Kort Bestek. Zonder vernieuwing geen toekomst. Nummer 46

Transcriptie

1 Nummer 46 In dit nummer: Geslaagde Bouwdag ouderenzorg Nieuw onderzoek gebouwkwaliteit gehandicaptenzorg Jaarverslag 2007 vastgesteld Circulaires eigendomsverhoudingen ingetrokken Kort Bestek April 2008 Zonder vernieuwing geen toekomst Innovatie was het thema van de Bouwdag verpleging en verzorging Zowel in de plenaire ochtendsessie als s middags in de workshops werd dit thema vanuit diverse invalshoeken benaderd. Voor de achtste maal werd in maart de wordt ze gefinancierd; is er een rol voor Bouwdag verpleging en verzorging de AWBZ en zijn er alternatieven; en gehouden. Dagvoorzitter Tom Vroon, hoe krijgen we op korte termijn een vice-voorzitter van het Bouwcollege, houdbare AWBZ? memoreerde het met gepaste trots, want Coolen verwacht op korte termijn aanpassingen van de AWBZ die de klant de bouwdag is intussen een heuse traditie. Dit jaar stonden de AWBZ en de meer regie bezorgen, gepaard aan een afschaffing van het bouwregime voor de betere afbakening van de polis en een care centraal. meer robuuste indicatiestelling. Wonen wordt nog slechts bij uitzondering uit Houdbare AWBZ de AWBZ gefinancierd. Op middellange Begin maart gonsde het advies rond van termijn voorziet hij voortzetting van de de Sociaal-Economische Raad (SER) over de AWBZ. Jan Coolen, als medewerker van Zorgverzekeraars Nederland nauw betrokken bij de inbreng van de verzekeraars in de SER, hield een bespiegeling rondom het nog niet verschenen SER-advies. Hij nam de vragen die aan de SER zijn voorgelegd als uitgangspunt: hoe gaat de langdurige zorg eruit zien en hoe verzekeringsaanpak, met pakketten gebaseerd op zorgzwaarte, die rekening houden met de veranderingen in de gezondheid en de zorg. Verder verwacht hij een pleidooi voor meer samenhang met onderwijs en werk, vooral voor gehandicapten, en met de gemeentelijke rol via de Wmo. Maar op lange termijn is veel nog open. Bouwcollegevoorzitter Rob Scheerder sprak over het einde van het bouwregime voor de cure en de toekomst van de AWBZ. Hij zag weinig heil in uitstel van de opheffing van het bouwregime en deed een klemmend beroep op de aan- 1

2 wezigen. Wacht niet af, maar durf plannen te maken en beslissingen te nemen. Durf te investeren, dan kunt u eisen stellen aan de financiering. Want dat schept verplichtingen: noblesse oblige. Centrum Zorg en Bouw Beoogd directeur Marinus Verweij liet zien hoe het Centrum Zorg en Bouw gepositioneerd wordt en wat het gaat doen: een onafhankelijk en klantgericht instituut onder TNO, met een eigen gezicht en een publieke focus. Hij meldde dat het ministerie van VWS het centrum, om de deskundigheid van het Bouwcollege te behouden, opdrachten zal meegeven rond staatstoezicht, kennisontwikkeling en innovatie. Daarnaast gaat het centrum adviseren over zorg en bouw, op maat en met een aantal instrumenten die in ontwikkeling zijn. Verweij kondigde aan dat het centrum ook de internationale contacten van het Bouwcollege en zijn betrokkenheid bij het European Health Property Network zal overnemen. Hij verwacht daar veel van voor de verdere kennisontwikkeling. Het centrum zal zich ook blijven inzetten voor het verdiepen van de rol van architectuur bij zorg, via het project Architecture in Health. Innovatievriendelijk De laatste spreker van de ochtend, professor Mathieu Weggeman (TU Eindhoven), hield een vlammend, enthousiasmerend betoog over innovatie in een toekomstgerichte maatschappij. Zonder innovatie geen toekomst is zijn stelling, waarbij hij innovatie definieert als de succesvolle introductie van iets nieuws. Met soms hilarische voorbeelden liet hij zien hoe divers innovatie kan zijn. Weggeman adviseert organisaties innovatievriendelijk in Mathieu Weggeman aan het woord te richten, het langetermijnperspectief in het oog te houden en niet te veel te focussen op (negatieve) kortetermijneffecten. Hij richtte zijn pijlen op de manier waarop innovatie in processen wordt opgenomen en op de succesfactoren. Workshops Deze lijn werd s middags in workshops doorgezet met innovaties uit het veld. Ook gaven medewerkers van het Bouwcollege/Centrum Zorg en Bouw vast een visitekaartje af en lieten studenten van professor Bas Molenaar de vorderingen zien van Grey Power, hun atelier wonen, zorg en welzijn. Bouwdagen in de toekomst De bouwdagen hebben niet alleen een hoog informatief, maar ook een hoog reünistengehalte. Dat bleek ook uit de vraag was dit nou de laatste keer? die menigeen stelde bij het vertrek. Nee dus: de Bouwdag verpleging en verzorging zal onder de vlag van de nieuwe organisatie zeker worden voortgezet. Jaarverslag 2007 vastgesteld Het Bouwcollege heeft eind maart zijn jaarverslag over 2007 vastgesteld en aangeboden aan de minister van VWS. Het verslag geeft een bondig overzicht van de werkzaamheden die het Bouwcollege vorig jaar heeft verricht, zoveel mogelijk in relatie tot het werkprogramma Het Bouwcollege verantwoordt hiermee zijn activiteiten. In het voorwoord geeft de voorzitter van het Bouwcollege zijn visie op de ontwikkeling van Bouwcollege naar Centrum Zorg en Bouw als onderdeel van TNO, tegen de achtergrond van de afschaffing van het bouwregime en het behoud van de opgebouwde expertise. Het jaarverslag doet verslag van continue activiteiten als de beoordeling van bouwplannen, de ontwikkeling van bouw- en kostenkaders (prestatie-eisen, Bouwkostennota), de monitoringonderzoeken naar de gebouwkwaliteit en de werkzaamheden in het kader van voorlichting en communicatie. Uiteraard wordt ook verantwoording afgelegd over de bedrijfsvoering. De doelmatigheid van het eigen functioneren is daarbij een belangrijk aandachtspunt. De gerealiseerde productie wordt afgezet tegen de ingezette middelen, uitgedrukt in fte s en totale salariskosten. Het jaarverslag bevat overigens geen financieel verslag. Het financieel verslag en de jaarrekening zijn als afzonderlijke publicatie aan de minister aangeboden. Eind april/begin mei zal het jaarverslag in druk verschijnen. 2

3 Wat gaat er gebeuren in 2009? De grote vraag is natuurlijk wat er gebeurt met het bouwregiem in de AWBZ per Volgens het kabinet zal het worden opgeheven per 2009; aldus de tweede kapitaallastenbrief. De vraag is alleen: gaat het ook echt gebeuren en worden er integrale tarieven per die datum ingevoerd, of wordt het beleid à la de ziekenhuizen ook toegepast op de AWBZ: geen bouwregiem, maar ook geen integrale tarieven? En nog wel met een FB-systeem dat het een en ander afdekt. Dat zou betekenen dat 2009 een soort jaar wordt waarin ook de instellingen in de AWBZ de neiging hebben om de investeringen even aan te houden en eerst de kat uit de boom te kijken, dus net als de ziekenhuizen die een soort bouwstop hanteren. Een dergelijke benadering zou ik me heel goed kunnen voorstellen van het kabinet. Er is alleen wel één groot verschil met de ziekenhuizen: we hebben in de AWBZ een staatssecretaris met een paar hele duidelijke wensen op het terrein van de bouw. In haar brief van half februari j.l. stelt zij heel duidelijk een aantal doeleinden: meer eenpersoonskamers in de verpleeghuizen en minder rode gebouwen in de gehandicaptenzorg. Zij geeft er zelfs faciliteiten voor, extra geld en extra mogelijkheden voor interim-voorzieningen. Zij doet een beroep op alle partijen, inclusief het Bouwcollege en de brancheorganisaties, om toch vooral de zaken goed aan te pakken. Zij vindt bovendien een hele goede monitoring op dit terrein een belangrijke zaak. Dat is nu precies de activiteit die het Bouwcollege in 2008 nog voor het ministerie verzorgt en die in 2009 door het Centrum Zorg en Bouw van TNO zal worden uitgevoerd in opdracht van de Inspectie. Het is goed om nog eens te noteren dat de staatssecretaris deze activiteiten van groot belang acht. Er zijn drie mogelijkheden: ten eerste de opheffing van het bouwregiem wordt uitgesteld in verband met allerlei factoren zoals: de besluitvorming over de toekomst, de situatie met betrekking tot de privacy en de kwaliteit van de gebouwen, de onzekerheden over de invoering van de ZZP s en de daarmee samenhangende probleemstelling rond de invoering van de maatstaf etc. De tweede mogelijkheid is de opheffing van het bouwregiem à la de ziekenhuizen. Er zijn nog geen integrale tarieven, de maatstaf is nog onzeker, maar toch gaan we het gewoon doen. Het FB-systeem wordt nog gehandhaafd, dus niks aan de hand. Geleidelijk wordt dat afgebouwd en vervangen door iets anders, afhankelijk van wat er met de AWBZ gebeurt. Wel zal dat dezelfde effecten geven als bij de ziekenhuizen. Voorshands dus een zeer terughoudend investeringsbeleid van de instellingen. En dat zou weer in tegenspraak kunnen zijn met de ambities van de staatssecretaris die ik zojuist genoemd hebt. Want zij vindt wel dat er veel moet gebeuren in De ervaring leert echter dat bouwprocessen traag verlopen, dus de ambities zullen verder moeten reiken dan Een derde mogelijkheid is opheffing van het bouwregiem maar met een aantal flankerende maatregelen, waaronder een betere overgangsregeling voor lopende projecten, een specifieke regeling ten aanzien van de realisatie van de prioriteiten van het kabinet, bijvoorbeeld via extra monitoring en specifiek beleid uitgevoerd door het Centrum Zorg en Bouw van TNO, dat toch al een aantal activiteiten uitvoert voor het ministerie. Dus bijvoorbeeld een aanjaagfunctie naast de monitorfunctie en uitvoering van specifieke beleidswensen van de overheid, met een duidelijke financiering in samenwerking met de NZA. Kort gezegd: beëindiging van het bouwregiem, maar met flankerend beleid. Dit zou wellicht ook goed passen in een overgangsfase van de AWBZ, hangende definitieve besluitvorming over de toekomst van deze wet. Het Bouwcollege heeft een voorkeur voor de derde variant: opheffen van het bouwregiem maar met goede flankerende maatregelen en een eerlijk en transparant overgangsregiem. Dat betekent ook dat de normatieve kapitaallastencomponent (NKC) die het College heeft berekend op basis van de ZZP-definities, weer bespreekbaar zou moeten zijn, in ieder geval in de overgangsfase naar een maatstafmodel. In uitstel van de opheffing van het bouwregiem zien we geen heil. Ook niet voor het Bouwcollege en zijn medewerkers. Als besloten is om er mee op te houden dan moet dat ook maar gebeuren en liefst zonder uitstel. Dus geen Heintje Davids optreden voor het Bouwcollege, maar wel een duidelijke functie voor ondersteuning van het overgangsbeleid van het ministerie door het Centrum Zorg en Bouw van TNO. Daar is immers een hoop expertise van het Bouwcollege verzameld met als doel deze in te zetten al dan niet in opdracht van de overheid. Rob Scheerder, voorzitter Bouwcollege 3

4 Architecture in Health organiseert succesvolle masterclass en onderzoeksdag In januari jl. hebben tien architecten de methode van het zogenaamde evidence based design onderzoek toegepast op het ontwerp van een innovatieve intensive care-afdeling. Onder leiding van prof. Kirk Hamilton, en met ondersteuning van het Erasmus MC en het UMCG, zijn tijdens deze intensieve vijfdaagse masterclass nieuwe state of the art ICafdelingen bedacht voor een academisch ziekenhuis. Het gebruik van de zogenaamde evidence based design benadering, waarin op basis van wetenschappelijke inzichten en relevante praktijkervaring met een bouwopgave in de gezondheidszorg wordt omgegaan, is wereldwijd nog niet eerder op deze wijze geprobeerd. De resultaten zijn echter bijzonder en volledig gemotiveerd door de architecten. Indien gerealiseerd kunnen de oplossingen worden getoetst op hun voorspelde eigenschappen. Het is de bedoeling om de resultaten en ervaringen te bundelen in een later dit jaar uit te brengen publicatie. Een tweede activiteit die in januari werd georganiseerd was de studiedag voor onderzoekers op het snijvlak van wetenschap en architectuur. Op deze drukbezochte dag, die 75 belangstellenden trok, lag het accent op kennismaking en uitwisseling van ervaringen. Doordat er in Nederland voorheen geen gemeenschap van onderzoekers bestond, ontbrak feitelijk een platform voor het presenteren van resultaten en discussie rondom actuele thema s. Met deze eerste onderzoeksdag is in deze lacune voorzien. Ook werd het startsein gegeven voor nauwere samenwerking tussen de drie technische universiteiten in het land op het gebied van architectuuronderzoek in de gezondheidszorg. Deze willen hun krachten gaan bundelen, waardoor meer en beter (fundamenteel) onderzoek op belangrijke thema s tot stand kan komen, zoals de discussie rondom de waarde van concepten als healing environment. Volgend jaar zal er zeker weer een onderzoeksdag worden georganiseerd. De resultaten van de onderzoeksdag en een impressie van de masterclass zijn te vinden op de website van het innovatieplatform Architecture in Health: Tweede monitoringonderzoek gehandicaptenzorg van start Begin dit jaar is het tweede monitoringonderzoek in de gehandicaptenzorg van start gegaan met de opbouw van een actueel overzicht van het gebouwenbestand en het leggen van contacten met instellingen om de benodigde informatie boven tafel te krijgen. Jaarlijks informeert het Bouwcollege de minister over de bouwkundige en functionele kwaliteit van de gebouwen in de gezondheidszorg. Elk jaar is daarbij een andere sector aan de beurt, zodat elke sector eens in de vier à vijf jaar onderzocht wordt. Dit zogeheten monitoringonderzoek gebouwkwaliteit is in 2003 gestart met de sector gehandicaptenzorg. Het nieuwe onderzoek richt zich op alle voor verblijf toegelaten instellingen voor gehandicaptenzorg, inclusief de vroegere semimurale instellingen, en bestaat uit een aantal deelonderzoeken: onderzoek naar de kwaliteit en cliëntveiligheid van gebouwen waar cliënten verblijven die intensieve verpleging of verzorging nodig hebben en niet of nauwelijks zelfstandig kunnen functioneren (MCG/EMB), en cliënten met ernstige gedragsstoornissen (SGLVG/SGEVG, LVGj); onderzoek naar de kwaliteit en cliëntveiligheid van de woningen die via de Regeling kleinschalige woonvoorzieningen zijn gerealiseerd; een verkenning van de brandveiligheid van de gebouwen; afronding van het verbetertraject (wegwerken rode en oranje plaatsen) waarover in 2003 afspraken zijn gemaakt tussen VWS, VGN en Bouwcollege. 4

5 Ten behoeve van de eerste drie deelonderzoeken worden de gebouwen ter plaatse geïnspecteerd. Dit gebeurt vanaf eind mei en loopt door tot na de zomer. De rapportages (geaggregeerd en per instelling) worden aan het eind van het jaar verwacht. De voortgang van het project is te volgen op de website Het project wordt begeleid door een klankbordgroep bestaande uit vertegenwoordigers van de Vereniging Gehandicaptenzorg Nederland (VGN), Zorgverzekeraars Nederland (ZN), het ministerie van VWS, de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ) en de Nederlandse Patiënten en Consumenten Federatie (NPCF). Toekomst Na opheffing van het bouwregime zal het monitoringonderzoek worden voortgezet door het Centrum Zorg en Bouw (onderdeel van TNO Bouw en Ondergrond), waarin - zoals bekend - de expertise van het Bouwcollege wordt ondergebracht. Het toezicht op de gebouwinfrastructuur komt dan bij de Inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ) te liggen. Inhoudelijk zal het onderzoek dan ook met de IGZ worden afgestemd. Internationale ideeënprijsvraag: 46 ontwerpers geven hun kijk op gezondheidszorg 2025 Boek verschijnt eindapril! Healthcare 2025: Buildings for the future College bouw zorginstellingen, Utrecht, 2008 ISBN/EAN: ; 152 pag., 50, Circulaires eigendomsverhoudingen ingetrokken De twee bestaande circulaires over het beleid inzake eigendomsverhoudingen zijn overbodig geworden en zullen daarom worden ingetrokken. Dat hebben het Bouwcollege en het College sanering zorginstellingen (CSZ) besloten. Dit besluit zal in april in de Staatscourant worden gepubliceerd. Volgens de circulaire van 8 april 2003 wordt geleverd, dienen zich in zo n geval moeten instellingen iedere voorgenomen te melden bij het CSZ. wijziging met betrekking tot eigendomsverhoudingen ter goedkeuring aan het Inmiddels zijn deze circulaires overbodig Bouwcollege voorleggen. Daartoe zijn geworden. Op grond van de WTZi moeten sinds april 1997 voorschriften in de vergunningen opgenomen. domsverhoudingen strikt genomen voorschriften met betrekking tot eigen- In de circulaire van 28 juni 2004 (samen namelijk aan de toelating worden verbonden en niet aan de vergunning. Bij met het CSZ uitgebracht) is, in aanvulling daarop, onder meer bepaald dat het de invoering van de WTZi is afgesproken voornemen tot verkoop, verhuur of dat VWS een circulaire over eigendomsverhoudingen zou uitbrengen, inclusief onderwerpen aan enig beperkt recht altijd terstond dient te worden gemeld aan de toelating te verbinden voorschriften. Dit is met de beleidsregels van bij het CSZ. Ook aan WZV-instellingen gelieerde organisaties, stichtingen of juli 2007 inzake transacties van onroerende zaken en waardebepaling (behoud instellingen die niet rechtstreeks zorg leveren, maar wel eigenaar zijn van de van vermogen voor de zorg) deels onroerende zaken waarin deze zorg gebeurd. Daarnaast heeft de afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State op 16 mei 2007 (casus Crabbenhof) bepaald dat het voorschrift uit de circulaire dat ook gelieerde organisaties bij het afstoten van onroerende zaken zich moeten melden en goedkeuring nodig hebben, een wettelijke grondslag mist. Door het intrekken van de circulaires hoeven instellingen in het vervolg wijzigingen van eigendomsverhoudingen niet meer ter goedkeuring aan het Bouwcollege voor te leggen. Voorschriften die hierover in de (WZV)vergunningen waren opgenomen houden weliswaar formeel nog wel hun geldigheid, maar zullen niet worden gehandhaafd. Overigens wil het Bouwcollege wel graag op de hoogte blijven van wijzigingen in eigendomsverhoudingen; het verzoekt de instellingen dan ook om wijzigingen - ter kennisneming - door te (blijven) geven. 5

6 CURSUSSEN 1 april: bijeenkomst voor toelatinghouders in de gehandicaptenzorg Bouwcollege, Utrecht 3 april: workshop Toegepast vastgoedbeleid in de care Bouwcollege, Utrecht 8 april: studiemiddag Separeren in de GGZ Delta, Poortugaal 14 mei: congres Domotica in de zorg voor mensen met dementie - De Reehorst, Ede 15 en 16 mei: tweedaagse studiereis GGZ Innovatieve projecten in Brabant en Limburg 22 en 23 mei: masterclass Marktgericht vastgoedbeleid voor zorginstellingen: eigen verantwoordelijkheid of eigen risico? Hof van Gelre, Lochem 27 mei: congres Brandveiligheid World Forum Convention Center, Den Haag 28 mei: bijeenkomst voor architecten en adviseurs Martini Ziekenhuis, Groningen 3 juni: studiemiddag Domotica in de GGZ (nader te bepalen locatie) 5 en 6 juni: tweedaagse studiereis voor woningcorporaties Innovatieve projecten in Brabant en Zeeland (zie ook advertentie) 11 juni: workshop Keukeninrichting en foodbeheer Bastion hotel, Utrecht 11 en 12 september: tweedaagse studiereis verpleging & verzorging Innovatieve projecten in Friesland 30 september: congres Toekomst gebouwkwaliteit en innovatie in de zorg World Forum Convention Center, Den Haag Inschrijven? Ga naar STUDIEREIS Woningcorporaties naar Noord-Brabant & Zeeland COLOFON De interessante studiereis voor woningcorporaties naar zorgprojecten in Noord-Brabant en Zeeland, waarbij een succesvolle samenwerking tussen woningcorporatie en zorgaanbieder is gerealiseerd, is verplaatst naar donderdag 5 en vrijdag 6 juni 2008 met ontvangst van de deelnemers en voorovernachting op woensdagavond 4 juni in het Novotel te Breda. U bezoekt de eerste dag innovatieve projecten van de Woningstichting Geertruidenberg in Oud Gastel Hoeven Terheijden Geertruidenberg De tweede dag wordt een bezoek gebracht aan Terneuzen (Ter Schorre) en Hulst (De Blaauwe Hoeve) winnaar publieksprijs Beste wonen en zorg 2007 gebouwd door de Woningstichting Hulst Inschrijven? Ga naar Kort Bestek is een uitgave van: College bouw zorginstellingen Postadres: Postbus 3056, 3502 GB Utrecht Bezoekadres: Churchilllaan 11, 3527 GV Utrecht T: F: E: communicatie@bouwcollege.nl W: Redactie: Han Hoes Vormgeving en druk: Twin Design, Culemborg ISSN: Kort Bestek is zuiver informatief bedoeld en bevat geen bekendmaking van besluiten, al dan niet inhoudende beleidsregels, zoals bedoeld in artikel 3:42 van de Algemene wet bestuursrecht (AWB). Voor dergelijke besluiten verwijzen wij naar onze publicaties in de Staatscourant en het dagblad Trouw. Aan de in Kort Bestek opgenomen berichten kunnen dan ook geen rechten worden ontleend. 6