I N H O U D DOCUMENTAIRE

Transcriptie

1 I N H O U D DOCUMENTAIRE Brief Aan Mijn Vader Marlies Bosma NIEUWSBRIEF 2013 Nr. 2 SPONSORLOOP ARTIKELEN KINDERSPROOKJE SoaSense verpleegkundige in actie! Manon Marneef Wat ik doe is niet gestoord, maar een normale reactie op de gebeurtenissen die ik heb meegemaakt. Kathleen Thomaes Repelsteeltje De Buurjongen Goed om te weten! Een van de meest consistente uitkomsten van meer dan 50 jaar psychotherapieonderzoek is dat de kwaliteit van de behandelrelatie de meest robuuste voorspeller is van het al dan niet slagen van de behandeling. Het effect van de behandeling/therapie wordt bepaald door: 1. de motivatie van de cliënt: 40 % 2. de kwaliteit van de behandel relatie: 40 % 3. de methodiek: 10 % 4. andere factoren (afstand, financiën, locatie ): 10 % Bronvermelding J.D. Safran en J.C. Muran (New York 2000)

2 Marlies Bosma zit momenteel in haar laatste jaar van de opleiding Media, Informatie en Communicatie in Enschede. Gedurende haar opleiding heeft Marlies een paar korte films geproduceerd. Op dit moment regisseert Marlies haar eerste documentaire, 'Brief Aan Mijn Vader'. Tot zes jaar geleden had ik geen idee welk geheim er schuilde in de familie van mijn vader. Hoewel mijn jeugd als vanzelfsprekend verliep, had ik veel vragen over bepaalde karaktereigenschappen van mijn vader. Ik wist dat ik altijd op hem kon rekenen, maar toch voelde ik op persoonlijke vlakken een afstand die ik maar niet kon plaatsen. Zes jaar geleden werd duidelijk waar deze karaktereigenschappen vandaan kwamen, toen mijn vader ons gezin vertelde dat hij in zijn jeugd jarenlang seksueel misbruikt is door zijn eigen vader. Na vijftig jaar zwijgen had mijn vader eindelijk de moed bij elkaar verzameld om zijn jeugd bespreekbaar te maken. Vanaf dat moment is alles veranderd. Mijn vader begon al snel, samen met zijn psycholoog en de steun van zijn gezin, aan de verwerking van zijn jeugd. Doordat hij zich steeds meer kon openstellen, zijn wij de afgelopen jaren steeds dichter naar elkaar toe gegroeid. Hoewel het verleden van mijn vader ons in eerste instantie van elkaar verwijderde, staan wij nu dichter bij elkaar dan ooit. De onwerkelijkheid van de jeugd van mijn vader is bij mij ingeslagen als een bom. Hoe heeft dit kunnen gebeuren en waarom heeft niemand dit gestopt? Vragen die jarenlang door mijn hoofd spookten en een enorme boosheid oproepen naar de familie van mijn vader. Mijn boosheid en verdriet over hetgeen wat er met hem is gebeurd, heeft ertoe geleid dat ik niet stil kon blijven zitten. Na veel gesprekken met mijn vader hebben wij samen de keuze gemaakt om zijn verhaal en mijn verwondering hierover naar buiten te brengen door middel van de documentaire Brief Aan Mijn Vader. Twee weekenden heb ik met mijn vader en de filmcrew doorgebracht in zijn tweede huisje in de Gelderse bossen bij Harfsen. Op deze plek ben ik het gesprek met hem aangegaan over zijn verleden. Hoewel we met een goede voorbereiding en een optimistisch gevoel de draaidagen ingingen, werd het tijdens de opnames duidelijk dat het zwaarder was dan verwacht. Voor mijn vader was het pijnlijk en vermoeiend om de herinneringen van zijn jeugd naar boven te halen. Voor mij is het gedurende deze weekenden duidelijk geworden dat ik nooit grip zal kunnen krijgen op het verleden van mijn vader. Ik zal moeten accepteren dat hij de last van zijn jeugd alleen moet dragen. En dat doet pijn. Toch ben ik erg blij dat mijn vader en ik dit samen hebben gedaan. Ik ben trots dat hij de moed heeft gevonden om zijn verhaal te vertellen. Daarnaast heb ik voor mij zelf het idee dat ik mijn boosheid en verdriet meer kan laten rusten. Hoewel ik weet dat mijn vader het boek nooit zal kunnen sluiten, zijn we weer een hoofdstuk verder gekomen. Brief Aan Mijn Vader zal eind december 2013 in première gaan en vanaf dan te zien zijn op de website. Daarnaast wordt de documentaire aangeboden bij geïnteresseerde stichtingen en omroepen. Wil je meer lezen over doel en ontwikkelingen, zie:

3 Sponsorloop! Na een voorlichtingsbijeenkomst die de stichting verzorgde aan verpleegkundigen van de GGD Gelderland-Zuid opperde Manon Marneef, SoaSense verpleegkundige, de suggestie van een sponsorloop. In aanloop van de halve Marathon op 1 september jongstleden is er ruim aandacht gegenereerd via het directe netwerk, maar ook via een online actie op Geefsamen.nl Op deze site verwoordt Manon haar motivatie van haar actie met de volgende woorden: Stichting VSK Nijmegen Als kind wil je je veilig voelen, geliefd, warmte en vertrouwen ontvangen. Je wilt een jeugd waarin je echt kind mag zijn, zonder telkens het gevoel te moeten hebben dat je op je hoede moet zijn. Wat als je dit gevoel niet hebt... Seksueel misbruik is een van de dingen die maken dat je je leven niet kunt leiden zoals je dit graag zou willen of kunnen. Waar kun je naar toe, met wie wil je dit delen, en met wie kun je het delen? De stichting hulp na seksueel misbruik laat je niet alleen staan! Bovenstaande illustreert waarom ik voor deze stichting wil lopen. Ik ben Manon Marneef en werk als SoaSense verpleegkundige bij GGD Gelderland- Zuid. Seksueel misbruik heeft veel invloed op de wijze waarop mensen met hun seksualiteit omgaan. Ons team werkt veel samen met verschillende organisaties, zoals ook met de stichting hulp na seksueel misbruik. Deze stichting zet zich in voor groep(en) mensen die seksueel misbruik hebben meegemaakt en daar in het dagelijkse leven nog hinder van ondervinden. Zij zetten zich in voor deze groep om dit juist een plek te kunnen geven in het leven. Ik wil deze stichting graag ondersteunen, omdat zij het verschil kunnen maken!! Steun de stichting hulp na seksueel misbruik door mij te sponsoren tijdens de Dijkenloop (Dextro energy halve marathon) van 1 september U kunt het verschil maken! Zondag 1 september 2013 En dan is het zover Samen met 200 mensen staat Manon in de startblokken klaar en maakt zich op voor de halve Marathon. Het is prachtig weer voor deze stevige uithoudingsvermogentest. Op meerdere locaties langs de route staan wij klaar met onze hart onder de riem borden. Om Manon tot over de finish lijn heen te blijven aanmoedigen. Ze heeft de halve marathon volbracht in een tijd van 2 uur en 2 minuten. Wat een prestatie! En hiermee heeft zij voor de stichting maar liefst 454 opgehaald. Vanaf deze plek: Manon hartelijk dank voor het initiatief en de inzet!!

4 Bronvermelding GGD Amsterdam, Steunpunt seksueel geweld Inzicht, juli 2013 'Wat ik doe is niet gestoord, maar een normale reactie op de gebeurtenissen die ik heb meegemaakt. ' De psychiater Ethy Dorrepaal van PsyQ en Kathleen Thomaes van GGZ in Geest zijn gepromoveerd op hun onderzoeken naar een nieuwe behandelmethode voor misbruikslachtoffers met een complexe posttraumatische stressstoornis (PTSS). Kathleen Thomaes toonde met behulp van MRI-scans aan dat de hersenactiviteit van mensen met een complexe PTSS verstoord is ten opzichte van gezonde vrijwilligers. Een nieuwe behandelmethode leidt tot een aanzienlijke vermindering van klachten en tot een meetbare verbetering van de hersenactiviteit. Nieuwsgierig naar deze uitkomsten gaan we praten met Kathleen Thomaes. Hoe ben je op dit onderzoeksonderwerp gekomen? Toen ik klaar was met mijn psychiateropleiding kwam ik op de polikliniek van het Slotervaart terecht en ontmoette daar Ethy Dorrepaal. Ethy had bij Nel Draijer 1 haar keuzestage gedaan en onderzocht wat er bekend is aan evidence based behandelingen voor vroeg getraumatiseerde vrouwen. Die bleken nauwelijks te bestaan behalve de studie van Caron Ziotnick uit Wij besloten daar op voortbordurend onderzoek te doen bij complexe PTSSpatiënten. We kregen de beschikking over het behandel protocol van Ziotnick. Dat hebben wij vertaald en uitgebreid en aangepast aan de Nederlandse situatie. Wij hebben dat Vroeger en verder genoemd: Stabilisatiecursus na een geschiedenis van misbruik of mishandeling. Dat is een methodiek? Ja. We hebben een werkboek voor de deelnemers en een handboek voor de trainer/therapeut gemaakt. Het zijn 20 sessies. In het boek staan alle thema's die we behandelen. Deze therapie is gebaseerd op het geven van veel informatie. 'Wat kun je voor gevolgen hebben van een trauma? Wat zijn overlevingsstrategieën?' Het doel is om bij mensen meer begrip te kweken over hoe ze reageren in het dagelijks leven. Heel vaak denken mensen: 'ik ben gek en ik ben niks waard.' Wij proberen te zeggen: 'luister je hebt hele nare dingen meegemaakt. Heel veel mensen die trauma hebben meegemaakt reageren op zo'n manier zoals jij. Dat kan zijn door te dissociëren (heel erg afwezig raken, soms hele blokken tijd kwijt zijn) of door slecht over jezelf te denken, of je geen raad te weten met je woede en je schaamte en je schuldgevoelens. Dat zijn allemaal reacties die veel voorkomen bij mensen met trauma.' Als ze die uitleg horen en tegelijkertijd zien dat ze met leuke vrouwen (en inmiddels ook met mannen) in een groep zitten waar je helemaal niet aan kunt zien dat ze getraumatiseerd zijn, dan kunnen mensen een gevoel ontwikkelen van 'oh, dus ik ben niet raar. Je ziet niet aan me dat ik getraumatiseerd ben. Wat ik doe is niet gestoord maar een normale reactie op de gebeurtenissen die ik heb meegemaakt.' De basis van de therapie is psycho-educatie. Hebben ze de link met het trauma dan zelf al gelegd? Soms door het zien van de folder. Of ze zijn al jaren in therapie en denken dan ineens: 'oh, maar dit is eigenlijk waar het bij mij om draait.' Dat inzicht groeit langzaam. In de groep zie je dat ze steeds meer grip krijgen maar ook wel gaan rouwen. Mensen gaan zich opeens realiseren: 'oh zit dat zo?! Gelukkig, ik ben dus niet zo gek als ik dacht.' Maar je wordt ook geconfronteerd met het feit dat je al jaren (mensen hebben vaak al meer dan 10 jaar klachten) zo 1 Nel Draijer is klinisch psycholoog-psychotherapeut-psychoanalyticus UHD, afd. Psychiatrie VUMC. Zijn schreef o.a. Seksueel misbruik van meisjes door verwanten: een landelijk onderzoek naar de omvang, de aard, de gezinsachtergrond, de emotionele betekenis en de psychische en psychosociale gevolgen. Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, 1988

5 bent gebleven en het niet hebt gezien en kunnen veranderen. Je hebt je niet kunnen aanpassen aan een 'gewoner' leven dan dat je vroeger had. Kun je kort iets vertellen over de therapie? De psycho-educatie, dat is het eerste deel. Het tweede deel is het leren van vaardigheden. We willen mensen een grotere gereedschapskist geven met allerlei praktische technieken die ze kunnen toepassen op de momenten dat ze erg van streek raken. We leren ze die vaardigheden ook te gebruiken zodat ze weten: als ik dat toepas, dan kan ik het aan. Dat is het derde deel. Mensen vermijden enorm veel. Mensen zijn door die overlevingsstrategieën een beperkt leven gaan leiden. Behalve dat ze psychiatrische klachten hebben, leven ze ook in een sociaal isolement omdat ze zich schamen, angstig zijn naar anderen, niet naar buiten durven. Wij moedigen mensen aan om dingen uit te gaan proberen. Als ze die gereedschapskist bij zich hebben dan durven ze dat ook steeds meer. Zo zie je dat mensen hun gedrag steeds verder gaan aanpassen. Dat is de cognitieve gedragstherapie. Dat is de basis die we mensen geven. Ze leren een G-schema te maken met 5 G's: gebeurtenissen, gevoel, gedrag, gedachten en gevolgen. Het is een schema waarbij je leert te analyseren: wat gebeurt er nu? Wat denk ik? Wat doe ik? Wat voel ik? Is er iets daarvan dat ik kan aanpassen waardoor het minder nadelige gevolgen heeft? Heel vaak doen mensen allerlei zelfbeschadigende dingen na langdurig herhaald trauma en zijn ze niet bij machte om dat te overzien en te veranderen. De therapie is dus heel praktisch in het hier en nu. We gaan niet graven in het verleden. In Nederland is één op de tien vrouwen als kind mishandeld of seksueel misbruikt. Veelal is er sprake van langdurige, herhaalde gebeurtenissen op een kwetsbare leeftijd. Gebeurtenissen, die bovendien in het geheim plaatsvinden door een persoon waar het kind van afhankelijk is. Vijftig procent hiervan ontwikkelt een posttraumatische stress stoornis (PTSS) met nachtmerries, flashbacks, afvlakking van gevoel en overmatige waakzaamheid. Deze trauma's verstoren ook vaak de persoonlijkheidsontwikkeling. Kinderen leren niet om op een gezonde manier met gevoelens om te gaan. Ze beschadigen zichzelf, hebben moeite met concentratie en geheugen, hebben een negatief zelfbeeld, moeite met persoonlijke contacten en onbegrepen lichamelijke klachten. We spreken dan van een complexe PTSS. Dit gaat veelal samen met psychiatrische stoornissen zoals een depressie of een borderline persoonlijkheidsstoornis en met verandering in hersenfunctie. Was er een psychiatrische diagnose gesteld? Ja, de meeste mensen hadden al 10 jaar eerder hulp gezocht. Ze hadden allerlei wisselende diagnoses waarbij het trauma niet duidelijk op de voorgrond stond. Ze ontdekten pas later dat het trauma zo'n centraal punt was in hun klachten. We doen met deze therapie niet de verwerking. We gaan niet gedetailleerd in op het trauma, wel in de intakefase maar niet in die groep. Dat vinden we meer voor de één op één behandelingen. We zien wel dat mensen vaak na de groep alsnog EMDR gaan doen. Dan zijn ze er klaar voor? Beter toegerust? Dat is het ja. We weten dat EMDR heel goed werkt voor mensen die één trauma hebben meegemaakt; een bankoverval of andere nare dingen waar je heel ernstige klachten van krijgt. Maar die langdurige getraumatiseerde mensen vallen vaker uit de behandeling. Die krijgen stemmingswisselingen of worden suïcidaal als ze naar de details van het trauma gaan kijken. Psychotherapeuten in Amerika bedachten daarom dat er voor deze mensen een voorbereidende fase aan het echte verwerkingswerk vooraf moet gaan. We hopen dat deze mensen na de groep doorkunnen naar de verwerkinggerichte therapieën. Maar we zien ook dat mensen hier genoeg aan hebben. Die zeggen: 'het is klaar, het is goed. Ik heb het een plek gegeven. Ik heb een soort rust. Ik ben weer aan het werk. Ik heb weer structuur in mijn leven. Ik wil nu niet weer riskeren om te gaan graven.' Er zijn twee onderzoeken gedaan losstaand van elkaar? Nee, het promotieonderzoek van Ethy Dorrepaal en het promotieonderzoek van mij gaan over dezelfde patiënten. We hebben samen een Randomised Clinical Trial (RCT) opgezet. Dat is een studie naar de effecten van deze therapie. Ethy's heeft gekeken of de klachten afnemen na deze therapie. Hadden mensen minder nachtmerries? Meer grip op hun klachten? Bij een subgroep van deze mensen heb ik hersenscan onderzoek gedaan. Niet iedereen kon daar aan mee doen vanwege zwangerschap of bepaald medicijngebruik het hebben van metaal in het lichaam. Circa 50% van de groep heeft aan het scanonderzoek mee gedaan. Daarbij heb ik gekeken naar de hersenen van die mensen. Zien hun hersenen er anders uit dan van gezonde mensen en verbeteren die hersenen na therapie? Wil je meer weten over de bevindingen van het neurologische onderzoek? Dan kun je het volledige artikel bij ons opvragen.

6 Kindersprookjes Niemand weet, niemand weet wat Repelsteeltje met mij deed. Commentaar van de schrijver: De buurjongen Zoals jullie kunnen lezen is het weer een heel kort, bijna nietig gedichtje geworden. Toch zit er wel behoorlijk wat symboliek in. Omdat je daar nogal snel overheen leest en ik de betekenis erachter graag delen wil, ga ik daar toch even op in (ook al doe ik dat meestal niet bij gedichten). Het sprookje Repelsteeltje is gebaseerd op een oud folkloristisch motief: dat van een duivels mannetje, dat zijn macht verliest zodra zijn ware naam bekend raakt. Op dat moment verliest hij dus ook de macht over zijn (beoogde) slachtoffers. Bij seksueel misbruik bestaat een groot deel van de macht van de dader uit de geheimhouding die hij afdwingt. Zelfs jaren later blijft de dader zo een macht in het leven van het slachtoffer houden. Praten, het bij naam noemen van de dader, werkt bevrijdend. Repelsteeltje is natuurlijk een kindersprookje, maar ik heb dit voornamelijk als titel gekozen omdat het zo vaak voorkomt dat ouders het verhaal van het kind met ongeloof ontvangen en afdoen als kinderlijke verzinsels, een misverstand, een sprookje. Dit ongeloof en verwerpen houdt het misbruik ongekend, isoleert het kind verder en sterkt de dader in zijn macht. Eigenlijk zijn het op dat moment de ouders die liever in een sprookje geloven. Eigenlijk snijdt het mes, het sprookje, aan twee kanten. Er is een groot contrast tussen thematiek en inhoud. De titel en thematiek verwijst enerzijds naar de magische wereld van het kind terwijl daar in de betekenis van het gedicht juist op grove wijze inbreuk op wordt gepleegd. Het kind wordt juist uit zijn kinderlijke belevingswereld weggerukt. Hoe het de beleving omschrijft blijft kinderlijk van vorm (sprookjesachtig), maar wat het zegt houdt daarbij geen pas: hoe kun je verwachten dat het begrijpt wat hem of haar is aangedaan en wat het daardoor voelt? Eigenlijk weet het kind zelf niet eens goed wat Repelsteeltje met hem of haar deed. Er over praten lijkt dan ook onmogelijk. De Buurjongen is auteur van Schaakmat onder de keukentafel. Hierin zijn gedichten gebundeld die samen een geheim vertellen. Het geheim van jarenlang seksueel misbruik door een grote broer. Gedichten als Tafelmanieren, Grenzeloze liefde en Blind spots vertellen het verhaal van deze nachtmerrie en de verwerking ervan. Schuld, liefde, macht, schaamte, angst, eenzaamheid: het zijn thema s die in deze bundel verweven zijn. De gedichten zijn eerlijk en recht door zee, ze grijpen je als lezer en laten je niet zomaar meer los. Door de afwisseling in taal en stijl tekenen de verschillende gezichten van het misbruik zich sterk af. Soms subtiel, soms rauw, soms impliciet en soms heel direct wordt een complexe geschiedenis verteld. De dichter kan zomaar je buurjongen zijn en dat is dan ook heel treffend het pseudoniem waaronder deze gedichtenbundel is uitgebracht. 'Schaakmat onder de keukentafel' in de online winkel van te bestellen. Het boekje kost 7.68 aan productiekosten en de verzendkosten komen nog daarbij. Tevens is het gratis te downloaden.