Beleidsregels voorzieningen Maatschappelijke ondersteuning Gemeente Roermond 2012

Transcriptie

1 Beleidsregels voorzieningen Maatschappelijke ondersteuning Gemeente Roermond 2012

2 INHOUDSOPGAVE VOORWOORD 6 - Inleiding 6 - Eigen verantwoordelijkheid Mantelzorgers en vrijwilligers Het gesprek. 7 HOOFDSTUK 1. BEGRIPSBEPALINGEN 8 - Algemeen gebruikelijke voorzieningen Algemene voorzieningen Collectieve voorzieningen Individuele voorzieningen..11 HOOFDSTUK 2. RESULTAAT GERICHTE COMPENSATIE 11 HOOFDSTUK 3. HOE TE KOMEN TOT DE TE BEREIKEN RESULTATEN - De aanvraag...14 HOOFDSTUK 4. BEOORDELING VAN DE TE BEREIKEN RESULTATEN 15 Resultaat 1: Een schoon en leefbaar huis 15 - Inleiding 15 - Afwegingskader Gebruikelijke zorg...15 Resultaat 2: Wonen in een geschikt huis 18 Inleiding...18 Afwegingskader Bouwkundige en woontechnische woonvoorzieningen.23 Procedure bij een aanvraag om een woonvoorziening. 23 Kosten van woningaanpassing.24 Uitpandige oplossing..25 Niet bouwkundige woonvoorziening 26 Therapeutisch doel.26 Incidenteel karakter 26 Beschikbaar houden van aangepaste woningen.. 26 Primaat van de losse woonunit 27 Uitbreiding van ruimten. 27 Traplift in bruikleen. 28 Woonwagens/woonschepen Opstalverzekering.. 28 Uitraasruimte...28 Keukenaanpassing.30 Complexgewijze aanpassingen 31 Stroomverbruik elektrische beweegbare woonvoorzieningen.31 2

3 Stalling/oplaadmogelijkheid elektrisch/via hulpmotor aangedreven Verplaatsingshulpmiddel Niet-bouwkundige voorzieningen Woningsanering i.v.m. COPD..32 Onderhoud, keuring en reparatie. 33 Tijdelijke huisvesting.. 34 Kosten tijdelijke huisvesting..34 Het bezoekbaar maken van een woning.34 Huurderving. 34 Terugbetaling bij verkoop..35 Resultaat 3: Beschikken over dagelijks benodigde middelen voor primaire Levensbehoeften 35 Inleiding 35 Afwegingskader.. 36 Resultaat 4: Beschikken over schone, draagbare en doelmatige kleding 37 Inleiding 37 Afwegingskader..37 Resultaat 5: Het kunnen zorgen voor kinderen die tot het gezin behoren 38 Inleiding 38 Afwegingskader..38 Resultaat 6: zich verplaatsen in en om de woning 39 Inleiding 39 Afwegingskader..39 Selectie rolstoel...40 Onderhoud en reparatie.40 Verzekering..40 Aanpassing aan rolstoel 40 Oplaadkosten van elektrische rolstoel. 41 Gewenningslessen elektrische rolstoel...41 Bruikleenvoorwaarden...41 Procedure schade hulpmiddel..42 Schade veroorzaakt door gebruiker aan derden...43 Schade veroorzaakt door gebruiker aan eigen hulpmiddel..43 Schade veroorzaakt door derde aan hulpmiddel...43 Schade veroorzaakt door onbekende derde aan eigen hulpmiddel...43 Resultaat 7: lokaal verplaatsen per vervoermiddel 43 Inleiding 43 Afwegingskader.. 44 Vervoer i.v.m. het volgen van onderwijs. 45 Primaat collectief vervoer..45 Collectief vervoer en de noodzaak tot het aanbieden van een aanvullende voorziening.. 47 Een open elektrische buitenwagen (scootmobiel).47 Beleidslijn ten aanzien van visueel en verstandelijk gehandicapten en Collectief vervoer.47 Overige vervoersvoorzieningen 48 Vervoerskosten eigen auto 48 3

4 Hoogte van de forfaitaire vervoerskosten vergoeding taxi en rolstoeltaxi.48 Autoaanpassing.. 48 Een (aangepaste) bruikleenauto..49 Een (aangepaste) gesloten buitenwagen...49 Stallingsmogelijkheid van een elektrisch/via hulpmotor aangedreven verplaatsingshulpmiddel 49 Fietsen in bijzondere uitvoering 49 Autostoeltje en fietszitje.50 De gehandicapten Parkeerplaats en Parkeerkaart...50 Oplaadkosten van elektrische rolstoel en scootmobiel 50 Gewenningslessen elektrische rolstoel en scootmobiel...50 Resultaat 8: de mogelijkheid om contacten te hebben met medemensen en deel te nemen aan recreatieve, maatschappelijke of religieuze activiteiten 51 Inleiding 51 Afwegingskader.. 51 HOOFDSTUK 5. WIJZE VAN VERSTREKKING 52 Inleiding 52 Afwegingskader.. 52 Verstrekking in natura 52 Zorg in natura en hulp bij het huishouden.. 52 Zorg in natura en woningaanpassing.. 53 Zorg in natura en hulpmiddel 53 Verstrekking als financiële tegemoetkoming..53 Financiële tegemoetkoming en woonvoorziening. 53 Financiële tegemoetkoming en verhuiskostenvergoeding...53 Financiële tegemoetkoming en`(rolstoel)taxikostenvergoeding. 53 Financiële tegemoetkoming en eigen auto/bruikleenauto 54 Persoonsgebonden budget 54 Persoonsgebonden budget en woningaanpassing 54 Persoonsgebonden budget en roerende woonvoorziening..54 Persoonsgebonden budget en hulp bij het huishouden 54 Persoonsgebonden budget en rolstoel 55 Persoonsgebonden budget en vervoersvoorziening.56 Persoonsgebonden budget en beschikking 56 Persoonsgebonden budget en betaling...57 Persoonsgebonden budget en controle/verantwoording..57 Voorwaarden persoonsgebonden budget.. 58 Verplichtingen persoonsgebonden budget en Financiële tegemoetkoming. 58 Persoonsgebonden budget en weigeringsgronden.. 58 HOOFDSTUK 6 EIGEN BIJDRAGE/EIGEN AANDEEL 59 Eigen bijdrage. 59 Verschil eigen bijdrage en eigen aandeel.. 59 Geen eigen bijdrage/eigen aandeel.59 Periode opleggen eigen bijdrage/eigen aandeel 59 4

5 Centraal Administratie Kantoor 60 Wet tegemoetkoming chronisch zieken en gehandicapten. 61 HOOFDSTUK 7. BEPERKINGEN OF WEIGERINGSGRONDEN 62 Algemene beperkingen..62 Langdurig noodzakelijk..62 Goedkoopst compenserend..62 Individueel gericht.. 62 Beschikbaar en bruikbaar zijn van voorliggende voorzieningen.63 Hoofdverblijf niet in Roermond. 63 De kosten van een voorziening mogen niet voor de aanvraagdatum zijn gemaakt 63 De eerder verstrekte voorziening mag niet verloren zijn gegaan door verwijtbaarheid van de aanvrager 64 Geen sprake van aantoonbare meerkosten...64 Aanvullende weigeringsgronden ten aanzien van het te bereiken resultaat: wonen in een geschikt huis 64 HOOFDSTUK 8. ADVIES, ONDERZOEK, INTREKKING, HERZIENING EN TERUGVORDERING 66 Advisering 66 Inleiding 66 Criteria..66 Interne en externe adviseurs 67 ICF.68 Wijziging in de situatie 68 Heronderzoek..68 Intrekking..69 Intrekking, beëindiging of herziening van een persoonsgebonden budget, financiële tegemoetkoming en/of voorziening..69 Terugvordering 69 HOOFDSTUK 9. SLOTBEPALINGEN 70 Hoogte vergoedingen.70 Hardheidsclausule..70 Indexering.71 Evaluatie...71 Inwerkingtreding..71 Citeertitel..71 Bijlage 1: Protocol gebruikelijke zorg 72 Bijlage 2 : Protocol Indicatiestelling voor Huishoudelijke Verzorging 83 5

6 VOORWOORD Inleiding Deze nieuwe beleidsregels vormen met de nieuwe verordening een trendbreuk met de oude regels (ooit verstrekkingenboek geheten, zoals die gehanteerd werden onder de Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg) en sinds 2007 onder de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Was onder de Wvg sprake van een zorgplicht en tamelijk nauwkeurig omschreven voorzieningen, de compensatieplicht van de Wmo vraagt om een andere aanpak. Kernbegrippen zijn nu het leveren van maatwerk, uitgaan van te bereiken resultaten en eigen verantwoordelijkheid. Bij de beoordeling van een aanvraag, of al tijdens het gesprek voorafgaand aan de aanvraag, komt eerst het resultaat dat bereikt moet worden aan de orde, daarna passeren de verschillende oplossingen de revue, en niet alleen de individuele op indicatie. Omdat maatwerk nodig is vindt een uitgebreid gesprek plaats ter verkenning van de mogelijkheden, ook de eigen. In de allereerste richtingbepalende uitspraak van 10 december heeft de Centrale Raad van Beroep helder uiteengezet hoe zij aankijkt tegen de compensatieplicht en wat van de gemeente bij de uitvoering mag worden verwacht. Kenmerkend is daarbij de grote invloed van de persoonskenmerken en behoeften van de aanvrager op het gemeentelijk onderzoek. Art 4 van de Wmo geeft allereerst aan op welke terreinen resultaten bereikt dienen te worden. Daarnaast geeft dit artikel aan dat het in de Wmo gaat om maatwerk. Daar was onder de Wvg veel minder sprake van. De nadruk zal nu veel meer moeten liggen op zorgvuldig onderzoek van het individuele geval. En ook al is het eindresultaat gelijk aan dat wat het onder de Wvg geweest zou zijn: de onderbouwing en motivering moeten er geheel anders uit zien. En aan die onderbouwing toetst de rechter het besluit. Eigen verantwoordelijkheid De Wmo is uitsluitend bedoeld om mogelijkheden te bieden door middel van voorzieningen als het niet in iemands eigen vermogen ligt het probleem op te lossen. Ook die eigen verantwoordelijkheid komt tijdens het gesprek aan de orde. Een oplossing van problemen kan bijvoorbeeld al aanwezig zijn in die zin dat deze feitelijk al jaren behoort tot iemands normale levenspatroon. Bij problemen met het schoonhouden van het huis zijn er talloze mensen die gewend zijn daar iemand voor in te huren, zoals tweeverdieners of mensen met voldoende inkomen. In deze situatie hoeft niets te veranderen, als men op basis van leeftijd of een ongeval beperkingen krijgt. Door voort te zetten wat men had ontstaat er geen probleem dat om een oplossing vraagt. Dat zou anders kunnen zijn als door het ontstaan van de beperking het inkomen daalt. Het kan dan zijn dat iemand de eerder ingehuurde schoonmaakhulp niet meer kan betalen. Dat zou aanleiding kunnen zijn wel te compenseren. Daarvoor zal een zorgvuldig onderzoek verricht moeten worden, met name naar de eerdere situatie, zowel wat betreft hulp als wat betreft inkomen, en de veranderde situatie. Het kan ook zijn dat er (veel) meer hulp in de huishouding nodig is. Dan zou het kunnen zijn dat er wel sprake is van meerkosten en dat er daardoor gecompenseerd moet worden. Eigen verantwoordelijkheid betekent daarnaast bijvoorbeeld ook de aanschaf en het gebruik van zoveel mogelijk strijkvrije kleding om onnodig beroep op een hulp te voorkomen. Ook nieuwe technische mogelijkheden, zoals een robotstofzuiger, kunnen bekeken worden. Mogelijk is dat een hulpmiddel waardoor iemand meer zelf kan gaan doen in huis. 1 Zie LJN BG

7 Een ander voorbeeld is het vervoer. Heel veel mensen zijn op dit moment gewend al bijna hun hele leven gebruik te maken van een auto. Als zij een beperking krijgen, door leeftijd of door een ongeval, hoeft er in feite niets te veranderen, als zij met diezelfde auto in staat blijven hun verplaatsingen te maken. Er hoeft dan niet gecompenseerd te worden. Dat zou anders kunnen zijn als zij door hun beperking veel meer verplaatsingen moeten gaan maken, of als de auto voor hun handicap aangepast zou moeten worden. In het eerste geval kan onderzoek verricht worden naar de aard van de extra ritten en de kosten daarvan, in relatie tot het eerdere verplaatsingspatroon en zou compensatie mogelijk zijn als er blijkt dat er sprake is van meerkosten. In het tweede geval, waarin sprake is van noodzakelijke autoaanpassingen, is er sprake van meerkosten: zonder beperking waren de autoaanpassingen niet nodig geweest. Maar kan een andere (goedkopere) vervoersvoorziening het probleem compenseren, dan kan volstaan worden met het aanbieden van deze (goedkopere) oplossing. Ook bij woonvoorzieningen speelt de eigen verantwoordelijkheid een grote rol. Als iemand 65 is en zijn badkamer gaat renoveren mag een gemeente veronderstellen dat hij - ook al zijn er nog geen beperkingen - rekening houdt met het gegeven dat hij een dagje ouder wordt. Dat betekent dat de persoon in kwestie aan een douche moet denken in plaats van uitsluitend een bad. Daar spelen allerlei individuele factoren natuurlijk in mee, zoals: is er plaats voor, wat is de rol van het bad voor therapie e.d. Mantelzorgers en vrijwilligers Een bijzondere groep onder de Wmo vormen de mantelzorgers en vrijwilligers. Zij vallen onder de werking van prestatieveld 6. De vraag is of dat leidt tot eigen aanspraken van mantelzorgers in het kader van dit prestatieveld, of dat het gaat om afgeleide aanspraken, omdat er een persoon is waarvoor de mantelzorger zorgt en ook de mantelzorger op naam van deze persoon aanspraak kan maken op individuele voorzieningen. Nadrukkelijk moet een gemeente immers rekening houden met de belangen van de mantelzorger en diens dreigende overbelasting. Bij de verschillende onderdelen komt dit aan de orde. Het gaat hierbij overigens om een principieel verschil van inzicht, waarover de jurisprudentie tot op heden nog geen uitsluitsel heeft gegeven 2. Tot dat gebeurt wordt er door de VNG voor gekozen, vooral uit uitvoeringstechnisch oogpunt, uit te gaan van een afgeleid recht op voorzieningen. Beschikkingen zullen dan ook op naam staan en gericht zijn tot degene die de mantelzorg ontvangt. Het gesprek Het gesprek is in feite een onderdeel van het onderzoek, maar het heeft de voorkeur dit gesprek naar voren en uit de aanvraagprocedure te halen. De verwachting is immers dat het gesprek, zeker als een gemeente werk maakt van het opzetten van meer algemene voorzieningen in een (groot) aantal gevallen niet meer hoeft te leiden tot een aanvraag. In een open gesprek komen alle mogelijkheden om een gewenst resultaat te bereiken, ook die van de persoon zelf en zijn omgeving, aan de orde. De Kanteling is geen statisch gebeuren. Onder invloed van de praktijk ontstaat er nieuwe jurisprudentie en die zal weer zijn plaats moeten krijgen in - met name - de beleidsregels. Daardoor winnen deze regels aan invloed. Beleidsregels vinden hun basis in de Algemene wet bestuursrecht en zijn voor gemeenten evenzeer bindend als de verordening. 2 Bij uitspraak van 22 september 2010 heeft de Centrale Raad, omdat de aanvraag was gedaan door de persoon met een handicap en niet door de mantelzorgers, geen oordeel gegeven over de mogelijkheid een huis van ouders aan te passen (bezoekbaar te maken) terwijl hun dochter het hoofdverblijf in een andere plaats heeft. Dit zou een rechtstreeks recht op individuele voorzieningen voor mantelzorgers zijn geweest. (LJN BO0285) 7

8 Bij de beoordeling van geschillen is het ook de rechter die toetst of de gemeente de eigen regels, zoals neergelegd in verordening en beleidsregels wel correct heeft gehanteerd. De beleidsregels zijn aangepast aan de opzet van de verordening. HOOFDSTUK 1. BEGRIPSBEPALINGEN Het eerste dat bij een aanvraag moet gebeuren is beoordelen of de aanvrager behoort tot de doelgroep van de Wmo. Daarvoor liggen enkele uitgangspunten in de Wmo zelf en aanvullend hierop enkele uitgangspunten in de Verordening vast. In de Wmo zijn de volgende uitgangspunten benoemd: Artikel 2 Wmo bepaalt: Er bestaat geen aanspraak op maatschappelijke ondersteuning voor zover met betrekking tot de problematiek die in het gegeven geval aanleiding geeft voor de noodzaak tot ondersteuning, een voorziening op grond van een andere wettelijke bepaling bestaat. Er zal dus altijd moeten worden nagegaan of de aangevraagde voorziening wellicht valt onder andere regelingen. Het gaat hierbij uitsluitend om wettelijke bepalingen. Daaronder kan de AWBZ, Zvw, maar ook de WIA worden gerekend. Artikel 4 Wmo (compensatieplicht) bepaalt: - 1. Ter compensatie van de beperkingen die een persoon als bedoeld in artikel 1, eerste lid, onderdeel g, onder 4º, 5º en 6º, ondervindt in zijn zelfredzaamheid en zijn maatschappelijke participatie treft het college van burgemeester en wethouders voorzieningen op het gebied van maatschappelijke ondersteuning die hem in staat stellen: a. een huishouden te voeren; b. zich te verplaatsen in en om de woning; c. zich lokaal te verplaatsen per vervoermiddel; d. medemensen te ontmoeten en op basis daarvan sociale verbanden aan te gaan Bij het bepalen van de voorzieningen houdt het college van burgemeester en wethouders rekening met de persoonskenmerken en behoeften van de aanvrager van de voorzieningen, waaronder verandering van woning in verband met wijziging van leefsituatie, alsmede met de capaciteit van de aanvrager om uit een oogpunt van kosten zelf in maatregelen te voorzien. De persoon uit het eerste lid onder g, onder 4º, 5º en 6º is: 4º. het ondersteunen van mantelzorgers, daar onder begrepen steun bij het vinden van adequate oplossingen indien zij hun taken tijdelijk niet kunnen waarnemen, alsmede het ondersteunen van vrijwilligers; 5º. het bevorderen van de deelname aan het maatschappelijke verkeer en van het zelfstandig functioneren van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en van mensen met een psychosociaal probleem; 6º. het verlenen van voorzieningen aan mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem en aan mensen met een psychosociaal probleem ten behoeve van het behouden en het bevorderen van hun zelfstandig functioneren of hun deelname aan het maatschappelijke verkeer. Daar waar in de Verordening en de beleidsregels gesproken wordt over een persoon met beperkingen, worden ook begrepen de personen met een chronisch psychisch probleem en een psychosociaal probleem. De Centrale Raad van Beroep leidt in haar uitspraak van 29 april 2009 (LJN BI6832) uit de wetgeschiedenis af dat de wetgever de doelgroep van de maatschappelijke ondersteuning, als 8

9 bedoeld in de Wmo, uitdrukkelijk ruimer heeft omschreven dan het begrip gehandicapte in de zin van de Wet voorzieningen gehandicapten (Wvg). De Raad stelt vast dat de in artikel 1, eerste lid onder g, onderdelen 5 en 6 van de Wmo omschreven maatschappelijke ondersteuning betrekking heeft op mensen met een beperking, een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem. De Raad ontleent aan de wetsgeschiedenis (Kamerstukken II, 30131, nr. 3, blz. 29) met betrekking tot de uitleg van artikel 1 het volgende: Wat precies verstaan moet worden onder mensen met een beperking is vooral van belang voor het beleidsterrein in artikel 1, eerste lid, onder g, onderdeel 6. De regering gaat in het kader van dit wetsvoorstel uit van mensen met een somatische, psychogeriatrische of psychiatrische of anderszins chronische psychische aandoening of beperking, of een verstandelijke, lichamelijke of zintuiglijke handicap. Het gaat hier in alle gevallen om kenmerken van de persoon. Men is bijvoorbeeld door ouderdom slecht ter been geworden, is van kinds af aan zintuiglijk gehandicapt, of heeft door ziekte of door een ongeval een of meer lichaamsfuncties verloren. Verlies van zelfstandigheid en, met name, een gebrek aan deelname aan het maatschappelijk verkeer, kan echter ook een gevolg zijn van problemen die iemand heeft in zijn relatie met anderen, met zijn sociale omgeving. In dat geval is sprake van een psychosociaal probleem. Deze omschrijving is ruimer dan de definiëring van het begrip gehandicapte in de Wvg. In die wet wordt gehandicapte gedefinieerd in termen van de voorzieningen die de gemeente krachtens de wet aan een gehandicapte moet verlenen. In dit wetsvoorstel, met ruime beleidvrijheid voor de gemeente, is zo n definiëring niet mogelijk. De regering heeft daarom gekozen voor de brede definitie van mensen met een beperking of een chronisch psychisch probleem of een psychosociaal probleem. Algemeen gebruikelijke voorzieningen Algemeen gebruikelijke voorzieningen zijn voorzieningen die normaal in winkels te koop zijn, die door de gemiddelde Nederlander gewoon gebruikt worden en die een geaccepteerde prijsstelling hebben. Een mobiele telefoon is een goed voorbeeld van een algemeen gebruikelijke voorziening. Zij zijn in nogal wat winkels (maar ook op internet) op grote schaal te koop. Er is bijna geen Nederlander boven de 6 jaar meer die niet tenminste 1 mobiele telefoon heeft. En ze zijn juist zo breed verspreid omdat er in elke prijsklasse wel een mobiele telefoon te koop is, van de simpele mobiel met een beltegoed tot de dure blackberry met een duur abonnement inclusief internet. Niet algemeen gebruikelijke voorzieningen voldoen niet aan een of meer van die drie criteria: ze zijn niet in gewone winkels te koop (tilliften), ze zijn speciaal bestemd voor mensen met een handicap (scootmobiels) of ze zijn veel duurder dan vergelijkbare producten (driewielfiets tegenover de gewone tweewieler) of er zijn geen vergelijkbare producten (weer de tillift). Uitgangspunt in de Wmo is dat algemeen gebruikelijke voorzieningen niet als individuele voorziening verstrekt worden. Zijn er financiële problemen om algemeen gebruikelijke voorzieningen aan te schaffen dan kan (in omstandigheden) de Bijzondere Bijstand een oplossing bieden. Algemeen gebruikelijke voorzieningen worden in het gesprek rond de keukentafel besproken als voorliggend op individuele voorzieningen. Als algemeen gebruikelijke voorzieningen worden onder andere beschouwd: Airconditioning in auto en/of woning Automatische deuropener garagedeur Automatische transmissie in een auto Bakfiets Centrale verwarming Douche Eenhendelmengkraan Elektrische bediening zonwering Fietsbuggy/fietskar/fietszitje Fiets met verlaagde instap 9

10 Handgrepen/beugels van cm. Keukenapparatuur Kinderbuggy Mobiele telefoon Screens/zonwering Snorfiets/brommer Spartamet (elektrisch aangedreven fiets) Tandem Telefoonabonnement Thermostatische mengkraan Verhoogde toiletpot Waterbed Wasdroger In individuele gevallen kan een voorziening die op zichzelf als algemeen gebruikelijk kan worden beschouwd, vanwege omstandigheden aan de kant van de aanvrager toch niet als algemeen gebruikelijk worden beschouwd. Er moet dan een uitzondering worden gemaakt, waarbij het gaat om: - een plotseling optredende handicap, waardoor algemeen gebruikelijke voorzieningen eerder dan normaal moeten worden vervangen; - de aanvrager heeft een inkomen, dat door aantoonbare kosten van de handicap onder de voor hem/haar geldende bijstandsnorm ligt. Algemene voorzieningen Algemene voorzieningen zijn voorzieningen die niet algemeen gebruikelijk zijn, in de zin dat ze bestemd zijn voor alle Nederlanders en ook door elke Nederlander gebruikt zouden kunnen worden. Maar wel is het zo dat ze door iedereen waarvoor ze bedoeld zijn op eenvoudige wijze, zonder een ingewikkelde aanvraagprocedure, te verkrijgen zijn. Twee al jaren bestaande voorbeelden zijn de maaltijdservice en de sociale alarmering. Deze twee voorzieningen zijn doordat de Welzijnswet in de Wmo is opgenomen thans onderdeel van de Wmo, maar niet van prestatieveld 6, de individuele voorzieningen. Zowel maaltijdservice als sociale alarmering zijn niet algemeen gebruikelijk, maar wel voor elke inwoner die er behoefte aan heeft beschikbaar. Er is geen uitgebreide aanvraagprocedure om deze voorzieningen te verkrijgen. Men ontvangt geen beschikking. Er is geen behoefte aan bezwaar en beroep. Artikel 1 aanhef en onder d van de Verordening geeft een begripsomschrijving van de algemene voorziening: een voorliggende voorziening die weliswaar niet bestemd is voor, noch te gebruiken is door alle personen als bedoeld in artikel 4 lid 1 van de wet, maar die anderzijds door iedereen waarvoor de voorziening wel bedoeld is op eenvoudige wijze te verkrijgen of te gebruiken is, zonder ingewikkelde aanvraagprocedure. In de Wmo ontstaan langzamerhand meer nieuwe algemene voorzieningen. Bij algemene voorzieningen kan gedacht worden aan: - boodschappendiensten. Op veel plaatsen bestaan al boodschappendiensten die opgezet zijn door plaatselijke supermarkten. Bezwaar is dan dat men beperkt is tot die supermarkten. Goedkopere supermarkten kennen vaak geen boodschappenservice. Toch zullen veel aanvragers gewend zijn daar veel van hun boodschappen te doen. Een mogelijkheid om ook deze winkels te bezoeken wordt geboden via de Boodschappenplusbus die in Roermond aanwezig is. Dit is een andere vorm van een boodschappendienst waarbij belanghebbende samen met anderen, nadat men zich daarvoor heeft aangemeld, activiteiten kan bezoeken maar ook gezamenlijk boodschappen kan doen. - rolstoelpools. Veel aanvragers hebben behoefte aan een rolstoel, maar niet zoals de Verordening als toekenningscriterium bepaalt: voor dagelijks zittend gebruik, maar met name voor incidentele situaties. 10

11 In deze situatie kan een algemene voorziening een oplossing bieden. Daarbij kan men op momenten dat daar behoefte aan bestaat over een dergelijke rolstoel beschikken, zonder dat men die zelf heeft. - scootmobielpools die vergelijkbaar zijn met de hierboven beschreven rolstoelpools. - klussendiensten om kleine woningaanpassingen te realiseren. Dit soort diensten bestaat al enige tijd en kennen allerlei benamingen: buurtconciërge, klussendienst e.d. Deze voorziening is vooral bedoeld voor kleine aanpassingen, zoals het plaatsen van een verhoogde toiletpot (die ook algemeen gebruikelijk is) het weghalen van een enkele drempel, het plaatsen van een eenhendelkraan (ook algemeen gebruikelijk) enz. - ramenwasservice. Ook het zemen van de ramen kan voor mensen een probleem zijn terwijl lang niet overal een glazenwasser beschikbaar is. Deze en andere algemene voorzieningen zullen als gevolg van de invoering van de Wmo voor steeds meer personen beschikbaar komen. Een algemene voorziening is dus per definitie geen individuele voorziening en de Wmo-regels rond eigen bijdragen/eigen aandeel gelden niet. In het gesprek rond de keukentafel zullen zij een belangrijke rol innemen bij het inventariseren van op de individuele voorzieningen voorliggende voorzieningen. Collectieve voorzieningen Collectieve voorzieningen zijn voorzieningen die individueel worden verstrekt maar die toch door meerdere personen tegelijk worden gebruikt. Tot nu toe is het collectief vervoer, ook collectief vraagafhankelijk vervoer geheten, het meest duidelijke voorbeeld van een collectieve voorziening. Collectief vervoer is geen algemene voorziening: collectief vervoer is een individuele voorziening, omdat de normale aanvraagprocedure geldt, er een beschikking wordt afgegeven, en bezwaar en beroep mogelijk is. Individuele voorzieningen Dit zijn de voorzieningen die geregeld worden in prestatieveld 6 van de Wmo, de voorzieningen waarover de Verordening handelt. Het toekennen van deze voorzieningen wordt gekenmerkt door een uitgebreide aanvraagprocedure, leidend tot het afgeven van een beschikking waartegen bezwaar en beroep open staat. HOOFDSTUK 2. RESULTAAT GERICHTE COMPENSATIE In artikel 2 van de Verordening is vastgelegd dat op basis van artikel 4 lid 1 van de Wet via compenserende maatregelen resultaten bereikt moeten worden. Deze zijn: a. een schoon en leefbaar huis; b. wonen in een geschikt huis; c. beschikken over dagelijks benodigde middelen voor primaire levensbehoeften; d. beschikken over schone, draagbare en doelmatige kleding; e. het kunnen zorgen voor kinderen die tot het gezin behoren; f. zich verplaatsen in en om de woning; g. zich lokaal verplaatsen per vervoermiddel; h. de mogelijkheid om contacten te hebben met medemensen en deel te nemen aan recreatieve, maatschappelijke of religieuze activiteiten. De 8 te bereiken resultaatsgebieden zijn ieder afzonderlijk nader uitgewerkt in Hoofdstuk 4, waarnaar dan ook wordt verwezen. 11

12 HOOFDSTUK 3. HOE TE KOMEN TOT DE TE BEREIKEN RESULTATEN Aan een aanvraag voor een individuele voorziening gaat een aanmelding vooraf. Deze aanmelding kan op verschillende manieren bij het Wmo-loket binnen komen: schriftelijk, elektronisch, mondeling of telefonisch. Alvorens tot een aanvraag te komen voor een individuele voorziening, wordt eerst een gesprek gehouden om de ondersteuningsbehoefte vast te stellen, dit met het oog op een of meer te bereiken resultaten en de oplossingen die daarbij passen, inclusief de eigen mogelijkheden. Het kader daarbij is de compensatieplicht. Een gesprek wordt gehouden met een belanghebbende die nog niet eerder een aanvraag in het kader van de Wmo heeft gedaan. Als belanghebbende al bekend is en/of al eerder een gesprek heeft gevoerd dan kan het toch nog van belang zijn om een gesprek te voeren. Dat gesprek kan er ook komen als belanghebbende of het college daarom vraagt. Er kan ook afgezien worden van het gesprek. Dat kan als de belanghebbende dat niet wil. Er kan een aanvraag voor een voorziening worden ingediend met het verzoek om, na een nadere toelichting, deze te beoordelen. De gemeente zal dan evengoed een (intake)gesprek houden waarin aandacht wordt gegeven aan de uitgangspunten die horen bij het voeren van het gesprek: wat is de gevraagde ondersteuningsbehoefte, wat kan betrokkene op eigen kracht met behulp van zijn omgeving of met voorliggende voorzieningen zelf oplossen. Ook de gemeente kan, al dan niet in overleg met belanghebbende, besluiten om geen gesprek te houden. Dat kan als belanghebbende al voldoende bekend is bij de gemeente of het om een herhalingsvraag gaat. Ook bij een kortdurende voorziening (bijvoorbeeld Hulp bij het huishouden na een ziekenhuisopname)of na het verkrijgen van een duidelijk, specifiek medisch rapport van bijvoorbeeld een revalidatiearts met daarbij een duidelijk verzoek. De voor de hand liggende volgorde is dan ook: eerst vragen om contact,dan een gesprek om de ondersteuningsbehoefte in kaart te brengen. Daarna eventueel een aanvraag voor een bepaalde voorziening. Artikel 5 van de verordening bepaalt dat bij het gesprek de systematiek zoals neergelegd in de International Classification of Functions, Disabilities and Impairments, de zogenaamde ICF classificatie, als begrippenkader wordt gehanteerd. De ICF is een classificatie van het menselijk functioneren. De classificatie is systematisch geordend in gezondheidsdomeinen en met de gezondheid verband houdende domeinen. Op elk niveau zijn de domeinen verder gegroepeerd op grond van gemeenschappelijke kenmerken, en in een zinvolle ordening geplaatst. 3 Van de zeer uitgebreide ICF 4 zijn met name de lijsten met functies en activiteiten en participatie van belang. De adviseur dient van de ICF gebruik te maken op de volgende wijze. Door de adviseur wordt allereerst aangegeven om welke stoornissen het bij de aanvrager gaat (de ICF is gericht op functiestoornissen). Het gaat daarbij om de zogenaamde classificatie op het tweede niveau, en dan met name in de vorm van de op het tweede niveau aangegeven functies. Hierbij dienen alleen die functies genoemd te worden die relevant zijn voor de aanvraag, omdat een volledig overzicht geen meerwaarde heeft. Indien dat wel het geval is moeten ook niet direct relevante functies worden aangegeven. Problemen met functies leiden tot stoornissen bij activiteiten en participatie. Het is op dit niveau dat de compensatie op basis van de Wmo plaats zal moeten vinden. Ook bij de vermelding van deze stoornissen in activiteiten en participatie zal gebruik gemaakt worden van het begrippenkader van de ICF. 3 Uit Nederlandse vertaling van de International Classification of Functioning, Disability and Health Compilatie, blz. 22, dit is een toelichting op de ICF, zie

13 Samengevat betekent dit dat de medisch adviseur in het licht van de aanvraag de stoornis en de daaruit volgende beperkingen evenals de mate van die beperkingen dient te vermelden, gerelateerd aan de mogelijke compensatie of de te verstrekken voorzieningen, waarbij het vocabulaire van de ICF wordt gebruikt. Het doel van het gesprek is om de problemen die de belanghebbende ervaart bij zijn zelfredzaamheid en participatie, in kaart te brengen. Wat gaat niet meer en wat nog wel. En waar liggen de behoeftes en waarom. Wat is het resultaat dat wordt beoogd, dit in relatie tot de begrippen zelfredzaamheid en participatie. Hierin spelen ook huisgenoten en hulpverleners een rol bij het te behalen resultaat. Het resultaat kan dan bijvoorbeeld zijn dat er zodanige voorzieningen en hulpmiddelen in huis zijn dat zij hun werk goed kunnen doen en hulp kunnen bieden, opdat de belanghebbende langer zelfstandig kan wonen. Na het benoemen van het resultaat komen we op de middelen om dat te bereiken: de oplossingsrichtingen of het arrangement. De volgorde is dus anders dan gebruikelijk Eerst komt het te bereiken resultaat aan de orde en dan de verschillende manieren of combinaties daarvan om het te bereiken. Het gesprek zou kunnen verlopen langs de route van: probleemverkenning, probleemanalyse, probleemoplossing en het formuleren van een ondersteuningsplan (arrangement). Pas als een goed beeld is ontstaan van de beperkingen die de belanghebbende heeft op het gebied van zelfredzaamheid en participatie, daarbij wel in acht genomen dat een medisch advies in deze fase nog niet voorhanden kan zijn en er een duidelijk resultaat is geformuleerd, kan gewerkt worden aan oplossingen: een arrangement. Daarbij is het noodzakelijk dat allereerst wordt gekeken naar de eigen kracht van belanghebbende (wat kan hij zelf of wat kan hij zelf regelen) en dat alle voorhanden zijnde mogelijkheden aan bod komen: algemene voorzieningen, wettelijke voorliggende voorzieningen, algemeen gebruikelijke voorzieningen en collectieve voorzieningen. Bij complexe situaties kunnen meerdere oplossingen tegelijkertijd ingezet worden. Bij de inzet van eigen kracht en eigen mogelijkheden wordt gekeken naar het eigen netwerk, waaronder ook de mantelzorger hoort, en hoe dit ingezet kan worden. Wellicht moet het eigen netwerk versterkt worden. Het uiteindelijk af te spreken arrangement is dus feitelijk een bepaalde combinatie van oplossing voor de ondervonden problemen Nog niet genoemd zijn de individuele voorzieningen die vanuit de Wmo in te zetten zijn. Deze komen als laatste oplossingsrichting in beeld en pas op het moment als alle hierboven genoemde voorliggende voorzieningen niet of onvoldoende tot een oplossing kunnen bieden. Volgorde blijft dan ook: - allereerst uitgaan van de eigen kracht en het eigen netwerk van burgers. - dan beoordeling van voorliggende voorzieningen (algemene, wettelijke, algemeen gebruikelijke en collectieve voorzieningen) en als laatste - individuele voorzieningen. Van het gesprek wordt een verslag gemaakt waarin alle mogelijke oplossingen/voorzieningen opgenomen worden. Het verslag kan dienen als een mogelijke formele aanvraag en bij de beoordeling hiervan kan rekening gehouden worden met alle genoemde voorliggende voorzieningen. 13

14 De aanvraag De aanvraagprocedure wordt in de Algemene wet bestuursrecht (Awb) geregeld, met name in hoofdstuk 3, Algemene bepalingen over besluiten en hoofdstuk 4, Bijzondere bepalingen over besluiten. In de toelichting bij artikel 7 van de Verordening is reeds een uitleg gegeven over de vorm waarin een aanvraag moet worden ingediend. Enkele andere zaken zijn tevens van belang bij het indienen van een aanvraag. Deze worden in deze paragraaf behandeld. Door wie en in welke gemeente De aanvraag kan zowel door de persoon met beperkingen zelf als ook door een derde namens de persoon met beperkingen worden ingediend. In principe dient men een aanvraag in te dienen bij die gemeente waar men in het bevolkingsregister is ingeschreven. Alleen in de situatie dat men verhuist naar een andere gemeente, kan het voorkomen dat men een aanvraag indient bij een gemeente waar men (nog) niet in het bevolkingsregister (GBA) staat ingeschreven. Waar indienen De aanvraag dient ingediend te worden bij het Wmo-voorzieningenloket van de gemeente Roermond. Indien de aanvraag niet onder de werking van de wet valt wordt deze doorgeleid naar de bevoegde instantie, voor zover een instantie hiervoor kan worden aangewezen. Op deze wijze is voldaan aan het vereiste van de Wmo dat er een relatie gelegd dient te worden tussen de aanvraag ten aanzien van de AWBZ en aanvragen ten aanzien van de Wmo. Afhandelingstermijn Als het aanvraagformulier volledig is en alle noodzakelijke gegevens tegelijkertijd verstrekt zijn, kan de aanvraag in behandeling worden genomen. Een aanvraag moet krachtens de Algemene wet bestuursrecht binnen 8 weken worden afgehandeld. Als het, vanwege bijvoorbeeld extra onderzoeken of het opvragen van gegevens bij derden, niet lukt binnen de voorgeschreven 8 weken op een aanvraag een beschikking te nemen, dan wordt voor het verstrijken van deze termijn betrokkene daarvan op de hoogte gesteld, inclusief de reden van vertraging. Waar mogelijk wordt melding gemaakt van de nieuwe termijn. Soms blijkt dat niet mogelijk omdat de indicerende organisatie weer gegevens bij derden opvraagt en afhankelijk is van de aanlevering daarvan. Het is vooraf vaak niet in te schatten binnen welke termijn derden hun gegevens terugsturen. In die gevallen schort de gemeente de aanvraag op, maakt hier melding van aan de aanvrager en gaat verder met de behandeling op het moment dat alle noodzakelijke gegevens door derden aangeleverd zijn. Aanvraag niet volledig Als een aanvraag niet volledig is kan besloten worden om de aanvraag buiten verdere behandeling te stellen. Alvorens hiertoe kan worden overgegaan dient de aanvrager eerst de gelegenheid gegeven te worden de ontbrekende gegevens aan te vullen (Awb, artikel 4:5, lid 1). Aanvrager ontvangt hiervoor een brief waarin vermeld staat welke gegevens aangevuld dienen te worden. Binnen een bepaalde termijn (afhankelijk van de soort gegevens die nodig zijn) na verzending van deze brief dienen de ontbrekende gegevens bij de gemeente overgelegd te worden. Besluit men, nadat deze gelegenheid is geboden, alsnog een aanvraag niet te behandelen, dan moet dit schriftelijk binnen 4 weken nadat de aanvraag is aangevuld of nadat de daarvoor gestelde termijn ongebruikt is verstreken, worden bekendgemaakt aan aanvrager (Awb, artikel 4:5 lid 4). Tegen een beschikking om een aanvraag niet in behandeling te nemen staan overigens dezelfde rechtsmiddelen open als tegen een weigering van de bestaande beschikking zou hebben opengestaan. 14

15 HOOFDSTUK 4. BEOORDELING VAN DE TE BEREIKEN RESULTATEN Resultaat 1: een schoon en leefbaar huis Inleiding In dit hoofdstuk worden de 8 te bereiken resultaten nader uitgewerkt waarbij de volgorde, zoals opgenomen in de respectievelijke artikelen van de verordening, wordt gevolgd. Omwille van de duidelijkheid wordt hier nogmaals aangegeven dat om te komen tot een goede beoordeling van de compensatieverplichting, het gesprek steeds eenzelfde route kent: - het formuleren van het te bereiken resultaat - het in kaart brengen van de beperkingen, persoonskenmerken en ondersteuningsbehoefte - onderzoeken van de eigen mogelijkheden (eigen kracht en sociaal netwerk) - het beoordelen van alle mogelijke voorliggende voorzieningen - om uiteindelijk te komen bij nog eventueel noodzakelijke en door de gemeente te verstrekken individuele voorzieningen. Afwegingskader 1. Om te komen tot het resultaat: een schoon en leefbaar huis, gaat het concreet om het schoonmaken van de woonkamer, de in gebruik zijnde slaapvertrekken, keuken en sanitaire ruimten (toilet en natte cel). Uitgangspunt is het niveau sociale woningbouw. Hiermee wordt bedoeld dat de woning is voorzien van een woonkamer, keuken, sanitaire ruimten (1 badkamer, maximaal 2 toiletten) en voldoende slaapkamers voor alle gezinsleden. Deze ruimten zijn die ruimten die voor dagelijks gebruik noodzakelijk zijn. Persoonskenmerken en behoeften kunnen het noodzakelijk maken hiervan af te wijken (maatwerk). 2. Tot een schoon en leefbaar huis behoort het zwaar en licht huishoudelijk werk, zoals voor 2007 benoemd onder de AWBZ. Het gaat om alle activiteiten teneinde het huis (voor wat betreft ruimtes zie hierboven), schoon en leefbaar te houden. 3. Eerst beoordeelt het college of er andere eigen mogelijkheden zijn. Hierbij kan gedacht worden aan de situatie waarin men al jaren op eigen kosten iemand voor deze werkzaamheden inhuurt. Als tegelijk met het optreden van de beperking geen inkomenswijziging heeft plaatsgevonden en er geen aantoonbare meerkosten zijn in relatie tot de handicap, is het oordeel in zijn algemeenheid dat er geen compensatie nodig is, omdat het probleem al opgelost is. Dit is uiteraard anders als aangetoond kan worden dat er zodanige wijzigingen zijn dat het niet meer mogelijk is deze hulp zelf te betalen. Ook wordt beoordeeld of er een beroep kan worden gedaan op mantelzorg. Vervolgens wordt door het college beoordeeld of alle voorliggende en algemeen gebruikelijke voorzieningen meegenomen zijn. Hierbij kan verwezen worden naar artikel 27 lid 2 onder a. van de verordening. Als voorbeeld van een voorliggende voorziening kan worden aangemerkt het inhuren van een glazenwasser om de ramen aan de buitenkant te reinigen. Gebruikelijke zorg Daarnaast beoordeelt het college of er sprake is van gebruikelijke zorg. Artikel 9 lid 3 van de Verordening heeft daar betrekking op. Het principe gebruikelijke zorg is gebaseerd op de achterliggende gedachte dat een leefeenheid in gezamenlijkheid verantwoordelijk is voor het uitvoeren van het huishoudelijke werk. Van gebruikelijke zorg is sprake indien belanghebbende deel uitmaakt van een leefeenheid en er één of meerdere leden beschikbaar en in staat zijn de werkzaamheden over te nemen. 15

16 Volgens de definitie, zoals opgenomen in de verordening in artikel 1 onder p., is een Leefeenheid: een eenheid bestaande uit gehuwden die al dan niet tezamen met één of meer minderjarige ongehuwden duurzaam een huishouden voeren, dan wel een ongehuwde meerderjarige die met één of meer minderjarige ongehuwden duurzaam een huishouden voert, waarbij onder gehuwden ook wordt verstaan ongehuwd samenwonenden en andere volwassenen die met elkaar en/of met kinderen samenwonen, anders dan in een commerciële huurders- of kostgangersrelatie. Onder personen die lid zijn van de leefeenheid worden niet verstaan personen die een (pension)kamer huren via een huurovereenkomst en die in generlei familiebetrekking staan tot elkaar. In die situaties worden overigens de werkzaamheden, bijvoorbeeld schoonmaak- of onderhoudswerkzaamheden, welke de verhuurder voor de huurder verricht, niet geïndiceerd. De gemeente Roermond hanteert het Protocol Gebruikelijke Zorg dat onder de AWBZ ontwikkeld en aanvaard is door het LVIO. De wijze waarop dit gebeurt en de criteria die daarvoor gelden, zijn vastgelegd in het protocol gebruikelijk zorg, dat in bijlage 1 is bijgevoegd. Gebruikelijke zorg wil zeggen dat als de hulpvrager deel uitmaakt van een leefeenheid met daarin personen die het huishoudelijk werk over kunnen nemen, zij verondersteld worden dit door een herverdeling van taken te doen, zodat er geen ruimte meer bestaat om hulp bij het huishouden te indiceren. Dat betekent dat indien degene die gewend is het huishoudelijk werk te doen hiertoe niet meer in staat is, andere leden van de leefeenheid verondersteld worden dit over te nemen. Dit principe heeft een verplichtend karakter en betreft alle personen in de leefeenheid. Bij gebruikelijke zorg wordt rekening gehouden met de leeftijd van tot de leefeenheid behorende personen. Tot 18 jaar wordt van deze personen verwacht dat zij hun bijdragen leveren bijvoorbeeld door hun eigen kamer schoon te houden en/of door hand- en spandiensten te verrichten, zoals het doen van (kleine) boodschappen, het helpen bij de afwas, het helpen dekken van de tafel, enz. Ook met deze activiteiten kan rekening gehouden worden bij de indicatie. Vanaf 18 jaar wordt men verondersteld in verband met studie op kamers te kunnen wonen en een eenpersoonshuishouden te kunnen draaien. Vanaf 23 jaar wordt men verondersteld een volledig huishouden te kunnen draaien. Daarbij wordt er geen rekening mee gehouden of men het al dan niet wil of al dan niet gewend is dit te doen en vormt de (hoge) leeftijd van personen in de leefeenheid ook geen criterium. In situaties dat personen uit de leefeenheid die nog nooit huishoudelijk werk hebben gedaan, dit niet kunnen, kan via een tijdelijke indicatie hulp geboden worden bij het aanleren hiervan. De taak wordt dan niet overgenomen maar via instructies gestuurd. Ook studie of werkzaamheden vormen in principe geen reden om van de gebruikelijke zorg af te zien. Immers, iedereen die werkt zal naast zijn werk het huishouden moeten doen of hier eigen oplossingen voor zoeken (zoals het inhuren van particuliere hulp). Dat geldt ook voor tweeverdieners. 16

17 Ook ouderen die in staat zijn tot het verrichten van huishoudelijk werk worden geacht om de gebruikelijke zorg te leveren. Bij gebruikelijke zorg wordt uitgegaan van de mogelijkheid om naast een volledige baan een huishouden te kunnen runnen. Alleen bij daadwerkelijke afwezigheid van de tot de leefeenheid behorende persoon of personen gedurende een aantal dagen en nachten, zullen de niet-uitstelbare taken overgenomen kunnen worden. Bij het zwaar en licht huishoudelijk werk gaat het veelal om uitstelbare taken. Alleen als schoonmaakwerk niet kan blijven liggen (regelmatig geknoeide vloeistoffen en eten) zal dat direct moeten gebeuren. Hier zal dan ondanks de gedeeltelijk gebruikelijke zorg wel voor geïndiceerd worden. Maar in alle situaties waarbij sprake is van een eigen keuze om afwezig te zijn, zal daar geen rekening mee worden gehouden. De afwezigheid moet een verplichtend karakter hebben. Het gaat te ver chauffeurs die op het buitenland reizen, medewerkers in de off-shore of marinemensen die maanden achtereen van huis zijn, te dwingen een andere functie te zoeken. Er zijn situaties die op een grensgebied liggen. Bij kloostergemeenschappen bijvoorbeeld is wel sprake van een leefeenheid, maar is over het algemeen een taakverdeling, die zich niet leent voor overname. In die situatie kan wel geïndiceerd worden voor bijvoorbeeld het schoonmaken van de eigen kamer indien men dit niet zelf meer kan. Gemeenschappelijke ruimten die kenmerkend voor kloosters zijn kunnen niet worden geïndiceerd omdat zij niet gerekend kunnen worden tot de ruimten zoals die hierboven benoemd zijn (standaard woning). Gedacht moet dan worden aan bibliotheken, gebedsruimten, gemeenschapsruimten, refters etc. Het schoonmaken van deze ruimten behoort tot de eigen verantwoordelijkheid van de gemeenschap. Voor instellingen geldt dat huishoudelijke verzorging in de functie verblijf is opgenomen en dus niet geïndiceerd kan worden. Voor instellingen of particuliere tehuizen waar (huishoudelijke) voorliggende voorzieningen aanwezig zijn, zoals een wasverzorgingsservice of een maaltijdservice, wordt geen indicatie gegeven voor het overnemen van deze werkzaamheden. Ook niet als deze werkzaamheden tegen betaling uitgevoerd worden door het huis. 4. Als al het voorafgaande niet geleid heeft tot een oplossing van het probleem, zal het college compenseren. Bij dit compenseren wordt als norm aangehouden de systematiek zoals die tot 2007 ook onder de AWBZ werd gehanteerd. Deze systematiek bestaat uit normen uitgedrukt in uren en is indertijd tot stand gekomen in overleg met de toenmalige koepel van zorgaanbieders en is door de Centrale Raad van Beroep als niet-onredelijk aangemerkt. Concreet is hier bedoeld het Protocol indicatiestelling voor Huishoudelijke Verzorging. De gemeente Roermond heeft dit protocol overgenomen en tot onderdeel van het beleid gemaakt. Dit protocol alsmede het Protocol Gebruikelijke Zorg zijn als bijlagen in de beleidsregels opgenomen. De hulp kan door het college worden toegekend in natura of in de vorm van een persoonsgebonden budget. Voor meer informatie hierover zie hoofdstuk 5. Wanneer de aanvrager zorg in natura van een van de aanbieders wenst te ontvangen, wordt de zorgaanbieder per mail op de hoogte gebracht van de indicatie. De indicatie bevat onder andere de uit te voeren activiteiten, de omvang van de toe te kennen hulp bij het huishouden uitgedrukt in uren, afgerond naar decimalen, per week, en de soort hulp (hulp bij het huishouden of hulp bij het huishouden plus). De vaststelling van een persoonsgebonden budget (PGB) voor Hulp bij het huishouden (plus) is afhankelijk van de indicatie. 17

18 Ook hier bestaat de indicatie uit de omvang van de toe te kennen hulp bij het huishouden, uitgedrukt in uren, afgerond naar decimalen, per week. De hoogte van het PGB wordt berekend door het aantal uren, afgerond naar decimalen, te vermenigvuldigen met het vastgestelde uurtarief. Het is mogelijk dat er een jaarlijkse indexering plaatsvindt van het PGB. Resultaat 2: wonen in een geschikt huis Inleiding In de Wmo is in artikel 4 lid 1 geen duidelijk onderscheid gemaakt tussen resultaten die bereikt moeten worden op het huishoudelijke vlak en resultaten voor wat betreft een voor de persoon en zijn kenmerken geschikte woning. De term voeren van een huishouden geeft daar geen duidelijkheid over. Daarbij is er één belangrijke voorwaarde voordat er gecompenseerd kan worden: er moet een woning zijn. Als er geen woning is, is het niet de taak van de gemeente om voor een woning te zorgen. Iedere Nederlandse burger dient zelf voor een woning te zorgen. Bij de keus van een woning wordt uiteraard rekening gehouden met de eigen situatie. Dat betekent ook dat er met bestaande of bekende komende beperkingen rekening wordt gehouden. Als de woning dan nog niet geschikt is kan het college compenseren. Uitgangspunt is dat iedereen eerst zelf zorg dient te dragen voor een woning. Daarbij mag er van uit worden gegaan dat rekening wordt gehouden met bekende beperkingen, ook wat betreft de toekomst. Een eigen woning kan zowel een gekochte woning zijn als een huurwoning. Ook bij afwijkende situaties, zoals een (woon)boot of een woonwagen met vaste standplaats wordt in principe gesproken van woning. Als sprake is van een aanvraag van een mantelzorgwoning gaat het college ook daarbij uit van de eigen verantwoordelijkheid voor het hebben of verkrijgen van een woning. Dit kan door zelf een woning te bouwen of te huren die op het terrein nabij de woning van de mantelzorgers kan worden geplaatst. Daarbij is uitgangspunt dat de uitgaven die de verzorgde(n) had(den) voor de situatie van de mantelzorg in de mantelzorgwoning, aan het wonen in deze woning besteed kunnen worden. Daarbij kan gedacht worden aan huur, kosten nutsvoorzieningen, verzekeringen enz. Met die middelen zou een mantelzorgwoning gehuurd kunnen worden. Ook zouden deze middelen besteed kunnen worden aan een lening of hypotheek om een mantelzorgwoning (deels) van te betalen. 5 De gemeente kan adviseren en ondersteunen als het gaat om de nodige vergunningen op het gebied van de ruimtelijke ordening. 5 Een gemeente kan in overleg treden met woningcorporaties om hen te stimuleren mantelzorgwoningen te huur aan te bieden. Een gemeente kan er ook toe besluiten woningcorporaties subsidie te geven als bijdrage in de stichtingskosten van mantelzorgwoningen, die daarna te huur aangeboden worden, inclusief (tijdelijke) plaatsing. 18

19 In dit hoofdstuk worden de 8 te bereiken resultaten nader uitgewerkt waarbij de volgorde, zoals opgenomen in de respectievelijke artikelen van de verordening, wordt gevolgd. Omwille van de duidelijkheid wordt hier nogmaals aangegeven dat om te komen tot een goede beoordeling van de compensatieverplichting, het gesprek steeds eenzelfde route kent: - het formuleren van het te bereiken resultaat - het in kaart brengen van de beperkingen, persoonskenmerken en ondersteuningsbehoefte - onderzoeken van de eigen mogelijkheden (eigen kracht en sociaal netwerk) - het beoordelen van alle mogelijke voorliggende voorzieningen - om uiteindelijk te komen bij nog eventueel noodzakelijke en door de gemeente te verstrekken individuele voorzieningen. Afwegingskader 1. Het tweede te bereiken resultaat heeft betrekking op het normale gebruik van de woning waarover men beschikt. Hieronder wordt verstaan dat: - normale (elementaire) woonfuncties zoals slapen, eten, lichaamsreiniging, het doen van huishoudelijke werkzaamheden, koken en keukengebruik kunnen worden verricht - kinderen veilig kunnen spelen in de woonruimte - de tuin bereikt kan worden. Het gaat daarbij om de volgende ruimten: Woonkamer, slaapvertrekken, keuken, sanitaire ruimten, berging, tuin of balkon 2. Naast eigen kracht en aanwezigheid van een sociaal netwerk wordt eerst beoordeeld of algemene, algemeen gebruikelijke of voorliggende voorzieningen een oplossing kunnen bieden. Een algemene woonvoorziening kan ook verstrekt worden voor bijvoorbeeld hulpmiddelen t.b.v. personen verblijvend in een zelfstandige woonvorm (individuele huursituatie) waarbij meerdere appartementen onderling verbonden zijn door bijvoorbeeld een inpandige toegang (gang) waardoor het mogelijk wordt één hulpmiddel voor meerdere daarop aangewezen personen in te zetten door verzorgend personeel van het aanliggend verzorgingshuis of instelling. Verder wordt rekening gehouden met algemeen gebruikelijke oplossingen als een andere organisatie van taken en een herschikking van de inrichting dan wel wijziging van de opstelling van inrichtingselementen in de woning. De gemeente heeft een compensatieplicht als het gaat om het normale gebruik van de woning, conform bovenstaande uitgangspunten. Het gaat daarbij om bereikbaarheid, toegankelijkheid en bruikbaarheid. Door naar oplossingen te zoeken voor de ondervonden problemen t.a.v. de hierboven genoemde uitgangspunten, kan uitvoering gegeven worden aan het gestelde in het tweede artikellid. Verhuizing en woningaanpassing zijn voorbeelden van individuele voorzieningen om het resultaat te kunnen bereiken. 19

20 3. Als vast staat dat een aanpassing noodzakelijk is, wordt eerst beoordeeld of verhuizing naar een reeds geheel aangepaste woning, of naar een goedkoper en gemakkelijker aan te passen woning een oplossing is die in aanmerking komt. Het primaat verhuizing komt in beeld als blijkt dat de te realiseren (bouwkundige) voorziening(en) een bedrag van 6.806,- te boven gaat. In dat geval zal met belanghebbende overleg gevoerd gaan worden of een verhuizing in dat geval eveneens een compenserende oplossing kan bieden voor de ondervonden problemen. Uiteraard kan een verhuizing eveneens aan de orde komen als de aanpassingskosten beneden het hierboven genoemde bedrag blijven, maar het de wens is van belanghebbende om te verhuizen naar een beter geschikte, wellicht meer op de leeftijd afgestemde huisvesting. In de voorhanden zijnde jurisprudentie is het hanteren van het primaat van de verhuizing op zichzelf geaccepteerd door de Centrale Raad van Beroep. Onder de Wmo zal dan ook van deze mogelijkheid gebruik worden gemaakt ter compensatie van woonproblemen. In feite gaat het bij het hanteren van het primaat van de verhuizing om een uitwerking van het principe dat wordt gekozen voor de goedkoopst-compenserende oplossing. Er zijn echter wel grenzen aan het hanteren van het primaat van de verhuizing, met name op het gebied van de woonlasten, het tijdsbestek waarbinnen een oplossing kan/moet worden gevonden en de verhouding tussen de besparing van de gemeente bij toepassing van het primaat en de negatieve gevolgen voor de aanvrager. In alle gevallen zal een goed gemotiveerd besluit moeten worden genomen, waarin alle relevante factoren, in onderling verband, worden afgewogen. Daarbij gaat het dus om factoren die spelen aan de kant van de gemeente en aan de kant van de belanghebbende. Als op verantwoorde wijze inhoud gegeven is aan toepassing van het primaat van de verhuizing, is daarmee een adequate oplossing geboden en heeft de gemeente aan haar compensatieverplichting voldaan. Het is niet mogelijk een uitputtend overzicht te geven van alle mogelijke afwegingsfactoren die een rol kunnen spelen, omdat elke situatie weer anders is. Wel wordt hieronder in grote lijnen een overzicht gegeven van een aantal vaak voorkomende factoren, die afhankelijk van de situatie, een rol kunnen spelen bij de besluitvorming. De snelheid waarmee het probleem kan worden gecompenseerd. De snelheid waarmee het woonprobleem kan worden opgelost speelt een rol in het afwegingsproces. In een aantal gevallen kan verhuizen het woonprobleem sneller oplossen, als er snel een geschikte aangepaste of eenvoudig aan te passen woning beschikbaar is. Het hele traject van het maken van een plan, het vragen van offertes, de uitvoering en keuring vervalt dan of speelt een minder belangrijke rol. Omgekeerd kan het ook zo zijn dat het aanpassen van een woning een snellere oplossing biedt als er niet binnen een bepaalde tijd een geschikte woning vrij komt. Uit de Wvgjurisprudentie blijkt dat het essentieel is dat uit het indicatie-advies blijkt binnen welke medisch aanvaardbare termijn een oplossing gevonden moet zijn voor het woonprobleem. Indien de oplossing van het probleem gevonden kan worden in een verhuizing en het primaat van verhuizing toegepast kan worden, kan ook sprake zijn van een medisch aanvaardbare termijn. Deze termijn, door de medisch adviseur vast te stellen, bepaalt hoe lang de periode mag duren waarbinnen gezocht moet worden naar een adequate woning. Het zoeken en vinden van een adequate woning is een verantwoordelijkheid van de aanvrager van de voorziening als ook van de gemeente. Hiertoe kan betrokkene zich laten inschrijven bij woningcorporaties voor een huurwoning, zoekopdrachten verstrekken aan makelaars en daarnaast raadplegen van woonkranten en advertenties van makelaars. Ook de gemeente dient zich te oriënteren op de woningmarkt. Geschikte, passende woningen worden aangeboden aan de aanvrager van de voorziening. 20