instalektro CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden.

Transcriptie

1 Examen VMBO-KB 2015 gedurende 920 minuten instalektro CSPE KB Bij dit examen horen bijlagen, uitwerkbijlagen en digitale bestanden. Dit examen bestaat uit 12 opdrachten. Voor dit examen zijn maximaal 114 punten te behalen. Voor elk opdrachtnummer staat hoeveel punten met een goede uitvoering behaald kunnen worden. PK-0696-b-15-1-o

2 Inleiding In het buitengebied in de gemeente Molenbergen staat een tuindersbedrijf dat bloemen en planten kweekt in een grote kas. Een installatiebedrijf gaat de technische installaties moderniseren. In de kantine van de kas komt vloerverwarming. De tuinder gaat in de nieuwe situatie het regenwater gebruiken om de planten in de kas te beregenen. Het regenwater dat op de kas valt, loopt eerst in het riool en daarna in een bassin. Als leerlingmonteur help je bij de aanleg van de technische installaties. Je maakt twee montageopdrachten: sanitaire installatie: een deel van de installatie voor afvoer van het afvalwater en het regenwater dat op de kas valt elektrische installatie: een deel van de lichtinstallatie en van de elektro-pneumatische installatie in de kas De elektro-pneumatische installatie monteer je op het montagebord elektro en op het montagebord sanitair. PK-0696-b-15-1-o 2 / 17 lees verder

3 HWA cv VU BK TR VW kantine kas HWA = hemelwaterafvoer VU = vloerverwarmingsunit cv = verwarmingsketel VW = vaatwasser TR = technische ruimte BK = besturingskast elektrische installatie = vloerverwarming deel van de plattegrond van de kas PK-0696-b-15-1-o 3 / 17 lees verder

4 Onderdeel A verwarmingsinstallatie tijdsduur ongeveer 180 minuten 20p 1 Maak de minitoets bij opdracht 1. Voor opdracht 2 heb je bijlage 1 nodig, het Excelbestand ie15kb_radiatoren.xlsm en uitwerkbijlage 1. Hieronder is de kantine nog eens afgebeeld. Voor de kantine geldt: de spouwmuren zijn geïsoleerd er is dubbel glas het plafond in deze ruimte is extra geïsoleerd er zijn vensterbanken onder de ramen er gaan niet veel mensen in en uit de ruimte PK-0696-b-15-1-o 4 / 17 lees verder

5 11p 2 Maak de berekeningen die hieronder staan. Voordat je de berekeningen gaat doen De berekeningen gaan over de vloerverwarming en over de twee radiatoren van de kantine. Noteer de uitkomsten op uitwerkbijlage 1. Bij het berekenen van de vloeroppervlakte en de inhoud van de kantine tel je de technische ruimte en het toilet gewoon mee. De vloerverwarming is de bijverwarming van de kantine. De vloerverwarmingsslangen liggen daarom 200 millimeter uit elkaar (hart-op-hart). Als het nodig is rond je het antwoord af op een geheel getal naar boven. Dit geldt voor alle berekeningen. Je rekent verder met de afgeronde getallen. Uitvoering van de berekeningen Bereken het vloeroppervlak van de kantine. Bereken de inhoud van de kantine. Bereken het benodigd vermogen om de kantine te verwarmen zonder bijtelling of aftrek. Gebruik hierbij tabel 1 uit bijlage 1. Beantwoord de vragen uit tabel 2, noteer de antwoorden op de uitwerkbijlage en vul eventueel het percentage in, + voor bijtelling en - voor aftrekking. Bereken het benodigd vermogen om de kantine te verwarmen met bijtelling of aftrek. Bereken hoeveel meter vloerverwarmingsslang nodig is. Gebruik hierbij tabel 3 uit bijlage 1. Bereken het aantal groepen waarin je de vloerverwarming verdeelt. De maximale lengte van de slang is 120 meter. Bereken het afgegeven vermogen van de vloerverwarming. Gebruik hierbij tabel 1 en tabel 4 uit bijlage 1. Bereken het benodigd vermogen: van de beide radiatoren samen van één radiator Bepaal met behulp van het Excelbestand welke radiatoren je het beste kunt gebruiken. Voordat je de radiatoren gaat kiezen De examinator vertelt je waar je het bestand kunt vinden. Open het bestand ie15kb_radiatoren.xlsm. Dit is een Excelbestand met de website van Brugman radiatoren. Met deze website kun je de meest geschikte radiator bepalen. Sla het bestand op onder de bestandsnaam: ie15kb_radiatoren [jouw naam].xlsm. PK-0696-b-15-1-o 5 / 17 lees verder

6 Keuze van de radiator Het programma opent op de homepagina. (Als dat niet het geval is, klik je eerst met de muis op Home.) Als je op Informatie klikt (niet noodzakelijk), krijg je wat achtergrondinformatie. Klik op Instellingen. Vul hier de juiste aanvoertemperatuur, retourtemperatuur en ruimtetemperatuur (lokaaltemperatuur) in. de aanvoertemperatuur bij de radiatoren is 75 C de retourtemperatuur bij de radiatoren is 65 C de ruimtetemperatuur vind je in tabel 1 in bijlage 1 Deze instellingen vormen samen het Temperatuurregime. Klik op Radiatortype. In het spreadsheet zijn zes radiatortypen opgenomen 1. Standaard 2. Piano Universeel Kompakt 3. Universeel Kompakt 4. Kompakt 5. Flatline 6. Mini Kies voor Standaard. In de tabellen zie je de lengte van de radiatoren (bouwlengte) en de hoogte, beide in mm. Er zijn acht verschillende uitvoeringstypen: 10, 11, 20, 20s, 21, 21s, 22 en 33. In de cellen van de tabellen staat het afgegeven vermogen in watt. Bepaal welke radiatoren je het best kunt gebruiken. Ga hierbij uit van het volgende: de beide radiatoren zijn hetzelfde en van het radiatortype Standaard de radiatoren mogen niet breder zijn dan de ramen denk aan de maximale ruimtes boven en onder de radiatoren Als je met de muis op een vakje klikt, zie je in een extra scherm de gegevens van de gekozen radiator. Wil je een andere kiezen, dan klik je op annuleren en kies je een andere. Ben je er zeker van dat je de goede hebt gekozen, vul dan je naam en nummer in en klik op OK. Je ziet een scherm met de vraag: Wil je deze keuze printen? Kies Ja. Als je klaar bent met de opdracht Sluit het Excelbestand af en lever de afdruk en uitwerkbijlage 1 in bij de examinator. PK-0696-b-15-1-o 6 / 17 lees verder

7 Voor opdracht 3 heb je het bestand ie15kb_cad.dwg (of.dxf) nodig. 10p 3 Maak de tekening af van de verwarmingsinstallatie aan de wand van de technische ruimte in een CAD-programma. Gebruik hierbij het digitale CAD-bestand ie15kb_cad.dwg (of.dxf), de plattegrond op pagina 3 en de isometrische projectie van de verwarmingsinstallatie hieronder isometrische projectie verwarmingsinstallatie in de technische ruimte PK-0696-b-15-1-o 7 / 17 lees verder

8 Voordat je aan de opdracht begint De examinator vertelt je waar je het bestand kunt vinden. Open het bestand ie15kb_cad.dwg (of.dxf). Sla het bestand op onder de bestandsnaam: ie15kb_cad [jouw naam].dwg (of.dxf). Uitvoering van de opdracht Maak het vooraanzicht af van de verwarmingsinstallatie in de technische ruimte. Plaats de onderdelen op de juiste plaats. Gebruik de maten uit de isometrische projectie op de vorige pagina. De buizen tussen ketel en verdeler zijn 22 mm. Gebruik knieën. De buizen naar expansievat en vloerverwarmingsunit zijn 15 mm. De hartlijn van deze buizen heeft in de bochten een straal van 60 mm (binnenbocht is 52,5 mm; buitenbocht is 67,5 mm). Teken de maten in jouw CAD-tekening. Plaats de teksten op de juiste plaats en op de juiste manier. Als je klaar bent met de opdracht Sla het bestand nogmaals op. Maak een afdruk van ie15kb_cad [jouw naam].dwg (of.dxf). Lever de afdruk in bij de examinator. Sluit het CAD-bestand af. PK-0696-b-15-1-o 8 / 17 lees verder

9 Onderdeel B sanitaire installatie tijdsduur ongeveer 240 minuten Beschrijving van de installatie Het regenwater dat op de kas valt, loopt in een bassin. In een droge periode wordt het dak vuil. Als het daarna gaat regenen zal het eerste water vuil zijn. Dit vuile water mag niet in het bassin komen. De installateur plaatst een regensensor. Als het gaat regenen zal het regenwater gedurende de eerste vijf minuten in het riool moeten stromen (in verband met de duur van het examen stelt de examinator de tijd in op 5 seconden). Daarna moet het schone regenwater in het bassin gaan stromen. Er komt een klep in de afvoer van het regenwater. Staat de klep in de ene positie, dan stroomt het regenwater in het riool. Staat de klep in de andere positie, dan stroomt het regenwater in het bassin. De besturing van de klep maak je bij onderdeel D, de elektrische installatie. % w at er regensensor klep overloop bassin sloot afvalwater riool PK-0696-b-15-1-o 9 / 17 lees verder

10 Voor opdracht 4 heb je bijlage 2 nodig. 12p 4 Monteer de sanitaire installatie volgens de werktekening op bijlage 2, behalve de slagvaste buis van 19 mm en de luchtslangen. Gebruik de materialen uit materiaallijst sanitaire installatie op de volgende pagina. Controleer de materialen die je hebt ontvangen met de materiaallijst. Monteer de onderdelen van de sanitaire installatie op het montagebord. Zorg ervoor dat de maten niet meer dan 3 mm afwijken. Als je klaar bent met deze opdracht meld je dat aan de examinator. Tijdens de montageopdracht beoordeelt de examinator je op de volgende punten: werkvolgorde omgang met materiaal en gereedschap veilig en milieubewust werken PK-0696-b-15-1-o 10 / 17 lees verder

11 Materiaallijst sanitaire installatie aantal stuks of omschrijving aantal meter 0,75 m pvc-hwa-buis 60 x 1,5 mm 0,25 m PP-buis 75 mm 0,50 m PP-buis 50 mm 0,75 m pvc-buis 40 mm 0,1 m pvc-buis 32 mm 2 pvc-bocht 60 mm 85 mof/spie eind verjongd 1 pvc-t-stuk 60 mm 85 2 x mof/spie eind verjongd 1 pvc-inzetverloop centrisch 75 x 60 mm 1 PP-T-stuk 75 mm 45 3 x mof 1 PP-T-stuk verlopend mm 3 x mof 1 PP-bocht 75 mm 45 mof/spie 2 PP-bocht 50 mm 45 2 x mof 2 PP-bocht 50 mm 45 mof/spie 1 PP-bocht 40 mm 45 mof/spie 1 PP-inzetverloop excentrisch 75 x 50 mm 1 PP-inzetverloop centrisch 50 x 40 mm 1 pvc-bocht 40 mm 90 2 x mof 1 rubberen overgangsring 40 x 32 mm 1 rozet 32 mm 1 vloerput onderuitloop 40 mm 0,6 m montagerail 3 HWA-beugel 60 mm 1 wandbeugel 75 mm 2 ophangstrop 50 mm 1 zadel 40 mm diverse overige beugel- en bevestigingsmaterialen PK-0696-b-15-1-o 11 / 17 lees verder

12 werktempo Bij opdracht 5 kun je extra punten verdienen voor je werktempo. De examinator noteert hiervoor je begin- en eindtijd. De waardering is als volgt: uitvoering van de opdracht punten binnen 15 minuten 3 tussen 15 en 20 minuten 2 tussen 20 en 30 minuten 1 in meer dan 30 minuten 0 De opdracht is goed te doen in 15 minuten. Ga niet haasten, werk gewoon goed door en laat je niet afleiden. Pas als de onderdelen goed zijn gemonteerd kom je in aanmerking voor punten voor het werktempo. Voor opdracht 5 heb je bijlage 2 nodig en de materialen uit de materiaallijst onder aan deze pagina. 5p 5 Monteer de slagvaste pvc-buis van 19 mm en de luchtslangen op het montagebord. Controleer of alle materialen en gereedschappen die je nodig hebt aanwezig zijn. Meld tekorten en beschadigingen aan de examinator. Als alles goed is vraag je aan de examinator of je mag beginnen. Begin pas als de examinator je hiervoor toestemming heeft gegeven. Houd je aan de maatvoering (nauwkeurigheid ± 3 mm). Monteer de slagvaste pvc-buis van 19 mm volgens tekening. Voer de luchtslangen door de buis. Merk de luchtslangen zoals op tekening, zodat je weet welke slang onder en boven dezelfde is. Gebruik je vakmanschap. Werk volgens regels en voorschriften en denk aan veiligheid en milieu. Als de opdracht klaar is geef je dit door aan de examinator. Materiaallijst werktempo-opdracht aantal / meter omschrijving 2 m slagvaste buis 19 mm (op montagebord sanitaire installatie) 5 m * luchtslang (op montagebord sanitaire installatie) 4 klembeugels met schroeven * Deze lengte kan anders zijn. PK-0696-b-15-1-o 12 / 17 lees verder

13 Onderdeel C elektrische installatie tijdsduur ongeveer 300 minuten 20p 6 Maak de minitoets bij opdracht 6. Voor opdracht 7 heb je bijlagen 3 en 4 nodig. bijlage 3 installatietekening elektrische installatie stroomkringschema enkelpolige schakeling met wandcontactdoos bedradingsschema enkelpolige schakeling met wandcontactdoos stroomkringschema stuurstroom bedradingstekening besturingskast BK1 ladderdiagram steeklijst stuurstroom in besturingskast BK1 steeklijst beschermingsleiding in besturingskast BK1 steeklijst bedrading buiten besturingskast BK1 materiaallijst elektrische installatie bijlage 4 bedradingsschema totaal overige informatie De installatie moet voldoen aan de bepalingen van de NEN Alle maten zijn aangegeven in mm. De afwijking in de maatvoering mag maximaal 5 mm zijn. PK-0696-b-15-1-o 13 / 17 lees verder

14 16p 7 Monteer de elektrische installatie volgens de tekeningen en steeklijsten in bijlage 3 en met behulp van het bedradingsschema in bijlage 4. Controleer of je de juiste materialen hebt ontvangen door deze te vergelijken met de materiaallijst. Meld tekorten en beschadigingen aan de examinator. Bedraad de besturingskast BK1 met behulp van de steeklijsten en de bedradingstekening van de besturingskast BK1. Controleer de bedrading van de besturingskast aan de hand van de steeklijsten. Monteer alle onderdelen van de elektrische installatie op het montagebord. Controleer de bedrading buiten de besturingskast aan de hand van de steeklijst. Tijdens de montageopdracht beoordeelt de examinator je op de volgende punten: werkvolgorde omgang met materiaal en gereedschap veilig en milieubewust werken 2p 8 Demonstreer de werking van de lichtinstallatie. Vraag de examinator om de spanning van 1N ~ 50 Hz 230 V in te schakelen. Demonstreer de werking van de lichtinstallatie onder toezicht van de examinator. Als de lichtinstallatie niet goed werkt, mag je één keer proberen om de fout te herstellen. Demonstreer de werking van de lichtinstallatie daarna opnieuw onder toezicht van de examinator. Als de installatie dan wel goed werkt, krijg je 1 punt. Werkt het dan nog niet goed, dan krijg je nul punten voor de werking. PK-0696-b-15-1-o 14 / 17 lees verder

15 Onderdeel D automatisering en controle van de werking tijdsduur ongeveer 150 minuten Voor opdracht 9 heb je bijlagen 3 en 4 nodig. 9p 9 Programmeer het stuurrelais en demonstreer de werking. Als de bedrading juist is aangesloten, vraag je de examinator om de spanning van 1N ~ 50 Hz 24 V in te schakelen. Programmeer het stuurrelais. Gebruik het ladderdiagram in bijlage 3. Als je klaar bent, vraag je de examinator om het programma te controleren. Als het programma niet helemaal goed is, mag je één keer proberen om de fout te herstellen. Als het programma dan nog niet werkt, zal de examinator je helpen. Je krijgt dan geen punten voor het programmeren van het stuurrelais. Vraag de examinator om de installatie op het montagebord elektrotechniek te verbinden met het bordje pneumatiek. Demonstreer de werking van het elektrische gedeelte van de installatie. Als het elektrische gedeelte niet goed werkt, mag je één keer proberen de fout te herstellen. Als het elektrische gedeelte dan nog niet werkt, zal de examinator je helpen. Je krijgt dan geen punten voor dit gedeelte. Als het elektrische gedeelte juist werkt, plaats je het deksel op de besturingskast BK1. PK-0696-b-15-1-o 15 / 17 lees verder

16 Voor opdracht 10 heb je bijlagen 3, 4 en 5 nodig. 3p 10 Demonstreer de werking van de hele elektro-pneumatische installatie onder toezicht van de examinator. Vraag aan de examinator de pneumatische klep en de overige onderdelen die nodig zijn voor het testen. Vervang op het montagebord sanitair het T-stuk in de pvc-hwa-buis 60 mm door de pneumatische klep. Verbind de luchtslangen tussen de cilinder van de klep en de snelheidsregelventielen op het bordje pneumatiek. Sluit de verplaatsbare leiding aan tussen het bordje pneumatiek en de lasdoos X5 op het montagebord elektrotechniek. Sluit de verplaatsbare leiding aan tussen X3 en het voedingspunt met spanning 1N ~ 50 Hz 24 V. Sluit de perslucht aan. Vraag aan de examinator om druk op de perslucht te zetten en om de spanning van 1N ~ 50 Hz 24 V in te schakelen. Demonstreer onder toezicht van de examinator de werking van de installatie. Zet de installatie aan. Signaallamp H1 (geel) gaat branden en de pneumatische klep sluit de toegang naar de opvangbak af. De examinator giet met de gieter water boven in de pvc-hwa-buis 60 mm en tegelijkertijd sluit jij de sensor van de regenmelder (S1). Het water zal de eerste 5 seconden afgevoerd worden naar de riolering (PP 75). Na 5 seconden gaat de klep open en gaat het water naar de opvangbak. Op hetzelfde moment gaat signaallamp H1 (geel) uit en signaallamp H2 (groen) aan. De examinator stopt met water gieten en tegelijkertijd open jij de sensor van de regenmelder (S1). De klep sluit de toegang naar de opvangbak af, signaallamp H2 (groen) gaat uit en signaallamp H1 (geel) gaat aan. Je zet de installatie uit. Als bij deze demonstratie de elektrische installatie niet goed werkt, mag je één keer proberen om de fout te herstellen. Demonstreer de werking van de installatie daarna opnieuw. Als de installatie dan wel goed werkt, kun je nog een deel van de punten halen. Werkt het dan nog niet goed, dan krijg je nul punten voor de werking. PK-0696-b-15-1-o 16 / 17 lees verder

17 Onderdeel E terugkijken en opleveringsgesprek tijdsduur ongeveer 50 minuten Voor opdracht 11 heb je uitwerkbijlage 2 nodig. 2p 11 Je gaat nu terugkijken op je eigen werkzaamheden. Op uitwerkbijlage 2 staan vier beoordelingspunten over de montageopdrachten. Beoordeel jezelf op deze beoordelingspunten door de vragen te beantwoorden met ja of nee. Geef bij elke beoordeling een toelichting. Voor opdracht 12 heb je bijlage 5 nodig. Je gaat met de tuinder een opleveringsgesprek van tien minuten voeren. In dit gesprek: vertel je welke lichtschakeling je hebt gebruikt, welke schakelingen er nog meer zijn en wat de onderlinge verschillen zijn tussen de schakelingen en wanneer je een bepaalde schakeling gebruikt (noem minstens drie schakelingen) leg je in grote lijnen uit wat de functie is van de regensensor en de klep en hoe de installatie werkt leg je uit waarom de overloop noodzakelijk is. Zorg ervoor dat je werkplek opgeruimd en schoongemaakt is. Je krijgt tien minuten de tijd om je voor te bereiden op het gesprek. Bij de voorbereiding mag je gebruikmaken van de informatie in dit opgavenboekje en van bijlagen 1, 2, 3, 4 en 5. Tijdens het gesprek mag je deze documenten niet meer inzien, behalve bijlage 5. Bijlage 5 gebruik je tijdens het gesprek. De examinator beoordeelt je op correcte omgangsvormen en op de technische juistheid en volledigheid van de inhoud van het gesprek. 4p 12 Ga naar de tuinder, vertel waarvoor je komt en voer het gesprek. Bronvermelding Een opsomming van de in dit examen gebruikte bronnen, zoals teksten en afbeeldingen, is te vinden in het bij dit examen behorende correctievoorschrift, dat na afloop van het examen wordt gepubliceerd. PK-0696-b-15-1-o 17 / 17 lees verder einde