Gemeenschap en gemeenzaamheid: Hoe houdt de individuele mens zich staande te midden van het wereldgebeuren?

Transcriptie

1 Beste mensen, Waar zijn we in vredesnaam mee bezig? Beseffen we dagelijks onze verantwoordelijkheid dat we in dit leven tot de antroposofie mochten komen? Sluipt de dubbelganger binnen, spreekt ons ego? Natuurlijk staat bij ons allen het belang van de vereniging voorop, maar herkennen we de dubbelganger? Als we onze verantwoordelijkheid t.o.v. het wereldgebeuren beseffen dan laten we ons toch niet beïnvloeden door Ahriman, althans dan hebben we weet van deze macht die in ons allen spreekt. In conflict raken elkaar bestrijden, discussies, dan raken we al van de juiste weg af! Geef de jongeren een kans binnen de antroposofie. Laten wij ouderen onze zgn. wijsheid niet overheersen. Komt dat de antroposofie ten goede? Mens Ken Uzelve! Wij weten toch van Steiner dat diegene die om hem heen waren, na een kort verblijf in de geestelijke wereld wederom zullen incarneren! Herken ze, spreek ze niet alleen aan op hun leeftijd, ze zijn hun wijsheid van vroeger nog niet vergeten! Laat de gestorvenen meespreken, Steiner zegt zelfs meespreken tot in het parlement Waar blijven wij dan als voortrekkers in de antroposofie? Vragen we om raad? En waar is Rudolf Steiner? Onze wijsheid die wij hier verworven hebben, komt de aarde ook nog ten goed, als wij door der poort van de dood zijn gegaan. Maar hier op aarde moeten er dan mensen zijn, die er gebruik van willen maken. ( ) O, er zal veel, heel veel wat vruchtbaar en essentieel is in de ontwikkeling op aarde binnenstromen als de gestorvenen door de gezindheid van de levenden de raadgevers voor de mensheid kunnen zijn. De gestorvenen zullen onze medeburgers zijn. Als men in zijn ziel de stemming opneemt dat er elk jaar een nieuwe geheim voor ons onthuld kan worden, dan zal men ook nog verder gaan: dan zal men ook weten wat het betekent, met de som van de ontwikkeling op aarde de grote overgang door de poort van de dood te maken. Dan zullen de gestorvenen de raadgevers van de levenden zijn. Want het komt niet alleen op het geloof aan onsterfelijkheid aan, maar het komt er op aan, dat wat onsterfelijk is op alle gebieden vruchtbaar zal worden. De mens heeft kracht nodig, om het plafond door te drukken dat hem tegenwoordig scheidt van wat de geestelijke wereld nog in zich bergt. (Rudolf Steiner. GA. 174b Stuttgart 26 april Die geistigen Hintergründe des Ersten Weltkrieges) Wat nu volgt heb ik eerder geschreven in het zomer nummer 2012 voor Apokalyps-nu. Ik geef het tweede laatste gedeelte weer, wat m.i. enigszins aansluit bij de problematiek waar we nu in verkeren. Gemeenschap en gemeenzaamheid: Hoe houdt de individuele mens zich staande te midden van het wereldgebeuren? De aarde heeft antroposofie nodig, wie dat inziet, is antroposoof Hoe kunnen we in het wereldgebeuren staan, wat kunnen we bijdragen? Maar ook waar putten we kracht uit om niet meegesleept te worden! Hoe meer je weet en doorziet, geeft ook leed en eenzaamheid. Het is niet anders, dat is de weg. Geesteswetenschap beoefenen, betekent verantwoordelijkheid, niet consumeren of jezelf verheffen. Het leed van de medemens is ook mijn leed. Steiner: Wanneer de mensen de geestelijke wereld willen leren kennen moeten zij ertoe komen bij een onjuiste zaak zielenpijn, en bij een juiste zaak zielenvreugde te ervaren. Over de waarheid zou men zich zo moeten verheugen alsof men van iemand een miljoen 1

2 geschonken krijgt! En zo moet men innerlijk, in de ziel kunnen lijden wanneer men ontdekt dat men voorgelogen wordt zoals het lichaam lijdt wanneer het ernstig ziek is. De ziel moet niet ziek worden, maar moet pijn of vreugde ervaren, zoals het lichaam ziekte ervaren kan of juist een weldadig gevoel (Rhytmen im Kosmos und im Menschenwesen GA. 350 Dat we met de Antroposofie in aanraking mochten komen, geeft een onmetelijke verantwoording naar de medemens Steiner: Niet enkel een weten is de antroposofie, maar een verantwoordelijkheid, die ons met het hele wezen van de aarde verbindt en verbonden houdt Mensengemeenschappen die op een zuiver geestelijke impuls berusten. Allereerst een citaat van Steiner Vereniging betekent de mogelijkheid, dat zich een hoger wezen door de verenigde leden van een gemeenschap uitdrukt. Dat is een algemeen principe in het leven. Vijf mensen, die harmonisch met elkaar denken en voelen, zijn meer dan Ze zijn niet alleen maar de som van de vijf, net zomin als ons lichaam de som van de vijf zintuigen is. Maar het samenleven, het in elkaar leven van mensen betekent iets soortgelijks als het in elkaar leven van cellen in het menselijk lichaam. Een nieuw, hoger wezen is te midden van de vijf ja zelfs al te midden van twee of drie mensen. Waar twee of drie in mijn naam verzameld zijn, daar ben ik te midden van hen. Het is niet de één en de ander en de derde, maar iets heel nieuws, wat door vereniging ontstaat. Maar het ontstaat alleen wanneer de een in de ander leeft, wanneer de enkeling zijn kracht niet alleen aan zichzelf, maar ook aan de ander ontleent. Dat kan echter alleen gebeuren wanneer hij onzelfzuchtig in de ander leeft. Zo zijn menselijke verenigingen de wonderlijke plaatsen waarin hogere geestelijke wezens afdalen om door de enkele mensen heen te Werken, zoals de ziel zich uitdrukt in de lichaamsdelen. Daarom spreekt degene, die geesteswetenschap beoefent, niet enkel en alleen over abstracte dingen, wanneer hij over de geest van de gemeenschap spreekt Deze geest die in de gemeenschap werkt, kan men niet met de ogen zien, maar hij is er en hij werkt door de broederliefde. Zoals het lichaam een ziel heeft, zo heeft een gilde, een broederschap ook een ziel. Dat is niet alleen beeldend gesproken, maar als Volle werkelijkheid te verstaan. Tovenaars zijn de mensen die in een broederschap samenwerken, omdat ze hogere wezens in hun kring aantrekken. Wanneer we ons egoïsme in een broederschap loslaten, betekent dit opgaan in het geheel een versterking van de organen van deze gemeenschap. Wanneer we dan als lid van zo n gemeenschap handelen of spreken, handelt of spreekt in ons niet de enkeling, maar de geest van de gemeenschap. Dat is het geheim van de vooruitgang van de toekomstige mensheid om vanuit gemeenschappen te werken. Rudolf Steiner. Die Welträtsel und die Antroposophie Berlijn

3 Steiner heeft ons meerdermalen gewezen op het belang dat er geheel nieuwe gemeenschappen moeten worden gevormd, die op een zuiver geestelijke impuls berusten. Deze kunnen de macht van Ahriman het meest weerstaan. Maar Ahriman kent deze kracht en zal er alles aan doen de mensen te verleiden en aan zijn invloed te onderwerpen. ( ) Het enige dat zich vanaf het allereerste begin buiten Ahrimans invloed bevindt is de geestelijke en sociale sfeer, die zich - uitgaande van de geesteswetenschap geleidelijk in de mensheid vormen zal Door de geesteswetenschap wordt nu een andere sfeer geschapen waar het Ahrimanische volstrekt ontbreekt. En juist door het met inzicht opnemen van die geestelijke inhoud, waartoe de Ahrimanische machten geen toegang hebben, krijgt de mens de kracht om in de wereld Ahriman tegemoet te treden. GA, 26 Kerngedachte van de Anthroposofie De grootste moeilijkheid in een gemeenschap is het opspelen van onze ego, onze dubbelganger. Zijn we werkelijk in staat ons weg te cijferen, totaal te staan voor het beoogde doel? Niet ik maar Christus in mij (ons) Dan kan een hoger geestelijk wezen zich met ons verbinden. Kunnen we dit waarmaken? Dit vergt offers! Geduld! Niets willen bereiken, dat is begeerte. Niet mijn wil maar Uw wil geschiedde Ik zou nu, een naar mijn inzien, belangrijk inzicht van Dieter Brüll onder de aandacht willen brengen. Verwoord in het boek De sociale impuls van de Antroposofie (uitverkocht), maar in dit kort bestek wil ik mij hoofdzakelijk richtten op zijn laatste boekje (40 blz.) Gemeenschap en gemeenzaamheid. (uitg. Nearchus) In 1986/87 heb ik de opleiding Sociale Driegeleding mogen volgen. Daar en in de jaren daarna tot aan zijn sterven heb ik intensief contact gehad met Dieter. Hij schrijft uitvoerig over werkgemeenschappen, maar ik wil mij nu allereerst in hoofdzaak richten op wat hij noemt gemeenzaamheid. Allereerst een uitspraak van Steiner uit Dieter zijn boekje Het is geheel in overeenstemming met de feiten van het leven, dat de mens een totaal ander wezen wordt zodra hij zich in een groter groepsverband bevindt; anders dan wanneer hij alleen is. Hij wordt met betrekking tot zijn gehele zielenleven anders zo constateert de geschoolde waarnemer, in een gemeenschap en vooral in een actieve gemeenschap. Staat de mens alleen dan volgt hij zijn eigen impulsen, dan zal ook een zwak Ik de motieven voor zijn doen en laten in zichzelf zoeken. In gemeenschappen echter bestaat zo iets als als een massaziel; de neigingen, de begeerten, de oordelen etcetera vloeien ineen. En voorts: Als menselijke eigenschappen afzakken tot in de sfeer van het onbewuste, dan gaat er een sterkere werking op andere mensen van uit ( ) dan wanneer zij uit de sfeer van het gezonde oordeel komen. (GA. 59 Metamorphosen des Seelenlebens) 3

4 Dieter Brüll: Overal, waar mensen elkaar ontmoeten voor gezamenlijke arbeid, ontwaakt de betweter in de mens. In Sociaal en onsociaal ( terecht of onterecht.) Precies zo echter beleeft de ander zijn dubbelganger aan mij en zo kan het geschieden en het geschiedt heel dikwijls dat alleen nog maar de dubbelgangers met elkaar spreken. Nu, dat kunnen we toch wel uit ervaring onderschrijven? Dus daar is Ken Uzelve een opgave en waarlijk ons offeren door ons in dienst te stellen van de geestelijke leiding. Wat bedoelt Dieter Brüll met gemeenzaamheid? In tegenstelling tot de gemeenschappen staan de metgezellen van de gemeenzaamheid met de ruggen naar elkaar toe. Ieder staat in zijn eigen werkkring. Men behoeft elkaar slechts zelden te ontmoeten. Waar het om gaat is niet de ontmoeting, doch het bewustzijn van de spirituele aanwezigheid van alle anderen bij elke (belangrijke) stap, die men in het leven doet. Zij zijn aanwezig, vermanend of helpend, om de situatie in de zin van de impuls aan te kunnen. (blz.23) Gemeenzaamheid vindt daar haar oorsprong in het basisgegeven dat in onze tijd de mogelijkheid opdroogt, dat de enkeling een verbinding tot de geest daaronder begrepen die met zijn eigen hoger Ik op eigen kracht tot stand brengt. Zowel in het positieve zich openen voor spirituele impulsen als in het negatieve bescherming tegen wezens, die de mens vijandig zijn gezind behoeft hij de steun en de geestelijke hulp van gelijkgezinde mensen. In de gemeenzaamheid zoekt de mens derhalve niet de omhullingen van de ander, waarin hij zich primair aan ons voordoet: fysiek, levens- en zielelichaam. Met die laatsten moet hij in gemeenschappen omgaan, daarmee moet hij daar samenwerken. Hier in de gemeenzaamheid gaat het om het geestwezen van de ander, dat hem begeleidt waar hij ook moge zijn, zolang hij zijn bewustzijn voor hem opent. Daarom is de gemeenzaamheid de structuur, waarin de sociale impuls zijn karakteristieke uitdrukking vindt. ( ) Terwijl de gemeenschap de normale structuur zowel voor het economisch als voor het geestesleven is, mogen wij in de gemeenzaamheid de bron van het sociale zien, dat wil zeggen van dat gebied, waarin het niet om het product en ook niet om het inzicht, doch om de ander gaat. Daarmee zijn we bij de essentie van de gemeenzaamheid aangekomen Men staat, als het ware met de ruggen naar elkaar toe.. De geestschaal vormt zich achter de ruggen en de kring vormt tevens een rugdekking voor ieder op zijn eigen plaats in de samenleving. Hij kan daar staan omdat hij weet door de kring gedekt te zijn. En omdat men elkaar niet in het gelaat kijkt, bestaat het probleem van de gemeenschap niet, de strijdt met de dubbelganger.(blz. 24/25) Het zou wel eens kunnen zijn dat hier een belangrijke opdracht ligt hoe we in gemeenschap zowel in gemeenzaamheid ons sterk kunnen maken! Ons bewust zijn van onze verantwoordelijkheid! Wij zijn nu nog op aarde, maar straks in de geestelijke wereld als we gestorven zijn. Alleen waar we op aarde oog voor hadden, ons eigen hebben gemaakt, 4

5 herkennen we in de geestelijke wereld. Belangrijk ons geen zand in de ogen laten strooien, maar als we sterven weten we wat er werkelijk op aarde plaats vindt. Misschien kunnen we dan tot over de dood heen een bijdrage geven. Laten we dan beginnen om ons bewust te zijn van de gestorvenen die mee willen werken als wij er voor open staan! Is daar wellicht de gemeenzaamheid met de gestorvenen een wegwijzer`? In deze bijdrage kan ik niet uitgebreid ingaan wat Dieter Brùll precies bedoelt met gemeenzaamheid. Het is de moeite waard om kennis te nemen van de eerder genoemde boeken. Renée Zeylmans 5