Lesbrief bij de voorstelling Blauwe Plekken

Transcriptie

1 Lesbrief bij de voorstelling Blauwe Plekken Naar het boek van Anke de Vries (1992) Bekroond met de prijs van de Nederlandse Kinderjury 1993 Uitgevoerd door Theater in Feite In opdracht van Gemeente Rotterdam 1

2 Voor de docent(e) U gaat met uw klas de theatervoorstelling Blauwe Plekken bezoeken. Deze voorstelling over kindermishandeling is een bewerking van het gelijknamige boek van Anke de Vries. Blauwe plekken is het verhaal van Judith, die door haar moeder wordt geslagen, maar dit geheim weet te houden. Totdat ze ziet dat het ook anders kan. Pas met behulp van haar vriend Michiel durft ze zich te verzetten Jaarlijks zijn kinderen het slachtoffer van kindermishandeling. Ruim 50 kinderen vinden als gevolg hiervan zelfs de dood. Van 14 t/m 20 november 2016 is het de Week tegen kindermishandeling, welke op 20 november afgesloten wordt met de Dag van de rechten van het kind. Deze lesbrief dient als introductie bij en verwerking van de voorstelling Blauwe Plekken. Zoals u uiteraard begrijpt, is dit onderwerp erg gevoelig en bestaat de kans dat er in uw klas leerlingen zitten die het slachtoffer van kindermishandeling zijn. Daarom verdient het project voor- en nazorg vanuit school. U kunt ervoor kiezen alle onderdelen uit deze lesbrief te behandelen, maar u kunt uiteraard ook een keuze uit de opdrachten maken. In deel 1 doen we u een handreiking voor een les - voorafgaand aan de theatervoorstelling - over de thema s kinderrechten en kindermishandeling. Vervolgens bezoekt u de theatervoorstelling. We verwachten dat de leerlingen tijdens de voorstelling stil zijn en respect tonen voor het onderwerp. Deel 2 biedt aanknopingspunten voor een gesprek dat u na afloop van de voorstelling met de leerlingen voert. De acteurs zijn hierbij aanwezig. Het is verstandig als u dit van tevoren met de leerlingen bespreekt, zodat zij na kunnen denken over eventuele vragen die zij over dit onderwerp hebben. Wellicht kan de vertrouwenspersoon van school bij dit gesprek aanwezig zijn. Verder vindt u in deel 2 materiaal om het onderwerp in de klas af te ronden. Deel 3 bevat praktische informatie voor de kinderen. Waar kan ik terecht als ik mishandeld word? Hoe kan ik een vriend(in) helpen die mishandeld wordt? Maar ook een lijst met boeken over dit onderwerp. We verzoeken u de kinderen deel 3 niet te onthouden. Dit is echt belangrijke informatie die met de klas besproken moet worden. Voor de leerlingen is een werkboekje met de opdrachten gemaakt. 2

3 Deel 1: Lesbrief bij de voorstelling Blauwe Plekken 1.1 UNICEF en de rechten van het kind Om voor te lezen door de docent(e) (een deel van de tekst is opgenomen in het werkboekje) Jaarlijks zijn in Nederland kinderen het slachtoffer van kindermishandeling en sterven 50 kinderen aan de gevolgen hiervan. Dat is bijna elke week een kind! Dit mag natuurlijk niet gebeuren. Ook kinderen hebben rechten. Deze zijn vastgelegd in het Verdrag voor de Rechten van het Kind. Tijdens de Eerste Wereldoorlog ( ) en de Tweede Wereldoorlog ( ) zijn er heel veel kinderen doodgegaan. Veel landen vonden dat dit nooit meer mocht gebeuren. Daarom werd in 1946 UNICEF opgericht. De mensen van UNICEF proberen ervoor te zorgen dat zoveel mogelijk kinderen kunnen eten, naar school kunnen, een huis hebben en beter gemaakt kunnen worden als ze ziek zijn. Om kinderen extra te beschermen zijn de kinderrechten opgeschreven. Op 20 november 1989 was het zover: het Verdrag voor de Rechten van het Kind was klaar. Bijna alle landen ter wereld hebben beloofd om zich aan de kinderrechten te houden. In het Kinderrechtenverdrag zijn de basisrechten van alle kinderen ter wereld vastgelegd. Het is fijn dat er een verdrag is, maar iedereen moet zich daar natuurlijk wel aan houden. Daarom heeft UNICEF de opdracht gekregen dit in de gaten te houden en wordt er elk jaar op 20 november extra aandacht gevraagd voor de rechten van kinderen. Opdracht 1.1: UNICEF Deze opdracht kan zowel klassikaal als individueel gedaan worden. Bekijk het logo van UNICEF. Zie voor het logo op groot formaat: Wekboekje of Vraag: Uit welke onderdelen bestaat dit logo? Wat denk je dat dit logo betekent? Antwoord voor docent: Het logo van UNICEF bestaat uit een volwassene die een kind optilt. Dit staat voor de hulp en zorg die alle kinderen van hun ouders of verzorgers zouden moeten krijgen. De wereldbol laat zien dat UNICEF over heel de wereld kinderen helpt. De olijftak is het symbool van de Verenigde Naties, waar UNICEF bij hoort. Onder het logo staat 'Unite for Children', dat betekent 'Samen voor Kinderen'. Hiermee wil UNICEF zeggen dat we alleen alle kinderen kunnen helpen als we dat samen doen. Bron: UNICEF 3

4 1.2 De rechten van het kind Om voor te lezen door de docent(e) (deze tekst staat ook in het werkboekje) Kinderrechten zijn speciale regels voor kinderen die hen extra beschermen. Het zijn rechten die minimaal nodig zijn om ervoor te zorgen dat ze gezond en veilig kunnen opgroeien. Kinderrechten gelden voor alle kinderen ter wereld tot 18 jaar. Er zijn twee algemene regels: Alle kinderen hebben recht op liefde en zorg. Alle kinderen hebben dezelfde rechten. De rechten uit het Verdrag voor de Rechten van het Kind kun je verdelen in vier groepen. Ik-heb-een-mening-rechten Je hebt recht op je eigen mening Je mag je eigen geloof hebben Je mag je eigen vrienden en vriendinnen kiezen Je hebt recht op informatie die voor jou belangrijk is Blijf-van-me-af-rechten Geen enkel kind mag gedwongen worden te werken Geen enkel kind mag mishandeld worden Geen enkel kind mag slachtoffer worden van oorlog en geweld Geen enkel kind mag gedwongen worden tot seks Zorg-voor-me-rechten Je hebt recht op genoeg en gezond eten Je hebt het recht om naar school te gaan Je hebt recht op gezondheidszorg Je hebt het recht om te spelen Ik-heb-extra-zorg-nodig-rechten Sommige kinderen hebben het moeilijker dan andere. Daarom is afgesproken dat deze kinderen extra aandacht krijgen: Kinderen met een handicap Kinderen die geen ouders hebben Kinderen die gevlucht zijn Kinderen in problemen met de politie 4

5 Opdracht 1.2 : Kinderrechten Bekijk klassikaal het filmpje van UNICEF over kinderrechten op: (duur 1.53 min). Nu gaan we de kennis testen met een quiz. De docent(e) leest mogelijke kinderrechten op. Als de leerlingen denken dat het een kinderrecht uit het verdrag is, staan ze op. Als ze denken dat het niet in het verdrag staat, blijven ze zitten. Recht op zon (nee) Recht op bescherming tegen mishandeling en geweld Recht op tv kijken (nee) Recht op goede opvoeding Recht op een feestje (nee) Recht op gezondheidszorg Recht op hippe schoenen (nee) Recht op een grappige meester of juf (nee) Recht op bescherming als vluchteling Recht op water en voedsel Recht op een ipad (nee) Recht op een eigen mening Recht op familie Recht op je favoriete eten (nee) Recht op snoep (nee) Recht op onderwijs Recht op af en toe schoolziek zijn (nee) Recht op gelijkheid Recht op een naam en een nationaliteit Recht op ruzie maken (nee) Recht op bescherming tegen kinderarbeid Recht om vrij te denken Recht op het kiezen van een godsdienst Recht op vrije tijd Wil je meer weten over kinderrechten? Kijk dan op (bron: kinderrechtencollectief) 5

6 1.3 Kinderen mogen niet mishandeld worden Om voor te lezen door de docent(e) In Nederland is geen oorlog. Er is genoeg te eten en alle kinderen kunnen naar school. Toch valt er ook voor veel kinderen in Nederland nog veel te verbeteren. In Nederland worden kinderen per jaar mishandeld. Dat is gemiddeld één kind per klas. Reken maar uit hoeveel kinderen op jouw school dat zijn. Veel te veel natuurlijk! Opdracht 1.3: Vragen over kindermishandeling Bekijk klassikaal het filmpje Drie vragen over kindermishandeling van het Jeugdjournaal op: (duur 51 sec) Zet de leerlingen bij voorkeur in een kring opdat er een setting wordt gecreëerd voor een open gesprek. De leerlingen kunnen de vragen ook in hun boekje beantwoorden (deze vragen staan ook in het werkboekje). Wat is kindermishandeling, denk je? Informatie voor de docent: Kindermishandeling is niet alleen lichamelijk geweld. We onderscheiden de volgende vormen: Lichamelijke mishandeling: alle vormen van lichamelijk geweld bij een kind. Emotionele mishandeling: een volwassen persoon scheldt het kind regelmatig uit, doet vaak afwijzend en vijandig tegen het kind of maakt het kind opzettelijk bang. Lichamelijke verwaarlozing: het kind krijgt niet de zorg en verzorging die het nodig heeft. Emotionele verwaarlozing: doorlopend tekort aan positieve aandacht voor het kind. Het negeren van de behoefte van het kind aan liefde, warmte, geborgenheid. Hieronder valt ook de situatie waarbij een kind getuige is van geweld tussen ouders en verzorgers. Seksueel misbruik: seksuele aanrakingen die een volwassene een kind opdringt. Waarom mishandelen ouders hun kinderen, denk je? Informatie voor de docent: Er zijn diverse risicofactoren van kindermishandeling zoals: verslaving bij ouders, psychische problemen van ouders, zwakbegaafdheid, relatieproblemen, stress, ouders die zelf als kind mishandeld zijn, gebrek aan steun, het hebben van moeilijke kinderen (handicap, ontwikkelingsstoornis). Waarom komen mishandelde kinderen of hun ouders niet zelf in actie, denk je? Informatie voor de docent: In gezinnen waarin mishandeling voorkomt, spelen schuld, schaamte, isolatie en loyaliteit een grote rol. Daardoor is het vaak moeilijk om er zelf uit te komen. Deze gezinnen lukt het vaak niet om zelf hulp te zoeken, dus zijn mishandelde kinderen afhankelijk van iemand buiten het gezin die aan de bel trekt. 6

7 Wat zou je doen als je weet dat je beste vriend(in) wordt geslagen door zijn/haar ouders? Informatie voor de docent: Ze kunnen in gesprek gaan met bijvoorbeeld één van hun eigen ouders, maar dat kan ook een ander familielid, een juf (of speciale vertrouwenspersoon) op school of iemand uit de buurt zijn. Ze kunnen samen praten over wat ze kunnen doen om de vriend(in) zo goed mogelijk te helpen en de mishandeling te stoppen. Ze kunnen de vriend(in) vertellen dat hij/zij naar het Advies en Meldpunt Kindermishandeling kan bellen of naar de Kindertelefoon om zijn/haar verhaal te doen en advies te vragen. Ze kunnen ook zelf bellen met de Kindertelefoon om hun verhaal te doen en advies te vragen. Opdracht 1.4: debat over kindermishandeling Verdeel de klas in groepen van bijvoorbeeld 4 leerlingen (afhankelijk van de groepsgrootte) en geef elk groepje een stelling. Ze krijgen 5 minuten om binnen het groepje argumenten voor of tegen deze stelling te bedenken. Als de 5 minuten om zijn, leest één persoon uit het groepje de argumenten voor aan de rest van de klas. De rest van de klas reageert hierop. De docent speelt de rol van debatleider. Spelregels: als een leerling een mening verkondigt, moet hij/zij deze ook beargumenteren en de leerlingen moeten elkaar uit laten praten. De volgende stellingen kunnen behandeld worden (deze stellingen staan ook genummerd in het werkboekje). 1. Mensen die kinderen mishandelen, hebben zelf ook hulp nodig. 2. Als je weet dat een kind wordt mishandeld en je doet er niets aan, ben je zelf ook schuldig. 3. Als je vier keer per week alleen moet eten omdat je ouders aan het werk zijn, is dat kindermishandeling. 4. Als een kind vervelend doet, mag hij/zij best wel een tik krijgen. 5. Ouders die hun kinderen mishandelen, moeten verplicht worden geen kinderen meer te krijgen. Opdracht 1.5: liedjes over kindermishandeling Internetopdracht (indien school dit toestaat). Zoek een song die over het thema kindermishandeling gaat. Waar gaat dit nummer precies over? Voor de docent: bijvoorbeeld Christina Aguilera Beautiful 7

8 Deel 2: Gesprek met de acteurs en afsluitende les Na de voorstelling is er de mogelijkheid vragen te stellen aan de acteurs. We kunnen ons voorstellen dat niet iedereen aan bod komt of dat het onderwerp nog enige nazorg verdient in de klas. Daarom onderstaande mogelijke opdrachten die u met uw klas kunt doen om tot een goede afsluiting te komen. Opdracht 2.1: Rondvraag (kan ook in aanwezigheid van de acteurs) Deze vragen staan ook in het werkboekje. 1. Vind je dat Michiel goed gehandeld heeft? 2. Wat vind je van de houding van de meester van Judith? 3. Waarom haalt de moeder van Judith er steeds een andere dokter bij? 4. Als jij Judith was, aan wie zou jij dan hulp hebben gevraagd? 5. Waarom zou de moeder van Judith haar mishandelen? 6. Had er eerder ingegrepen kunnen worden? Door wie? 7. Judith liegt tegen haar beste vriend. Snap je dat? 8. Wat vond je het meest aangrijpende aan de voorstelling? 9. Vind je het goed dat deze voorstelling Blauwe Plekken op jullie school is gespeeld? 10. Heb je het wel eens in je omgeving meegemaakt dat iemand slachtoffer was van kindermishandeling? 11. Vind je het belangrijk dat het onderwerp bespreekbaar wordt gemaakt? Is dat ook gelukt? Opdracht 2.2: Dansopdracht Deze opdracht kan individueel of in groepjes uitgevoerd worden. Maak een dans zonder woorden waarbij je Judith, Michiel of een ander persoon uit de voorstelling naspeelt. Opdracht 2.3: Tekenopdracht Deze opdracht kan individueel of in groepjes uitgevoerd worden. Op het voorblad van dit werkboekje is de kaft van het boek te zien. Deze is uit Ontwerp een nieuwe kaft voor het boek Blauwe Plekken. Opdracht 2.4: Schrijfopdracht Deze opdracht kan individueel of in groepjes uitgevoerd worden. Maak een rap over kindermishandeling. De rap kan over het slachtoffer gaan, maar ook over de dader Je mag ook een gedichtje schrijven. 8

9 Deel 3: Belangrijke informatie Om voor te lezen door de docent(e) (deze informatie staat ook in het werkboekje) Heb je naar aanleiding van Blauwe Plekken een vraag of een probleem? Wil je met iemand praten? Zoek hulp! Hulp zoeken kan op de volgende manieren. Zoek altijd een volwassene die je vertrouwt, die naar je luistert en die je helpt. Je kunt ook raad vragen aan de Kindertelefoon of kijk op Dit kan voor jezelf, maar ook als een vriend of vriendin mishandeld wordt. Of ga naar de vertrouwenspersoon op school. Hij/zij weet raad. is advies- en meldpunt huiselijk geweld en kindermishandeling. Of bel en bij direct levensgevaar kan je altijd 112 bellen. voor kinderen en jongeren tot en met ongeveer 18 jaar. De kindertelefoon is iedere dag bereikbaar van tot uur op (gratis). Via de website kunnen kinderen ook chatten met een medewerker van de kindertelefoon. voor kinderen van ouders met psychische problemen of met een verslaving. voor kinderen van ouders met een alcoholprobleem. voor kinderen van gescheiden ouders. 9

10 BOEKENLIJST THEMA KINDERMISHANDELING Acht dagen met Engel Tanneke Wigersma Uitgeverij Lemniscaat (2004) Op een dag ontmoet Silke Engel. En Silke ontdekt dat ze het best gezellig vindt om een vriendin te hebben. Maar ze mag niet te dichtbij komen, want dan ontdekt ze haar geheim. Een geheim van Silke en haar vader alleen. Blijf van me af! Martine Delfos Uitgeverij Harlekijn (1996) Die spelletjes die hij doet met zijn stiefvader zijn toch niet normaal? Peter wil dat het ophoudt. Hij weet alleen niet hoe. Samen met de schoolarts zoekt Peter naar een oplossing. Brandnetels en andere verhalen Hans Dorrestijn Uitgeverij Bert Bakker (1995) Stel je eens voor: altijd angst. Gooit hij me weer in de brandnetels? Slaat hij me vanavond? In dit boek zestien verhalen en gedichtjes over kinderen die geestelijk of lichamelijk mishandeld worden. Dan kleurt het water rood Sine van Mol Uitgeverij Clavis (1994) Tom maakt altijd huiswerk bij zijn beste vriend Dave. Dave is al iets ouder en wil ook altijd rare spelletjes met Tom doen. Als Tom verhuist, komt hij in contact met een man uit de wijk. Hij vindt Tom een mooie jongen en maakt vreemde foto's van hem. De chipseter Gil v.d. Heyden Uitgeverij Houtekiet (1985) Je broertje wordt mishandeld, maar je durft het tegen niemand te zeggen. Hoe kan de nieuwe vriend van je moeder nu zoiets doen? Gelukkig voor de veertienjarige Ria is er een oplettende buurvrouw. De meester is een schat Gerda Dendooven Uitgeverij Infodok (1991) Bram heeft een geheim. Niemand mag het weten. Maar hoe verberg je een gezwollen oog? De meester ruikt onraad. Kan Bram zijn geheim met de meester delen? Een dag om te onthouden Thea Dubelaar Uitgeverij Ploegsma (1997) Hanna's vader noemt haar 'zijn prinsesje'. Samen met zijn vrienden doet hij hele vervelende spelletjes met haar. Maar Hanna's moeder zegt dat het haar eigen schuld is. Hanna slaat op de vlucht. Maar waar moet ze naartoe met haar probleem? 10

11 Een muur van lege blikken Daniel Billiet Uitgeverij Bakermat (1997) Zijn eigen vader doet vieze spelletjes met jonge meisjes! Koen zijn wereld stort in. Is zijn vader pedofiel? Aan zijn moeder heeft hij niks. Zij is bezig een nieuw leven op te bouwen. Hij zoekt steun bij Dorien, een klasgenootje. Ik wil je mijn geheim vertellen Mariëtte van den Berg Uitgeverij Kok Voorhoeve (1997) Slaan en scheldpartijen. Alles doet pijn. Eigen schuld, dikke bult? Je verdiende loon? Vijftien korte verhalen en gedichtjes over kinderen die lichamelijk en geestelijk mishandeld worden. Niks gehoord, niks gezien Veronica Hazelhoff Uitgeverij Querido (1997) River is hartstikke jaloers op haar vriendje Walt. Hij is de hoofdpersoon in het nieuwe prentenboek van haar vader en staat in het middelpunt van de belangstelling. Nou, niet bij haar dus! Als het boek af is, kijkt River er stiekem in... ze schrikt. De tekeningen laten de afschuwelijke werkelijkheid zien. Walt wordt thuis mishandeld. Nina Regenboog Leny van Grootel Uitgeverij Holland (1998) Nina is het bijzonderste meisje van het hele ponykamp. Hester wil graag haar hartsvriendin worden. Maar Nina doet zo geheimzinnig. Wat heeft ze te verbergen? Dan ontdekt Hester het geheim: Nina wordt thuis geslagen. Tante Pech en de pechvogeltjes Joke Glansbeek Uitgeverij Piramide (1994) Tante Pech is een oude, witte uil. Ze beschermt met haar vleugels en haar troostende woorden dieren die door hun ouders lelijk behandeld zijn. Weg Marjan van Abeelen Uitgeverij Van Holkema & Warendorf (2007) Brenda's moeder Sophie kan de drukte van een groot gezin niet aan en reageert haar woede en onmacht op haar af. Langzaam maar zeker ontaardt Sophies overspannenheid in mishandeling. Als ze op het punt staat iets heel ergs te doen, kan Brenda nog maar één ding denken: weg! Weg uit de Peel Jacques Vriens Uitgeverij Van Holkema & Warendorf (1997) Dit boek gaat over Janneke, die het heel moeilijk heeft. Haar ouders kunnen niet goed voor haar zorgen en de pastoor uit het dorp doet rare spelletjes met haar. (bron: 11