J.S. Bach Matthäus Passion (BWV 244)

Transcriptie

1 J.S. Bach Matthäus Passion (BWV 244) Onder leiding van Lex Wiersma Met medewerking van Catherine Putters sopraan Alexandra d Espinoza mezzosopraan Harald Quaaden tenor Evangelist Peter van Hoesel bas Klaas Vos Christus Instrumentalisten van het Zuid-Nederlands Begeleidingsorkest woensdag 1 april 2015 Onze Lieve Vrouw Hemelvaartkerk Hoogerheide

2 Voorwoord Vanavond beleeft u een primeur! Voor het eerst wordt het absolute meesterwerk van de grootmeester aller componisten uitgevoerd in de gemeente Woensdrecht. Een primeur ook voor mij zelf. Vaak mocht ik de Matthäus Passion zingen als koorlid, iedere keer weer een hoogtepunt. Nu mag ik de Christus-partij vertolken. Om de zenuwen van te krijgen of een overrompelende ontroering. Ik hoop uiteraard dat ik mag bijdragen aan ontroering bij u als publiek gewekt. Dat dirigent en animator Lex Wiersma het met mij aan durft, getuigt van moed. Christus wordt steevast begeleid door strijkers. Zij verbeelden een stralenkrans, een aura. Echter bij zijn laatste tekst, het smartelijke Eli, Eli, lama sabachtani, zwijgen zij. De verlatenheid is totaal. Het gehele werk is een ijzersterke en hechte verbondenheid van tekst en muziek. Het is een opera van de liefde, gekwetst, brandend, gehavend en vol van hunkering. Het is een drama, maar geen tragedie. Het is juist deze Lijdende die in optimale en maximale dienstbaarheid zijn liefde voor ons mensen, zijn medemensen betoont. Bekroond door een nieuw begin, wat wij Pasen noemen, aangekondigd in het slotakkoord van de Mount Everest van de Himalaya, zoals ik Bachs muziek graag typeer. Laat u overrompelen, meenemen, ontroeren! Klaas Vos

3 Over de Matthäus Passion De Matthäus Passion of Passio Domini nostri J.C. secundum Evangelistam Matthæum (BWV 244) van Johann Sebastian Bach vertelt het lijdens- en sterfverhaal van Jezus volgens het Evangelie volgens Matteüs. Na het groots opgezette openingskoor vertelt de Evangelist het lijdens- en sterfverhaal met minimale muzikale begeleiding. Deze vertellijn wordt onderbroken door recitatieven, aria s en koralen, om een individuele of collectieve reflectie op het verhaal te geven. De twee koren vervullen steeds verschillende rollen. De ene keer zijn zij slechts ooggetuigen, dan weer de gelovigen en soms symboliseren ze het wereldlijke of het goddelijke. De Matthäus Passion eindigt bij de dood en graflegging van Jezus met een slotkoraal. De recitatieven zijn gebaseerd op hoofdstuk 26 en 27 van het Evangelie volgens Matteüs. De teksten van de aria s en arioso s zijn geschreven door Bachs vaste tekstschrijver Picander. De koralen zijn gebaseerd op bestaande kerkliederen voor de lijdenstijd.

4 Eerste deel 1. Koor (Koor I en II). Kommt, ihr Töchter, helft mir klagen. De muziek klinkt als een dramatische processie, bergopwaarts naar Golgotha, waar Jezus gekruisigd zal worden. De volgelingen van Jezus, de discipelen (koor 1, links) nodigen de onwetende gelovigen, het volk (koor 2, rechts) uit zich aan te sluiten. 2. Recitatief (Evangelist en Jezus). Da Jesus diese Rede vollendet hatte. Jezus heeft een goddelijk aureool: zijn recitatieven worden altijd begeleid door de strijkers. 3. Koraal (Koor I en II). Herzliebster Jesu. Dit koraal stelt de schuldvraag., net als de andere verzen (no. 25 en no. 55) van dit koraal. 4. Recitatief (Evangelist).Da versammleten sich die Hohenpriester. 5. Koor (Koor I en II). Ja nicht auf das Fest.. 6. Recitatief (Evangelist). Da nun Jesus war zu Bethanien. De zalving is de symbolische voorbode van de balseming na zijn dood: zelf weet Jezus al dat hij zal sterven; zijn discipelen echter nog niet. 7. Koor (Koor I). Wozu dienet dieser Unrat. De discipelen denken hier nog naïef het beter te weten. 8. Recitatief (Evangelist en Jezus). Da das Jesus merkete. Dit is Jezus uitleg bij de veronderstelde verspilling die tot droefheid stemt. 9. Accompagnato-Recifitatief (Alt). Du lieber Heiland du. 10. Aria (Alt). Buß und Reu. De tranen balsemen hier eerst nogmaals het hoofd van de Verlosser waarna ze in de aria tot lyrische druppels verworden uit de fluiten vallen. 11. Recitatief (Evangelist en Judas). Da ging hin der Zwölfen einer. 12. Aria (Sopraan). Blute nur, du liebes Herz! De sopraan is de lichtere tegenhanger van het zware lijden van de alt. De lieflijke stem lijkt de personificatie van overgave en dank. 13. Recitatief (Evangelist). Aber am ersten Tage der süßen Brot. De discipelen zijn naïef enthousiast. 14. Koor (Koor I). Wo willst du, dass wir dir bereiten. 15. Recitatief (Evangelist en Jezus). Er sprach: Gehet hin in die Stadt Recitatief (Evangelist). Und sie wurden sehr betrübt. Jezus voorspelt dat een van hen hem zal verraden.

5 Koor (Koor I). Herr, bin ich s? Elf keer wordt deze vraag gesteld: drie keer door sopranen, alten en tenoren, twee keer door de bassen. De twaalfde bas, Judas, ontbreekt. Hij zal de vraag pas later (no. 17) durven stellen 16. Koraal (Koor I en II). Ich bin s, ich sollte büßen. maar daarvoor beantwoordt eerst de gemeente de vraag: wij zijn allen schuldig aan het lijden. 17. Recitatief (Evangelist, Jezus en Judas). Er antwortete und sprach. 18. Accompagnato-Recitatief (Sopraan). Wiewohl mein Herz in Tränen schwimmt. De tekst verhaalt bitter en zoet, droef en blij, want Jezus gaat (dood), maar blijft (voortleven). 19. Aria (Sopraan). Ich will dir mein Herze schenken. Een liefdesverklaring van de sopraan. 20. Recitatief (Evangelist en Jezus). Und da sie den Lobgesang gesprochen hatten. Jezus en volgelingen wandelen de Olijfberg op. De schapen zullen verstrooid worden, maar de Herder zal de verdwaalde schapen bijeen brengen. 21. Koraal (Koor I en II). Erkenne mich, mein Hüter. De eerste keer dat een couplet van het koraal O Haupt voll Blut und Wunden te horen is. Over het medelijden met het lijden van Jezus. 22. Recitatief (Evangelist, Petrus en Jezus).Petrus aber antwortete. Petrus is weerbaar en overtuigd (van zijn geloof). Jezus voorspelt het kraaien van de haan. Petrus ontkent stellig zijn aangekondigd verloochenen, echter 23. Koraal (Koor I en II). Ich will hier bei dir stehen. Jezus weet wel beter. 24. Recitatief (Evangelist en Jezus). Da kam Jesus mit ihnen zu einem Hofe. Jezus bidt drie keer tot zijn Vader zijn lot te mogen ontlopen. Hij is nog niet toe aan sterven en wordt gekweld door een innerlijke strijd. Gedurende deze drie bidsessies groeit Jezus: de kwelling wordt eerst voorzichtige bereidheid het kruis te dragen en later de totale overgave aan Gods wil. De discipelen laten Jezus tot drie keer toe in de steek. 25. Accompagnato-Recitatief (Tenor) + Koraal (Koor II). Hier zittert das gequälte Herz. De dialoog uit het openingskoor keert terug: de kwelling van de volgeling van Jezus versus de schuldvraag die de onwetende gelovigen zich stellen. Dit laatste in de vorm van het tweede couplet van het koraal Herzliebster Jesu (no. 3).

6 26. Aria (Tenor) + Koor (Koor II). Ich will bei meinem Jesu wachen. Ook hier staat boetedoening centraal, maar nu vreugdevol vanwege de paradox het waken doet onze zonden inslapen : lijden brengt vergeving teweeg. 27. Recitatief (Evangelist en Jezus). Und ging hin ein wenig. De eerste smeekbede van Jezus tot zijn Vader wordt desondanks afgesloten met het besef dat Gods wil regeert. 28. Accompagnato-Recitatief (Bas). Der Heiland fällt vor seinem Vater nieder. 29. Aria (Bas). Gerne will ich mich bequemen. De bas, die door de trouwe navolging van Christus diens lijden probeert te verzachten, geeft vorm aan de bereidheid de zonde van de wereld op zich te nemen en de gifbeker te drinken. 30. Recitatief (Evangelist en Jezus). Und er kam zu seinen Jüngern. De tweede bede klinkt zeer smekend. 31. Koraal (Koor I en II). Was mein Gott will, das g scheh allzeit. De gemeente uit geen twijfel, maar rotsvast geloof: Gods wil is wet, Jezus zal zijn lot moeten aanvaarden. 32. Recitatief (Evangelist en Jezus). Und er kam und fand sie aber schlafend. De derde bede klinkt berustend. Na de derde keer bidden is er totale acceptatie bij Jezus. Judas verraad Jezus met een dissonante kus. 33. Aria (Sopraan en Alt) + Koor (Koor II). So ist mein Jesus nun gefangen. Koor (Koor I en II). Sind Blitze, sind Donner in Wolken verschwunden. Een geweldig onweer wordt toegevoegd door de muziek. Na een afgrondelijke stilte davert het ziedend kwade koor verder. 34. Recitatief (Evangelist en Jezus). Und siehe, einer aus denen. Jezus wijst juist elke vorm van geweld af. 35. Koraal (Koor I en II). O Mensch, bewein dein Sünde groß. De tekst wijst terug naar het openingskoor (zonde, kruis), maar ook vooruit naar wat nog te komen staat.

7 Tweede deel 36. Aria (Alt) + Koor (Koor II). Ach! nun ist mein Jesus hin! In deze dialoog proberen de gelovigen de bruid van Jezus te troosten. 37. Recitatief (Evangelist). Die aber Jesum gegriffen hatten. Dit is het antwoord op de voorgaande vraag Waar is Jezus heen?. Naar Kajafas, de voorzitter van de Joodse Hoge Raad van hogepriesters, schriftgeleerden en oudsten. Zij zijn op zoek naar een valse aanklacht tegen Jezus. 38. Koraal (Koor I en II). Mir hat die Welt trüglich gericht. Een meditatie over leugen en bedrog. 39. Recitatief (Evangelist, getuigen, Hogepriester). Und wiewohl viel falsche Zeugen herzutraten. Het blijkt echter niet makkelijk Jezus te beschuldigen. De valse getuigen liegen in canon: de één kletst de ander na. 40. Accompagnato-Recitatief (Tenor). Mein Jesus schweigt. Jezus leert ons te zwijgen, zijn zwijgen is geen koppigheid, maar wijsheid. 41. Aria (Tenor). Geduld! Wenn mich falsche Zungen stechen. Ondanks gemene steken wordt de tenor door het geduldig (mede)lijden gevrijwaard van schuld. 42. Recitatief (Evangelist, Hogepriester en Jezus). Und der Hohepriester antwortete. Als Kajafas aandringt krijgt hij een rechtstreeks antwoord. Koor (Koor I en II). Er ist des Todes schuldig! Eén massale aanklacht: schuldig! 43. Recitatief (Evangelist). Da speieten sie aus. Koor (Koor I en II). Weissage uns, Christe. Van twee kanten wordt er op Jezus ingeslagen. De vele sissende s-klanken verhogen het spottende karakter. 44. Koraal (Koor I en II). Wer hat dich so geschlagen. Dit is een retorische vraag: wij allen zijn schuldig. De gemeente zingt een couplet van Ich bin s, ich sollte büßen (no. 16). 45. Recitatief (Evangelist, Petrus, Maagden). Petrus aber saß draußen. Petrus ontkent tot drie keer toe dat hij bij Jezus hoort Hier de eerste ontkenning. Koor (Koor II). Wahrlich, du bist auch einer. 46. Recitatief (Evangelist en Petrus). Da hub er an, sich zu verfluchen. Na de derde ontkenning kraait de haan.

8 47. Aria (Alt). Erbarme dich. Het huilen van Petrus wordt door de alt geabstraheerd: alle Christenen huilen. 48. Koraal (Koor I en II). Bin ich gleich von dir gewichen. 49. Recitatief (Evangelist en Judas). Des Morgens aber hielten alle Hohepriester. De uitlevering van Jezus aan de Romeinse gouverneur Pilatus. Judas had zich niet beseft dat zijn daad zulke verstrekkende gevolgen zou hebben en heeft spijt. Koor (Koor I en II). Was gehet uns das an? In de stemmen van de hogepriesters en oudsten klinkt minachting voor het berouw van Judas. 50. Recitatief (Evangelist, Hogepriesters). Und er warf die Silberlinge in den Tempel. Geen troost voor de verrader: Judas verhangt zich. 51. Aria (Bas). Gebt mir meinen Jesum wieder! 52. Recitatief (Evangelist, Jezus en Pilatus).Sie hielten aber einen Rat. Aan het einde van dit recitatief begint een nieuwe scène: Jezus staat voor Pilatus. 53. Koraal (Koor I en II). Befiehl du deine Wege. Dit is het derde vers van O Haupt voll Blut und Wunden. De tekst staat hier enigszins los van het verhaal, nu Jezus zijn dood tegemoet gaat. De melodie van dit koraal komt echter terug wanneer Jezus sterft (no. 72). 54. Recitatief (Evangelist, Pilatus, vrouw van Pilatus) + Koor (Koor I en II). Auf das Fest aber hatte der Landpfleger Gewohnheit. Pilatus wil liever onder de veroordeling van Jezus uitkomen, mede omdat zijn vrouw dit verlangt. De dramatiek wordt vergroot door zijn vrouw zelf aan het woord te laten. Koor (Koor I en II). Laß ihn kreuzigen! Kil en meedogenloos klinkt de eis: Kruisig hem! 55. Koraal (Koor I en II). Wie wunderbarlich ist doch diese Strafe! Wederom de schuldvraag in couplet drie van Herzliebster Jesu (no. 3, no. 25). 56. Recitatief (Evangelist en Pilatus). Der Landpfleger sagte. Pilatus is niet overtuigd. 57. Accompagnato-Recitatief (Sopraan). Er hat uns allen wohlgetan. De dankbaar prijzende sopraan schiet Pilatus meteen te hulp met een opsomming van Jezus weldaden. 58. Aria (Sopraan). Aus Liebe will mein Heiland sterben. Een liefdevolle lofzang van de sopraan om de net opgesomde daden met een aura van dank te omhullen.

9 59. Recitatief (Evangelist). Sie schrieen aber noch mehr. Koor (Koor I en II). Laß ihn kreuzigen! Het volk krijst nogmaals om de kruisdood; dit keer een toon hoger. Recitatief (Evangelist en Pilatus). Da aber Pilatus sahe. Pilatus wast zijn handen in onschuld. Koor (Koor I en II). Sein Blut komme über uns. Recitatief (Evangelist). Da gab er ihnen Barrabam los. Pilatus levert Jezus over aan de beulen. 60. Accompagnato-Recitatief (Alt). Erbarm es Gott! De medelijdende alt laat ons (mee)voelen wat voor pijn Jezus allemaal zal moeten verdragen. 61. Aria (Alt). Können Tränen meiner Wangen. De alt biedt haar eigen hart aan als offerschotel voor Jezus bloed. 62. Recitatief (Evangelist). Da nahmen die Kriegsknechte. De soldaten van Pilatus hebben minder reserves dan Pilatus zelf: ongegeneerd nemen zij initiatief tot spot en hoon. Koor (Koor I en II). Gegrüßet seist du, Juüdenkönig! De twee koren sluiten unaniem af met een sarcastisch Judenkönig! Recitatief (Evangelist). Und speieten ihn an. 63. Koraal (Koor I en II).O Haupt voll Blut und Wunden. Verontwaardigd onderbreekt de gemeente het verhaal met de eerste twee verzen van O Haupt voll Blut und Wunden. Dit koraal wordt vaak gezien als het hart van de Matthäus Passion. 64. Recitatief (Evangelist). Und da sie ihn verspottet hatten. Dit is het begin van de kruisgang. Deze processie is al in het openingskoor geschilderd. 65. Accompagnato-Recitatief (Bas). Ja freilich will in uns. 66. Aria (Bas). Komm, süßes Kreuz. De bas, de navolger van Jezus wil, nadat hij mede het kruis aanvaardde, nu tijdens de kruisgang zelfs het (zoete) kruis voor hem dragen.

10 67. Recitatief (Evangelist). Und da sie an die Stätte kamen. Het spottende commentaar van het volk op de kruisiging. Koor (Koor I en II). Der du den Tempel Gottes zerbrichst. Recitatief (Evangelist). Desgleichen auch die Hohenpriester. Koor (Koor I en II). Andern hat er geholfen. Ook de reactie van de hogepriesters, schriftgeleerden en oudsten klink minachtend. Het so steige er nun vom Kreuz toont hun geestverwantschap met het volk. Unaniem sluiten zij af met er hat gesagt: Ich bin Gottes Sohn. 68. Recitatief (Evangelist). Desgleichen schmäheten ihn. 69. Accompagnato-Recitatief (Alt). Ach Golgatha. De alt betreurt de onschuldig lijdende Christus. 70. Aria (Alt) + Koor (Koor II). Sehet, Jesus hat die Hand. Het volk wordt opgeroepen bescherming te zoeken in Jezus armen. 71. Recitatief (Evangelist en Jezus). Und von der sechsten Stunde an. De laatste woorden van Jezus ('Eli, eli, lama asabthani' - 'Mijn God, Mijn God, waarom hebt Gij Mij verlaten') klinken in volkomen verlatenheid: de strijkers die hem voortdurend omringden met een goddelijk aureool zijn hier afwezig. Koor (Koor I). Der rufet den Elias! Recitatief (Evangelist). Und bald lief einer unter ihnen. Omstanders verstaan Jezus verkeerd: Eli wordt opgevat als een roep om de profeet Elias. Koor (Koor II). Halt! laß sehen Recitatief (Evangelist en Jezus). Aber Jesus schriee abermal laut. Jezus sterft aan het kruis. 72. Koraal (Koor I en II). Wenn ich einmal soll scheiden. De laatste keer dat het koraal O Haupt voll Blut und Wunden klinkt. 73. Recitatief (Evangelist). Und siehe da, der Vorhang im Tempel zerriß. Koor (Koor I en II). Wahrlich, dieser ist Gottes Sohn gewesen. De soldaten zijn verbijsterd. Plotseling beseffen ze zich Jezus goddelijke komaf. Er klinkt waardigheid en ontzag in hun uitspraak. Recitatief (Evangelist). Und es waren viel Weiber da. Pilatus geeft toestemming Jezus te begraven. 74. Accompagnato-Recitatief (Bas). Am Abend, da es kühle war. Stilte na de storm: de bas die zich steeds al de trouwe navolger van Jezus toonde, zingt in alle rust nu Jezus het hoofd ter ruste heeft gelegd.

11 75. Aria (Bas). Mache dich, mein Herze, rein. En hij wil Jezus zelf begraven. 76. Recitatief (Evangelist). Und Joseph nahm den Leib. Koor (Koor I en II). Herr, wir haben gedacht. De kille dwingende priesters eisen bewaking bij het graf. Dit omdat voorspeld is dat Jezus na drie dagen weer op zal staan. Recitatief (Evangelist en Pilatus). Pilatus sprach zu ihnen. Zij krijgen hun zin: het graf wordt verzegeld. 77. Accompagnato-Recitatief (Sopraan, Alt, Tenor en Bass) + Koor (Koor II). Nun ist der Herr zur Ruh gebracht. De solisten brengen elk vanuit hun eigen temperament een laatste groet aan het graf. De gelovigen (koor II) twijfelen niet meer, maar zijn geheel overtuigd, ook zij brengen een laatste groet elke keer ingezet door een andere (stem)groep. 78. Koor (Koor I en II). Wir setzen uns mit Tränen nieder. Er heerst droefheid om het heengaan van Jezus, maar er is ook liefde omdat de schuld dragende mensen de reddende zoon van God kregen.

12 Over Lex Wiersma dirigent Dirigent Lex Wiersma studeerde aanvankelijk pianoen schoolmuziek aan het Brabants Conservatorium in Tilburg. Later verruilde hij deze opleiding voor orkest- en koordirectie aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam bij Joop van Zon, waar hij in 1994 zijn studie afrondde. Hij werkte als begeleider mee bij het Internationaal Vocalisten Concours in 's-hertogenbosch en was als assistent-dirigent verbonden aan de Vlaamse Opera. In de loop der jaren heeft hij vele uitvoeringen gedirigeerd, variërend van opera (zoals Die Zauberflöte, Le Nozze di Figaro en Idomeneo van Mozart en Nabucco, Don Carlo, I Lombardi en Aida van Verdi alsmede Der Freischütz van Weber, Mefistofele van Boito, I Puritani van Bellini en Rienzi van Wagner) tot missen en andere klassieke werken (onder andere de Paukenmesse van Haydn, het Requiem van Verdi, de 9 e symfonie van Beethoven en Carmina Burana van Orff). Ook dirigeerde hij alle betekenisvolle operettes meerdere malen en geldt hij als een specialist voor wat betreft operettes van Jacques Offenbach (Les Brigands, La Belle Hélène) en Gilbert & Sullivan (Trial by Jury, Pirates of Penzance, Mikado, Gondoleers). Lex Wiersma is vaste dirigent van de Bredase Opera, van de operakoren Bel Canto en Souvenir des Montagnards in Tilburg alsmede van Kwaliteitskoor Karakter in Boekel. Ook is hij oprichter en dirigent van het Zuid-Nederlands Begeleidingsorkest, een symfonieorkest dat gespecialiseerd is in symfonische begeleidingen.

13 Met Projectkoor Brabant wil hij vanuit de operatraditie de Grote Klassieke Werken brengen. In 2012 en 2013 heeft hij met Projectkoor Brabant enkele succesvolle uitvoeringen van het Requiem van Mozart gegeven. In 2014 is Messiah van Händel als scratch uitgevoerd. Eind 2014 stond het Weihnachtsoratorium van J.S. Bach op het programma, nu dus gevolgd door zijn Matthäus Passion. Over Catherine Putters sopraan Catherine Putters studeerde na het behalen van een MA in English Language And Literature zang aan het Fontys Conservatorium in Tilburg en studeerde in 2006 af bij Hanneke Kaasschieter en Frans Fiselier. Ook kreeg ze lessen muziektheater van Edward Hoepelman. Zij volgde masterclasses bij Barbara Hendricks, Charlotte Margiono, Emma Kirkby, en Suzie LeBlanc. Van jongs af aan verliefd op het toneel nam ze gedurende haar opleiding dramalessen bij Judith Brokking en Veerle van Hecke. Ook danslessen, zowel klassiek als modern, stonden op het programma. Catherine zong onder andere Missa in tempore belli (Paukenmesse) en Die Schöpfung van Haydn, Saint-Saëns' Oratorio de Noël, Mozart s Requiem en Exultate Jubilate, het Requiem van Fauré, Gloria en liederen van Francis Poulenc en Britten en Sequenza III van Berio. Ook Allegri's Miserere Mei, Vesperae Beatae Mariae Virginis van Monteverdi, Glucks Orfeo ed Euridice, J.S. Bach s Johannes en

14 Matthäus Passion evenals het Weihnachtsoratorium en diverse van zijn cantates alsmede Messiah, Saul en Ode for St. Cecilia s Day van Händel. Tevens speelde ze de rol van Belinda in Purcell's Dido And Aeneas, Hexe in Humperdinck's Hansel und Gretel, Mabel in The Pirates of Penzance van Gilbert and Sullivan en maakte ze van Bach's BWV 211( Koffiecantate ) een huiskameropera. A Hand of Bridge van Samuel Barber, en La Testa d'adriana van Raymond Murray Schafer staan ook op haar repertoire. Over Alexandra d Espinoza mezzosopraan Alexandra d Espinoza studeerde aan het Nationale Conservatorium en aan de Opera-Academie, beide te Bueno Aires, Argentinië, alsook aan de Catholic Universityof America in Washington DC. In Nederland volgde zij postgraduele studies aan het Koninklijk Conservatorium te s-gravenhage. Zij nam deel aan cursussen en masterclasses en won verschillende prijzen in Argentinië, Zuid Amerika en Nederland. Alexandra heeft als soliste opgetreden in opera s, oratoria en kamer-muziek-recitals in Argentinië, de Verenigde Staten, Frankrijk en Nederland. Zij is ook als docente werkzaam geweest in deze landen voor verschillende instituten, waaronder het Koninklijk Conservatorium te s- Gravenhage. Ze werkt regelmatig als koordirigente en zangdocente. Op het gebied van kamermuziek heeft Alexandra een breed repertoire en ze vertolkte diverse rollen in opera s van Purcell, Mozart, Ravel, Bellini, Rossini, Bizet, Britten en Verdi.

15 Daarnaast werkte ze mee aan vele oratoriumuitvoeringen en missen. Alexandra is regelmatig te horen in de concerten van de Vereniging Vrienden van het Lied van Nederland. Over Harald Quaaden tenor Harald Quaaden studeerde solozang aan het Maastrichtse Conservatorium, verdiepte zijn studie onder andere als lid van de operastudio van het Teatro dell'opera di Roma en bij Henk Kooijmans. Na zijn studies brachten gastoptredens hem in theaters door heel Europa. In het oratoriumvak heeft hij een zeer uitgebreid repertoire uitgevoerd, variërend van vroege barok tot eigentijdse werken. Een van zijn meest uitgevoerde rollen uit dit repertoire is die van Evangelist in Bach s Passionen. Hij nam deel aan diverse barokopera s van Sortoria, Purcell en Campra en zong in een groot aantal opera s van Mozart en met name Rossini. De afgelopen jaren breidde zijn horizon zich uit door rollen in onder meer La Sonnambula, Die Lustige Witwe, Don Giovanni, Les Contes d Hoffmann, Nabucco, La Traviata en Der Freischütz. d Hoffmann, Nabucco, La Traviata en Der Freischütz. In het eigentijdse muziektheater werkte hij mee aan producties van onder meer Het Huis van Bourgondië, ensemble Contraint en Struweel. Hij werkte mee aan wereldpremieres als Hamelin van de Ierse componist Ian Wilson in Schleswig-Holstein en in Nederland in

16 Jean Lambrechts' suite To Remember. Met Projectkoor Brabant heeft hij eerder de tenorsolo in het Requiem van Mozart, Messiah van Händel en het Weihnachtsoratorium gezongen. Over Peter van Hoesel bas Peter van Hoesel soleerde in vele scenische en concertante uitvoeringen, onder meer de titelrol in Mefistofele van Boito en in opera s van Verdi de titelrol in Attila, Zacharias in Nabucco, Banco in Macbeth, Philips II in Don Carlos, Pagano in I Lombardi en Ramphis in Aida. Ook rollen in vele komische opera s staan op zijn naam, zoals van Donizetti, Rossini, Offenbach, Gilbert & Sullivan, Boieldieu, Gian Carlo Menotti. Daarnaast treedt hij vaak op als gastsolist in concerten en oratoria in onder meer werken van Beethoven, Puccini, Hidas, Mozart, Von Suppé en Verdi. Met Projectkoor Brabant heeft Peter eerder de bassolo in het Requiem van Mozart gezongen.

17 Over Klaas Vos bas In zijn jeugdjaren zong Klaas Vos al in oratoriumkoren, zoals de Nederlandse Händelvereniging. Tijdens zijn studie Theologie was hij lid van de Domcantorij onder leiding van Maarten Kooij. Later kreeg hij les van Marianne Blok. Heel lang verdiept hij zich in leven en werk van Johann Sebastian Bach, over wie hij ook lezingen verzorgt. Altijd was het zijn droom nog eens de Christusrol te mogen vertolken in diens Matthäus Passion. Die droom komt nu in vervulling. Klaas Vos is predikant van de Protestantse Kerk in Woensdrecht en was jarenlang verbonden aan de VPRO-radio.

18 Over het Zuid-Nederlands Begeleidingsorkest Het Zuid-Nederlands Begeleidingsorkest bestaat uit Brabantse en Vlaamse musici en kent een flexibele bezetting met een vaste kern van goed geschoolde beroeps- en amateurmusici. Oprichter en vaste dirigent van het orkest is Lex Wiersma. Onder zijn muzikale leiding wordt in de samenstelling die gevraagd wordt voor elk uit te voeren werk, geïnspireerd en gedreven gemusiceerd met een gezamenlijk streven naar een optimaal resultaat. Het orkest voert zowel opera s, symfonisch werk als ook operettes en musicals uit. Het Zuid-Nederlands Begeleidingsorkest heeft aan alle eerdere uitvoeringen van Projectkoor Brabant meegewerkt.

19 Over Projectkoor Brabant Projectkoor Brabant is in 2012 op initiatief van enkele zangers samen met en rond dirigent Lex Wiersma opgericht en bestaat uit een groep enthousiaste en zeer gemotiveerde zangers en zangeressen die in korte tijd een werk instudeert en kwalitatief hoogwaardige uitvoeringen geeft. Het koor zingt voornamelijk vanuit de operatraditie, hetgeen dramatisch en klanktechnisch interessante uitvoeringen oplevert, gebaseerd op de Bel Canto-traditie en een levendige beleving van de muziek. In 2014 heeft Projectkoor Brabant Messiah van Händel in scratchvorm succesvol uitgevoerd. Verder heeft het koor geparticipeerd in het Bosch Mysterie, als onderdeel van het Miraokuls Spektaokul ter viering van 132 jaar Oeteldonk. Eind 2014 heeft het koor het Weihnachtsoratorium van J.S. Bach uitgevoerd, nu gevolgd door zijn Matthäus Passion. Projectkoor Brabant heeft een beperkt aantal sponsoren en opereert geheel zonder subsidies en fondsen. Om ook in de toekomst interessante en uitdagende projecten te kunnen bieden zou het koor graag een kistorgel en een eenvoudig klavecimbel willen aanschaffen. Draagt u Projectkoor Brabant een warm hart toe en wilt u ons in onze ambities steunen? Voor een financiële bijdrage in de aanschaf van een kistorgel of klavecimbel zijn wij u zeer dankbaar! Voor meer informatie kunt u mailen naar ck@projectkoorbrabant.nl. Meer informatie over het koor en de komende projecten op Like en volg ons ook op Facebook:

20 Met dank aan