Waterlandstichting. Hoerenlopen is niet normaal. Karina Schaapman

Transcriptie

1 Waterlandstichting Hoerenlopen is niet normaal Karina Schaapman Geregeld stel ik mezelf de vraag waarom we in Nederland de illusie in stand houden dat de seksindustrie een normale bedrijfstak is en een prostituee een normale, vrije onderneemster. Veel Nederlanders zijn van mening dat we over prostitutie niet zo moralistisch moeten doen. Maar waarom gaan wij ervan uit dat mannen nu eenmaal een seksuele behoefte hebben die bevredigd dient te worden en waarom bevraagt niemand hen daar kritisch over? Staan klanten er weleens bij stil wat ze met hun vraag naar seks veroorzaken? Terug in de tijd Aan het einde van de negentiende eeuw achtte men in Nederland het bestaan van prostituees noodzakelijk. Mannen moesten altijd seksuele bevrediging kunnen vinden, anders zou hun gezondheid aangetast kunnen worden. Aletta Jacobs verzette zich tegen deze zienswijze. Zij was een van de eerste vrouwelijke autoriteiten die de problemen van prostituees bij de naam noemde. Tegen een professor die beweerde dat prostitutie bestond opdat de man zijn driften kon uitleven, zei ze: Indien dat werkelijk uwe meening is, zijt ge zedelijk verplicht uw dochters voor dit doel beschikbaar te stellen. Deze uitspraak werd haar niet in dank afgenomen. Nette vrouwen hoorden immers niets te weten van de onderkant van de samenleving. Wij weten dat tegenwoordig wél. De huidige opvattingen over het verschijnsel prostitutie varieren van ontkennen, aanvaarden en reguleren tot verbieden, gedogen of combinaties daarvan. De heersende opinie is dat als een vrouw of man op vrijwillige basis voor de prostitutie kiest, hij of zij dat zelf moet weten. De politiek heeft deze zienswijze overgenomen. Een moreel oordeel is in alle gevallen taboe. Vrijwillig, dat is het sleutelwoord. Keuzevrijheid staat voorop. Vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw nam de seksualisering van de samenleving enorm toe. Dankzij de introductie van de anticonceptiepil konden vrouwen zich seksueel bevrijden. Seks was niet langer per definitie gekoppeld aan de voortplanting. Voor de emancipatie van de vrouw was dit een belangrijke stap. De schaduwzijde was dat vrouwen gemakkelijker dan voorheen beschouwd konden worden als te exploiteren objecten. In de jaren zeventig en tachtig werden de negatieve pagina 1 van

2 kanten van deze seksuele bevrijding steeds duidelijker. Niet zelden was er sprake van seksuele uitbuiting. Er werden belangenorganisaties voor prostituees opgericht, en het prostitutiebeleid belandde op de politieke agenda. In het denken over prostitutie speelde een lobby vanuit de feministische beweging een grote rol. Deze beweging droeg met verve de overtuiging uit dat de prostituee heus niet altijd een zielig slachtoffer was. Feministen maakten een onderscheid tussen onvrijwillige en vrijwillige prostitutie. Onvrijwillige prostitutie was een te bestrijden kwaad. Maar de vrouw die er vrijwillig voor koos, was een vrouw die haar seksualiteit krachtig in eigen hand had genomen. Eigenlijk was zij heel slim: zij vroeg geld voor diensten die gehuwde vrouwen gratis verleenden. Prostitutie werd gezien als een teken van emancipatie. Gemeenten voerden in deze jaren een politiek van gedogen en richtten zich voornamelijk op het bestrijden van overlast. In het begin van de jaren tachtig werd onder feministen en belangenorganisaties de volgende opvatting populair: wanneer prostitutie niet langer wordt bestreden, maar als een gewoon maatschappelijk gegeven wordt geaccepteerd, kunnen de gemeenten eisen gaan stellen. Legalisatie van het beroep zou normale arbeidsverhoudingen mogelijk maken. Wettelijke erkenning van het beroep, waarbij de prostituee dezelfde rechten en plichten krijgt als elke andere werknemer, zou bijdragen aan de emancipatie en het welzijn van prostituees. Deze zienswijze vond breed ingang, ook bij de landelijke overheid, die deze in 2000 zou overnemen. In 2000 werd het bordeelverbod opgeheven. De kern van de wetswijziging opheffing algemeen bordeelverbod was het verdwijnen van de artikelen 250bis en 432 uit het Wetboek van Strafrecht. Hierdoor werd niet alleen het verbod op het houden van bordelen uit de Nederlandse strafwetgeving geschrapt, maar ook het verbod op het souteneurschap. Het runnen van een seksinrichting waarin meerderjarige prostituees vrijwillig werkzaam zijn, is niet langer verboden, mits de exploitant in het bezit is van een gemeentelijke vergunning en aan de gestelde voorwaarden voldoet. Seksclubs, raambordelen, privéhuizen en escortbedrijven zijn hiermee legale bedrijven geworden, zolang ze maar voldoen aan de regels die de gemeente hun oplegt. Met deze legalisering is Nederland een van de eerste landen waar vrijwillige prostitutie door meerderjarigen formeel als een vorm van arbeid wordt beschouwd. Vrijwillig is een ruim begrip. Op papier is het strafbaar iemand onvrijwillig in de prostitutie te brengen, te houden en/of daarvan te profiteren. Verder is het verboden minderjarigen in de prostitutie te brengen of te houden en in het buitenland vrouwen pagina 2 van

3 voor prostitutie te werven. Ook is het strafbaar in de prostitutie te werken zonder geldige verblijfsvergunning of illegale prostituees tewerk te stellen. De papieren werkelijkheid staat echter mijlenver af van de rauwe realiteit van iedere dag. Want wat komt er terecht van de gewenste normale arbeidsverhoudingen, emancipatie en het welzijn van de sekswerkers? Dunne scheidslijn tussen vrijwillig en niet-vrijwillig Op basis van onderzoek concludeer ik dat de meerderheid van de prostituees in de praktijk nog altijd door omstandigheden gedwongen wordt dit werk te doen. Deze constatering wordt mij door de belangenorganisaties en de klanten, op zijn zachtst gezegd, niet in dank afgenomen. Vreemd genoeg zijn het voornamelijk vrouwen en belangenorganisaties die mij boos benaderen wanneer ik mij in het openbaar uit over de misstanden in de prostitutie en uitbuiting in de seksindustrie. Nog altijd zijn er heel wat vrouwen, en waarschijnlijk ook mannen, die vinden dat we blij moeten zijn dat er prostituees en harde porno bestaan. Anders zouden vrouwen vaker lastig gevallen worden en zouden er veel meer verkrachtingen zijn, krijg ik regelmatig te horen. Zolang dit soort opvattingen nog breed leeft, vrees ik dat we ver weg zijn van de grote publieke verontwaardiging die nodig is om politici te bewegen de strijd aan te binden tegen het seksuele geweld jegens vrouwen. Het is jammer dat er in Nederland geen vrouwenbewegingen meer bestaan die zich verzetten tegen de voortschrijdende verseksualisering van onze samenleving. Nog nooit werden vrouwen zo massaal als lustobject geëxploiteerd als heden ten dage gebeurt. De overheid gaat ervan uit dat vrijwillige prostitutie kan bestaan. Dat klopt: als vrouwen en mannen over de inhoud van het werk goed geïnformeerd zijn, de mogelijke gevolgen ervan inzien en als zij zelf in staat zijn om hun arbeidsomstandigheden te bepalen. Vrijwillig betekent dat sekswerkers? conform het grondwettelijk recht op lichamelijke integriteit? zelf bepalen of ze al dan niet een bepaalde klant van dienst zijn, wat ze wel en niet willen doen. Er zijn echter vele vormen en varianten van vrijwillig werken en in de praktijk blijkt dat de scheiding tussen vrijwillig en dwang flinterdun is. Studenten van de Erasmus Universiteit in Rotterdam hebben recentelijk in het hogere segment van de escortbranche onderzoek verricht naar de invloed van sociale netwerken op de keuze om dit werk te doen. Zij onderzochten juist dit segment van de prostitutie, omdat deze prostituees minder door bijvoorbeeld een drugsverslaving of mensen in hun omgeving gedwongen worden. Een opvallende uitkomst was dat bijna alle prostituees de vrijheid in het vak relatief noemden. Ze zeiden allemaal dat het weigeren van een klant tot de mogelijkheden pagina 3 van

4 behoorde, maar omdat ze wisten dat de baas daar niet blij mee zou zijn, voelden zij zich min of meer verplicht een klant te bedienen. In alle interviews was er sprake van ambivalentie. Als de prostituees het hadden over de vrijheid van het vak, dan hadden ze het ook over hun onvrijheid in de keuze van de klanten. Als ze spraken over de verdienste, dan zeiden ze dat ze liever ander werk zouden verrichten. Een aantal prostituees zei steeds opnieuw weerstand te moeten overwinnen om dit werk te kunnen doen. Daarbij hadden ze een grotere afkeer van het werk dan voordat ze de prostitutie in gingen. Veel vrouwen hadden een getraumatiseerde jeugd, waarbij hun opvoeders weinig respect voor hun emotionele grenzen hadden getoond. Voorzichtig concludeerden de studenten: Mogelijk zijn de vrouwen door het ontnemen van hun eigenwaarde in hun jeugd gemakkelijker in staat hun grenzen te laten varen. En maken ze wellicht daarom gemakkelijker de keuze om de prostitutie in te gaan op het moment dat ze hiermee via bekenden in aanraking komen. Hoofdinspecteur Jan Piedfort van de Antwerpse Prostitutiecel spreekt uit ervaring wanneer hij stelt dat vrouwen zelden vrijwillig kiezen voor de prostitutie. Piedfort werkt zo n zestien jaar in de wereld van prostitutie en mensenhandel. Hij leidt sinds tien jaar het twaalfkoppig team dat toezicht houdt op alle vormen van zichtbare prostitutie in Antwerpen, wat betekent dat ze met name in de prostitutiegedoogzone van het Schipperskwartier rondwandelen. Sinds een paar jaar ziet het team steeds meer Nederlandse meiden in de vitrines. Vorig jaar werden 560 vrouwen geregistreerd, 200 uit Nederland. Vroeger zaten hier vooral vrouwen uit het Oostblok, nu is dat Nederland, zegt Piedfort. En de helft van die Nederlandse hoeren in opvallend jong. Soms nog maar twee dagen achttien. Regelmatig zoekt de Nederlandse politie contact met het verzoek uit te kijken naar een meisje. En dan is het meestal bingo, een slachtoffer van een loverboy. Het opvallendst, zegt Piedfort is de verliefdheid van de meiden. Ze zijn stapel op die gasten. Houden vol dat ze dit werk vrijwillig doen. Wat voor vriend laat nou half West-Europa over z n vriendin gaan, vraag ik dan. Maar dat heeft geen effect. De meiden hebben vaak hetzelfde verhaal. Dit werk doen ze echt tijdelijk. Ze willen allemaal een kapsalon beginnen. Hoe vaak we dat niet horen, het moet in Holland barsten van de kapsters. De machtsrelatie tussen de sekswerker en de klant Opvallend genoeg speelt de klant in het Nederlandse prostitutiebeleid geen enkele rol. Naar hem wordt ook heel weinig onderzoek verricht. Dat is vreemd, zeker vergeleken met de pagina 4 van

5 kennis die we inmiddels van de aanbieders van prostitutie hebben. Wat we wél weten is dat bijna alle klanten mannen zijn. Prostitutie vóór vrouwen komt slechts op zeer bescheiden schaal voor. Klanten komen uit alle bevolkingsgroepen en uit alle leeftijdscategorieën, maar het meest actief is de groep tussen de 18 en 45 jaar. De helft van de klanten heeft een vaste relatie. Ook blijken zij zich niet te beperken tot slechts één vorm van prostitutie, de klanten bezoeken zowel bordelen als de ramen of maken gebruik van escortservices. Onderzoekers schreven in 2005: Een op de vier mannen heeft ervaring met prostituees. Het gaat dan om mannen die één keer een prostituee hebben bezocht en om mannen die dat verschillende keren hebben gedaan of regelmatig doen. Dat veel mannen gebruik maken van prostituees is algemeen bekend, maar dat minderjarigen en net volwassen meiden en jongens zo gretig aftrek vinden is schokkend. De gemiddelde klant wil voornamelijk goedkope, vluchtige en anonieme seks. Een kwart wil het ondanks voorlichting over de gezondheidsrisico s zonder condoom doen. Het maakt veel klanten niet uit onder welke omstandigheden de vrouwen werken. Het afwerken tussen schotten of in auto s op tippelzones vindt men bijvoorbeeld geen slechte arbeidsomstandigheid. Overigens verdedigen ook gemeenten dit soort afwerkplekken of gedoogzones als acceptabele werkplek. Hoewel klanten sinds de legalisering geen excuus meer hebben om gebruik te maken van de illegale branche, maken zij er wel degelijk veelvuldig gebruik van. De helft van de respondenten gaf openlijk toe dat jonge en onzelfstandige prostituees hun voorkeur genieten vanwege hun volgzaamheid. Uit een buitenlandse studie van het International Organization for Migration (IOM) uit 2003 naar klanten, bleek dat vooral kwetsbare prostituees, zoals bijvoorbeeld illegale vrouwen, die gedwongen werden voor een lager tarief te werken, bij klanten geliefd zijn. Illegaal in het land verblijvende vrouwen werken voornamelijk in het illegale circuit. Klanten worden nauwelijks gecorrigeerd of strafrechtelijk op hun gedrag aangesproken, zelfs niet als zij er openlijk gebruik van maken. Dat is merkwaardig. Blijkbaar gaat de overheid er, net als in de negentiende eeuw, nog steeds vanuit dat de klant nu eenmaal een seksuele behoefte heeft die onder alle omstandigheden bevredigd dient te worden. Welke beeldvorming er over sekswerkers bestaat is te lezen op de vele klantenwebsites die wereldwijd in opmars zijn. Internet is een enorme stimulans voor de seksindustrie, het sekstoerisme, kinderporno en vrouwenhandel. Tegenwoordig kan iedere klant op het web anoniem zijn vraag naar seks formuleren en mensenhandelaren voorzien graag in die behoefte. In Nederland heeft de klantenwebsite geregistreerde leden en iedere dag pagina 5 van

6 komen daar nieuwe leden bij. Op de site worden heel veel berichten achtergelaten waarin men kan lezen dat veel klanten geen onderscheid tussen gedwongen of vrijwillige prostitutie maken. De bezoekers beoordelen vrouwen op hun geleverde seksdiensten. Al klaagt zij over pijn, of is ze passief, klanten kennen geen compassie. Gaat ze niet in op de wens van de klant, dan wordt zij als onvoldoende, slecht of matig beoordeeld. Regelmatig wordt er verslag gedaan van mistanden. De recensies van klanten op maken schrijnend duidelijk dat er veel vrouwen in kwetsbare situaties verkeren die nog altijd bereid zijn voor weinig geld veel te doen. Een citaat uit een recensie: Ik ben vrijdag bij een gangbang bij Romany geweest. Dat is een meisje in Den Haag. Het stelde niet veel voor. Gangbang was in een flatje. Er lag een matras op de grond en in de kamer waren zes mannen. Romany is 22 en een vriend of man was bezig met de baby een luier aan te doen en de fles te geven. (Een dus niet erg geile omgeving.) Romany zelf is tamelijk passief en ligt voornamelijk op haar rug. Wel gezellig informatie uitgewisseld met andere gangbangers over leuke adresjes. Gangbang stelde niet veel voor. De eerste vier trokken zichzelf af of werden afgetrokken. Ik ben gepijpt zonder condoom, maar het duurde wat kort. Toen heb ik ze nog een tijdje geneukt. Ben naar huis gegaan. Prijs voor dit alles 25 euro. Het was lekker goedkoop, maar het was ook niet veel. Romany kreeg van deze klant een laag rapportcijfer. Klanten geven elkaar via de site ook adressen van plekken waar extreme wensen gebotvierd kunnen worden, zoals anaal fisten, poepseks, seks met zwangere vrouwen of met zo jong mogelijke vrouwen. Er wordt opvallend veel gevraagd naar vrouwen van een bepaalde etnische afkomst: Afrikaanse, Aziatische, Oost- Europese, Chinese (zo jong mogelijk), Turkse en Marokkaanse? noem maar op. Vaak zijn de teksten zeer seksistisch en racistisch van toon. Zo is een klant op zoek naar besneden Somalische dames: Ik heb er zelf een genakt via een escortbureau, was zeer duur en heerlijk klitloos. Het is zo geil om zo een besneden poesje te nakken. Maar ik hoorde van de week dat ze gestopt is, balen dus! Ik zoek nu weer een Somalische! Wie weet waar er meer zitten? En: Gevraagd twee Ethiopische sletjes om uit te wonen. Antwoord: Ik ken een leuke uit Kameroen. Ongeveer 1,70, dikke, ronde kont, maar wel kleine tieten. Je moet alleen de hotelkamer betalen en dat kost je ongeveer 70 euro en je moet haar ophalen in Amsterdam-West. Op de hotelkamer kan je rustig de hele nacht je gang gaan. Ik heb nu geen tijd meer, maar ik heb 1,5 jaar elke maand een nacht flink doorgeneukt. Liefhebbers voor meer info, pagina 6 van

7 ik hoor het wel. Gewillig, goedkoop en zonder condoom scoren op het best. Klanten wijzen elkaar de weg, ook over onze landsgrenzen heen. Op de site staan links met tips voor seksadressen in het buitenland. Bijvoorbeeld naar de van oudsher favoriete sekstoeristische gebieden in Thailand, Zuid-Amerika en Afrika, waarvan men weet dat seks met minderjarigen gemakkelijk verkrijgbaar is. Ook geven de bezoekers elkaar tips over nieuw te ontdekken gebieden. En is een bepaalde sekswens in Nederland onbetaalbaar of strafbaar dan tippen andere klanten in welk land je met welk reisbureau waar terecht kunt. Internet maakt het probleem wereldwijd? er ontstaat een nieuw pornografisch universum waarin eigen wetten en regels gelden en waar een eigen taal gesproken wordt. Zo ontstaat er een gesloten gemeenschap van gelijkgestemden die elkaar niet corrigeren, maar bevestigen en stimuleren, of elkaar op extreme ideeën brengen. Hoerenlopen is niet normaal Over hoerenlopen wordt in zijn algemeenheid gesproken alsof het een mensenrecht betreft. Correctie: een mannenrecht. Waarom durven wij hoerenlopers niet kritisch te ondervragen? Ik wil u graag de volgende vergelijking voorleggen: iedere opgroeiende man voelt wellicht weleens de aandrang om een ander eens flink in elkaar te rammen, om wat voor een reden dan ook. In dat geval, zo hebben we collectief afgesproken, past het in het proces van volwassenwording om die driften te kanaliseren en te leren beheersen. Het in elkaar slaan van een ander mens is bij wet verboden, maar bovenal vinden we het onfatsoenlijk. Wij creëren geen van overheidswege gereguleerde en gelegaliseerde kaste van dienstverleners die zich betaald in elkaar moeten laten meppen. Wij vinden dat iedereen dient te leren zijn handen thuis te houden. Bij prostitutie redeneren we heel anders. Iedere opgroeiende man in onze maatschappij voelt weleens de aandrang seks te hebben met een vrouw, zonder dat hij echt contact hoeft te maken. Gewoon een wip. De gemakkelijkste manier om die behoefte te bevredigen is door naar de hoeren te gaan. In dat geval, zo hebben we collectief besloten, moet deze behoefte gefaciliteerd worden. De wetgeving is erop gericht de omstandigheden voor de dienstverlenende vrouwen enigszins aanvaardbaar te houden. Maar er is bijna niemand die de behoeftige zelf kritisch bevraagt. Waarom zeggen we als samenleving ook in dit geval niet dat het tot het proces van emotionele volwassenwording behoort om deze driften te kanaliseren en ze te leren beheersen? Waarom erkennen wij niet dat prostitutie nooit een prettig en bevredigende beroep kan zijn, net zo min als levende boksbal een gewilde vacature pagina 7 van

8 kan zijn? Als we als maatschappij werkelijk streven naar gelijkwaardigheid van mannen en vrouwen, dan zullen we moeten inzien dat hoerenlopen niet normaal is. Net zomin als de aandrang om iemand in elkaar te meppen, te beroven, te pesten of verrot te schelden. Ieder mens zou, in het kader van de eigen voortgaande beschaving, ook de behoefte om naar de hoeren te gaan, eronder moeten zien te krijgen? simpelweg omdat de eigen behoefte in al die gevallen rechtstreeks de waardigheid van de ander aantast. Vreemd genoeg komen we nu nog steeds dezelfde argumenten tegen als in de vorige eeuw. Er lijkt volkomen voorbijgegaan te worden aan de onderzoeken van de afgelopen jaren die aantonen dat het aanpakken van arbeidsvoorwaarden en?omstandigheden de positie van sekswerkers niet verbeterd heeft. In juni 2006 publiceerde Marieke van Doorninck van GroenLinks een artikel in het tijdschrift Terecht van de Liga voor de Rechten van de Mens. Zij stelde: De bestrijding van dwang, uitbuiting en geweld in de seksindustrie is gebaat bij een sterke positie van sekswerkers. [...] Sekswerkers die sterk in hun werk staan komen op voor hun rechten, accepteren uitbuiting en geweld niet langer, werken zelfstandig, bepalen hun eigen prijs, wijzen vervelende klanten de deur, sturen pooiers de laan uit, stellen misstanden aan de kaak en veranderen op die manier de seksindustrie van binnen uit. Zoals 100 jaar geleden de situatie veranderde omdat arbeiders de slechte werkomstandigheden niet meer accepteerden en opkwamen voor hun rechten. Femke Halsema steunde de plannen van de Amsterdamse GroenLinks-afdeling om prostituees een startsubsidie te geven. In Het Parool zei ze daarover: Zo n subsidie zal niet al te hoog hoeven zijn. Maar de gedachte erachter is dat vrouwen zich zelfstandig kunnen ontplooien. Ik wil daarentegen de omgekeerde weg bepleiten. Aangezien misstanden veelal door klanten veroorzaakt worden en ook door klanten in stand worden gehouden vind ik het raadzaam de veroorzaker ervan ter verantwoording te roepen. Ik pleit daarom voor ontmoediging door bewustwording van klanten. De gesprekken met jongeren op scholen hebben mij ervan overtuigd dat bewustwording, voorlichting en waarschuwing noodzakelijk zijn voor een mentaliteitsverandering. Wij moeten jongens en mannen laten weten welke omgangsvormen in onze samenleving wenselijk zijn. Het wordt hoog tijd dat we eisen durven te stellen aan het morele besef van jongens en mannen, maar ook aan de sekswerkers zelf. Bepaalde seksuele wensen zijn niet normaal, en fantasieën en verlangens hoeven niet altijd bevredigd te worden. Klanten moeten er bij stil staan wat zij met hun seksvraag veroorzaken. pagina 8 van

9 De overheid zou in de strijd tegen seksuele uitbuiting de moed en de ambitie moeten tonen om de seksindustrie? die directe schade toebrengt aan vrouwen, kinderen en de samenleving? drastisch te beperken. Klanten die gebruikmaken van de illegale branche of prostituees bezoeken die gedwongen worden dit werk te doen zouden strafrechtelijk aangepakt moeten worden. Consumentensites die berichten doorlaten waar anderen gestimuleerd en aangezet worden tot seksueel misbruik van vrouwen, zoals in veel berichten op gebeurt, zouden opgespoord en vervolgd moeten worden. We zouden het lef moeten hebben het strafbaar te stellen om gewelddadige pornosites, zoals of waar verkrachting, seks met kinderen en dieren en andere perversiteiten worden gepromoot, in bezit te hebben of te vervaardigen. Immers, prostitutie en internetporno zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Belangenorganisaties van prostituees verwijten mij regelmatig dat ik de prostituees als slachtoffers neerzet en dat ik de hoerenlopers criminaliseer door hen direct aan te spreken op hun gedrag. Ook beweren ze dat prostituees hierdoor gemarginaliseerd en rechteloos dreigen te worden. Maar het is niet mijn bedoeling prostituees uit te sluiten, te stigmatiseren of rechteloos te laten worden. Van degenen die weloverwogen voor het werk kiezen, moeten de arbeidsrechten gewaarborgd zijn en de arbeidsomstandigheden goed zijn. Ik verzet mij echter wel tegen het beeld van de sterke, stoere, trotse, vrije, zelfstandige, geëmancipeerde prostituee zoals dat voornamelijk door belangenorganisaties als De Rode Draad en het Prostitutie Informatie Centrum in Amsterdam wordt neergezet. Ieder onderzoek bewijst dat prostituees meestal niet vrij en zelfstandig zijn, ook al zouden hoerenlopers, exploitanten en belangenorganisaties dat nog zo graag willen. De wetgever gaat uit van de mondige prostituee, maar heeft ook de verantwoordelijkheid bescherming te bieden aan hen die minder goed voor zichzelf kunnen opkomen. Wat betreft de aanpak van misstanden en de gezondheidsrisico s die in de prostitutiebranche voorkomen dient de overheid op te treden, gezien haar taak voor openbare orde en veiligheid, zorgplicht en educatie. Vanuit die verantwoordelijkheden zou de overheid meer voor de vele prostituees kunnen doen die aangeven dat ze liever ander werk willen verrichten. De lokale overheid dient deze groep actief op te sporen, te ondersteunen en naar ander werk te begeleiden. Wij moeten als burgers de discussie met elkaar aan durven gaan om de keerzijde van onze vermeende seksuele vrijheid onder ogen te zien. Niet alleen aangaande prostitutie, maar ook wat betreft het vervaardigen en consumeren van extreem pagina 9 van

10 gewelddadige porno. Ik pleit niet voor gehele terugdraaiing van de opheffing van het bordeelverbod of voor afschaffing van alle soorten van porno. Ik pleit wel voor een hardere aanpak van pooiers. Met het opheffen van het souteneursverbod is de aanpak van pooiers die om de vrouwen heen hangen en van haar profiteren vrijwel onmogelijk. De praktijk leert ons dat prostitutie niet is weg te denken uit welke samenleving dan ook. Maar het feit dat prostitutie altijd heeft bestaan, mag niet leiden tot passief toezien of gedogen van onwenselijke situaties. Kortom, ik pleit voor ontmoediging. Bewust kies ik niet voor normalisering, omdat normalisering klanten een rechtvaardiging van hun handelen geeft. Ik kies bewust voor problematisering, omdat wat fout is niet ongezien mag blijven. Legaal wordt te vaak uitgelegd als normaal of legitiem. Klanten moeten bewust gemaakt worden van het feit dat zij van prostituees een zeer vergaande dienst vragen. Zij moeten zich ervan bewust zijn dat misbruik van omstandigheden onacceptabel is, ook al hebben zij die omstandigheden niet direct veroorzaakt. Ik pleit dus voor bezinning, bewustwording, mentaliteitsverandering en gedragsverandering. Karina Schaapman is gemeenteraadslid voor de PvdA in Amsterdam. Dit is een korte versie van de Aletta Jacobs lezing die zij uitsprak op 7 maart De uitgebreide versie is onder dezelfde titel verschenen bij Uitgeverij Balans. pagina 10 van