Ruimte (EER) vallen naast de lidstaten van de Europese Unie ook Noorwegen, IJsland en Liechtenstein. Gemeente Bergen op Zoom Pagina 11 van 16

13 KASBEHEER XII. Saldo- en liquiditeitenbeheer Artikel 13. Voor het saldobeheer en het liquiditeitenbeheer gelden de volgende specifieke richtlijnen: 1. Het liquiditeitsgebruik beperkt door de geldstromen op gemeenteniveau op elkaar en de liquiditeitenplanning af te stemmen. Hierbij wordt erop toegezien dat de liquiditeitspositie voldoende is om te garanderen dat de verplichtingen tijdig kunnen worden nagekomen. 2. Het betalingsverkeer zoveel mogelijk elektronisch uitgevoerd door één bank; 3. De gemeente streeft naar concentratie van de liquiditeiten binnen één rentecompensatiecircuit bij de bank met de gunstigste condities; 4. Indien er een liquiditeitsbehoefte ontstaat kan de gemeente kortlopende middelen aantrekken. 5. Toegestane instrumenten bij het aantrekken van kortlopende middelen zijn daggeld, kasgeldleningen en kredietlimiet op rekening courant; 6. Toegestane instrumenten bij het uitzetten van gelden voor een periode korter dan één jaar zijn een deposito rekening bij ministerie van Financiën, een decentrale overheid niet zijnde de toezichthoudende provincie en banken bij wie de gemeente een rekeningstructuur aanhoudt in kader van rentecompensatie. 7. De gemeente vraagt bij minimaal twee instellingen offertes op alvorens middelen worden aangetrokken met een looptijd korter dan één jaar. ADMINISTRATIEVE ORGANISATIE EN INTERNE CONTROLE XIII. Uitgangspunten administratieve organisatie en interne controle Artikel 14. In het kader van de treasuryfunctie gelden de volgende algemene uitgangspunten op het gebied van administratieve organisatie en interne controle. 1. De verantwoordelijkheden en bevoegdheden van treasuryactiviteiten zijn op eenduidige wijze schriftelijk vastgelegd; 2. Bij de uit te voeren treasuryactiviteiten is functiescheiding doorgevoerd met als belangrijkste voorwaarden: a. iedere transactie wordt door minimaal twee functionarissen geautoriseerd; b. de uitvoering en de controle geschiedt door afzonderlijke functionarissen ; c. de uitvoering en de registratie in de financiële administratie geschiedt door afzonderlijke functionarissen. 3. Tegenpartijen wordt opdracht gegeven de bevestigingen van iedere transactie m.b.t. geldleningen te versturen naar de Administratie zonder tussenkomst van de personen die bevoegd zijn tot het sluiten van de transacties; 4. Van de afgesloten transactie wordt onmiddellijk een boekingsopdracht gemaakt door de functionaris die de transactie heeft afgesloten; 5. Na ontvangst van de transactiebevestiging wordt de transactie gecontroleerd door de Administratie. XIV. Verantwoordelijkheden Artikel 15. De verantwoordelijkheden met betrekking tot de treasuryfunctie van de gemeente staan in onderstaande tabel gedefinieerd. Gemeente Bergen op Zoom Pagina 12 van 16

14 Functie De Gemeenteraad Het college van B& W Verantwoordelijkheden Het vaststellen van treasurydoelstellingen, het treasurybeleid, beleidskaders en limieten; Het houden van toezicht op het treasurybeleid en de uitvoering hiervan aan de hand van de treasuryparagraaf in de begroting en de jaarrekening als onderdeel van de Planning & Control cyclus; Het uitvoeren van het treasurybeleid (formele verantwoordelijkheid); Het rapporteren aan de Gemeenteraad over de uitvoering van het treasurybeleid. De portefeuillehouder Het uitvoeren van het treasurybeleid (politieke verantwoordelijkheid). Financiën Afdelingshoofd Middelen Hoofd Financien De afdelingshoofden (budgethouders) Het uitvoeren van de aan haar/hem gemandateerde treasuryactiviteiten conform het treasurystatuut en de treasuryparagraaf; Het zorgdragen voor juiste verantwoording van de uitvoering van de door hem/haar gemandateerde treasuryactiviteiten; Het rapporteren aan B&W over de uitvoering van het treasurybeleid; Het achteraf bekrachtigen van de afgesloten transacties; Het afleggen van verantwoording aan het college van B&W. Het opzetten van richtlijnen op het gebied van treasury; Het bewaken van de kwaliteit van de treasuryprocessen; Het controleren van de volledigheid en betrouwbaarheid van de informatievoorziening van de treasuryfunctie en hierover rapporteren aan het college van B&W. Het houden van toezicht op de activiteiten van de medewerker Betalingsverkeer met betrekking tot de bewaring van de financiële middelen, de inning van inkomsten en de belegging van overtollige financiële middelen; Het houden van toezicht op de activiteiten van de kashouder(s) met betrekking tot de bewaring van chartale gelden; Het houden van toezicht op de activiteiten van de medewerker Betalingsverkeer en de administratie met betrekking tot het registreren, bewaren en uitvoeren van middelen. Het zorgdragen voor het tijdig aanleveren van betrouwbare operationele informatie over toekomstige geldstromen aan de Treasurer. Gemeente Bergen op Zoom Pagina 13 van 16

15 Treasurer Het uitvoeren van de activiteiten met betrekking tot de volgende deelfuncties: het risicobeheer en de gemeentefinanciering (financiering, uitzetting en relatiebeheer). Deze activiteiten moeten conform dit treasurystatuut en de treasuryparagraaf worden uitgevoerd en de transacties dienen geautoriseerd te zijn door het hoofd Financiën; Beleid met betrekking tot het aantrekken en uitzetten van gelden in het kader van het saldo- en liquiditeitenbeheer; Het beheren van de geldstromen; Het onderhouden van contacten met banken, geldmakelaars en overige financiële instellingen; Het schriftelijk vastleggen van de treasurytransacties en het doorgeven hiervan aan de administratie; Het voorbereiden van beleidsvoorstellen op treasurygebied inclusief een (beperkte) rentevisie; Het adviseren van de afdelingen over hun activiteiten en projecten; Het afleggen van verantwoording aan het hoofd Financiën over de uitvoering van de aan hem/haar gemandateerde activiteiten. Medewerker Betalingsverkeer Het beheer van de girale gelden, onder toezicht van het hoofd Financiën; Het overboeken van saldi tussen bankrekeningen; Het geldverkeer wordt uitsluitend geleid via door het college van burgemeester en wethouders aangewezen banken; Alvorens medewerking te verlenen bij het doen van betalingen dienen de opdrachten door de bevoegde functionarissen te zijn goedgekeurd. Administratie Het administratief verwerken van het contante en girale betalingsverkeer; Het juist en volledig administreren van de bezittingen, schulden, rechten, verplichtingen, inkomsten, uitgaven, ontvangsten en betalingen in de verplichtingen- en financiële administratie;. Het ontvangen van de orderbevestiging van derden en het controleren of deze overeenkomt met de transactie-informatie zoals verstrekt door de treasurer. Concerncontrol Toezien op naleven regelgeving. De externe accountant Het in het kader van haar reguliere controletaak adviseren en controleren omtrent de feitelijke naleving van het treasurystatuut bij de jaarrekening. Gemeente Bergen op Zoom Pagina 14 van 16

16 XV. Bevoegdheden Artikel 16. In onderstaande tabel staan bevoegdheden met betrekking tot treasuryactiviteiten weergegeven alsmede de daarbij benodigde fiattering. Bevoegde functionaris Autorisatie door Saldo-, liquiditeiten- en geldstromenbeheer 1. Het uitzetten van middelen via callgeld, deposito Treasurer en medewerker Hoofd Financien en spaarrekening Betalingsverkeer 2. Het aantrekken van middelen via callgeld of Treasurer en medewerker Hoofd Financien (achterad kasgeld Betalingsverkeer 3. Betalingsopdrachten voorbereiden en versturen Medewerker 2e Betalingsfiatteur Betalingsverkeer! 1 ste betalingsfiatteur Bankrelatiebeheer 4. Bankrekeningen openen/sluiten/wijzigen Medewerker Directeur Betalingsverkeer 5. Bankcondities en tarieven afspreken T reasuryfunctie Afdelingshoofd Middelen Risicobeheer 6. Het afsluiten van derivatentransacties T reasuryfunctie B&W Financiering en uitzetting 7. Het vaststellen van kredietfaciliteiten T reasuryfunctie Afdelingshoofd Middelen 8. Het aantrekken van middelen via onderhandse Treasuryfunctie Afdelingshoofd Middelen leningen zoals vastgelegd in de (achterad treasuryparagraaf 9. Het garanderen van middelen uit hoofde van de publieke taak WSW (Waarborgfonds Sociale Woningbouw) Afdelingshoofd Middelen B&W SWS (Stichting Waarborgfonds Sport) Afdelingshoofd Middelen B&W NRF (Nationaal Restauratiefonds) Afdelingshoofd Middelen B&W Overige Garanties Afdelingshoofd Middelen Gemeenteraad door mogelijkheid geven van wensen en bedenkingen Gemeente Bergen op Zoom Pagina 15 van 16

17 XVI. Informatievoorziening Artikel 17. Met betrekking tot de treasuryactiviteiten dient tenminste de in de onderstaande tabel opgenomen informatie te worden verstrekt door de desbetreffende functionarissen: Informatie Frequentie Informatie- Informatieverstrekker ontvanger 1. Gegevens m.b.t. toekomstige uitgaven en Doorlopend Budgethouders Treasurer ontvangsten voor de liquiditeitenplanning 2. Beleidsplannen treasury in treasuryparagraaf Jaarlijks T reasuryfunctie Gemeenteraad van beçirotinq 3. Evaluatie treasuryactiviteiten in Jaarlijks T reasuryfunctie Gemeenteraad treasuryparagraaf van de jaarrekening 4. Voortgang onderdelen treasuryparagraaf via 2 keer per jaar T reasuryfunctie Gemeenteraad concernberichten 5. Informatie aan derden (toezichthouder en Kwartaal Medewerker GS en CBS CBS) zoals genoemd in art. 8 Wet fido Betalingsverkeer 6. Ontwikkelingen financieringsbeleid minimaal T reasuryfunctie Wethouder maandelijks Middelen BESLISPUNTEN Het Treasurystatuut 2015 is in lijn met het voorgaande statuut. Een aantal beleidsuitgangspunten is nieuw, daarom de volgende beslispunten: 1. Met ingang van 1 januari 2015 het Treasurystatuut 2015 vast te stellen en met terugwerkende kracht in werking te laten treden, met daarbij de volgende beslispunten: a) De gemeente hanteert een rentevisie gebaseerd op renteverwachting van vooral onafhankelijke partijen en in mindere mate commerciële partijen. Die visie gaat uit van maximale korte financiering, minimale gemiddelde looptijd van de leningsportefeuille van 6 jaar en het afsluiten van nieuwe leningen van minimaal 10 jaar indien rente lager is dan 2,5%. Hierbij wordt gebruik gemaakt van "fixe" leningen. b) Er worden geen garanties of leningen verstrekt aan het personeel en politieke ambtsdragers van openbare lichamen. c) Uitgangspunt: Nut en noodzaak van onderliggende investering is onderwerp van toetsing bij aanvraag garantie via Stichting Waarborgfonds Sport. d) Gemeente kan bij langlopende financieringen naast onderhandse leningen gebruik maken van Schuldschein leningen en Medium Term Notes. Daarnaast behoort ook het verwerven van de volgende derivaten tot de mogelijkheden: Renteswap, Caps/Floor en FRA's. 2. Intrekken van het voorgaande Treasurystatuut 2011 en de Nota Gemeentegarantie en geldleningen ten behoeve van instellingen per 1januari2015. INWERKINGTREDING Artikel 18. Dit treasurystatuut treedt in werking met ingang van 1 januari Gemeente Bergen op Zoom Pagina 16 van 16