Voorbeeld. Preview NEN Basis-tolerantieprincipes Omhullende- en onafhankelijkheidsprincipe NEDERLANDSE NORM. Technische tekeningen.

Transcriptie

1 UDC 744.4: Technische tekeningen Basis-tolerantieprincipes Omhullende- en onafhankelijkheidsprincipe Technical drawings - Fundamental tolerancing principles Envelope requirement and principle of independency NEDERLANDSE NORM NEN e druk, augustus 1990 Voorwoord Dit document mag slechts op een stand-alone PC worden geinstalleerd. Gebruik op een netwerk is alleen. toestaan als een aanvullende licentieovereenkomst voor netwerkgebruik met NEN is afgesloten. This document may only be used on a stand-alone PC. Use in a network is only permitted when a supplementary license agreement for us in a network with NEN has been concluded. Deze norm is gedeeltelijk in overeenstemming met de internationale norm ISO 8015 'Technical drawings - Fundamental tolerancing principle" van de International Organization for Standardization (ISO). In ISO 8015 geldt één basis-tolerantieprincipe: het zogenaamde onafhankelijkheidsprincipe, waarbij wordt gesteld, dat als op de werktekening van een element geen relatie tussen de vorm-, de richting- en/of de plaatstolerantie enerzijds en de maattolerantie (lengte- en hoekmaat) anderzijds van dat element is vermeld, aan deze eisen onafhankelijk van elkaar moet worden voldaan. Sinds het ontstaan en bestaan van het ISO tolerantie- en passingstelsel is echter altijd uitgegaan van het zogenaamde omhullendeprincipe, waarbij wordt gesteld dat bij een cilindrisch element of bij een element, dat twee evenwijdige platte vlakken bezit, de omhullende met de ideale meetkundige vorm van het element en de maximum-materiaalmaat van het element niet mag worden overschreden. Ook in het bijbehorende maximum-materiaalprincipe (zie NEN-ISO 2692) zijn de maat en de plaats of richting van elementen wederzijds afhankelijk. In werktekeningen van vóór 1985 werd de eis van het omhullendeprincipe niet expliciet vermeld, zodat momenteel niet eenduidig is vast te stellen van welk principe moet worden uitgegaan op actuele tekeningen bij het ontbreken van een relatie-aanduiding tussen maat- en vormtolerantie(s). In deze Nederlandse norm worden beide basis-tolerantieprincipes gelijkwaardig behandeld en het is aan de constructeur van een werkstuk om te bepalen welk principe dient te worden aangehouden in verband met de functie van dat werkstuk. Er wordt van uitgegaan, dat op de meeste bestaande tekeningen geen principeaanduiding zal staan, maar dat zij zullen zijn gebaseerd op het omhullendeprincipe, traditioneel behorende bij het ISO-passingstelsel. Als afwijkend een enkele maat op een tekening of een gehele (nieuwe) tekening is gebaseerd op het onafhankelijkheidsprincipe dient daarop met een aparte aanduiding de aandacht van de werkplaats en/of de meetdienst te worden gevestigd. Titels van de vermelde normen : NEN-ISO ISO-passingstelsel. Deel 1 : Grondslagen van toleranties, grensmaatafwijkingen en passingen NEN-ISO 1101 Technische tekeningen. Vorm- en plaatstoleranties. Toleranties van vorm, richting, plaats en slag. Algemeenheden, definities, symbolen, aanduidingen op tekeningen NEN-ISO 2692 Technische tekeningen. Vorm- en plaatstoleranties. Maximum-materiaalprincipe NEN-ISO Algemene toleranties. Deel 2: Vormtoleranties voor elementen zonder afzonderlijke tolerantie-aanduidingen (in voorbereiding) ISO 8015 Technical drawings. Fundamental tolerancing principle. NFN 77Я1

2 NEN Biz. 2 1 Onderwerp en toepassingsgebied Deze norm behandelt enerzijds het verband tussen maattoleranties en vorm- en plaatstoleranties en geeft anderzijds bepalingen voor het geval dat dit verband ontbreekt. De toe te lichten principes en de bijbehorende aanduidingen dienen te worden toegepast in technische tekeningen (met uitzondering van bouwkundige tekeningen) en aanverwante technische documenten. 2 De betekenis van grensmaten 2.1 Algemeen De grensmaten van een afzonderlijk element van een werkstuk kunnen worden uitgelegd op een van beide wijzen: - volgens het omhullendeprincipe, waarbij de grensmaten zijn bedoeld om zowel de maat van het element als zijn vorm te regelen (zie 2.1.1); - volgens het onafhankelijkheidsprincipe, waarbij de grensmaten zijn bedoeld om alleen de plaatselijke maat van het element te regelen en niet zijn vorm (zie 2.1.2). Het omhullendeprincipe is voortgekomen uit het ISO-passingstelsel volgens NEN-ISO 286-1, het onafhankelijkheidsprincipe is bedoeld voor elementen die geen passingsfunctie hebben te vervullen. In beide gevallen wordt een afzonderlijk element gedefinieerd als een element voorzien van een cilindrisch of bolvormig oppervlak of van twee evenwijdige platte vlakken. In geen van beide gevallen regelen de grensmaten de richting- of plaatsbetrekking tussen afzonderlijke elementen. Indien zulke betrekkingen belangrijk zijn, dienen ze afzonderlijk te worden vermeld met behulp van vormeisen volgens NEN-ISO Bijvoorbeeld: een kubus kan worden opgevat als een element, dat is voorzien van drie paren van evenwijdige platte vlakken. De haaksheid van die paren onderling wordt niet geregeld door hun maattoleranties en daarom, als de functie een haaksheidtolerantie vereist, dient die afzonderlijk te worden vermeld Grensmaten volgens het omhullendeprincipe Waar een element is gedefinieerd volgens het omhullendeprincipe wordt de omhullende met de zuivere vorm van het betrokken element bepaald door de maximum-materiaalmaat van dat element (dat is de grootste grensmaat bij een uitwendig element of de kleinste grensmaat bij een inwendig element). Indien de maat van een afzonderlijk element overal gelijk is aan de maximum-materiaalmaat, dient het element de volmaakt zuivere vorm te bezitten. Indien het afzonderlijke element niet aan zijn maximum-materiaalmaat is, zijn vormafwijkingen toegestaan, mits: - geen deel van het werkelijk oppervlak de maximum-materiaalomhuliende met zuivere vorm overschrijdt; - de werkelijke plaatselijke maat nergens de maximum-materiaalmaat overschrijdt.

3 NEN Biz. 3 van een as De middellijn van een as moet voldoen aan (of 0 20 h6). Het werkelijke oppervlak van de as mag de meetkundig zuivere cilinder met middellijn gelijk aan de maximum-materiaalmaat 0 20 mm niet overschrijden. Bovendien mag in geen enkele doorsnede de werkelijke plaatselijke middellijn kleiner zijn dan de kleinste grensmaat 019,987 mm. Verschillende (uiterste) vormafwijkingen in langs- en dwarsdoorsneden van de as volgens figuur 1 zijn dus toegestaan , , , , De cilinder met de maximum-materiaalmaat wordt belichaamd door het goedkeur-asringkaliber. Figuur 1 - en van mogelijke, uiterste vormafwijkingen van de as

4 NEN Biz. 4 van een gat De middellijn van een gat moet voldoen aan 0 20 о' 021 (of 0 20 Н7). Het werkelijke oppervlak van het gat mag de meetkundig zuivere cilinder met middellijn gelijk aan de maximum-materiaalmaat 0 20 mm niet overschrijden. Bovendien mag in geen enkele doorsnede de werkelijke plaatselijke middellijn groter zijn dan de grootste grensmaat 0 20,021 mm. Verschillende (uiterste) vormafwijkingen in langs- en dwarsdoorsneden van het gat volgens figuur 2 zijn dus toegestaan. 0 20, , , , , ,021 Ф20021 De cilinder met de maximum-materiaalmaat wordt belichaamd door het goedkeur-gatpenkaliber. Figuur 2 - en van mogelijke, uiterste vormafwijkingen van het gat

5 Bestelformulier Stuur naar: NEN Standards Products & Services t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer WB Delft Ja, ik bestel NEN Standards Products & Services Postbus GB Delft Vlinderweg AX Delft T (015) F (015) ex. NEN 2731:1990 nl Technische tekeningen - Basis-tolerantieprincipes - Omhullende- en onafhankelijkheidsprincipe Wilt u deze norm in PDF-formaat? Deze bestelt u eenvoudig via Gratis nieuwsbrieven Wilt u op de hoogte blijven van de laatste ontwikkelingen op het gebied van normen, normalisatie en regelgeving? Neem dan een gratis abonnement op een van onze nieuwsbrieven. Gegevens Bedrijf / Instelling T.a.v. O M O V Klantnummer NEN Uw ordernummer BTW nummer Postbus / Adres Postcode Plaats Telefoon Fax Factuuradres (indien dit afwijkt van bovenstaand adres) Postbus / Adres Postcode Plaats Datum Handtekening Retourneren Fax: (015) klantenservice@nen.nl Post: NEN Standards Products & Services, t.a.v. afdeling Klantenservice Antwoordnummer 10214, 2600 WB Delft (geen postzegel nodig). Voorwaarden De prijzen zijn geldig tot 31 december 2016, tenzij anders aangegeven. Alle prijzen zijn excl. btw, verzend- en handelingskosten en onder voorbehoud bij o.m. ISO- en IEC-normen. Bestelt u via de normshop een pdf, dan betaalt u geen handeling en verzendkosten. Meer informatie: telefoon (015) , dagelijks van 8.30 tot uur. Wijzigingen en typefouten in teksten en prijsinformatie voorbehouden. U kunt onze algemene voorwaarden terugvinden op: Normalisatie: de wereld op één lijn. preview