MacHis-nieuws. In dit nummer oa: -Millennium, here we come! -Archiveren -Noodstroom in het jaar XML. MacHis-Nieuws MEI 1999

Transcriptie

1 MacHis-nieuws Nieuws en raadgevingen van de gebruikersvereniging MedMac Redactie: Lou Braaksma-Middenweg AN-Amsterdam fax lbraaksm@knmg.nl Secretariaat MedMac: Postbus AA Alkmaar tel fax l.l.medmac@multiweb.nl In dit nummer oa: -Millennium, here we come! -Archiveren -Noodstroom in het jaar XML MacHis-Nieuws MEI 1999 MacHis-nieuws Mei 1999 blz 1

2 Colofon MacHis-nieuws MacHisnieuws bevat informatie over de vereniging, het programma, de HIS-leverancier, automatisering in de huisartsenpraktijk en in de gezondheidszorg in het algemeen. MacHisnieuws verschijnt 6 keer per jaar. Kopij dient uiterlijk op de eerste dag van elke oneven maand bij de hoofdredacteur te worden aangeleverd op diskette of via . Artikelen kunnen ingekort worden in overleg met de auteur. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de artikelen berust bij de auteur. Artikelen mogen worden overgenomen en/of vermenigvuldigd na schriftelijke toestemming van de redactie en met bronvermelding. Hoofdredacteur: Lou Braaksma Middenweg AN Amsterdam tel fax lbraaksm@knmg.nl Verzoeken tot het plaatsen van advertenties kunnen bij de penningmeester van de vereniging Medmac worden ingediend. De gebruikersvereniging die het programma MacHis7 ondersteunt. Door lid te worden van de vereniging MedMac krijgt men het gebruiksrecht op het programma MacHis7. Bestuur: voorzitter: Casper Tombrock, Rijswijk secretaris: Ben Pater, Bilthoven penningmeester: Jos Neve, Sint Pancras. leden: Hans Aarts, Baarn correspondentieadres Medmac: Postbus AA Alkmaar tel fax l.l.medmac@multiweb.nl In dit nummer: 2 Colofon 3 Ten geleide 5 Van de voorzitter 6 Bestuursvergaderingen 7 Macintosh soft- en hardware 9 MacHis onder Windows 9 ICPC-2 10 Medmac lab 11 MedMac-cursus ICPC 12 Internet voor Machissers 3 14 Electronisch Archiveren 17 Handige toetsen 18 WAT IS XML? 19 Windows Millenium here we come 21 Problemen met hisdata? 22 Incasso s stappenplan 24 Mentoren MacHis-nieuws Mei 1999 blz 2

3 (door Lou Braaksma) MacHisnieuws ziet er weer wat dikker uit dan vorige keren. Micha de Vries en Jacqueline Lankhorst zorgen voor eeen substantiele Zeeuwse inbreng. Er is veel nieuws van Apple en in de MacHis- -discussiegroep is van alle kanten gediscussieerd over Archiveren. In de HIS discussie is uitgebreid gepraat over de zwaarte van het vak. Er zou een relatie bestaan tussen het gebruik van een Huisarts informatie systeem en burn-out. Dat is de bekende relatie tussen het aantal ooievaars te Oudewater en het aantal geboorten in de Betuwe.(Aldus Jur Kingma) Onder de titel ooievaars in Oudewater kwam een langdurige en interessante discussie op gang, die veel gebieden omvatte. In dit ten geleide en in het artikel over archiveren heb ik veel uit deze discussies geplagieerd. Woordgebruik De namen volgen elkaar in rap tempo op. Hadden we het 5 jaar geleden over informatica, later automatisering, toen over IT, tegenwoordig heeft iedereen het over ICT. Informatie- en communicatietechnologie. Computers en telecommunicatie, daar lijkt de toekomst te liggen. Supersnelle verbindingen en steeds verder verfijnde netwerken. Over 20 jaar zet misschien de mens zijn eerste schreden op de planeet Mars. Maar dan moet de stroom niet uitvallen... Millennium Het nieuwe millennium nadert met rasse schreden. MacHis M is uit en ons HIS is bestand tegen een stootje. Maar daarbij blijft het niet. We hebben allemaal een dikke klapper gekregen van het millenniumplatform en onze speciale aandacht wordt gevraagd voor de checklist. Toen ik deze lijst vluchtig doorbladerde en vragen tegenkwam of mijn electrocauter (nog uit het precomputertijdperk) en mijn papierversnipperaar (heb ik niet) gecheckt waren, heb ik de checklijst terzijde gelegd en me voorgenomen er verder niet naar te kijken. Ik begon een behoorlijke hekel te krijgen aan al die wijsneuze, die mij een millenniumprobleem aan proberen te praten. Zelfs onze bloedeigen voorzitter schrijft een artikel in deze krant over een noodaggregaat. Zouden er nou echt mensen dood kunnen gaan, als ik niet meer bij mijn HIS gegevens kan? Ook zonder die gegevens kan ik een astma cardiale nog wel van een hyperventilatieaanval, a.p. of astma bronchiale differentieren. Als de zuurstofvoorziening en de monitoren op de Intensive Care het maar blijven doen, dan voel ik me wel gerust op 1 januari aanstaande. Ik werd nog opgebeld ook deze week door een juffrouw van het millenniumplatform. Ik had mijn checklist nog niet ingestuurd. Ik was het eigenlijk ook niet van plan. Maar ik denk te simpel. In de huisarts van deze week las ik dat tegen huisartsen, die zich niet volgens de voorschriften gewapend hebben tegen de millenniumwisseling, juridische stappen gezet zullen worden als er zaken mislopen. Je checklist niet insturen is dus strafbaar... Dan krab je je toch nog wel een keer achter je oren... Extra hulp voor DHV s en LHV Ook in De Huisarts het bericht dat alle 23 DHV s een TEN GELEIDE nieuwe medewerker krijgen voor ICT. Binnen de LHV verdubbelt de menskracht op ICT gebied: er komt een speciale Huisartsen Informatiseringsgroep (HIG). Het EVS zal het eerste aandachtspunt zijn voor de regionale ICT medewerkers. Het gaat hierbij om een via de computer beschikbaar formularium., wat straks wordt ingebouwd in alle HISsen. Het volgende aandachtspunt is het Clearing House Huisartsen, wat nog maar niet echt van de grond komt. Automatiseren is veel werk. Erkenning voor het feit dat de automatisering de huisarts een vracht extra werk bezorgt. De kosten van automatisering zijn grof. Waar huisartsen hun inkomen met tientjes bij elkaar mogen sprokkelen rekenen software firma's voor hun deskundigen uurtarieven waar wij alleen maar van kunnen dromen. Omdat wij als huisartsen onze business niet als een bedrijf kunnen runnen hebben wij nog geen afdeling inkoop, doen wij zelf alle management, zijn wij allemaal kleine werkgevertjes van assistenten, en zijn wij onze eigen systeembeheerder en projectmanager. En dat alles voor werkers die een extreem groot deel van hun werktijd aan productie besteden. Wij raken achterop bij de rest van de maatschappij. Enerzijds moeten de huisartsen zijn, die niets met systeembeheer te maken willen hebben, daarvan vrijgesteld kunnen worden en anderzijds mogen de hobbyisten met hun speciale talenten op dit gebied, hun inspanningen best gehonoreerd zien. Hagro HIS In de Internet- HIS-discussiegroep komt herhaaldelijk het woord Hagro-HIS en HOES (Huisartsen onder 1 syeteem) naar voren. Het is een trend die zal doorzetten. Een Hagro lid kan systeembeheer in zijn portefeuille hebben en daar adekwaat voor gehonoreerd worden. De apotheek georienteerde HISsen hebben hier een voorsprong. Een combinatie van meerdere soorten HISsen binnen een netwerk bestaat nog niet. Om Hissen te koppelen, moeten afspraken over de berichtenstructuur gemaakt worden. Hissen moeten met elkaar kunnen praten. Er is al lang een nationaal forum (NEDHIS) en andere overlegstructuren waarin de taal/ structuur moet worden (of is?) vastgesteld waarin een bericht uit een HIS moet komen en dus in een voor alle HISsen gelijke vorm. Maar de praktijk leert dat het er nog niet van komt. Als je aan twee firma's (SMS en Pharmapartners, om maar twee concurenten te noemen) vraag hoe het er mee staat volgt er na een aanvankelijk stilzwijgen, de mededeling "dat het streven is dit te realiseren", maar vraag niet naar de termijn. Waar een wil is, is een weg. En die wil, daar mankeert het aan. Huisartsen zouden luidkeels moeten eisen dat dit zou kunnen. Maar zelfs als er afspraken zijn, is de integratie van systemen nog ver. Voor de situatie in Amsterdam, in mijn Hagro heb je te maken met: - 'n HAGRO van 8 solisten, verdeeld over 2 FTO's, - 11 apothekers waar ik met mijn eigen praktijk bijna dagelijks mee te maken heb - 'n avond/weekend regeling binnen de eigen HAGRO - 'n nacht regeling met momenteel 31 praktijken en in de toekomst waarschijnlijk meer - ± 50 % van de diensten in Amsterdam wordt 'verkocht' en MacHis-nieuws Mei 1999 blz 3

4 wordt door waarnemers vanuit de eigen woning gedaan. Ik wil niet zeggen dat het onmogelijk is, maar de de verwezelijking van een alles omvattend HOES en dan ook nog de mogelijkheid dit te kunnen gebruiken lijkt me een zware kluif. MacHis-M Het woord millenium was deze maand niet van de lucht in MacHis land. Iets later dan gepland vielen de floppies met de upgrade naar Machis M in de brievenbus. Het installeren en converteren verliep niet geheel zonder problemen. De helpdesk maakt overuren en veel vragen hadden kunnen worden voorkomen als de gebruiksaanwijzing goed was gelezen. Eigenwijze zelfdoeners die we er zijn! Toch ook een aantal reele problemen met de nieuwe versie. Woonverbanden, die niet meer kloppen blijken te berusten op het ontbreken (in je oude hisdata 7.3) van een spatie tussen de straatnaam en het huisnummer. Van verschillende kanten worden wat probleempjes gemeld met het printen van recepten. Niet iedere printer heeft er last van. Daar wordt nog over nagedacht. De internetdiscussiegroep bewees weer eens zijn waarde met waardevolle tips en soms ook gemor (terecht en onterecht). Maar als het dan geinstalleerd is, zijn we klaar voor het millennium, hebben we de NEN normen geimplementeerd en is MacHis klaar voor het Digitale formularium. Eind mei wordt in Amsterdam een pilot studie gestart, waar ook 4 MacHssers aan deelnemen, waarin de waarde van een electronisch formulatrrium bekeken wordt. Nieuwe ICPC subtitels Ruud Gebel van het NHG is met zijn discussiegroep ICPC hard in de weer geweest om de ICPC codes aan te scherpen. Die zijn in MacHis M geimplementeerd. De nieuwe subtitels vormen niet alleen een ingang tot het EVS, maar ook tot contra-indicaties t.b.v. de medicatiebewaking, de NHG-standaarden en patientenbrieven, de aangifte van infectieziekten, voedingsadviezen etc. Er wordt ook gewerkt aan een geheel nieuwe ICPC, de ICPC 2, waarover elders meer. Hoe staat het bij de concurrenten met het jaar 2000? De firma s SMS Cendata en Euroned moeten forse inspanningen leveren om de apparatuur bij hun afnemers millenniumbestendig te krijgen. De distributie bij zo n 5000 huisartsen en de controle, aanpassing en vervanging van hardware en systeemsoftware wordt daar een enorme operatie Bij de gebruikers, grotendeels atechnische huisartsen, moeten de besturingssystemen ook worden aangepast::mumps, Windows, MS Dos en Netware. Daarnaast moeten PC s printers, routers en modems worden gecontroleerd. Bij tweederde van de huisartsen is de 2000 oplossing daarom ingrijpend. Tot gulden kwijt Het grootste deel van de huisartsen wil de klus door de leverancier laten uitvoeren, veelal met nieuwe hardware en Windows NT. Enorme aantallen Elias klanten worden straks meermalen door technici bezocht. Gebruikers van het microhispakket zullen per praktijk 3000 tot 5000 kwijt zijn met uitlopers naar gulden. Wil men volledig klaar zijn voor het nieuwe informatiesysteem, dan kan de prijs het dubbele bedragen. Promedico Bij Euroned is het pakker Promedico inmiddels millenniumproof. Aan het Arcos-pakket wordt nog gewerkt. Met een soort roadshow op zo n 15 locaties wil men ter plekke bestandsconversies uitvoeren. Met ongeveer 25 conversies per dag heeft men daarmee minimaal zo n 4 weken werk. In de zomervakantie moet het werk zijn afgerond Schril Contrast bij MacHis In schril contrast met deze drukte is de situatie bij MacHis, waarvan in ons land zo n 400 artsen gebruik maken. Volgens de leverancier heeft men hier geen enkel millenniumprobleem. De kleine groep PC gebruikers van MacHis, die onder Windows werkt, is klaar met een nieuw Omnis versie, zo n 100 gulden per werkplek. Medicom Ook Pharmapartners (Medicom) heeft nauwelijks problemen. De programmatuur van Medicom en Sigmacom is 2000 bestendig. Ook alle hardware is 2000-proof. Een groot voordeel voor Pharmapartners is dat men zowel programmatuur als bestanden op zo n 150 centrale servers kan installeren cq. converteren. Met bijna duizend huisartsen is die klus te overzien. Op 1 juni moet de operatie zijn afgerond. Elias-leed Op artsennet, de website van de artsenkoepel KNMG, wisselen klagers hun leed uit. Met name Elias krijgt het te verduren. Een aanbevolen upgrade van hardware en systeemsoftware (Mumps) zou een kleine praktijk met twee werkplekken gulden kosten. Zware hardware voor een oud informatiesysteem met nauwelijks extra functionaliteit, klaagt de huisarts. Automatisering is uitgegroeid tot mijn duurste bedrijfsmiddel, jammert een ander, die aan autokosten de helft minder spendeert. Relativering Enige relativering is wel op zijn plaats. Huisartsen ontvangen jaarlijks een automatiserings-vergoeding van ongeveer gulden, die sinds drie jaar in hun tarief is verwerkt. Het in enkele jaren afschrijven van hardware en investeren in nieuwe is echter bij Elias-gebruikers geen gewoonte. Maar het is wel zuur dat veel Elias-huisartsen gaan investeren in deze zware hardware, terwijl het nog drie jaar kan duren, voordat men met de nieuwe generatie informatiesystemen aan de slag kan. Duidelijk is dat het millennium voor de twee grootste leveranciers een zeer forse belasting betekent, qua arbeidskracht, organisatie en financieen. Bij de zware investeringen zou Euroned worden gesteund door het moederbedrijf, de farmaceutische groothandel OPG. Marktkenners achten het onwaarschijnlijk dat Cendata een beroep kan doen op het moederbedrijf SMS, leverancier van Ziekenhuissystemen MacHis-nieuws Mei 1999 blz 4

5 gebruiker over een uniform, goed werkend zoekalgoritme kunnen beschikken. Testen, verbeteren en opnieuw testen is een proces dat veel tijd vergt, aangezien een betrouwbare test drie maanden kost om voldoende data te verzamelen. * Om het zoekalgoritme goed te laten functioneren moeten de duizenden woordclusters (verzamelingen van woorden die hetzelfde betekenen (bijv. cor, cordis, hart)) worden herzien en aangevuld en moeten de koppelingen tussen woordclusters worden herzien. Dat is een werk dat in een vorig project drie jaar gekost heeft, uitgevoerd door drie mensen, die een aanstelling hadden van in totaal 1 fte! Van de Voorzitter (door Casper Tombrock) Daar lag hij ineens in de bus, de millenniumproof en WCIA '95 deel-aangepaste 'MacHis7.lb1'. Op zich was er voor ons als gebruikers slechts een kleine conversie nodig, klein t.o.v. wat er in het algemeen bij een HIS nodig is, een overzicht daarvan is te vinden in een uitgave van 'de huisarts', no 4. Alhoewel klein, een conversie valt niet in de dagelijkse praktijkroutine, ik mag daarom hopen dat deze toch niet te grote hoofdbrekens heeft gekost. Indien er ongevraagd wel een aanslag is geweest op het adrenaline niveau, zeker melden, liefst op demachis-nieuws internet site, en nu afkoelen of doorbladeren want ik wou juist 'klein bestandonderhoud' beschrijven en dat hoort wel bij essentiële vaardigheden maar, anders dan het doen van een miniconversie, vraag ik mij af of deze procedures wel behoren tot de wekelijkse/maandelijkse routine. Back-up's moeten (meer) dagelijks reflexmatig gemaakt worden door eenieder die met het His werkt. Daarnaast zijn er nog procedures die absoluut bekend moeten zijn en frequent toegepast: 'check data', het 'reïndexeren' van het 'His-data' bestand en het checken van de harde schijf met 'Norton Utilities' of andere schijfdiagnose programmatuur als het MacOS eigen schijf-ehbo. Checken op fouten en reïndexeren van databestanden en opslagmedia moeten met regelmaat omdat, al gaat alles goed met de computers in het netwerk, er toch fouten optreden. Naarmate er langer wordt gewerkt op een bestand en op een computer, naarmate er meer fouten optreden. Er zijn HISsen en AISsen die elke dag in de avonduren automatisch reïndexeren. Wij moeten dat handmatig doen, waar opzichzelf niets op tegen is, als je het obligaat maar doet. Heb je, omdat er geen regelmaat in zit (wat dus vermeden moet worden), moeite met het onthouden wanneer er voor het laatst gereïndexeerd is noteer dit dan in het algemene pro memoria scherm. Hieronder volgen beschrijvingen van de procedures. Van de voorzitter Procedure beschrijving reïndexeren (zie ook handleiding 13-26): [menu 'Patiënten-administratie';-> systeembeheer;->menu 'update'->{naar beneden rollen}'reïndexeer HisData7;-> etc]. Procedure beschrijving Norton Disk Doctor: [CD-rom in drive;->open: regelpaneel, 'opstartschijf';- >selecteer;->norton Utilities;->sluitvakje;->herstart de computer (druk eventueel meteen de uitgeworpen CD-rom terug);->open: 'Norton Utilities';->start programma 'Disk Doctor';-> selecteer de harde schijf;-> examine. Procedure beschrijving Schijf-EHBO (voorbeeld imac): laadt CD-rom 'imac Restore';-> open de map Hulpprogramma's;->start het programma 'schijf EHBO';->selecteer de harde schijf;-> klik op 'controleer'. De frequentie waarmee de hierbovenstaande procedures moeten worden toegepast is afhankelijk van de intensiteit waarmee de bestanden c.q. de computers worden gebruikt en kan uiteenlopen van wekelijks tot maandelijks. Het moet echter gebeuren; beter 'onderhoud' dan 'rampenbestrijding'. Omdat het hele bestand wordt nagelopen en dit nogal wat tijd zal vragen moet het tijdstip van uitvoer buiten de praktijkuren worden gezocht. Bij voorkeur de avond. Handelingen: [backup maken;->procedure in werking stellen;-> beeldscherm in sluimerstand of uit zetten en computer met rust laten]. Daarbij is het goed te weten dat het stroomverbruik van een computer best meevalt en het hierom weinig bezwaarlijk is de computer zo nodig in de nacht aan te laten staan. En, stel ik mij zo voor dat u denkt: voorzitter, hoe gaat het nu met de vereniging. Antwoord: goed, dank u, volgende keer meer daarover. En terug naar het onderwerp: nog maar eens in steekwoorden: Regelmatig HisData7 checken moet. Regelmatig reïndexeren moet. De opslagmedia (hardeschijf) van een computer moet met regelmaat bekeken worden met schijf-ehbo (van MacOS) of met Norton Utilities. Een computer en een programma moet altijd goed werken, is dit niet zo dan moet er gezocht worden naar de oorzaak van het disfunctioneren (bij welke handeling in welk programma trad het op, is het probleem reproduceerbaar). Procedure beschrijving datum noteren : cmnd5;->'knopje' 'pro memoria'; ->wijzig;->invoeren;->ok]. Procedure beschrijving check data ( zie ook handleiding 13-28) : [menu 'Utilities';->Data File Tools;->check data files;->en dan 'quick check' of 'start' (= uitgebreide check)]. *Elke Mac, dus ook deze oude museum-mac is 2000 proof MacHis-nieuws Mei 1999 blz 5

6 BESTUURSVERGADERINGEN NOTULEN BESTUURS- VERGADERING DD (door Ben Pater) Ingekomen stukken: Naar aanleiding van een verzoek van een dealer om toezending van MacHis nieuws, wordt afgesproken dat wanneer iemand die geen lid is van de vereniging 10 gulden per aflevering in rekening wordt gebracht voor een abonnement op MacHis nieuws. De belastingdienst vindt dat we een winst makende vereniging zijn zodat men toch verplicht is BTW te betalen. Dit stamt uit de tijd dat Kalis bv en de vereniging nauw verbonden waren. Dit is niet meer het geval, hetgeen aan de belastingdienst duidelijk gemaakt dient te worden. Sponsoring. Vanuit diverse bronnen zijn er aanbieding voor sponsoring. Hier dient zorgvuldig mee omgegaan te worden. Vooralsnog denkt het bestuur aan toevoeging van reclameblad aan het verenigingsnieuws. Vanuit de afdeling verkoop wordt verzocht om een folder over de vereniging. Deze zal op kosten van de vereniging worden gemaakt. Mededelingen: De diabeteswerkgroep is volop bezig en er zijn contacten met de NHG en het huisartseninstituut in Utrecht. Werkgroep vereniging/coöperatie: De werkgroep is een aantal maal bij elkaar gekomen en is nog bezig de problematiek duidelijk in kaart te krijgen. De volgende stap zal zijn een gesprek met deskundigen. wat vragen en bedenkingen over het functioneren van de organisatie Kalis bv. Kalis bv is nu een jaar bezig en langzamerhand wordt duidelijk waar de sterke en zwakke kanten liggen. Er is ook een flinke aanwas van gebruikers, wat weer voor spanningen zorgt op het organisatorische vlak. Vanuit het bestuur wordt benadrukt dat men van Microbais inspanning verwacht om de continuïteit en de doorontwikkeling van programma te waarborgen. Afgesproken wordt dat men binnen Kalis bv een en ander zal evalueren en met voorstellen zal komen. Aandachtspunten zullen komen te liggen op: Versterking helpdesk (wie weet er iemand?) Extra programmeer mogelijkheden Extra inspanning om te komen tot volledige communicatie met het apotheeksysteem Verder ontwikkelen MacHis mbt de specificaties zoals beschreven in de WCIA 95 eisen. Werkgroep vereniging/coöperatie: De problematiek is verduidelijkt en er is een afspraak met een juridisch adviseur gemaakt. De bedoeling is om op de leden vergadering in juni met een voorstel te komen. ICPC cursus Deze geaccrediteerde cursus zal van start gaan. De inbreng van de firma SKB zal bestaan uit de financiering van het cursusmateriaal, logistiek en verstrekken van de formularium inhoud aan diegenen die de cursus gevolgd hebben. Deze is naar eigen inzicht te wijzigen. Klachten regeling Afgelopen jaar is de afhandeling van klachten van gebruikers door de leverancier niet optimaal geweest. Het bestuur spreekt af dat klachten van gebruikers doorgegeven dienen te worden aan het secretariaat van de vereniging. Dit dient dan te geschieden door de gebruikers zelf of door Kalis bv. Cursussen De firma Smith, Kline and Beecham (SKB) heeft contact opgenomen om te helpen bij het opzetten van een ICPC cursus. SKB biedt cursusmateriaal aan, wat ontwikkeld is aan de Hogeschool in Nijmegen, voor cursussen die binnen de vereniging kunnen worden gegeven. Dit is nu zeer actueel vanwege het Electronisch Voorschrijf systeem (EVS), I.C.P.C. nascholing met formularium, episodegericht registreren. Deze cursussen, gegeven met materiaal dat ontwikkeld is door de Hogeschool Nijmegen, zijn geaccrediteerd. Bestuursleden Er is behoefte aan twee nieuwe bestuursleden. Wanneer er leden zijn, die hier voor voelen, gaarne melden bij bestuur. Verenigingsfolder Deze ligt inmiddels bij de drukker en zal tzt naar Kalis bv worden gezonden. Voorbereiding ledenvergadering juni Deze zal op 5 juni in Bunnik worden gehouden. Aan de orde komen: Financieel overzicht, jaarverslag 1998, verslag werkgroep vereniging/coöperatie wat verder ter tafel komt. NOTULEN BESTUURS- VERGADERING DD Functioneren Kalis BV Deze vergadering wordt bijgewoond door P.Wittop Koning, de directeur van Microbais bv. Vanuit het bestuur zijn er nogal MacHis-nieuws Mei 1999 blz 6

7 Macintosh soft- en hardware (door Lou Braaksma) Laat je je verleiden tot de aankoop vaan een IMac of G3 white and blue, blijkt dat je meteen ook een nieuwe printer, scanner, tekentablet, joystick en/of CD writer kunt gaan halen.: de oude spullen passen niet meer. Even niet opgelet bij het aankopen. Vernieuwingen volgen elkaar in snel tempo op. ADB, serieel en LocalTalk worden vervangen door USB, SCSI maakt plaats voor IDE of FireWire. We rekenen niet meer in megabytes, maar in gigabytes en het zal niet lang meer duren of we ruilen ook de megahertzen in voor giga s. De omwentelingen bij Apple worden ingegeven door de wens om computers te maken die nóg gemakkelijker, nog gebruiksvriendelijker zijn. Het is voor bezitters van oudere Mac s een kwestie van doorbijten om deze overgangsperiode goed door te komen. Hoeveel verloopkabletjes en converters zullen gaan aanschaffen voordat we besluiten om toch maar helemaal op de nieuwe standaarden over te stappen?. Vroeg of laat zullen we wel moeten, want binnen afzienbare tijd zijn er geen ADB uitbreidingen meer, sterven LocalTalk printers uit en vormen SCSI apparaten qua snelheid de beperkende factor in plaats van vroeger, toen onze computer de randapparatuur niet kon bijbenen. USB apparatuur In alle advertenties van Mac dealers, staan rijen randapparatuur, die beschikbaar komen voor de IMac. De USB poort is een groot succes. Voor MacHissgebruik is veremeldenswaard, dat een oude printer met behulp van een adapter ( Keyspan usb-serial adapter Fl 199,= excl) ook aan een Imac gehangen kan worden. Een paar opvallende nieuwe dingen zijn de Idock en detv tuner. Idock Een alles in één oplossing voor IMac bezitters, die ook randapparatuur van hun oudere mac s willen aansluiten is de Idock. Het gaat om een draaiplateau, waarop de IMac exact past. In de voet zitten een USBhub, twee seriële poorten (Geo-port compatibel) én een parallelle aansluiting. De hub breidt het aantal beschikbare USB poorten met drie uit en voorziet deze tevens van de benodigde stroom. De parallelle poort maakt het mogelijk PC randapparatuur op de Mac te gebruiken. Voorwaarde is wel, dat er Macintosh driver voor het betreffende apparaat bestaat. Als je op de IMac valt omdat je al die dradenboel kwijt bent, dan haal je deze spaghetti met je Idock natuurlijk wel weer in huis. Prijs: f 525,- TV tuner Onder de naam utv is een Tv tuner in USB uitvoering op de markt gekomen. Een compact apparaatje van 325,- stelt de gebruiker in staat TV te kijken op de IMac of G3. Voor hetzelfde geld heb je natuurlijk ook een compleet kleinbeeldtv tje. imac maakt sprong naar 333 Mhz Apple heeft op 14 april een nieuwe, snellere versie van de imac aangekondigd. De G3-processor maakt een snelheidssprong van 266 naar 333 Mhz. De prijs blijft gelijk. De nieuwe imac is vanaf te koop in de Apple Store en bij alle Apple-dealers. The 333MHz PowerPC G3 processor brings blistering performance to imac customers. A processor comparison based on the BYTEmark integer index gives the imac with 333MHz PowerPC G3 processor a score of 11.1, while a new Pentium III desktop running at 500MHz scored a 6.7. In real-world game performance tests comparing Dark Vengeance software, the latest imac clocked 26.5 frames per second, beating out a Compaq 5240 with 400MHz K6-2 processor which rated 18.3 frames per second. Nieuwe Laptop Ik vind ze nog steeds behoorlijk aan de prijs, maar Apple heeft de bekroonde PowerBook G3-serie sterk in prijs verlaagd. Met een prijs vanaf ƒ 4185 is de PowerBook de voordeligste draagbare computer met een 14,1-inch scherm die vandaag de dag verkrijgbaar is. Bovendien ontvangen klanten die tussen 15 maart en 30 april 1999 een PowerBook G3 aanschaffen gratis Connectix Virtual PC (met Windows 98) of 64 MB geheugen. De prijsdalingen zijn vermoedelijk ingegeven door de met veel geheimzinnigheid omgeven aanstaande introducie van een Nneuwe Laptop: In mei kunnen we de introductie van twee nieuwe laptopseries tegemoet zien, waarvan de agressief geprijsde studentenversie (codenaam P1) het succes van de IMac mogelijk naar de kroon zal steken. Details over deze computer lekken mondjesmaat uit. De verwachtingen zijn hoog gespannen. Girotel Zakelijk van de postbank verdwijnt per 1 mei 1999 De Postbank beëindigt Girotel zakelijk per 1 mei Het blijft toch wel heel eigenaardig dat je na de een introductie van een dienst die een jaar later weer beëindigt! Als u zeker wilt zijn van zakelijke telebankieren, kunt u altijd nog naar ABN-AMRO. Zij ondersteunen sinds kort OfficeNet (zakelijk en particulier) voor de Macintosh-gebruiker. Zowel de 68 k als de PPC gebruiker kunnen er terecht. Bovendien is er een eigen helpdesk voor Macintosh. De komende maanden zal OfficeNet voor de Mac verder worden uitgebouwd met betalingsverkeer buitenland, effecten een betere interface enz. De Rabobank heeft ook een pakket telebankieren. Onduidelijk is echter of dit pakket geschikt is voor de zakelijke markt. De Postbank zal de particuliere Mac-gebruiker nog blijven ondersteunen. Het ziet er naar uit dat aan het einde van dit jaar de Postbank met een www-versie van Girotel komt Open Source - Darwin MacHis-nieuws Mei 1999 blz 7

8 Open Source - Darwin Op 16 maart kondigde Apple na enige vertraging aan dat MacOs X server (MacOs Tien server) leverbaar was. Dit gloednieuwe besturingssysteem is het resultaat van een project, dat als Rhapsody is gestart en waarbij onderweg de firma NeXT werd aangekocht. MacOs X Server is bedoeld voor grote servers met meer dan 1000 clients en is daarmee natuurlijk voor de MacHisser van geen enkel belang. Bijzonder is, dat aan softwareontwikkelaars de broncode van de basis van het besturingssysteem zal worden verstrekt. ( Zie het artikel over Linux in MacHisnieuws van maart 99) Darwin is de naam, die Apple aan dit Open Software project heeft gegeven. Darwin blijkt zeer populair bij ontwikkelaars: sinds de introductie vorige maand is de Darwin-broncode meer dan keer gedownload en hebben meer dan ontwikkelaars zich geregistreerd op de Darwin-website Nieuw besturingssysteem Zeer binnenkort is een nieuwe systeemversie te verwachten (8.6, alias Veronica), die tot veler verrassing door Apple gratis ter beschikking zal worden gesteld. Ook de ontwikkeling van Sonata, de volgende editie, die voor het najaar gepland is, verloopt volgens ingewijden zeer voorspoedig. Dat vormt op zijn beurt weer de opmaat voor MacOs X, het besturingssysteem van de toekomst, dat we waarschijnlijk in het begin van het jaar 2000 tegemoet kunnen zien. MacOs X zal de zelfde basis krijgen als MacOs X Server, maar zal bovendien worden uitgerust met Carbon, de codenaam voor de set systeemfuncties, waar het nieuwe MacOs uit zal bestaan. Het grootste deel van de huidige MacOs systeemfuncties zal verhuizen naar Carbon. We zullen hier in de toekomst meer over horen. Macintosh en Windows als publicatiemedium heeft uitgewezen dat grafici die gebruikmaken van een Power Macintosh G3-systeem, Apple software-technologieën en Macintosh publicatieprogrammatuur van derden tot 30% productiever zijn dan hun collega's die werken met Windows. Uit hetzelfde onderzoek is tevens gebleken dat bij het Macintosh platform minder vaak de hulp van technische ondersteuningsmedewerkers is vereist dan bij het Windowsplatform, wat resulteert in lagere onderhoudskosten en minder systeemuitval. Brede ondersteuning voor IEEE1394 (FireWire) Apple, Compaq, Matsushita (Panasonic), Philips, Sony en Toshiba hebben onlangs bekendgemaakt dat zij de ultrasnelle IEEE1394 (FireWire) digitale interface zullen ondersteunen. De zes bedrijven streven hiermee een wereldwijde acceptatie na van de IEEE1394-standaard FireWire is ontwikkeld door Apple en is in 1995 door het Institute of Electrical and Electronics Engineers (IEEE) overgenomen als industriestandaard. Door de ondersteuning van gegevenssnelheden tot 400 megabits per seconde is FireWire uitgegroeid tot standaard voor de overdracht van digitale video. Tot vandaag zijn er al meer dan 3 miljoen digitale camcorders verkocht met een ingebouwde IEEE1394- interface. IEEE1394 wordt steeds vaker gebruikt in multimedia-apparatuur voor de consumentenmarkt, zoals luidsprekers en videorecorders. De verwachting is dat het de nieuwe industriestandaard zal worden voor het aansluiten van personal computers op uiterst snelle randapparaten zoals printers, scanners en schijfeenheden. Winst van Apple hoger dan verwacht: $135 miljoen Apple heeft over het eerste kwartaal van 1999 een winst van $135 miljoen weten te behalen. Dat is aanzienlijk hoger dan verwacht werd door beursanalisten. Ten opzichte van dezelfde periode in 1998, toen Apple $55 miljoen winst boekte, is er sprake van een spectaculaire stijging. De uitstekend verkopende imac en in januari geïntroduceerde Power Macintosh G3 Blue and White hebben gezorgd voor een groei in verkochte systemen van 27% vergeleken met vorig jaar. De computerindustrie als geheel zag de verkopen met 14% stijgen; het marktaandeel van Apple is dus duidelijk in de lift. De imac behoort al maanden lang tot de best verkochte systemen in de VS en heeft het marktaandeel van Apple bij de belangrijkste winkelketens en postorderbedrijven naar 12,5% opgestuwd. In totaal heeft de fabrikant in het eerste kwartaal een omzet van $1,53 miljard behaald; een stijging van 9% ten opzichte van dezelfde periode in De winstmarge lag de afgelopen maanden met 26,3% anderhalve procentpunt hoger. Tijdens de afgelopen MacWorld in Tokio (18-20 februari 1999) heeft Apple bekendgemaakt dat er sinds de allereerste aankondiging van de imac op 6 mei 1998 wereldwijd 1559 nieuwe Macintosh programma's zijn geïntroduceerd. Een onderzoek van Pfeiffer Consulting (een in Parijs gevestigd onafhankelijk onderzoeksbureau) waarbij is gekeken naar MacHis-nieuws Mei 1999 blz 8

9 MacHis onder Windows ICPC-2 (door Ruud Gebels NHG) (door Fred Dijkers) Sinds enige tijd draait MacHis niet alleen op Apple-computers. Onder Windows blijkt MacHis eveneens goed te werken. Wel zijn er dan wat verschillen in het gebruik, ook al zijn deze niet al te groot. Voorbeelden zijn het maken van losse etiketten en het opvragen van gegevens in brieven. Ongetwijfeld zijn er meer voorbeelden. Het lijkt me nuttig (en leuk) om met andere gebruikers te discussiëren over specifieke Windows-problemen en de oplossingen die daarvoor bedacht zijn. Mijn voorkeur gaat daarbij uit naar communicatie via . Belangrijke zaken uit deze discussie kunnen dan terugkomen in dit blad. Toen ik op de laatste gebruikersdag opperde om een Windowswerkgroep op te richten, realiseerde ik me niet dat ik daar dan gelijk woordvoerder van moest zijn. De mededeling hierover in het laatste MacHis-nieuws kon ik echter niet anders interpreteren. Voorlopig wil ik me vooral beperken tot het meedoen met de discussies via . Wel wil ik de belangrijkste problemen en hun oplossingen van tijd tot tijd weergeven in dit blad. Om te hoog gespannen verwachtingen te voorkomen lijkt het zinnig dat ik eerst wat informatie geef over mijn kennis over automatisering. In 1982, het tijdperk van CP/M schreef ik (in BASIC) mijn eigen informatiesysteem dat zich richtte op de apotheekhoudende praktijk. Het programma is in de loop van de jaren aangepast en draaide onder DOS. Specifieke ervaring met programmeren in Windows heb ik niet, hoewel ik redelijk snap hoe het in elkaar steekt. Op dit moment draait de praktijk sinds een jaar op MacHis. Het besturingssysteem is een Windows-NT-netwerk met Windows-95 werkstations. Het ICPC-2-project is op 1 januari j.l. van start gegaan. Het zal nog wel enige tijd duren voordat deze verschijnt. Daar zijn de volgende redenen voor aan te geven: * er is voor gekozen om voor de ICPC-2 een geheel nieuw zoekalgoritme te maken, dat in alle HIS'en goed werkt, (bijna) geen fouten bevat en gedegen in de praktijk is getest. Dat is niet iets wat binnen enkele maanden geregeld is. Dit zoekalgoritme zal de behoeften van elke gebruiker kunnen bevredigen: je kunt simpel zoeken, zoals in de huidige vorm, je kunt de in- en exclusiecriteria raadplegen, je kunt zelfs (als je dat wilt) elke klacht en symptoom van een code voorzien. Bij de ontwikkeling van dit algoritme wordt nauw samengewerkt met een Klankbordgroep, bestaande uit vertegenwoordigers van gebruikers, leveranciers, netwerken en inhoudsdeskundigen. * Een van de kenmerken van de ICPC-2 is de koppeling naar de ICD-10, die nauwkeurig coderen mogelijk maakt en de communicatie met de specialist vereenvoudigt. Er is in het ICPC-2-boek een conversietabel opgenomen, die nog de nodige fouten bevat. Daarnaast is er sprake van een grove structuur, waardoor een ICD-rubriek nu nog naar meerdere ICPC-rubrieken kan verwijzen. Er moet nog veel werk worden verzet om een goede koppeling mogelijk te maken. * De alfabetische index van de ICD-10, die noodzakelijk is voor een goede koppeling, nadert zijn voltooiing, maar is nog niet af. * De tests zullen in principe in alle HIS'en worden uitgevoerd, zodat aan het einde van het project ( ) elke Voor de volledigheid hieronder mijn adres: dijkers@knmg.nl Fred Dijkers, huisarts te Maasdam Windows en Apple uitwisselbaar! (door Klaas Iest) Het Hisdata bestand is tussen Windows en Apple zonder meer uitwisselbaar. Dat wil zeggen: zet het bestand van je collega in een waarneem-situatie op een ZIP-drive o.i.d. die MS-DDOS geformateerd is en de ander kan zo doorwerken. Dit is niet algemeen bekend en kan een belangrijk verkoop argument zijn. Bij ons in Drachten is een collega die wil overschakelen van MicroHis naar MacHis, maar wilde niet allemaal nieuwe machines kopen en toch in vakanties met het bestand van de collega (die MacHis op Apple gebruikt) verder kunnen. Ik heb het uitgeprobeerd en het werkt gewoon zonder problemen! MacHis-nieuws Mei 1999 blz 9

10 (door Casper Tombrock) De noodstroom voorziening in de huisartsenpraktijk. Stroom onderbreking: verder met winterjas, pen en receptenblok dan wel: de aanschaf van een generator. Het millennium platform zorg (MPZ) schrijft in zijn uitgave dd april 1999 dat de netstroom na 31 december 1999 (nog) niet gegarandeerd is. Een goede reden om eens stil te staan bij eventuele aanleg van een noodstroomvoorziening in de huisartsenpraktijk. De documentatiemap van het MPZ geeft naast besliskundige, ook praktische aanwijzingen (zie Noot 1). Zonder de map kom je er eigenlijk niet uit want, wie in Nederland, waar computers altijd kunnen rekenen op betrouwbare voeding, heeft ervaring met deze problematiek? Casuïstiek van stroomuitval bij ons in de buurt. Hoewel er regionaal wel wat verschillen zijn, is in het algemeen de aanwezigheid van netspanning in Nederland een absoluut gegeven. In 9 jaar tijd heeft onze praktijk slechts éénmaal, ± vijf jaar terug, met een stroomstoring te doen gehad. Twee maal was er een stroomstoring in de buurt. 1. De eerste in 1994: onvoorbereid ging tijdens praktijkuren het licht en de computers voor 3 uur uit. In ons huizenblok bleek op één van de adressen een aansluiting voor een wasmachine te worden gemaakt. Wij hebben door kunnen werken op een laptop computer. 2. De tweede keer was twee maanden geleden.toen ging bij een collega in de straat het licht en het netwerk uit omdat bij grondwerkzaamheden een kabel werd stuk getrokken. Onvoorbereid en zonder patiëntengegevens bij de hand, was het heel vervelend Telefoontjes naar het energiebedrijf waren vruchteloos, niemand kon vertellen hoe lang het zou duren. 3. De derde keer was in maart j.l. even verderop in de wijk. Rond uur in de nacht, gedurende 1 uur viel de stroom uit. Op de praktijk was dit merkbaar doordat gedurende een onderdeel van een seconde de lampen doofden. De computers hadden geen merkbare storingen. In een aanleunflat in het getroffen gebied functioneerde tijdens de onderbreking het alarm niet (een patiënt van mij lag op de grond en moest de nacht daar doorbrengen omdat hij niemand kon waarschuwen). De warmwatervoorziening in het gebouw was gedurende een halve dag onklaar. Wel of niet? De beslissing, wel of niet een noodstroomvoorziening, is te maken aan de hand van de documentatiemap van het MPZ. Het individuele besluit voor aanschaf wordt gebaseerd op management gronden en moet niet gezien worden als een rampenbestrijdings maatregel. Op de noodstroomvoorziening worden vitale praktijkfuncties aangesloten, in ons geval: de verwarmingsketel, de telefooncentrale, de onderzoekslamp en noodverlichting, een koelkast en het computer netwerk. Aggregaat Geschikte aggregaten zijn er van verschillend vermogen. Ik heb geen aandelen Honda, maar weet inmiddels dat Honda sinds jaar en dag aggregaten levert (m.n. voor gebruik in de bush). Honda heeft een producten lijn speciaal geschikt voor regelapparatuur en computers. Naar oplopend vermogen Honda EX 350 (300 VA) fl 1195, Honda EX 500 (450 VA) fl 1595, Honda EU 10i (1000 VA) fl 2195, Honda EU 26i (2400 VA) fl 4395, Honda EU 30is (2800 VA) fl Dat ik voor het veilig stellen van 665 Watt voldoende vermogen heb aan een aggregaat van 1000 VA blijkt uit het onderstaand rekenstaatje. metingen De metingen aan apparatuur zijn verricht met een wisselstroomteller (merk: Pafal) die verbruikte kilowatt uren telt. Opvallend resultaat van de bepalingen zijn dat de metingen van de verbruikte vermogens fors minder zijn dan in de specifikaties aangegeven. *PowerTower Pro 225 (604e processor, 2 Gb harde schijf) Gemeten is over een periode van 2 weken het continue gebruik ( s nachts aan). Alle energiebesparende instellingen uitgezet. Gemeten wattage is 77 W. In de specificaties is aangegeven: 460 W, (= maximaal opgenomen vermogen). *Bij de PowerTowerPro 225 gebruikte monitor Panasonic PanaSync 15 inch: 50 watt.(aanname) *imac: gemeten: 98 W. Specificaties: maximaal: 200 W. Ook bij deze meting, over 48 uur, zijn geen energiebesparende instellingen aangezet, computer en beeldscherm waren constant aan. Randapparatuur: * Printers Color StyleWriter 2500: 20 W (specificaties) StyleWriter 1200 en Stylewriter II: geschat 20 W * Bij de PowerTowerPro 225 gebruikte scanner: 48 W (gegeven specificaties) *verwarming 150 watt (aanname) *koelkast 50 watt (specificaties) *noodverlichting 150 watt *telefooncentrale 40 watt (specificaties) Totaal: 665 watt. Onze noodstroomvoorziening ziet er als volgt uit: UPSsen zijn de buffers voor de eerste opvang van de uitval: voor de server een UPS 1000 VA (die was al aanwezig). Voor de imacs in beide spreekkamers: UPSsen van 280 VA elk (aangeschaft). Een aggregaat (in bestelling), speciaal voor computerapparatuur (spanningsbeveiliging en spannings-stabilisatie volgens inverter techniek) van 1000 VA. De procedure bij stroomuitval wordt: MacHis-nieuws Mei 1999 blz 10

11 *De stroomuitval wordt aangegeven door een signaal van de UPSsen, de accu s van de UPSsen vangen daarbij de eerste uitval op; *in de stoppenkast moet vervolgens eerst de stop van de computergroep omgezet worden ( De computers staan op een aparte stroomgroep). *het aggregaat wordt buiten klaargezet, aangesloten op de afgezette computergroep en gestart. *koelkast, noodverlichting worden omgestekkerd naar de wandkontaktdozen van de computergroep. *de benzine tank moet met regelmaat worden gecontroleerd. *indien de netstroom weer aanwezig is: aggregaat stoppen en afsluiten, stop van de groep omzetten, omstekkeren. Noot 1. Zie voor een individuele afwegingen wel of geen aggregaat, wel of geen UPS, de map "Milleniumdossier Huisartsen". Een opsomming van relevante wetenswaardigheden hieruit: * Hoofdstuk 1. Punt 8 * Hoofdstuk 3. Derde alinea * Hoofdstuk 4. Bladzijde 7 * Hoofdstuk 5. bladzijde 22 en 40 * Hoofdstuk 7. Toelichting op de checklist Elektriciteitsvoorziening. MedMaccursus Nascholing - ICPC en Elektronisch Formulariumgebruik - met uw Huisarts Informatie Systeem. (Door Sjoukje de Bie, New Service Manager van SnithKline Beecham Farma b.v.)) De mogelijkheden van de Huisarts Informatie Systemen (HIS) zullen de komende jaren flink toenemen. Steeds meer functies zullen u als huisarts ondersteunen bij de behandeling en de organisatie rond de patient. Maar ook nu al kan uw HIS uw dagelijks werk ondersteunen. ICPC en Elektronisch Formulariumgebruik bijvoorbeeld kunnen - mits goed toegepast - een handig instrument zijn in de dagelijkse praktijk. Cursus voor MacHIS gebruikers De Firma SmithKline Beecham laat in nauw overleg met de gebruikersverenigingen in Nederland ondersteuning ontwikkelen voor het werken met HISsen. In dit kader wordt momenteel ook voor MacHIS-gebruikers de cursus - Werken met ICPC - en elektronisch formularium - samengesteld in overleg met de MacHIS-gebruikers-vereniging. SmithKline Beecham ondersteunt haar klanten bij het realiseren van een optimale behandeling en zorg voor de patient. Hiertoe laat zij door onafhankelijke instellingen services ontwikkelen in nauwe samenwerking met behandelend arts, apotheker, patientenvereniging of andere betrokken partijen bij de behandeling en zorg voor de patient. SmithKline Beecham vervult hierbij een faciliterende rol. De HIS-nascholing is hiervan een voorbeeld. De opbouw van de cursus CURSUS Tijdens de cursus ICPC en Elektronisch Formulariumgebruik: _ kunt u uw kennis van en vaardigheid in het werken met ICPC-codering opfrissen; _ werkt u met de voorschrijfmodule en leert u desgewenst de mogelijkheden van deze module; _ maakt u kennis met de mogelijkheden van een elektronisch formularium; _ oefent u met MacHIS. Praktische informatie Het programma wordt ontwikkeld door Jacqueline Lankhorst in samenwerking met VDO opleidings- en adviescentrum van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen. Deze cursus is bedoeld voor: _ individuele gebruikers van MacHIS _ FTO?s of HAGRO?s die gezamenlijk farmacotherapieafspraken willen implementeren en hun automatisering op elkaar (gaan) afstemmen Organisatie: VDO opleidings- en adviescentrum Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Docent: Jacqueline Lankhorst Aantal deelnemers: 8-12 Locatie: MacHIS cursusfaciliteit bij u in de buurt Materialen: u ontvangt een syllabus, overzichtskaart van ICPC-codes en tips en trucks voor elektronisch voorschrijven. Duur: 2,5 uur Accreditering: ja Inschrijfkosten: Wij vragen u een symbolische bijdrage van fl. 75,- voor deelname aan deze cursus, om de opkomst tijdens de cursus te stimuleren. Voor effectieve deelname aan de cursus is het overigens raadzaam dat u gewend bent om te werken met uw HIS. Het VDO heeft een kleine vragenlijst opgesteld, waarmee u kunt nagaan of de cursus zinvol voor u is. Elektronisch formularium. Als u met een elektronisch formularium gaat werken, kunt u een abonnement nemen op een van de beschikbare formularia, zoals dat van Groningen, Nijmegen of Amsterdam. In die regio s waar nog geen formulariumbeschikbaar is gesteld voor gebruik, biedt SmithKline Beecham u ter kennismaking een (eenmalige) introductiekorting aan van fl. 100,- voor een abonnement op een van de elektronisch beschikbare regionale formularia. Informatie. Wilt u meer informatie over de services van SmithKline Beecham, dan kunt u contact opnemen met de rayon manager van SmithKline Beecham in uw regio, of bellen: MacHis-nieuws Mei 1999 blz 11

12 Internet voor Machissers 3 Internet voor Machissers-deel 3: Informatie zoeken over de Macintosh ( door Micha de Vries) Hoe ga je te werk als je informatie over de Mac wilt vinden op het internet? In dit artikel wil ik een aantal sites bespreken die goede informatie bieden. Ik ben mij ervan bewust dat een deel van de MacHissers op PC s werkt en niet op de Mac. Helaas weet ik voor dit platform minder goed op de hoogte omdat ik zelf op een Mac werk. Indeling: 1. Mac nieuwtjes snel te weten komen 2. Problemen proberen op te lossen 3. Software vinden en downloaden 4. Spullen kopen via internet 1. Mac nieuws Voordat ik en internet aansluiting had, was de beste bron van informatie over hardware en software de MacFan, die één maal per twee maanden op de deurmat viel. Af en toe ook nog een MacWorld gekocht en dat was het. Op het internet zijn er heel veel sites die elke dag de nieuwste ontwikkelingen brengen. De geboden informatie varieert van goed onderbouwde evenwichtige artikelen tot de meest dwaze Mac Evangelist sites en de wildste roddelverhalen over Apple. Dus ook hier geldt dat de hoeveelheid groot is maar de kwaliteit zeer wisselend. Maar als je regelmatig wat van deze sites leest weet je vaak heel snel de nieuwste ontwikkelingen en wat voor nieuwe software er is. over Apple tot nieuwe software en geruchten. De site van de Apple gebruikersgroep Klokhuis is: Heel andere bronnen van informatie zijn de tijdschriften waarop je je gratis kunt abonneren. Je krijgt de tijdschriften dan als bericht of als attachment in je brievenbus. TidBits ( heeft een wekelijks magazine met veel achtergrondinformatie over de computer en uitstekende artikelen over de belangrijke software voor de computer. Het is wel gesponsord maar de redactie is onafhankelijk en dat blijkt uit de kwaliteit en diepgang van de artikelen. Er is sinds een jaar een door vrijwilligers in het Nederlands vertaalde versie ( lang/nl/). Een Engels tijdschrift wat er erg mooi uitziet is About This Particular Mac ( Ten eerste kun je terecht op de sites van de Macintosh tijdschriften. MacFan heeft nu een site ( die echter niet dagelijks veranderd word. Macworld ( MacWeek ( macweek.zdnet.com/) en MacAddict ( hebben ook sites. Wil je bijvoorbeeld de presentatie van Steve Jobs op de Tokio Apple Expo zien en horen, ga dan naar keynote.wsf. Een goede site met dagelijkse lijsten nieuws en veel links naar sites waar nieuwe software te vinden is is de Mac Resource Page ( Een soortgelijke site is MacInTouch ( Meer uitgebreide sites met goede artikelen zijn MacCentral ( en MacTines ( Op de site van AppleInsider ( vind je de nieuwste geruchten, sommige onzin maar vaak blijkt de site goed geinformeerd te zijn.. Een goede overzichtssite, die ik als beginpagina gebruik is die van MacSurfer.com ( Hier vind je een dagelijks aangepaste lijst van verwijzingen naar nieuws op andere sites, varierend van belangrijke dagbladen, beursnieuws * omslag van ATPM 2. Problemen oplossen Als je problemen hebt met een van de computers of met een of ander programma (niet MacHis betreffende) kun je proberen er zelf via internet uit te komen. Soms is dit efficienter dan het bellen van een helpdesk. Een goede site om mee te beginnen is MacFixit ( Hier vind je naast een dagelijkse lijst nieuwe problemen een zoekmachine waar je kunt proberen het antwoord op je probleem te vinden. Ook is er natuurlijk Apples eigen support pagina s ( til.info.apple.com/), waarop ook een lijst van foutmeldingen en hun betekenis. Een andere manier is om te zoeken naar nieuwsgroepen. Dit zijn een soort openbare discussiegroepen over allerlei onderwerpen. Hiervoor moet je eerst een nieuwslezer hebben. Deze zit in Netscape Communicator, maar een mooi los programma (gratis van de MacFan schijf of via internet) is Yet another newswatcher. ( download.html) Dit programma zoekt een onvoorstelbare lijst groepen op, afhankelijk van wat je provider doorgeeft. Zoek MacHis-nieuws Mei 1999 blz 12

13 een groep op over het programma dat problemen oplevert en goede kans dat het antwoord op je vraag reeds besproken is. Zo niet dan kun je de vraag als een soort berichtje zelf indienen. 3. Software van het internet halen Sommige programma s zijn via het internet te kopen en vaak na betaling via creditcard te downloaden. Heel veel software is gratis of als shareware te krijgen. Shareware betekent: gebruik het enige tijd, als je het daarna wilt blijven gebruiken moet je betalen. Veel van dit soort programma s zijn op de site van het betreffende bedrijf te vinden, maar er zijn vele speciale sites waar je in een soort catalogus kunt zoeken naar de gewenste software. Enkele voorbeelden hiervan zijn: Tucows (o.a. tucows.win.be/mac/macintosh.html), Shareware.com ( Download.com ( ZDnet ( download.html). Een site die handig is als je wilt weten of er nog updates zijn voor gebruikte programa s is versiontracker ( Spullen kopen via internet Internet Je kunt heel gemakkelijk computers en toebehoren kopen via het internet. De nederlandse Macintosh computerwinkels zijn ten eerste de Apple on-line shop (Via en verder o.a. MacHouse ( Chipmunk ( en HTR-Mailing ( Bij sommige is het mogelijk een factuur te krijgen, bij andere moet via creditcard (soms met toeslag) of onder rembours worden betaald. Levering is meestal heel snel. Boeken over computers zijn binnen enkele dagen binnen als je ze bestelt bij het computercollectief( Ook Amazon.Com ( heeft veel op Mac gebied, maar het afleveren duurt lang en je moet betalen met een credit card. (wellicht leveren de nieuwe Engelse en Duitse afdelingen sneller) Het downloaden gaat bijna vanzelf. Je wordt geleid naar de betreffende link en na aanklikken begint je computer het programma op te halen. Bij Netscape wordt het gecomprimeerde bestand vanzelf uitgepakt en op het bureaublad geplaatst, bij Internet Explorer moet je er dubbel op klikken en het uitpakprogrammaatje stuffit expander dat meestal al op je computer staat (en anders op elke MacFan CD) selekteren. * Een deel van de software catalogus van Tucows MacHis-nieuws Mei 1999 blz 13

14 Electronisch Archiveren Archiveren in de huisartsenpraktijk (Lou Braaksma en anderen) In de discussiegroep (als je nog geen lid bent word het dan!) liep in de afgelopen maanden een beschouwing over electronisch archiveren. Er kwamen veel reacties en er zaten veel kanten aan het onderwerp. Een grondslagendiscussie over het waarom en de kenmerken van een goed archief, de bewaarplicht en verschillende methoden van archiveren. De discussie werd geopend door Igor Monzon, die het electronisch archief op zijn windows machine presenteerde. Vrijwel tegelijkertijd ontving ik een schijfje met kopij van Richard Jacobs en Henk Sipman, die al sinds 1994 een archief hebben opgebouwd, wat net als dat van Igor los staat van MacHis. Ik heb hun bijdrage ook in de discussiegroep geplaatst en op beide stukken kwamen veel reacties. Ik heb ze gebundeld in dit overzichtsartikel, waarin ik ook mijn eigen, enigszins ouderwetse methode tegen het licht houd. Iedereen archiveert op zijn eigen manier en het artikel doet geen uitspraak over wat nu het beste is. Ik hoop dat het het denken over archiveren stimuleert. Toegankelijkheid Het aanleggen en onderhouden van een patientgebonden archief is een tijdrovende taak voor de huisarts. Het bezit van een betrouwbaar en toegankelijk archief is een belanglijke pijler van de praktijkvoering, maar de uitvoering ervan stuit soms op problemen. Het ordenen, rubriceren en opbergen van de dagelijkse hoeveelheid specialistenbrieven, bezorgt de doktersassistente veel werk. Het opnemen van een samenvatting op patientenkaart of in EMD vergt tijd. Bovendien is dit laatste vaak nog niet gebeurd als de arts het dossier wil raadplegen tijdens het spreekuur van de volgende dag. Er zijn verschillende methoden van archiveren. Tot mijn verbazing zag ik op de huisartsenbeurs een kraampje met een hangmappen-archiveringssysteem. Er bestaat nog een markt voor! Scannen Een aantal MacHissers is al jaren de brieven aan het scannen. Met behulp van textherkenningssoftware (OCR = optical caracter recognition) worden brieven in MacHis of een extern archief (hierover verderop meer) opgeslagen. Ik heb brieven gescand en het stuitte me tegen de borst. Eerst zijn de assistentes op een specialisten poli bezig brieven uit te printen. Dan via de post naar ons en dan gaan wij ze weer inscannen. Dat is niet efficient! ( Electronische berichtenverkeer zal natuurlijk op de duur aan het scannen een eind maken. ) Berichten in de discussiegroep laten zien, dat sommigen heel bedreven zijn in het snel scannen, OCR-en en opslaan van brieven en dat anderen het een tijdrovende klus vinden. Er zijn verschillen in snelheid bij verschillende scanners en bij verschillende OCR programma s. In de discussiegroep had de MacHis-nieuws Mei 1999 blz 14 Umax scanner en de Omnipage direct OCR software een goede pers. Een discussie is of volledige brief wel zo toegankelijk is: een samenvatting van een brief leest sneller. Wil Wouts wil in zijn His zowel de integrale brief als overzichtelijkheid: Hij zet in een zin aan het begin van de brief (knippen en plakken) de conclusie. In het kommentaar scherm kan hij dan aan die eerste zin zien, wat van belang was in de brief. Welke brieven bewaar je integraal? Bij mij gaat 90% van de originele brieven in de versnipperaar. Ik scan ze niet en er staat dus een samenvatting van de brief in MacHis. Wat ik bewaar zijn berichten over patienten met kanker en andere terminale aandoeningen (vooral waardevol wanneer je nog eens een euthanasiedossier moet produceren), de uitgebreide psychiatrische verslagen (samenvatten doet hier de nuancering onrecht) en de wat ingewikkelder internistische brieven (idem). Ik bewaar de brieven (heel ouderwets) op datum. Zo zijn er per jaar 4-5 ordners( 2300 patienten). Niet veel opbergwerk. Weggooien van alles wat ouder dan 10 jaar is, is gemakkelijk: Zes ordners tegelijk de container in. Het kost wat meer tijd om de papieren bij elkaar te zoeken, van een vertrekkende patient. Gelukkig heb ik in mijn vergrijsde praktijk relatief weinig mutaties. Wat mag je weggooien? Waar ik mee zit (een beetje maar) is de vraag welke brieven ik mag weggooien na ze samengevat te hebben en welke niet. Wat de juridische bewaarplicht is. Als ik dossiers van verhuisde patienten krijg, zie ik, dat er verschil bestaat in wat dokters bewaren. Bij de een vind je lab-berichten en cervixstrijkjes allemaal terug. Van mij krijgen ze een MacHisuitdraai met samenvattingen en slechts enkele of helemaal geen originele brieven. Juridische bewaarplicht (Peter Vonk) Peter Vonk (huisarts Amsterdam) antwoordde op deze vraag: Er is geen wettelijke bewaarplicht. Wel is in de Modelovereenkomst Patient en KNMG afgesproken dat medische gegevens van patienten 10 jaar bewaard worden. Hier kan een patient rechten aan ontlenen. De vorm waarin de gegevens bewaard worden is niet precies beschreven. Er bestaat in de wet het criterium "goed hulpverlenerschap". De huisartsen hebben de continuiteit van de zorg tot een van de kenmerken van het vak gemaakt. Dossiervorming heeft een doel, namelijk continuiteit van de zorg te kunnen garanderen en goed hulpverlener te kunnen zijn. Daarvoor is het nodig gegevens over patienten te bewaren. Deze moeten zo volledig zijn dat ze tegemoet komen aan de doelstelling van de registratie, namelijk goede zorg kunnen waarborgen. Samenvatten, scannen, aanstrepen, integraal bewaren kan daar allemaal aan voldoen. Er zijn wel beperkingen aangebracht aan dossiervorming. Namelijk het moet tegemoet komen aan de doelstelling (lees: je mag er geen irrelevante zaken in opnemen) en je mag het niet eindeloos bewaren. De specialist heeft ook geen

15 wettelijke plicht. Uit de aard van de inrichting van de gezondheidszorg in Nederland ligt het voor de hand dat de huisarts over een volledig dossier van alle relevante gegevens, lees ook (samenvattingen van) specialistenbrieven, beschikt. Specialisten (en andere gezondheidszorgwerkers) doen ook aan dossiervorming. Om hun uitsluitend met de bewaarplicht van de door hun geschreven berichten op te zadelen gaat te ver. Overigens is over dit alles naar mijn weten geen jurisprudentie en we moeten het dus nog zonder het oordeel van de rechter doen. Laten we dat ook maar zo houden. Alle gegevens bewaren?: Stel dat ik geen gegevens wil wegdoen, maar vind dat alle gegevens bewaard moeten worden omdat het voor de continuiteit van de zorg belangrijk is? Zou het dan niet handig zijn om alle gegevens ouder dan bv 10 jaar weg te schrijven naar een archief bestand, wat te bereiken is vanuit MacHis, maar wel een apart bestand vormd? Het voordeel is dat het recente Hisdatabestand kleiner wordt en dus sneller werkt. Ook de BackUp tijd zal korter zijn. Juridisch gezien mag een dergelijk bestand niet op een CD-Rom, daar gegevens op verzoek van de patiënt verwijderd moeten kunnen worden. Mag het dan wel op een CD Rewritable? reactie Peter Vonk: Hoewel er veel discussie mogelijk is over de bewaartermijnen en ook gevoerd wordt (zie voor literatuur: Vonk P., Bewaartermijnen en regels voor overdracht medische dossiers, Medisch Contact 29 mei 1998; 753-5) maak je geloof ik een denkfout. Je bewaart gegevens, of je bewaart ze niet. Als je ze bewaart dan blijven de gegevens in MacHis. Als je ze niet bewaart dan anonimiseer je ze, dan zijn ze niet meer terug te voeren tot een persoon, en zijn de gegevens alleen voor wetenschappelijk onderzoek eventueel intereessant, of je delete ze. Je slaat ze niet op in een ander medium met de bedoeling later evnetueel nog eens weer op te roepen. Niet bewaren is vernietigen. Dan zijn de gegevens weg. Bij zeer strikte intepretatie van de WGBO zou je kunnen volhouden, zoals de LHV eens in een ledenbrief schreef, dat tien jaar nadat gegevens in de persoonsregistratie opgenomen zijn, ze weer vernietigd moeten worden. Ik adviseer je om ons standpunt over te nemen: "bewaren tot tien jaar na het laatste contact en daarna vernietigen" (lees patient uitschrijven uit machis). (Vraagje: hebben jullie een privacy reglement waarin de procedures beschreven staan??) De WGBO moet nog door de wetgever geevalueerd worden en ook de KNMG en LHV hebben hun definitieve standpunt nog niet bereikt. Voor Machis is er voorlopig op dit gebied geen aanpassing nodig. reactie Gerard Freriks: Ik ken geen wet die CD-ROM verbiedt. Ik weet wel van het adagium dat informatie bewaard moet worden en NOOIT verwijderd mag worden. En de vrijheid van de patient Informatie te mogen verwijderen. Beide zaken staan haaks tegenover elkaar en zijn nergens echt opgelost. Nergens in Europa. (Behalve dan landen die bepaald hebben dat alles eeuwig bewaard moet worden) Een methode op Windows (Igor Monzon) Ik ben bezig orde te brengen in een oud en rommelig archief van mijn voorganger. De brieven van de specialisten in mijn regio (Friesland) komen niet binnen via Lifeline en dit zal in de nabije toekomst ook niet gebeuren. Het nadeel van MacHis als basis voor een archief vind ik dat je er slecht plaatjes in kan stoppen (mijn oude brieven zijn niet te OCR-en). Ik werk onder Windows. Via de Verkenner heb ik een boom opgezet waarin ik mijzelf als volgt zou vinden: c\:archief\ \1967\ \monzon\... De brieven, naar "kwaliteit" gescand als JPEG of als Wordperfect document zitten in mapjes als "Chirurgie" of "Pijnpoli" en hebben namen als voor een brief van 1 februari Ik zocht in het begin via de boom maar nu het archief zich uitbreid zoek ik vaak via de zoekfunctie van de Verkenner. Het is een archief dat los staat van MacHis maar er via plakken en knippen (OCR) wel mee verbonden is (Externe Correspondentie). Een voordeel vind ik dat ik gebruik maak van hele basale zaken waardoor ik erg software onafhankelijk ben en het voor zowel assistente of een eventuel waarnemer allemaal snel duidelijk is. Ingewikkeld? (Tjeu Rietjens) Archiveren Ik denk dat je erg ingewikkeld bezig bent. De namen die je aan de documenten geeft vind ik erg lang; zelf benoem ik een document door de geboortedatum van de patient te combineren met datum brief, gescheiden door spatie of streepje bv Ik scan de brieven en ze komen de patient te staan via OCR. De originele brief sla ik als image op met als naam combinatie geboortedatum-datum brief. Deze images zet ik van tijd tot tijd over op CD Rom. Het lukt makkelijk de brieven van 3 jaar op een CD-Rom te krijgen. Mocht ik ooit behoefte hebben aan het origineel (hetgeen niet gauw voorkomt) dan is met de find funktie in no time de bewuste brief te vinden en uit te printen. (een copie, met briefhoofd en al, van het origineel) MacHis-nieuws Mei 1999 blz 15

16 Archiveren Ingewikkeld? (Ben Pater) Wanneer je patiënt gebonden gegevens gaat opslaan, dit dit te gebeuren op een wijze zodat anderen, opvolgers, specialisten op afstand dit ook kunnen gebruiken. Voor opslaan van gegevens, inclusief plaatjes, dienen landelijke afspraken gemaakt te worden. Voor een groot deel is dit al gedaan. Dus de beschikbaarheid en opslag van gegevens in het HIS is onafhankelijk van het merk HIS of platform. Met Elias en MacHis is enkele jaren geleden al ervaring opgedaan met inscannen van groene kaart en het als plaatje beschikbaar hebben. (DHV Delfland) PATDOC!...Wij voorzagen dat Omnis te traag zou worden. (Richard Jacobs- Henk Sipman.) Wij begonnen in 1994 bij de intrede van de automatisering in onze praktijk tevens met een electronisch medisch archief. Wij zagen in 'externe correspondentie' voor ons doel te weinig opslagmogelijkheden en wij voorzagen dat Omnis te traag zou worden. Daarom besloten we tot een archief buiten MACHIS. Eerst deden we het met de mappenstructuur van MacOs Aanvankelijk werd rechtstreeks in MAC OS een archief aangemaakt van mappen in een hiërarchische structuur van decaden, jaren en maanden waarbij uiteindelijk elke patiënt zijn eigen map had die gekenmerkt was door geboortedatum en naam. In deze unieke map werden alle documenten bewaard welke via een scanner waren ingelezen tot een ASCII document en voorzien van een code (geboortedatum---3 letter code afzender, bv RON=Röntgen; CHI=Chirurgie,--- datum brief) Het bezwaar van dit systeem was het grote aantal files en folders waardoor een traag geheel ontstond; zowel bij het opstarten van de Server met het archiefbestand en ook bij het dagelijkse 'backuppen'. PatDoc Sinds het najaar 1998 gebruiken we daarom een geheel nieuw programma, PatDoc genaamd bestaande uit een 4 tal onderdelen nl. Patdoc-Server, PatDoc-beheer, PatDoc- Client en PatDoc-Scavenger in samenwerking met het OCR scannerprogramma. Hiermee is bereikt: - Een enorme afname van het aantal mappen. - Een bestand van minder dan 45 MBytes, waarin alle documenten sinds 1994 integraal zijn opgeslagen. - Zeer snelle zoekrespons tijden van enkele milliseconden. - Volledig multiuser. - Werkt tegelijkertijd met MacHis op alle machines, maar onafhankelijk van Omnis. - Door enkelvoudig klikken op te roepen of te verbergen. - Brieven of delen ervan kunnen met knippen en plakken geïmporteerd worden in elk venster van MacHIS of bv een Claris-document. Discipline is vereist om post aan het eind van elke dag ingescand te hebben, het bestand op te schonen en een back up te maken. Het verwerken van post voor onze duopraktijk kost de assistente ongeveer uur per dag, waarvan de meeste tijd besteed wordt aan het openen en sorteren van de post. Alle documenten in één bestand. Zoektijden in de orde van 20 milliseconden. Netwerkverkeer teruggebracht tot een minimum. Opstart- en backup-tijden van de Server en bestanden zijn eveneens sterk teruggebracht. De arts gebruikt maar één programma, de z.g. Client, die alle benodigde functionaliteit bezit. De PatDoc programmatuur bestaat uit: De Client: voor het snel raadplegen van documenten in een multi-user omgeving. De Server: is de spin in het multi-user web en voert de commando s razend snel uit PatDocBeheer : kan hetzelfde als een Client, maar kan ook nieuwe documenten invoeren en wijzigingen aanbrengen. De Scavenger : detecteert eventueel corrupte bestanden, kan wisacties uitvoeren en afgevoerde documenten elders archiveren. grote opslagcapaciteit: documenten van 8000 patiënten kunnenworden ondergebracht, met een maximum van 200 documenten per patiënt. Wanneer straks via Electronic Mail documenten worden aangeboden, kan deze techniek nog gewoon gebruikt worden. Het ligt in de lijn der verwachting dat zodra de mailprotocollen bekend zijn de PatDoc programmatuur uitgebreid zal worden om deze documenten volautomatisch in te lezen. PDF is ook een mogelijkheid (door Ad Nühn) Een ieder van u heeft uiteraard zijn/haar eigen voorkeur hoe de correspondentie te archiveren. Uiteraard heeft het voordelen, zoniet de voorkeur om de correspondentie bij de patient in het HisData bestand in te lezen. Daarnaast bemerk ik dat er bij verschillende personen de behoefte bestaat om ook een archief daarnaast aan te leggen. Dit kan dan op verschillende manieren gerealiseerd worden: een van de genoemde manieren is met een zelf ontworpen directorystructuur. Voor hen die meer willen bestaan er de zogenaamde 'document-management' programma's. Een goed voorbeeld hiervan (voor de Windows gebruikers) is InfoCentral van Wordperfect. Zo'n programma maakt het mogelijk een relatiestructuur aan te brengen, waarbij documenten aan bijvoorbeeld een MacHis-nieuws Mei 1999 blz 16

17 patient, doch ook aan een specialist gekoppeld kunnen worden. Daarnaast kunnen allerlei mogelijke rubriceringen aangebracht worden. Voornoemd programma is zeker niet het enige (Ik kwam Blueridge tegen: singleuser.html Het programma is weliswaar behoorlijk prijzig, doch een single user versie is gratis te downloaden! Het werkt onder Windows en onder MacOSn ). Blijft nog een ding: het formaat! Iedereen heeft natuurlijk zijn/haar eigen favoriete tekstverwerker en daarnaast blijft natuurlijk staan dat de groene kaarten niet door de OCR-molen kunnen. De mijns inziens beste oplossing hiervoor (en nog een standaard ook, die op zowel Mac als Windows draait en zelfs via een plug-in met elke browser te bekijken valt)is: Adobe Acrobat. Een keer erin opgeslagen en altijd en op ieder platform weer op te vragen. Ook de groene kaarten kunnen vanuit dit programma gescand worden en als.pdf bestand opgeslagen worden. De reader is gratis via internet te downloaden en de writer is te koop bij bijv. Office Centre. Ik zie ook evenals anderen HTML en Edifact verdwijnen, verder zal er in de toekomst ongetwijfeld een totaal nieuwe omgeving komen waarin u uw medische administratie en boekhouding bijhoudt, maar de PDF standaard zal het nog wel even uithouden. XML is de toekomst! (Gerard Freriks) In mijn filosoferen over de toekomst zie ik wel ruimte voor het per brief opslaan van de informatie en het gebruikmaken van intelligente zoek mogelijkheden (nog wat beter dan Sherlock van OS8.5) om informatie context-afhankelijk uit de brieven te halen. XML zal de gebruikte technologie worden, die vele zaken op z'n kop gaat zetten. Paradigmas gaan veranderen. Centrale servers, bereikbaar via vaste of openbare veilige snelle lijnen en zeer snelle, zeer intelligente, maar beperkte terminals. Ultra-thin clients. Ultra-Thin clients zijn niets meer dan een geruisloze schijfloze box met toetsen boord en met een scherm. Zonder diskette station, maar met een mogelijkheid tot internetten. De software wordt met het opstarten geladen vanuit de server. Een soort WEBbrowser. XML en Java gaan de hele zaak technisch mogelijk maken. Veilige en te onderhouden ingewikkelde systemen kunnen zo gemaakt worden. Met de huidige Windows en Mac boxen is dat niet goed mogelijk. Het zijn dit soort veranderingen die de HIS en ZIS wereld zullen gaan veranderen. Ik zie al jaren voor me hoe het zou kunnen worden. redactie: Elders in MacHisnieuws is een overzichtelijk artikel van Henk Westerhof over XML te vinden. Handige toetsen Handige toetsencombinaties in OS 8.5 (door Ben Pater) Option/Shift/2 Euro symbool Opstarten met toets tegelijkertijd indrukken totdat het MacOS symbool verschijnt: Command Opstarten zonder virtueel geheugen Shift Opstarten zonder extensies en regelpanelen Spatiebalk Opstarten waarbij Extensie manager wordt geopend voordat de extensies laden. Command/Option Rebuild desktop Option Opstarten zonder openen van ventsters Toestcombinaties nadat de computer is opgestart; Command/Shift/1 Uitwerpen floppydisk Command/option/Esc Geforceerd stoppen van programma wat draait Herstarten, sluimer en stoppen Toetsen Power/R Restart Power/S Sluimer Power/ESC Cancel Power/Return Shutdown Control/Command/Option/Power Snelle shutdown Command/Option/Power Sluimer Control/Command/Power Geforceerd herstarten MacHis-nieuws Mei 1999 blz 17

18 WAT IS XML? In de HIS discussiegroep (voor alle Hissen) komt vrij geregeld het onderwerp XML ter sprake. Gerard Freriks is er een vurig pleitbezorger van (zie ook het interview met Dick Kalis in MacHisnieuws van vorig jaar april). Henk Westrhof schreef een handzaam artikeltje in deze discussiegroep, waarin het mij helder werd, wat XML in hield en wat we er van kunnen verwachten. Wat is XML? (door Henk Westerhof) XML is een nieuwe set van afspraken (afgeleid van het al langer bestaande SGML) om informatie systeem- en min of meer applicatie- onafhankelijk te verpakken. In een XML bestand wordt niet alleen de informatie van elk over te zenden veld opgenomen, maar ook is gestructureerd bekend welke informatie in welk veld staat. Het grote verschil met oudere standaards als Edifact is hoe je weet welke informatie in welk veld staat. In Edifact moet de ontvanger dat gewoon al weten. De ontvanger heeft een Edi decoder die kennis heeft van type en versie van het bericht. Doordat de ontvanger weet hoe het Edifact bericht in elkaar zit, kan dit ontvangende systeem het uiteenrafelen en weer presenteren. Hierdoor kun je in Edi nooit een bericht ontvangen waarvan je de lay-out niet kent. In XML is dat ondervangen door de kennis over hoe de XML file in elkaar zit ook in die file te stoppen, als een soort fileheader. Daardoor kun je in XML ook berichten ontvangen die je nog niet kent en ze in een algemene browser (zoals straks IE 5.0) voor mensen leesbaar presenteren. Dat laat onverlet dat om een XML bericht zinvol in je HIS te kunnen verwerken nog net zoveel afspraken rond eenheid van taal, uniforme coderingen etc. nodig zijn als bij een Edi bericht. Anders gezegd: XML is een andere techniek, een andere verpakking. De wezenlijke problemen zijn precies hetzelfde. Het feit dat je een EDI bericht niet gemakkelijk kunt lezen in een web browser of editor, en XML wel, doet daar niets aan af. Waarom is XML veelbelovend? Het lijkt er op dat er vrij brede ondersteuning komt voor XML, waaronder door Microsoft. Dat maakt naar alle waarschijnlijkheid de toepassing van XML in de toekomst veel goedkoper en gemakkelijker dan de huidige toepassing van Edifact. (Edi handlers zijn om een of andere reden altijd heel duur gebleven (vaak duizenden guldens)). Bepaalde berichten met hierarchische structuren (1 patient heeft n consulten, 1 consult heeft n-regels, 1 regel heeft n-voorschriften, etc.) zijn bovendien wat gemakkelijker in XML weer te geven dan in EDI. De HIS-List discussie In de HIS-List wordt informeel gediscussieerd. Een deel van deze bijdrage bestaat uit reacties op prikkelende stellingen van Gerard Freriks. Hoewel dat deel duidelijk niet als artikel is geschreven is in overleg besloten deze fragmenten er toch in te laten, omdat het een beeld geeft van de discussies rond XML. Gerard Freriks is in de HIS discussiegroep een groot pleitbezorger van XML. Hij stelt dat XML onvermijdelijk in opmars is en aan het doorbreken is. Hij noemt een rijtje voorbeelden. Daar valt wel iets op af te dingen: Gerard : HL7 gaat over op XML, in de ziekenhuiswereld? Henk: Weet ik niet precies. Zou best kunnen. Maar wanneer? Gerard : De NHS in de UK gaat over op XML? Henk: Hier gaat het over een nieuw en zeer ambitieus project wat nog in de opstartfase zit. Gerard :De hele business-edi wereld gaat over op XML? Henk: Welnee. Bedrijven kijken naar kosten. Zolang EDI goed werkt en die zaken niet zijn afgeschreven zullen ze niet zomaar op iets anders overstappen, alleen omdat het er iets leuker uitziet. Gerard : De Nederlandse Edifact wereld gaat over op XML? Henk: Op dit moment is daar nog helemaal niets van merkbaar. De gezondheidszorg is altijd één van de grootste gebruikers van gestructureerde (EDI) berichten geweest en wordt breed gezien als een voorop loper. Daar is nu echt nog geen overgang naar XML gaande. Gerard : Microsoft gaat over op XML? Het enige is dat Microsoft naast het scala aan producten dat ze hebben ook XML gaat ondersteunen in hun web-browser. Dat is overigens prima en een positief gegeven. Daarnaast blijven ze gewoon doorwerken en investeren aan producten als SQLserver, object-database koppelingen, ontwikkelproducten als VB, Visual C, etc. Gerard : Binnenkort gaat de besturing van GSM telefoons over op XML? Tja wie weet. Drie maanden geleden werd dat nog gezegd van Windows CE. Gerard : De besturing van de meeste huishoud apparaten gaat over op XML? Henk: De meeste apparaten zullen gewoon een aan- en uit knopje hebben. Zelfs complexe zaken als een videorecorder zie ik niet gauw met XML uitgerust worden. Misschien over heel veel jaren je CV-ketel, zodat-ie zelf een storing kan melden aan de leverancier. (Maar misschien wil ik er zelf wel eerst even naar kijken). Terzijde: ik heb een hele mooie auto die het prima doet. Het enige wat keer op keer problemen geeft is de boordcomputer. Die zegt steeds dat-ie een beurt wil hebben, ook vlak nadat de beurt is geweest. (En van computers heeft de dealer dus geen verstand ). Gerard : Financiele transacties over het Internet XML? Henk: Dat weet ik niet. Ik weet wel dat mijn postbank Girotel nog steeds met een 2400 baud verbinding werkt. Gerard : Het hele Internet gaat over op XML? Henk: De tijd zal het leren. Ik denk dat XML best op bepaalde plaatsen een rol gaat spelen. Gerard : En wat XML nog meer zal veroorzaken, is het loskoppelen van de betekenis van de opgeslagen zaken en de applicatie. Dat wil zeggen dat het XML-document verwerkt kan worden door elke XML applicatie, dus zelfs MS-Of- MacHis-nieuws Mei 1999 blz 18

19 fice2000, of een gewone WEB-Browser met wat JAVA applets. Tesamen met Java wordt, niet alleen de betekenis platform- en applicatie onafhankelijk, ook de verwerking van de gegevens wordt dat. Henk: Dit argument is maar heel gedeeltelijk waar. Wat waar is, is dat een XML document voldoende informatie bevat om de inhoud betekenisvol weer te geven. Dat betekent dat je niet alleen een veld met de patientnaam ziet, maar ook een aanduiding 'Patientnaam' ervoor, zodat je weet waar je naar zit te kijken. Dat is dus handig in bijv. een waarneemsituatie. Je zou een dossier in XML kunnen oversturen en de ontvanger kan het dossier gewoon in z'n webbrowser of in Office bekijken. Maar dan stopt het. Je kunt niet vervolgens je bevindingen invoeren en de zaak terugsturen. Zelfs een recept voorschrijven lukt niet, want daar heb je toch echt een KNMPbestand voor nodig en dat zit niet in je webbrowser. Bovendien zal het HIS tal van controles willen uitvoeren op informatie die terugkomt. Ook die controles zullen veelal niet via de browser oplossing geboden kunnen worden. Alleen met speciale maatregelen kun je het zo maken dat een XML document kan worden aangepast en vervolgens weer kan worden teruggeplaatst in het HIS. Ook met XML kan Word of een webbrowser niet een HIS vervangen. Daarvoor is domweg veel te veel functionaliteit vereist. Bovendien moet je bedenken dat je niet alleen op patientniveau door je gegevens heen wilt, maar ook op populatie niveau. En daar zijn databases veel geschikter voor dan XML files. Kat uit de boom... XML Tot slot nog een citaat uit de automatiseringsgids. Het komt uit een overzichtsartikel over XML dat dateert van augustus 1998 'Het is aan te bevelen om alvorens over te stappen op XML nog even de kat uit de boom te kijken.... of XML een blijvertje is en op welke manier deze standaard het beste kan worden toegepast'. Waar zie ik de rol van XML? Ik zie een belangrijke rol voor XML, in de toekomst, als opvolger van EDI. Zowel voor communicatie met derden als onderling binnen een HagroHIS zijn gestructureerde berichten en afspraken onmisbaar. Het MedEur bericht is een belangrijke inhoudelijke stap voorwaarts. Als binnenkort de XML tools goedkoper en gemakkelijker toepasbaar zijn dan de huidige EDI-tools, dan zullen de leveranciers ongetwijfeld het MedEur bericht in XML verpakking gaan overzenden. Ik zie overigens nog een interessante rol: je zou ook 'real-time' een dossier even in XML kunnen zetten, zodat andere (Windows) applicaties dit dossier even kunnen bestuderen en bijv. advies geven. Dat brengt de gedachte van objecten software weer een stap dichterbij. Windows 2000 Yesterday Bill Gates, President and CEO of Microsoft Corp. announced that the introduction of their new software release Windows 2000 is postponed to the first half of No further comment was given Waarom moeten we ons als beroepsgroep niet druk maken over XML? A) als XML echt zo mooi is als men wel beweert dan komt dat er vanzelf wel. Net zoals Windows er kwam en het Internet. Tenslotte is het gewoon een stukje techniek en daar gaan wij toch niet over. B) ik geloof wel in XML als goedkoper en handiger alternatief voor Edi, maar niet zo erg in die paradigma shift voor dossiers. Om daar nu beleid op te gaan maken zou betekenen dat we alle HIS ontwikkelingen (dus alle nieuwbouw HISsen die nu bijna af zijn) aan de kant moeten schuiven en opnieuw moeten gaan beginnen. Dat zou enorme kapitaalvernietiging zijn ten faveure van iets wat zijn waarde nog moet bewijzen. Om in huisartsentermen te blijven: XML is een nieuw middel waarvan de effectiviteit nog niet is bewezen. MacHis-nieuws Mei 1999 blz 19

20 Met MacHis klaar voor 2000 (door Jacqueline Lankhorst-Bonnier, helpdeskmedewerker) Om met MacHis probleemloos te kunnen werken is nodig: a. Een milleniumbestendige computer b. milleniumbestendige systeemprogrammatuur c. Omnis 737rt d. MacHis.lbr met een datum van na 15 april 1999 In dit stuk wordt besproken: 1. De noodzaak van een nieuwe Omnis-versie. 2. De gedeeltelijke naamsverandering van MacHis en HisData. 3. Minimum systeemeisen van een computer. 4. Installatie van de nieuwe Omnis-versie. (voor beginnende gebruikers) 1. De noodzaak van een nieuwe Omnisversie Aan iedereen is ondertussen bekend dat het jaartal 00 door de huidige computersoftware wordt gezien als Dit wordt ook wel aangeduid als het milleniumprobleem. In de laatste update van MacHis (dd ) zijn de noodzakelijke wijzigingen doorgevoerd. Ook Omnis maakt gebruik van bijvoorbeeld de systeemdatum. Derhalve dient ook Omnis zelf milleniumproof te zijn. Gelukkig heeft de firma Blyth hieraan gewerkt. Er is dus een update van Omnis uitgebracht waarin het milleniumprobleem is opgelost, namelijk versie Voordat van een dergelijke update gebruik gemaakt kan worden dienen een aantal stappen te worden uitgevoerd. 1. Er dient een CD-Rom te worden aangevraagd met daarbij zoveel verschillende runtimenummers als er werkplekken op de praktijk in gebruik zijn. (Zie voor de kosten en de procedure bij het ontbreken van een CD-Romspeler elders in dit blad). 2. Op iedere werkplek, inclusief de server als hierop gewerkt wordt, dient een nieuwe Omnis-versie te worden geïnstalleerd. Omnis zelf houdt bij hoeveel werkplekken gelijktijdig met hetzelfde bestand (HisData7.df1) aan het werk zijn. Wanneer op meerdere computers aan Omnis hetzelfde licentienummer is toegekend verschijnt bij het opstarten van een eerder gebruikt Omnisnummer de melding: too many workstations in use. Dit betekent dat deze werkplek pas in HisData7.df1 kan werken als de andere werkplek is gestopt. De gebruikte licentienummers zijn op twee manieren te achterhalen: a. Wanneer MacHis.lbr is opgestart: Bij *uitleg MacHis* bij Macintosh-gebruikers te vinden onder het appeltje, bij Windows-gebruikers te vinden onderin in het menu File. b. Wanneer alleen Omnis is opgestart door bij Macintoshgebruikers te klikken op about Omnis onder het appeltje en bij Windows-gebruikers onderin in het menu File. 2. De gedeeltelijke naamsverandering van MacHis en HisData Nu we steeds meer gebruikers krijgen die met MacHis werken onder Windows is het handig om de namen van het programma en het bestand universeel te maken. Onder Windows heette MacHis al MacHis.lbr (lbr=library), alhoewel die laatste toevoeging daar vaak onzichtbaar is. Ook HisData7 had al de naam HisData7.df1. Het voordeel van deze namen is dat bij uitwisseling tussen Macintosh en PC het bestand op beide computers te herkennen is. 3. Minimum systeemeisen van een computer. Alhoewel het me tot nog toe nog steeds is gelukt om MacHis op te starten op een Powerbook 170 met 4MB Ramgeheugen + 4MB viruteel moge het duidelijk zijn dat met een dergelijke configuratie in de praktijk niet te werken valt. Het minimum aanwezig benodigde geheugen is op dit moment 24MB. Op de server adviseren we dringend 32MB. Meer is altijd goed. Apple garandeert milleniumbestendigheid vanaf systeemversie 7.6. Hoe het met de milleniumbestendigheid staat van Windows 95 weet ik niet. Informeer in ieder geval tijdig bij uw dealer. Geheugen en systeemversie zijn bij de Macintosh te controleren na het opstarten *onder het appeltje* bovenste menu: over deze computer of over deze Macintosh : Bij de Windowsgebruikers kan met de rechter muistoets op Deze computer worden geklikt en gekozen worden voor het menu eigenschappen. Ook hier is dan te zien hoeveel RAM er ingebouwd is en met welke systeemsoftware gewerkt wordt. Voor de elektronische communicatie is overigens systeem MacOs 8.0 of hoger vereist. 4.Installatie van de nieuwe Omnis-versie Besproken wordt de installatie op een werkplek met een CD- Rom-speler. Deze instructie vervangt NIET de bij de CR-Rom verstrekte handleiding. 1. Stop de CD-Rom in de CD-Rom-speler. 2. Op het bureaublad verschijnt het symboll van de CD: (De naam kan anders zijn). 3. Open de CD-Rom door er twee keer op te klikken. 4. Open de map die geschikt is voor het type computer waarop geïnstalleerd wordt: Bijvoorbeeld de map PPC voor PowerMac s. 5. Klik op het symbool van de installer om de installatie te starten. MacHis-nieuws Mei 1999 blz 20