Archief van de. Rooms-Katholieke Parochie. Onze Lieve Vrouw Hemelvaart. te Tholen

Transcriptie

1 Archief van de Rooms-Katholieke Parochie Onze Lieve Vrouw Hemelvaart te Tholen

2 2 Inleiding Door de reformatie verloren de katholieken te Tholen alles wat zij bezaten aan kerken, goederen en sieraden. De katholieke geestelijken verlieten de stad. De overgebleven katholieken konden toen alleen nog ter kerke gaan te Halsteren, doch op allerlei manieren trachtte men dit te voorkomen. De doop- en trouwboeken van de Rooms-Katholieke gemeente te Halsteren vermelden echter vele namen van Thoolse katholieken. De Franse revolutie en de komst van de Fransen naar ons land brachten vrijheid, gelijkheid en broederschap. Te Tholen werd nog in 1795 een Rooms-Katholieke Parochie gesticht. De eerste heilige mis werd op 7 november van dat jaar opgedragen. Het eerste kerkgebouw was een verbouwde woning in de Dalemsestraat. Ook de pastorie was hierin ondergebracht. Als kerk was het gebouw, ook na de verbouwing, ongeschikt en reeds spoedig was het dermate vervallen dat men besloot een geschikter gebouw aan te kopen. In 1818 kocht de Katholieke gemeente de Waalse kerk, de waag, hal en ijkhuis aan de Grote Markt van de gemeente. Dit gebouw werd toen tot begin 1900 als Katholieke Kerk gebruikt. De huidige kerk die op dezelfde plaats werd gebouwd als de vorige, werd op 19 november 1900 ingezegend. De tegenwoordige pastorie, eveneens aan de Markt gelegen, werd in 1821 aangekocht en in 1993 verkocht. Het bestuur van de kerk bestond uit vijf leden en een thesaurier. De pastoor was gewoonlijk voorzitter. Waarschijnlijk was dit kerkbestuur gebaseerd op het reglement van 1803, dat uitging van het samengaan van het kerk- en armbestuur. In 1807 werd het armbestuur echter een apart college. Na moeilijkheden tussen de pastoor en de andere leden van de kerkenraad, werd het kerkbestuur in 1825 tot vier leden ingekrompen. De pastoor was hiervan ambtshalve voorzitter. Merkwaardig genoeg bepalen de reglementen van 1833 en 1836 het bestuur weer op vijf leden. Kort hierna zijn er opnieuw ernstige moeilijkheden binnen het bestuur. Waarschijnlijk is het toen naar aanleiding hiervan bepaald op drie leden, wat sedertdien niet meer veranderd is. Het grondgebied van de Thoolse parochie omvatte de gemeenten op het eiland Tholen met uitzondering van Oud-Vossemeer. De katholieken in deze gemeente, die eerst in 1841 een eigen kerk kregen, kerkten te Nieuw- Vossemeer waar in 1795 een Katholieke Kerk was gesticht ondanks de bezwaren van het Thoolse stadsbestuur dat concurrentie vreesde voor de Katholieke gemeente te Tholen. In verband met de grote armoede van de circa 300 zielen tellende parochie, adviseerde men in 1818 het kerkbestuur de statie Tholen met Oud-Vossemeer tot één gemeente te verenigen. Men ging hier echter niet op in. Na een lange tijd van moeilijkheden tussen beide parochies over het grondgebied, werd op 4 februari 1920 een nieuwe grens vastgesteld die globaal het eiland in tweeën deelde. Naast een kerk en een pastorie bezit de Katholieke gemeente sedert 1866 een bijzondere begraafplaats. Het archief werd in 1974 door de nieuwe pastoor in grote wanorde aangetroffen op de zolder van de pastorie. Een deel hiervan werd aan het gemeentearchief te Tholen in bewaring gegeven en aldaar geïnventariseerd. Bij deze inventarisatie was het niet altijd mogelijk de stukken van de pastoor als voorzitter van de kerkenraad te scheiden van de stukken van de pastoor als Rooms-Katholiek geestelijke. Deze stukken zijn daarom in één afdeling opgenomen. Een aantal registers die nog bij de administratie in gebruik zijn, zijn volledigheidshalve in deze inventaris opgenomen. Als datum van afsluiting van deze inventaris is 2 februari 1956 genomen, toen in verband met de nieuwe kerkelijke indeling van Nederland de parochie Tholen -voordien ressorterend onder het bisdom Haarlem- in het bisdom Breda kwam te liggen.

3 3 Eind november 1993 is opnieuw een deel van het archief aan het gemeentearchief in bewaring gegeven. Na selectie en verwijdering van de ringbandordners zijn de resterende stukken -hoofdzakelijk financiële bescheiden- met een lengte van circa 1 meter geïnventariseerd en in het reeds aanwezige archief opgenomen. Ongeveer 1 meter stukken komt voor vernietiging in aanmerking. Op 26 januari 1994 werden wederom enige stukken ontvangen (25 cm) die in deze inventaris zijn opgenomen. Bronnen: J.M.J. van Rooi, Beschouwing van het inwendige van de R.K. Kerk te Tholen, Archief van de parochie te Tholen. R. Kools en J.P.B. Zuurdeeg, De Katholieke Parochie van Onze Lieve Vrouw Hemelvaart te Tholen, Tholen 1990.

4 4 Inventaris A. Archief van de pastoor en kerkenraad Algemeen 1-1b. Notulen van de vergaderingen van het kerkbestuur en van 1861 af ook van de vergaderingen van het armbestuur, deel en 2 katernen , 1836 en Voor in het deel heeft de toenmalige pastoor aangetekend hoe hij de toestand aantrof bij zijn ambtsaanvaarding. Ook over de moeilijkheden tussen de pastoor en de kerkmeesters in de jaren 1839 en 1840 is uitvoerig aantekening gehouden door de pastoor. Zie ook inv. nr. 109a. 1a april aug b sep mei a. Ingekomen stukken, pakken Hierbij een onvolledige inhoudsopgave a Onvolledig Ingekomen stukken, ingedeeld in rubrieken, pakken en 4. Stukken bevattende kennisgeving van voltrokken burgerlijke huwelijken en uittreksels van huwelijksakten, Volmachten en circulaires van de bisschop, Volmachten en circulaires van de bisschop, Oorkonden betreffende altaren waar aflaat aan verbonden is en heilige relikwieën, Registers van ingekomen stukken, deel Het register vermeldt alleen een korte inhoud en is ingedeeld in rubrieken. 9. Reglementen en verordeningen, Voor reglementen van 1825, 1827, 1829 en 1942, zie inv. nr Stukken betreffende de grensregeling tussen de parochies van Tholen en Oud-Vossemeer, "Memoriaalregister", in dit deel tekende de pastoor diverse zaken aan die betrekking hebben op de Thoolse parochie, deel

5 5 Het deel dat tot heden nog in gebruik is, bevat diverse hoofdstukken, zie ook inv. nr Stukken bevattende statistische gegevens van de parochie, , Voor gegevens van , zie inv. nr Stukken betreffende de benoeming van kerkmeesters van 1796 af, Hierbij een lijst van kerkmeesters. 2. Financiële zaken 14-15a. Begrotingen van inkomsten en uitgaven, pakken De begroting van 1879 ontbreekt. Deels in tweevoud of met een kopie a De begrotingen van , 1979 en 1981 ontbreken g. Dagboeken van inkomsten en uitgaven, delen De inv. nrs a en 28d - 28g zijn tabellarisch ingericht. Deze delen bevatten ook de inkomsten en uitgaven van diverse fondsen Bevat t/m 2 februari 1807 ook uitgaven ten behoeve van de armen mei Bevat achterin een overzicht van inkomsten en uitgaven over de jaren 1807/ /1829 en lijsten van geleende gelden van Aan de keerzijde kasboek van het Weldoenersfonds aug aug mei a juni juli 1. 28b okt. 28c nov d nov. 28e nov mei. 28f juni juli. 28g aug

6 6 29. Kasboek van inkomsten en uitgaven van de kerk, het Weldoenersfonds, Broederschap van een Zaligen Dood, Studie- en Sieradenfonds en fonds S(nel), b. Maandstatenregisters van inkomsten en uitgaven, a b a. "Couponboeken", registers bevattende de inkomsten van waardepapieren van de kerk en het Weldoenersfonds, Betreft ook enige andere fondsen. 32a Betreft ook enige andere fondsen. 1 deel 2 delen en 3 delen 32b - 32f. Grootboeken van inkomsten en uitgaven, delen 32b c d e f a. Rekeningen van inkomsten en uitgaven, pakken , a De rekeningen van 1960 en 1962 ontbreken a. Bijlagen van de rekeningen, pakken , , , , , , 1896, 1899 en a b. Rapporten inzake de controle van de financiële administratie, en

7 7 Onvolledig. 54. Rekening van inkomsten en uitgaven van de bouw van de kerk aan de Markt, Kasboek van het amortisatiefonds ten behoeve van de aflossing van de lening voor de bouw van de kerk in 1900, Rekeningen van inkomsten en uitgaven van het fonds Snel, deel 57. Rekeningen van inkomsten en uitgaven van het Sieraden- en Studiefonds, en a. Rekeningen van het restauratiefonds van kerk, kerkhof en pastorie, Staten van de jaarlijkse financiële gegevens der parochie, , , Bedelbrieven inzake collecten voor de R.K. gemeente, Stukken betreffende een subsidie van ƒ 500,-- voor het herstel van de kerk, Lijsten van ontvangen contributies, 1843 en a. Register van zitplaatsen in de kerk in 1938 en de verpachting en verloting van de vrijgekomen plaatsen, Los hierin overzichten van de zitplaatsen van de mannen en vrouwen. 1 deel -. Register van het plaatsen-, hoofd- en vervangingsgeld, Hierbij een reglement op het verpachten van zitplaatsen in de kerk. Bevindt zich in inv. nr. 113a. 61b. Losbladig register van de heffing van het hoofdgeld, pakken 62. Waardepapieren die in de loop der tijd nagenoeg of geheel waardeloos zijn geworden, Inventarissen van waardepapieren van de kerk en van diverse fondsen, Zie ook inv. nr pak 3. Eigendommen en nalatenschappen 64. Afschrift van een overeenkomst gesloten tussen het stadsbestuur van Tholen en de drie kerkgenootschappen aldaar, inzake de verdeling

8 8 van de kerkelijke eigendommen en desbetreffende zaken, stuk 65. Akten en overeenkomsten met bijlagen, Stukken betreffende het kerkgebouw en de pastorie aan de Dalemsestraat en de afbraak ervan, en (1822). 67. Stukken betreffende de aankoop van de Waalse kerk met de waag, hal en ijkhuis en het geschikt maken van dit gebouw als Katholieke Kerk en de verbouwing van de pastorie aan de Markt, Tekeningen van hekken en deuren in de (kerk) en van het torentje op het dak van de kerk, (eerste helft 19 e eeuw). 1 pak 69. Stukken betreffende het R.K. kerkhof, Stukken betreffende het beschilderen van de binnenzijde van de kerk, Stukken betreffende werken aan eigendommen of plannen hiervoor, met bijlagen, Stukken betreffende een verzoek tot wijziging van de rooilijn bij het perceel Markt - Paulinastraat in verband met de bouw van een nieuwe pastorie, pak 73. Inventarissen van roerende en onroerende goederen, waardepapieren en archiefstukken, 1811, pak Hierbij een proces-verbaal van overdracht van de doop-, trouw- en doodboeken van de R.K. gemeente aan de Maire van Tholen, De inventarissen bevinden zich voor een deel in inv. nr Stukken betreffen de nalatenschap van de heer J.W.C. Milders te Halsteren, waarbij stukken betreffende een boerderij bij Nootdorp, (1937), pak Voor eigendomsbewijzen en dergelijke zie inv. nr Registers van gewoonten en instellingen in de R.K. Kerk te Tholen, 1912 en (1920) (1920) Aflees- en afkondigingsboeken, registers van aantekeningen betreffende dagelijkse kerkelijke aangelegenheden, juli mei katern en 1 deel 16 delen

9 mei mrt mrt jan okt feb mrt nov dec dec dec nov nov apr apr mei mei mrt apr dec jan mrt mrt mrt mrt dec okt. 27. Achterin bevindt zich een lijst van personen in verband met de betaling van contributie voor de (Broederschap van een Zaligen Dood), 1935/ /41. 92a Doopboeken, delen 92a jan. 23 en 1850 aug jan dec jan a Register van voltrokken huwelijken, 1796 juli delen Bevindt zich aan de keerzijde van inv. nr. 92a juli a. Trouwakten met bijlagen, pak -. Doodboeken, heden (1993) Bevindt zich aan de keerzijde van inv. nr. 92a feb. 22. Dit register bevindt zich aan de keerzijde van inv. nr heden (1993). Dit register bevindt zich bij de pastoor. 96. Vergunningen tot het begraven van lijken op de R.K. begraafplaats te Tholen, Register van lijken begraven op de R.K. begraafplaats, heden (1993). Los hierin enige plattegronden en reglementen. (Het register is aanwezig bij de pastoor) Registers van vormelingen, van personen die hun eerste communie hebben gedaan en van hen die hun doopbeloften hernieuwden, , 1809, 1825, 1835, 1848, 1856, 1863, Bevindt zich aan de keerzijde van inv. nr. 92a. 1 deel 2 delen

10 Bevat ook vormelingen uit de parochie Oud-Vossemeer uit 1873 en Register van inkleding en professie van leden van de derde orde (leken uit de parochie), deel 101. Instructies voor de misdienaren en tortsdragers bij de plechtige hoogmis en op verschillende kerkelijke feestdagen, (ca. 1950). 101a - 101d. Register van gelezen en gezonden missen, delen 101a b c Achterin zijn nieuwe fundaties opgenomen van d Achterin zijn nieuwe fundaties opgenomen van e. Register van kerkberichten betreffende de parochie, en De berichten zijn uitgeknipt uit het weekblad voor het bisdom Breda. 1 ringband B. Gedeponeerde archieven 1. Archief van het Weldoenersfonds, Het Weldoenersfonds werd in 1844 door pastoor Bongaerts gesticht in de Katholieke gemeente te Tholen om te voorzien in het onderhoud van kerk en pastoor. Een dergelijk fonds was noodzakelijk in verband met het ontbreken van eigen middelen van de merendeels uit minder gegoeden bestaande gemeente. De inkomsten van het fonds bestaan uit vrijwillige giften en collecten op kerkelijke feestdagen. De collecten werden in september 1940 beëindigd, omdat de kerk door een erfenis niet meer in zorgelijke toestand verkeerde. Om de gemeentenaren en anderen tot deelneming op te wekken werd in het reglement van het fonds bepaald dat voor levende en overleden weldoeners heilige missen zouden worden opgedragen, terwijl hun naam in een register zou worden opgetekend. Volgens plaatselijk gebruik ontvangt de pastoor voor de op te dragen jaargetijden een stipendium Stukken betreffende het fonds, Kasboek van inkomsten en uitgaven, deel Bevindt zich in inv. nr. 18.

11 Lijsten van levende en overleden weldoeners, (ca. 1910). 1 deel Los hierin een lijst van ca. 1880, zie inv. nr Jaargetijdeboeken, katern en 1 deel Bevat ook de voorwaarden van inschrijving en een lijst van overleden pastoors en weldoeners Archief van de Broederschap van een Zaligen Dood, De Broederschap werd door pastoor L. Berk op 1 april 1866 opgericht en de 8e juni van hetzelfde jaar door de bisschop goedgekeurd. De beschermheilige van de Broederschap is St. Barbara. Het doel van de Broederschap is het inzamelen van gelden die moeten dienen voor het opdragen van heilige missen voor levende en overleden leden. Men is lid wanneer men een kleine maandelijkse contributie betaalt. De bode die belast is met de inning van de contributie ontvangt 10% van de opbrengst Reglement en ledenlijst, deel Zie ook inv. nr Lijsten van inkomsten en uitgaven, 1901/ juli 30 en Onvolledig Rekeningen van inkomsten en uitgaven, 1881/82, 1883/84, 1894/ /96, 1897/ /09 en Archief van het Rooms - Katholiek armbestuur, Bij de oprichting van de R.K. gemeente in 1795 was het armbestuur gecombineerd met het kerkbestuur, hoewel de uitgaven apart geadministreerd werden. In 1807 werden armbezorgers aangesteld en kwam het armbestuur onder het oppertoezicht van de Thoolse gemeenteraad. Deze scheiding van kerk en armbestuur was definitief. 109a - 109b. Notulen van de vergaderingen van het bestuur, deel Zie ook inv. nr. 1. Van zijn geen notulen gemaakt. 109a b Register van afschriften van stukken uitgaande van het armbestuur, Bevindt zich aan de keerzijde van inv. nr. 109a Ingekomen stukken,

12 12 110a Begrotingen van inkomsten en uitgaven, deel en 2 pakken Voor de begrotingen van 1831 af zie het gemeentearchief van Tholen. 110a Deels in tweevoud. De begrotingen van 1870, 1871 en 1873 ontbreken De begrotingen van 1919, 1924 en 1940 ontbreken. 112a. Register van inkomsten en uitgaven, deel Onvolledig. Hierin ook staten van bedeling a. Kasboek van inkomsten en uitgaven, delen a Achterin bevindt zich het register van het plaatsen-, hoofd- en verwarmingsgeld, Rekeningen van inkomsten en uitgaven, pakken Voor de rekeningen van 1815 af, zie het gemeentearchief van Tholen De rekening van 1863 ontbreekt. Deels in tweevoud Bevindt zich aan de keerzijde van inv. nr. 110a De rekeningen van 1956, ontbreken Bijlagen van de rekeningen, en Voor de bijlagen van 1816 af zie het gemeentearchief Tholen Intekenlijsten van gelden voor de armen, en Bevinden zich in inv. nr. 109a Bevinden zich in inv. nr. 109b Inventaris van waardepapieren, katernen 120. Akten van koop van huizen,

13 13 C. Varia 121. Akten van koop en verkoop van huizen te Tholen, De kerk is in deze akten geen partij. Waarschijnlijk heeft de kerk deze goederen in de Kerkstraat, Vijftienhonderdgemetenpolder en naast de kerk gelegen, later verworven Preken, toespraken en kerkelijke instructies van S. Bleeker, (R.K. priester), ( ). 1 pak Betreft o.a. preken enz. te Warmond, Hilversum, Utrecht en het klooster Jerusalem te Venray Lijst van leden van de onderafdeling Tholen van de Vereniging der Eeuwigdurende aanbidding van het Allerheiligst Sacrament en van het Liefdewerk der Arme Kerken, De onderafdeling werd opgericht op 6 februari Statuten van de congregatie der Allerheiligste Maagd Maria onder de titel van Onze Lieve Vrouw Hemelvaart en de bescherming van de Heiligen Aloysius en Agnes voor jongelingen en jonge meisjes te Tholen, Stambomen van de familie Van Oefelen en Tuytjens, (1914) Kasboek van het R.K. meisjespatronaat St. Agnes te 's-gravenhage, met bijbehorende nota's, Register van inkomsten en uitgaven van de Katholieke jeugdcentrale afdeling Juvenaat te Dordrecht, Reglement van het Acolytengilde (misdienaren) Servile Domino van de St. Nicolaasparochie te Rotterdam-west. 1 stuk 1 stuk 1 deel 1 stuk 129. Stukken betreffende de nalatenschap van mej. J.A. Bogers ( ), overleden te Amsterdam met retroacta van 1933 af, Een achterneef Fr. Epping, pastoor te Tholen, was één der erven Nota's en kasboek van inkomsten en uitgaven van de weduwe M. Rijsloo-v.d. Vaart, wonende in het St. Josephgesticht te Oosterhout, Foto-album jubileum 40- en 50-jarig priesterschap pastoor J. Rijsloo en installatie pastoor in parochie Tholen?, deel

14 14 Naamlijst van de pastoors der Rooms-Katholieke gemeente te Tholen, heden (1993). 1. J.F. van der Lith nov J. Vernooy nov juni J.A. van der Stoot 29 juni nov Bern. Brique 1 nov apr B. Middendorp apr mei G. van Gent mei mrt W.B. Van Deventer 12 mrt mrt J.G. van Maaseland 12 mrt mei A.J. Bongaerts 16 mei okt N. Husing 11 okt juli L.A. Gussenhoven juli feb L. Berks feb juni J. Scheerman 15 juni apr A. Rutten 1 apr apr J.M.L. Mesker 16 apr nov L.H. Voortmans 6 nov mrt R.J.G. Beddink 4 mrt mei J.G. van der Weiden 24 mei aug A.J. Clarijs 5 aug nov A.Th. Hellegers 8 nov apr J.M.J. van Rooy 23 apr apr L.J. Boogmans 23 apr juni C.G.A. van Baaren 7 juni mei J.W. Brouwers 16 mei aug Jac.N. Omtzigt 1 aug mei L.J.J. Schamper 4 mei nov J.C. de Groot 19 nov dec Alb.M. Kok 1 dec sep Franc.St. Wolff 19 sep nov A.A. Trouwborst 7 nov v.f J.C.M. Velzeboer 27 nov sep F.M.H.J. Eppings 23 okt juni J. Rijsloo juli juni P.A. van Osta 1 juni A.J. van den Brule A.J.J. Dohmen