NTR Riolering van bouwwerken. Richtlijnen voor ontwerp, uitvoering en beheer. Herziene uitgave 2012 ISBN:

Transcriptie

1 NTR 3216 Riolering van bouwwerken Richtlijnen voor ontwerp, uitvoering en beheer Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Herziene uitgave 2012 ISBN:

2

3 INHOUDSOPGAVE Samenvatting 9 Summary 9 Afkortingen 11 Symbolenlijst 13 Begrippenlijst 15 1 Inleiding Behandelde onderwerpen Toepassingsgebied Overige onderwerpen Verschillen met NTR Het voortbrengingsproces 20 2 Riolering Inleiding Soorten rioolstelsels Riolering binnen de perceelgrens 24 3 Lozingsvoorschriften Zorgplicht Aansluit- en lozingsvoorschriften Wet milieubeheer en wet algemene bepalingen omgevingsrecht Lozingsvoorschriften Lozingen door Wm-inrichtingen Lozingen door particuliere huishoudens Lozingen bij activiteiten in de openbare ruimte Vrijstelling en ontheffing verbod lozing niet-wm-inrichtingen Voorkeursvolgorde voor de behandeling van afvalwater Gemeentelijke verordening afvoer hemelwater en grondwater Bouwbesluit Gescheiden aansluitingen Overstromingsgevoelige aansluitpunten Perceelaansluitleidingen en aansluitvoorwaarden Eigendom en beheer perceelaansluitleidingen (aansluitverordening) Naleving van de voorschriften 31 4 Ontwerpvoorwaarden huishoudelijk afvalwatersysteem Inleiding Stelsel van afvoerleidingen Stromingstoestanden in leidingen Liggende leidingen Standleidingen Toestelleidingen Voorwaarden aanleg leidingen en aansluitingen Inleiding Stankafsluiters Toestelleidingen Verzamelleidingen Standleidingen Ontspanningsleidingen 46 NTR Riolering van bouwwerken

4 4.5 Scheiding in afzonderlijke leidingsystemen Inleiding Het voorkomen van overlast Grotere bedrijfszekerheid Geluidswering Integratie van gebouw en rioleringsinstallatie Controle van lozingen Zuivering van lozingen Aansluitingen op het openbaar riool Beperking van geluidshinder Inleiding Wettelijk kader, normen en richtlijnen Geluidsproductie van rioleringsleidingen Bouwkundige invloedsfactoren Beperking van luchtgeluid Beperking van constructiegeluid Brandveiligheidseisen Algemene eisen Materiaalkeuze gebouwriolering Afvalwater Montageomstandigheden Locatie Verwerkingsrichtlijnen Leidingbeloop en -leidingdoorvoeren Factoren die het leidingbeloop bepalen Leidingdoorvoeren Aansluiten van Douche-WTW-installaties Inleiding Aansluiting van de douche op de warmtewisselaar Aansluiting op de riolering Beluchting van de douche-wtw Voorkomen van geluidshinder van douche-wtw's 70 5 Bepalingsmethode voor de afvoercapaciteit huishoudelijk afvalwater Inleiding Ontwerpmiddellijnen Minimum ontwerpmiddellijn Basisafvoer van lozingstoestellen Stankafsluiters Toestelleidingen Belasting van verzamelleidingen en standleidingen Afvoercapaciteit van verzamelleidingen Invloed bochten op afvoercapaciteit Systeemwandruwheid (k') Afvoercapaciteit van standleidingen Invloed lengte standleidingen (afvoerfactor s) Belasting van de standleiding Standleidingen met direct en indirect parallel ontspanningssysteem Sovent-standleidingen 79 NTR Riolering van bouwwerken

5 5.9 Dimensionering van ontspanningsleidingen Ontwerpmiddellijn voor gecombineerde ontspanningsleiding Ontwerpmiddellijn van vereveningsleidingen Ontwerpmiddellijn van direct en indirect parallelle ontspanningssystemen Doorstroomopening dakuitmonding Capaciteit standleidingen in hoogbouw (50 m < h < 200 m) dimensionering gebouwriolering Gegevens Uitwerking voor closets met spoelvolume < 7 l Uitwerking voor closets met spoelvolume 7 l 86 6 Stappenplannen voor ontwerp en uitwerking van een huishoudelijk afvalwatersysteem Inleiding Stappenplannen 87 7 Gebouwriolering - hemelwater Inleiding Stelsel van hemelwaterafvoerleidingen Stromingstoestanden in leidingen Stromingstoestand in standleiding bij overlaatstroming Liggende leidingen bij overlaatstroming Druklijn bij overlaatstroming Stromingstoestand bij gesloten stroming (UV-systeem) Voorwaarden ontwerp en aanleg hemelwaterafvoersysteem Inleiding Stankafsluiters Ontlastputten Dakgoten en dakafvoeren Minimum aantal dakafvoeren Eisen aan het UV-systeem Noodafvoeren Spuwers Verzamelleidingen Standleidingen Scheiding in afzonderlijke leidingsystemen Voorschriften Grotere bedrijfszekerheid Integratie van gebouw en installatie voor hemelwaterafvoer Beperking geluidsniveaus hemelwaterafvoerleidingen Type hemelwaterafvoersysteem Vergelijking hemelwaterafvoer en afvoer huishoudelijk afvalwater Te verwachten geluidsniveaus Maatregelen Beperking brandvoortplanting en rookontwikkeling Materiaalkeuze hemelwaterafvoerleidingen Hemelwaterafvoersystemen en materiaalkeuze Montageomstandigheden Lokaliteit Condensatie op hemelwaterafvoerleidingen 100 NTR Riolering van bouwwerken

6 7.10 Leidingbeloop en leidingdoorvoeren Bereikbaarheid van inpandige hemelwaterafvoerleidingen Vrije ruimte en leidingdoorvoeren Nadere richtlijnen voor ontlastputten Bepalingsmethode capaciteit hemelwaterafvoer volgens het principe van overlaatstroming Inleiding Ontwerpmiddellijnen Minimumontwerpmiddellijn Afvoer van hemelwater Regenintensiteit Oppervlakte dakvlak Reductiefactor voor effectieve breedte (ß) Reductiefactor voor vertraging (α) Belasting van een hemelwaterafvoerleiding Capaciteit van standleidingen voor hemelwater Factor voor instroming dakafvoer (Fr) Reductiefactor voor situering van de dakafvoer (Fg) Capaciteit van hemelwaterverzamelleiding Afmetingen van goten Doorsnede Lengte dimensionering hemelwaterafvoersysteem overlaatstroming Gegevens Uitwerking van het voorbeeld Bepalingsmethode afvoercapaciteit UV-hemelwaterafvoersysteem Inleiding Leidingmiddellijnen Afvoer van hemelwater Afvoercapaciteit van leidingen Drukverschil tussen UV-afvoerpunten Onderdruk Druk in standleiding ter plaatse van een lager gelegen aansluiting dimensionering UV-systeem Ontwerp, uitvoering en beheer van noodafvoersystemen Inleiding Algemene eisen aan het ontwerp van noodafvoeren Specifieke eisen aan het uv-systeem voor noodafvoer Voorkomen van verstoppingen Afmetingen en plaatsingshoogte van de noodafvoer in de dakrand Afmetingen en plaatsingshoogte van de noodafvoer aan de gevel Onderlinge afstand van noodafvoeren Afmetingen en plaatsingshoogte van de noodafvoer op het dak Inspectie en reiniging Stappenplannen voor ontwerp van hemelwaterafvoersysteem Inleiding Stappenplannen Buitenriolering binnen de perceelgrens Algemeen Straat- en trottoirkolken Dimensionering terreinleidingen 134 NTR Riolering van bouwwerken

7 Algemeen Terreinleidingen voor afvoer van huishoudelijk afvalwater Terreinleidingen voor de gecombineerde afvoer van huishoudelijk afvalwater en hemelwater Terreinleidingen voor afvoer van hemelwater van daken en verhard terreinoppervlak Stappenplan voor het ontwerp en de dimensionering van terreinleidingen van de dimensionering van terreinleidingen voor hemelwater Hemelwaterafvoer van hellingbanen Ontstoppingsstukken Inspectie- en vervalputten Opvangen van grondzakking Aanleg en beproeving Beugeling Verbindingen Dichtheid van gebouwriolering Lekdetectie gebouwriolering huishoudelijk afvalwater Dichtheid van buitenriolering Onderhoud en inspectie Algemeen Nadere eisen voor het ontwerp Lozingstoestellen, stankafsluiters en vloer- of muurbuizen Ontstoppingsstukken in liggende leidingen Ontstoppingsstukken in standleidingen Ontstoppingsstukken in ontspanningsleidingen Ontstoppingsstukken achter gebouwaansluiting in buitenriolering Nadere eisen voor de uitvoering Voedselrestenvermalers Lozingstoestellen Richtingsveranderingen Bereikbaarheid Ontstoppings- en inspectiestukken Dakafvoeren Revisietekening Beheer Beheerplan Uitbesteden Onderhoud Inleiding Preventief onderhoud Curatief onderhoud Inspectie Inwendige inspectie Uitwendige inspectie Storingsanalyse Installaties voor het afvoeren van huishoudelijk afvalwater Installaties voor het afvoeren van hemelwater 153 NTR Riolering van bouwwerken

8 Bijlage A Lozingsvoorschriften en zuiveringstechnische voorzieningen 155 Bijlage B Formules 172 Bijlage C Geluid 180 Bijlage D Pompinstallaties 191 Bijlage E Afvoerleidingen in voorzetwandsystemen 213 Bijlage F Dimensioneringstaten 214 Bijlage G Omgaan met hemelwater binnen de perceelgrens 216 Bijlage H Individuele behandeling van afvalwater 228 Bijlage I Brandveiligheid van leidingdoorvoeren 239 Bijlage J Gelijkwaardigheidstoetsing van innovatieve producten en systemen 259 Bijlage K Gescheiden sanitatie 262 Literatuurlijst 268 NTR Riolering van bouwwerken

9 SAMENVATTING SUMMARY ISSO-publicatie NTR 3216 geeft richtlijnen voor het ontwerpen, installeren en beheren van afvoersystemen voor hemelwater en huishoudelijk afvalwater (of vergelijkbaar) van bouwwerken. Samengevat komen de volgende onderwerpen aan de orde: Vuilwaterafvoersystemen vanaf het lozingstoestel tot aan de gebouwaansluiting; Hemelwaterafvoersystemen vanaf het dak, de goot enz. tot aan de gebouwaansluiting, volgens het overlaatstromingssysteem en het UV-systeem; Noodafvoersystemen van daken; De buitenriolering vanaf de gebouwaansluiting buiten het gebouw tot aan de perceelgrens (terreinriolering); Gecombineerde vuilwater- en hemelwaterafvoersystemen in de buitenriolering; Bescherming van het openbare rioleringssysteem tegen stoffen als olie-, benzine- en vet en slib met behulp van afscheiders; Brandveiligheidsaspecten van de systemen Akoestische geluidsaspecten van de systemen; Vuilwater- en rioleringspompinstallaties binnen de perceelgrens; Systemen voor gebruik en infiltratie van hemelwater binnen de perceelgrens; Systemen voor individuele behandeling van huishoudelijk afvalwater (IBA); Systemen voor gescheiden sanitatie (gescheiden urine-afvoer en -opvang); Uitvoerings- en onderhoudsaspecten van de systemen. Voor bijzondere projecten zoals ziekenhuizen, laboratoria en industriële projecten met bijzondere sanitaire technische voorzieningen kunnen voor delen van die projecten afwijkende criteria voor ontwerp en uitvoering van toepassing zijn. Met deze publicatie is de ontwerper in staat een afvoersysteem voor afvalwater te ontwerpen dat voldoet aan de door het Bouwbesluit 2012, de Lozingsbesluiten en de NEN-normen gestelde eisen. ISSO publication NTR 3216 provides guidelines for designing, installing and maintenance of drainage systems for rainwater and domestic sewage (or similar) of structures. In summary, the following topics are described: Waste water systems from the disposal unit to the terminal building; Rainwater systems from the roof, gutter, etc. to the terminal building, according to the spillway flow system and the UV system; Emergency rainwater systems from roofs; The sewage from outside the terminal building outside the building to the plot boundary; Combined sewage and drainage systems in the outside sewer; Protection of the public sewage system against substances such as oil, gasoline and fat and sludge with the aid of separators; Fire safety aspects of the waste water systems; Acoustic aspects of the waste water systems; Waste water and waste water pumping stations within the plot boundary; Systems and infiltration of rainwater for use within the plot boundary; Systems for individual waste water treatment (IWT); Waste water systems with urine separation; Implementation and maintenance aspects of the systems. For special projects such as hospitals, laboratories and industrial projects with special sanitation or sewage facilities, other guidelines and criteria for design and installation may apply. With this publication the designer is able to design a drainage system for wastewater that meets the requirements of the Dutch Building Act 2012, the Dutch waste water Discharge Legislation and the Dutch NEN-standards. NTR Riolering van bouwwerken

10 NTR Riolering van bouwwerken

11 AFKORTINGEN AMvB Algemene maatregel van bestuur. Bah b.o.b. Besluit lozing afvalwater huishoudens. Binnen-onderkant-buis. DN Nominale middellijn van leiding(onderdeel) volgens NEN-EN 476. dwa GIW GRP hwa IBA Lbb NS NW4 PH PvE rwa rwzi VEWIN VNG vwa WBDBO Wm Droogweerafvoer (stelsel). Garantie Instituut Woningbouw. Gemeentelijk rioleringsplan. Hemelwaterafvoer. Individuele afvalwaterbehandeling. Lozingsbesluit bodembescherming. Nominale grootte van een vet-, of olie-benzineafscheider. Nota waterhuishouding (4e). PH-waarde (zuurgraad). Programma van eisen. Regenwaterafvoer (stelsel). Rioolwaterzuiveringsinrichting. Vereniging van exploitanten van waterleidingbedrijven in Nederland. Vereniging van Nederlandse gemeenten. Vuilwaterafvoer. Weerstand tegen branddoorslag en brandoverslag. Wet milieubeheer. NTR Riolering van bouwwerken

12 NTR Riolering van bouwwerken

13 SYMBOLENLIJST A oppervlak [m ] B inwendige breedte van de stadsuitloop [m] C coëfficiënt Chèzy [m 0,5 /s] F oppervlakte van het dakvlak t.b.v. de berekening van Q h [m ] H drijfhoogte [m] I drukverlies per meter leidinglengte [mwk/m] L n het genormeerde geluidsniveau (geluiddrukniveau) [db(a)] Q a afvoer huishoudelijk afvalwater [l/s] Q ah afvoer huishoudelijk afvalwater gecombineerd met hemelwater [l/s] Q h afvoer hemelwater [l/s] Q i basisafvoer van lozingstoestel [l/s] R wrijvingsverlies in rechte buis [Pa/m] Re kengetal van Reynolds [-] R w getalwaarde (gewogen) geluidsisolatie van een constructie [db] V volume [m ] Z vertragingsverlies [Pa] a hoogte niet betrekking hebbend op de drukhoogte [m] b breedte [m] d inwendige middellijn [m (mm)] d hw getalwaarde waterhoogte ter plaatse van dakrand of nooduitlaat [m] d nd getalwaarde waterhoogte boven nooduitlaat [m] f factor invloed bochten [-] g situeringsreductiefactor afvoer hemelwaterstandleiding [-] g sterkte van het zwaartekrachtveld [N/kg] h hoogte [m] h hd getalwaarde hoogte nooduitlaat boven het dakvlak [m] i regenintensiteit [(l/s)/m ] k wandruwheid [m] k' systeemwandruwheid [m] l lengte [m] n aantal [-] p gelijktijdigheidscoëfficiënt lozingstoestellen [(l/s) 0,5 ] p druk [kpa] q vhv volumestroom hemelwater verzamelleiding [l/s] q vi basisafvoer lozingstoestel [l/s] q vo volumestroom noodoverlaat [l/s] r instromingsfactor dakafvoer [-] s afvoerfactor standleidingen [-] v stroomsnelheid [m/s] Δp l drukverlies in leidingsysteem [kpa] θ d dauwpuntstemperatuur [ C] NTR Riolering van bouwwerken

14 θ l luchttemperatuur [ C] θ o oppervlaktetemperatuur [ C] α reductiefactor voor platte daken [-] β reductiefactor dakbreedte [-] γ constante voorkomend in de formule van Chèzy [m 0,5 /s] ζ weerstandsfactor in een hulpstuk [-] λ constante in de formule afvoercapaciteit standleiding [m/s] λ wrijvingsfactor [-] μ constante in de formule afvoercapaciteit hemelwaterstandleiding [m 0,5 /s] ν kinematische viscositeit [m /s] ρ massadichtheid [kg/m ] NTR Riolering van bouwwerken

15 BEGRIPPENLIJST In deze publicatie zijn dezelfde termen en definities gehanteerd als in de NEN Deze zijn aangevuld met termen, definities en afkortingen die voor een goed begrip noodzakelijk zijn. Brandmanchet Voorziening die om een kunststof afvoerleiding wordt geplaatst en met zijn vulling van bij hitte opschuimend materiaal de buis dichtknijpt. Aansluiting Punt van samenkomst van twee leidingen of van een lozingstoestel op een toestelleiding. Aansluitvrije zone Zones waarin geen aansluitingen zijn toegestaan. Buitenriolering Stelsel van afvoerleidingen, met inbegrip van alle hulpstukken, stankafsluiters, zettingsconstructies, ontlastputten en verbindingen dat zich buiten het gebouw bevindt voor zover het niet aan het gebouw is bevestigd. Afschot Geringe, in de stroomrichting neerwaartse helling van een liggende leiding. Afvalwater Alle water waarvan de houder zich - met het oog op de verwijdering daarvan - ontdoet, voornemens zich te ontdoen of zich moet ontdoen. Opmerking: Afvalwater zegt niets over de samenstelling en herkomst. Hieronder kan dus ook afvloeiend regenwater worden begrepen. Afvoerleiding Leiding voor afvoer van huishoudelijk afvalwater en/of hemelwater. Basisafvoer Rekenkundig maximale afvoer van een lozingstoestel op de gebouwriolering. Bedrijfsafvalwater Afvalwater dat vrijkomt bij door de mens bedrijfsmatig of in een omvang alsof zij bedrijfsmatig was, ondernomen bedrijvigheid, dat geen huishoudelijk afvalwater, afvloeiend hemelwater of grondwater is. Beschermd sub-brandcompartiment Gedeelte van een sub-brandcompartiment dat meer bescherming biedt tegen brand en rook dan een sub-brandcompartiment. Bouwwerk Elke constructie van enige omvang van hout, steen, metaal of ander materiaal, die op de plaats van bestemming hetzij direct hetzij indirect met de grond verbonden is, hetzij direct of indirect steun vindt in of op de grond, bedoeld om ter plaatse te functioneren. Brand- en rookvrije vluchtroute Van brand gevrijwaarde rookvrije vluchtroute die uitsluitend door verkeersruimten loopt. Brandcompartiment Gedeelte van één of meer gebouwen bestemd als maximaal uitbreidingsgebied van brand. Constructiegeluid Geluid veroorzaakt door het in trilling brengen van de bouwkundige constructie (contactgeluid). Dakafvoer Constructie in het dakvlak die het hemelwater afvoert naar het leidingsysteem voor hemelwater. Dakafvoerpunt Punt waar de dakafvoer op het leidingsysteem voor hemelwater is aangesloten. Douche zonder opstand Douche met een relatief vlakke bodem waarin een maximale waterhoogte van 30 mm niet wordt overschreden. Druklijn Afstand van het beschouwde punt in de leiding tot de vloeistofspiegel die optreedt in een stijgbuis geplaatst in dat punt. Drukleiding Een afvoerleiding waardoor afvalwater onder overdruk wordt afgevoerd. Ook wel 'persleiding' genoemd. Gebouw Elk bouwwerk, dat een voor mensen toegankelijke overdekte of gedeeltelijk met wanden omsloten ruimte vormt. Gebouwaansluiting Buiten het gebouw gelegen overgang van de gebouwriolering op de buitenriolering, gelegen op een afstand van maximaal 0,5 m vanaf het Gebouw of zoveel korter dan een zettingsconstructie in de buitenriolering vereist. Gebouwriolering Stelsel van afvoerleidingen en ontspanningsleidingen, inclusief alle hulpstukken, dakafvoeren, stankafsluiters, afdichtingen en bevestigingen voor zover deze geen deel uitmaken van lozingstoestellen, dat zich binnen een gebouw bevindt, of buiten aan een gebouw is bevestigd. NTR Riolering van bouwwerken

16 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft Ja, ik bestel NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft T (015) F (015) ex. NTR 3216:2012 nl Binnenriolering - Richtlijnen voor ontwerp en uitvoering Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: (015) klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2016, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon (015) , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: Normalisatie: de wereld op één lijn. preview