Tweede Kamer der Staten-Generaal

Transcriptie

1 Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar Informatie- en communicatietechnologie (ICT) in het onderwijs Nr. 32 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAPPEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Zoetermeer, 25 juni 1999 Zoals aangekondigd in mijn brief van 22 juni 99 ontvangt u hierbij: «Rapport inhoudende een onderzoek betreffende kosten alternatieven voor aansluitingen op kennisnet» (de marktscan) uitgevoerd in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken 1. De managementsamenvatting van het evaluatierapport van CMG 1. Het volledige rapport van CMG wordt de vaste commissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen gelijktijdig met deze brief separaat ter vertrouwelijke inzage (vanwege de vertrouwelijke bedrijfsgegevens) toegezonden. Teneinde de scholen nu zo spoedig mogelijk helderheid te bieden over de kaders waarbinnen zij aan de slag kunnen, acht ik het zeer noodzakelijk dat de scholen voor het einde van dit schooljaar zekerheid geboden kan worden over de middelen die zij tenminste tegemoet kunnen zien. Tegen deze achtergrond hecht ik er zeer sterk aan nog voor het zomerreces over «Onderwijs on line» met u van gedachten te wisselen. In deze brief geef ik voorts mijn reactie op het advies van de Onderwijsraad, de marktscan en het evaluatierapport van CMG. 1. Advies Onderwijsraad 1 Ter inzage gelegd bij de afdeling Parlementaire Documentatie. In het advies van de Onderwijsraad, dat ik u bij brief op 17 juni jl. (kenmerk ICT/DIR/ ) toezond, geeft de Raad zijn oordeel over de plannen in «Onderwijs on line, verbindingen naar de toekomst». Dit advies geeft mij aanleiding het volgende op te merken: a. De mogelijkheden voor de Tweede Kamer om het proces te volgen acht de Onderwijsraad voldoende. Op welke wijze de overheid kan en wil ingrijpen is, volgens de Raad, nog onvoldoende uitgewerkt. In «Onderwijs on Line» heb ik aangegeven welke instrumenten mij binnen de grenzen van het Nederlandse onderwijsbestel ter beschikking staan om desgewenst bij te sturen. Ik neem mijn verant- KST36115 ISSN Sdu Uitgevers s-gravenhage 1999 Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 32 1

2 woordelijkheid ter zake zeer ernstig. Als zou blijken dat een aanzienlijk aantal scholen niet in staat is op één of meer onderdelen van het ict-beleid aan de opdracht te voldoen, zal ik aanvullende maatregelen nemen om deze achterblijvende scholen te ondersteunen. Mocht vastgesteld worden dat individuele scholen op dit terrein beneden de maat presteren, dan kan de inspectie dat in haar beoordeling publiekelijk tot uitdrukking brengen. De discussie over de inspectienota «variëteit en verantwoordelijkheid» is de context waar besproken kan worden op welke wijzen de inspectie de gang van zaken op scholen kan beïnvloeden. Enerzijds gaat het daarbij om de eigen verantwoordelijkheid van de instelling, anderzijds om de verantwoordelijkheid van de overheid om ervoor te waken dat scholen niet onder de maat presteren. Zeker niet waar het andere scholen wel lukt wel kwaliteit te realiseren. b. De Onderwijsraad suggereert te streven naar één didactisch concept. Ik ben echter van mening dat de Rijksoverheid niet zover moet gaan. Ik vind het wel mijn verantwoordelijkheid het debat over en de ontwikkeling van didactische concepten die zijn gerelateerd aan het gebruik van ict, te stimuleren en te ondersteunen. Daarbij zullen internationale en nationale deskundigen en deskundigen uit de onderwijspraktijk worden betrokken. Onlangs is hiermee een begin gemaakt met een expertmeeting gericht op de didactische aspecten van (na)scholing. Komende periode zal hieraan vervolg worden gegeven door het oprichten van een «Platform didactische concepten ICT». Voor afzonderlijke vakken werken expertisecentra reeds in mijn opdracht aan de ontwikkeling van innovatieve toepassingen van ict. Deze centra zullen in het brede debat over didactische concepten een belangrijke rol kunnen spelen. c. Ten aanzien van de verantwoordelijkheid voor de totstandkoming van de eindtermen e.d. zijn reeds voorbereidingen getroffen. Deze zullen in overeenstemming met de voor de onderwijssectoren geldende procedures worden ontwikkeld, besproken en vastgesteld. d. De Onderwijsraad is positief over het concept kennisnet. Volgens de raad zijn daarbij doorslaggevend: toegankelijkheid, dat wil zeggen gelijke mogelijkheden voor scholen om te participeren, onafhankelijk van hun financiële positie; centraal beheer, waardoor een aanzienlijk deel van de beheerslast van de schouders van scholen wordt afgenomen; communicatie en dienstverlening: aanbieders en vragers van informatie en diensten kunnen elkaar beter bereiken. Het is in dit verband van belang naast het oordeel van de Onderwijsraad ook te wijzen op de opvattingen van VNO NCW en de BVE-raad. VNO NCW berichtte uw Kamer over haar oordeel op 17 juni jl.. Daarbij werd de nadruk gelegd op de onderwijskundige gebruiksmogelijkheden van kennisnet. VNO NCW benadrukt dat kennisnet veel meer is dan een infrastructuur. Er ontstaat een markt voor educatieve diensten en producten waar scholen en aanbieders elkaar kunnen vinden: «Het uitrollen van een functioneel logisch kennisnet voor het onderwijs (...) past bij een ambitieniveau voor de toekomst om nu eens werkelijk een inhaalslag te maken en niet een oplossing te kiezen waardoor het onderwijs al bij voorbaat binnen de kortste keren weer achterloopt bij de ontwikkelingen.» Ook de BVE-raad onderschrijft, mede vanuit de jarenlange ervaringen met BVE-Net, de wenselijkheid van kennisnet. De Groep Educatieve Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 32 2

3 Uitgeverijen doet dat ook en wijst met name op het belang van een gemeenschappelijke elektronische ruimte voor de ontwikkeling, verspreiding en gebruik van educatieve programmatuur. Samengevat constateer ik dat de Onderwijsraad mijn mening deelt dat kennisnet onderwijskundig nuttig en noodzakelijk is. Ik zal de aanbevelingen bij de kritische randvoorwaarden die de Onderwijsraad stelt bij de implementatie zorgvuldig in acht nemen en daarover aan de Kamer rapporteren. De Onderwijsraad heeft nog geen definitief oordeel over kennisnet gegeven omdat hem informatie ontbrak over technische en financiële aspecten van de Enertel pilot. Met het beschikbaar komen van de CMG-evaluatie en de «Marktscan» is deze informatie inmiddels beschikbaar. Zoals verder uit deze brief blijkt, geven beide rapporten in positieve zin antwoord op de vragen van de Onderwijsraad dienaangaande. 2. Marktscan Uit de marktscan van Columbi/Ernst & Young blijkt dat het enige commercieel te overwegen alternatief voor kennisnet voor grotere scholen gelegen lijkt te zijn in aansluitingen via een kabelnet Internet Service Provider. Belangrijk hierbij is echter dat: 1. deze aansluitmethode via het kabelnet op dit moment slechts een dekking heeft van 30%; 2. dat de capaciteit vaak niet beschikbaar is en zeker niet gegarandeerd kan worden; 3. dit alternatief een uitgekleed pakket van diensten betreft ten opzichte van kennisnet zoals geoffreerd door EnerTel NV; 4. er 2500 IT-beheerders extra nodig zijn in het onderwijs (die in Nederland niet te vinden zijn en voorzover beschikbaar te duur voor onderwijsinstellingen); 5. het voordeel van het alternatief slechts geldt voor grotere instellingen hetgeen de brede toegankelijkheid ernstig schaadt. Indien een belangrijk aantal grote scholen, ondanks deze bezwaren, zou kiezen voor eigen oplossingen, bestaat het gevaar dat de economische basis voor kennisnet versmalt. De tarieven voor kennisnet kunnen dan niet op het nu gecommuniceerde niveau worden gehandhaafd voor met name de kleinere en middelgrote scholen. Het is naar mijn oordeel niet gewenst dat een beperkte groep grote, goed geoutilleerde scholen op ict-gebied een grote voorsprong neemt, die vervolgens nauwelijks door kleine en middelgrote scholen ingelopen kan worden. Uit de marktscan blijkt dat met name het centrale beheer van de kennisnet-/internetdiensten als een belangrijk voordeel gezien moet worden ten opzichte van afzonderlijke oplossingen van scholen. Het zou daarbij gaan om ongeveer 0,25 fte per instelling. Uit de scan blijkt echter niet duidelijk om welke beheertaken het in dit verband gaat. Ter toelichting geef ik daarom hieronder een overzicht van de beheervoorzieningen die bij kennisnet zijn inbegrepen. Beheer Alle diensten worden centraal beheerd. Doordat alle technische voorzieningen (inclusief de router op de school) centraal worden beheerd hoeft de school slechts te zorgen voor de aansluiting van de computers via het lokale netwerk op kennisnet. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 32 3

4 Als scholen gebruik willen blijven maken van eigen voorzieningen, zoals mailservers, webservers e.d. is dat mogelijk. Grotere instellingen met meerdere lokaties (bijvoorbeeld BVE-instellingen) kunnen hun interne communicatie via kennisnet laten verlopen. Technisch Via een centrale server worden IP-nummers toegekend aan de computers op de scholen. Een centrale server vertaalt de domeinnamen (bijv. in adressen) naar de IP-nummers van de computer. Proxy servers voor beveiliging en snel beschikbaar krijgen van documenten van het internet/kennisnet. Elektronisch adresboek van alle kennisnetgebruikers, waarmee authenticatie en autorisatie van gebruikers kan plaatsvinden. Is belangrijk voor contentaanbieders en maakt bijv. introductie en toepassing van betalingssysteem gemakkelijker. Beveiligde en beheerde router op elke school voor de koppeling met kennisnet. Beveiliging De beveiliging van kennisnet wordt op drie niveaus geregeld: 1. Op schoolniveau (via de «router») 2. Centraal (firewall en proxy-servers) 3. Per dienst (bijv. bescherming tegen ongewenste ) Op dit moment is de filtering van ongewenste inhoud op centraal niveau nog niet operationeel. Dat kan namelijk niet worden gezien als een overheidsverantwoordelijkheid. Er zijn afspraken gemaakt met de zes besturen-organisaties om op korte termijn tot voorstellen voor filtering te komen. Contracten Scholen behoeven zich niet in te spannen om een goede en voordelige Internetprovider te vinden Scholen hoeven niet over de deskundigheid te beschikken om vast te stellen wat een goed pakket van diensverlening is. Scholen hoeven niet te beschikken over deskundigheid en capaciteit om contracten te beoordelen en service levels af te spreken. Centrale Helpdesk Scholen kunnen bij kennisnet op één punt terecht voor storingsmeldingen, vragen, verzoeken tot wijziging. Via dit punt komt tevens documentatie beschikbaar die scholen ondersteunt bij het gebruik van kennisnet. Op basis van de marktscan oordeel ik dat kennisnet, zoals geoffreerd door EnerTel NV door de eerstkomende drie jaren zowel qua kwaliteit als qua kosten nog steeds het beste is waarvoor we in het onderwijs kunnen kiezen. Uiteraard zal ik de marktontwikkelingen nauwgezet in de gaten houden en de kritische randvoorwaarden die de marktscan benoemt opvolgen. Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 32 4

5 3. Evaluatie kennisnet pilot door EnerTel NV In de derde plaats ligt de evaluatie van de pilot door CMG voor. De opdracht voor de evaluatie van de pilot aan CMG luidde als volgt: «Evalueer de mate waarin EnerTel NV tijdens de afstemmingsfase heeft voldaan aan hetgeen overeengekomen is over de aanleg, dienst- en serviceverlening van de pilot Landelijke Transportdienst en voor de Internet Dienstverlening.» CMG heeft zich in de evaluatie gericht op het onderzoek van feiten. De evaluatie betrof de periode 1 oktober 1998 tot 1 april Op basis van de feiten die CMG heeft gevonden en rekening houdend met externe invloeden en leereffecten, trek ik de volgende conclusies: EnerTel NV heeft het aansluitproces na een langzame start voldoende in de vingers. De dienstverlening van de landelijke transportdienst is voldoende. EnerTel NV levert de diensten waaronder en toegang tot webdiensten (internet) volgens afspraak. De prestaties van EnerTel NV met betrekking tot de service- en dienstverlening zijn voldoende met uitzondering van de afhandeling van storingen en problemen. Over het geheel genomen zijn de prestaties van EnerTel NV voldoende. Dit laat onverlet dat aan een aantal punten nog extra aandacht moet worden besteed. Dat betreft de volgende punten: communicatie met scholen stabielere capaciteit van de transportdient voor de scholen uitwerking van het beveiligingsbeleid gebruiksvriendelijker gebruik vereenvoudiging van de storingsafhandeling aanlevering van een volledige en juiste scholenlijst De evaluatie biedt geen basis om niet tot gunning aan EnerTel NV over te gaan. Of uiteindelijk tot gunning wordt overgegaan wordt verder bepaald op grond van: (a) de politieke conclusies die worden getrokken over de wenselijkheid van de functionaliteiten van kennisnet en de beschikbaarheid van de financiële middelen; (b) de overeenstemming over de verschillende documenten (de Raamovereenkomst, de Overeenkomst Dienstverlening, de Service Level Agreement en de tarieven en de diensten); (c) de toets of EnerTel NV nog steeds voldoet aan de oorspronkelijke selectiecriteria; de zogenaamde leverancierstoets. Over de uitkomst van de punten (b) en (c) zal ik de Kamer nog afzonderlijk informeren. 4 Eindoordeel Het advies van de Onderwijsraad en de marktscan sterken mij in de gedachte dat de plannen in «Onderwijs on line» steun verdienen en de functionaliteiten van kennisnet wenselijk zijn. In september zal ik uw Kamer inlichten over de resultaten van de onderhandelingen met EnerTel NV en de wijze waarop ik aan de kritische punten van Onderwijsraad, marktscan en technische evaluatie tegemoetkom. Op basis van alle dan beschikbare informatie wil ik met uw Kamer, zo spoedig mogelijk na het zomerreces, in een besloten overleg mijn voornemens met betrekking tot de gunning bespreken. Zoals ik u reeds eerder meedeelde, moet de gunningsbeslissing vóór 1 oktober 1999 worden genomen. De Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, L. M. L. H. A. Hermans Tweede Kamer, vergaderjaar , , nr. 32 5