Carrièrelijnen van schoolverlaters

Transcriptie

1 Carrièrestart in een stedelijke omgeving: kans of bedreiging? Carrièrelijnen van schoolverlaters Arjen Edzes, Marten Middeldorp en Jouke van Dijk Rijksuniversiteit Groningen, basiseenheid Economische Geografie, Postbus 800, 9700 AV Groningen BRUG-conferentie Regionaal Competentiemanagement, Amersfoort,

2 Inhoud 2 1. Introductie en achtergrond 2. Begripsvorming 3. Data en operationalisering 4. Carrièrelijnen van schoolverlaters: een analyse 5. Conclusie

3 Introductie en achtergrond 3 Tweejarig onderzoeksprogramma Dynamiek op de arbeidsmarkt ; uitgevoerd door een consortium bestaande uit: Rijksuniversiteit Groningen, Platform31, UWV, gemeenten Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Eindhoven, Emmen, Almelo en provincie Groningen 1. Wat zijn de carrièrepaden van schoolverlaters, werkzoekenden en werkenden en wat zijn determinanten van succes? 2. Wat is de regionale arbeidsmarktdynamiek in termen van in- door- en uitstroompatronen in bedrijven, branches, sectoren en regio s en hoe verhoudt zich dat tot werkzoekenden en baankansen aan de ene kant en economisch groeipotentieel aan de andere kant? 3. Wat zijn de implicaties van succesvolle individuele carrièrepaden aan de ene kant en stedelijke en regionale dynamiek aan de andere kant voor gebiedsgericht arbeidsmarktbeleid?

4 Introductie en achtergrond 4

5 Introductie en achtergrond 5 1. Literatuur op het gebied van carrièrepaden is vooral gericht op het verklaren van verschillen tussen landen, bijvoorbeeld door verschillen in onderwijssystemen, instituties of regulering van de arbeidsmarkt (De Lange, Gesthuizen & Wolbers, 2012; Corrales-Herrero et al., 2012; Quintini & Manfredi, 2009; Brzinsky- Fay, 2007) Weinig aandacht voor regionale verschillen binnen landen, bijv. door arbeidsmarkt of stedelijkheid 2. Literatuur op het gebied van skills in steden: uitsorteren, migratiestromen, neveneffecten en spillovers (Edzes, Hamersma and Van Dijk, 2013; Combes, Duranton and Gobillon, 2012; Moretti, 2012; Venhorst, 2012; Niebuhr, Granato, Haas and Hamann, 2012) Analyse op geaggregeerd niveau; waarbij relatie met individueel carrièrepad verloren gaat 3. Effecten van individuele flexibiliteit en mobiliteit nog niet uitgekristalliseerd (Human Capital-theorie vs. gesegmenteerde arbeidsmarkten).

6 Introductie en achtergrond 6 Hoofdvraag vandaag: Leidt mobiliteit voor schoolverlaters tot een betere, of juist slechtere carrièrestart, en wat is hierin de rol van opleidingsniveau en een stedelijke omgeving? Hoofdpunten: 1. Hoe een carrièrepad te volgen? 2. Hoe definiëren wij succes? 3. Carrièrepaden, carrièrekarakteristieken en mate van succes

7 Begripsvorming 7 De complexiteit van carrièrepaden is enorm. Hoe deze complexiteit te vangen? 1. Carrièrepad: een opeenvolging van sociaaleconomische statussen en transities a) Aantal transities en hun richting: beweeglijkheid / flexibiliteit b) (Langste) duur van perioden in een status: stabiliteit 2. Succes: a) Drie maanden Werknemer zijn, aan het einde van de meetperiode b) Een even groot, of groter, salaris als vergelijkbare personen

8 Begripsvorming 8 Transities meten Uitgangspunt: sociaal-economische statussen Student Werknemer Uitkering Werknemer Werknemer Combineren met gegevens over banen; nieuwe statussen Student Baan #1 Werknemer Uitkering Werknemer Werknemer Baan #2 Baan #3 Baan #4

9 Data en operationalisering 9 1. Persoonsgegevens (geslacht, leefijd, etniciteit, huishoudenssamenstelling, woonadres) uit het GBA; wij selecteren beroepsbevolking 2. Sociaaleconomische statussen: werknemer, directeur-grootaandeelhouder, zelfstandige, overig actief, ontvanger uitkering (werkloosheid / bijstand / ziekte / overig), pensioen, scholier / student, overig zonder inkomen incl. start- en einddatum 3. Baankenmerken: start- en einddatum, soort, sector, bedrijf 4. Baansommen: verdiend salaris, aantal gewerkte dagen, deelftijdfactor 5. Bedrijvenkenmerken: grootte, sector, locatie

10 Data en operationalisering Definitie schoolverlaters: personen tussen 15 en 30 die in minimaal vijf van de negen maanden vóór 1 okt 2006 scholier / student als sociaal-economische status hadden, maar niet in de vier maanden ná 1 okt Locatie: woonplaats in oktober Kantelen van perioden naar maandelijkse peilmomenten 4. Hoofdbaan is de baan met het hoogste inkomen in betreffende maand 5. Salaris = totaal jaarsalaris - loonheffing, evenredig verdeeld over maanden 6. Personen met extreme salarissen (1/5 of 12x gemiddeld voor opleidingsniveau) in okt 2006 en dec 2010 verwijderd

11 Data en operationalisering Origineel CBS Werknemer Directeur-grootaandeelhouder Zelfstandige Overig inkomen Werkloosheidsuitkering Bijstandsuitkering Uitkering i.v.m. ziekte Overige uitkering Pensioen Scholier / student met inkomen Scholier / student zonder inkomen Overig zonder inkomen Dit onderzoek Werknemer Werknemer Zelfstandige Overig inkomen Uitkering Uitkering Uitkering Uitkering Pensioen Scholier / student Scholier / student Overig

12 Carrièrelijnen van schoolverlaters N % Totaal Geslacht Man Vrouw Leeftijd ,4 50,6 43,6 43,0 13,5 Opleidingsniveau Geen startkwalificatie Middelbaar Hoger of wetenschappelijk Onbekend ,2 41,9 21,6 6,4 Etniciteit Autochtoon Allochtoon, eerste generatie Allochtoon, tweede generatie ,6 9,6 14,8 Huishoudenssituatie Eenpersoonshuishouden (Echt)paar zonder kinderen (Echt)paar met kinderen Eenouder-huishouden Thuiswonend kind Onbekend ,4 10,8 2,1 0,6 67,3 4,8

13 Carrièrelijnen van schoolverlaters N % Provincie Groningen Friesland Drenthe Overijssel Flevoland Gelderland Utrecht Noord-Holland Zuid-Holland Zeeland Noord-Brabant Limburg Onbekend ,3 3,9 2,5 6,5 2,3 11,6 7,9 16,3 21,5 2,0 13,4 6,2 1,6 Mate van stedelijkheid Zeer sterk verstedelijkt Sterk verstedelijkt Matig verstedelijkt Weinig verstedelijkt Niet verstedelijkt Onbekend ,7 28,6 17,3 18,8 9,2 1,6

14 Carrièrelijnen van schoolverlaters N Werknemer, één baan Werknemer, meerdere Ondernemer Uitkering Scholier / student Totaal ,8 % 8,5 % 1,0 % 3,5 % - 28,1 % Geslacht Man Vrouw Leeftijd ,6 % 58,1 % 54,6 % 63,2 % 58,6 % 6,6 % 10,3 % 6,9 % 10,7 % 6,5 % 1,4 % 0,7 % 0,3 % 1,3 % 2,5 % 2,9 % 4,0 % 2,6 % 4,0 % 4,2 % Overig - 29,5 % 26,9 % - 35,5 % 20,8 % 28,2 % Opleidings niveau Geen startkwalificatie Middelbaar Hoger of wetenschappelijk Onbekend ,8 % 65,4 % 61,3 % 31,1 % 5,5 % 10,4 % 10,3 % 3,1 % 0,5 % 1,1 % 2,0 % 0,5 % 6,1 % 2,5 % 1,7 % 3,1 % - 34,1 % 20,6 % 24,8 % 62,2 % Etniciteit Autochtoon Allochtoon, eerste generatie Allochtoon, tweede generatie ,6 % 39,2 % 52,2 % 9,3 % 4,9 % 6,3 % 1,1 % 0,9 % 1,1 % 2,9 % 6,7 % 3,9 % - 24,1 % 48,3 % 36,6 % Huishoude nssituatie Eenpersoonshuishouden (Echt)paar zonder kinderen (Echt)paar met kinderen Eenouder-huishouden Thuiswonend kind Onbekend ,5 % 63,5 % 43,7 % 31,6 % 60,8 % 37,5 % 8,8 % 9,2 % 4,5 % 3,3 % 8,7 % 4,5 % 2,1 % 1,9 % 1,7 % 0,2 % 0,7 % 0,6 % 5,7 % 2,8 % 9,5 % 35,4 % 2,5 % 4,6 % - 27,0 % 22,7 % 40,6 % 29,4 % 27,1 % 53,0 %

15 Carrièrelijnen van schoolverlaters 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% Werknemer Werknemer, meerdere banen Zelfstandige Uitkering Student / scholier Overig Onbekend / missing 30% 20% 10% 0%

16 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% jan-06 apr-06 jul-06 okt-06 jan-07 apr-07 jul-07 okt-07 jan-08 apr-08 jul-08 okt-08 jan-09 apr-09 jul-09 okt-09 jan-10 apr-10 jul-10 okt-10 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% jan-06 apr-06 jul-06 okt-06 jan-07 apr-07 jul-07 okt-07 jan-08 apr-08 jul-08 okt-08 jan-09 apr-09 jul-09 okt-09 jan-10 apr-10 jul-10 okt-10 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% jan-06 apr-06 jul-06 okt-06 jan-07 apr-07 jul-07 okt-07 jan-08 apr-08 jul-08 okt-08 jan-09 apr-09 jul-09 okt-09 jan-10 apr-10 jul-10 okt-10 Hoger onderwijs Geen startkwalificatie Middelbaar onderwijs

17 Carrièrelijnen van schoolverlaters Mate van stedelijkheid Totaal Zeer sterk Sterk Matig Weinig Niet verstedelijkt verstedelijkt verstedelijkt verstedelijkt verstedelijkt Totaal aantal transities (incl. baan-baan) 5,4 5,7 5,6 5,5 5,0 4,8 Totaal aantal transities (excl. baan-baan) 2,3 2,5 2,3 2,2 2,0 1,9 Totaal aantal baan-baan-transities 2,5 2,4 2,6 2,5 2,4 2,4 > verandering van sector,8,8,9,8,7,7 > verandering van COROP-regio,1,1,1,1,1,1 > verandering van sector en COROP,3,3,3,3,3,3 > alleen verandering van bedrijf,2,2,3,3,2,2 > overige baan-baan-transities 1,0 1,0 1,0 1,0 1,0 1,1 Duur langste periode Werknemer 30,0 27,8 29,8 30,3 32,2 33,5 Duur langste periode Zelfstandige 1,2 1,5 1,0 1,0 1,2 1,3 Duur langste periode Uitkering 3,4 3,4 3,6 3,5 3,3 2,9 Duur langste periode Student / scholier 4,6 4,8 4,7 4,8 4,2 3,7 Duur langste periode Overig 4,5 5,5 4,4 4,2 3,6 3,4 Duur tot eerste periode Werknemer 2,4 2,6 2,3 2,1 2,0 1,9

18 Carrièrelijnen van schoolverlaters Opleidingsniveau Totaal Zonder Middelbaar Hoger en wetensch. startkwalificatie onderwijs onderwijs Totaal aantal transities (incl. baan-baan) 5,4 6,7 5,2 4,1 Totaal aantal transities (excl. baan-baan) 2,3 3,1 1,9 1,5 Totaal aantal baan-baan-transities 2,5 2,6 2,4 2,5 > verandering van sector,8 1,0,8,7 > verandering van COROP-regio,1,1,1,1 > verandering van sector en COROP,3,3,3,5 > alleen verandering van bedrijf,2,3,2,2 > overige baan-baan-transities 1,0 1,0 1,1 1,1 Duur langste periode Werknemer 30,0 23,6 32,0 38,8 Duur langste periode Zelfstandige 1,2,8 1,2 1,9 Duur langste periode Uitkering 3,4 5,8 1,8,9 Duur langste periode Student / scholier 4,6 5,0 6,3,6 Duur langste periode Overig 4,6 5,9 3,4 3,5 Duur tot eerste periode Werknemer 2,4 3,3 1,6 1,6

19 Carrièrelijnen van schoolverlaters Logit: drie maanden werk eind van periode Totaal Zonder Middelbaar Hoger en wetensch. startkwalificatie onderwijs onderwijs Exp(B) Exp(B) Exp(B) Exp(B) Totaal aantal transities (excl. baan-baan),979***,974***,984*,987** baan-baan, verandering van sector 1,020** 1,034*** 1,018 1,042 baan-baan, verandering van COROP 1,023,989 1,160*,883 baan-baan, verandering van sector en COROP 1,006,998,991 1,059 baan-baan, alleen verandering van bedrijf,965**,971,984 1,039 baan-baan, overig 1,051*** 1,046*** 1,046*** 1,076*** Duur langste periode Werknemer 1,089*** 1,088*** 1,085*** 1,086*** Duur langste periode Uitkering,921***,930***,901***,912*** Duur langste periode Student / scholier,953***,977***,931***,957*** Zeer sterk verstedelijkt,910***,942,882**,819** Sterk verstedelijkt,961 1,010,939,787** Matig verstedelijkt Ref. Ref. Ref. Ref. Weinig verstedelijkt 1,019 1,027,981,867 Niet verstedelijkt 1,010 1,048,935,866 R2 (Nagelkerke),638,573,669,439 Gecontroleerd voor geslacht, leeftijd, huishoudenssituatie, etniciteit

20 Carrièrelijnen van schoolverlaters OLS: Salaris (log) Totaal Zonder Middelbaar Hoger en wetensch. startkwalificatie onderwijs onderwijs Std. Beta Std. Beta Std. Beta Std. Beta Totaal aantal transities (excl. baan-baan) -,044*** -,028*** -,050*** -,035*** baan-baan, verandering van sector -,030*** -,018*** -,028*** -,030*** baan-baan, verandering van COROP,005*,005,003,007 baan-baan, verandering van sector en COROP,009***,006,008* -,001 baan-baan, alleen verandering van bedrijf -,021*** -,003 -,028*** -,029*** baan-baan, overig,008***,028***,017*** -,022*** Duur langste periode Werknemer,088***,121***,064***,094*** Duur langste periode Uitkering -,077*** -,061*** -,060*** -,063*** Duur langste periode Student / scholier -,013*** -,011 -,012** -,001 Zeer sterk verstedelijkt,024*** -,008,018***,035*** Sterk verstedelijkt,009**,001,012**,004 Matig verstedelijkt Weinig verstedelijkt,005,007,011* -,014* Niet verstedelijkt,009***,018***,006 -,008 Adjusted R2,60,60,59,56 Gecontroleerd voor geslacht, leeftijd, huishoudenssituatie, etniciteit en regio (provincie)

21 Conclusies Carrièrepaden van schoolverlaters in verstedelijkte gebieden zijn minder stabiel. Meer veranderingen van sociaaleconomische status Gemiddelde duur van de langste periode als werknemer is korter Langste periode als scholier en in uitkering juist langer 2. Dit geldt ook voor lageropgeleiden 3. Een onstabiele carrièrestart heeft een negatieve invloed op het succes 4. Schoolverlaters in verstedelijkte gebieden zijn minder vaak succesvol in het hebben van werk, maar zij die werk vinden verdienen een hoger salaris

22 Dank voor uw aandacht!