Omzendbrief betreffende de verplichte specifieke hygiënemaatregelen voor de productie van kiemgroenten

Transcriptie

1 Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen Omzendbrief betreffende de verplichte specifieke hygiënemaatregelen voor de productie van kiemgroenten Kenmerk PCCB/S1/DME/ Datum 03/07/2012 Huidige versie 1. Van toepassing vanaf Datum van publicatie Trefwoorden kiemgroenten, kiemen, hygiëne Opgesteld door Michelante David, attaché Goedgekeurd door Diricks Herman, directeur-generaal Inhoudsopgave 1 Doel Toepassingsgebied Referenties Wetgeving Andere Definities en afkortingen Verplichte specifieke hygiënemaatregelen voor de productie van kiemgroenten Aangifte van de productie van kiemgroenten Goede hygiënepraktijken Algemeen Infrastructuur Vervoer Uitrusting en materieel Productie en behandeling Opleiding en hygiëne van het personeel Invoer van zaden voor de productie van kiemgroenten Bemonstering en microbiologische analyses Analyses van water dat bestemd is voor gebruik tijdens het productieproces van kiemgroenten Analyses van consumptieklarekiemgroenten Traceerbaarheid Meldingsplicht Bijlagen Aangifte van de productie van kiemgroenten Verordening 852/2004/EG Overzicht van de revisies... 7

2 1 Doel Deze omzendbrief legt de specifieke hygiënemaatregelen vast die moeten worden toegepast bij de productie van kiemgroenten. De sectorgids autocontrole voor de primaire productie moet verwijzen naar deze vereisten. Die maatregelen strekken ertoe : - verontreinigingen van de producten met voor de mens pathogene bacteriën te vermijden ; - een minimumanalyseprogramma op te stellen voor het toezicht op de microbiologische kwaliteit van de producten; - een volledige traceerbaarheid te garanderen van de productie van kiemgroenten. 2 Toepassingsgebied Deze omzendbrief is van toepassing op de productie van consumptieklare kiemgroenten, die geen voorafgaande behandeling hebben ondergaan om eventuele verontreinigingen te verwijderen met inbegrip van de eenvoudige behandeling ervan. Die maatregelen gelden niet voor de productie van zaden die bestemd zijn voor de productie van kiemgroenten en evenmin voor de productie van consumptieklare zaden. Verpakking van kiemgroenten onder gecontroleerde atmosfeer en alle behandelingen waarbij de intrinsieke kenmerken van de kiemgroenten aanzienlijk worden gewijzigd of die bedoeld zijn om een eventuele verontreiniging te verwijderen (appertiseren, verhitten, ) vallen onder de transformatie en vallen niet onder het toepassingsgebied van deze omzendbrief. 3 Referenties 3.1 Wetgeving Verordening (EG) nr 178/2002 van het Europees Parlement en de Raad van 28 januari 2002 tot vaststelling van de algemene beginselen en voorschriften van de levensmiddelenwetgeving, tot oprichting van een Europese Autoriteit voor voedselveiligheid en tot vaststelling van procedures voor voedselveiligheidsaangelegenheden. Verordening (EG) nr 852/2004 van het Europees Parlement en de Raad van 29 april 2004 inzake levensmiddelenhygiëne. Verordening (EG) nr 2073/2005G van de Commissie van 15 november 2005 inzake microbiologische criteria voor levensmiddelen Richtlijn 98/83/EG van de Raad van 3 november 1998 betreffende de kwaliteit van voor menselijke consumptie bestemd water. KB 14/11/2003 betreffende autocontrole, meldingsplicht en traceerbaarheid in de voedselketen. MB 22/01/2004 betreffende de modaliteiten voor de meldingsplicht in de voedselketen 3.2 Andere CAC/RCP van de Codex alimentarius Code of Hygienic Practice for Fresh Fruits and Vegetables

3 4 Definities en afkortingen Agentschap, FAVV Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen KB Koninklijk besluit PE Productie-eenheid Officiële analyse Kiemen Analyse die wordt uitgevoerd in een geaccrediteerd en door het FAVV erkend laboratorium, volgens door het FAVV goedgekeurde protocollen op een door het FAVV of onder toezicht van het FAVV genomen monster. Levensmiddelen die worden verkregen door het ontkiemen van zaden en de groei ervan in water of onder verneveld water, geoogst voordat zich echte bladeren hebben ontwikkeld ; zij zijn bestemd om volledig te worden opgegeten, met inbegrip van de zaden. Kiemgroenten In deze omzendbrief wordt de term «kiemgroenten» gebruikt in dezelfde betekenis als «kiemen». Water van microbiologische drinkkwaliteit Gerecycleerd water T Dat is water dat afkomstig is van grondwater in een gebied waar geen enkele potentiële bron van permanente verontreiniging (chemische industrie, openbare stortplaatsen, enz.) aanwezig is. Dat water moet geregeld onmiddellijk voor gebruik (ontkiemen of wassen) worden geanalyseerd op de microbiologische parameters voor water dat bestemd is voor menselijke consumptie die zijn vastgelegd in bijlage I bij richtlijn 98/83/EG). Dat is het water dat na het wasproces van de zaden of de productie van kiemgroenten wordt opgevangen en zodanig wordt behandeld (gefilterd, met UV behandeld of volgens een ander toegestaan proces) dat het voldoet aan de microbiologische criteria voor drinkwater. Ton.

4 5 Verplichte specifieke hygiënemaatregelen voor de productie van kiemgroenten De checklist voor de hygiënemaatregelen, bijlage 6.3., specificeert op praktische wijze de volgende maatregelen, namelijk deze die aan bijlage II van verordening (EG) nr 852/2004 refereren. 5.1 Aangifte van de productie van kiemgroenten Producenten van kiemgroenten moeten onmiddellijk de registratie van hun productie van kiemgroenten volgens volgende codes aanvragen (voor de registratiemodaliteiten: zie bijlage 6.1): Groententeeltbedrijf Productie van eetbare tuinbouwproducten, teler niet aangesloten bij een telersvereniging of Groententeeltbedrijf Productie van eetbare tuinbouwproducten, teler aangesloten bij een telersvereniging 5.2 Goede hygiënepraktijken Algemeen Bijlage I bij verordening (EG) nr 852/2004 is van toepassing op de productie van kiemgroenten. Daarnaast moeten alle toegepaste hygiënemaatregelen de afwezigheid van chemische, fysische of microbiologische verontreiniging in de producten garanderen. Die maatregelen moeten er rekening mee houden dat die producten worden verkregen bij een temperatuur en vochtigheid die de ontwikkeling van microben bevorderen en bestemd zijn om rauw te worden gebruikt, zonder voorafgaande behandeling die een eventuele verontreiniging kan doen verdwijnen Infrastructuur De voorschriften bedoeld in bijlage II bij verordening (EG) nr 852/2004, hoofdstuk I betreffende algemene eisen voor bedrijfsruimten voor levensmiddelen en hoofdstuk II betreffende ruimten waar levensmiddelen worden bereid, behandeld of verwerkt, moeten worden nageleefd. In het bijzonder moeten de ruimten zo zijn ingedeeld dat kruisbesmetting wordt vermeden. Er wordt met het oog daarop aangeraden om de ontvangst- en opslagruimten voor zaden, de zones voor het bereiden en wassen, de zones voor de productie van kiemgroenten en de zones voor de behandeling materieel van elkaar te scheiden Vervoer De voorschriften bedoeld in hoofdstuk IV van bijlage II bij verordening (EG) nr 852/2004 betreffende het vervoer moeten worden nageleefd Uitrusting en materieel De voorschriften bedoeld in hoofdstuk V van bijlage II bij verordening (EG) nr 852/2004 betreffende de uitrusting moeten worden nageleefd Productie en behandeling Voor ontkiemen bestemde zaden Algemeen is het zo dat alle eisen bedoeld in hoofdstuk IX van bijlage II bij verordening (EG) nr 852/2004 inzake levensmiddelen moeten worden nageleefd. De producent van kiemgroenten moet in het bijzonder :

5 - zich ervan vergewissen dat de voor ontkiemen bestemde zaden vrij zijn van verontreiniging met ziekteverwekkende organismen ; - ten minste, de zaden voor aanvang van het ontkiemen wassen met water van microbiologische drinkkwaliteit of gerecycleerd water en, waar nodig, alle andere toegelaten ontsmettingsmethoden (pasteurisatie, ) toepassen. Verder wordt hem aangeraden om aan zijn leveranciers een verklaring te vragen waaruit blijkt dat : de zaden geschikt zijn voor de productie van kiemgroenten ; zij werden geproduceerd en gehanteerd volgens methoden die het mogelijk maken risico s van microbiologische, chemische of fysische verontreiniging te vermijden (GLP, GHP) ; indien mogelijk, dat de producent beschikt over een gevalideerd/gecertificeerd ACS of een gelijkaardige garantie (bijv. CODEX Code of Hygienic Practice for Fresh Fruits and Vegetables, CAC/RCP ). Die verklaring zou voor elke zending aan de leveranciers moeten worden gevraagd. Voor deze omzendbrief stemt een zending overeen met een combinatie van de volgende criteria : identificatienummer x leveringsdatum x soort x oorsprong (producent of, ten minste, het land van oorsprong als het gaat om een derde land en EU als het gaat om een lidstaat) Spoel en kiemwater Het water dat wordt gebruikt om de zaden te spoelen en het water dat wordt gebruikt als eerste irrigatiebron om ze te laten ontkiemen moet, ten minste, van microbiologische drinkkwaliteit zijn. Er mag ook gerecycleerd water worden gebruikt mits de microbiologische kwaliteit ervan gelijk is aan die van drinkwater Opslag van kiemgroenten Na de productie moeten de kiemgroenten onmiddellijk worden gekoeld. De koude keten moet in acht worden genomen Verpakking De voorschriften bedoeld in hoofdstuk X van bijlage II bij verordening (EG) nr 852/2004 betreffende de onmiddellijke verpakking en de verpakking van levensmiddelen moeten worden nageleefd Afvalbeheer De voorschriften bedoeld in hoofdstuk VI van bijlage II bij verordening (EG) nr 852/2004 betreffende levensmiddelenafval moeten worden nageleefd Opleiding en hygiëne van het personeel Alle voorschriften bedoeld in de hoofdstukken VIII en XII van bijlage II bij verordening (EG) nr 852/2004 betreffende respectievelijk persoonlijke hygiëne en opleiding moeten worden nageleefd. 5.3 Invoer van zaden voor de productie van kiemgroenten De zaden moeten voldoen aan de desbetreffende voorwaarden bedoeld in hoofdstuk Bemonstering en microbiologische analyses Analyses van water dat bestemd is voor gebruik tijdens het productieproces van kiemgroenten Drinkwater (leidingwater) moet niet worden geanalyseerd. Water van microbiologische drinkkwaliteit moet geregeld, met een met de gebruikte hoeveelheden evenredige frequentie en op basis van de risicoanalyse van de operator worden geanalyseerd op de microbiologische parameters van voor menselijke consumptie bedoeld water die zijn vastgelegd in deel A van bijlage I bij

6 richtlijn 98/82/EG. Gerecycleerd water moet geregeld worden geanalyseerd op de microbiologische criteria van bijlage I, deel A van richtlijn 98/83/EG met een met de gebruikte hoeveelheden evenredige frequentie. De bemonsteringen en analyses worden uitgevoerd op het water dat daadwerkelijk wordt gebruikt bij het spoel- en kiemproces, nadat dit eventuele behandelingen (filteren, verzachten,verwarmen of een andere toegestane behandeling ) heeft ondergaan Analyses van consumptieklarekiemgroenten Verordening (EG) Nr. 2073/2005 beschrijft de microbiologische criteria voor levensmiddelen. Voor kiemgroenten die in de handel zijn gebracht legt de verordening, voor de duur van de houdbaarheidstermijn, een criterium vast voor Salmonella: afwezigheid van Salmonella in 25 g. Naast die parameter moet het monster ook vrij zijn van Shiga toxin producing E. colli (STEC). De operator kan als routineanalyse een analyse uitvoeren op STX-genen ; als het resultaat daarvan positief is kan hij ofwel de partij vernietigen ofwel een analyse aanvragen op STEC O157, O26, O111, O103, O145 en O104:H4. Voordat met de productie van elke partij zaden wordt begonnen, wordt er tenminste 1 monster van genomen dat men laat ontkiemen onder feitelijke productieomstandigheden. De kiemgroenten bestemd voor de microbiologische analyse moeten worden genomen in het stadium van het kiemproces waar de kans het grootst is om salmonella en STEC op te sporen, en niet eerder dan 48u na het begin van de ontkieming. De bemonsteringsfrequentie/ analysefrequentie mag door de operator worden verlaagd op basis van zijn risicoanalyse. 5.5 Traceerbaarheid Alle in het KB van 14/11/2003 vermelde eisen met betrekking tot traceerbaarheid zijn van toepassing. De volgende traceerbaarheidsgegevens moeten worden geregistreerd en beschikbaar zijn : benaming van het product, identificatie (partij) van het product, gegevens van de leverancier/koper van het product (naam, adres van herkomst/bestemming geldt niet voor consumenten die rechtstreeks bij het bedrijf kopen), hoeveelheid product, datum van ontvangst/afvoer van het product. Onder product verstaat men niet alleen de zaden en kiemgroenten maar ook alle input (verpakkingen, meststoffen, ) Daarnaast moet een link tussen inkomende en uitgaande producten worden verzekerd binnen het bedrijf. 5.6 Meldingsplicht De voorschriften betreffende de meldingsplicht die zijn opgenomen in het koninklijk besluit van 14 november 2003 en het ministerieel besluit van 22 januari 2004 zijn van toepassing.

7 6 Bijlagen 6.1 Aanvraag van de registratie van de activiteit van productie van kiemgroenten De aanvraag mag ingediend worden : - Bij een PCE, met de hulp van het aanvraagsformulier beschikbaar op de site van het Agentschap: - of met Foodweb 6.2 Verordening (EG) nr 852/2004 De voorschriften bedoeld in hoofdstukken I, II, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XII van bijlage II zijn van toepassing op de productie van kiemgroenten Checklist voor de hygiënemaatregelen 7 Overzicht van de revisies Overzicht van de revisies van de omzendbrief Versie Van toepassing vanaf Redenen en omvang van de revisie