HET KWEKEN VAN PREI, AJUIN, SJALOT 1. PREI

Transcriptie

1 AFDELING HERENTALS HET KWEKEN VAN PREI, AJUIN, SJALOT LESGEVER:FRANS VAN HOUT VERSLAG: MICHEL PEETERS 1.1 INLEIDING 1. PREI Prei, Allium ampeloprasum var. porrum, synoniem: Allium porrum is een plant uit de lookfamilie ( Alliaceae ), die als groente wordt gegeten. De Sumerische koning Ur-Nammu liet rond 2100 v.chr. al prei telen in de tuinen van Ur. Bekend is dat ook de Egyptische piramidebouwers, de Grieken en de Romeinen prei aten. Vervolgens is de groente over heel Europa verspreid. Prei was de favoriete groente van de Romeinse keizer Nero, die het in soep of in olie consumeerde. Hij geloofde dat het zijn stem verbeterde. Nero stond daarom ook wel als Porrophagus ( preivreter ) bekend. De Engelse koning Cadwallader gebruikt in het jaar 640 prei als herkenningsteken voor zijn troepen. De prei komt voor in het nationale embleem van Wales. Prei is een eenzaadlobbige plant. De plant is opgebouwd uit bladscheden en bladschijven. De bladscheden zitten over elkaar heen gevouwen en vormen zolang ze met grond bedekt zijn het witte gedeelte van de prei. Er is in de vegetatieve fase geen stengel aanwezig. Pas onder invloed van kou in de winter wordt de prei generatief en gaat dan eind april of begin mei een stengel vormen. Dit gaat ten koste van de bladeren. 1

2 1.2 BOTANISCHE KEMERKEN - BELANG VOOR DE TEELT Blad: waaiervorm ----> planten in de lijnrichting ----> meststoffen vallen er in ---> verbranden ----> onder de planten strooien Waslaag op bladeren ----> uitvloeier gebruiken ( zeep ) ---->bladvoeding--->was verdwijnt ( meer kans op ziekten ) Hart moet boven de grond ----> groei Overgang: groen wit = kort = kwaliteit Schacht: lang wit ----> te bekomen door diep te planten in een plantput. Wortelplaat: groeipunt---> nieuw blad---> mag onder de grond. Bijwortels: gaan diep ---> grondwaterstand ---> harde lagen ---> diepe grond 1.3 BODEM Prei groeit op alle gronden met een goede bodemstructuur en die voldoende diep zijn. Zuurstofgebrek veroorzaakt Fusarium ( rozerot ) Het humusgehalte moet liggen tussen 4,5 en 6 % d.w.z. dat er bij de grondontleding een koolstofgehalte van 2,5 tot 3,5 % in de bodem dient aanwezig te zijn. De zuurtegraad van de bodem: - ph H2O ----> 6,5-7 - ph KCl ----> 5,5-6,5 Een lage ph geeft aanleiding tot het ontstaan van rozerot. 1.4 Vruchtwisseling Nooit lookachtige als voorvrucht telen. Best 4 jaar tussen dezelfde teelten op dezelfde plaats. Het is een zeer goede voorvrucht voor andere gewassen wegens het diep wortelstelsel. 1.5 BEMESTING PER 10 M² Organische bemesting: 50 à 100 kg Chemische bemesting: - Stikstof NO3 bevordert de vegetatieve groei. 200 gram verdelen over de teelt g bij het planten dit is 370 gram Ammoniumnitraat - na 1 en 2 maand 50 gram = 180 gram Am.nitraat. 2

3 - Winterprei in februari - maart bijmesten. - Fosfor P2O5 stimuleert de wortelgroei g bij het planten d.i. 150 gram Tripelsuperfosfaat - Kalium K2O staat voor kwaliteit gram in 2 giften te geven. Bij het planten 160 g d.i. 500 g Patentkali Bij het aanaarden 80 g d.i. 250 g Patentkali - In plaats van alle individuele meststoffen toe te dienen kan men ook een samengestelde meststof aanwenden bv. 15(N)- 4(P)- 15(K) 1,3 tot 1,5 kg: g voor het planten g na een maand g nog een maand later. 1.6 TEELTSCHEMA Rassen - zomerprei: - Zwitserse Reuzen - Easton F1 zeer vroeg ( juni ) - Bulgaarse reuzen ( lang ) - herfstprei: Herfstreuzen bv. Goliath Otina - winterteelt: - Blauwgroene winterprei - Luikse winterprei TEELT ZAAIEN OPKWEEK PLANTEN OOGSTEN Zomer febr. Onder glas maart 25 x 10 juli - augustus Herfst maart - april Openlucht mei - juni sept. - dec. wachtbed 30 x 12 Winter maart - april Openlucht wachtbed juni - juli 40 x 15 jan. - mei Stekprei juli - aug. Wachtbed of ter plaatse Dunnen: 30 x 10 okt. - nov. mei 1.7 OPKWEEK. Kiemkracht van de zaden 3-4 jaar Eén gram zaad geeft planten Kiemduur: + 3 weken Zomerteelt - Zaaien in bakjes in de serre of in huis. Temp C. Na de kieming zorgen voor veel licht. Temp C. - Voor het uitplanten afharden - minder gieten - buiten zetten Herfst en winterprei. - Buiten zaaien op wachtbed. - Dunnen op 1 à 2 cm - Eén m² zaaibed geeft 300 à 400 planten.² - Bij droog weer: - zaaivoortjes maken ( + 2 cm diep ) 3

4 - gieten in de voortjes - slijk laten opdrogen - zaaien - licht afdekken - aandrukken - volledig afdekken - 1 cm potgrond of bladgrond op de lijnen aanbrengen. - Na opkomst hakken en bijmesten. - Dunnen: - onkruid wieden - slechte, kleine en zieke planten verwijderen - dunnen op 1 à 2 cm. - Eén week voor het uitplanten toppen ( bv. met sikkel ) 1 à 2 cm van de top verwijderen, dit geeft zwaardere planten. - De planten mogen op het wachtbed max. 10 à 12 weken oud worden. Oudere planten hergroeien moeilijk en schieten gemakkelijker door. Ze vormen onderaan ook een verdikking. 1.8 PLANTEN - Op een vochtige, diep bewerkte grond - De dag voor het planten het plantbed goed gieten - Best s avonds planten, bij bewolkt weer - Planten goed los steken - Geen wortels of bladeren afsnijden - Direct planten - Plantdiepte: zomerprei max. 10 cm herfst - en winterprei 22 cm - Planten met een preiplanter of in een slip en dan later aanaarden. - Het hart altijd boven de grond houden. - De waaier in de lijnrichting planten. - Aangieten. - Regelmatig broezen tot de planten hergroeien. 1.9 TEELTZORGEN Hakken, zorgen dat de plantgaten open blijven. Bijmesten: niet in het hart van de plant strooien. Ziekten en insecten bestrijden. In de winter bladeren tussen de lijnen leggen zodat we vorst kunnen blijven oogsten OOGSTEN Gans de zomer en winter. Doorschieten: - rooien en invriezen - ofwel omgekeerd inlegeren 4

5 1.11 ZIEKTEN EN INSECTEN - Preivlieg: witte larven in de ondergrondse stengels. Bestijden: - Tagetes - Insectennet - Pychlorex: na hergroei op de lijnen strooien. - Preimot: half open gangen in de bladeren Bestrijden: - Insectennet - Okapi + uitvloeier ( zeep ) - Roest: bruine vlekken op de bladeren Bestrijden: spuiten met Cuprex of Mancozeb + uitvloeier - Fusarium: roze en bruine strepen in de schacht. Bladeren rotten in de grond. Voorkomen: het is een zwakke parasiet, dus sterke planten kweken. Vruchtwisseling ----> om de 4 jaar. 2. AJUIN 2.1 SOORTEN - Plantajuin: geel, rood - Zaaiajuin - winter zaaiajuin: zaaien aug. - sept. Oogst: april - mei - zomer zaaiajuin: geel, rood, wit. - zilverajuin: inmaak - busselajuin: wit, purper, rood. - stengelajuin - Egyptische ajuin: doorlevend 2.2 TEELT Zandgrond is minder geschikt Geen verse stalmest inwerken Weinig stikstof geven Wel kalium bv g Patentkali/ 10m² in twee maal toedienen. Zaaien of planten in maart. Afstand: 30 cm x cm Zorgen dat het groeipunt boven de grond blijft ; Vogels trekken de bolletjes uit de grond ----> beschermen met vogelnet Plantajuin kan men ook op zwarte plastic zetten. De jonge scheutjes wel boven de plastic leiden. Voordeel: geen onkruid, minder ajuinvlieg. 2.3 OOGST - september: goed laten afrijpen. Dikke hals ----> knakken en eerst gebruiken. - drogen in bussels onder een afdak. - droog en vorstvrij bewaren. 5

6 3. SJALOT 3.1 SOORTEN - Plantsjalot: geel, rood, langwerpig ----> planten april - Zaaisjalot 3.2 TEELT - Plantgoed zelf selecteren - beste planten - middelmatige bollen - droog en koel bewaren - Planten: februari - maart. Afstand 30 x 15 cm - Onderhoud: hakken, wieden ----> planten niet los trekken ( wortelt oppervlakkig zoals ui ) - Oogst: eind juli - Bewaren: droog en vorstvrij. 4. LOOK 4.1 TEELT - Planten september - oktober - Afstand: 15 x 15 cm en 7 cm diep. Afzonderlijke teentjes uitplanten. Planten in het voorjaar geeft kleine bollen en ze zijn gevoeliger aan ajuinvlieg. 4.2 BEMESTEN - Zelfde als ajuin. 4.3 OOGST - juli - Laten drogen en vorstvrij bewaren. 6